WITTKOWER:

R. WITTKOWER:

ART AND ARCHITECTURE IN ITALY1600. 1750.2PRIJELAZNI PERIOD I RANI BAROK

21.RIM: OD SIKSTA V DO PAVLA V

32. CARAVAGGIO

33. CARRACCI

54. CARAVAGGIOVI SLJEDBENICI I CARRACCIJEVA KOLA U RIMU

65. SLIKARSTVO IZVAN RIMA

76. ARHITEKTURA I SKULPTURA

9VISOKI BAROK (OKO 1625 OKO 1675)

97. UVOD

108. GIANLORENZO BERNINI (1598-1680)

149. FRANCESCO BORROMINI (1599-1667)

1710. PIETRO DA CORTONA (1596-1669)

1811. VISOKOBAROKNI KLASICIZAM - od 1630.god

2012. VISOKOBAROKNA ARHITEKTURA

2213. VISOKOBAROKNA SKULPTURA

2314. SLIKARSTVO VISOKOG BAROKA

24KASNI BAROK I ROKOKO (OKO 1675 OKO 1750)

2415. UVOD

2516. ARHITEKTURA

2717. ARHITEKTURA U PIJEMONTU

2918. SKULPTURA

3119. SLIKARSTVO

PRIJELAZNI PERIOD I RANI BAROK

1.RIM: OD SIKSTA V DO PAVLA V

- 1527. pljaka Rima kraj intelektualnog uzleta i optimizma

- Tridentski koncil reforma, stroga disciplina i tonost u prikazu svetaca i pria iz njihovih ivota, crkvenjaci piu novu literaturu

- trai se: jasnost, jednostavnost, realizam u prikazu koji izaziva emocije i suosjeanje kod promatraa

- najznaajniji pisci i reformatori: Sv. Filip Neri Oratorijanci, Sv. Karlo Boromejski (Milanski nadbiskup), Sv. Ignacije Loyola (''Duhovne vjebe'') - Isusovci, svetci i mistici Sv. Franjo Ksaverski (Isusovaki misionar), Sv. Tereza i Sv. Ivan od Kria (reformirali Karmelianski red) ( do kraja 16. st svi su ve umrli, a proces njihove beatifikacije/kanonizacije brzo se odvijao tako da su ve do 1622. svi bili sveci/blaeni

- 1622. zavrava ''prijelazni period'' manirizam barok

- Siksto V (1585-90) radikalna transformacija Rima-duge avenije, zvjezdasti trgovi,fontane, obelisci novi duh katolike obnove velika umjetnika produkcija prosjene kvalitete Domenico Fontana Lateranska palaa, freske u Vatikanskoj knjinici, papinska kapela u St Maria Maggiore, freske u S. Giovanni Laterano.

- slikarstvo tendencija da se starijem slikarstvu po uzoru na Zuccarija i kasne firentinske maniriste doda svjetlija i toplija paleta boja i njenija karakterizacija likova

- Pavao V najvei problem zavriti katedralu Sv. Petra, naputa Michelangelov centralni tlocrt, Carlo Maderno zapoinje fasadu i glavni brod (1612. zavrava), dekoracija kupole-Cesare d'Arpino (Klement VIII naruitelj)

- Cappella Paolina (1605.-1611.) u Sta Maria Maggiore, tlocrt-grki kri, dizajnirao Flaminio Ponzio kao protuteu kapeli Siksta V na drugoj strani crkve, mramor u boji skinut sa antikih graevina u inkorporiran u oplatu kapele (Program Siksta V pretvorba poganskog Rima u kranski), 2 velike grobnice papa Kementa VIII i Pavla V kip pape u trijumfalnom luku puno osrednjih umjetnika ih je radilo + Stefano Maderno i Francesco Mochi (od mlae generacije) + Guido Reni oslikao nekoliko malih freski

- Kvirinalska palaa 1605. Flaminio Ponzio izabran za poveanje postojee gravine, njegovom smru 1613. na tu poziciju dolazi Carlo Maderno, 2 najpoznatije prostorije Sala Regia i papina privatna kapela-kasnomaniristike freske, iluzionizam (quadratura)

- Kradinal Scipion Borghese- gradio i opremao kapele, crkve, sakupljao umjetnine arhitekt Soria gradi crkvu S. Gregioio Magno, Flaminio Ponzio i Vasanzio grade crkvu S. Sebastiano , Vasanzio Villa Borghese, Villa Mondragone

-sa svojim ujakom Pavlom V, Borghese je uz sve navedene graevine u Rimu, dao graditi i mnoge fontane pa rimskim trgovima- F. Ponzio: Acqua Paola (1610.)- fontana kao trijumfalni luk s velikom ploom s natpisom

- novi crkveni redovi trebali su nove crkve poetak je bio s izgradnjom isusovake crkve IL GESU 1568. jednobrodna, kratki transept, velika kupola idealan prostor za propovijedanje, zatim 1575. Chiesa Nouva za Oratorijance, 1591. S.Andrea della Valle (Giacomo della Porta, Carlo Maderno), 1626. S.Ignazio, 2.velika isusovaka crkva, 1610. kanonizacija Sv. Karla Boromejskog- grade se 3 crkve S. Carlo al Corso, S. Carlo ai Catinari i S. Carlo alle Quattro Fontane - veliki freskockilusi

- nastanak nove ikonografije (za nove svece), slike su morale uvrstiti vjeru, pobuditi emocije i biti uvjerljive protureformacija, sveci prikazani u molitvi, ekstazi ili sa svojim vizijama, ali rijetko se prikazuju kao da su ve na nebu sa anelima, u oblacima.., to se javlja u visokom baroku

- poetak razvoja razliitih slikarskih anrova mrtva priroda, pejzai, anr-scene

2. CARAVAGGIO

- Michelangelo Merisi da Caravaggio (1573.-1610.)

-u rodnom mjestu obrazovan za 'maniristikog slikara', -protivnik autoriteta, -

- 1. period Milano, slike nepoznate

- 2. period - 1590. dolazi u Rim, u poetku neuspjean, 1599. dobiva prvu narudbu za monumentalno djelo slike za kapelu Contarelli u S.Luigi de' Francesi ( djela : Bakho 1595.,Veera u Emausu 1600., Uskrsnue Lazarovo 1608., Obraenje Sv. Pavla S.M del Poppolo kapela Cerasi, Muenitvo Sv. Mateja 1599., kapela Contarelli)

- 3. period velike narudbe za rimske crkve, do 1606. kada bjei iz Rima zbog optube za ubojstvo

- 4. period zadnje godine ivota, esto seli iz jednog mjesta u drugo- boravi u Napulju, Messini, na Malti i Sirakuzi

- realizam, tenebroso, mitoloke i alegorijske teme, mrtva priroda (utjecaj Nizozemaca), tijela u prostoru ,geste, vrste forme, psihologizacija lika, promatra je sudionik naslikane scene, tamna pozadina ali snano svijetlo koje obasjava likove simboliko znaenje, kao i tama, likovi logino rasporeeni kako bi slika dobila eljeni efekt, esto radio bez modela, po sjeanju, alla prima bez pripremnog crtea direktno nanosi boju na platno, iako je estok protivnik tradicije, ujedno je i koristi na mnogo naina-protivnici mu prigovaraju zbog prerealistinih detalja, nedolinog odnosa prema svecima- prikazuje ih kao obine ljude, nedostatak dekora

-blizak protureformacijskim idejama Sv. Ignacija, Sv. Karla i Sv. Filipa Nerija

3. CARRACCI

- krajem 16.st Bologna preuzima vodstvo u umjetnikim krugovima Italije zahvaljujui 3 Carraccija- brai Agostinu (1557.-1602.) i Anibaleu (1560.-1609.) i njihovom roaku Lodovicu (1555.-1619.) Lodovico je 1. poeo koristiti kompleksnost i sofisticiranost kasnog manirizma

- u poetku su imali zajedniki studio, 1582. otvaraju privatnu akademiju

- Anibale jasne, vrste forme, kontrapost, likovi u ravnotei, smireni izrazi i geste, tople, svijetle boje (umjesto maniristikih blijedih i tamnih) preuzima od Coreggia i Venecije

- eklekticizam Carraccijevih- uzimaju elemente od vie razliitih majstora i stvaraju novu cjelinu coreggiov sfumato + venecijanski tonovi + kompozicija i nain prikazivanja likova rimske visoke renesanse + osjeaj za teinu tijela i texturu 17.st

- 1595. odlazi u Rim i postaje slikar grande maniere

- Lodovico- misterioznost u gestama i pogledima likova, vrlo est pogled di sotto in su, intenzivna emocionalnost u prikazu odnosa likova, jai kontrast svjetla i sjene, drama, nakon Agostinovog i Anibaleovg odlaska u Rim, Lodovico ostaje u Bologni

- PALAA FARNESE 1.Anibaleov rad- freske u Camerino Farnese- scene o Herkulesu, mitoloke + alegorijsko znaenje-pobjeda vrline nad opasnosti i iskuenjima (uzor-Parma), veliki strop mitoloke ljubavne scene iz Ovidijevih Metamorfoza- tema: mo ljubavi koja sve pobjeuje, ILUZIONISTIKO ARHITEKTONSKO SLIKARSTVO- quadratura, ali u Farnese je ''mjeovita''dekoracija-mitoloke scene slikane su kao

quadri riportati, kao uokvirene slike na stropu uklopljene u quadrature simulirani kipovi, stucco, bronca

- Trijumf Bakha i Arijadne(o.1600)-centralni prikaz na stropu- kompozicija- u ravnotei izmeu klasine renesansne i slobodne imaginacije, puno simetrino postavljenih likova koji su oblikovani kao skulpture, svaka figura pomno prostudirana iz stvarnog ivota i unesena u kompoziciju,

- freske je radio Annibale uz pomo Agostina (njegove su 2 freske- Cefalus i Aurora, te Galatea), nakon 3. god odlazi u Parmu

- Annibale ostaje u Rimu, ali nakon godina rada, pred kraj ivota jako malo slika

- 1601. Uznesenje BDM, Sta Maria del Poppolo, Kapela Cerasi likovi su masivni i skulpturalno oblikovani, spaja venecijansku boju i rimski crte, klasinu ozbiljnost forme

- krajolik ima vanu ulogu u njegovim slikama (po uzoru na Veneciju)

- 1604. Bijeg u Egipat pejza u polukrunoj luneti, samo 3 mala lika u 1 planu, iza dvorac, tornjevi nema stroge kompozicije, slobodniji prikaz i oblikovanje bio u doticaju s Nizozemcima, mnotvo tema se javlja u njihovim crteima koje nisu bile uobiajene svakodnevni ivot, neobini ljudi (ovjek s majmunom, 1595.)- rade simultano na 2 nivoa- grande maniere - sofisticirani mitoloki i alegorijski te religiozni prikazi, te svakodnevni ivot

- Annibale je zaetnik moderne karikature kao kritike koja se izruguje ljudskim manama

4. CARAVAGGIOVI SLJEDBENICI I CARRACCIJEVA KOLA U RIMU

-sam Annibale Carracci imao je kolu u Rimu- iz Bologne su za njim doli njegovi uenici i sljedbenici, dok Caravaggio nikad nije imao uenika, u radu je improvizirao, radio ad hoc tehnikom, a i sama njegova linost bila je presudna za slikanje, a to se teko moglo pretoitii u formulu za pouavanje drugih

CARAVAGGISTI

- Orazio Gentileschi (1563-1639) lirian, idealistiki prikaz, Navjetenje (1623,Torino)

- Carlo Saraceni (1579-1620)- uz Caravaggia, na njega velik utjecaj ima i Elsheimer (koristio minijaturne formate), venecijanska boja

- Giovanni Serodine (1600-1630)

- Artemisia Gentileshi (1593-1652)

- Valentin (1594-1632) najdue zadrao Caravaggiov utjecaj u Rimu

- do 1620. svi Caravaggisti su ili umrli ili otili iz Rima i prilagodili se nainima slikanja mjesta u koje su otili

- Caravaggiova umjetnost direktno je ili indirektno imala velik utjecaj u gradovima: Napulj, Bologna, Siena, Genova, Venecija te na umjetnike: Terbrugghen, Vouet, Rubens, Rembrant, Velasquez, Vermeer

BOLONJCI U RIMU- RANI BAROKNI KLASICIZAM

- vrsni umjetnici, u Bologni su stekli puno znanja na Carracci akademiji, podupirao ih je Annibale Carracci-veliki autoritet u Rimu te papa Grgur XV, majstori su fresko-tehnike, kroz period od 1606-18 naslikali su ogroman broj freski-najpoznatije: crkva S.Gregorio Magno, Palazzo Odeschalchi, papina privatna kapela Navjetenja-Kvirinalska palaa, Cappella Paolina u Sta Maria Maggiore (1610) Reni, Casino dell'Aurora, Palazzo Rospigliosi za Scipiona Borghesea: Guido Reni oslikao strop: AURORA, S.Luigi dei Francesi

- sve freske nose odlike istog stila, veina ih je naslikana kao quadri riportati, klasina ozbiljnost u prikazu tema i likova, Anibaleove freske u Farnese vie ne podsjeaju na maniristike dekoracije, izbaeni su kieni kompleksni ukrasi okvira, a sama slika je bitna

