świat dawcyPismo Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi

Kwartalnik bezpłatny nr 2/2010

lato 2010

Nowy klub w RęczniePunkt w Kutnie

Słońce nie musi być twoim wrogiem

Oddawanie szpiku jest

proste

A, B, 0 czyli o co chodzi?Być jak dawca

świat dawcy2

w numerze

SŁOWEM WSTĘPULato to z jednej strony czas wypoczynku i błogiego le-nistwa, z drugiej zaś wytężonej pracy (zwłaszcza w polu). Z jednej strony chcemy jak najszybciej wyje-chać na wakacje, aby odespać, opalić się i robić słod-kie „nic”, z drugiej – niektórzy zamiast na plażę, trafia-ją do szpitala. Dla nas, pracowników RCKiK, wakacje to czas wzmo-żonej pracy. Latem zawsze brakuje krwi. Wiele wy-padków w polach i na drogach powoduje zwiększone zapotrzebowanie w szpitalach, dawcy zaś w ferwo-rze przygotowań do urlopu, czasami zapominają nas odwiedzić. Przypominamy się zatem i mamy nadzieję spotykać się z Wami przez całe wakacje – czy to w punktach pobrań, czy na jednej z licznych akcji wyjaz-dowych, które organizujemy w miesiącach letnich.

Redakcja Świata Dawcy życzy wszystkim słonecznych i bezpiecznych wakacji!

Kwartalnik bezpłatny nr 2/2010

Wydawca:Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodziul. Franciszkańska 17/2591-433 Łódź

Kontakt z redakcją:ul. Franciszkańska 17/25, 91-433 Łódź tel. 42 61 61 407 , e-mail: propagowanie@krwiodawstwo.pl

Redaktor naczelny: Aneta Świątczak

Zespół Redakcyjny:Andrzej Chałupka, Jakub Dębski, Jan Kaźmierczak, Ewa Korzepa,Katarzyna Mikołajczyk, Maria Śniecikowska, Joanna Trojanowska, Michał Zamolski,

Realizacja:Next Step, www.nextstep.net.pl

świa

t da

wcy

Aneta Świątczak

wydarzenia03 Zadowoleni krwiodawcy 03 IV konferencja promocji honorowego oddawania krwi 03 Wampiriada 03 Wakacyjne zapasy 04 Kobiety górą 05 Życzenia dla dawców

ludzie06 Akcje PCK dla oddawania krwi 07 Działalność PCK 08 Dział Dawców – rozmowa z dr Zamolskim 09 Nasze małe rekordy – punkt pobrań w Kutnie 09 Nasi pacjenci żyją, bo ktoś oddaje krew – rozmowa z prof. Robakiem 10 Być jak dawca

dawca12 Opalaj się z głową 15 Fakty i mity o opalaniu 16 ABO, czyli o co chodzi z grupami krwi 18 Oddawanie szpiku jest proste 20 Historia transplantologii 22 Rozrywka23 Pytania z forum 23 O czym pamiętać oddając krew dla kogoś? 24 Wakacyjne wyjazdy do dawców 24 Telefony kontaktowe do punktów pobierania

Transplantologia

18-21

Numer powstał przy finansowej pomocy firmy:MEDSERVICE sp. z o.o. (Katowice) orazBiura Informacyjno-Prawnego „Akcept” (Mysłowice)

3świat dawcy

wydarzenia

W internetowym badaniu wzięło udział ponad 100 krwiodawców. Udzielone przez nich odpo-wiedzi pozwoliły Regionalnemu Centrum Krwio-dawstwa i Krwiolecznictwa dowiedzieć się, w jaki sposób dawcy oceniają podejmowane przez Centrum działania oraz skąd dowiedzie-li się o krwiodawstwie.Okazuje się, że dawcy o honorowym krwio-dawstwie dowiadują się głównie w szkole (54,39% ankietowanych), z Internetu i w pra-cy. Znacznej większości osób nikt nie musiał przekonywać do oddania krwi (84,21%), a po-

nad 85% ankietowanych traktuje oddawanie krwi jako pomoc innym.Analizie poddano również poziom obsługi daw-cy na poszczególnych stanowiskach punktu po-brań. W skali od 1 do 5 respondenci ocenili czas realizacji, udzielanie informacji oraz kulturę pra-cowników.- Rejestracja – średnia ocena: 4,48;- Pobieranie próbek do badań kwalifikowanych – średnia ocena: 4,47;- Gabinet lekarski – średnia ocena: 4, 41;- Pracowania pobierania krwi - średnia ocena: 4,61;.

Prawie połowa dawców ocenia pozytywnie obecnie podejmowane działania promujące ho-norowe krwiodawstwo. Niewiele ponad 20% badanych zaproponowało usprawnienia, takie jak „przeznaczenie większych środków finanso-wych” (nie mamy bezpośrednio na to wpływu) czy „udostępnienie w poczekalni czasopism pro-mujących zdrowy styl życia” - redakcja „Świata Dawcy” ma nadzieję, że proponowana tematyka prozdrowotna na łamach ŚD będzie odpowiadać oczekiwaniom czytelników.

Joanna Trojanowska,dział propagowania RCKiK w Łodzi

Zadowoleni KrwiodawcyNa „czwórkę” ocenili działalność Regionalnego Centrum łódzcy krwiodawcy.

Zbliżają się wakacje, najtrudniejszy okres, w którym zawsze brakuje krwi. Jest to także czas mobilizacji krwiodawców z Klubu Krwiodawców Polskiego Czer-wonego Krzyża i Służby Krwi w Piotrkowie Tryb., któ-rzy organizują akcje krwiodawstwa, aby zapewnić chociaż minimalne rezerwy na niezbędne potrzeby. 30 maja 2010 roku strażacki Klub HDK-PCK w Babach zorganizował akcję oddawania krwi w szkole podsta-wowej, podczas której uzyskano 11 litrów i 700 ml krwi od 26 dawców. Ponadto krwiodawcy corocznym zwyczajem z okazji Dnia Dziecka podarowali kilka pi-łek dla szkoły.Kolejna akcja krwiodawstwa odbyła się w Moszczeni-cy w dniu 6 czerwca 2010 roku w remizie OSP w godz. 9.00 - 15.00 pod hasłem „Oddajemy krew na rzecz chorych dzieci z okazji ich Święta”.Zapraszamy do uczestniczenia w kolejnych akcjach organizowanych na terenie naszego powiatu.

Jan Kaźmierczak,działacz PCK

Wakacyjne zapasy

Wiosenna edycja trwała od 11 do 28 maja br. Ambulans RCKiK można było spotkać na Wydziale Zarządzania, Pra-wa i Administracji, Ekonomiczno-Socjologicznym, Hali UŁ, a także na Wydziale Farmacji UMed, na pl. Hallera, w Wyż-szej Szkole Edukacji Zdrowotnej, Akademii Humanistycz-no-Ekonomicznej, Wyższej Szkole Informatyki oraz jak zwy-kle na stołówce Politechniki Łódzkiej oraz w Studium Języ-ków Obcych PŁ.Podczas tej edycji krew zdecydowało się oddać ponad 1000 studentów. Jak zwykle tłumy były koło stołówki PŁ – w dwa dni upuściło sobie krwi ponad 300 osób. Nie mniej żaków (ponad 200) zdecydowało się oddać krew na Wydzia-le Zarządzania (ul. Matejki) oraz na Ek-Soc (ul. POW).Celem Wampiriady jest promowanie honorowego krwio-dawstwa i zdrowego trybu życia wśród młodzieży akade-mickiej. Priorytetem jest szerzenie świadomości bezintere-sownej pomocy innym ludziom, a także zbiórka jak najwięk-szej ilości krwi. Staramy się również zmienić stereotypy i nie-prawdziwe informacje na temat oddawania krwi. Informuje-my o zasadach obowiązujących honorowego krwiodawcę. Dodatkowo akcja oddawania krwi połączona jest ze zbiór-ką czekolad dla dzieci z łódzkich Domów Dziecka. Organi-zatorem Wampiriady jest Niezależne Zrzeszenie Studentów oraz Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi.Podczas poprzednich piętnastu edycji Wampiriady studenci oddali już ponad 5500 litrów krwi.

Jakub Dębski, koordynator Wampiriady (NZS)

Wampiriada po raz 16Łódzcy studenci nie zawodzą! Kolejny raz wzięli udział w Wampiriadzie – akcji honorowego od-dawania krwi.

Konferencja dla pracowników wszystkich 21 Re-gionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecz-nictwa (RCKiK) odbyła się w dniach 19-22 maja 2010 roku w Krasiczynie (woj. podkarpackie). W tym roku wiele czasu poświecono nowym ka-nałom dotarcia do dawców. Najczęściej poja-wiającym się pomysłem było zbierania od daw-ców adresów e-mail, aby tą drogą zapraszać ich na imprezy organizowane dla dawców i informo-wać o możliwości oddania krwi. Podkreślano też konieczność nawiązywania i utrzymywania rela-cji m.in z policją, wojskiem, uczniami, studenta-mi itp. Warto także brać udział w imprezach lo-kalnych, takich jak pikniki i festyny – organizowa-ne przez samorządy lokalne, gminy czy kościoły – nie tylko katolickie.

Edukacja najmłodszychCzęść prezentacji poświęcono edukacji daw-ców – zwłaszcza tych najmłodszych. O takich praktykach opowiadali przedstawiciele Czerwo-nego Krzyża z Ukrainy i Słowacji, gdzie edukacja i promocja oddawania krwi rozpoczyna się już w przedszkolu. Dzięki temu, co podkreślali przed-stawiciele CK, dzieci te kończąc 18 lat są gotowe i świadome oddawania krwi. Podczas dyskusji pojawiały się pomysły, aby ape-le o oddawanie krwi pojawiały się m.in. na wy-świetlaczach bankomatów czy w tramwajach

i autobusach. Zaproponowano także cykliczne programy dotyczące zdrowia i oddawania krwi w telewizjach regionalnych.

Dowody wdzięcznościOsobny panel dyskusyjny dotyczył także sposo-bów nawiązywania bliższych relacji z dawcami. W dalszym ciągu istnieje dysonans pomiędzy honorowym (czytaj: bezpłatnym) oddawaniem krwi, a „nagradzaniem” dawców upominkami. Zwolennicy bezpłatnego oddawania krwi poda-wali argument, że wiele młodych osób nawet ze-staw regeneracyjny (czekolady) oddaje do do-mów dziecka. Druga część uczestników spotka-nia stała na stanowisku, że drobne upominki, (długopis czy piłeczka antystresowa), to nie „za-płata”, a jedynie mały dowód wdzięczności. Pod-czas konferencji pracownicy RCKiK mieli możli-wość dyskusji także o stronie organizacyjnej re-alizowanych wyjazdów do dawców, oraz sposo-bach ustalania harmonogramu tzw. ekip.Kolejna konferencja za rok. Mamy zatem trochę czasu, aby podjąć wspólnie z dawcami działania promujące honorowe oddawanie krwi. Konfe-rencja jest kontynuacją pomysłu Jolanty Korbic-kiej (RCKiK Łódź) sprzed 4 lat.

Katarzyna Mikołajczyk, pielęgniarka koordynująca RCKiK w Łodzi

IV Konferencja Promocji Honorowego KrwiodawstwaPrzez trzy dni przedstawiciele Centrów Krwiodawstwa z całego kraju rozmawia-li o pomysłach na promocję oddawania krwi.

