Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
2
02
5
±
lau
wmf.a oelau jkqfha › ,xldj fmdfydi;a rgla njg m;a lsÍuhs' ta i|yd by< ;r`.ldÍ oekqu mokï lr.;a iudc
fj<|fmd, wd¾Ólhla ;=< Y%S ,xldj bkaÈhka id.rfha
flakaøia:dkh njg mßj¾;kh lrkq we;'
rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j
fkd' 163" lsre,mk udj;" fld<U 05" › ,xldj
ÿrl:kh( ¬9411 251 5759 *elaia( ¬9411 257 3756 fjí( www.dgi.gov.lk
2025 oelau 12025 ±lau
2 2025 oelau
2025 ±lau
4 2025 oelau
2025 oelau 5
kùk wd¾Ólhl fjkiajk
uqyqKqjr
6 2025 oelau
2025 oelau 7
2015 j¾Ifha ckjdß iy wf.daia;= hk udij,§ Y%S ,dxlsl ck;dj ish Pkao whs;sh foj;djlau
;SrKd;aul f,i Ndú;d lrkq ,enqfõ wm cd;sfha bÈß .uk ms<sn|j b;sydi.; ikaêia:dkhka
iksgqyka lrñks' cd;Ska yd wd.ï w;r fn§ï we;s lrjk foaYmd,khg yd iEu md¾Yajhlu
wka;jdohg tfrysj Yla;su;a m%cd;ka;%jdohlg" kS;sfha wdêm;Hhg" hymd,khg" ixys¢hdjlg
iy ;sridr iduhlg" iudkd;au;djg ish¨ fokdf.au udkj whs;sjdislï yd wm iudcfha
nyqjd¾.sl iajNdjh ms<s.ekSu" m%j¾Okh lsÍu iy wdrlaId lsÍu Wfoid yd ish¨ ck;djg
m%;s,dN w;ajk iy iudkd;au;dj mokï jQ ixj¾Okhla i|yd Y%S ,dxlsl foaYmd,k ixialD;sfha
kj fjkila Wfoid W;=re" ol=Kq" kef.kysr" niakdysr yd uOH m<d;aj, ck;dj Pkaoh
Ndú;d l<y' fïjd Yla;su;a m%cd;ka;%jdoh" m%cd;ka;%jd§ wdh;k" ixys¢hdj" ;sridr iduh
yd ixj¾Okh i|yd m%;s{d ÿka uyck ksfhdað;hka m;a lsÍug Pkaoh Ndú;d l< Y%S ,dxlsl
ck;djf.a wNs,dIhka jk w;r tAjd Tjqka úiska bgq l< hq;= jkafkah'
wms iuyr fmdfrdkaÿ oekgu;a bgqlr we;af;uq' wka;¾cd;sl fõÈldj ;=< Y%S ,xldfõ m%;srEmh
h<s ia:dmkh lsÍu" wdKavql%u jHjia:djg lrk ,o 19 jk ixfYdaOkh" iajdëk fldñIka iNd
ia:dmkh lsÍu" f;dr;=re oek.ekSfï mk;" woyia m%ldYkfha ksoyi h<s ia:dmkh lsÍu"
fhdað; ixys¢hd hdka;%Khg uyck woyia ,nd .ekSu" jHjia:dodhl iNdjla we;s lsÍu"
wmf.a cd;sh ¥IKfhka ksoyia lsÍu i|ydjQ l%ufõohka ilia lsÍu iy hymd,k ixialD;sh
u; mokïjQ m%fõYhla ;=<ska bÈßhg .uka lsÍu m%Odkfõ' ck;djf.a Kh nr wvq lsÍu ;=<ska
Ôjk nr yE,a¨ lsÍu i|yd Tjqka wd¾Ól jYfhka k`.d isgqùu i|yd jeo.;a mshjr .Kkdjla
wm úiska .;af;uq' b;sydifha ljrodj;a fkdisÿjqKq whqßka rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha
fiajlhskag jegqma iy iuDoaê f.ùï jeä lsÍu" úY%du jegqma jeä lsÍu" bkaOk" .Eia we;=`M
w;HjYH T!IOj, ñ, wvq lsÍu' by; wruqKq imqrd .ekSu i|yd ie,iqï lr we;s mshjrj,ska
lsysmhla muKs' tA wkqj /lshd oi,CIhla we;s lsÍfï jEhfï§ fï jk úg /lshd wjia:d
430"000 lg wêl m%udKhla ìyslsÍug yelsj ;sfí'
wfkl=;a lreKq iïnkaOfhka m%;s,dN w;alrf.k fkdue;s jqjo tu ld¾hhka WfoHda.fhka yd
wLKavj mj;ajdf.k huq' wfkl=;a m%cd;ka;%jd§ rdcHj, fukau fuu lreKq iïnkaOj m%.;shla
w;alr.ekSu Rcq iy ir, l%shdj,shla fkdjkafka Y%S ,xldjo f,dalfha wfkl=;a rgj,a fukau
f.da,Sh m%jK;djhka" iajNdúl Wjÿre wdY%s; wNsfhda.j,g ,lajk ksid jk w;r tys m%;sM,hla
jYfhka isÿjk miqnEïj,go ,lajk fyhsks' kQ;k ;dlaIKh Ndú;d lrñka ÈhqKq wdrlaIl
Wml%u iys; kùk wdrlaIl ie,iqï yryd › ,xldj Yla;su;a rgla yeáhg f.dvke.Sug
j.n,d .kafkuq'
flfia jqjo" wm cd;sfha ye;a;Efjks ksoyia ixj;airfha wNsuqLhg ,`.dù isák fudfydf;a
wmf.ka jir .Kkdjla .s,syS .sh isyskhka jk ia:djr" iduldó" ixys¢; yd iuDoaêu;a
Y%S ,xldjla iuia; ck;dj Wfoid ìyslsÍu i|yd jk wm wNs,dIh ienEjla lr.ekSu i|yd
wm ksrka;r iy fkdief,k wêIaGdkfhka lghq;= lrkafkuq'
mgqk
01msgqj 11
rcfha wd¾Ól oelau
04msgqj 16
j¾Okfha kj m%fõYh
10msgqj 39
iudc wdrlaIK jevigyk
02msgqj 12
j¾Okh i|yd mj;sk iSud
05msgqj 17
id¾j wd¾Ól rduqj Yla;su;a lsÍu
11msgqj 41
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
03msgqj 13
;=ka wjqreÿ wd¾Ól jevigyk
09msgqj 36
;dlaIKh iy äðg,alrKh
07msgqj 25
bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrK
08msgqj 29
wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlï
06msgqj 20
j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍu
12msgqj 48
md,kh iy j.lSug ne£ isàu
13msgqj 50
iïnkaëlrKh Yla;su;a lsÍu yd ls%hd;aul lsÍu wëlaIKh lsÍu
14msgqj 51
iudma;s igyk
10 2025 oelau
2025 oelau 11
01' rcfha wd¾Ól oelau
› ,xldj 2025 jir jkúg fmdfydi;a rgla njg m;a lsÍu wmf.a oelaufõ'
tA i|yd wjYH ±kqu mokï lr.;a iudc fj<|fmd< wd¾Ól flakaøia:dkhla njg
wms › ,xldj mßj¾;kh lrkafkuq' ;jo" wm foaYfha ish¨ mqrjeishkag by< wdodhula
iy jvd fyd| Ôjk ;;a;ajhla <`.d lr .ekSug yels mßirhla wms ks¾udKh lrkafkuq'
fuu oelau <`.d lr .ekSug wjYH jk jHqyd;aul fjkialï oekgu;a isÿ lrñka mj;S'
ish¨ mqrjeishkaf.a wdodhu by< kexùu" /lshd iqrlaIs;Ndjh yd ieug ksjdi iy Ôjk
;;a;ajh by< kexùu m%uqL;d f,i y÷kd .ekSu yryd fuu fjkialï i|yd n,.;=
› ,xldjla ;=<ska moku ilia lr we;'
wms › ,xldj bkaÈhka id.rh uOHfha msysá wmkhkdNsuqL wd¾Ól flakaøia:dkhla njg
m;a lrkafkuq' ñ,shk 20 la muKla jk mdßfNda.slhkaf.ka iukaú; foaYSh fj<|fmd<la
› ,xldj i;=j we;s w;r" ;sridr" by< iy È.=ld,Sk j¾Okhla i|yd úfoaYSh wxYfha
b,a¨u u; r|dmej;Sug isÿjk nj uQ,sl h:d¾:hla f,i wms y÷kd f.k we;af;uq' f.da,Sh
ksIamdok cd, ;=< foaYSh jHdmdr i|yd wjia:d iqrlaIs; lsÍu Wfoid wms › ,xldj bkaÈhka
id.rfha flakaøia:dkhla njg Wmdhud¾.slj m;a lrkafkuq' fuu mq¿,a oelaula iys;
m%fõYh foaYSh wd¾Ólfha ld¾hlaIu;djh by< kxjkq ,nk w;r" ish¨ › ,dxlslhkag
iqNfi; i,ikq we;'
wms ;r`.ldÍ;ajh Èß.ekaùu iy úksúoNdjh we;s lsÍu ;=<ska ¥IKh ke;s lsÍug wfmalaId lruq' tA yryd iuDoaêu;a wd¾Ólhla ;=< ish¨ Y%S ,dxlslhskag iudk wjia:d ,nd §ug yelsjkq we;'
wmf.a wd¾Ólfha M,odhS;dj" ld¾hlaIu;dj iy f.da,Sh ;r`.ldß;ajh by< kexùu i|yd m%;sixialrK wjYH fõ' úfYaIfhkau rdcH uQ,H l<ukdlrKh" ksIamdok yd fj<|fmd< úúOdx.SlrKh fkdue;s ùu wd§ idOl fj<|fmd< ixfrdaOl" ÿ¾j, foam< whs;sh" m%udKj;a fkdjk há;, myiqlï" uQ,H myiqlïj,g m%fõYùfï wiudk;d jeks jHqyd;aul lreKq fukau wdh;ksl ÿ¾j,;d iy ñ, .Kkaj, úIu;djka mej;Su jeks id¾j wd¾Ól .eg¨j,g wms uqyqK § isákafkuq'
– wd¾Ól j¾Okh u`.ska ie,lsh hq;= jHqyd;aul ÿ¾j,;d fmkakqï lr we;' wmf.a j¾Okh" uQ,sl jYfhka úYd, jdKscH Kh .ekSï u; mokï jQ rch úiska isÿ lrkq ,nk há;, myiqlï i|yd jk fj<| fkdjk lghq;= u`.ska isÿ ù we;' wLKavj mj;sk rdcH uQ,H ys`.h iy úfoaYSh j¾;k .sKqfï ys`.h" wdfhdaclhkaf.a úYajdih ySk lsÍug iy iDcq úfoaY wdfhdack yd fm!oa.,sl foaYSh wdfhdack wvq uÜgul mej;Sug fya;= ù we;' foaYSh yd úfoaYSh fm!oa.,sl wdfhdack fndfyduhla foam< fj<|du yd tA iïnkaO wxY fukau ;r`.ldß;ajfhka f;dr wdkhk wdfoaYl i|yd fhdod f.k we;'
– wmkhk l%ShdldÍ;ajh wvq ù ;sfí' ksr;=rej mj;sk ;r`.ldÍ fkdjk úksuh wkqmd;sl iy by< iM, wdrlaIl wkqmd;slj, m%;sM,hla f,i wd¾Ólh ;=< wmkhk ÿ¾j,ùfï keUqrejla mj;S' › ,xldfõ wmkhk jHqyh ;ju;a wmkhk ksIamdÈ; lsysmhla u; r|d mj;S' › ,xldfõ úfoaYSh wxYh fndfyda fihska r|d mj;skqfha jdKscuh Kh .ekSï" foam< fj<|dï ixj¾Okhg iïnkaO úfoaYSh iDcq wdfhdack .,dtAï iy kqmqyqKq úfoaY fiajd kshqla;slhkaf.ka ,efnk fm%aIK u`.sks' ±kqu mokï lr.;a wdfhdack wdl¾IKh lr .ekSug mj;sk wdfhdack m%;sm;a;s wiu;a ù we;'