- Guido Reni (1575-1642)- u nekoliko navrata boravio u Rimu, ali se vraa u Bolognu, manje ovisan o Annibaleu, u poetku slika Raspee Sv.Petra u karavaovskoj maniri, ali njegovo obrazovanje je carraccijevsko i klasino-vraa se tome. Njegov klasicizam je slobodniji i matovitiji od Domenichinovog, zna prilagoditi stil temi koju slika, rafaelovska tradicija, psiholoke karakterizacije likova, AURORA- ideal savrenstva tijela i ljepote renesansnih figura posloenih u asimetrinu kompoziciju, graciozne i leprave poze likova svjetlucave boje, prozirno svijetlo koje obavija likove, u Bologni- Samsonov trijumf, Madonna della Pieta, Uznesenje Djevice..hladnije boje koristi

- Francesco Albani-mitovi i alegorije u krajoliku

- Lanfranco- kao Annibaleov pomonik slika velike freskocikluse u Rimu, radi u Palazzo Farnese, uzor: Coreggio, poetak stila visokog baroka, slikarska sloboda (za razliku od Domenichinove krute pravilnosti), u villi Borghese slika ogromnu fresku- iluzionizam, naslikane karijatide, grandioznost, dekorativnost, quadratura, -- Novi korak u slikarstvu baroka--- Kupola S.Andrea delle Valle (1625) freska: Bogorodica u slavi

- Domenichino (1581-1641)- najklasiniji prikaz likova, freska Sv.Cecilija (S.L dei Francesi)-plitak prikaz prostora, likovi proizvoljne veliine, neki su premali, pokreti i geste pokazuju raspoloenje likova, likovi preuzeti iz klasinih skulptura, uzor:Rafael, oslikao i dio S.Andrea delle Valle (1624)- u to doba najcjenjeniji umjetnik u Rimu-pomak prema visokom baroku.slikao uljem na platnu- pastoralne teme -grandioznost

- Guercino-freske, oltarne slike, iluzionizam, pokret, ekspresivnost likova, takoer korak prema novom stilu visokog baroka, freska Aurora (za papu Grgura XV, Casino Ludovisi, Rim) savreno perspektivno skraenje, slikano brzim potezima, kao skica

5. SLIKARSTVO IZVAN RIMA

- Rimska slikarska kola je dominirala nad svim ostalim kolama, jedino su u Rimu slikari mogli dosei najvii nivo slikanja

- oko 1600. god postojala su 3 izvora inspiracije i uzora za slikare :

1.kolorizam Venecije i Sjeverne Italije topla, svjetlucava paleta Veronesea, gusti namazi kasnog Tiziana, Tintorettov dramatini chiaroscuro, Coreggiov sfumato, ''impresionistika'' tehnika venecijskih slikara..

2. kasno-maniristiko slikarstvo Firenze, okrenuto i dalje crteu, a protiv pikturalnosti, Firentici koji su nekad predvodili trendove u slikarstvu sada stagniraju, nema slikarske slobode

3.Barocci ije ime mora biti spomenuto u povijesti slikarstva 16.st, koristi boju sjeverne Italije i emotivnost Coreggia te to spaja s maniristikim figurama i kompozicijama na njega se ugledaju svi novi umjetnici koji se okreu prema baroku

- poetkom 17. st proimaju utjecaji flamanskog realizma i venecijanskog kolorizma i to vri jak utjecaj na klasicizam Annibale Carraccija i njegove kole, Caravaggizam i Rubensov sjevernjaki barok

- slikarstvo u provincijamane prihvaa odmah ove novosti, tamo se javljaju znaajke prijelaznog stila, sporije se odvijaju promjene

- Bologna oni koji ne odlaze u Rim za Carraccijevima, prihvaaju njihovo uenje te mu dodaju neke Caravaggiove karakteristike

- Firenza i Siena utjecaj Firenze na slikarstvo Seicenta je slab i ogranien, nema ni jednog znaajnog imena, ostaju vezani za tradiciju

- Milano slikarstvo se razvija pod nadzorom velikog protureformatora Sv. Karla Boromejskog, ciklus slika o njegovom ivotu, povjesno slikarstvo, utjecaj Venecije, Firenze i manirizma

- Genova bogata u to vrijeme, pomorstvo, trgovina- tamo se i okupljaju slikari iz raznih dijelova Italije, flamanci - anr slikarstvo, slike ivotinja, mrtve prirode najznaajniji predstavnik Bernardo Strozzi slikar redovnik koji nakon uhienja i izlaska iz reda odlazi slikati u Veneciju gdje i umire 1644.

- VENECIJA jak utjecaj na sjevernu Italiju 3 velika umjetnika Jacopo Negretti ili = Palma Giovane (1544-1628), Domenico Tintoretto (1560-1635) i Alessandro Varotari ili = Padovanino (1588-1648)

-Tintoretto nastavlja oevim stopama uz utjecaj Bassana

-u Padovaninovim slikama nazire se duh ranog Tiziana

- Palma Giovane uspjeno spaja kasnog Tiziana i Tintoretta, najvei opus, ali se u njegovim radovima javlja monotonost

- jo 2 umjetnika u to vrijeme: Giovanni Lys i Domenico Fetti iako nisu roeni Venecijanci oni su istinski nasljednici venecijanskog kolorizma sa svojim bogatsvom toplih i svijetlih tonova u paleti i irokim potezima kista. Lys se u nekim slikama pribliava Rubensu jer koristi pastozne namaze, skicozne poteze kistom, mrlje, barunastu teksturu slike i intenzitet boje, slobodu slikanja i poteza, rasplinutost oblika

-1590 1630- vrijeme zahvaeno duhom velikih reformi i reformatora =

= kasni manirizam radzoblje prijelaznog stila rani barok svi nazivi su opravdani

6. ARHITEKTURA I SKULPTURA

ARHITEKTURA - RIM : CARLO MADERNO(1556-1629)

- revolucionarni karakter Madernovih graevina- zamjenio profinjeni klasicizam snanim, poletnim stilom skulpturalne i chiaroscuralne kvalitete

- doao iz Sj.Italije, poinje raditi za ujaka Domenica Fontanu

- 1603. je prekretnica u njegovoj karijeri jer tada postaje ''Arhitekt Sv. Petra'' i zavrava fasadu Sv. Suzane u Rimu revolucija u izgradnji i dekoraciji fasade temelji se na matematiko loginom proraunu u rasporedu brodova, lukova, polustupova, redova i dekoraciji koja se prema sreditu poveava, sastavljena od meusobno neovisnih jedinica koje se savreno uklapaju u jedinstvenu fasadu- najuspjenije djelo

- kupola S.Andrea delle Valle 2.najvea u Rimu pokazuje Madrenovu graditeljsku genijalnost u usporedbi sa Sv.Petrom on podie visinu tambura, a smanjuje prostor za prozore uvodi promjene

- Sv.Petar nastavlja poslije Michelangela, radi nacrt fasade, papa odluuje jo i dodati tornjeve, izgraeni samo temelji-nije ih uspio izgraditi

- problem u Madernovoj karijeri nacrt za Palazzo Barberini nedostaju podaci, papa Urban VIII uzima Maderna da redizajnira postojeu palau i da je povea, on prima prvu plau i umire godinu nakon toga kada ga nasljeuje Bernini (uz pomo Borrominija)- ne zna se tko je napravio novi nacrt iz tradicionalnog etverouglastog tlocrta na novi H- tlocrt s istaknutim bonim rizalitima (revolucija u tlocrtu palaa, uzor drugima)

- u svojim graevinama odbacio tada vladajui akademski manirizam i, ugledajui se na Michelangela, uveo monumentalnost i vrstinu gradnje, ozbiljnost te tako utjecao na nadolazeearhitekte- Berninija i Borrominija

ARHITEKTURA IZVAN RIMA

- poetak 17.st nema velikih arhitekata izvan Rima osim- Francesco Maria Ricchino --ono to vrijedi za Rim, vrijedi i za ostatak Italije- reakcija protiv ekstravagantnosti manirizma oituje se u 'ovrsnjivanju' stila, ozbiljnosti, pomak prema klasicizmu, to se uklapa u nove nazore protureformatorske crkve

- u Veneciji vodei majstor ostaje Vicenzo Scamozzi proraunati hladni intelektualizam njegovih graevina prethodnik je neoklasicizmu 18. stoljea

- Milano 1611. izgradnja Ambrosiane, crkva S.Alessandro vana crkva, 6 kupola, gradi je arhitekt Biffi tlaocrt po uzoru na Bramanteovog i Michelangelovog Sv.Petra

- F.M. Ricchino (1584-1658) uvodi novosti u milansku arhitekturuS.Giuseppe, Milano- remek djelo- odbacuje klasicizam, matovit je i koristi bogatu dekoraciju, tlocrt- grki kri, spaja 2 centralna prostora, gradnja zapoeta 1607. fasada gotova oko 1630., iako je fasada integrirana s ostatkom crkve, jo ne uspjeva postii pravu dinaminu ravnoteu u odnosu vanjskog unutranjeg prostora koja je rijeena tek u visokom baroku, fasadu dijeli na edikule najpopularniji tip rjeenja fasade u baroku gradi i Collegio Elvetico palaa s 1.primjerom konkavne fasade, 1627., Milano

- Firenza- klasicizirajui manirizam, bez velikih imena

SKULPTURA: RIM

- Stefano Maderno (1576-1636) mramorna skulptura Sv.Cecilije, 1600 u polozaju u kojem je navodno naena jednostavnost, monumentalnost, realizam, klasicizam

- otac Gianlorenza, Pietro Bernini likovima nedostaje strukture, mlohavi su, tipian kasni manirizam, Sv. Ivan u S.Andrea delle Valle u polozaju izmeu ustajanja, sjedenja, i uurbanog odlaska

- Camilo Mariani psiholoka karakterizacija, utjecaj Venecije

- Francesco MOCHI (1580-1654) realizam , vitalnost likova, ivotnost, svjeina i energija u prikazu likova, dinaminost u konjanikim skulpturama (Alessandro Farnese, Piacenza), Sv.Veronika u Sv.Petru-kao da e istrati iz nie u agoniji, nervoza u prikazu kasnija faza, vraa se manirizmu kada ga Bernini zasjenjuje

SKULPTURA IZVAN RIMA

-Firentinci njeguju nasljee Giovannia Bologne

-Milano- skulptura 17. i 18. st nema ni dobrih umjetnika ni radova, jedan od razloga je i utjecaj akademije Ambrozijane i njenog akademizma,rad na katedrali

VISOKI BAROK (OKO 1625 OKO 1675)

7. UVOD

- nova era zapoinje pontifikatom pape Urbana VIII (1623-1644) koji uz nove redove Karmelianki i Teatinaca uvodi novosti u pristupu religiji- senzibilnost, svjetovnost, sentimentalna posveenost vjeri, pijetet, mistinost

- misticizam se iri Francuskom, Italijom, a posebno je izraen u panjolskoj

- promjene unutar Jezuitskog reda -svjetovni interes za bogatstvo, luksuz i politiku mo zamjenjuje snaan vjerski osjeaj poniznosti i strogo potivanje zavjeta koji se sada shvaaju slobodnije, nema vie one prvotne isusovake strogoe i skromnosti

- crkveni vrh poinje vie cijeniti estetsku kvalitetu umjetnosti i kvalitetu umjetnika to se poklapa s razdobljem velikih individualista baroka- Bernini, Cortona, Borromini, Sacchi, Algardi koji su u to vrijeme u potpunosti priznati dolazak nove ere oituje se u toj razlici u pristupu umjetnosti njena jedina funkcija vise nije samo pouavati vjernike i uvrstiti im vjeru nego sada dobiva i estetsku dimenziju oarati gledaoca svojim ljepotom

- sekularizacija Isusovaca i papinskog dvora

- mistine aktivnosti su na vrhuncu vizije, ekstaze, zanosi razlika visokog i ranog baroka : u visokom baroku promatra umjetnikog djela sada postaje sudionik prikazane scene, aktivno sudjeluje u nadnaravnim dogaajima u smislu da su djela nakon 1640. raena tako da cijeli prikaz sveca ustvari postaje vizija obinog promatraa tog djela, gledateljevo mistino iskustvo npr.- Berninijeva Sv.Tereza postavljena je unutar kapele tako da u bi u stvarnom svijetu izgledala kao vizija osobe koja se nalazi u crkvi S.Maria della Vittoria, ili prikazi uznesenja svetaca na stropu koji takoer izgledaju kao vizija gledani odozdo u visokom baroku prikazima su jo dodani i dramatinost, naglaeniji prodori svijetla, ekspresivnost i geste promatraa se ''uvlai u'' umjetniko djelo Emocije se koriste jer su one najlaki put preko kojeg se ovjeka moe uvjeriti u neto (razumom je to puno tee) glavni cilj baroknih religioznih prikaza bio je doprijeti do ovjekovih osjeaja i u njemu izazvati emotivno iskustvo zato umjetnici ovog perioda koriste narativnost, retoriku i geste koje se modernom promatrau mogu initi prenaglaene, ako ne i neprirodne i izvjetaene, neiskrene to je tada bio samo nain koji su umjetnici razvili da bi osigurali laku komunikaciju s vjernicima

- u ovom periodu javlja se i rastua svijest za osobni stil umjetnika, vea vanost pridaje se pripremnom crteu, bozzettu, onoj prvoj kreativnoj ideji skiciranoj ugrubo

- POKROVITELJI - NARUITELJI:

- konstatacija da je itava umjetnost baroka umjetnost protureformacije je netona

- pape Urban VIII Barberini (1623-44), Innocent X Pamphili (1644-55) i Alexandar VII Chigi (1655-67) i njihove obitelji najzasluniji su za novo lice Rima, njegov novi rasko i sjaj koji su zauvijek promijenili izgled grada, narudbe su davane samo najboljim i najpriznatijim umjetnicima (za razliku od prethodnog perioda kada su na velikim narudbama radila mnoga osrednja imena), veliki umjetnici svaku novu narudbu shvaaju kao novi problem koji rjeavaju na posve nov nain, nekoriten do tada razliitost izraza javlja se ne samo meu razliitim umjetnicima nego i unutar opusa jednog umjetnika, kroz vie faza njegovog rada

- u ovom periodu u Rimu se grade male crkve, potreba za velikima je zadovoljena u prethodnome periodu monumentalne su samo izgledom, ne i veliinom, takoer nema toliko freskociklusa kao u prethodnom razdoblju

- pape visokog baroka troile su puno na svoje privatne narudbe- Urban VIII Palazzo Barberini, Innocent X Pamphili Centar, Piazza Navona s obiteljskom palaom i S. Agnezom.., ali primarni cilj i dalje ostaje Sv.Petar zbog poveanja sjaja i prestia papinskog dvora (Sv.Petar je kao ogromni troak bio narudba koja je iscrpljivala novana sredstva)

- Sv. Petar- pod Urbanom VIII Bernini poinje svoj rad BALDAHIN i reorganizaciju cijelog prostora ispod kupole te papinu grobnicu; tada rade i Sacchi, Cavaliere d'Arpino, Vouet, Domenichino, Poussin, a najvei dio posla odrauju Lanfranco i Cortona, --pod Alexandrom VII izraeni su Chatedra Petrii i Piazza, takoer se radi na dvije papinske palae Vatikanska i Kvirinalska na njima rade osrednji umjetnici

- Westfalski mir 1648. kraj Tridesetogodinjeg rata- mo Svete Stolice slabi unato svim monumentalnim gradnjama i zahvatima, nema toliko jak utjecaj na ostatak Europe kao dotad, a ni Rim vie nemoe zadrati apsolutnu prevlast kao centar umjetnosti javljaju se nova vana sredita umjetnosti u 2.pol 17. st.- Venecija, Genova, Napulj

8. GIANLORENZO BERNINI (1598-1680)

- roen u Napulju, arhitekt, slikar, pjesnik, najbolje radi u mramoru (koristi iskljuivo bijeli)

- poetak karijere- rad u kapeli Sta.Maria Maggiore primjetili ga papa Pavao V i kardinal Scipion Borghese (u iju slubu dolazi), od 1624 pod papom Urbanom VIII dobiva iskljuivo crkvene narudbe, 1629 umire Maderno i Bernini postaje ''Arhitekt Sv. Petra''

- oko 1620 bio je najtraeniji kipar-portretist, u to vrijeme i slika (poslije prestaje)

SKULPTURA

- najraniji radovi (1615) Koza Amalthea, Mali Jupiter i satir, Sv.Lovro, Sv.Sebastijan uz veze s manirizmom djela pokazuju veliku slobodu i energiju, perfekcionizam u obradi povrine, zatim slijede 1619. Eneja i Anchisej (za Borghesea) 2 tijela jedno na drugom, kompozicija zavijena maniristika figura serpentinata, velike dimenzije, snaga tijela

- Neptun i Triton (za fontanu, 1620, sad u V&A), Otmica Prozerpine, David (lice u gru, prikazan u trenutku najvee napetosti tijela, prije nego odapne praku), Apolon i Dafne (1625)-ova djela su poetak novog tipa skulpture- Helenistika antika i freske Annibale Carraccija glavne su vodilje Berninijevog revolucionarnog koncepta nova naela:

SVE FIGURE PRIKAZANE SU U PRIJELAZNOM MOMENTU, U VRHUNCU AKCIJE, PROMATRA JE UVUEN U PRIKAZANI DOGAAJ, IZUZETAN REALIZAM LIKOVA, DETALJA I POVRINA..

- Sv. Bibiana (1624)- poetak religioznih skulptura (1. Berninijeva religiozna skulptura!!) promjena u prikazu vjerska senzibilnost je prikazana u pokretu i izrazu lica, draperija sudjeluje u psiholokoj karakterizaciji lika

- LONGIN (1629-38, Sv.Petar)- dramatinost lika i draperije, monumentalnost, prijelomi draperije vode oko do relikvije koja je u kripti pod kipom, Longinovo tijelo kao da je zagueno pod silnom draperijom koja ivi neovisno o poloaju tijela

BISTE (poprsja):u poetku, 1620-ih su jednostavnije, mirni izrazi lica, psiholoki okarakterizirani likovi (papa Pavao V.), dok su kasnija kao npr Scipion Borghese (1632)dinamine, glava je u pokretu, oi su ivotnije, usta poluotvorena kao da e progovoriti, dinamini su i nabori draperije, jaki efekti svjetlo-sjena 1. VISOKo BAROKna PORtreTNA BistA

- 1635 bista Costanze Buonarelli (Berninijeve ljubavnice??) njome poinje povijest modernog portreta u skulpturi bez uljepavanja, radi je za svoju privatnu kolekciju, psihologija lica, prodoran pogled, bez stilizacije

- veliki reljef Pasce Oves Meas na portiku iznad centralnog ulaza u baziliku (1633)

- glava Meduze, grobnica grofice Matilde (sv.Petar),

- Berninijev ''srednji period'' razvoja poinje oko 1640.-najvaniji period karijere- zavrni nacrt za grobnicu pape Urbana VIII (Sv.Petar, 1628-47), javlja se IDEJA SPAJANJA SVIH UMJETNOSTI U JEDNOM DJELU postie snaan efekt i otkriva nove mogunosti, u isto vrijeme po 1.PUT postavlja monumentalnu FONTANU NA SREDINU TRGA Fontana 4 rijeka, Piazza Navona; preispituje tradicionalni koncept ljepote djelom Otkrivena Istina (1650); novi tip konjanikog spomenika (Konstantin, 1654.,Sv.Petar sa velikim stucco zastorom koji kao da vijori na vjetru)

- svi likovi imaju preizduene i tanke udove, oblikovanje draperija- strast, prenaglaenost koja odraava patnju i bol koju lik proivljava

- Habakuk prorok a anelom(1655, kapela Chigi, Sta.Maria del Poppolo), Daniel (1655,Kapela Chigi, Sta.M. del P.), Marija Magdalena (1661,Siena), aneli sa strana Chatedre Petrii, aneli sa Ponte Sant'Angelo 1668-71 (Sta.Andrea delle Fratte), konjanika statua Luja XIV (1669, Versailles)

- Wittkover se ne slae s Woelfflinovom konstatacijom da barokna skulptura ima vie toki gledita, da se oko nje mora obilaziti, ona je tako postavljena u prostoru dananjih muzeja, ali njena prvotna pozicija bila je uza zid, ili unutar nie- tako i Bernini postavlja svoje kompozicije i on daje samo 1 pravu toku gledita iz koje kompozicija dobiva svoj smisao i svi elementi su vidljivi onako kako ih je on zamislio (primjer: prorok Habakuk) njegovi likovi su realistini i nalaze se u istom prostoru kao i promatra- oni su konceptualno postavljeni da bi doarali odreenu priu emocije ili vrhunac radnje

- iako prihvaa renesansnu koncepciju 1 oita i die ga na novu razinu, i dalje koristi maniristika pravila kompleksne veze meu likovima, izlomljene oblike, izduene ekstremitete on ustvari koristi maniristiku slobodu u oblikovanju koja se protivi pravilima koje namee kamen kao materijal zato se mnoge njegove skulpture sastoje od vie razliitih kamenih blokova (Longinus npr. od 5 komada) temelji koncepcije NOVE barokne skulpture

- Zanos Sv.Tereze (1645-52), Sta M della Vittoria, Kapela Cornaro 1 toka gledita, iz broda crkve, u najnioj zoni (zoni promatraa) je crveni, zeleni, uti mramor, u sredini fokusu kompozicije- Tereza od bijelog mramora meu crnim mramornim stupovima s obje strane, serafin je probada strijelom- simbolom njene mistine veze s Kristom, likovi su na velikom oblaku, pred tamnom pozadinom, svjetlost dolazi odozgo, kroz uti prozor iznad kipova, a zrake su materijalizirane zlatnim ipkama- Bernini postavlja skulpturu kao kazalini scenograf, teatralno, svjetlo naglaava radnju i predstavlja je kao nadnaravnu na stropu kapele- iluzionistiki prikaz otvorenog neba s anelima koji odguruju oblake , boni zidovi kapele balkon sa naslikanim lanovima obitelji Cornaro

- Blaena Lodovica Albertoni (1671), Kapela Altieri, S.Franceso in Ripa, Rim, postavljena u usku niu, 1 gledite, postavljena kao na pozornici, za promatraa djeluje kao vizija

- grobnica Urbana VIII (1628-47), Sv.Petar od vie razliitih materijala- skulpture Milosra i Pravde- mramor, naslonjene na bronani sarkofag, kip pape i Smrti bronca, ovim djelom Bernini ustanovio novi tip papinske grobnice uspostavio ravnoteu izmeu spomenika koji istovremeno slavi papu i uva uspomenu na njega

- scenografski efekti i u S.Andrea al Quirinale; oltar u kapeli Blaenog Sakramenta (Sv.P)

- revolucionaran pristup boji i svijetlu, nove forme koje nisu ni skulptura ni reljef(S.Tereza)

-'ujedinio skulpturu, arhitekturu i slikarstvo na nain da zajedno ine jednu predivnu cjelinu'- zapisao njegov biograf Filippo Baldinucci

- Cathedra Petrii- (1666.) -u apsidi bazilike, Berninijevo najkompleksnije i najznaajnije djelo, zamiljeno kao vizija koja se pri ulasku ukazuje kroz stupove Baldahina (1624-33), polikromni mramor, bronca, stucco, stakleni vitrail, pozlaene ipke (zrake svijetlosti), 4 crkvena oca (Latinski i Grki oci) izmeu kojih se uzdie prijestolje, oni ga ''nose'', na naslonu stolice je reljef Krista koji predaje kljueve Sv.Petru, iznad stolice putti nose simbole papinske vlasti tijaru i kljueve, Duh sveti u obliku golubice na vrhu koncept: Krist je predao vlast na zemlji Sv.Petru i njegovim nasljednicima - papama

- grobnica Alexandra VII (1671-78) Sv.Petar kontrast- Smrt sa satom koja je neizbjena i papa koji moli pun vjere, okruen s 4 alegorije

- bista Luja XIV (1665), Versailles- plemenitost kralja, ponos, velianstvenost, hrabrost Bernini ovom bistom stvara slubeni barokni tip apsolutistikog vladara, prenaglaena vijugava draperija, minuciozno izraena perika s kovrama

FONTANE

- Tritonova fontana, Piazza Barberini (1642)-novost- potpuno odstupanje od dekorativne elegancije firentinskih fontana, masivne je strukture, svi dijelovi su integrirani u jednu cjelinu koja prirodno izrasta iz podnoja

- simetrija i arhitektonska struktura nestaju u Fontani del Moro, Piazza Navona- slini morski elementi; koljke, delfin, morska boanstva, ali sada su u dramatinoj akciji

- Fontana etiriju rijeka, Piazza Navona, (1648-51) morala je biti dovoljno velika da bi djelovala efektno u sreditu izduenog trga, a da ne poremeti ravnoteu, te se istovremeno uklopiti uz fasadu Sv.Agneze bez da se s njome natjee; fontana se sastoji od '' prirodne'' stijene (izraena s velikom preciznou da bi izgledala prirodno) kroz koju izvire voda, na vrhu je veliki egipatski obelisk, bogovi 4 rijeke = 4 strane svijeta ovom fontanom Bernini je uspio stvoriti kontinuirani POKRET (DOSLOVNO!)- voda koja tee, na vrhu obeliska je golubica- znak Innocenta X, tradicionalni simbol boanske vjenosti koja predstavlja mo Crkve pod vodstvom pape iz obitelji Pamphili-trijumf katolicizma i Crkve koja je prisutna na sve 4 strane svijeta i ideja spasenja ovjeanstva u znaku kria

ULOGA ''CONCETTA''

- Berninijev koncept je za svako novo djelo jedinstven, ali se uvijek radi o prikazivanju u trenutku dramatinoga vrhunca radnje (David prije nego to e ispaliti praku, Dafne u trenutku transformacije, Bibiana trenutku kada ponizno prihvaa muenitvo ili Longin u preobraenju, tj.kad je shvatio da je Isus stvarno bio Sin Boji, Konstantin u trenutku kada je ugledao znak kria)

- kod Berninija postoje i alegorijski koncepti- nisu vezani za 'povijesnu istinu', to je djelo umjetnike slobode interpretacije Chatedra Petrii, konjanika statua Luja XIV, fontane

- spomenik na Piazzi S.Maria sopra Minerva Slon koji nosi obelisk (1666)- glorifikacija vladavine pape Alexandra VII- koncept- slon nosi papi dar- simbol vlasti

- nakon 1620. zbog velikog broja narudbi Bernini zapoljava dosta pomonika pa je u nekim sluajevima teko odrediti autorstvo