świat dawcy4

wydarzenia

Pod koniec maja 2010 roku w Ręcz-nie w „Domu Pracy Twórczej”, odby-ła się kolejna akcja krwiodawstwa zorganizowana przez Parafialny Klub HDK-PCK. Do oddania zgłosi-ło się 17 osób, które w sumie oddały 7 litrów i 650 ml krwi. W większości były to młode kobie-ty, które stanowią trzon młode-go klubu krwiodawców. W tym sa-mym dniu Parafialny Klub HDK-PCK, zorganizował w Gminnym Ośrod-ku Kultury podsumowanie konkur-su na temat wiedzy o krwi i hono-rowym krwiodawstwie. Do finału zakwalifikowały się cztery kobiety, Emilia Konarska, Bożena Malinow-ska, Paulina Nowakowska i Marta Strychalska, które odpowiadały na wylosowane przez siebie pytania. Co to jest krew, z czego się składa,

czemu służy, co powoduje w orga-nizmie, dlaczego jest tak ważne ho-norowe krwiodawstwo i jego roz-wój, kto to jest honorowy dawca krwi, jakie ma uprawnienia, co mu przysługuje, jakie instytucje i orga-nizacje wspomagają ruch honoro-wego krwiodawstwa – to tylko kil-ka przykładowych pytań, z którymi musiały się zmierzyć zawodniczki. Najpełniejszą wiedzą wykazała się Emilia Konarska zajmując tym sa-mym I miejsce. Wszystkie uczest-niczki finału otrzymały nagrody ufundowane przez miejscowych darczyńców. W spotkaniu, poza krwiodawcami, obecni byli: wójt gminy, sekretarz gminy, przedstawi-ciele miejscowych przedsiębiorców oraz mieszkańcy Ręczna.

Jan Kaźmierczak

Kobiety górą!Co to jest krew, z czego się składa, kim jest krwiodawca i jakie ma uprawnienia – to tylko niektóre z pytań, z którymi zmierzyły się zawodniczki konkursu na temat wiedzy o krwi i honorowym krwio-dawstwie w Ręcznie.

Organizujesz akcję pobierania krwi lub chcesz pochwalić się działalnością swojego Klubu Honorowych Dawców Krwi? Łamy „Świata Dawcy” są dla wszystkich otwarte – zachęcamy do kontaktu. Chętnie zamieścimy relacje ze spotkań,

wydarzeń sportowych itp. Pisz: propagowanie@krwiodawstwo.pl

Akcja krwiodawstwa zorganizowana w Ręcznie w sierpniu 2009 roku przez Tobiasza Nowakowskiego zapoczątkowała powołanie Klubu Krwiodawców. Jego inicjatorem i organizatorem był Tobiasz Nowakow-ski, mieszkaniec wsi Kolonia Ręczno, który wspólnie z grupą społeczni-ków w styczniu tego roku powołał do życia Parafialny Klub Honorowych Dawców Krwi Polskiego Czerwonego Krzyża w Ręcznie. Wybrano pięcio-osobowy skład Zarządu Klubu, na czele którego stanął właśnie Tobiasz Nowakowski.

Jest Was wielu i każdy z Was jest wyjątkowy!W imieniu swoim oraz potrzebujących krwi

(i jej składników) pacjentów DZIĘKUJEMY

za Wasz dar serca.Uważamy, że honorowi dawcy krwi powinni mieć

swoje święto codziennie.Każdego dnia bowiem ratują ludzkie życie.

5świat dawcy

14 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Honorowych Dawców Krwi

wydarzenia

6

świat dawcy: Dział Dawców, to pierw-szy etap podczas wizyty dawcy w Re-gionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Czego możemy się spodziewać w tym miejscu?Od momentu zarejestrowania się do przej-ścia na fotel, aby oddać krew, mija trochę czasu. Chociaż dawca przechodzi przez kil-ka „rąk”, cały czas i tak jest w Dziale Dawców.Wszystko zaczyna się w rejestracji, gdzie za-trudnione są dwie osoby. To od tego miej-sca każdy dawca zaczyna swoją wizy-tę. Podając swoje dane otrzymuje ankie-tę, swój indywidualny numer (jest to nu-mer donacji, czyli pobrania; pod tym nu-merem będzie znajdował się worek z krwią tej osoby). Tam też może zgłosić, że chciałby oddać krew „dla kogoś” (szczegóły uzyskiwania zaświadczenia na stronie 23). Następnie dawca przechodzi na moment pod opiekę działu Próbek. W laboratorium pobierana jest niewielka ilość krwi, na pod-stawie której wykonywane jest wstępne ba-danie morfologiczne. Odpowiedni wynik kwalifikuje dawcę do następnego etapu.

świat dawcy: Następnego etapu, czyli......zapraszamy do spokojnego wypełnie-nia ankiety. Jest to taki mini wywiad le-karski, dzięki któremu lekarz może zo-rientować się, czy dawca jest zdrowy. Zawsze uczulamy dawców, aby bardzo rzetelnie odpowiadali na pytania zawar-te w ankiecie, gdyż od tego zależy nie tylko ich zdrowie, ale także życie i zdro-wie osób, które daną krew mogą otrzy-mać. Gdyby nie było ankiet, nasza roz-mowa z potencjalnym dawcą musiałaby trwać ponad 30 minut. Musimy bowiem zapytać praktycznie o wszystko – od le-ków przez zabiegi, urazy, na alergiach i tatuażach kończąc. Na szczęście w an-kiecie większość tych pytań jest, więc spojrzenie na odpowiedzi dawcy po-zwala nam dokończyć wywiad. Zazwy-czaj w gabinecie lekarskim, gdzie daw-ca jest wzywany, mierzymy ciśnienie, temperaturę, sprawdzamy węzły chłon-ne, dopytujemy szczegółowo o zażywa-ne leki.

świat dawcy: Skoro dawcy wypełniają an-kiety, po co tracić cenny czas na dodat-kowe rozmowy?Czasami zdarza się bowiem, że człowiek do-brze się czuje, jest zdrowy, ale bierze aspiry-nę czy środki przeciwbólowe, które chwilo-wo dyskwalifikują dawcę. To nie jest fana-beria lekarza, jak wiele osób uważa. To bar-dzo dokładne wytyczne Ministerstwa Zdro-wia dotyczące tzw. okresów karencji, których musimy przestrzegać, dla dobra pacjentów otrzymujących krew i preparaty z krwi. Lekarz dopuszczający dawcę do oddania krwi sprawdza także stan skóry. Skóra jest bowiem z fizjologicznego punktu widzenia narządem układu odpornościowego. Jakie-kolwiek zmiany mogą sugerować różne cho-roby. Niestety osoby z np. łuszczycą lub inny-mi ostrymi zapaleniami skóry nie mogą od-dawać krwi. Jeśli wszystko jest w porządku, dawca może udać się na salę pobierania, gdzie opiekę nad nim przejmują pielęgniarki z Działu Pobierania. W kontekście dawcy – nasz kontakt z nim w tym miejscu się urywa.

świat dawcy: Dawcy w RCKiK w Łodzi wzy-wani są na badanie lekarskie po numer-ku, a nie po nazwisku – dlaczego?Po pierwsze chodzi o ochronę danych oso-bowych, po drugie o nazwiska (czasami są bardzo różne), a po trzecie – pomysł na przejście na „numerki” był wymuszony pro-testem pobliskiego kościoła. Wiele lat temu na tyłach RCKiK był ogród dla dawców (nie-stety teraz jest tam parking). Dawcy mogli w nim czekać na wezwanie na badanie lub pobieranie. Któregoś dnia, po sąsiedzku, w kościele Mariawitów, odbywała się msza pogrzebowa. Pech chciał, że nieboszczyk nazywał się Kowalski, i w momencie wy-prowadzania trumny inny Kowalski został wezwany do oddania krwi...Po tym incydencie dość szybko zapropo-nowałem przejście na system numerków, przy wykorzystaniu obecnego nagłośnie-nia jakie mamy. Choć przez moment zasta-nawialiśmy się nad wprowadzeniem kar-teczek i systemu wyświetlaczy (jak np. na pocztach).

Dział Dawców... ...czyli co dawca spotyka na wstępie – opowiada i wyjaśnia dr n. med. Michał Zamolski, Kierownik Działu Dawców i Ekspedycji.

CZY WIESZ, ŻE...Wiele lat temu dawca pierwszorazowy zgła-szając się do oddania krwi przechodził na-wet trzygodzinny cykl badań. Od morfolo-gii (robionej ręcznie, pod mikroskopem), przez prześwietlenie rentgenowskie, na ba-daniu ginekologicznym (obowiązkowym dla kobiet i mężczyzn) kończąc. Podczas tego ostatniego sprawdzano czy potencjalny dawca nie jest zarażony kiłą. Obecnie tego typu badania robi się z próbki krwi, a cała wizyta dawcy w Centrum trwa nie dłużej niż godzinę (przy oddawaniu krwi pełnej).

ludzie

7

świat dawcy: Co słychać w Kutnie?Nasza praca nie różni się od pracy w innych punktach, proces rejestracji dawców i po-bierania krwi wszędzie wygląda tak samo. Jedyne co nas wyróżnia, to to, że jesteśmy jednym z niewielu punktów w których wy-konujemy zabieg plazmaferezy (pobieranie osocza) od dawców z grupą krwi A+ i AB+. Miesięcznie wykonujemy około 6 takich za-biegów.

świat dawcy: Jak często jedziecie na tzw. „ekipy wyjazdowe”?Raz w miesiącu jeździmy na tzw. „ekipy wy-jazdowe” na ul. Królewską w Kutnie – liczy-my wtedy na dawców, którzy z różnych po-wodów nie mogą nas odwiedzić w tygo-dniu. Dodatkowo jeździmy co dwa miesiące (zawsze w piątki) do Żychlina, gdzie działa duży klub Honorowych Dawców Krwi. Czę-sto można nas także spotkać w Krośniewi-cach, w Dąbrowie czy Ostrowach.Mamy także wiele wyjazdów do szkół śred-nich. Zazwyczaj odwiedzamy je raz w seme-strze zimowym, a raz w letnim. Wyjątkiem jest Zespół Szkół nr 2 w Kutnie, gdzie dzięki

p. Agnieszce Włodarczyk, chętnych do od-dawania krwi jest tyle, że jeździmy 4 razy w roku.Najwięcej dawców „na wyjeździe” odwie-dza nas zawsze podczas finału Wielkiej Or-kiestry Świątecznej Pomocy. Tego dnia je-dziemy zawsze do Domu Kultury. Mimo że to zawsze jest styczeń, za każdym razem od-wiedza nas około 100 osób. To jest nasz taki mały rekord w województwie łódzkim.

świat dawcy: W jaki sposób zachęcacie lu-dzi do oddawania krwi?Reklamujemy swoją działalność tak jak po-

zostałe punkty – wysyłamy listy, przypomi-namy na tydzień przed o akcji pobierania, a także umieszczamy informacje na kut-nowskiej stronie internetowej. Ściśle współ-pracujemy także ze szpitalem, w budynku którego znajduje się nasz punkt.Ponadto staramy pojawić się wszędzie tam, gdzie są ludzie. Dlatego też zawsze bierzemy udział w jesiennym Święcie Róży, które odbywa się w Kutnie. Często dostajemy także zaproszenia, aby wysta-wić ambulans w niedzielę przed kościoła-mi – z takiego wyjazdu zawsze wracamy z 15-20 workami krwi.

Nasze małe rekordyO biciu rekordów i workach pełnych krwi opowiada pielęgniarka koordynująca z punktu pobrań w Kutnie - Krystyna Maciejewska.