– rdcH uQ,H ls%hdldß;ajfha ÿ¾j,;d j¾Okh i|yd ndOdjla ù we;' m%Odk jYfhkau by< msßjehla iy by< wjodkula iys; iykodhS fkdjk úfoaYSh Kh .ekSï fya;=fjka È.ska È.gu rdcH Kh by< hEu;a" rdcH wdodhu my< hEu;a tlúg isÿ ù we;' rdcH Kh by< uÜgul mej;Su ;=<ska wúksYaÑ;;djh by< hEu" iSudj blaujd nÿ mekùu" iDcq nÿj,g jvd jl% nÿ wêlùu" iudc yd há;, myiqlï ixj¾Okhg fhdod.; hq;= iïm;a fjk;a wxY fj; fhoùu" rdcH Kh.ekSï wêlùu fya;=fjka fm!oa.,sl wxYh fj; Kh ,nd§fï yelshdj wvqùfuka wdfhdack wvqùu iy lïmk i|yd Tfrd;a;=§fï yelshdj ÿ¾j,ùu yryd j¾Okhg ndOd u;=ù ;sfí' ÿ¾j, uQ,H ;;a;ajh iy rch i;= jHjidhhka u`.ska imhkq ,nk fiajdjka .=Kd;aulNdjfhka wvqùuo M,odhS;dj iy j¾Okh i|yd mj;sk wu;r ndOdjkafõ'
– kshduk ndOl u`.ska j¾Okh wvd, ù we;' fuu ndOdjka u`.ska úfoaYSh iy foaYSh fm!oa.,sl wdfhdack iSudlr we;' b;d W.% ndOdjkaù we;af;a jdKsc iy fjk;a M,odhS l%shdj,s i|yd mj;sk bvï ys`.h¦ f.da,Sh jYfhka tAldnoaO jQ wd¾Ólhl wjYH;d imqrd,sh yels mqyqKqjla iys; Y%un,ldhla fkdisàu¦ h,amek.sh lïlre kS;s iy Y%u fj<|fmd< ;=< we;s wld¾hlaIu;dj fya;=fjka Y%un,ldh i|yd ldka;d iyNd.S;ajh wvqùu¦ úfoaY fj<|dug iydh §u j<lajk oeä nÿ kS;s¦ n,Yla;sh" m%jdyk iy úÿ,s ixfoaY jeks há;, myiqlï i|yd jk m%fõYh" .=Kd;aul nj yd ñ, kshu lsÍu m%udKj;a fkdùu iy úfYaIfhkau › ,xldfõ iq¿ yd uOH mßudK jHjidhhka i|yd uQ,H iïm;a ys`.ùu jvd;a W.% jQ ndOdjkaf.ka iuyrla fõ'
02' j¾Okh i|yd mj;sk iSud
12 2025 oelau
2025 oelau 13
03' ;=ka wjqreÿ wd¾Ól jevigyk
2025 ±lau ;=<" ó<`. f;jir ;=< ixj¾Okh i|yd we;s .eg¨ úi£ug mq¿,a wd¾Ól l%fudamdhla ls%hd;aul lrkq we;' tAl mqoa., wdodhu jirlg t' c' fvd,¾ 5"000 l uÜgula
f;la by< kexùu" /lshd oi ,laIhla W;amdokh" jirlg úfoaYSh iDcq wdfhdack t' c' fvd,¾
ì,shk 5 la olajd by< kexùu iy jirlg wmkhk wdodhu t' c' fvd,¾ ì,shk 20 la olajd fo.=K
lsÍu wm b,lal lr we;' fuu w;rueÈ b,lal u`.ska › ,xldj by< ueÈ wdodhï ,nk rgla njg
m;a lsÍfï wmf.a 2025 oelaug wjYH moku ilia lrhs'
14 2025 oelau
oekqu mokï lr.;a
by< ;r`.ldÍ iudc fj<|fmd< wd¾Ólhla ;=<ska Y%S ,xldj
bkaÈhka id.rfha flakaøia:dkh jkq we;'
2025 oelau 15
16 2025 oelau
04' j¾Okfha kj m%fõYh
j¾Okh i|yd wmf.a kj m%fõYh" oekqu mokï lr.;a" by< ;r`.ldß;ajhla iys;"
iudÔh fj<|fmd< wd¾Ól wdlD;shla u; ilia jkq we;' oekqu mokï lr.;a wd¾Ólhla
;=<ska nqoaêuh yelshdjkaf.ka ikakoaOùug bv ,nd fohs' kQ;k tAldnoaO jQ f.da,Sh wd¾Ólh ;=<
id¾:l;ajhg m;aùu i|yd w;HjYH jk by< ;r`.ldß;ajhlska hq;= mßirhla ieliSug tu`.ska
yels jkq we;'
iudÔh fj<|fmd< wd¾Ól uQ,O¾uhka" id¾:l wdh;k yd m%;sm;a;Ska iy Yla;su;a
fj<|fmd< jHqyhka jvd idOdrK iudchla Wfoid odhljkq we;' by< M,odhS;djlska lghq;=
lsÍu" kfjda;amdok we;s lsÍu" .=Kd;aulNdjh jeäÈhqKq lsÍu fukau wdfhdackh lsÍu iy kj /lshd
wjia:d ìys lsÍu hk wxYhka Tiafia fm!oa.,sl wxYh m%Odk N+ñldjla bgq lrhs' f.da,Sh mßirh ;=<
wmf.a wd¾Ólfhys ;r`.ldß;ajh iy id¾:l;ajh by< kexùu i|yd wm fm!oa.,sl wxYh iu`. tlaj
lghq;= lrkq we;' fj<|fmd< uQ,O¾u" wd¾Ól ;r`.ldÍ;ajh iy iudÔh m%;s,dN ms<sn|j isysfhys
;nd.ksñka wm úiska" j;auka iy wkd.; mrïmrdjkays m%;s,dN Wfoid iuDoaêu;aNdjh ;yjqre lsÍug
fhda.H wd¾Ól iy iudÔh m%;sm;a;Ska l%shdjg kxjkq we;' úúO;ajhlska iy by< jákdlulska hq;a
fj<| wxYfha j¾Ok ls%hdj,sh jeäÈhqKq lsÍu i|yd foaYSh fm!oa.,sl wdfhdack iu`. ;dlaIKsl yd
l<ukdlrK oekqu iys; ksjerÈ wdldrfha úfoaYSh iDcq wdfhdack wdl¾IKh lr.; hq;=fõ'
rch úiska wd¾Ól j¾Okh fufyhjkq ,nk idOl Yla;su;a lrkq we;s w;r" jvd;a id¾j
iyNd.S;ajhla iys; wd¾Ól j¾Okhla f.dvk.kq we;' wd¾Ólfha M,odhS;dj iy ;r`.ldÍ;ajh
by< kexùu i|yd wjYH jk id¾j wd¾Ól" idOl fj<|fmd<" wdh;ksl yd kshduk m%;sixialrK
rch úiska bgq lrkq ,nhs' fuu m%;sixialrK u`.ska NdKav yd fiajd wmkhk j¾Okh lsÍu Wfoid
úfYaIfhkau oekqu jeäÈhqKq lsÍu iy ;dlaIKh mokï lr.;a úfoaYSh iDcq wdfhdack f,i
jk fm!oa.,sl wdfhdack by< kexùug wfmalaId flf¾'
id¾j iyNd.S;aj iudchla Wfoid Yla;su;a iy n,j;a uOHu mka;shla ks¾udKh lsÍu
i|yd rch úiska úYd, mßY%uhla .kq we;' iudc wd¾Ól ysKsfm;a; lrd .uka lsÍu ;=<ska
ck;djg by< wdodhï iy Ôjk ;;a;ajhla <`.dlr .ekSug yelshdj ,efnkq we;' ish¨u ck;djg
jvd idOdrK f,i fmdÿ fiajdjka" /lshd wjia:djka iy Ôjk ;;a;ajhka ,nd .ekSug we;s yelshdj o
iy;sl lrkafkuq'
jvd;a ys;lr kS;s m%;sixialrK y÷kajd fokafkuq' úfYaIfhkau kj foaYSh wdodhï mk;"
úfoaY úksuh mk;" iafõÉPdfjka wdodhu fy<sorõ lsÍfï mk;" rdcH bvï nexl= mk;" m%md;kh
je<elaùfï mk;" rdcH jdKsc jHjidh mk;" jrdh yd .=jkaf;dgqfmd< mk;" reyqKq wd¾Ól
ixj¾Ok ixia:d mk;" bvï ^úfYaI úêúOdk& mk;" ;sridr ixj¾Ok mk;" j.lSï l<ukdlrK
mk; iy cd;sl Kh ld¾hd, mk; u`.ska jHdmdr i|yd jk ys;lr mßirh ie,lsh hq;= f,i
jeäÈhqKq lrkq we;'
2025 oelau 17
rdcH uQ,H j.lSï úrys;Ndjh" whjeh ys`.h iy rdcH Kh j¾Okh flfrys ndOdldÍfõ' wfkl=;a
ueÈ wdodhï ldKavfha rgj,a yd idfmalaIj › ,xldfõ nÿ wdodhu 2015 jkf;la wLKavj my< hEula
fmkakqï lf<ah' whjeh ys`.h uQ,Hkh lsÍu i|yd rch Kh u; mokïùu;a iu`. fY%aKs.; lsÍïj,§
i,ld nef,k fiiq iudk rgj,a w;r › ,xldj fjkiau rgla njg m;a lrñka rdcH Kh o< foaYSh
ksIamdÈ;fha m%;sY;hla f,i ishhg 79'3 la olajd by< f.dia we;' mdvq ,nk rdcH jHjidhhka uyd
NdKavd.drhg úYd, nrla njg m;aj we;s w;r" th iuia; wd¾Ólh mqrd ñ, .Kka úlD;s lsÍulgo
fya;=fõ' 2018 jif¾ isg úfoaY Kh mshùu i|yd Yla;su;a rdcH uQ,H tAld.%;d ls%hdud¾. wjYH flfrk
w;r" th Kh ;sridr;ajh yd j¾Okhg fya;= jkq we;'
ueÈld,Skj rdcH Kh wvqlr .ekSu i|yd wdodhï mokï rdcH uQ,H tAld.%;djla wms wkq.ukh
lrkafkuq' nÿ wdodhu o< foaYSh ksIamdÈ;fha ishhg 16 la olajd ;yjqre lsÍu i|yd nÿ moku
mq¿,a flfrkq we;' nÿ iyk" nÿ ksoyia lsÍï iy úfYaI wkqmd; mekùï wju lsÍu ;=<ska nÿ
moaO;sh idOdrK yd iM,odhS nÿ mßmd,khla lrd jeäÈhqKq lrkq we;' nÿ wkql+,;dj jeäÈhqKq
lsÍu i|yd mßmd,k YlH;dj Yla;su;a lrkq we;s w;r" uQ,H ie,iqïlrKh yd úkh iy úOdk
md,k jeks rdcH uQ,H l<ukdlrKh i|yd wms iydh ,nd fokafkuq' wdodhu jeäjk úg nÿ by<
hk mßÈ idOdrK nÿ l%uhla ;yjqre lsÍu i|yd oekg 20(80 f,i mj;akd iDcq nÿ yd jl% nÿ
w;r wkqmd;h ueÈld,Skj 40(60 olajd f.k tAug lghq;= lrkq we;' rdcH wdodhï jeälsÍu i|yd
w;HjYH idOlhla f,i nÿ fkdjk wdodhï jeä jYfhka W;amdokh i|yd lghq;= lrkq we;'
05' id¾j wd¾Ól rduqj Yla;su;a lsÍucd;sl id¾j wd¾Ól rduqj Yla;su;a lsÍu i|yd jQ rcfha Wmdhud¾.h ;=< rdcH uQ,H tAld.%;dj"
ñ, ia:dhS;dj ;yjqre lsÍu yd fj<|fmd< mokï jQ ;r`.ldÍ úksuh wkqmd;hla mj;ajd .ekSu
hk m%Odk wx. ;=k we;=<;a fõ'
18 2025 oelau
rdcH úhoï l%uj;a lrkafkuq' whjeh ys`.h iy iuia; rcfha Kh uÜgï i|yd wksjd¾h b,lal
iys;j rdcH uQ,H l<ukdlrK j.lSï mk; Yla;su;a lsÍug rch lghq;= lrkq we;' wmf.a
ueÈld,Sk m%uqL;djka jkafka M,odhS fkdjk úhoï wju lrk w;r rdcH úhoï l%uj;a lsÍuhs'
j.ùula iys; jdKsc jYfhka Yla;su;a jHjidhhka f,i ls%hd;aul ùug yels jk mßÈ" rdcH
jHjidhhka m%;sjHQy.; lrkq we;' rdcH jHjidhhka u`.ska imhk NdKav yd fiajd ñ, lsÍï
fj<|fmd< iu;=,s;h u; mokï jk w;r" ´kEu wdldrfha iykdOdrhla b,lal.; ck;dj