- studije za izradu kipova su mu vrlo precizne i opsene, radi pripremne skice, prouava povijesne tekstove i opise likova, razmilja o odjei likova, izrauje glinene modele

- SLIKARSTVO- slike nikad nije potpisivao, nikad nije prihvatio neke velike narudbe, radio autoportrete, brzi, skicozni potezi kistom, bez detalja, slike iz 1620-30tih

ARHITEKTURA

- 1624. fasada Sv.Bibiane- fasada sastavljena od dubokih nia, gornji kat edikule

- Baldahin (1624-33, Sv.P) kombinacija arhitekture i skulpture- kasnoantiki zavijeni stupovi od bronce ali ogromnih razmjera predstavlja sjaj i grandioznost protureformacijske Crkve naprema jednostavnosti ranokranske zajednice- pobjeda nad poganskim svijetom; vizualno je u ravnotei s ostatkom crkve (i bojom i veliinom), na vrhu su aneli sa svitcima iznad kojih se uzdie kri na zlatnoj kugli, oko stupova se obavija lovor, putti, Barberinijeve pele, baldahin je iznad groba Sv.Petra

- izgradio 3 crkve u istom periodu (oko 1660-tih); male crkve, imale velik utjecaj

1.CASTELGANDOLFO (S.Tomaso)-tlocrt-Grki kri, unutranji prostor protee se u visinu, kupola dominira prostorom, bogato ukraena, putti nose medaljone, tambur rastvoren prozorima, girlande, reljefi s prikazima ivota Sv.Tomasa

2.ARICCIA (S.Maria)-kruni tlocrt, rotonda + na ulazu pravokutni portik ravnotea izboena apsida (trapezoidna?), 2 zvonika, bone kapele s oltarima, iznad arkada tee neprekinuta entablatura, uzor: Pantheon, kasetirana kupola, putti, girlande- cijela kupola je pozornica za Marijino uznesenje na nebo

3.S.ANDREA AL QUIRINALE (najvanija, Rim, Jezuiti)- ovalni tlocrt, bone kapele se niu , apsida malo izboena, neprekinuta entablatura vodi oko prema sredinjoj apsidi iznad koje se u prekinutom polukrunom zabatu nalazi skulpture S.Andrije koji se uzdie na nebo, svijetlost i boja opet igraju vanu ulogu u scenografiji ove drame, u podnoju je tamni mramor, kupola je bijela i zlatna s kerubinima i golubicom Duha Sv. Koji iekuju sveca, bone kapele su uvuene u zidnu masu i u sjeni, dok je kupola obasjana svijetlom, kupola nema tambur pa je boni potisak izvana rijeen velikim ''svitcima'' koji djeluju kao gotiki kontrafori, svitci su naslonjeni na veliki ovalni prsten koji nose divovski korintski pilastri, portik je sastavljen od polukrunog balkona koji nosi Pamphili kartuu s grbom i jedini je ukras na fasadi, motiv edikule koji oblikuje portik javlja se i unutar crkve kao edikula koja uokviruje oltarni prostor, ali je vanjska edikula izboena, a unutarnja udubljena, tome i odgovara odnos portik-apsida, vanjski i unutarnji prostor su usklaeni

- radio na dekoraciji Porta del Poppolo za dolazak kraljice Kristine vedske u Rim, na obnovi papine palae u Castelgandolfu.te Palazzo Ludovisi (Piazza Montecitorio), Palazzo Chigi (piazza S.Apostoli) i 4 projekta za LOUVRE odlazi u Pariz, ali Francuzi odbijaju njegov nacrt- 1.-otvoreni pravokutnik, 4 krila, unutar kojih je kolonada cijelom duinom, na ulazu je ovalni vestibul iznad kojeg je veliki salon visok 2 kata, ulazna fasada je konveksna.. iako je svaki projekt bio razliit, nijedan nije prihvaen, Bernini nije htio modificirati nacrte prema elji naruitelja koji nisu navikli na grandiozne fasade kojima je podreen ostatak graevine

TRG SV.PETRA

- dobiva projekt izgradnje trga za vrijeme pape Alexandra VII

- za trg je vano da stane to vie ljudi jer papa daje blagoslov iz Benediktinske loe nad glavnim ulazom u crkvu, loa mora biti vidljiva, vana je i ceremonija blagoslivljanja hodoasnika sa prozora papine palae (izgradio:D.Fontana), ulaz u palau je takoer morao biti integriran u cjelinu trga, bazilika je trebala imati reprezentativan trg, natkriveni prolazi bili su potrebni za procesije Tijela Kristova, za zatitu od kie, sunca i za koije

- Bernini poinje 1656. trapezoidnim trgom pred crkvom piazza retta, kolonada stupova je trebala biti nia zbog bolje vidljivosti fasade i loe, Madernovi tornjevi izgledaju kao dio fasade i izduuju je, Urban VIII prihvaa Berninijev projekt novih trokatnih tornjeva, izgraen je samo jedan ali je i on sruen, za Innocenta X Bernini ponovo radi projekt tornjeva ali ih sada napokon odvaja od fasade i time postie njihovu stabilnost i postie uravnoteenost proporcija fasade, gradi dugu i relativno nisku kolonadu dorskih stupova s jonskom entablaturom kao suprotnost korintskom visokom redu fasade crkve

- Scala Regia, 1666., Vatikanska palaa, na sjevernoj strani, dvostruki red stupova protee se stepenitem, na ulaznom luku aneli nose papinski grb

- oval je bio jedino logino rjeenje nakon piazze rette, kolonade kao ruke koje grle; koncept- majinske ruke Crkve koje e prigrliti Katolike i pomoi im da pojaaju svoju vjeru, ali i heretike koji se ele vratiti Crkvi

- prvotni plan bio je zatvoriti oval, tako bi se stvorilo preddvorite crkvi, ali bi se tako naruila vidljivost crkve i kupole, dvorite je ostalo otvoreno i stvorila se protutea piazzi retti i izgled se pribliio simetriji

- samostojea kolonada s ravnom entablaturom i arhitravom na poetku postaje skulpturalni element u cjelokupnom dojmu trga Sv.Petra

9. FRANCESCO BORROMINI (1599-1667)

- koliko god su Bernini, Cortona, Rainaldi i Longhi bili inovativni, oni ipak nikad nisu napustili renesansnu tradiciju, dok je Borromini naputa (iako su njegova djela vezana uz tradiciju arhitekture manirizma i predrenesansnih graditelja, ima afinitet prema gotici, uzori: Michelangelova arhitektura i klasini elementi Palladia)

- Bernini je za njega rekao da mu je arhitektura ekstravagantna, suprotna uobiajenoj proceduri gradnje, njegovi nacrti ne ovise o ljudskim proporcijama, bizarni oblici

- roen 1599., sj.Italija, sin arhitekta, oko 1620. dolazi u Rim radi 10god kao klesar najvie u Sv.Petru grbovi, putti, balustrade, festoni..

- Maderno umire 1629, i Bernini postaje arhitekt Sv.P Borromini radi za njega- u arhitekturu ulazi kao vrhunski tehniar i specijalizirani graditelj, dok Bernini shvaa slikarstvo i skulpturu kao pripremu za arhitektonske projekte

- uz Berninija radio na palai Barberini (nakon toga Borromini radi samostalno)

S.CARLO ALLE QUATRO FONTANE (1638-41)

- prvo gradi samostan i klaustar- majstor u racionalnom koritenju malog i nepravilnog gradskog prostora, crkva je manjih dimenzija, tlocrt- izdueni oktogon, NEMA pravih kuteva sve su konveksni zavoji, kontinuitet pokreta, odrie se klasinog naina gradnje modulima, tj. umnoavanjem i uveavanjem osnovne jedinice modula i tako prestaje s antropomorfnom arhitekturom, velika vanost pridana skulpturalnosti stupova- grupirani po 4, nose neprekinutu zavojitu entablaturu, iznad nje dodaje prijelazni dio s izduenim pandantivima koji vode do ovalne kupole ukraene labirintom dubokih kaseta u obliku oktogona, hexagina i kria, kasete unutar nia daju iluziju dubine, svjetlost dolazi kroz lanternu i prozore u kupoli

- 3 nivoa crkve- 3 potpuno razliita tipa gradnje- cjelina je skladna- dotad neviena sloboda gradnje otvorio nove vidike i postao uzorom graditeljima( sj.Italija i Zap.Eur)

- fasadu je poeo raditi pred kraj ivota 1665., kombinira visoki red s malim stupovima (uzor: Michelangelov Kapitolij), gornji kat je suprotnost donjem u koveksno-konkavnom smislu i otvaranju-zatvaranju zidnih povrina, katove dijeli visoka vijugava entablatura, fasada nema veze s unutranjim prostorom, na vrhu je veliki ovalni medaljon sa slikom kojeg nose aneli okrunjen zavojitom balustradom, nad vratima je kip S.Karla Boromejskog u nii koju uokviruju kerubinske glave s krilima, na bonom zidu gdje se nalazi fontana neobian prozor s ukrasom i grbom, na vrhu je toranj, na fasadi se nigdje ne vidi sam zid, sve su stupovi, kipovi, ukrasi po kojima pogled neprestano luta znaajka visokog baroka mjeavina skulpture i arhitekture, ne mogu se odjeliti

S.IVO DELLA SAPIENZA (1642-50)

- crkva rimskog sveuilita, smjetena unutar palae prilaz kroz dugo dvorite s arkadama (gradio G. della Porta) tlocrt- osnova je jednakostranini trokut- 2 u presjeku ine zvjezdasti hexagon (vrhovi ''odsjeeni'', konveksno-konkavni oblik), ovaj tlocrt nema prethodnika kompleksnost planiranja i izgradnje, ali Borromini to vjeto izbjegava revolucionarnim rjeenjem postavlja ogromne pilastre na sva sjecita bridova i tako postie homogenost prostora, na pilastrima je neprekinuta izlomljena entablatura na koju se kupola nastavlja bez ikakvih prijelaznih elemenata, jednostavno ponavlja tlocrt suavajui se prema vrhu (okrugloj lanterni) dok se na dnu otvara prozorima, ukraena je zvijezdama, papinskim grbovima i glavama kerubna s krilima

- eksterijer-konkavni zid podijeljen na 2 kata na isti nain kao i dvorite-neprekinuta entablatura koja nosi arkade, zid je ustvari fasada crkve iznad kojeg se vidi samo kupola i 2 bona tornjia s udnim kupolama, Borromini (po uzoru na gradnju sj.Italije) nikad ne otkriva izvana strukturu kupole, ona je uvijek sakrivena vanjskom ljuskom- u ovom sluaju visoki konveksni tambur koji nosi stepenastu piramidu izvana poduprtu 'rebrima-kontraforima' koji prenose potisak na lezenama pojaani dio tambura, na piramidi je lanterna s dvostrukim stupovima meu kojima je konkavni zid, na vrhu je jo i bogato ukraen spiralni toranj (uzor: ne-po-znat..hram u Baalbeku, Babilon, damija u Samarri)

- dok se gradio S.Ivo, Borromini radi na jo 3 graevine:

1.rekonstrukcija S.Ivana Lateranskog (1646-49)

- stara crkva, opasnost od uruavanja- Innocent X zahtjeva da se sauva stara bazilika, Borromini to rjeava tako da spaja svaku drugu arkadu u jedan iroki pravokutni stub, uokviruje ga visokim redom (do stropa) kaneliranih pilastara, unutar stuba postavlja tabenakul sa niom u kojoj je kip okrenut sredinjem brodu, iznad tabernakula je jo i ploa s reljefom, iznad nje su veliki medaljoni, nad otvorenim arkadama su prozori, planirao je i presvoditi crkvu, ali je zbog nedostatka novca ostavljen ravni strop

2.nastavak gradnje Rainaldijeve S.Agnese na Piazzi Navonna (1653)

- papa Innocent X eli uljepati trg na kojem se nalazi palaa njegove obitelji, na mjestu stare crkve Rainaldi poinje graditi novu (grki tlocrt, velike nie uokvirene stubovima),ali se ubrzo javljaju kritike (posebno na ogromno stubite koje se rairilo preko trga), Rainaldiji otputeni, a 1653. dolazi Borromini- kako je crkva ve zapoeta, on unosi samo neke promjene. Radi stupove koji izgledaju kao da izlaze iz zidova tako nie i krakovi grkog kria izgledaju iste irine i dobiva se dojam da je prostor oktogonalan!, to podrava i bojom crkve koja je od bijelog mramora, dok su stupovi crveni, neprekinuta visoka i kompleksna entablatura, pojaao vertikalnost dodajui neobino visoki tambur kupole, Rainaldijeva fasada se rui, Borromini je povlai prema crkvi konkavnim uvlaenjem, a visoki tornjevi sa strane su u ravnini s palaama na trgu, smrt pape 1655- prestanak radova za Borrominija, vraa se Rainaldi i gradi jo lanternu, zavrava tornjeve, fasadu nad entablaturom trokutni zabat, visoki zid iza njega, pojednostavnio nacrte tornjeva, unutranju dekoraciju- ali izvana crkva ipak izgleda Borromineskno, kupola izmeu 2 tornja, u savrenoj ravnotei- izgled koji je trebao imati Sv.Petar

3.fasada S.Andera delle Fratte (1653-65)

- zavrava transept, kupolu i kor, ali najvanije doprinos daje eksterijeru kupola i toranj