W naszej klinice leczymy 1500 pacjentów rocznie. Poradnia hematologiczna obsługuje 25 tys. wizyt rocznie. Jesteśmy je-dyną specjalistyczną jednostką na terenie woj. łódzkiego, która leczy choroby krwi.Dodatkowo prowadzimy dzia-łalność dydaktyczno-naukową, uczymy studentów z wydzia-łów lekarskich, pielęgniarstwa, diagnostyki, doktorantów. Na-sza Klinika to jeden z najsilniej-szych ośrodków naukowych w Polsce. W rankingach „New-sweeka” zawsze znajdujemy się w czołówce.

Najczęściej w naszej placówce diagnozujemy nowotwory ukła-du krwiotwóczego, ale nie tylko. Istnieje wiele chorób związanych z krwią – jedne są bardziej po-datne na leczenie, inne wymaga-ją długiej hospitalizacji, a jeszcze inne tylko regularnych kontroli i ew. uzupełniania odpowiednich składników w organizmie (np. że-laza).

Najczęściej jednak leczymy krwią. Zapotrzebowanie na nią w tym oddziale jest ogromne, bo więk-szość pacjentów tutaj ma uszko-dzony szpik, czyli ich organizm nie

wytwarza krwinek czerwonych. Przynajmniej połowa naszych pa-cjentów ma przetaczane krwinki czerwone co najmniej raz podczas wizyty. Są takie przypadki, że bez przetoczeń krwinek czerwonych pacjent nie ma szans na przeżycie.

Pacjenci, którzy mają przeszcze-piany szpik kostny, przez pe-wien czas nie wytwarzają sami czerwonych krwinek, więc nale-ży im je podawać. U pacjentów z białaczką, ich własne krwinki są uszkodzone, więc uzupełniamy ich poziom poprzez przetocze-nie krwi. Dodatkowo sama krew

potrzeb-na jest podczas operacji.

Leczenie w klinice jest oczywi-ście bezpłatne, ale często rodzi-ny pytają, co mogą zrobić dla mamy/córki/brata... Jeśli ktoś się pyta co może zrobić, od-powiadamy zawsze, że oddać krew. Zdajemy sobie sprawę, że łatwiej jest oddać krew dla ko-goś znajomego. Osobiście bar-dzo szanuję dawców anonimo-wych, których bezinteresowny gest ratuje innym życie.

Nasi pacjenci żyją, bo ktoś oddaje krewO Klinice Hematologi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, pacjentach i ogromnym zapotrzebowaniu na krew mówi, prof. dr hab. nauk med. Tadeusz Robak, dyrektor Kliniki.

ludzie

świat dawcy8

ludzie

Dawcami są ludzie w różnym wieku, o różnych zainteresowaniach, z różnymi doświadczeniami... Wszystkich ich łączy jednak bezinteresowna chęć pomocy innym. Na co dzień nie mówi się o nich, częściej słyszymy apele o krew. Na łamach „Świata

Dawcy” prezentujemy więc kilka osób, które w osatatnim czasie wzięły udział w akcjach pobierania krwi (ekipy stacjonarne i ambulans).

Filip Fiałkowski (klasa III c) Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Licealno – Gimnazjalnych w GłownieW przyszłości wybiera się na studia: inżynie-ria procesowa i ochrona środowiska. Jego hob-by to motoryzacja. Oddaje krew z chęci niesie-nia pomocy innym „nic się nie traci darując kro-plę, która jest bardzo cennym lekiem jednocze-śnie najcenniejszą rzeczą na świecie”.

Oraczewski DariuszUkończył Liceum Ogólnokształcące. Obecnie pracu-je w firmie farmaceutycznej w Łyszkowicach. Lubi pomagać ludziom. Prywatnie interesuje się sportem i tenisem stołowym (jest wicemistrzem województwa łódzkiego w tenisie stołowym). Jest osobą komunika-tywną. Chęć pomocy komuś skłoniła GO do oddawania krwi. W przyszłości chciałby zostać strażakiem.

Karolina Paw (klasa IIIc)Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Liceal-no – Gimnazjalnych w GłownieIdeę honorowego krwiodawcy zaszczepił w niej tata, który od lat jest honorowym dawcą. Jest osobą aktywną fizycz-nie, w wolnych chwilach oddaje się swojej pasji, którą jest gra w siatkówkę. Swoją przyszłość wiąże ze studiami me-dycznymi po to, aby móc pomagać innym.

9świat dawcy

ludzie

Mariusz Biazik Tomaszów Mazowiecki. Chętnie włącza

się w tego typu akcje, ponieważ w ten spo-sób może pomóc innym osobom, które tej po-mocy potrzebują. W wolnym czasie interesuje

się motoryzacją i sportem. O oddawaniu krwi mówi: „jest to szczytny cel dlatego namawiam każdego do niesienia po-

mocy poprzez oddawanie krwi” .

Dariusz Domagała IV rok zarządzania. Czwarty raz oddaje krew. Na pytanie co skłoniło go do oddania odpowiedział : „chęć pomocy innym oraz to,

że można się przebadać”. Lubi słuchać muzyki i chodzić na siłownię

Anna Mielczarek (I rok logistyki)Wampiriada. Oddaje krew po raz drugi. Nie lubi nudy. Jest osobą bar-dzo aktywną nie tylko w sferze uczelnianej, gdzie należy do organizacji AIE-SEC (wymiana studencka na praktyki tzn. poszukuje firmy w woj. łódzkim, które wyrażą zgodę na odbycie praktyk dla studentów z całej Europy); pra-cuje, tańczy salsę, a w ramach relaksu wybiera jogę. W okresie zimowym jeździ na snowboar-dzie. Interesuje się kulturą i literaturą.

Mariusz Kokociński Wampiriada. Mimo ukończenia szkoły nadal oddaje krew na uczelni (Wyższa Szkoła Informatyki). Zdecy-dował się na oddawanie już po raz ósmy. Obecnie poszu-kuje pracy jako informatyk lub elektronik. W wolnym cza-sie poświęca się grafice komputerowej oraz projektowa-niu stron www.

świat dawcy10 świat dawcy10

Opalaj się…

z głową

Moda na brązową opaleniznę trwa cały rok.

Ponieważ jednak zimą trudno o złocisty kolor

skóry, wiele osób próbuje „nadrobić” stracony czas

leżąc już na początku sezonu plackiem na plaży, byle tylko się zarumienić. Niestety pojawiający się

w pierwszej chwili rumień powinien nas martwić, a nie cieszyć! Rumiane

ramiona czy nos to oznaka oparzenia słonecznego – niewielkiego, ale jednak

oparzenia.

dla dawcyTEMAT NUMERU

11świat dawcy 11świat dawcy

Jak się zdrowo opalać opowiada prof. nadz. dr hab. n. med. Anna Zalewska - Janowska, kierownik Zakładu Psychychodermatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

ZASKóRNIKI (comedones) po-wszechnie określane zatkany-mi porami skóry. Dzielą się na dwa podstawowe typy. - Zaskórniki otwarte (blackhe-ads) – zablokowane, zanieczysz-czone pory skóry, które tworzą się, jeśli pory skóry są częściowo otwar-te, wówczas zgromadzone w nich sebum [łój], martwe komórki skó-ry, bakterie znajdują się blisko po-wierzchni, mają kontakt z powie-trzem, w wyniku procesów utlenia-nia pojawia się ciemny kolor („czar-ne kropki”). - Zaskórniki zamknięte (white-heads) – są to zablokowane se-bum, z martwymi komórkami skó-ry, bakteriami, całkowicie zamknię-te pory skóry. Ponieważ nie docho-dzi do kontaktu z powietrzem, dla-tego mają one kolor biały. Zwy-kle są bardziej miękkie niż blackhe-ads i łatwiej je usunąć niż twarde, otwarte zaskórniki.

dla dawcyTEMAT NUMERU

świat dawcy: Opalanie jest dziś bardzo modne. Czy jest także zdrowe?Wszystko zależy od ilości. Można opalać się i być zdrowym, potrzebny jest jednak umiar i troszkę wie-dzy na temat tego, co się dzieje w naszym orga-nizmie pod wpływem promieni słonecznych. Nie chciałabym jednak demonizować opalania. Słońce daje życie, poprawia nam samopoczucie, jest źró-dłem syntezy witaminy D3 w naszym ciele. Warto jednak pamiętać, że za starzenie się naszej skóry od-powiada właśnie słońce, a konkretnie promieniowa-nie UV. świat dawcy: Czym jest promieniowanie UV?Promieniowanie UV można podzielić na 3 rodzaje. UVA, które stanowi około 95% promieniowania ul-trafioletowego, UVB, którego jest około 5% i UVC, o którym mało słyszymy na co dzień, gdyż prawie w całości pochłaniane jest przez warstwę ozonową. Kupując krem z filtrem, warto sprawdzić na opa-kowaniu czy chroni nas on przed promieniami za-równo UVA, jak i UVB, gdyż jedne i drugie są w nad-miarze szkodliwe dla naszego ciała. Natężenie pro-mieniowania UVA jest takie samo przez cały dzień (bez względu na godzinę!) i przechodzi bez proble-mów przez szyby, chmury, docierając do głębokich warstw skóry. Efekt takiego oddziaływania widać do-piero po latach. To promieniowanie przyczynia się do powstawania na skórze reakcji fotouczulających oraz jest główną przyczyną fotostarzenia się skóry. Inaczej oddziałuje na nas promieniowanie ultrafio-letowe typu B (UVB). Najsilniej działa ono od 10.00 do 15.00, a w okresie letnim jego natężenie jest zde-cydowanie większe niż zimą. Nie przenika ono tak ła-two przez chmury czy szyby, ale działa głównie na wierzchnią warstwę skóry. To właśnie promienio-wanie UVB odpowiada za poparzenia słoneczne i rumień występujący po opalaniu. świat dawcy: Czy promieniowanie UV działa tylko na naszą skórę, czy oddziałuje także na całe ciało?Wystawianie się na nadmierne promieniowanie UV może wywołać wiele konsekwencji. Nawet tak pozor-nie nie powiązaną jak np. zaćma. UVA i UVB zmniejsza-ją odporność immunologiczną organizmu, co może powodować występowanie zmian nowotworowych

– nie tylko skóry, ale także np. oczu. Jednak głównymi efektami nadmiernego opalania są:• fotostarzenie się skóry czyli jej przedwczesne starze-

nie spowodowane wieloma procesami zachodzący-mi pod wpływem promieniowania UV;

• przebarwienia, które mogą pojawić się po długim wystawianiu skóry na intensywne promieniowanie;

• zaskórniki;• nadprodukcja wolnych rodników, które powodują

utleniania, drobne uszkodzenia i degenerację włó-kien kalogenowych;

• immunosupresja tj. osłabienie układu odporno-ściowego. Badania dowodzą, że intensywne opala-nie prowadzi do reaktywacji wirusa opryszczki, choć poziom osłabienia odporności spowodowany przez promieniowanie UVB zależy głównie od indywidu-alnych i genetycznych uwarunkowań;

• fotodermatozy czyli schorzenia, w których występu-je nadwrażliwość na promienie UV światła słonecz-nego;

• choroby oczu – istnieje zależność między choroba-mi oczu a ilością promieniowania UVB jaka do nich dociera, dlatego tak ważne jest, aby nosić okulary z filtrami;

• rumień i oparzenia słoneczne;• nowotwory skóry, takie jak np. czerniak.Wychodząc na słońce pamiętajmy nie tylko o sobie, ale także o dzieciach i młodzieży. Badania wykaza-ły, że nadmierne wystawianie się na promieniowanie UV przed ukończeniem 18 roku życia zwiększa ryzyko powstawania raka skóry w późniejszym wieku. Pilnuj-my małe dzieci, aby bawiły się w cieniu, lub chociaż w koszulce zakrywającej ciało, a młodzieży proponuj-my kremy z wysokim filtrem. świat dawcy: Jak zatem się opalać, aby sobie nie zaszkodzić?Przede wszystkim z głową! Unikajmy leżenia na pla-ży między 10.00 a 14.00. Nie smażmy się jak ryba na patelni, tylko zmieniajmy pozycję, spacerujmy, przechodźmy do cienia. Warto także nosić modne w tym sezonie kapelusze – nie tylko na wakacjach, ale także w mieście – świetnie chronią głowę, twarz, włosy i szyję! Kupując okulary warto wrócić uwagę, czy nasze oczy chronione są z boku przed promie-niowaniem UV.