i|yd úksúoNdjhlska hq;=j iDcqj imhkq we;' f;dard.;a m%Odk rdcH jHjidh wod< iduqysl
wNsm%dh ms<sn| m%ldYkh ;=<ska fuu wruqK bgqlr .ekSu i|yd wjYH rduqj imhhs'
j¾Ok jevms<sfj<g iydhùu i|yd rdcH uQ,H tAld.%;djla wLKavj mj;ajd .kq we;'
id¾j wd¾Ól ia:dhs;dj i|yd ueÈld,fha isg È.=ld,h olajd jQ b,lal <`.dlr .ekSug iy
jeäÈhqKq jQ wdfhdack mßirhla mj;ajd .ekSu hkdÈh <`.dlr .ekSu i|yd wjYH rdcH uQ,H
m%;sixialrK isÿ lrkq we;' flfia fj;;a" 2018 isg úfoaY Kh wdmiq f.ùfï tAlrdYSlrKh
fya;=fjka oeä rdcH uQ,H md,khla ;sîu wjYHfõ' rdcH uQ,H wjldYh iSñ;ùu fya;=fjka"
rdcH úhoï yryd ;jÿrg;a wd¾Ól j¾Okhla we;s fkdjk w;r" tA fjkqjg j¾Okh i|yd
fm!oa.,sl wdfhdack u; mokï jdKscuh l%shdldrlï m%idrKhùu wjYHfõ'
foaYSh iy úfoaYSh Kh i|yd j.lSï l<ukdlrK Wmdhud¾. wms wdrïN lrkafkuq'
2020 jk úg o< foaYSh ksIamdÈ;fha m%;sY;hla f,i rdcH Kh ishhg 70 olajd l%udkql+,j wvq
lsÍug wms wfmalaId lruq' ueÈld,Sk Kh l<ukdlrK l%fudamdh hgf;a foaYSh iy úfoaYSh Kh
i|yd bÈß oelaulska hq;= j.lSï l<ukdlrK Wmdhud¾. ;=<ska by< rdcH Kh f;d.h md,kh
lsÍu i|yd lghq;= lrkq we;' tA wkqj" foaYSh yd úfoaYSh Kh WmlrK iy mßK; ld,hkaj,
iqÿiq ixfhda.hla Ndú; lrñka rcfha uqo,a wjYH;d imqrd .ekSug wjOdkh fhduq lrkq we;'
mq¿,a rdcH wdfhdack jevms<sfj<la hgf;a ixj¾Okh i|yd m%d.aOk úhoï m%uqL;d wkqj jeh
lrkafkuq' jir 15 la ;=< m%:u j;djg" rch úiska 2017-2020 i|yd jQ úia;rd;aul mq¿,a rdcH
wdfhdack jevms<sfj<la m%ldYhg m;alr we;' tu m%ldYkfhys ,ehsia;=.; lrwe;s ±kg mj;sk"
jd¾Isl mßK; iy wkd.; jHdmD;s 1"000 w;=ßka iSñ; ixLHdjla fuys we;=<;a lrwe;' fuu
ld,mßÉfþoh ;=< rdcH wdfhdack o< foaYSh ksIamdÈ;h ishhg 5-6 w;r mj;ajd .ekSug wfmalaId
lrhs' miq.sh ld,fha fuka f.dvke.s,s muKla bÈlsÍfuka f;drj wd¾Ól há;, myiqlï
ixj¾Okh" wOHdmkh ;=< udkj iïm;a ixj¾Ok jHdmD;s" fi!LH fiajd" m¾fhaIK yd ixj¾Ok iy
jD;a;Sh mqyqKq i|yd fuu wruqo,a Ndú;d lrkq we;'
id¾j wd¾Ól rduqj Yla;su;a lsÍu
2025 oelau 19
id¾j wd¾Ól rduqj Yla;su;a lsÍu
by< rdcH uQ,H ys`.hla mej;s hq.hla ;=< l%shdjg kxjk ,o uqo,a yd úfoaY úksuh m%;sm;a;s
fufyhqï fya;=fjka È.=ld,Sk j¾Okh wvmKù we;' rdcH uQ,H ys`.h mshùu i|yd úYd, jYfhka
Kh ,nd .ekSu fya;=fjka WoaOukh by< hEu md,kfhka f;drúh' by< rdcH uQ,H wdêm;Hh
fya;=fjka › ,xld uy nexl=jg wjYH mßÈ m%;sm;a;s fjkialï isÿ lsÍu ÿIalr úh' wjYH flfrk
jHqyd;aul .e<mSï isÿfkdfldg" fláld,Skj wd¾Ól j¾Okh by< kexùu b,lal lr .ksñka
wkq.ukh l< ,sys,a rdcH uQ,H" uqo,a iy úksuh wkqmd; m%;sm;a;s fya;=fjka ;shqKq Kh pl% iy
ksrka;rj f.jqï fYaI ÿIalr;djkag uqyqK §ug isÿúh' m%udo ù .kq ,enQ ksjerÈ lsÍfï l%shdud¾.
fya;=fjka" wys;lr wd¾Ól WÉPdjpk we;s jQ w;r wdfhdack úYajdih ÿ¾j, úh'
ñ, ia:dhS;dj iy;sl lsÍu i|yd wms mshjr .kafkuq' wmf.a Wmdhud¾.h jkafka wdydr ñ,
úp,;dj md,kh lsÍu iy wÈhr folla hgf;a ck;djf.a ÿIalr;d i|yd ms<shï fh§uhs'
fláld,Sk ñ, úp,khka wju lsÍu i|yd" foaYSh iemhqu by< kexùug iy fnodyeÍfï cd,
Yla;su;a lsÍug Èß.kajkq ,nk w;r" ;r`.ldÍ fj<|fmd< rduqjla ;=< idOdrK msßjehla hgf;a
wdydr ksIamdok yd w;HjYH NdKav wdkhkhg bv ,ndfokq we;' ueÈld,fha isg È.=ld,h olajd
ñ, ia:dhs;dj <`.dlr .ekSu i|yd" › ,xld uy nexl=j kuHYS,S WoaOuk b,lallrK rduqjla
fj; .uka lrkq we;' wd¾Ól l%shdldÍ;ajhg iy ;r`.ldÍ;ajhg iydh jk w;r wLKavj wvq
WoaOuk uÜgula mj;ajd .ekSu b,lallr .ksñka" › ,xld uy nexl= 2017 jir wjidkfha§
WoaOuk b,lallrK .ukau`. ms<sn|j mq¿,aj bÈßm;a lrkq we;' ñ, ia:dhs;dj" tkï wvq" ia:dhS
iy mqfrdal:kh l< yels uÜgfï WoaOukh u`.ska kdñl fmd<S wkqmd;sl wvq uÜgul mj;ajd .kakd
w;r" th wdfhdackhg iy È.=ld,Sk wd¾Ól j¾Okhg iydh fjhs' fï i|yd rch úiska ffk;sl
iy fufyhqï fjkialï wjYH mßÈ l%shdjg kxjkq we;'
fj<|fmd< wkqj úksuh wkqmd;sl ;SrKh lsÍug wms bv yßkafkuq' fuu`.ska wd¾Ólfha ksmojkq
,nk iy wf,ú lrkq ,nk ish¨ NdKav yd fiajd i|yd msßjeh ms<sìUq lrk ñ, .Kka kshu lsÍug
yels jk w;r" f.da,Sh wd¾Ólh ;=< › ,dxlsl wmkhkj, ;r`.ldß;ajh Yla;su;a lrkq we;'
jvd kuHYS,S úksuh wkqmd;sl úfoaYSh ixÑ; j¾Okh lsÍug iy ndysr lïmkj,g Tfrd;a;= §ug
wd¾Ólhg we;s yelshdj Yla;su;a lsÍu WmldÍ jkq we;'
20 2025 oelau
wdfhdack Èßu;a lsÍu ÿ¾j,ùu iy m%;sm;a;sj, wúksYaÑ;;djka wdfhdack wdl¾IKh lr .ekSu
i|yd wjysr;d we;s lrhs' › ,xld wd¾Ól j¾Okfha m%Odk idOlh njg fm!oa.,sl wdfhdack
m;ajkq we;ehs wfmalaId flfrk w;r" úfoaYSh iDcq wdfhdack .,dtAï o tA i|yd iydh jkq we;'
flfia fj;;a" wdfhdack mßirfha we;s ÿ¾j,;d fya;=fjka uyd mßudK jHdmdrj, m%idrKh"
kj jHdmdrj, j¾Okh iy úfYaIfhkau laIqø mßudK jHjidhhka jeks l=vd yd uOHu mßudK
jHdmdrj, j¾Okh wvmK lr we;' fuu`.ska fm!oa.,sl wxYfha j¾Okh j<lajkq ,nk w;r
› ,xld wd¾Ólfha ;r`.ldß;ajh wvq lrkq ,nhs' 2009 jif¾ isg úfoaYSh iDcq wdfhdack ie,lsh
hq;= f,i wvqjQ w;r" th idudkHfhka o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 1'1 la fõ' tfiau" úfoaY iDcq
wdfhdack ksYap, foam< iy ñY% ixj¾Ok jHdmD;s i|yd keUqre ù we;'
06' j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍufm!oa.,sl wxYh n,.ekaùu ;=<ska j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍug rch wfmalaId flf¾'
tA wkqj" wm foaYSh úfoaYSh wdfhdack Èßu;a lsÍu" wmkhk u`.ska fufyhjk wd¾Ólhla
we;s lsÍu i|yd fj<| m%;sm;a;s m%;sixialrKh lsÍu iy fiajdjkays j¾Okh i|yd
myiqlï ie,iSu isÿ lrhs'
kS;suh iy kshduk fjkialï ;=<ska jHdmdr mj;ajdf.k hEfï myiqj ms<sn| f.da,Sh fY%aKs.;
lsÍï wkqj › ,xldj m<uq rgj,a 70 ;=<g wms wka;¾.; lrkafkuq' jHdmdr i|yd ys;lr mßirhla
we;s lsÍu i|yd m%;sixialrK isÿ lsÍu w;HjYH nj wdfhdack mßirh m%;sixialrKh lsÍfï
ld¾hidOk n,ldh úiska y÷kd f.k we;' rdcH ld¾hdxY 20 lg wêl ixLHdjla tla/ia lrñka
l%shdmámdáh kjHlrKh lsÍu iy wdfhdack mßirh j¾Okh lsÍu i|yd kj jHdmdr ,shdmÈxÑ
lsÍu i|yd ;ks m%fõYhla iys; rduqjla msysgqùug wfmalaId flf¾'
wdfhdack m%;sm;a;s mqfrdal:k j¾Okh lsÍu i|yd wdfhdack Èßu;a lsÍfï m%;sm;a;s úêu;a lsÍu
iy m%;sixialrKh lsÍu isÿ lrkafkuq' nÿ ksoyia lsÍu w;aysgqjñka fjk;a ld¾hlaIu j¾Ok
Èß.ekaùfï l%shdj,shlg fhduqùug fhdackd lr we;' fuu kj wdfhdack rduqj ;=<ska m%;sm;a;s
wkql+,;dj iy iuia; jHdmdr mßirh j¾Okh lsÍug wjYH l%shdj,sh úêu;a lsÍu ;yjqre lrkq
we;s w;r" úfoaYSh iDcq wdfhdaclhska wdl¾IKh lr .kq we;' ksYaÑ; fhda.H;d ks¾Kdhl we;=<;a
úêu;a Èßu;a lsÍfï l%shdj,shla ia:dms; lsÍug wfmalaId flf¾' fuu Èß.ekaùï m%d.aOk ud¾.fhka
lrkq ,nk fN!;sl wdfhdack iu`. iDcqj iïnkaO flfrk w;r" kj ;dlaIKh" kfjda;amdokh
iy uDÿldx. iud.ï i|yd iqÿiq mßÈ ie,iqï lrk ,o Èß.ekaùï ,nd fokq we;' fuu Èß.ekaùï"
› ,xldj i|yd .e<fmk wdfhdack wdl¾IKhlr .ekSu i|yd jk Èß.ekaùï iu`. fojeks fkdfõ'
2025 oelau 21
j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍu
rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj Èß.kajuq' rdcH j;alï iy fiajd i|yd jk §¾>ld,Sk Kh .súiqï u;
r|d meje;au wvq lsÍfï wruqKska rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj i|yd rch úiska Èß.ekaùï isÿ lrhs'
wjYH YlH;dfjka hq;= fm!oa.,sl yjq,alrejka wdl¾IKhlr .ekSfï wruqKska ukdj ks¾jpkh lrk