- kupola je velika, na tamburu,4 dijagonalna podupiraa, lanterna nije izvedena, toranj je raen kao suprotnost kupoli, trokatni, a svaki kat je neovisan od drugog oblikom i dekoracijom, donje je etverokut s istaknutim uglovima, nad njim je okrugli 'hram' okruen stupovima, pa ide balustrada koja nosi karijatide-kerubine meu kojima su udubljenja zida s otvorima, na glavama nose razlomljenu entablaturu, na njoj je zavijeni krov, a na vrhu su zavijeni svitci koji nose iljatu krunu i kri- BIZARAN CONCETTO sa minuciozno izraenim detaljima

- radio je i na crkvama S.Maria dei Sette Dolori (ostala nedovrena, bavasti svod poduprt pojasnicama koje se oslanjaju na visoke stupove, neprekinuta zavijena entablatura) i crkvi kolegija 'Collegio di Propaganda Fide' (1662,visoki red pilastara i mali red unutar nia, pilastri se 'nastavljaju' pojasnicama preko bavastog svoda ali na neuobiajen nain- idu dijagonalno preko stropa i u parovima zavravaju u kutevima- bliska gotikom nainu gradnje, potpuno novo rjeenje

- Oratorij Sv.Filipa Nerija (uz crkvu S.Maria in Vallicella), 1637-40., plan za refektorij, sakristija, stambeni prostor, knjinica-oratorij je lijevo od fasade crkve, u istom nizu, Borromini gradi fasadu koja nema veze s unutranjim rasporedom samostana, centralni ulaz vodi u hodnik koji prolazi pored oratorija i vodi u dvorite, fasada podsjea na crkvenu ali nije kamena (nego od cigle) da se nebi natjecala s fasadom crkve, viekatna vertikalno podijeljena na 5 dijelova meusobno odvojenih pilastrima visokog reda, blago konkavna, na prvom katu duboke nie- snaan efekt svjetla i sjene, unutranjost oratorija: bez kuteva, zaobljenost, ostale fasade- jednostavniji motivi, manje ukrasa

- Palae: nijednu nije sam u potpunosti izgradio ali je radio na mnogima :Palazzo Spada (dekoracija, iluzionistika kolonada koja izgleda jako dugaka ali je kratka), Palazzo Falconieri (1649) : U-tlocrt, okrenuta prema rijeci, loa dominira fasadom, katovi se poveavaju odozdo prema gore (loa je najvia), dekoracija najbogatija na 3.katu

- Colegio di Propaganda Fide- palaa za Jezuite, u uskoj ulici, monumentalna zgrada, visoki red pilastara, svi elementi su neuobiajeni kapiteli su samo okomiti urezi (kao triglifi), entablatura zakrivljeno izboena , dijeli samo najvii kat od donjih, ukrasi na prozorima se izmjenjuju u pravilnom ritmu, iako je skladna i proporcionalna, fasada daje dojam teine i masivnosti, prozori kao da se uvlae u masu zida- Borrom. kasna faza

10. PIETRO DA CORTONA (1596-1669)

= Pietro Berrettini iz Cortone - arhitekt, slikar, dekorater, dizajnirao grobnice i skulpture

- uio na Rafaelu i antici, radi freske u Sv.Bibiani, izraena individualnost u slikanju i arh.

- 1620.tih god pa do smrti radi na velikim graevinama i freskama, 30tih je na vrhuncu i izabran je za principe-a Akademije Sv.Luke, kasniji stil mu je klasiniji, ozbiljniji

ARHITEKTURA - rani projekti: Villa del Pigneto kraj Rima, nije sauvana (samo nacrt), uzor: Palladio, ravan centralni rizalit s velikom niom preko 2 kata, boni zidovi su konkavni, simetrija u rasporedu prostorija, terase, fontane, grotte, vrtovi..

- Maderno umire 1629 i Cortona preuzima gradnju Palazzo Barberini (uz Berninija)-novost: ideja spajanja ulaznog vestibula sa stubitem, po uzoru na francusku gradnju

- SS.MARTINA E LUCA (1635-50)-dobiva doputenje da obnovi kriptu Sv.Luke i doda grobnicu za sebe, ali tijekom iskapanja pronalazi tijelo Sv.Martine ponovna izgradnja cijele crkve- Cortona izabire tlocrt- grki kri s apsidama na krakovima, prekida jedinstvenost zidne povrine, plasticitet mase zida, jonski stupovi pravilno se izmjenjuju s pilastrima, ne koristi boju- crkva je u potpunosti od bijelog mramora, presvoena, dekoracija pokazuje znaajke firentinskog manirizma, ali uz to ima naglaenu plastinost i odlike stila rimskog baroka kao i osobnost Cortoninog stila

- Fasada crkve: naputa tradiciju, 2 kata jednake visine, blago konveksna u sredini, ravni boni zidovi, dvostruki pilastri je uokviruju, fasada je kao stijenjena meu njima jer oni izlaze iz ravnine fasade prema naprijed, stupovi ne dijele fasadu na dijelove koji odgovaraju unutranjoj podjeli, ovo je screen-fasada, reljefne dekoracije izmeu pilastara/polustupova, kartua s grbom na vrhu, unutranjost i fasada crkve su u 'dinamikoj ravnotei', isto tretiranje povrina, raspored elemenata 1. velika potpuno homogena visokobarokna crkva osobnog stila

- Salon u Palazzo Barberini- velika slinost naslikanih dijelova i kipova-teko odrediti to je slika, a to plastika, kod rebrastog svoda kupole S.Martine i Luke eliminira figurativnu skulpturu iz svoje dekoracije, samo dekorativni oblici i pozlata, kupola izvana ukraena zavijenim ukrasima iznad prozora

- okree se rimskoj jednostavnosti, grandioznosti, masivnosti, klasici modernizacija Sta.Maria della Pace, Rim-nova fasada na crkvi iz 15.st, ureenje malog trga ispred nje (spaja teatar i urbanizam- crkva je pozornica, a trg je gledalite), promjene u interijeru, fasada: konveksni portik (Cortonin najkopiraniji izum), sa strane su konkavna krila, veliki zabat nad proeljem- u veliki trokutasti je umetnut polukruni koji se s donje strane produuje ispod ravnine entablature i s prozorom formira oblik 'vijka' unutar kojeg je smjetena kartua s grbom pape Chigija, fasada-edikula (tipina za sj.talijansku gradnju)

- Sta.Maria in Via Lata- pojednostavljenje dekoracije, poveanje monumentalnosti, 2 visoka kata, sredinji dio otvoren, flankiraju ga stupovi-nosai, portik na donjem, loa na gornjem katu, ponovi trokutni zabat sa umetnutim polukrunim otvorom tvori paladijev motiv, unutranjost portika- bavasti svod i 2 nasuprotne nie obje strane pred ulazom

- kupola San Carlo al Corso-tambur kupole-jedinstveno sastavljen od visokih prozora i podupiraa kupole-kombinacija korintskih pilastara i stupova, klasinost, ovalni prozori, istaknuta rebra, lanterna sa svicima

- neizvedeni nacrti: Chiesa Nouva u Firenzi, renovacija palae Pitti u Firenzi, nacrt za palau Chigi u Rimu i nacrti za Louvre

- kazalite u vrtu- crtei sauvani, uklopljene slobodno stojee kolonade i belveder- vjerojatno utjecale na Berninija za trg Sv.Petra

SLIKARSTVO I DEKORACIJA freskama u Sv.Bibiani stvara novi povijesni stil slikanja

- freska 'Sv.Bibiana odbija prinjeti rtvu idolima'- volumenom vei i snaniji likovi, dijagonalni prodor likova u dubinu, utjecaj antike jo ima vanu ulogu, ..

- 'Otmica Sabinjanki', 'Poklonstvo pastira', - puno likova, kompleksnost kompozicije, narativnost,, slike pokazuju Cortonin jaki temperament,.

- GRAN SALONE, PALAZZO BARBERINI (1633-39) GLORIFIKACIJA VLADAVINE URBANA VIII- jedno od najvanijih djela u povijesti baroknog slikarstva oslik stropa salona-ogromne dimenzije, u tradiciji slikarstva quadrature Cortona stvara iluzionistiki arhitektonski okvir na koji jo dodaje girlande s nosaima, koljke, maske, dupine- sve naslikano kao da je stucco, za razliku od uobiajene quadrature ova nije sluila kao iluzionistiko poveanje svoda, nego je koritena jer je stucco ponovo postao moderan i bio je poeljan u dekoraciji, strop je podijeljen u 5 dijelova, svaki sa svojom scenom, isto iluzionistiko nebo ujedinjuje sve scene, koristi sj.tal. tradiciju i nasljee Mantegne i Veronesea (boja), dodaje lokalnu stucco tradiciju, perspektivna skraenja quadrature, maniristiko slikanje figure pred arhitekturom, pogled je venecijski model da sotto in su, dinamina kompozicija, kompleksnost teme, chiaroscuro, svijetlei krug oko figure BOANSKE PROVIDNOSTI koja je centralni lik, program je napisao papin dvorski pjesnik uveo alegoriju, mitologiju Boansku Providnost na oblaku uznose Vrijeme i Sudbina, BP od Besmrtnosti trai da zvjezdanom krunom okruni Barbrinijeve pele koje lete u formaciji grba, okruene lovorovim vijencem koji nose 3 Vrline, putto nosi pjesniku krunu- aludira na papin pjesniki talent, 4 ostale scene ukazuju na papin onovremeni rad- hrabrost u borbi protiv hereze, poniznost koja je jaa od poude i astohleplja, pravednost te razboritost koja jami mir cilj cijelog prikaza: dokazuje da je papa kao glasnik boje providnosti vrijedan besmrtnosti

- FRESKE U PALAI Pitti, Firenza- oslikava velike stropove soba nazvanih po planetima- Mars, Jupiter, Venera, Apolon i Saturn, program je napisan kao astro-mitoloki kalendar o ivotu i postignuima Cosima I., radnja se dogaa na nebu, povratak pravog stucca- figure, karijatide, pozlaeni stucco, koljke, redovi dekorativnih elemenata, kartue, lavlje glave, palmete, naopake koljke, dekoracija ima najvaniju ulogu, sofisticiranost, elegancija, klasicizam (stil 'Luj XIV' najvie duguje freskama u palai Pitti)

- freske u S.Maria in Vallicella- (1647-51) Sveto Trojstvo u Slavi (kupola), Uznesenje Djevice (apsida)- paleta svijetla i prozrana, plaviaste, blijede ruiaste i ukaste prevladavaju u palai Pitti, dok su ove freske namijenjene puku i uzor su im Lanfranco i Coreggio- bogato ukraeni okviri, figure od bijelog stucca, ostaje pri jasnoj podjeli izmeu naslikanog i dekorativnog dijela

11. VISOKOBAROKNI KLASICIZAM - od 1630.god

- umjerenost, racionalizam, moralizam- Poussin, Sacchi, Algardi, flamanac Duquesnoy- nisu direktan nastavak bolonjskog klasicizma- dodaju venecijanski kolorizam, proienje umjetnosti od 'baroknosti', bili su protiv 'baroknih' majstora i Bamboccianti-ja (slikara 'niih' anrova), klasicizam postaje pedantno razraena doktrina od 1630.-tih, Cortona je u tom sluaju predvodnik hedonistikog trenda koji je vodio do Luce Giordana i majstora francuskog i talijanskog rokokoa

ANDREA SACCHI (1599-1661)

- 'voa' novog pokreta, sporo radi, samokritian, tople boje, uzor: Rafael+venec. boje

- 'Sv.Grgur i udo pretvorbe'- svetac probada bodeom krpu kojom je obrisao kale poslije mise- krv izlazi iz krpe, svjedok u oku pada na koljena i vjeruje, mirnoa sudionika koji su sigurni u svoju vjeru, mali broj likova, tiha drama se odvija, nema centralne osi nego su posloeni po prostornoj dijagonali, masivne figure

- 'Vizija Sv.Romualda'-likovi sjede u sjeni drveta, Romuald prepriava san u kojem je vidio oce svoga reda kako odlaze u raj, opet mirnoa pokreta, tople svjetlucave boje

- freska u Palazzo Barberini- 1 soba- Boanska Mudrost (prikaz:Mudrost Solomonova)- naslikao minimalan broj likova u smirenim poloajima (ista suprotnost Cortoni u istoj palai), odbacuje iluzionizam i slika kao quadro riportato (kao na platnu), bio je za prirodno prikazivanje pokreta, tj. protiv dramatskog pretjerivanja u pokretu i draperiji

ALESSANDRO ALGARDI (1598-1654)

- jedan od dva nezavisna kiparska studija u Rimu (osim Berinijevog)

- puno narudbi, najvei kipar nakon Berninija (od 1630tih do 1650 god.), dolazi iz Bologne, uio na Akademiji kod Carraccija, dolazi u Rim i radi skulpture od stucca (Sv.M.Magdalena, Sv.Ivan Evanelist), klasicizam, na poetku mu je uzor Bernini, on je izmeu Berninija i Duquesnoya (svog velikog rivala)

- biste- mirnoa u prikazu, osoba je statina, bez izraza lica, izrazitu panju posveuje detaljima, sposobnost u obradi povrina koe, kose i krzna (bista kardinala Zacchije, bista Camilla Pamphilija)