świat dawcy12 świat dawcy12

świat dawcy: Często na ulicy, już na początku lata, możemy spotkać opalonych na brązowo ludzi. Czy jest czego zazdrościć?Od wielu lat kreowana jest moda na złotą opa-leniznę. Osiągnąć ją można na wiele sposobów – opalając się rozsądnie lub korzystając z samo-opalaczy, które barwią naszą skórę na odpowied-ni odcień. Obecnie dostępne w sklepach specyfiki nie zostawiają smug, można więc korzystać z nich bez obaw i w krótkim czasie osiągnąć oczekiwa-ny rezultat.Nie zapominajmy także, że każdy z nas opala się inaczej, w innym tempie i na inny kolor. Wszyst-ko zależy od naszej karnacji. W Polsce spotyka się 4 z 6 fenotypów:I – osoby o rudych włosach, białej karnacji, ich skóra rzadko się opala i bardzo często ulega po-parzeniom.II – osoby o jasnych włosach, jasnej karnacji, cza-sami się opalają, często ulegają poparzeniom.III – osoby o ciemnych włosach, średniej karnacji, łatwo się opalają, czasami ulegają poparzeniomIV - osoby o ciemnych włosach i ciemnej karnacji, zawsze się opalają, rzadko ulegają poparzeniom.Dlatego nie ma co zazdrościć koleżance czy kole-dze, którzy po pierwszych słonecznych dniach są już opaleni. Ich organizm tak po prostu ma. Nie warto „gonić” ich z opalenizną, bo najprawdopo-dobniej my po długim wystawianiu się na słoń-ce zamiast być brązowi – będziemy przypomina-li świnkę.Trzeba także pamiętać, że promieniowanie UV ku-muluje się w organizmie, na skutek czego wła-ściwości skóry ulegają pogorszeniu. Pojawiają się np. dodatkowe zmarszczki – inne niż te mimicz-ne i inne od tych, które przychodzą naturalnie „z wiekiem”.

świat dawcy: Na co jeszcze powinniśmy uważać i jak się bronić przed słońcem i jego skutkami?Prócz zmarszczek i fałdek na skórze, wystawia-jąc skórę długo na działanie promieniowania UV, nie powinno nas dziwić pogrubienie skóry czy jej szorstkość, poszerzenie porów czy np. dużo gor-sze gojenie się ran. Używanie kremów z filtrami z pewnością może nam pomóc w opalaniu się, o ile używa się ich rozsądnie, a nie wykorzystuje do przedłużania czasu spędzanego na słońcu. Kremy z filtrem UVA i UVB nie zostały wymyślone po to, aby móc spę-dzić 4 godziny leżąc plackiem na plaży. Opisy na buteleczkach z olejkami mówią, że „krem prze-dłuża możliwość przebywania na słońcu 5/10/20 krotnie”, ale to nie znaczy, że zamiast 10 minut mamy leżeć 10h. Krem z filtrem wspomaga nasz organizm w obronie nas samych przed szkodli-wym promieniowaniem ultrafioletowym. Krem nie przedłuża „bezpiecznego” czasu przebywa-nia na słońcu, ani nie „blokuje” reakcji organizmu (czyli opalenizny) – to tylko specyfik, który poma-ga chronić naszą skórę. Aby spełniał swoją funk-cję, należy nakładać go często i nigdy na pełnym słońcu! świat dawcy: Kiedy po opalaniu należy zwrócić się do lekarza?Na pewno w momencie oparzenia słonecznego. Z rumieniem można poradzić sobie domowymi sposobami – schładzając zaczerwienione miejsca. Warto także oglądać się dokładnie i przyjść do dermatologa, gdy tylko zauważymy jakiekolwiek zmiany np. w wielkości pieprzyków, znamion czy przebarwień. Warto pamiętać, że 90% czerniaka jest uleczalna przy wczesnym wykryciu, oraz, że nawet 50% tego nowotworu skóry powstaje z ist-niejących zmian barwnikowych na skórze.

RODNIKI (lub wolne rodniki) - atomy lub cząsteczki posiadające jeden lub wię-cej wolnych (niesparowanych) elektro-nów. Rodniki powstają np. na skutek roz-padu wiązań chemicznych, mogą one na-stępować pod wpływem naświetlania promieniowaniem ultrafioletowym czy promieniowaniem rentgenowskim. Wol-ne rodniki cząsteczki organicznych związ-ków o jednym wolnym elektronie, któ-re dążą za wszelką cenę do tego, aby od-dać lub uzupełnić ten brakujący elektron, wykorzystując w tym celu każdy związek znajdujący się w sąsiadujących komór-kach tkanek.W poszukiwaniu takiej możliwości są nie-zwykle aktywne, a przemieszczając się szybko po całym organizmie, zachowują się jak biologiczne pociski, gdyż uszkadza-ją wszystko, co napotykają na swej dro-dze: białkowo-lipidową błonę komórko-wą, materiał genetyczny zawarty w ko-mórce, czy też inne białko o istotnym dla życia znaczeniu.Sprawę komplikuje to, że jeden wolny rodnik, podkradając elektrony innym czą-steczkom, często wytwarza kolejne rodni-ki, potęgując dzieło zniszczenia. Taka reak-cja łańcuchowa może nie mieć końca. KALOGEN – główne białko tkanki łącz-nej. Posiada ono bardzo wysoką od-porność na rozciąganie i stanowi głów-ny składnik ścięgien. Jest odpowiedzial-ny za elastyczność skóry. Ubytek kolagenu ze skóry powoduje powstawanie zmarsz-czek w trakcie jej starzenia. Kolagen wy-pełnia także rogówkę oka, gdzie wystę-puje w formie krystalicznej. Kolagen jest powszechnie stosowany w kosmetykach, zwłaszcza w kremach i maściach przeciw-zmarszczkowych. Stosuje się go też jako wypełniacz w chirurgii kosmetycznej, np. do wypełniania ust.

dla dawcyTEMAT NUMERU

13świat dawcy 13świat dawcy

Fakty i mityFakty i mityFakty i mity

Opalona skóra wygląda zdrowoMoże i wygląda na wierzchu, ale wewnątrz pod wpływem nad-miernego opalania, zachodzą przyspieszone procesy starzenia. Przed wyjazdem warto przygotować skórę do słońcaTak, ale należy przygotowywać skórę stopniowo. Duża dawka silnego promieniowania dostarczona naraz, jest szkodliwa. Warto wystawiać się do słońca, bo tak „pobieramy” witaminę D3Tak, ale nasz organizm jest w stanie wytworzyć witaminę D3 ze słońca tylko od kwietnia do października. Co więcej, aby nasz organizm ją wytworzył, wy-starczy wystawić około 20% naszego ciała (np. ręce, twarz, dekolt) na nie więcej niż 20 minut. Wodoodporne kremy do opalania wystarczy nałożyć raz dziennieNieprawda. Wodoodporność kremu polega na tym, że chroni on naszą skórę przed promieniami UV, które przenikają przez wodę, dlatego po wyjściu z base-nu lub morza należy osuszyć ciało i ponownie nałożyć krem. Krem z filtrem 20 pozwala siedzieć cały dzień na słońcu.Nieprawda. Krem z filtrem blokuje w dużej mierze promienie UVB, któ-re wywołują zaczerwienienie na skórze. W warunkach laboratoryjnych taki krem przedłuża dwudziestokrotnie czas od początku opalania do pojawienia się zaczerwienienia. Na plaży ten czas jest zdecydowa-nie krótszy, bo część kremu „wycieramy” w leżak, ubranie, ręcznik, część spływa z potem. Osoby chore nie powinny wychodzić na słońceW zdecydowanej większości tak. Wirusy i grzyby lubią słoń-ce i chętniej się rozmnażają w ciepłym środowisku, dlate-go osoby przyjmujące antybiotyki powinny raczej zostać w domu. Słońce pomaga zlikwidować trądzikZazwyczaj. U 80% pacjentów z trądzikiem terapia sło-neczna pomaga, warto jednak skonsultować się z leka-rzem, aby nie przesadzić z opalaniem. Jak się posmaruję kremem z filtrem 20 to się nie opalę!Nieprawda. Filtr blokuje promieniowanie UVB, które powoduje oparzenia skóry i UVA, które wnikają głę-boko do organizmu. Opalenizna to zaś reakcja obron-na naszego organizmu przed tym promieniowaniem. Dlatego na początku sezonu należy używać kremów z wysokim filtrem i stopniowo go obniżać. Tempo opala-nia nie zależy od rodzaju filtra, a fototypu naszej skóry.

dla dawcyTEMAT NUMERU

świat dawcy14

A ktualnie w układzie AB0 wyróżnia się cztery podsta-wowe grupy krwi A, B, AB i 0. Bardzo ważny jest tak-że układ grupowy, nazwa-

ny początkowo czynnikiem Rh - całą naszą populację można podzielić na Rh dodatnią (85%) i Rh ujemną (15%).Aktualnie poznanych jest na krwinkach czerwonych 30 różnych układów grupo-wych, ale nadal te dwa są najistotniejsze podczas dobierania krwi do transfuzji. Za tak duże zróżnicowanie immunologicz-

ne krwi odpowiadają związki chemicz-ne mające charakter tzw. antygenów czy-li związków pobudzających organizm, któ-ry ich nie posiada do produkcji przeciwciał.

TylKO DWA PEWNIAKIWiele lat i badań poświęcono na ustalenie związku pomiędzy grupami krwi a różnymi chorobami, szczególnie w zakresie ukła-du AB0. Jednakże w sposób pewny udo-wodniono tylko dwa związki. Okazuje się, że osoby posiadające krew grupy A czę-ściej chorują na raka żołądka, a osoby gru-

py 0 częściej na chorobę wrzodową żołąd-ka. Ciekawych informacji dostarczyły tak-że badania nad drobnoustrojami dżumy i ospy prawdziwej, gdzie okazało się, że osoby grupy 0 są mniej odporne na dżu-mę, a osoby grupy A i AB na ospę praw-dziwą. Tajemnica tkwi w tym, że niektó-re antygeny bakteryjne i wirusowe mają podobną strukturę do antygenów grupo-wych układu AB0 lub substancji podsta-wowych, z których te antygeny powstają, dlatego też osoby posiadające odpowied-ni antygen nie mogły skutecznie produko-

A, B, 0 czyli o co chodzi?