,o ffk;sl" kshduk fukau wdh;ksl rduqjlska hq;=j rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj m%;sm;a;shla ilia
lrñka isà' rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj j¾;udkfha § m%jdyk fiajd" n,Yla;s W;amdokh" mdkSh
c,h" li< l<ukdlrKh iy ld¾ñl WoHdk wd§ fmdÿ myiqlï jeäÈhqKq lsÍu i|yd iydh olajhs'
iqj fiajd" úfkdaod;aul" ixpdrl" wOHdmk" jrdh iy .=jka fiajd wd§ ÈhqKq l< yels wxY i|yd o
rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj jHdma; l< yelsh' rdcH-fm!oa.,sl yjq,aldß;aj jevigyka Èß.ekaùu
i|yd rch úiska iq/l=ïlrKho we;=<;a úl,am uQ,H i|yd bvm%ia:d i,id§ug o wfmalaIs;h'
iq¿ yd uOH mßudk jHjidhhka úêu;a wxYhg tAldnoaO lsÍu i|yd rch úiska iqÿiq
l%shdud¾. .kq we;' foaYSh fm!oa.,sl wdfhdack jeäÈhqKq lsÍu i|yd rch úiska uQ,H moaO;sh
yryd iq¿ yd uOH mßudK jHjidh úêu;a wxYhg tAldnoaO lsÍu jvd fhda.H fõ' ikakdu jákdlu
jeäÈhqKq lsÍu fukau kj fj<|fmd< yd Kh i|yd m%fõY ùug WmldÍùu i|yd rch úiska ish¨
há;, myiqlï imhd fokq we;' rch úiska wemlr mokï lr.;a Kh fjkqjg jHdmD;s mokï
lr.;a Kh by< kexùu" jHdmdr jeäÈhqKq ùug ndOd jk mßÈ jk nÿ bj;a lsÍug iy m¾fhaIK
yd ixj¾Ok wdh;k iy iq¿ yd uOH mßudK jHdjidhhka w;r oekqu yqjudre lsÍu Èß.ekaùu
i|yd jk m%;sm;a;Ska l%shdjg kexùu wfmalaIs;h'
› ,xldfõ fj<| m%;sm;a;s ;=< we;s wmkhk úfrdaë keUqre;dj fya;=fjka o< foaYSh ksIamdÈ;fhys
wmkhk fldgi wvq ù we;' f.da,Sh wmkhkfhys › ,xldfõ fldgi 2000§ mej;s ishhg 0'09 isg
2016 jif¾§ ishhg 0'06 olajd wvq ù we;s w;r" th wmkhk o< foaYSh ksIamdÈ;fhys m%;sY;hla f,i
2000§ mej;s ishhg 33'3 isg 2016 jir jkúg ishhg 12'7 olajd wvq ù we;' wmkhk ixhq;sh ixlS¾K
fkdjk ksmehqï lsysmhla u; muKla r|d mj;shs' fj<|fmd< iy ksmehqï ms<sn|j wmkhk fj<|fmd<
úúOdx.SlrKhla ù fkdue;' úfoaY fj<|du u; wu;r nÿ fya;=fjka b;d ixlS¾K" wdrlaIKjd§ wdkhk
l%uhla we;s lr we;s w;r" tu`.ska › ,xldjg f.da,Sh ksIamdok cd,hkag (GPN) fhduqùu j<lajd we;'
wms cd;sl wmkhk l%fudamdhg wkqj kj fj<| m%;sm;a;shla ie,iqï lr we;af;uq' tu`.ska ,sys,a"
úksúoNdjhlska hq;= fukau mqfrdal:kh l< yels fj<| l%uhla ks¾udKh lrkq we;' ;jo" fuu`.ska
wmkhk b,lal jQ úfoaY iDcq wdfhdack jeä jYfhka wdl¾IKh lr .ekSu" fj<| fiajd ÈhqKq ùu"
f¾.= l%shdj,Ska úksúoNdjhlska iy fõ.j;aj isÿ lsÍu" f.da,Sh fj<|fmd< ;=< ;r`. lsÍu i|yd
jHdmdr ;=< we;s yelshdj jeäÈhqKq ùu isÿ jkq we;'
22 2025 oelau
úfoaY fj<|du u; wu;r nÿ (Para-tariffs) bj;a lrkafkuq' ;r`.ldß;ajh by< kexùu" f.da,Sh
ksIamdok odu tAldnoaO ùu Èß.ekaùu iy fj<|fmd<g m%fõY ùu j¾Okh i|yd rch ;Sre nÿ
jHQyh ir, flfrkq we;' fj<| ks¾ndëlrK jevigyfkys ld,h yd wkqms<sfj<" jHdmdßl m%cdjg
tA i|yd wkq.; ùug wjYH ld,hla iys;j m%ldY flfrkq we;'
foaYSh jHdmdr iy fiajlhskag isÿjk wys;lr n,mEï wju lsÍu i|yd úfoaY fj<| .e<mSï
jevigykla f.dvk.uq' fuu jevigykg" rcfha odhl;ajfhka hq;= mqyqKq lsÍfï jevigykla iy
YlH;d ixj¾Ok l%shdldrlï iy fj<| msßjeh ydksmQ¾Kh lrk uQ,H jevigyka o we;=<;afõ' rch"
whq;= ;r`.ldß;ajfhka foaYSh jHdmdr wdrlaId lsÍu msKsi" m%md;kh je<elaùu iïnkaOfhka o kS;s
iïmdokh lrkq we;' fujeks" fj<|dug wkq.; ùfï jevigyka ls%hd;aul lsÍu ;=<ska foaYSh
jHjidhlhka ;r`.ldß;ajh i|yd yqre lsÍug yelshdj ,efnkq we;'
w¨;a iy mj;skakd jQ ksoyia fj<| .súiqïj,ska (Free Trade Agreements) ksis m%;s,dN <`.d
lr .ksuq' Ökh" isx.mamQrej iy bkaÈhdj iu`. NdKav" fiajd yd wdfhdack i|yd jk fj<| yd
wd¾Ól iïnkaO;djkag wod< jk l%shdldrlï ksu lsÍug;a" tjeks iudk wjia:djka i|yd bvlv
imhd .ekSug;a isÿ jkq we;' NdKav 6"000 lg jeä m%udKhla i|yd jk GSP+ iykh yryd
hqfrdamSh rgj,g ksoyfia m%fõY ùu iy mYapd;a GSP+ ld,mßÉfþofha§;a fj<|fmd<g m%fõY
ùug bvlv ,nd .ekSu i|yd idlÉPd lsÍug wjYH lghq;= iïmdokh lrkq we;' fï yd iu.dój
rch" tAlmd¾Yaúl fj<| m%;sixialrKh ;=<ska iuia; wmkhkj, ;r`.ldß;ajh by< kexùug o
wjOdkh fhduq flfrkq we;'
fj<|du i|yd wjYH uQ,H myiqlïj,g m%fõY ùfï yelshdj m%j¾Okh lsÍu i|yd › ,xld
wmkhk Kh rlaIK ixia:dj (SLECIC) Yla;su;a lrñka wdkhk-wmkhk fiajd i|yd bvlv
iemhSug o wfmalaId lruq' wmkhk m%j¾Okh lsÍu i|yd fj<|du wdY%s; fiajd i|yd ueÈ yd
È.=ld,Sk uQ,H myiqlï ,nd§ug › ,xld wmkhk Kh rlaIK ixia:dj fj; n,h mejÍug o
lghq;= flfrkq we;' wmkhk m%j¾Okh lsÍfï wruqKska hq;=j fj<|du wdY%s; fiajdjka iemhSu
i|yd › ,xld wmkhk Kh rlaIK ixia:dj ksrka;rj lghq;= lrkq we;'
rch wmkhk úúOdx.SlrKh fiajd i|yd jHdma; lsÍu Èßu;a lrkq we;' jHdmdr l%shdj,s ndysr
uQ,dY% fj; mejÍu (BPO) iy oekqu mokï lr.;a jHdmdr l%shdj,s ndysr uQ,dY% fj; mejÍu (KPO) jeks wxY flfrys wmkhk m%j¾Okh lsÍfï we;s jdish <`.d lr .ksñka wê ;dlaIKsl iy nqoaêuh
foam< whs;Ska (IPR) mokï lr.;a uDÿldx. ksIamdok fiajd i|yd fhduq ùug yelshdj ,efnkq we;'
j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍu
2025 oelau 23
j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍu
› ,xldj f.da,Sh m%jdyk flakaøia:dkhla f,i m;a lsÍug lghq;= lrkafkuq' › ,xldfõ msysàu
iajNdjfhkau wm Yla;su;a m%jdyk flakaøia:dkhla njg m;a lr we;' rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha
yjq,aldß;ajhla f,i fld<U jrdfha kef.kysr yd ngysr m¾hka; we;=¿j jrdh wdYs%; há;,
myiqlï yd fiajd iemhSu mq¿,a flfrkq we;' kj ;Sre nÿ mk;ska iy cd;sl m%fõY moaO;shla l%shdjg
kexùu ;=<ska isÿ jk mß.Kl .; lsÍï l%shdj,sh yryd fuu wxYh jvd;a ld¾hlaIu jkq we;'
ixpdrl l¾udka;h tys Wmßu odhl;ajfhka l%shd fkdflf¾' wd¾Ólfha úfoaY úksuh Wmhk m%Odk
wxYhla jk ixpdrl l¾udka;h ñ,shk follg jvd jeä ixpdrl meñKSï iys;j t' c' fvd,¾ ì,shk
3'5 g jvd jeä m%udKhlska odhl fjhs' ixpdrl jHdmdrh ;sridr f,i mj;ajdf.k hñka wdfhdack yd
fiajd kshqla;sh jeä lsÍu i|yd jk Wmdhud¾.hla › ,xldjg wjYH fõ' rcfha wud;HdxY" wdh;k
iy yjq,alrejka w;r mj;sk ÿ¾j, iïnkaO;djh" wld¾hlaIu;dj i|yd u`.mdokq we;' m%;sm;a;s"
iykdOdr iys; l%shdldrlï iy iSñ; úúOdx.SlrKh fya;=fjka fj<|fmd< úlD;s;d we;sjk w;r
tksid ixpdrl l¾udka;fha j¾Okh f;dard.;a m%foaYj,ska muKla olakg ,efí' udkj ixj¾Okh
i|yd jk wvq wjOdkh iy ixpdrl lafIa;%h wdYs%; m¾fhaIK úr, ùu j¾Okhg ndOd muqKqjhs'
ixpdrl jHdmdrh m%j¾Okh" ixpdrl jHdmdrh wdYs%; Wmdhud¾.h wkqj isÿ flfrkq we;'
fuh › ,xldj by< jákdlï iys; .ukdka;hla njg m;a lsÍug bjy,a jk w;r › ,xldfõ
iajNdúl iy ixialD;sl jákdlï ksrEmKh jk mßÈ fukau l¾udka;h iudÔh yd mdßißlj
j.lsj yels l¾udka;hla njg m;a lsÍug o bjy,a jkq we;' ixpdrl jHdmdrfha ;sridr nj wm
;yjqre lrkq we;' w¨;a fj<|fmd<j,a yryd kj ixpdrlhka wdl¾IKh iy kj ksIamdok
bÈßm;a lsÍu i|yd o wm mqoa.,sl wxYh Èß.kajkq ,efí'
ixpdrl jHdmdrh wdY%s; iq¿ yd uOH mßudK l¾udka; m%j¾Okh i|yd WmldÍ jk wdh;ksl
ie,eiaula wms bÈßm;a lrkafkuq' ishhg 90 lg;a jvd jeä m%udKhlska fiajd imhkq ,nk fujeks
iq¿ yd uOH mßudK l¾udka;lrejka wm úiska y÷kd .efkkq we;' fuu wxYh ixj¾Okh i|yd
iqÿiq mqyqKq mdGud,d yd m%;Hka; fiajd we;s lsÍu isÿ jkq we;'
24 2025 oelau
j¾Ok rduqj Yla;su;a lsÍu