- grobnica Lava XI, Rim, Sv.Petar- piramidalna kompozicija, papa sjedi na sarkofagu i blagoslivlja, oko njega alegorijske figure, narativni reljef na prednjoj strani sarkofaga, mirnoa likova, klasicistike tendencije, bijeli mramor, hladnoa, neutralnost

- kip Sv.Filipa Nerija u Sta.Maria in Vallicella (ogromnih dimenzija), bronani kip pape Innocenta X

- reljef Susret pape Lava I i Atile, Sv.Petar, (1646-53) novi barokni oblik visoki reljef ogromnih dimenzija, povijesni dogaaj prikazan kao simbol udesnog spasenja Crkve od velike opasnosti, papa i Atila gledaju u udesno pojavljivanje apostola s maevima, ostali likovi to ne vide, podjela na 3 zone ljieva, desna i gornja logina kompozicija i psiholoki jasna podjela, koristi gradaciju veliine likova da bi dobio iluziju dubine i prostora, likovi u prvom planu su gotovo potpuno trodimenzionalni- ovaj oblik 'slikarskog reljefa' bio je pogodan za barok koji voli kada je teko napraviti granicu meu gledateljem i figurom, stvarnim i naslikanim

- grupa Dekapitacija Sv.Pavla, Bologna- 2 figure potpuno odvojene jedna od druge, klasinost, ozbiljnost, psiholoki prikaz likova

FRANCESCO DUQUESNOY (1597-1643)

- vei umjetnik od Algardija, ali nije spreman na kompromise, sin kipara, roen u Bruxellesu, dolazi u Rim, ivi s Poussinom, gubi se njegova sjevernjaka crta, on je klasicist, radio na Baldahinu za Berninija

- kip Sv.Suzane, S.Maria di Loreto, Rim, 1630tih- prirodan pad draperije, jednostavnost, pogled u stranu, tijelo okrenuto u lijevo kontrapost, ravnotea, racionalizam, smirenost

- Sv. ANDRIJA, kor Sv.Petra (1630-40)- pad draperije akademski klasino izveden, naslonjen na (Andrijin) kri, pogled prema nebu, rairene ruke, teina na jednoj nozi-kontrapost, statino tijelo, ekspresivno lice

- Duquesnoyev interes posebno fokusiran na izradu putta- savrena ljepota i djeja razigranost, okrugla debeljukasta tijela

12. VISOKOBAROKNA ARHITEKTURA

CARLO RAINALDI (1611-1691)

- velika trojica graditelja visokog baroka Bernini, Borromini i Cortona rade veinu graevina nakon 1650. pa su one utjecale tek na graditelje 18.st

- Rainaldi slijedi nakon trojice jer je radio na najvanijim gradnjama svoga vremena i jer je na jedinstven nain spojio maniristiki i visokobarokni stil

- radi s ocem (papa ga imenuje glavnim arh. Rima) na palai Pamphili te nacrt S.Agneze

- S.Maria in Campitelli, Rim, 1660tih- uzor: SS.Martina i Luka, longitudinalan tlocrt na koji je dodano svetite s kupolom, u sredini se otvara dvjema velikim polukrunim (izvana pravokutnim) kapelama, oko njih po 2 manje pravokutne kapele koji ih okruuju, kanelirani korintski stupovi visokog reda na svakom pregibu zida u unutranjosti,

fasada: 2 edikule smjetene jedna unutar druge, proteu se preko 2 kata, polukruni zabat postavljen u trokutni, jako istaknuti stupovi prema van u odnosu na povrinu zida, bez reljefne dekoracije, stupovi na visokim postamentima, sve je izdueno- uzor: sj.ITA

- fasada S.Andrea delle Valle (zapoeo ju 2o.-tih god. Carlo Maderno, Carlo Rainaldi preuzima nakon njegove smrti, a Carlo Fontana radi kao njegov pomonik!)

- PIAZZA DEL POPPOLO- S.Maria di Monte Santo i S.Maria de'Miracoli Rainaldi pokazuje vjetinu urbanista, cilj: stvoriti impresivan trg koji e pozdraviti one koji dolaze u Rim kroz Porta del Poppolo (s trga u grad vode 3 velike ulice), zamislio je 2 identine crkve ali je teren bio nejednak- bira ovalnu kupolu za uu crkvu S.M di Monte Santo i krunu za drugu, veu- tako postie izgled jednakosti

- prvo se gradi S.M di MS, kasnije po Berninijevom projektu zavrava je C.Fontana 1675

- Rainaldi ostaje na gradnji S.M de'M, zavrena do 1679. fasade imaju klasine portike s 4 stupa (2 i 2, vei razmak u sredini), trokutni zabat, rebraste kupole s lanternom

- Martino Longhi Mlai- fasada SS. Vicenzo ed Anastasio, Rim, izgraena oko 1650. za kardinala Mazarina- gusto postavljeni stupovi, masivnost visokog baroka, malo utjecaja u gradnji ove jedinstvene fasade, 3 slobodno stojea stupa flankiraju ulaz, ponovljena i na gornjem katu, jedan od tih stupova u trijadi s vanjskim stupom fasade uokviruje prazan zid, a povezani su ravnom entablaturom, maniristiki graen zabat (2 trokutna i prekinuti polukruni unutar njih s grbom kojeg nose 4 anela trubaa, nad 1.katom prekinuti polukruni zabat s umetnutom girlandom i unutar njega jo jedan polukruni sa koljkom

- ostali arhitekti- Vicenzo della Greca, Antonio del Grande, Giovan Antonio de' Rossi

ARHITEKTURA IZVAN RIMA (cca 1630-1680)

- Lombardija, Genova, Torino nema velikih izgradnji, dok su u Veneciji Longhena, u Firenzi Silvani i u Napulju Cosimo Fanzagi graditelji vrijedni spomena

BALDASSARE LONGHENA (1598-1682)

- jedini venecijanski arhitekt koji moe stajati rame uz rame rimskima

SANTA MARIA DELLA SALUTE

- Republika odluuje izgraditi kao ex voto 1630.god (vladala je kuga), gradnja zapoinje 1631., a posveena je tek 1687. (5god nakon Longhenine smrti)

- tlocrt : pravilni oktogon (s ambulatorijem), prethodnik mu je kasnoantika S.Costanza, to je tipina srednjovjekovna bizantska gradnja- S.Vitale, Ravenna (ali ranim izvorima se okree samo zbog tlocrta, elevacija je potpuno drugaija- adaptacija sj.talijanskog tipa koji potjee od Bramantea- sve spaja s Paladijevom tradicijom (S.Giorgio Maggiore, Il Redentore), od renesanse se u unutranjosti razlikuje najvie zbog strukture stupova oktogona- stubovi s prilijepljenim polustupovima na visokim postamentima koji nose neprekinutu entablaturu iznad koje je balustrada, svaki stup se iznad nje dalje izduuje, a na vrhu je veliki kip iznad svakog stupa- ikonografski vane figure proroka (ideja moda iz Colonnine Hypnerotromachie Poliphylli), od Palladija potjee koloristiko tretiranje povrina, boju koristi za naglaavanje arh. elemenata ili njome usmjerava pogled promatraa, pod je takoer viebojan i geometrijskim shemama izveden u kompleksni uzorak, jedan od glavnih problema bio je kako i izvana zadrati vidljivom jasnu oktogonalnu strukturu stupove oktogona iji raspored formira kapele povezuje u pravokutne istake kapele su vidljive izvana, zidovi koji ih povezuju su uvueni, svetite je od oktogona skoro potpuno odvojeno, vee ih samo prolaz pod trijumfalnim lukom, svetite ima svoje 2 bone pravilno polukrune apside Longhena uspio optikim sredstvima ujediniti sve naizgled odvojene cjeline i stvoriti jedinstven prostor, kupolu izvana podupiru zavijeni podupirai koje nose lukovi ambulatorija, kupola ima unutranju i vanjsku ljusku, vanjska je od drva i olova (venecijanski obiaj), druga kupola je nad svetitem, manja je, takoer cijelom duinom tambura rastvorena prozorima, luk flankiran s 2 stupa je glavni motiv koji se pojavljuje ve na samom ulazu, na fasadi ulaskom u crkvu vidi se da je motiv ponavljan kroz cijelu unutranjost jedinstvo unutranjosti i vanjtine ponovo se dokazuje

- uitelj mu je bio Scamozzi, ostale Longhenine graevine: crkva S.Maria degli Scalzi (Venecija), katedrala u Chioggi, te palae: Ca Rezzonico, i Ca Pesaro - 1660. (uzor Sansovino i njegova palaa Corner), stubite samostana S.Giorgio Maggie (2 paralelna stepenita , s obje strane ulazne dvorane, scenska arhitektura, velik utjecaj na sj.talijansku gradnju)

FIRENZA- arhitekt Gherardo Silvani- crkva S.Gaetano, 1645.

NAPULJ-arhitekt Cosimo Fanzago crkva S.Maria Egiziaca(1650-1717), tlocrt- grki kri

- u 1.etvrtini 17. st. Prevladavao je klasicizam unutar Italije koji je bio poprilino apersonalan, svi graditelji su gradili slino, nakon toga, u sljedeih 50 god. ima onoliko razliitih stilova koliko ima graditelja- sve ih vremenski povezuje termin VISOKI BAROK

13. VISOKOBAROKNA SKULPTURA

RIM Prva generacija

- visokobarokna skulptura dola je na svoje kad je Berninijev studio bio na vrhuncu (1640tih kada su poele narudbe za Sv.Petra), u studiju su tada radili :

Duquesnoy , Giuliano Finelli, Giacomo Fancelli i

Andrea Bolgi (1605-1656)-prihvatio Breninijev grandiozni stil, SV.HELENA (1630tih, u Sv.Petru)-klasicizam, hladnoa, naslonjena na kri, bezlian pogled, teki nabori

- Francesco BARATTA (1590-1666)- reljef u S.Pietro in Montorio, jedan od divovskih kipova na Fontani 4 rijeke na Piazzi Navonna (figura Rio della Plata)

Druga generacija

- Ercole Ferrata Sv.Agneza na lomai (1660)-S.Agneza in P.Navona: dramatini vrhunac radnje, njena molitva ini je neosjetljivom na vatru, rairenih ruku, pogled prema nebu, dinamika vatre i draperije, Reljef Kamenovanje S.Emerzane (1660, S.Agneza)-akcija, gesta, ekspresivnost,svetica izolirana u sredini kompozicije, pravilnost

- Antonio Raggi radio na dekoraciji pilastara Sv.Petra, Reljef. Smrt Sv.Cecilije (1660, S.Agneza)-dinaminost,draperija, stucco dekoracije na prozorima u Il Gesu,

- Melchiore Caffa (1635-1667) -s Malte, najdarovitiji od mladih kipara, djela: Ekstaza Sv.Katarine (1667. Rim), S.Tomasso da Villanova daje pomast (1661), Sv.Eustahije u lavljoj spilji (S.Agnese in Piazza Navona), S.Rosa (Lima, Peru) sva su djela velikih dimenzija, Sv.Katarinu je sam dovrio prije smrti, svetica je u mistinom zanosu, prenaglaena draperija, aneli je na oblaku uzdiu na nebo koje se otvara (lanterna), putti se igraju na svjetlosti koja dolazi odozgo, kontrast- bijeli mramor za sveticu i anele -tamni, obojeni za pozadinu (uzor- cjelokupni scenski dojam Berninijeve kapele Cornaro)

- Domenico Guidi- prekida s visokobaroknim smislom za jedinstvo i dramatinost, Oplakivanje tijela Kristovog, (1667, Rim)

- NOVOST visokog baroka- za grobnice se najee koristi prikaz portreta pokojnika koji glavu okree prema oltaru- najpoznatiji primjer je Berninijeva grobnica Gabriele Fonseca, (1668), Rim-snana emotivnosti i duhovnost, pogled prema oltaru, enja, izlazi iz okvira grobnice,.. krajem 17.st ovakve grobnice postaju sve rjee- opadanje religijskog zanosa

14. SLIKARSTVO VISOKOG BAROKA

RIM - Barokni klasicizam, Arhaini klasicizam, Kripto-Romanticizam(?)

- 2 freske velike vanosti i snanog utjecaja- Lanfranco- Kupola S.Andrea delle Valle i Pietro da Cortona- Gran Salon u Palazzo Barberini, nakon tih radova obojica na neko vrijeme odlaze iz Rima, a Andrea Sacchi preuzima mjesto vodeeg slikara u Rimu

- povratak klasinom i arhainom nainu slikanja Bolonjske kole, naputanje venecijanskog kolorizma, naglasak na crteu

- slikar Sassoferrato (Navjetenje Marija, 1650.)