Nie ma na świecie człowieka, którego krew byłaby „nieokreślona”. Wyjaśniamy jak to jest z tymi grupami, czynnikami, układami.

dla dawcy

sylwetki

15świat dawcy

wać przeciwciał zwalczających zakażenie.Antygeny układu AB0 znajdują się nie tylko na krwinkach czerwonych, ale również na innych komórkach ludzkiego ciała, a nawet u większości osób są rozpuszczone w pły-nach i wydzielinach ustrojowych, np. ślinie.

0 DlA INDIANCzęstość występowania grup krwi zależy od rasy, a nawet narodowości np. grupa B znacznie częściej występuje w Azji Wschod-niej niż w Europie, a np. Indianie Ameryki Południowej posiadają wyłącznie grupę 0. Grupy krwi dziedziczą się zgodnie z tzw. za-sadami Mendla, czyli w zależności od grup krwi posiadanych przez obojga rodziców. O dodatnim Rh decyduje obecność na krwinkach tzw. Antygenu D, ale układ ten jest nośnikiem 49 różnych antygenów,

szczęśliwie nie wszystkie mają tak duże zna-czenie przy przetoczeniu jak antygen D. I tu-taj obserwuje się różnice rasowe np. u rasy kaukaskiej występuje on w ok. 85%, ale już u Azjatów w aż 99%.

UWAgA NA KONFlIKTPrzeciwciała do antygenów krwinek czer-wonych w sposób naturalny występują w układzie AB0. Posiadają je osoby z grupą A, B i 0 w stosunku do antygenu, który na krwinkach nie występuje np. osoba z grupą A posiada przeciwciała anty-B i odwrotnie. Przeciwciała tego układu są bardzo niebez-pieczne przy tzw. obcogrupowym przeto-czeniu krwi, ponieważ powodują gwałtow-ne niszczenie niezgodnych krwinek natych-miast po przetoczeniu, i w ten sposób mogą być przyczyną ciężkich powikłań zagrażają-

cych zdrowiu i życiu pacjenta. Przeciwciała do układu Rh mają charakter wyłącznie odpornościowy, czyli powstają jedynie po przetoczeniu niezgodnej krwi lub u kobiet podczas konfliktu matczyno – płodowego. Krew do przetoczenia w zakresie podstawo-wym dobiera się w układzie AB0 i antyge-nie D układu Rh. Ale jeśli chory wytworzy w trakcie leczenia przeciwciała, dobranie krwi nie jest już takie proste, w szczególno-ści jeśli przeciwciała skierowane są do jakie-goś bardzo często występującego w popu-lacji antygenu.

Autor: Ewa Korzepa,kierownik działu zapewnienia jakości,

lek. med. spec. transfuzjolog

Chociaż zjawiska zachodzące po „zmieszaniu” krwi pobranej od różnych osób opisywano już w latach 60-tych XIX wieku, to jednak prawdziwej ich przyczyny nie udało się określić przez kolejnych 40 lat. Dopiero wiedeński lekarz Karol Landsteiner był odkrywcą grup krwi układu AB0. Do odkrycia doszło w 1901 roku i było ono podstawą rozwoju takich nauk jak transfuzjologia, immunologia, hematolo-gia czy transplantologia.

Niemały wkład w naukę o grupach krwi miał również polski uczony – lekarz, bakteriolog i immu-nolog Ludwik Hirszfeld, który przyczynił się do wprowadzenia obowiązującej dzisiaj nomenklatury grup krwi w tym układzie i odkrył mechanizm ich dziedziczenia.

Odkrywca literek

dla dawcy

świat dawcy: O krwiodawstwie mówi się już sporo, apele o oddawanie krwi pojawia-ją się często w mediach i internecie, zaś o dawcach szpiku nadal jest cicho...Jesteśmy na początku drogi, tej samej, któ-rą krwiodawstwo rozpoczęło wiele lat temu, ponieważ program tworzenia polskiej bazy kandydatów został rozpoczęty dopiero w 2009 roku Jesteśmy jednak w tej trudnej sytuacji, że Społeczeństwo wie mało na te-mat oddawania szpiku. Głównie są to jakieś wyobrażenia o nakłuwaniu kości biodrowej czy kręgosłupa. A tak nie jest.

świat dawcy: Jak w takim razie wygląda po-bieranie szpiku?Zacznijmy od tego, że nie pobieramy szpiku, tylko tak zwane komórki macierzyste (zabieg nazywa się aferezą komórkową) i przypomi-na oddawanie osocza lub płytek krwi. Daw-ca siedzi wygodnie na fotelu, a specjalna ma-szyna, przez którą przepływa krew, „wyłapu-je” komórki macierzyste, które są potem po-dawane choremu.Komórki macierzyste mają to do siebie, że

są nierozwinięte, zatem umieszczone w no-wym środowisku zaczynają dostosowywać się do nowych warunków.Pobieranie komórek macierzystych do celów przeszczepu odbywa się jednak inaczej, niż samej krwi. Dawca krwi przychodzi do punk-tu pobierania, oddaje krew i wychodzi. Nato-miast w przypadku dawców szpiku nie działa to w ten sposób. Osoba, która chciałaby zo-stać dawcą, musi się zarejestrować w bazie. Pełna nazwa tego rejestru to „Baza potencjal-nych kandydatów na dawców szpiku”. Po za-rejestrowaniu i przejściu wstępnych badań krwi, dane takiej osoby dostępne są w ogól-nopolskiej bazie danych, z której korzystają m.in. szpitale szukając dawców dla swoich pacjentów. Osoba X od tego momentu jest „potencjalnym kandydatem na dawcę”.

świat dawcy: Dlaczego zaledwie „potencjal-nym”? Ilu „panów/pań X” powinno podjąć decyzję o gotowości oddania szpiku, aby rejestr był wydajny?Potencjalnym, bo może się okazać, że w dniu kiedy ktoś będzie potrzebował przeszcze-

pu, nasz pan X będzie chory, wyjedzie za gra-nicę, będzie po szczepieniach lub w trakcie przyjmowania jakichś leków. Wtedy nie zo-stanie dawcą, nie pobierzemy od niego ko-mórek macierzystych. Jeśli jednak jego ko-mórki będą zgodne z komórkami biorcy i będzie zdrów, wówczas pan X zostanie dawcą szpiku.Aby zapewnić wydajność rejestru – powin-no znajdować się w nim około 3-3,5 mln po-tencjalnych kandydatów na dawców, czy-li współczynnik doboru przy takiej liczbe to 300 (po przebadaniu 300 osób znajdujemy dawcę). Obecnie mamy tych osób zdecydo-wanie mniej. Składają się na to dwa czynni-ki: brak powszechnej informacji o możliwo-ści zostania dawcą oraz finanse.

świat dawcy: W jaki sposób odbywa się po-zyskiwanie dawców?Obecny system rekrutacji dawców szpiku opiera się na doskonale działającym syste-mie krwiodawstwa. Dawcy krwi to bowiem naturalni kandydaci! Są zdrowi, często prze-chodzą badania kontrolne, dbają o siebie

jest prosteO dawcach szpiku nie mówi się prawie w ogóle. Wiele osób wie, że szpik może

uratować życie, jednak nie wiedzą jak zostać dawcą. W jaki sposób tworzona jest baza potencjalnych kandydatów na dawców szpiku, specjalnie dla Świata Dawcy,

tłumaczy dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Kielcach Jerzy Stalmasiński.

szpikuOddawanie

16

dla dawcy

i chcą pomagać innym. Dlatego rejestracja dawców odbywa się m.in. w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa. Wystarczy w reje-stracji RCKiK powiedzieć, że chce się zostać dawcą szpiku. Można to „załatwić” podczas wizyty oddawania krwi. Ale nie trzeba! Daw-ca szpiku nie musi być dawcą krwi! Liczę na zorganizowane środowiska studenckie, które świetnie ra-dzą sobie podczas organizacji Wampiriad. Wierzę, że w przyszłości będą one nas wspierać w pozyskiwaniu kandydatów na dawców szpiku. Zwłaszcza, że dawcą można być tylko do 50 roku życia. Za-tem im wcześniej człowiek zostanie wpisany do bazy, tym większa szansa, na uratowanie czyjegoś życia. Obecnie wiele osób nawet nie wie, że może zostać dawcą szpiku. Niestety działania promocyjne musimy uzależniać także od moż-liwości finansowych. W tym roku możemy przebadać około 17 tys. próbek od kandydatów. Zdajemy sobie sprawę, że po rozpoczęciu intensywnej promocji zapisywania się do bazy, moglibyśmy mieć nawet 50 tys. próbek! Na szczęście pula pieniędzy na tę działalność z roku na rok wzrasta.

świat dawcy: Kiedy znaleźliśmy już odpowiedniego kandydata na dawcę, co dalej?Kandydat wzywany jest do najbliższego punktu, gdzie przechodzi wstępne badania. Lekarz sprawdza czy wszystkie wyniki są w nor-mie. Jeśli tak, panu X podaje się specjalny preparat, który pozwa-la sprawniej „wyłapać” komórki macierzyste z krwi.Następnie nasz pan X przewożony jest na koszt RCKiK do miej-sca, gdzie znajduje się biorca – np. do Łodzi. W ośrodku transplan-tacyjnym wykonywane są dalsze badania, i jeśli mamy zgodność biorcy z dawcą, pan X może oddać mu swoje komórki macierzy-ste.Po zabiegu odwozimy dawcę do domu. Cała procedura trwa 2 dni - następnego dnia nasz X może już wrócić do swoich codzien-nych zadań. Zabieg aferezy nie jest ani bolesny, ani trudny w sen-sie medycznym.

świat dawcy: gdzie znajdują się punkty, w których przeprowa-dzane są badania?Badania wykonywane są tylko w czterech ośrodkach w kraju: Po-znaniu, Katowicach, Kielcach i Lublinie, co zapewnia ich wysoką jakość i możliwość nabierania doświadczenia przez zespoły tam pracujące.W Świętokrzyskim Centrum Onkologii powstaje nawet duży od-dział Onkohematologii z jednym piętrem przeznaczonym na od-

dział przeszczepów. RCKiK w Kielcach od czterech lat jest koordy-natorem Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplan-tacyjnej. Mamy tutaj jeden z pierwszych w Polsce banków tkanek – najlepiej wyposażony w Polsce! Mamy wszystkie rodzaje tka-nek - od oka po tkanki łączne. Bank ten przystosowany jest tak-że do przechowywania komórek macierzystych. Staramy się, aby taki bank powstał także w Łodzi.

szpikuCo powinniśmy wiedzieć o oddawaniu szpiku, a boimy się zapytać?

Oddawanie szpiku odbywa się poprzez nakłuwanie kości. NIEPRAWDA. Obecnie oddaje się komórki macierzyste. Proces wgląda podobnie jak od-dawanie krwi.

Dawcą szpiku można być tylko raz. NIEPRAWDA. Są w bazie danych kandy-daci, którzy oddawali już szpik 2-3 razy, dla różnych osób.

Jak jest się wpisanym do bazy to na pew-no ktoś kiedyś zadzwoni i nas wezwie. NIEPRAWDA. Możemy zostać wpisanym do bazy potencjalnych kandydatów i nigdy nie zostać wezwanym do oddania szpiku.

Decydując się na oddawanie szpiku – trzeba robić to zawsze. NIEPRAWDA. Nasz organizm nie prowadzi „nadprodukcji”.

Wpisanie się do rejestru jest „na zawsze”. NIEPRAWDA. Zawsze możemy zmienić zdanie i poprosić o usunięcie naszych da-nych z bazy potencjalnych kandydatów na dawców szpiku. W tym celu wystarczy zgłosić się do punktu, w którym się zapisa-liśmy do bazy.