ixpdrl jHdmdrhg myiqlï ie,iSu i|yd uqyqÿ yd .=jka fiajd m%fõY ,sys,a lsÍu o isÿ lrkafkuq'
wNHka;r .=jka fiajd ksoyia f,i mj;ajdf.k hEug lghq;= lrkq we;' fk!ld yd l=vd hd;%d
iemhSug wjYH myiqlï i,ikq ,efí' fnda.ïnr ixialD;sl yd ixpdrl uOHia:dkh iy
u;a;, ixpdrl mqrh msysgqùfï lghq;= oekg lrf.k hkq ,efí'
ixpdrl lafIa;%fha wdl¾IKh jeäÈhqKq lsÍug wms mqoa.,sl wxYh iu`. tlaj l%shdlrkafkuq'
ixpdrlhka wdl¾IKh lr .; yels ia:dk rch úiska y÷kd f.k we;' fuhg" fooaÿj yß;
ixpdrl m%foaY iy ixialD;sl ;s%fldaKh wdYs%;j ixj¾Ok fCIa;%h mq¿,a lsÍfï jHdmD;shlao
fld<U" .d,a," ud;r iy .d,a, jrdh wdYs%; mdrïmßl f.dvke.s,s ixj¾Okh lsÍuo we;=<;afõ'
f.d,a*a lghq;= i|yd iqÿiq ia:dk f,i fld.a., iy ud;r y÷kd f.k we;s w;r fld.a., uqyqÿ
.=jka fl!;=ld.drh ixj¾Ok lghq;= i|yd m%Odk ia:dkhls' fï wkqj fnda.ïnr ixialD;sl yd
ixpdrl uOHia:dkh iy u;a;, ixpdrlmqrh msysgqùfï lghq;= ±kg lrf.k hkq ,efí'
2025 oelau 25
07' bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrKrfgys idOl fj<|fmd< j¾Okhka iSud ùu wd¾Ól j¾Okhg iSud muqKqjkq ,nk nj
rch okakd lreKls' tu ksid fuu m%;sm;a;sh bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrK
lghq;= i|yd wod<fõ'
› ,xldfõ merKs bvï m%;sm;a;sh" bvï fj<|fmd< wld¾hlaIu yd wixj¾ê; ;;a;ajhla
ks¾udKh lr we;' fm!oa.,sl bvïj, mj;sk ixlS¾K ysñlï" bvï ,shdmÈxÑh iy Tmamq wem
i|yd jk ÿ¾j, moaO;sh" wêlrK m%udoùï" ixlS¾K Wreuhka iy bvï ms<sn| jk f;dr;=rej,
iSudlï bvï fj<|fmd< .;sl yd wixj¾ê; ùug n,mdkq ,efí' fujeks úIu;djka ld¾hlaIu
bvï fnod yeÍug iy mqoa.,sl wdfhdack i|yd ndOd muqKqjhs' ;jÿrg;a" iuyr m<d;aj, bvï
len,s lsÍu" ìï len,s b;d l=vd ùug fukau wd¾Ól jYfhka fhda.H fkdjk whqßka o isÿ ù we;'
ilS%h bvï fj<|fmd<la ìys lsÍu i|yd m%;sixialrK y÷kajd fokafkuq' mjrd § we;s bvïj,
whs;sh ixfYdaOkh flfrkq we;' kej; mejßh yels" msßisÿ Tmamq ,nd fokq we;s w;r ;r`.ldÍ
bvï fj<|fmd<la ìys lsÍug we;s ndOd bj;a flfrkq we;' rfÜ úYd,;u bvï ysñlrejd f,i"
rch bvï fj<|fmd< ;=< ;r`.ldÍ fldgialrefjl= jkq we;' rch úiska wd¾Ól l%shdldrlï i|yd
bvï ksoyia lsÍug mj;akd kS;s kej; úu¾Ykh lrkq we;s w;r tA i|yd tAldnoaO ffk;sl rduqjla
y÷kajd fokq we;' fuu W;aiydhka i|yd myiqlï ie,iSu i|yd bvï nexl=j ia:dms; flfrkq we;'
bvï ms<sn| m%;sm;a;sh mq¿,a ixj¾Ok kHdh m;%hla wkqj l%shd;aul jkq we;' rch úiska m%Odk wd¾Ól
ixj¾Ok l,dm ^reyqKq iy jhU& iy .%dóh ixj¾Okh i|yd jk m%Odk jHdmD;s¦ uy k.r ie,iqï
jHdmD;sh iy fld<U wka;¾cd;sl uQ,H flakaøh fï w;=ßka uQ,sl ia:dkhla .kS' rch úiska reyqKq iy
jhU m%Odk wd¾Ól ixj¾Ok l,dm we;s lrkq ,nhs'
bvï l<ukdlrKh i|yd úoHd;aul l%ufõohka Ndú; lrkafkuq' rch úiska bvï mßmd,kh ÈhqKq
lr we;s w;r bvï l<ukdlrKh kùlrKh lrkq we;' tA i|yd wkq.ukh l< ls%hdud¾. w;rg( ^w&
fhda.H;d ;lafiarejla hgf;a bvï iïm;a OQrdj,shlg wkqj ^cd;sl" l,dmSh iy m%dfoaYSh f,i& l,dm .;
lsÍfï wjldYSh Wmdhud¾.h¦ ^wd& bvï ms<sn| f;dr;=re iy ,shdmÈxÑh i|yd äðg,a l%ufõohla ia:dms;
lsÍu¦ iy ^we& bvï l<ukdlrKh i|yd wëlaIK hdka;%Khla ia:dms; lsÍu fuhg we;=<;afõ'
26 2025 oelau
bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrK
Y%u fj<|fmd< wld¾hlaIu;dj M,odhS;dj flfrys wys;lr f,i n,mdhs' ck.ykh jhia.;
ùu iy Y%u n,ldh wvq ùu YS>%fhka isÿ jk w;r ráka msg;g isÿ jk ixl%uK fya;=fjka fuu
.eg¨j ;j;a W.% jkq we;' mqreI Y%u n,ld iyNd.s;aj wkqmd;slfhka wvla jk ia;S% Y%u n,ld
iyNd.s;aj wkqmd;h 2016 jif¾§ ishhg 35'9 la jQ w;r th wvq w.hl mej;Su Y%u n,ld
j¾Okh i|yd we;s ;j;a m%Odk ndOdjls' 2015 jif¾ Y%u n,ldfhka ishhg 60 la jQ úYd, wúêu;a
wxYhla mej;Su fya;=fjka iudc wdrlaIKh i|yd jk kS;s we;=¿ lïlre kS;s u`.ska wdjrKh
jk wjldYh wjufõ' merKs lïlre kS;s fya;=fjka Y%u fj<|fmd< wkuHùu u`.ska M,odhS;d
j¾Okhg ndOd muqKqjk w;r wka;¾cd;sl ;r`.ldß;ajhg o ndOd muqKqjhs' mqyqKq Y%ñlhkaf.a
m%;sY;h wvqùu" Y%u b,a¨u yd iemhqu w;r fkd.e<mSï fkdlvjd mej;Su iy ldka;djka"
;reK iy W.;a msßia w;r by< fiajd úhqla;shla mej;Su wdÈh wfkla ndOdjkag we;=<;ah'
ia;S% Y%un,ld iyNd.S;aj wkqmd;slh by< kexùug myiqlï i,ikafkuq' .=Kd;aul núka hq;= iy
oeßh yels ñ,lg ,nd .; yels <ud iq/l=ï myiqlï fj; m%fõYùfï yelshdj iy m%jdykh ÈhqKq
lsÍu" w¾Old,Sk iy kuHYS,S /lshd myiqlï iemhSu" fm!oa.,sl wxYfha fiajlhska i|yd ud;D
jrm%ido j¾Okh lsÍu iy ;D;Shsl wOHdmkh iy jD;a;Sh mqyqKqùï i|yd jk m%fõYùï j¾Okh
lsÍu u`.ska ia;S% Y%un,ld iyNd.S;aj wkqmd;slh by< kexúh yel'
Y%u M,odhS;dj by< kexùu i|yd l=i,;d ixj¾Ok jevigyka ls%hd;aul lsÍug fm!oa.,sl
wxYh Èßu;a lrkafkuq' rcfha jD;a;Sh mqyqKq wdh;k tAjdfha úIh ud,djka" cd;sl jD;a;Sh mqyqKq
iqÿiqlïj,g (National Vocational Qualifications) wkql+,j fm<.iajkq we;' úhm;a Y%ñlhka b,lal
lr.;a l=i,;d ixj¾Ok jevigyka wdrïN jkq we;'
foaYSh Y%u fj<|fmd< wjYH;d wkqj ráka msg;g isÿ jk ixl%uK ms<sn| m%;sm;a;s ixfYdaOkh
lrkafkuq' rch úiska foaYSh Y%u fj<|fmd< ;=< ys`.hla fkdue;s wxY iy by< fm%aIK bmehSug
yelshdjla mj;sk wxY i|yd muKla úfoaY ixl%uKhùï m%j¾Okh lrkq ,efí'
rfÜ j¾Ok ls%hdj,shg il%Shj odhl ùug rch f.da,Sh › ,dxlslhskag wdrdOkd lrkq we;'
fï yryd ìysjk ;r`.ldÍ újD; Y%u fj<|fmd< ;=< úúO m%;s,dN › ,xldjg ,nd.ekSug yelsjkq
we;' tA w;ßka l=i,;d yqjudrej fõ.j;aùu iqúfYaISfõ' ;jo" ixl%uKsl › ,dxlslhskaf.a fiajdjka
,nd.ekSu i|yd rch úiska ish m%;sm;a;s ixfYdaOkh lrkq we;'
2025 oelau 27
bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrK
wjodkula iys; jD;a;Ska iys; lafIa;% úêu;a lrkafkuq' › ,xldfõ fiajd kshqla;s ck.ykfhka
ishhg 40 g wdikak m%udKhla wjodkï iy.; /lshdj, kshq;= jD;a;slhka f,i j¾. lrkq ,efí'
iudÔh ms<s.ekSu" /lshd kshqla;sh iy fiajd fnod yeÍu j¾Okh lsÍu i|yd rch úiska rg ;=<
ms<s.;a iy;sl lsÍï iy n,m;% iys; /lshd m%ñ;s.; lrkq we;' úY%du .ekSfuka miq we;s úh
yels oßø;djh wju lsÍu i|yd wúêu;a wxYfha fiajlhka i|yd odhl úY%du m%;s,dN l%uhla
ia:dms; lrkq we;'
fiajl-fiajH iïnkaO;d Yla;su;a lrkafkuq' /lshd in|;d uKav,$fiajd kshqla;sh wdYs%;
iNdjla ^ljqkais,a& fuu ls%hdj,sh wdrïN lsÍu i|yd wfkla fldgialrejka yd tlaj m%Odk
odhl;ajhla orkq we;'
j¾Okh fkdjQ m%d.aOk fj<|fmd< u`.ska ixj¾Okh i|yd fm!oa.,sl wxYfha odhl;ajh wvq lr we;'
ol=Kq wdishdfõ we;s m%Odk fldgia fj<|fmd< y;r w;=ßka wju m%d.aOkSlrKh we;af;a › ,xldjgh'
› ,xld fldgia fj<|fmd< ;=< mj;sk iSñ; Odß;dj iy tys m%udKh ie,lsh hq;= j;alï mokï
iys; fm!oa.,sl wxYfha úYd, wdfhdaclhka l,dmSh wfkla fldgia fj<|fmd<j, uQ,sl ysñlï
ksl=;=" wruqo,a fj; fhduq lsÍug m%n, f,i fya;=fõ' ixia:dms; Kh iq/l=ïm;a fj<|fmd< m%Odk
jYfhka nexl=" uQ,H iy rlaIK wxYhkaf.ka iukaú; jk w;r oaú;Shsl fj<|fmd< lghq;= iSudiys;
ùfuka È.=ld,Sk há;, myiqlï uQ,Hkh lsÍfï wjYH;djkaf.a jeo.;alu fkdi,ld yeÍug isÿ fõ'
fm!oa.,sl m%d.aOk yd jHjidh m%d.aOk fj<|fmd< lghq;= b;d wdrïNl wjêhl mj;S'
fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack i|yd iydh oelaùug fj<|fmd< mokï lr.;a m%;sixialrK Èßu;a
lrkafkuq' iDcq úfoaYSh wdfhdack iy úúOdx.SlrKh jQ wdfhdack wdl¾IKh lr .ekSu i|yd mj;sk