- Matia Preti (1613-99)- freske u apsidi S.Andrea delle Valle

- jaa i broj bamboccianti - slikara anra- prikaz rimskih ulica, svakodnevnog ivota, vedute, pejzai, ..manji formati, potpuna suprotnost slubenom slikarstvu

- Salvator Rosa (1615-73)-roen u Napulju, pie satiru protiv Berninija, kritiar drutva, flamanska tradicija slikanja krajolika, melankolija, tamne boje, romantini prikazi pejzaa, paljivo promiljeni u ateljeu tzv. misaoni pejzai-djela : Krajolik s nalaskom Mojsija, Iskuenja SV. Antuna (1650tih god)

- Pietro Testa- slika fantastine mitoloke i simbolike kompozicije; crtei, gravure

Veliki freskociklusi

- crkve koje su gradili Bernini, Cortona, Borromini, Rainaldi nisu imale mjesta za velike barokne fresko dekoracije stropa (osim S.Agneze)-nije bilo potrebe za freskama

- freske su raene samo na svodovima starijih crkvi, veina od 1670-1700.(30god)

- G.B.Gaulli Adoracija imena Isusovog, (1677). Il Gesu,

- Francesco Cozza (i drugi)- Apoteoza Kue Pamphili (1667-73), Palazzo Pamphili, Rim

- razlika visokobaroknih i kasnobaroknih fresaka- u visokom bar. svaka figura ima svoje plastine kvalitete, ini se blizu promatrau, ima vanu ulogu u cjelokupnoj kompoz. dok je u kasnom B. suprotno- sve figure su jedna masa, kolektivno postojanje, ovise o dijelu u kojem se nalaze, i postaju jako malene prema dubini dok se ne izgube u iluzionistikoj visini prikaza, one nastanjuju nebo, a ne kao prije kada je nebo bilo samo pozadina za njihovu predstavu, javlja se zrana perspektiva, obasjane su svijetlom i prozrane

- Andrea Pozzo sveenik, slika quadrature, arhitektura se nastavlja u sliku, iluzija prostora- stropna freska Alegorija misionarskog rada Isusovaca, (1691), S.Ignazio, Rim

- Bologna- sada je tamo Guido Reni- bez rivala, velik utjecaj na svo slikarstvo okolice, uz njega je jo i Andrea Sacchi koji je vodei u Rimu- njih 2 su glavna struja klasicizma , koji je u Veneciji i Firenzi smatran zastarjelim

- Firenza Carlo Dolci tehniki savrene cabinet-slike kasnobaroknog mentaliteta

- Venecija- Padovanino- najee slika portreta

- Luca Giordano izvrio snaan utjecaj na lokalne umjetnike, donio napuljski karavaizam, naturalizam i tenebroso, dramatinost izraza

- Francesco Maffei, Sebastiano Mazzoni

- Genova Benedetto Castiglione-flamanski utjecaj, slika pejzae, ivotinje, povijesne, mitoloke teme, religiozne prikaze, radi gravure-

- Napulj- Giusepe de Ribera panjolac, karavaizam, majstor u prikazu unutranje drame u likovima, vulgarni realizam, snaan chiaroscuro, svjetlucavi prijelazi

- Artemisia Gentileschi (ki Orazia Gentileschija, roena u Rimu), snaan temperament, ostaje u Napulju, nasilne scene realistino prikazane do detalja, vidi se utjecaj Caravaggia; slika- Judita ubija Holoferna, (1620tih)

- Napuljska kola razvila se najvie zahvaljujui Caravaggiovom boravku tamo, njegov stil se jo dugo zadrao i imao snaan utjecaj na sve slikare toga podruja

KASNI BAROK I ROKOKO (OKO 1675 OKO 1750)

15. UVOD

- nakon smrti Alexandra VII (1667) papinsko pokroviteljstvo ubrzano opada, pa ak ni Bernini nema slubenih narudbi, ali u to vrijeme jaaju crkveni redovi (posebno Jezuiti) pa sada oni trae umjetnike za rad na svojem projektima

- Rim je i nakon opadanja svoje moi i borbe za primat s Parizom i dalje odredite hodoasnika i umjetnika, ali umjetnici vie ne dolaze da bi radili na mnogobrojnim narudbama, nego da bi prouavali antike ostatke

- u Rimu je 1666. osnovana Francuska Akademija koja je irila francuski utjecaj u sve sfere ivota, a klasicizirajua struja akademista irila je svoj utjecaj na umjetnike

- papinska zadaa sad se vrti oko ouvanja i restauracije antikih ostataka, u Rimu se osnivaju akademije, lapidariji, muzeji, zabranjuje se izvoz antikih kipova

- javlja se i romantini pogled 18.st na antiki svijet i ruevine

- Baldasare Longhena je utemeljitelj scenografske arh., arhitekture pozornice u 18.st

- scenografi, dizajneri scene, bili su cjenjeniji od slikara, a slikari od kipara- slikari su esto bili pozivani da dizajniraju skulpturu koju e kipar izraditi to je u Berninijevo doba bilo nezamislivo, sada se valoriziraju prve skice umjetnika, crtei, zapisi, bozzeti kao koncepti koji imaju prvotnu snagu umjetnike ideje

- javlja se umjetnik virtuoz 18. stoljea- novi koncept jedinstvenosti umjetnikog genija (kasnobarokni genij bio je racionalan, svestrani svjetski ovjek, koji radi bez napora, svoja djela temelji na tradiciji)

- umjetnika kritika i novo poimanje umjetnosti dolazi u Italiju iz drugih zemalja- Francuska, Engleska, Njemaka..- talijanska nadmo je zavrila

16. ARHITEKTURA

KASNI BAROKNI KLASICIZAM I ROKOKO- graditelji imaju vie uzora u gradnji: rimske graevine 17. stoljea, stariju tradiciju Cinquecenta i klasinu antiku na koju se on naslanja repertoar iz kojeg umjetnik moe birati je gotovo neogranien, a znak novog vremena je to umjetnici poinju koristiti tu slobodu u odabiru najraznovrsnijih oblika (npr. Juvarra)

- strogi klasicizam bio je vodei stil u Italiji od 1580 do 1625, nakon toga klasicizam su nastavili manji majstori, dok su velika, majstorska imena bila na sceni, ali krajem 17. st. klasicizam ponovo postaje vladajui stil- kasni barokni klasicizam koji prelazi u neo-klasicizam..- ono to razlikuje kasni barokni klasicizam od prethodnih razdoblja je upravo to mnotvo oblika, borromineskna dekoracija, kasnomaniristiki elementi, scenski elementi prikaza, shema boja- svijetli tonovi, uta, plava, ruiasta i puno bijele boje

- Venecija se okree u drugom smjeru- jo dosta rano se vraa direktno na Palladija i Scamozzija i klasinu antiku, to je poprilino udno jer je Venecija bila takav grad s takvim obiajima za koji bi se oekivalo da e ga preplaviti rokoko, no dogodilo se suprotno- Venecija uope nema rokoko arhitekture (iako postoji neto rokoko dekoracije)

- Talijanski ROKOKO- slobodna i matovita dekoracija, bogata igra elegantnih, zavijenih oblika i prostornih kompleksnosti, rocaille dekoracija, uz Rim glavni centri su: Napulj, Sicilija i Pijemont stil dolazi iz Francuske, ali sve najvanije graevine tog razdoblja u Italiji ipak su duboko ukorijenjene u talijansku tradiciju uz dodatak franc. elemenata, racionalizam tog perioda jasan je u akademski strogom matematikom raunu koji se izvodi za proporcije u arhitekturi, pravila koja se strogo potuju u gradnji

RIM

Carlo Fontana (1638-1714)

- Bernini je imao najjai utjecaj na Fontanin stil (kod njega je i radio)

- fasada S.Marcello al Corso, 1683, Rim- njegovo najuspjenije djelo, konkavna je, ima iluzionistike nie, lako je itljiva, stupovi s naglaenim kapitelima flankiraju vrata i nad entablaturom se nastavljaju i na drugi kat, proporcije su skladne i proraunate, istaknuta edikula s ulazom, prekinuti polukruni zabat nad vratima- scenski nain prikazivanja

- Fontanin najvei projekt- veliki crkveni sklop- Isusovaka crkva i kolegij u Loyoli, panjolska- tu se otkrivaju njegova umjetnika ogranienja, uzor: rimske crkve i Longhenina Sta. Maria della Salute

- nacrtao i projekt za zavravanje trga Sv.Petra na oval se nadovezuju jo 2 ravne kolonade prema gradu , meu njima, na poetku trga, trijumfalni luk za ulaz

- imao je puno uenika i suradnika

18.stoljee

- novi procvat arhitekture u Rimu dolazi s arhitektima: Raguzzini, Valvassori, Galilei, De Sanctis, Salvi, Fuga

- 2 velika djela rimskog rokokoa PANJOLSKE STUBE I PIAZZA S. IGNAZIO- grandioznost, impozantna veliina, aristokratskog karaktera su panjolske stube nasuprot malom, skromnom trgu S. Ignazia okruenom kuama graenom za srednju klasu, uzdiuu klasu buroazije, zaobljenost linija

- Stube izgradio Francesco de Sanctis, 1723-26.- monumentalna gradnja, elegantan zaobljeni dizajn, povezuje prostor izmeu Tibera i Trinita de'Monti

- Gabriele Valvassori. Palaa Doria-Pamphili, Rim, 1730.

- Nicola Scalvi: Fontana TREVI, Rim, 1732.-borromineskni motivi, dominira centralna nia, rocaille koljka koja nosi Neptuna, ideju uzima od Cortone koji se prvi sjetio spojiti fontanu s proeljem palae, kasnobarokni klasicizam

- Fernando Fuga: Palazzo della Consulta, 1732.

- 1730-te su najplodnije godine za Rim 18. stoljea

- Galileo pobjeuje na natjeaju za fasadu S.Giovanni Laterano i radi je na klasian nain, po uzoru na Madernovog Sv.Petra, ali unosi razliku u odnosu otvorenih i zatvorenih dijelova, cijelo proelje se otvara tako da dolazi do chiaroscuralnih efekata, palladijevski motiv, visoki red, veliki stupovi na visokim zajednikim postamentima s reljefima

VENECIJA

- Longhena ostaje uzor novim arhitektima, Rossi gradi Chiesu del Gesuiti 1715.

- Andrea Tirali naputa baroknu tradiciju u fasadama S.Nicolo da Tolentino i S.Vitale- fasade su palladijevske

- GIORGIO MASSARI (1687-1766)- najvei venecijanski arhitekt 1.pol 18st: remek djelo:

Chiesa dei GESUATI (1730tih)- fasada hrama, uzor : Palladijev S.Giorgio Maggiore i njegov centralni portik, dok je u unutranjosti uzor Il Redentore; od svjetovnih graevina najpoznatija je palazzo Grassi fasada vjerno prati venecijanski tip palae

- Giovanni Antioni SCALFAROTTO arhitekt SS.Simeone e Giuda, 1718 (tj S.Simeone Piccolo) kojoj je oiti uzor Pantheon, ali se nad klasinim portikom uzdie venecijansko-bizantska kupola + Palladijevski uzori spajanje utjecaja loginih za Veneciju

Bologna- arhitekt Dotti- Madonna di San Luca, crkva s zavojitim stepenitem

Napulj i Sicilija- 200 god. junom Italijom vladaju panjolski podkraljevi, mirom u Utrechtu 1713. Filip V zauvijek gubi Siciliju, preuzimaju Bourbonci procvat umjetnosti- gradnja velikih palaa: Capodimonte i Caserta, Palazzo Sanfelice

- Luigi VANVITELLI iz Napulja odlazi u Rim, arhitekt, gradi preogromnu kraljevsku palau Caserta, sa 1200 soba i nepreglednim pejzaem koji ju okruuje, Versailles na tlu Italije, stroga organizacija 5erokatne fasade, proporcije, motivi iz prolosti, visoki red, duboka nia na proelju, motiv zabata (hram) nad ulaznim prolazom koji vodi u unutranje dvorite palae, scenografski principi talijanskog kasnog baroka, oktogonalni vestibul u sreditu do kojeg se dolazi hodnicima kroz palau, iz vestibula se dijagonalno ulazi u 4 unutranja dvorita, nad njim je ceremonijalno stubite s dva paralelna stubita

- barok na Siciliji ima puno scenografskih stubitaotpor prema neoklasicizmu koji postaje sve snaniji u ostatku Italije, prihvaanje rokokoa

17. ARHITEKTURA U PIJEMONTU

-Pijemont je imao vanu ulogu u arhitekturi 17.st i 18.st (Torino postaje glavni grad pod vladarem Emanuele Filbertom, on ga obnavlja i iri), snaan francuski utjecaj i prekidanje s talijanskom tradicijom u 17.st. Torino postaje veliki barokni grad, kroz sljedeih 100 god njime vladaju 3 genijalna arhitekta: Guarini, Juvarra i Vittone

GUARINO GUARINI (1624-1683)

- arhitektura bliska visokom baroku u Rimu, Borrominiju i Cortoni, bio je sveenik Teatinskog reda, u Rimu (vrijeme gradnje S.Carla4fontane)uio teologiju, filoz, mat, arh.