17

dla dawcy

Pierwsze próby leczniczego wykorzystania szpiku kostnego miały miejsce już pod koniec XIX wieku. Zasadniczo różniły się jednak od współczesnych zabiegów - niektórzy lekarze zalecali po prostu spo-żywanie szpiku zwierzęcego przy niektórych typach niedokrwisto-ści. Pierwsze próby przeszczepiania szpiku zostały podjęte w Polsce przed II wojną światową we Lwowie przez Jana Raszka i Franciszka Groera. Podobne zabiegi, polegające na dożylnym podawaniu szpi-ku pobranego z mostka dawcy, leżącemu na sąsiednim łóżku biorcy, przeprowadzała już po II wojnie Zofia Migdalska. Dawca był spokrew-niony z biorcą i miał z reguły tę samą grupę krwi. Biorcy nie przygoto-wywano w żaden sposób do zabiegu, a skutki procedury były bardzo różne - w wielu przypadkach obserwowano jednak remisję choroby.

TRUDNE POCZąTKIPierwsze próby praktycznego zastosowania szpiku w leczeniu białaczek zbiegły się w czasie z rozwojem badań nad biologią układu krwiotwór-czego. W latach 40-tych ubiegłego wieku E. Lorentz z Uniwersytetu w Be-thesda stwierdził, że odbudowę układu odpornosciowego i krwiotwór-czego u zwierząt poddanych naświetleniu można uzyskać po podaniu szpiku zwierząt zdrowych. Początkowo sądzono, że efekt terapeutyczny osiągnięto dzięki czynnikom wzrostowym obecnym w szpiku, dopiero w 1956 roku, po wyhodowaniu szczepu myszy z aberracją chromoso-mową, która mogła służyć za znacznik przeszczepionych komórek, uda-ło się dowieść, że sukces zabiegu jest związany z obecnością komórek macierzystych szpiku dawcy w organizmie biorcy. Stwierdzono, że układ krwiotwórczy biorcy jest odtwarzany przez przeszczepione komórki ma-cierzyste dawcy i tym samym biorca staje się chimerą, czyli genetycznym mieszańcem pod względem komórek krwi.

ZNIsZCZyć BIORCę?Wówczas pojawił się kolejny problem – dostrzeżono najważniejsze zagrożenie związane z przeszczepianiem szpiku – aby transplantacja zakończyła się sukcesem, trzeba najpierw zniszczyć układ odporno-ściowy biorcy.W 1955 r. W. H. Barnes i J. F. Loutit odkryli efekt „przeszczepu przeciw-ko gospodarzowi”, identyfikowany dziś jako jednostka chorobowa (GvHD - Graft versus Host Disease). Współczesne metody przeszcze-piania szpiku opracowali hematolodzy amerykańscy: E. Donnell Tho-mas, Reiner Storb i George W. Santos (ten pierwszy za zasługi dla roz-woju transplantologii otrzymał w 1990 roku nagrodę Nobla w dzie-dzinie medycyny). W początkowej fazie rozwoju transplantacji szpiku, gdy wiedza na temat antygenów zgodności tkankoweji układu odpornościowego

była niewielka, udawały się głównie przeszczepy szpiku syngenicz-nego (między bliźniętami jednojajowymi) - pierwszy taki przypadek opisano już w 1960 roku, pierwszy udany przeszczep w 1961 r.

WZlOTy I UPADKIPierwszy zabieg przeszczepienia szpiku allogenicznego (od nie-identycznego genetycznie dawcy) miał miejsce w 1968 roku. W Pol-sce pierwszy zabieg transplantacji szpiku syngenicznego wykonał ze-spół Urszuli Radwańskiej w Poznaniu w 1983 roku u chorej z niedokrwi-stością aplastyczną, sukces był jednak krótkotrwały - po początkowym przyjęciu przeszczepu nastąpiło tzw. późne odrzucenie i chora zmarła. Liczba ośrodków przeszczepiających szpik w Europie i na świecie stale rośnie. Wszystkie działające obecnie w Polsce ośrodki są zrzeszone w eu-ropejskiej organizacji EBMT (European Bone Marrow Donor Transplan-tation) i posiadają jej akredytację (na przeszczepy auto- lub allogenicz-ne bądź obie). Środki finansowe na procedurę transplantacji oraz lecze-nie pacjentów poprzeszczepowych zapewnia Ministerstwo Zdrowia, ono też wydaje zezwolenia na wykonywanie poszczególnych rodzajów przeszczepień. W roku 2007 zezwolenie na wykonywanie allotransplan-tacji od dawcy niespokrewnionego otrzymało 12 ośrodków (m.in. w Ka-

Historia transplantologiiZ biegiem czasu, często metodą prób i błędów, naukowcy

odkryli, do czego służy szpik, co trzeba z nim robić oraz w jakich sytuacjach może nam pomóc.

18

dla dawcy

ABY ZOSTAć DAWCą SZPIKU NALEŻY:1. Wypełnić kartę ewidencyjną; 2. Zgłosić się na badanie lekarskie w wyznaczonej przez POLTRANSPLANT placówce służby zdrowia;3. Oddać próbkę krwi na typowanie antygenów układu HLA .

W JAKICH MIASTACH POLSKI MOŻNA PRZEJść BADANIA KWALIFIKACYJNE? Dokładne badania czy kandydat na potencjalnego dawcę komórek krwiotwórczych kwalifikuje się do wpisania na listę, prowadzą Ośrodki Dawców Szpiku utworzone przy niektórych ośrodkach transplantacyjnych oraz Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, które otrzymują środki na te badania z budżetu państwa. W Łodzi bada-nia te przeprowadza Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa przy ul. Franciszkańskiej.

CO TO JEST POLTRANSPLANT Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji „Poltransplant” jest jednostką budżetową podporządko-waną Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej.Do zadań POLTRANSPLANTU należy w szczególności:  • Organizacja i koordynacja pobierania i przeszczepiania komórek tkanek i narządów na terenie kraju, prowadzenie

centralnego rejestru zgłoszonych sprzeciwów na pobranie tkanek, komórek i narządów, • Bieżący nadzór nad prowadzeniem krajowych list osób oczekujących na przeszczepienie komórek, tkanek i narzą-

dów oraz nadzór nad ujednoliceniem metod typowania tkankowego w Polsce, • Gromadzenie dokumentacji dotyczącej dokonanych zabiegów przeszczepiania narządów, decyzji wyboru odpo-

wiednich biorców oraz uzyskanych wyników  • Budowa, utrzymanie systemu informatyczno- łącznościowego łączącego ośrodki transplantacyjne oraz korzysta-

nie z tego systemu, • Organizacja ogólnokrajowej sieci koordynatorów przeszczepiania oraz organizacja szkolenia koordynatorów, • Prowadzenie działalności edukacyjnej mającej na celu upowszechnienie i akceptacje programu przeszczepiania

narządów z uwzględnieniem różnych kręgów odbiorców, • Przygotowanie i prowadzenie analiz, oceny sytuacji związanych z medycznymi i społecznymi aspektami przeszcze-

piania narządów, • Przygotowanie i prowadzenie analiz, oceny sytuacji związanych z medycznymi • Współpraca z organizacjami i instytucjami krajowymi i międzynarodowymi prowadzącymi działalność w zakresie

przeszczepiania narządów, • Wykonywanie innych zadań zleconych przez Ministra związanych z przeszczepianiem komórek, tkanek i narządów

Źródło: www.szpik.info

towicach, Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Lublinie i Bydgoszczy).

ONI ŻyJą NAJDŁUŻEJWedług danych IBMTR (Międzynarodowego Reje-stru Przeszczepiania Szpiku) najdłużej żyjącym pa-cjentem z przeszczepem jest mężczyzna, któremu w 1968 roku przeszczepiono szpik z powodu zespo-łu Wiscotta-Aldricha (pierwszy przeszczep się nie przyjął, dlatego ponawiano transplantację w 1968 r. i w 1987). Pacjent wykazywał objawy przewlekłej cho-roby „przeszczep przeciwko gospodarzowi”, ale żyje do dziś. Najdłużej żyjącym po przeszczepie pacjentem z białaczką jest ponad trzydziestopięcioletni mężczy-zna, którego przeszczepiono w 1976 z powodu ostrej białaczki mieloblastycznej. Pierwsze w Polsce przeszczepienie allogeniczne-go szpiku miało miejsce w Katowicach w 1984 roku u chorej z anemią Blackfana-Diamonda, pacjentka jest najdłużej żyjącą chorą z wrodzoną aplazją układu czerwonokrwinkowego, której przeszczepiono szpik.

NIEsPOKREWNIONy REJEsTROd 1987 r. potencjalni, niespokrewnieni dawcy ze Światowych Rejestrów uratowali życie ponad 8000 chorym. W 1997 r w USA wykonano 1200 przeszcze-pów od dawców niespokrewnionych wyszukanych z grupy ponad 3 milionów zarejestrowanych. W tym samym roku w Polsce wykonano tylko 2 przeszczepy od dawców niespokrewnionych znalezionych w re-jestrach zagranicznych. W 2000 r. w Polsce wykona-no 44 przeszczepy allogeniczne szpiku pozyskanego tylko w jednym przypadku od dawcy krajowego. Co roku sześć do dziewięciu osób na każde 100 000 lu-dzi w Polsce zapada na białaczki – choroby nowo-tworowe krwi. Dzięki postępowi w transplantologii większość tych chorych może być wyleczona, jeże-li znajdą się dla nich ofiarni ochotników – niespo-krewnieni dawcy szpiku.

Karta Ewidencyjna Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej. [Wypełnij dużymi literami i wyślij na adres Poltransplantu]

Nazwisko................................................................................. Adres...................................................................

Imiona.............................................................................................. ...................................................................................

Nazwisko panieńskie ..................................................................... Nr tel. domowego ....................................................

Data urodzenia ............................................................................ Nr tel. komórkowego..............................................

PESEL............................................................................................. Nr tel. do pracy..........................................................

Drugi adres kontaktowy (rodzina, przyjaciele) Nazwisko.................................................................................... Adres.................................................................... Imiona .......................................................................................... Kod pocztowy ........................................................ Telefon..........................................................................................................................................................................................

POLTRANSPLANT 02-001 Warszawa, Al. Jerozolimskie 87

Oświadczenie woli o wpisanie do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej Wyrażam chęć oddania szpiku dla ratowania życia chorego, który nie jest moim krewnym i nie ma dawcy rodzinnego. Jestem w grupie ludzi w wieku 18-50 lat. Zgadzam się na pobranie krwi na oznaczenie antygenów układu zgodności tkankowej oraz badania wykluczające nosicielstwo wirusów, we wskazanych laboratoriach diagnostycznych. Wiem, że po wykonaniu tych badań zostanę wpisany na listę poten-cjalnych dawców szpiku w Ogólnopolskim Centralnym Rejestrze Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej. Zgadzam się na przechowywanie próbki mojej krwi dla przeprowadze- nia dodatkowych badań przy poszukiwaniu niespokrewnionego dawcy szpiku i innych, które mogą być wykonane w przyszłości w wyniku po- stępu wiedzy medycznej. Chcę zostać dawcą szpiku i wyrażam zgodę na przetwarzanie moich Danych Osobowych (Dziennik Ustaw nr 133 poz. 883)].