ffk;sl yd kshduk rduqj ksjerÈ lsÍug" uQ,H fj<|fmd< há;, myiqlï iy wdh;k jeo.;a fõ'
rch úiska m%d.aOk fj<|fmd< kshduk mßirh ÈhqKq lrkq we;' iq/l=ïm;a iy úksuh fldñIka
iNd mk; iy iduQyslrKh lsÍfï ì,am; ixfYdaOkh lsÍu iy úYd, mdßfNda.sl msßila fj;
wdfhdack .,d hEug myiqlï i,iñka jHq;amkak iy NdKav fj<|du i|yd jk kshduk mq¿,a lsÍu
läkñka isÿ flfrkq we;'
28 2025 oelau
bvï" Y%u yd m%d.aOk fj<|fmd< m%;sixialrK
fld<U jrdh k.r wdYs%; ixj¾Ok lghq;= iu`. cd;Hka;r uQ,H uOHia:dkhla we;=¿ fiajd
iemhSu i|yd wjYH uQ,sl ls%hdud¾. rch oekgu;a f.k we;' vqndhs iy isx.mamQrej w;r msysá
uQ,Hu flakaøia:dkhla f,i fuu cd;Hka;r uQ,H uOHia:dkh ie,iqï lrkq we;' .=jka yd kdúl
m%jdyk fiajd i|yd iy úÿ,s ixfoaY in|;d i|yd jk cd;sl m%j¾Ok m%;sm;a;sh iu`. cd;Hka;r
uQ,H uOHia:dkh ksu lsÍu ;=<ska bkaÈhka id.rfha flakaøia:dkh njg › ,xldj m;ajkq we;'
2025 oelau 29
oekqï uÜgu mdol lr.;a" ;r`.ldÍ wd¾Ól lghq;= m%j¾Okh i|yd j¾;udkfha mj;sk wOHdmk
uÜgu o l=i,;d uÜgu o m%udKj;a fkdfõ' j¾;udkfha§ w'fmd'i' ^W'fm<& úNd.hg uqyqK fok
isiqkaf.ka ishhg 10 la j;a úYajúoHd, m%fõYh i|yd ysñlï fkd,nhs' nyq,j mj;akdjQ l=i,;djkaf.a
ys.lu yd fkd.e<fmk nj" wOHdmk l%uh /lshd i|yd we;s b,a ug iß,k f,i yev .eiS fkdue;s nj
fmkakqï lrhs' WodyrKhla f,i .;a l," mß.Kl úoHd yd f;dr;=re ;dlaIK lafIa;%hka i|yd 2014$15
;=<§ we;=<;a lr.;a isiqka ixLHdj" we;=<;a lr.;a uq¿ isiqka ixLHdfjka ishhg 5 la muKla úh'
rch" ieug jir 13 l wOHdmkhla i|yd bvm%ia:d i,ikq we;' fuu`.ska mdi,a wOHdmkh
^fyda fjk;a m%ñ;s.; wOHdmkhla& wjika lsÍfuka miq isiqka Wiia wOHdmkhg" jD;a;Suh
wOHdmkhg fyda iDcq /lshdjka i|yd fufyhùu ;yjqre lrkq we;' w'fmd'i' ^id'fm<& úNd.hg
fmkS isàfuka miqj" mdi,a moaO;sh ;=<u isiqkag jD;a;Sh mqyqKqj ,nd §ug wjia:djka ,nd fokq
we;' mdi,a uKav, yd wOHdmk iqmÍlaIK wdh;khla msysgqùu u`.ska wOHdmksl mßmd,k l%ufõoh
m%;sixialrKh lsÍu wmf.a wruqKhs'
;D;Shsl wOHdmk wjia:d by< kexfõ' rdcH úYajúoHd, i|yd n|jd .kq ,nk isiqka m%udKh by<
kexùu fukau rdcH fkdjk úYajúoHd, ^wod< m%ñ;Ska mj;ajd .ekSu ms<sn| rcfha ±ä wëlaIKh
hgf;a& m%j¾Okh i|yd o rch lghq;= lrkq we;' rch yd fm!oa.,sl wxYh yjq,aldß;ajh hgf;a"
wka;¾cd;sl úYajúoHd," › ,xldj ;=< ia:dmkh lsÍug n,dfmdfrd;a;= jk w;r tu`.ska wm rfÜ
oekqu mdol lr.;a wd¾Ólhla m%j¾Okh ùu o" úYajúoHd, uQ,sl lr.;a m¾fhaIK yd ixj¾Ok
lghq;= jeä lsÍu o" m%dfhda.sl mqyqKqj ;=<ska f.da,Sh l¾udka; iu`. in|;d we;s ùu o isÿ jkq we;'
rdcH úYajúoHd,j,g we;=¿ ùug wjia:dj fkd,;a isiqka yg rdcH fkdjk wxY i;= úYajúoHd,j,g
we;=<;a ùu i|yd fmd<S rys; Kh myiqlï ,nd §u oekgu;a wrUd we;'
08' wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlïwOHdmkh" l=i,;d ixj¾Okh yd fi!LH myiqlï jeks iudÔh myiqlï iemhSu yd m%j¾Okh"
ixj¾Ok kHdh m;%fha jeo.;a wx.hla f,i wms i,lkafkuq' m%Odk há;, myiqlï ixj¾Ok
iy ;dlaIKsl by< kexùï iy äðg,alrKh ;=<ska rfÜ i¾j iyNd.S;aj ixj¾Okh läkï ùu
i|yd myiqlï ie,fikq we;'
30 2025 oelau
l%shdldÍ Y%u n,ldhla iy hym;a wOHdmksl m%;sM, i|yd fi!LH fiajd ixj¾Okh w;HjYHfõ'
ck.yk úldYkh fya;=fjka kj fndafkdjk frda. jHdma; ù f.k hk w;r" 2014 jif¾ § jd¾;d
jQ urKj,ska ishhg 75 la u tjka frda. wdYs%; jQ urK nj jd¾;d ù we;' fi!LH i|yd jQ rcfha
úhou o< foaYSh ksIamdokfhka ishhg 3'4 l m%;sY;hla jk w;r" fm!oa.,sl wxYh o fi!LH wxYfha
wdfhdackh by< kexùug odhl úh hq;=h' fm!oa.,sl fi!LH fiajd kshdukh ÿ¾j, uÜgul mj;S'
úhm;a jk ck.ykh fi!LHh i|yd jk msßjeh by< kxjk neúka" › ,xldj fi!LHh i|yd jk
jehlsÍï iy Bg wod< kshduk kej; iudf,dapkh l< hq;=h'
fndafkdjk frda. i|yd m%;sldr lsÍug" frda. ksjdrKh yd md,kh iïnkaO m%d:ñl fi!LH fiajd
jevigyka Yla;su;a lsÍu o rch úiska isÿ flfrkq we;' ksOka.; fndafkdjk frda. ksjdrKh
ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh u`.ska ÿïmdkh" uOHidr" ia:Q,;djh iy fi!LHhg wys;lr wdydr .ekSu
yd jHdhdïj,ska f;dr Ôjk rgd hk fndafkdjk frda. ldrl m%Odk fmdÿ wjodkï idOl y;rla
ms<sn|j wjOdkh fhduq lr we;'
wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlï
fm!oa.,sl wxYfha iydh o we;sj jD;a;Sh mqyqKq wjia:d mq¿,a lrkafkuq' úfYaIfhkau ú/lshdjo
W!k fiajd kshqla;sh o nyq, Èia;%slal b,lal lr .ksñka jD;a;Sh mqyqKq wdh;k we;s lsÍu i|yd
wm iïm;a fjka lrkafkuq' fuu`.ska rfgys i¾j iyNd.s;aj ixj¾Okh läkï jkq we;'
ish jHdmdßl yelshd Yla;su;a lr .ekSu ;=<ska wd¾Ólhg odhl ùu i|yd wms ;reK ;reKshka
iún, .kajkafkuq' fjkiajk f.da,Sh Y%u fj<|fmd< iy wOHdmk Wmk;Skag wkql+,j úIh ks¾foaYhka
kej; ilia lsÍu ;=<ska nyqúO /lshd wjia:d Wodlr §u i|yd wjYH jk uDÿ l=i,;d iy ;dlaIKsl
oekqu ixj¾Okh lrkafkuq' rch" fm!oa.,sl wxYfha iyh o" iys;j jD;a;Sh ud¾f.damfoaYkh"
iSudjdisl mqyqKq jevigyka iy wdOqksl;aj mqyqKq jevigyka mdi,a moaO;sh iu`. tAldnoaO lrkq we;'
l=i,;d j¾Ok jevigyka" /lshd wjia:d nyq,j ckkh lrk wxY i|yd fhduq lrkafkuq'
wOHdmk fiajdjka iemhSfï § rcfha l%shdldrlï by< kexùu;a iu`.u fï i|yd il%Sh odhl;ajhla
olajk fm!oa.,sl wxYh o Èß .kajkafkuq'
2025 oelau 31
wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlï
ksOka.; jl=.vq frda. ksjdrK jevigyka i|yd wms wdOdr lrkafkuq' ksOka.; jl=.vq frda.h
ms<sn| cd;sl wdfõlaIK jevigyk mj;ajdf.k hkq ,nk wëlaIK ia:dk" frday,a 30 l isg 50
la olajd jeä lsÍug iy tu wëlaIK ia:dkj, há;, myiqlï ixj¾Okhg iy ld¾huKav,
mqyqKq lsÍu i|yd fi!LH" fmdaIK yd foaYSh ffjoH wud;HdxYh 2016 § lghq;= lf<ah' fuu
frda.h md,kh lsÍu i|yd o Bg ks;H" m%;sldr fiùu i|yd o wm f,dj mqrd msysá m%uqL fmf<a
m¾fhaIK wdh;k yd iu`. lghq;= lrñka isákafkuq' wkqrdOmqrfha msysá c,fha ;;a;aj mÍlaIK
ridhkd.drfha §" c,fha we;s nerf,day wkdjrKh lsÍfï yelshdj jeäÈhqKq lrk ,o w;r" tu
ridhkd.drh 2017 § mQ¾K jYfhka ls%hd;aul jkq we;'
iqrdnÿ m%;sm;a;s ixfYdaOkh lrkafkuq' f.da,Sh m%Yia; mßphkag wkql+,j" iqrdnÿ wh lsÍï uOHidr
wvx.= m%;sY;h u; ;SrKh jk mßÈ kej; ixfYdaOkh lSÍu iy kS;súfrdaë u;aøjH Ndú;h wvq
lrkq we;'
úoHq;a ffjoH f;dr;=re l<ukdlrK moaO;s weröug wjYH moku ia:dmkh lrkafkuq'
mqoa.,fhl=f.a fyda mjqf,a fi!LH b;sydih fkdue;s ùu ksid m%;sldr ,nd§fï§ frda. ksOdkh
fidhd .ekSu;a" ,ndÈh hq;= m%;sldr úksYaph lsÍu;a wmyiq fõ' rch úiska fm!oa.,sl wxYfha
iyfhda.h iys;j wdh;khla msysgqjd" tu`.ska idudðl;aj ldâm;la iEu mqrjeisfhl=gu ,nd§ug
lghq;= lrkq we;'
ish¨u › ,dxlslhskag yÈis wjYH;d i|yd frday,a.; ùug fmr ish¨ ÔjkdrlaIK myiqlï
wvx.= fi!LH fiajdjla ,nd fokafkuq' bka§h rcfha iyfhda.fhka werUQ iqj ießh ^1990& fiajfha
by< id¾:l;ajh ksidu tu fiajh yels blaukska §mjHdma; lsÍug lghq;= lrkq ,efí'
32 2025 oelau
wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlï
m%udKj;a fkdjk fN!;sl há;, myiqlï fiajd wd¾Ól j¾Okhg ndOd t,a, lrhs' uE;l§ werUQ
uyd mßudK jHdmD;Skaf.a wld¾hlaIu ùug ÿ¾j, jHdmD;s f;dard .ekSu yd ÿ¾j, uQ,H l<ukdlrKh
fya;= ù we;' ndysr yd wNHka;ßl hk fowxYfhau fN!;sl iïnkaO;dj" › ,xldjg l,dmfha fj<|
yd fiajd flakaøia:dkhla f,i ia:dk.; ùug jeo.;a fõ' fï w;ßka m%Odk jHdmD;s f,i ud¾.