- odalzi u Messinu, gradi 2 crkve, sruene u potresu, ostali nacrti heksagonalna crkva do visine tambura, kupola sastavljena od rebara koja se kriaju, umjesto normalnog tambura i kupole on gradi hibridnu esterostranu strukturu s 6 prozora meu kojima prolaze rebra kupole, pandantivi-prijelaz iz heks. u kruni oblik, lanterna s kupolicom

- odlazi u Pariz, gradi teatinsku crkvu Sainte-Anne-la Royale, 1662., unitena, tlocrt je bio grki kri, ova ima tambur, opet kupola od rebara, spljotena, na njoj jo jedna kupola i lanterna sa kriem na vrhu, izvana izgleda kao pagoda u 5 slojeva

- S.Maria della Divina Providenza, Lisabon, unitena u potresu- longitudinalni plan sastavljen od ovalnih traveja i ovalnih kapela i ovalnih bonih apsida, svaka s kupolom

- odlazi u Torino- imenovan arhitektom Capelle della SS.Sidone 1667-90 - (gradi se za relikviju Kristovog pokrivaa u kojem je pokopan, kapela je velikih dimenzija, stoji uz katedralu), kruni prostor, visoki red pilastara, manji red s palladijevim motivom, Guarini ubacuje 3 kruna vestibula koja zasijecaju u prostor kapele, pandantivi nose tambur koji se sastoji od arkada od kojih se svaka druga otvara prozorom, utjecaj Borrominijeve triangularne geometrije, ali razlika meu njima je to je Borromini teio homogenoj strukturi, jasnom itanju oblika, dok je Guarini radio namjerne diskontinuitete i neoekivane neskladnosti, u dekoraciji je vidljiva maniristika tradicija kao uzor, nad arkadama su raspeti segmentni lukovi koji idu od vrha jedne do vrha druge arkade i tako se nastavljaju redati luk na luk do vrha, smanjenje lukova uzrokuje perspektivno skraenje pa se tako 'kupola' ini jako visoka iako je ustvari plitka, naglaava iluziju koristei i boju, na samom vrhu otvara se 12erokraka zvijezda kroz koju ulazi svijetlo lanterne, izvana kupola ima cik-cak stepenice, a na vrhu je element slian pagodi kojem ne odgovara nita u unutranjosti- broj 3 se javlja u svim elementima kapele- Sv.Trojstvo

- San Lorenzo, Torino, 1668-87-tlocrt: oktogon koji se sa svih osam strana uvlai u unutranji prostor, svaka strana sastoji se od palladijevog motiva, sa iroko otvorenim lukom, iza crvenih stupova su nie s bijelim kipovima pred crnom pozadinom, neprekinuta entablatura dijeli donji dio od kupole, pandantivi transformiraju oktogon u grki kri, iznad zone pandantiva je galerija s ovalnim prozorima, a meu prozorima su po 2 rebra koja ine kupolu, rebra se kriaju tako da u centru tvore pravilni otvor u obliku osmerostrane zvijezde, nad njom se otvara lanterna koja se sastoji od tambura i kupolice

S.Lorenzo je jo kompleksniji od SS.Sidone, crkvi je dodana Cappella Maggiore- sa heksagonalnom zvijezdom rebara koja tvore kupolu bez lanterne, spaja ih trijumf. luk

- u svojem djelu Arhitectura civile analizira razlike meu romanikom i gotikom arhitekturom (kae da su gotiki graditelji eljeli da njegove crkve izgledaju kao da imaju slabu strukturu, tako da ve bude udo kako one uope stoje, Guarini je ivio i radio u balansu izmeu racionalizma i religioznosti- uzor je kasnom baroku Austrije i Njemake

FILIPPO JUVARRA (1678-1736)

- njegovo shvaanje arhitekture suprotno Guarinijevom

- u Rimu radi kod Fontane i prihvaa njegov akademski kasni barok, prouava antiku, kasnije doivljava internacionalni uspjeh, radi na Siciliji, u Beu, u Portugalu, Parizu i na kraju umire u Madridu 1736.-ostavio ogroman broj graevina, crtea, projekata..

- Palazzo Madama, Torino, 1720, fasada- po uzoru na Versailles, piano nobile dominira fasadom, najvii je i rastvoren ogromnim arkadama s prozorima, u unutranjosti takoer franc. utjecaj- jedno od najgrandioznijih stubita u Italiji, na vrhu balustrada s kipovima

- Stupingi, dvorac 1729-33, francuski tip dvorca sa stubitem u ovalnom vestibulu kombiniran s talijanskim zvjezdastim tlocrtom, zgrade se niu oko prostranog heksagonalnog dvorita- potpuni prekid tradicije kao i u crkvi:

- Chiesa del Carmine: iroki glavni brod, manje bone kapele, nad njima se otvaraju galerije prema crkvi- 2 niza lunih otvora jedan nad drugim, prozori kroz galerije osvjetljavaju crkvu, cijela masa zida zamijenjena je probuenim arkadama- izokretanje klasine renesansne tradicije, utjecaj njemake gotike, bone kapele pri vrhu imaju skrivene ovalne prozore kroz koje ulazi svijetlo iz galerije (uzor:Bernini), to je postalo uobiajeno u Austriji posredstvom Andree Pozzo i Fischera von Erlacha

- La Suprega, blizu Torina, 1717-31, Juvarrino remek djelo, na breuljku, najvee barokno svetite (od spomenutih), crkva je s jedne strane zatvorena samostanom, a ostale 3 isturene su prema van, kruni tlocrt s kvadratnim portikom i monumentalnim prilazom stepenica, visina crkve, tambur i kupola su jednake visine, u unutranjosti veliki otvori za bone kapele koje se kruno niu, nema pandantiva Pantheonski tip- kupola izlazi iz cilindrinog tambura, kupola izvana ima dvostruka rebra i 3 niza prozora, u unutranjosti boje tipine za 18.st- ute i plavkaste, na centralni (oktogonalni) tlocrt dodana apsida s oltarom, izolirana od ostatka crkve, izvana se vraa problemu gradnje kupole izmeu 2 tornja, kupola je vea od tornjeva, postie sklad

BERNARDO VITTONE (1702-1770)

- arhitekt koji je ujedinio stilove Guarinija i Juvarre, nije toliko poznat jer su njegove graevine ratrkane po malim mjestima u Pijemontu pa su slabije posjeene

- studirao u Rimu, vraa se u Torino, u njegovo vrijeme gradile su se Juvarrine crkve, a dobio je Guarinijevu Architetturu civile na ureivanje prije izdanja 2 uzora

- sve njegove crkve imaju centralan tlocrt, svetite u Vallinottu kraj Carignana pod utjecajem je Guarinija u unutranjosti, dok je izvana jednostavnije i klasinije-Juvarra

- tlocrt svetita je heksagon, 6kapela, kupola od ispresijecanih rebara, u sreditu formiraju heksagon nad kojim je lanterna kroz koju ulazi svijetlo, Rokoko crkva- to potvruju i boje

- crkva Sta. Chiara , Bra, 1742., Vittoneovo najuspjenije djelo, 4jednake polukrune kapele spojene krunim sreditem (kao djetelina), graena od cigle, presvoena, kao kod Juvarre- galerija s lukovima nad lukovima donjeg kata, oslikani svod otvoren prozorima

- kad Vittone umire, neoklasicizam vlada Europom, njegovi kasnobarokni motivi mogu se smatrati periferijskim kanjenjem stila, no ipak njegova originalna rjeenja ga svrstavaju u red najboljih talijanskih arhitekata 2. pol 18.st.

18. SKULPTURA

RIM

- Francuski utjecaj , pogotovo u skulpturi, ubrzano raste prema kraju 17st., franc. kipari dolaze u Rim, na Franc. Akademiju, studirati antiku, Rim je u prolosti imao jak utjecaj na kipare iji se radovi mogu opisati pojmom gravit grandioznost i ozbiljnost koja je pratila sve tipino rimske kipare koliko god se njihovi stilovi meusobno razlikovali, u 18. st se mijenja to zajedniko svojstvo koje sada potpada pod franc. utjecaj linearne gracioznosti

- Domenico Guidi jedini vaan kipar po.18.st.

- Capella Corsini u S.Giovanni Laterano- bogata skulpturama : G.B.Maini- nadgrobni spomenik kardinalu Corsiniju, Filippo della Valle: Umjerenost, 1735. majstori koji donose kratki period rokokoa u Rim

Tipoloke promjene - Grobnice i alegorije

- papinska grobnica i dalje ostaje najvaniji kiparski pothvat i u 18.st

- Camilo Rusconi: Grobnica Grgura XIII, 1725, Sv.Petar, Rim

- P.Stefano Monnot: Grobnica Innocenta XI, 1704, Sv.Petar

- Filippo della Valle: Grobnica Innocenta XII, 1746, Sv.Petar

- figura preminulog je vodei motiv na grobnicama i ona se od 1630.predstavlja u stanju adoracije, okrenuta prema oltaru, ali 80thi god. figure gube religiozni zanos, u ovo doba racionalizma novi pristup smrti- portret pokojnika ukomponiran u grobnicu

- alegorija je doivjela promjene, u visokom baroku njezin realizam pokazivao je moralne znaajke preminulog, sada su alegorije u prirodnijim pozama, bave se neim to nema veze s njihovim znaenjem (Hrabrost na grobnici Grgura XIII podie prekriva sarkofaga)

- alegorija postaje anr scena

- Maichelangelo Soltz: Sv.Bruno (u Sv.Petru)- svetac odbija biskupsku mitru i tap, interes za neku epizodu, dogaaj iz ivota prikazanog lika

SKULPTURA IZVAN RIMA- izvan Rima nije postojala dosljedna visokobarokna kiparska kola, Bernini je bio osniva najvee skulptorske kole koje ja ikad do tad postojala

- kasnomaniristike tendencije ostaju u kiparskoj tradiciji Lombardije sve do 2.pol 18.st

- skulptura Genove: Filippo Parodi (kombinacija Berninija i odlika rokokoa)

- skulptura Bologne- Giuseppe Mazza, puno radova u Veneciji, klasicizam+visoki barok

- Napulj- spomenici obiluju detaljnim i oblikovanjem i tehniki savrenom izvedbom ali se izgubila kranska duhovnost u likovima Francesco Queirolo : Alegorija Otkrivanja Prijevare, Napulj, 1750.-aneo prestavlja ljudski um koji oslobaa akt koji predstavlja ovjeanstvo od mree u koju se zaplelo (mrea obmane, prijevara.)

- u Caserti, koja slijedi primjer Versaillesa, niu se skulpturalni ciklusi po vrtovima i fontanama- Luigi Vanvitelli, 1752.- grandiozna grupa Diana i Acteon koja je postavljena kraj velikog slapa u vrtu, mnotvo figura rasporeeno po stijenama, elegancija, pseudoklasinost mramornih figura koje su postavljene kao na sceni, igraju predstavu (razlika izmeu ove grupe i Girardonove grupe Apolona u Versaillesu je to figure iz Caserte stoje na pravoj stijeni i dio su pejzaa, ini se kao da se slobodno kreu preko stijenja i vodopada berninijevski princip postavljanja skulptura)

BAROKNA SKULPTURA VENECIJE- barokna skulptura u Veneciji zapoinje tek oko 1675; skulpturi 16. stoljea pripadaju Alessandro Vittoria, Aspetti i Campagna, s njima zavrava taj period kiparstva Venecije, kao i u slikarstvu, prekinut je kontinuitet i nema poveznice sa skulpturom 17.st osim poetkom 17 st. kipar Nicolo Rocatagliata (koji dolazi iz Genove)

- u Veneciju utjecaji dolaze sa sjevera preko Alpa i preko Talijana koji borave u Veneciji

- najvaniji kipar sa sjevera koji je ostao u Veneciji- Josse de Corte ili Giusto le Court!!, njegova djela su veinom za Longhenine crkve u Sta.Maria della Salute njegova bogata mramorna dekoracija- Kraljica Neba istjeruje Kugu (iz Venecije) 1670, na glavnom oltaru tema za koju je i crkva izgraena, personifikacija Venecije klei pred Bogorodicom s Djetetom dok putto istjeruje persoifikaciju Kuge karakteristina skulptura kasnog baroka, scenski izvedena, realizam, draperija, pozornost pridana detaljima odlike flamanskog kiparstva

- Cabianca jedan od Le Courtovih uenika, radio na vanjskoj dekoraciji iste crkve

- 20 god. kasnije situacija se mijenja, kipari roeni 80 tih i 90tih god 17.st. unose rafiniranu smirenost u stilu, prijelaz u novi nain oblikovanja vidi se kod kipara imenom Antonio Corradini- stil: internacionalni kasni barok, alegorija Djevianstva (Ven., 1721.)

- Giovanni Marchiori (David s glavom Golijata, Venecija, S.Rocco,1743.) i

Gian Maria Morlaiter takoer su predstavnici istog stila- osjeajnost, utjecaj rokokoa, elegantni klasicizam, formalni elementi neoklasicizma

19. SLIKARSTVO

- povijest talijanskog slikarstva 19(8).stoljea je u prvom redu povijest VENECIJANSKOG slikarstva koje je najpoznatije od svih kola u drugim gradovima zbog imena kao to su Ricci, Piazetta, Canaletto i Guardi te najvei meu njima Tiepolo

- izmeu 1660 i 1680 dolazi do promjena u stilu- posvjetljuje se paleta boja, a vrhunac su Tiepolo i rokoko majstori venecijanske kole

- dok je Venecija oko 1720tih-30tih bila u prijelazu na rokoko novim prozranim slikanjem punim svijetla, novim uzorcima cik cak kompozicija, s izduenim elegantnim figurama, s galantnim arkadijskim prizorima, tada su vodei Rimski i Bolonjski majstori i dalje nastavljali slikajui u kasnobaroknom stilu sve do sredine 18.st

- kole Rima i Venecije i dalje ostaju na sukobljenim stranama- Rim i dalje dri do grandioznosti, klasicizma, vanosti crtea dok se u Veneciji, kao i u 17.st slika kratkim, brzim potezima kistom, bez jasnih obrubnih linija (majstori di tocco)

Napulj i Rim

- u 17.st. Napulj se nametnuo kao va