Jestem świadomy że: * Dar szpiku jest anonimowy i dobrowolny. * Pobranie szpiku przeprowadzane jest w znieczuleniu ogólnym. Nie wymaga znieczulenia pobranie krwi obwodowej na izolację komórek

macierzystych. * Pobranie szpiku wymaga krótkiego pobytu w szpitalu, za który otrzymam zwolnienie lekarskie. Q Koszty związane z pobraniem szpiku pokrywa szpital, w którym odbywa się przeszczepienie szpiku. * Nie mogę szukać kontaktu z biorcą mojego szpiku w jakimkolwiek celu. * W wyjątkowych przypadkach, dla dobra biorcy szpiku ponownie oddam szpik lub krew. * Powiadomię Rejestr o zmianie adresu zamieszkania. * Mogę wycofać moje nazwisko z Rejestru.

danych osobowych zgodnie z Ustawą z dnia 29.08.1997 r. o Ochronie

Podpis......................................... Data..................................................

19

dla dawcy

świat dawcy20

Rejonowa Rada Honorowych Dawców Krwi PCK propaguje na te-renie województwa łódzkiego honorowe oddawanie krwi. Aktyw-nie organizuje akcje, które opisujemy poniżej. Są one otwarte dla wszystkich.

MłODzi „ratOWnicy”Jedną z najbardziej znanych akcji organizowanych na terenie całej Polski jest turniej „Młoda Krew Ratuje Życie”. Akcja adresowana jest do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W VII edycji Turieju wzię-ło udział 88 szkół: 16 z Łodzi, 10 z Pabianic, po 7 ze Zduńskiej Woli, Wielunia i Radomska, po 6 z Łowicza i Tomaszowa Mazowieckiego, po 5 z Piotrkowa Trybunalskiego i Łasku, po 4 z Łęczycy, Sieradza i Opoczna, po 3 z Brzezin i Kutna i 1 ze Zgierza. Tegoroczna edycja trwała od 1 września 2009 r. do 30 kwiet-nia 2010 r. – przez ten czas oddano 2.797 litrów krwi. Uroczy-ste podsumowanie Turnieju na szczeblu okręgu łódzkiego od-było się 10 czerwca br. w siedzibie Łódzkiego Zarządu Okręgo-wego PCK w Łodzi.- Obserwujemy rosnące zainteresowanie honorowym oddawa-niem krwi przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych, wyrażające się nie tylko udziałem w Turnieju, ale niezależnym od akcji, syste-matycznym oddawaniem krwi. Młodzi ludzie chcą zostać honoro-wymi dawcami – mówi Andrzej Chałupka, członek Zarządu Rejo-nowego PCK. cOraz WięceJ = cOraz lepieJKolejna inicjatywa Polskiego Czerwonego Krzyża to Konkurs „Ogni-sty Strażak –Gorąca Krew”, który po raz czwarty jest adresowany do środowisk związanych z Ochotniczymi i Państwowymi Jednostka-mi Straży Pożarnej. - Tutaj także widać znaczący wzrost w liczby or-ganizowanych akcji oraz ilości oddawanej krwi – tłumaczy Chałup-ka. Konkurs ten trwa cały rok, a jego podsumowanie odbędzie się

w grudniu 2010 r. Współorganizowany jest z Komendami Główny-mi Ochotniczej i Państwowej Straży Pożarnej. Akcje honorowego oddawania krwi organizowane są także z siecią handlową „Muszkieterowie”. – Te imprezy plenerowe, które organi-zujemy od dwóch lat, cieszą się coraz większą popularnością i wie-rzymy, że w przyszłości również będą przynosiły zadowalające re-zultaty – opowiada rozmówca.

iMprezy DeDykOWane„Wakacyjna Kropla Krwi” to akcja organizowana już od wielu lat właśnie w okresie wakacji, kiedy to spada ilość pobieranej krwi. W lecie, okresie urlopów i wyjazdów, zdecydowanie spada liczba krwiodawców odwiedzających punkty pobrań – młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych i uczelni wyższych ma wakacje. - Bardzo czę-sto akcje te są prowadzone pod konkretnym hasłem, jak np. odda-jemy krew dla: „polskich żołnierzy biorących udział w misjach po-kojowych”, „ dzieci chorych na raka”, „dzieci poszkodowanych w wy-padkach podczas prac polowych”, „strażaków poszkodowanych w akcjach gaszenia pożarów” – mówi Andrzej Chałupka. – Dzięki ta-kiemu zadedykowaniu imprezy komuś konkretnemu, akcja pobo-ru krwi cieszy się większym powodzeniem, co widać w ilości krwi, którą uda nam się pobrać – wyjaśnia.

liczy się spOntanicznOśćRejonowe ośrodki Polskiego Czerwonego Krzyża organizują rów-nież akcję pod nazwą „Pielgrzymkowa Kropla Krwi” oraz akcje od-dawania krwi na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Bar-dzo często PCK namawia także do oddawania krwi na rzecz szpita-li, takich jak Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie czy Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Nie można zapomnieć także o zbiór-kach dla poszczególnych wydziałów szpitalnych znajdujących się na terenie objętym działaniem czerwonokrzyskiego rejonu. – Jest

Akcje PCK„Wakacyjna Kropla Krwi”, „Młoda Krew Ratuje Życie” czy „Ognisty Strażak – Gorąca Krew” to tylko niektóre z akcji organizowanych przez Polski Czerwony Krzyż i Honorowych Dawców Krwi.

dla dawcy

21świat dawcy

także wiele spontanicznych akcji honorowe-go oddawania krwi dla znajomych czy ro-dzin, które tej krwi potrzebują. Działa wte-dy „łańcuszek ludzi dobrej woli” i honorowi dawcy krwi samoistnie organizują się mię-dzy sobą – opowiada Chałupka.

„czyM skOrupka za MłODu...”Rejonowa Rada Honorowych Dawców Krwi Polskiego Czerwonego Krzyża koordynu-je działania, dzięki którym ilość oddawanej krwi ma wzrastać. W tym zakresie działacze czerwonokrzyscy, pracujący na wszystkich szczeblach Ruchu HDK PCK, współpracują z dyrekcjami szkół, zakładami pracy, lokal-nymi samorządami oraz placówkami pobo-ru krwi Regionalnego Centrum Krwiodaw-stwa i Krwiolecznictwa w Łodzi. Idea rekla-mowania honorowego krwiodawstwa pro-wadzona jest także we współpracy z media-mi lokalnymi oraz wojewódzkimi.- Realizowanie czerwonokrzyskiej idei „Oddajesz krew – dajesz życie” staramy się zainteresować już najmłodszych po-przez organizowane konkursy plastyczne i literackie – tłumaczy Chałupka. Konkur-sy takie, znacząco wspierane przez lokal-ne samorządy, są przykładem znanego po-wiedzenia „czym skorupka za młodu na-siąknie…”.

W zDrOWyM ciele zDrOWa kreWUpowszechnianiu honorowego oddawa-nia krwi służą również organizowane przez lokalne samorządy (Opoczno, Baby), we współpracy z miejscowymi działaczami Pol-skiego Czerwonego Krzyża i wolontariu-szami Ruchu HDK PCK, spartakiady sporto-we, w czasie których młodzież oddaje krew. Przykładem może być „Wampiriada Sporto-wa” organizowana co dwa lata w Pabianica-chwe wszystkich szkół ponadgimnazjalnych w Pabianicach i Powiecie Pabianickim, pod honorowym patronatem Starosty Powiatu Pabianickiego. Towarzyszy jej akcja zbioro-wego oddawania krwi, w której biorą udział nie tylko uczniowie w/w szkół, ale także, bardzo licznie, mieszkańcy Pabianic i Po-wiatu Pabianickiego.- Każda, nawet najmniejsza inicjatywa, słu-żąca popularyzacji honorowego krwio-dawstwa, jest bardzo cenna – wyjaśnia Chałupka. - Łódzka Okręgowa Rada Hono-rowych Dawców Krwi Polskiego Czerwo-nego Krzyża będzie działała z każdym, kto zechce ją wesprzeć i w tym działaniu po-móc. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi jest w tym za-kresie naszym pierwszoplanowym i strate-gicznym partnerem – podsumowuje.

Działamy tam, gdzie ludzie potrzebują pomocyJak działa Polski Czerwony Krzyż w woje-wództwie łodzkim, komu pomagają wo-lontariusze PCK oraz jak każdy z nas może wspomóc potrzebujących opowiada sta-nisław Maciejewski, Dyrektor Biura Zarzą-du Okręgowego PCK w łódzkiem.

Naszą działaność najbardziej widać pod-czas klęsk żywiołowych (takich jak powo-dzie czy trzęsienia ziemi). Jednak Polski Czerwony Krzyż to nie tylko pomoc doraź-

na. Niejednokrotnie to my jesteśmy tą or-ganizacją, która jako ostatnia opuszcza te-reny powojenne. Ofiary zbrojnych inter-wencji to nie tylko ci ranni, ale także rodzi-ny i dzieci, którzy nie mają gdzie mieszkać. Wraz z innymi organizacjami Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca prowa-dzimy także poszukiwania osób zaginio-nych.

Polski Czerwony Krzyż zawsze stara się sprostać oczekiwaniom społecznym. Na-szym hasłem jest: „Pomagamy potrzebu-jącym, bądź z nami”. Siłę tego hasła mogli-śmy w ostatnich miesiącach zauważyć tak-że w Łodzi, gdzie do naszej siedziby zgła-szały się osoby, które chciały pomóc przy powodzi. Nie każdy musi jechać na tereny zalewowe. Pomagać można tutaj, na miej-scu. Wolontariusze zbierają dary, segregu-ją je, pakują w paczki, organizują transport. Jestem bardzo wdzięczny tym wszyst-kim, którzy poprostu przyszli nam pomóc. Umacnia to we mnie wiarę, że PCK robi coś ważnego dla ludzi.

Nasza działalność to jednak także edukacja dzieci i młodzieży. Szkolimy pracowników medycznych, uczymy pierwszej pomocy, pomagamy dzieciom prawidłowo dbać o zęby w klubach „Wiewiórka”.

Główne zadanie, któe staramy się realizo-wać to propagowanie życzliwości wobec innych, bez względu na płeć, wiek czy wy-znanie.

dla dawcy

dla dawcy

świat dawcy22

ROZRYWKA z nagrodami!Zgłoszenie do udziału w konkursieImię:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazwisko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tel. kontaktowy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22

1 2 3

4 5

6

7

8 9 10 11

12

13

14

15

16

17

18

19

pOziOMO1 – witamina, którą wytwarzamy pod wpływem słońca2 - … Czerwony Krzyż4 – … krwi. Może być A, B, O lub AB10 – metoda pobierania komórek macierzystych z krwi13 – tkanka znajdująca się wewnątrz kości 15 – nazwa centrum ds. transplantacji16 – występuje na ciele po intensywnym opalaniu17 – białko tkanki łącznej18 – rodzaj promieniowania ultrafioletowego, którego natęże-nie jest stałe przez cały dzień19 – dział RCKiK, z którym dawca spotyka się „na wejściu”

piOnOWO:1 – np. szpiku lub krwi3 – akcja PCK: „ognisty....”5 – opala nas6 – nazwisko polskiego uczonego, który przyczynił się do wprowadzenia obowiązującego nazewnictwa grup krwi 7 – określenie typu skóry8 – odbyła się po raz 4, dotyczyła promocji honorowego krwiodawstwa9 – zatkane pory skóry11 – o dawcy, który oddaje krew „dla kogoś”12 – akcja oddawania krwi przez studentów14 – miesiąc, w którym obchodzimy Światowy Dzień Honorowych Krwiodawców16 – miejscowość, w której powstał nowy Klub HDK

Nagrodę (odtwarzacz MP3) za prawidłowe odpowiedzi w zagadkach z poprzedniego numeru Świata dawcy wwygrał emil Żyłka. Gratulujemy.Jeśli i ty chcesz wziąć udział w losowaniu nagród - rozwiąż krzyżówkę (odpowiedzi znajdziesz w tym numerze Świata dawcy), podaj dane kontaktowe do siebie i zostaw tę stronę w punkcie pobierania.

dla dawcy

23świat dawcy

Prezentujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na naszym forum internetowym.Odpowiada lek. med. Maria Śniecikowska

PYTANIA Z FORUM1. Czy można oddawać krew będąc na wakacjach poza swoim miejscem zameldowania? Czy trzeba mieć jakieś specjalne zaświadczenia? Krew i jej składniki można oddawać w placówkach służby krwi na terenie całej Polski. Nie ma znaczenia miejsce zameldowania. Jeśli ktoś cieszy się dobrym stanem zdrowia oraz w przypadku dawców wielokrotnych posiada termin do oddania, może zgłosić się w miejscu przebywania na wakacjach do najbliższej placówki służby krwi. Należy pamiętać, aby zawsze ze sobą zabrać dokument ze zdjęciem stwierdzający tożsamość.