há;, myiqlï ixj¾Okh" niakdysr uy k.r ixj¾Okh" ld¾ñl ckmo ^pd¾,s ujqkaÜ – ud;r"
iS;djl" l¿;r" yïnkaf;dg yd ;s%l=Kdu,h& ixj¾Okh iy flrj,msáh iajNdúl jdhq jHdmD;sh
yd mdfjk m¾hka; hkdÈh oelaúh yel'
há;, myiqlï b,lal lr.;a m%jdyk wxYhg lrkq ,nk wdfhdack by< kexùug lghq;= lruq'
nKavdr.u" weô,smsáh" jõkshdj" l=,shdmsáh yd trdjq¾ys wd¾Ól l,dm msysgqjuq' kj le<Ks md,u
we;=¿ md,ï 70 la jeäÈhqKq lsÍu fyda bÈlsÍu u`.ska rch úiska ie,lsh hq;= mßÈ › ,xldfõ
m%jdyk moaO;sh jeäÈhqKq lr we;' óg iu.dój ÿïßh ud¾. moaO;sh kùlrKh lsÍu iy mq¿,a
lsÍug o ie,eiqï lr we;" ud;r iy l;r.u w;r kj ÿïßh ud¾.hla ilia lsÍu tA i|yd
WodyrKh f,i oelaúh yelsh'
rch úiska wd¾Ól ljq¿ msysgqùug lghq;= fhdoñka mj;S' fuu`.ska wd¾Ól mqk¾Ôjkh yd ish¨u
ck fldgiaj, fi!Nd.H iy;sl flf¾'
– ksß;È. wd¾Ól ljq¿j" wêfõ.S ud¾. cd,h m%fhdackhg .ksñka .d,a," yïnkaf;dg
yd fudKrd.," uykqjr yd fld<U iïnkaO flfrhs' fuys fojk wÈhr fmd;=yer yryd
oUq,a,g iïnkaO lrkq we;' ;jo" fuu wd¾Ól ljq¿jg oekg ia:dms; m%Odk wka;¾cd;sl
.=jkaf;dgqfmd< folla m%Odk jrdhka folla o we;=<;a fõ'
– BidkÈ. wd¾Ól ljq¿j ;=<ska W;=re yd kef.kysr m<d;aj, uyd mßudK ixj¾Okhlg
u.mEfokq we;' ;jo" fudr.ylkao yd u,aj;= Th jdß jHdmD;sj, mQ¾K m%;s,dN o ysñjkq we;'
– Wm wd¾Ól ljq¿j" lDIsld¾ñl yd ixpdrl wxY ÈhqKq lsÍu msKsi" kqjrt<sh yd nÿ,a,
Èia;s%lalhka kqjr-fld<U wêfõ.S ud¾.h iu`. o u;a;, yryd olaIsK wêfõ.S ud¾.h
iu`. o iïnkaO flf¾'
– fld<U yd ;s%l=Kdu,h iïnkaO lrk wd¾Ól ljq¿j ld¾ñl ixj¾Okhg WmldÍ jkq we;'
iudkd;au;d mokula hgf;a iuia; ck;djg mdkSh c, wjYH;d yd ikSmdrlaIl myiqlï
,nd.ekSug we;s yelshdj iy;sl lsÍug ls%hd lrkq ,nhs' ksOka.; jl=.vq frda.h n,mdk m%foaY
flfrys wjOdkh fhduq lrñka m%udKj;a c, iïmdok myiqlï fkdmj;sk kd.ßl" .%dóh yd j;=
wdYs%; m%foaYj, k, c, myiqlï jeä j¾Okh lsÍug rch lghq;= lrkq we;' rch yd fm!oa.,sl
wxYfha yjq,aldß;aj jHdmD;Ska f,i l,amsáh c,fha ks¾,jKSlrKh yd je,súg m%foaYfha c,
iemhqu iïmdokh lsÍug we;s yelshdj fidhd ne,Su o isÿ flf¾'
2025 oelau 33
wd¾Ól yd iudÔh há;, myiqlï
kd.ßl wvq wdodhï ,nk ck;djg yd uOHu mdka;slhkag wvq úhoï ksjdi ixj¾Ok jHdmD;Ska
Èß.ekaùug rch l%shd lrkq ,nhs' mjq,a /ilg wvq úhoï kd.ßl ksjdi wjYH;dj mj;sk nj .Kkh
lr we;' ksjdi bÈlsÍu i|yd wjYH bvï ,nd§ug ls%hdlsÍu" uQ,H myiqlï ,nd.ekSug we;s yelshdj
,nd§u" ksjdi bÈlsÍfï wkque;sh ,nd.ekSfï l%shdj,sh fõ.j;a lsÍu" uyck Wmfhda.S;d fiajdjka
,nd§u" oekgu;a nÿ f.jkakka i|yd m%uqL;djla ,nd§u yd ksjdi jdßl f.ùï ie,iqï ieliSfï§
Tjqkaf.a nÿ mshùu ie,ls,a,g .ekSu jeks l%shdud¾. u`.ska fmdÿ yd fm!oa.,sl wxYhka fuu ksjdi
wjYH;djhka iemhSug fhduq lsÍug rch l%shdlrkq we;'
fmdÿ m%jdyk myiqlï mq¿,a f,i jeä j¾Okh lsÍug rch l%shd lrkq ,nhs' fmdÿ m%jdyk myiqlï
mßyrKh lrkakkaf.a kj;d ;eîfï r: .d,a yd fjk;a myiqlï iys; nyqúO udÈ,sfha m%jdyk
uOHia:dk bÈlsÍu" fõhkaf.dv yd mdkÿr w;r ÿïßh fiajh úÿ,s n,fhka l%shd;aul l< yels f,i
ÈhqKq lsßu" le<Ksje,s ÿïßh ud¾.h Odjk m: folla olajd mq¿,a lsÍu iy oUq,a, yryd ynrK
isg l=reKE., iïnkaO jk mßÈ kj ÿïßh Odjk m: bÈlsÍu i|yd l%shdlrkq we;' mj;akd m%jdyk
moaO;shg kfjda;amdokhla y÷kajd foñka nia Odjkh i|yd m%uqL;d ux;Sre ilialsÍu yd jeäÈhqKq
l< ud¾. ix{d l<ukdlrK moaO;Ska y÷kajd §ug l%shd lrkq ,nhs' ,nk jif¾§" fld<U kd.ßl
m%foaYh ;=< Odjk m: yhlska iukaú;j l%shd;aul jk ieye,a¨ ÿïßh m%jdyk fiajhla we;s lsÍu
i|yd wjYH ie,iqï wOHhkhka blaukska iïmQ¾K lsÍug rch n,dfmdfrd;a;=fõ'
uyd k.r ixj¾Ok jHdmD;sh iu`. l%shd;aul l< yels mßÈ È.=ld,Sk jHQyd;aul m%Odk m%jdyk
ie,eiau fõ.j;a lsÍug l%shd lrkq ,nhs' fï hgf;a rch úiska kqjr" hdmkh" .d,a," l=reKE.,
yd ;%sl=Kdu,h Wmdhud¾.sl ia:dkhka f,i y÷kd f.k we;' m%Odk kd.ßl m%foaYj, .xj;=r
uevmeje;aùfï jHdmD;Ska f,i le<Ksje,s ksïkfha .xj;=r md,kh lsÍfï jHdmD;Ska läkï lsÍug
wfmalaId flf¾' uyd k.r ixj¾Ok jHdmD;sh hgf;a úoHd ;dlaIK WoHdk yd nyqúO udÈ,sfha
m%jdyk moaO;ska msysgqùug l%shd lrkq ,nhs'
há;, myiqlï ixj¾Ok jHdmD;Ska hgf;a" —bÈlr fufyhqï isÿlr mjrd §ï˜ (BOT) udÈ,sfha
jHdmD;Ska ffO¾hu;a lsÍug rch l%shd lrkq ,nhs' wjidkfha§ rchg nÿ moku u; mjrd §fï
n,dfmdfrd;a;=j we;sj l=vd mßudKfha há;, myiqlï jHdmD;Ska bÈlsÍu i|yd fm!oa.,sl
wxYh iú.ekaùug rch l%shd lrkq ,nhs' fï hgf;a" rch úiska b;=re lrkq ,nk m%d.aOk úhoï
;dlaIKh yd udkj iïm;a ixj¾Okh flfrys wdfhdackh lsÍug rch n,dfmdfrd;a;= fõ'
mrdl%undyq rc iufha o › ,xldj bkaÈhdkq id.rfha f.da,Sh wd¾Ól flakaøia:dkhla jQ njg b;sydih idlaIs orhs' 2025 oelau ;=<ska" kej;;a tjka iuDoaêu;a hq.hla fj; ,`.d ùug wms n,dfmdfrd;a;= jkafkuq'
34 2025 oelau
2025 oelau 35
yïnkaf;dg jrdh
u;a;, .=jkaf;dgqm<
yïnkaf;dg Èia;s%lalfha bÈß wdfhdack
^msßmyÿ$LNG .Eia$ fvdlahd¾â$isfuka;s$jdfka ìf,Ü&ld¾ñl l,dmh
^pd¾,s ujqkaÜ ld¾ñl l,dmh – ud;r&
ld¾ñl l,dmh ^iS;djl ld¾ñl l,dmh – l¿;r&
fld<U jrdh ^kef.kysr m¾hka;h$
ngysr m¾hka;h&
reyqKq wd¾Ól ixj¾Ok l,dmh
^ld¾ñl l,dm iy u;a;, ixpdrl l,dmh&
bÈß ixpdrl jHdmD;s
– fld<U fldgqfõ fm!rdKsl f.dvke.s,s
– fooaÿj we, iy wl=r,
– .d¨ fldgqfõ msysá w;sf¾l f.dvke.s,s
– .d,a, nkaOkd.dr bvï
– .d,a, ksfla;k jrdh
– fld.a., uqyqÿ .=jka fl!;=ld.drh
– fld.a., f.d,a*a msáh
– ud;r f.d,a*a msáh
– ud;r fldgqfõ fm!rdKsl f.dvke.s,a,
– ;x.,a, fldgqj
– ixialD;sl ;%sfldaKh wdYs%; ixpdrl l¾udka; jHdma;sh
rdcH-fm!oa.,sl yjq,a iud.ï yryd foaYSh .=jka fiajd Èß.ekaùu
W;=re m<df;a ;sridr ëjr ixj¾Ok jHdmD;sh
ukakdru f;dr;=re ;dlaIK WoHdkh
hdmkh yd ls,sfkdÉÑ c, iïmdok jHdmD;sh
^uqyqÿ c,h msßmyÿ lsÍfï n,d.drh&
keõ iy l=vd hd;%d fiajd ÈhqKq lsÍu
niakdysr m<d;a fu.dfmd,sia ixj¾Ok ie,eiau iy jHdmD;sh
;s%l=Kdu,h wd¾Ól ixj¾Ok m%foaYh
jjqkshdj úYajúoHd,h ixj¾Okh lsÍu
^hdmkh úYajúoHd,h&
jhU úfYaI wd¾Ól ixj¾Ok m%foaYh
– brKú, ixpdrl ixj¾Ok
– l,amsáh ixpdrl ixj¾Ok
– ìx.sßh l,dmh
– l=,shdmsáh l,dmh
rcrg ixj¾Okh
– u,aj;= Th jHdmD;sh
– msìÿkq fmdf<dkakrej jHdmD;sh
uykqjr lDIs ;dlaIKsl yd f;dr;=re ;dlaIKsl ixj¾Okh
fnda.ïnr ixialD;sl iy ixpdrl uOHia:dkh
uykqjr ixj¾Ok jHdmD;sh
flrj,msáh LNG jHdmD;s iy mdfjk m¾hka;h
W;=re wêfõ.S ud¾.h
ud;r-l;r.u ÿïßh ud¾.h ixj¾Okh
le<Ksje,s ÿïßh ud¾.h mq¿,a lsÍu
^ux;Sre folla olajd&
ieye,a¨ ÿïßh m%jdyk fiajhla we;s lsÍu
fudr.ylkao ixj¾Ok jHdmD;sh
hdmkh l%fudamdhsl k.r ixj¾Ok jHdmD;sh
w.aksÈ. úYajúoHd,h ixj¾Okh lsÍu
c,Ôù l¾udka; l,dmh
uDÿ há;, myiqlï ixj¾Okh
36 2025 oelau
úoHd yd ;dlaIKsl lafIa;%hkays miq.dó ;;a;ajhla oekg mj;S' by< ;dlaIKfhka hq;a ;;a;ajfhka
Wiia uDÿldx. ksIamdok (Technologically Advanced High Quality Software Products) i|yd f.da,Sh
jYfhka ie,lsh hq;= b,a ula mj;sk w;r tu b,a fuys m%;s,dN rgla f,i ,ndf.k fkdue;' ksIamdok
l¾udka; wxYhg (Manufacturing Sector) w;HjYH ;dlaIKsl ixj¾Okh flfrys fhduqjQ m%;sm;a;s iy
l%fudamdhhkays ys.hla mj;S' T!IO" bf,lafg%dksl" ffjoH WmlrK iy jdyk Wmdx. jeks l¾udka;
flfrys we;s ffO¾hu;a lsÍï m%udKj;a fkdjk w;r tu wxYj, m¾fhaIK iy ixj¾Ok (Research and Development) flfrys we;s Wkkaÿj yd oekqj;a nj fm!oa.,sl wxYhg we;s b;d iq¿ Èß.ekaùï uOHfha
my< uÜgul mj;S' 2016 jif¾§ › ,xldfõ f;dr;=re ;dlaIK idlaIr;d wkqmd;h 27'5] l muK b;d
my< uÜgul mej;=Kq w;r" wka;¾cd, myiqlï mej;s ksjdi m%;sY;h ishhg 15'1 la úh' f;dr;=re yd
ikaksfõok ;dlaIK (Information Communication Technology – ICT) wxYh ;dlaIKsl fiajd lafIa;%h ;=<
È.=l,l isg bÈßfhka mj;sk w;r lD;su nqoaêh (Artificial Intelligence)" o;a; .fõIKh (Data Mining) iy