2. Czy przyjmując leki odczuleniowe (także te bez recepty) można oddawać krew? Przyjmowanie leków świadczy o zaostrzeniu przebiegu przewlekłej choroby alergicznej. W okresie zaostrzenia choroby nie wolno oddawać krwi, do oddania można zgłosić się dopiero po ustąpieniu

objawów chorobowych i zakończeniu leczenia. Należy również pamiętać, że nie wolno oddawać krwi w czasie całego okresu odczulania w alergii.

3. Dlaczego osoby o wadze poniżej 50 kg nie mogą oddawać krwi? Ciężar ciała dawców krwi pełnej lub jej składników otrzymywanych metodą aferezy powinien być równy lub większy od 50 kg. Wyraźnie nadmierna dysproporcja pomiędzy ciężarem ciała, a wzro-stem lub utrata ciężaru ciała z nieokreślonych przyczyn, stanowi przeciwwskazania do oddania krwi. Służba krwi ma obowiązek czuwania nad tym, aby pobranie krwi nie spowodowało ujem-nych skutków dla stanu zdrowia dawcy. Pobierając 450 ml krwi od osoby ważącej mniej niż 50 kg, moglibyśmy spowodować wystąpienie niepożądanych objawów ubocznych. Osoba z niską wagą ciała ma w swoim organizmie mniejszą objętość krwi i nie można od niej pobrać jednorazowo 450 ml krwi. Służba krwi zaś nie ma możliwości pobierania mniejszych objętości krwi, ponieważ dys-ponuje tylko pojemnikami do pobierania i preparatyki krwi, do których ze względu na znajdujący się w nich płyn konserwujący, można pobierać tylko 450 ml.

Często słyszymy apele o oddanie krwi „na konto” konkretnej osoby. Jak od-dać krew dla kogoś, skoro znamy tylko jego imię i nazwisko? Dlaczego lekarze w szpitalach namawiają rodziny do od-dawania krwi, opowiada dr Śniecikow-ska z RCKiK.

Często przed operacją kogoś bliskie-go, lekarze proszą rodzinę o oddanie kilku jednostek krwi. Dlaczego? Jest to związane z ilością krwi jaką „zu-żywa się” podczas operacji danej oso-by. Nigdy jednak szpitale nie uzależnia-ją wykonania operacji od ilości zaświad-czeń (zaświadczenia można otrzymać w punkcie pobrań, kiedy oddajemy krew dla kogoś konkretnego). Zawsze nama-wiamy rodzinę i bliskich do oddawania krwi - uzupełniamy w ten sposób za-pas w banku krwi. Jeśli podczas opera-cji szpital zużyje 5 jednostek, to w banku

krwi jest o tych 5 jednostek mniej – stąd nasza prośba o jej uzupełnienie.Poza tym o cichu liczymy, że taki dawca „rodzinny” zostanie honorowym dawcą krwi i będzie pomagał innym.

Czy ważna jest grupa krwi osób, które ją oddają „na konto”?Podczas operacji nie używa się dokład-nie tej krwi, która została oddana przez rodzinę czy znajomych – dlatego zgod-ność grupy nie jest potrzebna. Cho-dzi nam tylko o uzupełnienie ilości krwi w Banku Krwi. Lek, jakim jest krew, po-trzebny jest wielu osobom, dlatego nie ma obawy, że oddana „na konto” krew się zmarnuje. Poza tym liczymy, że daw-ca, który skłoniony potrzebą oddania krwi komuś bliskiemu, zostanie honoro-wym dawcą i regularnie będzie pomagał innym. Tym razem już całkowicie anoni-mowo i bez specjalnego apelu.

O czym pamiętać oddając krew „dla kogoś”?Jak zgłosić chęć

oddawania krwi „dla kogoś”

wyjaśnia dr Zamolski z RCKiK

w Łodzi.„Dawca, który przychodzi

oddać krew z zamiarem przekazania jej „na konto”

potrzebującej osoby, powinien zgłosić ten fakt

podczas rejestracji. Wystarczy podać imię

i nazwisko oraz szpital, w którym potrzebująca osoba

się znajduje. Sam proces oddawania krwi przebiega

jak zwykle. Dawca wychodząc musi tylko pamiętać, aby

odebrać zaświadczenie o oddaniu krwi dla konkretnej

osoby i przekazać je rodzinie potrzebującego.”

Punkt pobierania

Adres Dni i godziny działania punktu

Bełchatówul. Czapliniecka 93/94, przychodnia „MegaMed”

tel.: 667 953 962poniedziałek- środa: 8:30 - 11:30

czwartek: 8:00 - 10:00, piątek: 8:00 - 11:00

Kutno ul. Kościuszki 52, Szp. Miejski, tel.: 667 953 965 poniedziałek - piątek: 8:00 - 11:00

Łask ul. Warszawska 62, SPZOZ Szpit., tel.: 43 675 55 55 poniedziałek: 8:00 - 11:00

Łęczyca ul. Zachodnia 6 SPZOZ, tel.: 24 721 51 69 poniedziałek- środa: 8:00 - 10:00, piątek 8:00 - 10:00

Łódźul. Franciszkańska 17/25, RCKiK

tel.: 42 61 61 400

poniedziałek: 7:30 - 14:30, wtorek: 7:30 - 17:30środa: 7:30 - 14:30, czwartek: 7:30 - 17:30piątek: 7:30 - 14:30, sobota: 7:30 - 13:30

Opoczno ul. Partyzantów, Szp. Rej., tel.: 667 953 968 poniedziałek: 8:00 - 10:30

Pabianice ul. Jana Pawła 68, Szp. Miejski, tel.: 42 21 49 41 poniedziałek- środa: 8:30 - 11:30, czwartek: 8:00 - 9:30, piątek: 8:00 - 11:00

Piotrków Trybunalski

ul. Wojska Polskiego 77, Przychodnia, tel.: 44 647 30 30

poniedziałek-wtorek: 8:00 - 11:30środa-czwartek: 8:00 - 11:00, piątek: 8:00 - 11:30

Radomskoul. Prymasa Wyszyńskiego 14, Szpital

telefon: 692 901 307poniedziałek-wtorek: 8:00 - 10:30

środa-czwartek: 8:00 - 10:00, piątek: 8:00 - 10:30

Sieradz ul. Armii Krajowej 7, Szp. Woj., tel. 43 822 25 79 wtorek: 8:00 - 11:00, czwartek-piątek: 8:00 - 11:00

Skierniewice ul. Nowobielańska 61, O. Widok tel.: 46 832 53 72 poniedziałek- środa: 9:00 - 12:00, piątek: 9:00 - 12:00

Tomaszów Mazowiecki

ul. Jana Pawła 35, Szp. Rejonowy, tel.: 667 953 966 poniedziałek - piątek: 8:30 - 11:00

Wieluń ul. Sieradzka 56, SPZOZ Przych., tel.: 665 856 500 poniedziałek - środa: 8:00 -10:00

Zduńska Wola ul. Krolewska 29, SPZOZ, tel.: 43 824 41 23 poniedziałek: 8:00 - 11:00, środa: 8:00 - 11:00, piątek: 8:00 - 11:30

Wieruszów ul. Sportowa 4, KS PROSNA, tel.: 665 856 500 piątek: 8:00 - 11:00

powiat bełchatowskiBełchatów – Elektrownia

powiat brzezińskiDmosin – Parafia Brzeziny – Urząd Miasta

powiat kutnowskiDąbrowice – Urząd GminyŻychlin – Dom KulturyOstrowy – CukrowniaKutno – ul. KrólewskaKutno – Urząd Gminy

powiat łaskiKwiatkowice – Park Gminny Widawa – Ośrodek Zdrowia

powiat łęczyckiWitonia - Ośrodek ZdrowiaLeśmierz – Ośrodek ZdrowiaPiątek – Urząd Gminy Daszyna – Urząd GminyGrabów – OSP Świnice Warckie – OSP

powiat łowickiŁowicz - (każdy poniedziałek) Przy-chodnia Zdrowia ul. Powstańców 37

Domaniewice – GOK ul. Główna 4Łyszkowice – OSPŁowicz – ZSP nr 4

powiat łódzki wschodniKoluszki – Urząd MiastaKoluszki – Komenda PSP

powiat opoczyńskiDrzewica - pl. Wolności Żarnów – NZOZParadyż – Ośrodek ZdrowiaOpoczno – kościół św. Bartłomieja Sławno – GOK

powiat pabianickiKonstantynów Łódzki – Zgoda HDK ul. 8-ego MarcaLutomiersk – pl. Zwycięstwa 12

powiat piotrkowskiRozprza – OSPRęczno - ParafiaBaby – Szkoła PodstawowaGorzkowice – OSPWola Krzysztoporska – Dom Kultury

powiat poddębickiPoddębice – Stadion Miejski

Uniejów – Rynek miastaZygry – kościół - ambulans

powiat radomszczańskiSulmierzyce – OSPRadomsko – TargowicaKleszczów – Remiza strażackaPrzedbórz – Miejski Dom Kultury

powiat rawskiRawa Mazowiecka – Rejonowa Przy-chodnia ul. Niepodległości 8Biała – ul. Kościelna 4Sadkowice – Parafia

powiat sieradzkiSieradz – PSP, OSPGoszczanów – Urząd GminyKlonowa – Urząd GminyBiskupice – OSPBrzeźno – salka katechetyczna

powiat skierniewickiLipce Reymontowskie – OSPBolimów – Rynek przed Domem Lu-dowym

powiat tomaszowskiBędków – Ośrodek Zdrowia

Tomaszów Maz. – PSPLubochnia – OSPUjazd – OSPTomaszów – MOSiRNiewiadów – Fabryka Przyczep

powiat wieluńskiKurów Galewice – FestynNarenice

powiat zduńskowolskiZduńska Wola – OSP

powiat zgierskiStryków – OSP ul. Targowa 18Ozorków – OSP ul. Kościuszki 1Bełdów - SPZOZAleksandrów Łódzki – SPZOZ

Miasto Łódź Gazeta Wyborcza (Sienkiewicza 72) - środy (14.00- 17.00) Pasaż Schillera - czwartki (14.00-17.00)

aktualny wykaz ekip znajduje się zawsze na stronie:

www.krwiodawstwo.pl

Planowany harmonogram ekip na miesiące letnie (lipiec, sierpień, wrzesień)