wfkl=;a ;;a;ajfhka Wiia ;dlaIKsl fiajd jeks merKs ;dlaIKfhka (Disruptive Innovation Technologies) úia;dmkh l< yels kjH ;dlaIKfhka m%j¾Okh lsÍu flfrys fhduqùu b;d my< uÜgul mj;S'
oekqu mokï lr.;a (Knowledge Based) kjH jHdmdr fj; wd¾Ólh m%.ukh úh hq;=h'
09' ;dlaIKh iy äðg,alrKhäðg,a iy wfkl=;a ke.S tk ;dlaIKhka Ndú;h ;=<ska f.da,Sh jYfhka ;r`.ldÍ rgla
njg m;aùug iy wxls;j (Digitally) iún, .ekajqKq wd¾Ólhla lrd cd;shla f,i .uka
lsÍug;a wjYH l%fudamdhka ilia lr.; hq;=j we;' jeäÈhqKq l< äðg,a mßir moaO;s
(Digital Ecosystems) ;=<ska wvq msßjehla hgf;a .kqfokq isÿlr.; yels ùu" id¾j iyNd.s;ajhla
iys; wd¾Ól j¾Okhg (Inclusive Growth) fukau úfYaIfhkau iajhx/lshd iy iq¿ yd uOH
mßudK l¾udka; (SMEs) Èß.ekaùï ;=<ska /lshd we;s lsÍug o wjia:dj ie,fikq we;'
fhda.H úfoaY ;dlaIKhka › ,xldjg ,nd.ekSu Wkkaÿ lsÍfï ls%hdldÍ ie,iqula bÈßm;a lrkafkuq'
cd;sl fukau m<d;a uÜgfï jeo.;alula we;s .eg¨ úi£ug fujeks ;dlaIKsl wdfhdack fhdod.; yelsh'
äðg,a ;dlaIK lafIa;%h ;=< fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack ls%hdldÍj m%j¾Okh lrkafkuq'
frdfnda ;dlaIKh (Robotics)" i;Hdka;s%l úoHdj (Cybernetics) yd bf,lafg%dksl jeks ke.S tk l¾udka;
Èß .kajkafkuq' fm!oa.,sl wxYh yd wOHdmk wdh;k iïnkaO ù Wiia ;dlaIKh ixj¾Okh lsÍug
wdOdr lrkafkuq' kj iud.ïj,g fj<| m%fõYh j¾Okh lsÍu i|yd úúO ;dlaIK tla;eka lsÍfï yd
f.da,Sh kj iud.ï cd, yd iïnkaO lsÍfï myiqlï i,ikafkuq' wkd.; fiajd ia:dk" jdKsc lghq;=
iy ksIamdok lghq;= äðg,a hq.hla lrd l,a;shd ie,iqïlr .ekSug fm!oa.,sl wxYh Èß.kajkafkuq'
2025 oelau 37
;dlaIKh iy äðg,alrKh
fm!oa.,sl wxYh u`.ska f;dr;=re ;dlaIK l¾udka;hkays wdfhdack Èßu;a lrkafkuq'
äðg,a Wmdx. ksIamdokh iy tl,ia lsÍu jeks l¾udka; ia:dms; lsÍu i|yd f;dr;=re
;dlaIK oDVdx. (ICT Hardware) ksIamdok jHdmdrhka ffO¾hu;a lrkafkuq' f;dr;=re ;dlaIK iy
jHdmdr ndysr uQ,dY% fj; mejreï (Business Process Outsourcing – BPO) fiajd imhkakka i|yd
jeäÈhqKq l< wdfhdack mßirhla we;s lrkafkuq' Wiia uDÿldx. (Software) yd oDVdx. (Hardware) ksIamdok wxYfha Wiia mqyqKq mdGud,d bÈßm;a lsÍu i|yd fm!oa.,sl wOHdmk wdh;k
ls%hdldÍj Èß.kajkafkuq'
wms f;dr;=re ;dlaIKh iy ikaksfõokh ms<sn| idlaIr;djh mdi,a úIh ks¾foaYhg we;=<;a
lrkafkuq' fuu m%h;akh l%shd;aul lsÍu i|yd wjYHjk ;dlaIKsl há;, myiqlï úfYaIfhka
.%dóh m%foaY i|yd wms imhkafkuq' uq,a hq.fha§u mdi,a úIh ks¾foaYhg f;dr;=re ikaksfõok
;dlaIKh we;=<;a lsÍu ;=<ska l=i,;d W!k lïlrejka f,i fyda wúêu;a wxYfha Y%ñlhska jYfhka
;reK msßi Y%u fj<|fmd<g tl;=ùfï by< wkqmd;h ksid yg.kakd l=i,;d mr;rh wvq lsÍug
yelsjkq we;'
wms fkdñf,a ,ndfok jhs-*hs l,dm jeälrk w;r" wka;¾cd, m%fõY myiqlï mq¿,a lsÍu i|yd
Èߧukd ,nd fokafkuq' mqrjeishka iún, .ekaùfï yd in|;d j¾Okh lsÍfï jevigyka hgf;a
rch úiska fuu mshjr .kq ,efí' wd¾Ól äðg,alrKfha uÜgu by< kexùug wvq msßjehla hgf;a
wka;¾cd, myiqlï ,nd§u w;HjYH neúka rch u`.ska fj<|fmd< iy kshdukh iïnkaO ndOl
bj;a lsÍug mshjr .kq we;'
wms cd;sl äðg,a ye÷kqu iïnkaO l%shdud¾.h bÈßhg mj;ajdf.k hkafkuq' rch yd fm!oa.,sl
fiajd imhkakkaf.a iyNd.s;ajfhka hq;=j äðg,a .kqfokq i|yd fhda.H mßirhlg uxfm;a újr
lrk wkkH äðg,a ye÷kqula u`.ska ksrjoH;djh iy;sl lsÍfï l%ufõohla ks¾udKh lsÍu i|yd
mshjr f.k ;sfí' fuu äðg,a ye÷kqu f,aLkj, w;aika lsÍfï§;a" f.ùï lghq;=j,§;a fhdod.;
yelsh' cd;sl äðg,a ye÷kqïmf;ys we;=<;a Ôjñ;sl o;a; u`.ska jvd;a wdrlaIs;j .kqfokq isÿlsÍu"
rcfha o;a; l<ukdlrKh yd wëlaIK ld¾hlaIu;djh jeäÈhqKq lsÍu i|yd bv i,ikq we;'
wms rcfha fufyhqï äðg,alrKh lsÍu jeä lrkafkuq' wms mqrjeishkag wjYH uQ,sl ìï uÜgfï
fiajd ld¾hlaIuj iemhSug zB-.%du ks,OdßZ jHdmD;sh o we;=<;aj we;s ‘SMART’ iudc iy mqrjeis
yelshd ixj¾Ok jevigyka Èh;a lrkafkuq'
38 2025 oelau
;dlaIKh iy äðg,alrKh
wms f;dr;=re ;dlaIKh iy ikaksfõokh u; mokï jQ wf,úlrK udOHhka Yla;su;a
lrkafkuq' úfYaIfhka iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhka o we;=¿j foaYSh ksIamdolhskag
mq¿,a f.da,Sh fj<|fmd<g msúiSug bvyir ,ndfoñka f;dr;=re ;dlaIKh iy ikaksfõokh
u; mokï jQ wf,úlrK udOHh tA i|yd wjYH ;dlaIKsl iydh iu`.skau y÷kajd fokafkuq'
f;dr;=re wiïmQ¾KNdjh ÿr,ñka wod< .kqfokq msßjeh wvqlr .ekSug WmldÍjk yqÿ hemqï
lDIsl¾udka;fhka ñÿkq lDIs jHdmdr fj; f.dú ck;dj m%úIaG lrùu msKsi cx.u ÿrl:k
mokï lr.;a f;dr;=re ikaksfõok ;dlaIKfhka iú.ekajqKq jeäÈhqKq lDIsld¾ñl fiajd
m%j¾Okh flfrkq we;'
wjYH wëlaIK hgf;a Kh fokakka iy Kh ,nd.kakka w;r iDcqju Kh yqjudre lr .ekSfï
l%ufõohla iy cx.u f.ùï l%uj, kjH;djhka Èß.kajkafkuq' fuu`.ska" ;shqKq iïnkaO;d
cd,hla j¾Okhùu iy fuu Wmdx.hka ñ,§ .ekSfï yelshdj j¾Okh lrkq ,nk w;r" iq¿
mßudK jHjidhlhskag;a" wvq wdodhï,dNS l=gqïnj,g;a" uQ,H fiajd /ila iemhSug wfmalaIs;
w;r tu`.ska Tjqkaf.a jHdmdr jeäÈhqKq lsÍug myiqlï i,iñka uQ,H .kqfokq jvd;a fõ.j;a iy
,dNodhS jkq we;'
,shdmÈxÑh" kshdukh yd .eg¨ ksrdlrKh l< yels jkq msKsi › ,xld cd;sl nqoaêuh foam<
ms<sn| ld¾hd,h Yla;su;a lrkafkuq' by< ;;a;ajfha mj;sk úfoaYSh ;dlaIKh ,nd.ekSug iy
kfjda;amdok isÿlsÍug Èßu;a lrk neúka tjeks m%fõYhlg ld¾hlaIu yd M,odhS nqoaêuh foam<
l<ukdlrK moaO;shla wjYHh'
bf,lafg%dksl .kqfokqj,g wod< ffk;sl rduqj Yla;su;a lrkafkuq' bf,lafg%dksl .kqfokq
^ixfYdaê;& mk; u`.ska › ,xldfõ B-jdKscHh kS;s rduqj isx.mamQrej" ´iafÜ%,shdj" Ökh yd
wfkl=;a ixj¾ê; rgj, uÜgug /f.k tkq we;' ihsn¾-wdrlaIK rduqj o ;jÿrg;a Yla;su;a
lrkq ,efí'
2025 oelau 39
È<s÷ yd wmyiq;dj,ska fmf<k ck.ykhg wjYH iydh ,nd§u i|yd m%udKj;a wdjrKhla yd
ld¾hlaIuNdjhla oekg mj;sk iudc wdrlaIK jevigyka ;=<ska fkd,efí' m%udKj;a úY%du jegqmla
,nkafka rcfha fiajlhska i|yd jk úY%du jegqma ,nkakka muKla jk w;r" tf,i úY%du jegqma
,nkakka iuia; wjqreÿ 60 g jeä ck.ykfhka ishhg 20 la muKs' fiiq wjqreÿ 60 g jeä ck.ykh
m%udKj;a fyda lsisfia;au úY%du jegqmla fkd,nk fyda" úY%du .ekSfï§ tlajr f.jkq ,nk uqo,lg
^fuh úY%du jegqmla fkdfõ& muKla ysñlï lshk ldKavj,g wh;afõ' ;jo" cd;sl È<s÷lu ÿr,Sfï
jevigyk ^iuDoaê& ksis f,i b,lal.;ù fkdue;' kj;u .Dyia: wdodhï yd úhoï iólaIKhg
wkqj" iuia; l=gqïn ixLHdfjka" È<s÷ f,i j¾.SlrKh lr ;snqfKa ishhg 5'3 la jqjo 2013 jif¾§
iuDoaê iykdOdr i|yd ishhg 16 la ysñlï md we;' fï w;r" fujeks .eg¨j,g ms<shï fh§u
w;HjYH jkafka › ,xldfõ ck.ykh jhia.;ùfï ixisoaêh fya;=fjka wkd.;fha§ iudc wdrlaIK
msßjeh jeäjkq we;s neúks' ksis ms<shï fh§u ;=<ska È<s÷ yd wmyiq;dj,ska fmf<k ck.ykh ksis
f,i wdrlaIKh jkq we;'
10' iudc wdrlaIK jevigyka› ,xldfõ wd¾Ól j¾Okh iún, .ekaùug fukau wm rfÜ Ôj;ajk jvd;a mSvdjg m;a
ck.ykh wdrlaId lsÍug o rch tl yd iudkj lemjkq we;'
wm rch u`.ska tAldnoaO" ld¾hlaIu iudc wdrlaIK moaO;shla ia:dms; lrkq we;' fuu`.ska
jevigyka m%;s,dNSka w;sÉPdokh ^tlu ;eke;a;dg kej; m%;s,dN ,eîu& wju ù mßmd,k úhoï
wvqjkq we;' › ,xld rcfha wdxls; (Digitised) tAldnoaO moaO;sfha fuu m%;s,dNSkaf.a uOH.; o;a;
iuqodhla we;=<;a jkq we;s w;r" m%;s,dNSka b<lal lsÍu o m%ñ;slrK hdka;%Khlg wkqj isÿjkq we;'
ish¨u fiajlhska i|yd wm rch úiska odhl úY%du jegqma m%;s,dN l%uhla wdrïN lrkq we;' úY%du
jegqma l%uj, wdjrKh jeäÈhqKq lsÍug;a m%udKj;a úY%du jegqmla iy;sl lsÍug;a wm rch úiska
m%;sixialrK l%shd;aul lrkq ,nhs' ;jo" ish¨u fokdg uQ,sl wdodhula iqrlaIs; lsÍu i|yd úYaùh
odhl úY%du jegqma l%uh ixj¾Okh lsÍug n,dfmdfrd;a;= fjuq'
40 2025 oelau
iudc wdrlaIK jevigyka
rch úiska iuDoaê jevigyfka b,lal.; lsÍu jeäÈhqKq lrkq we;' b,lal lsÍfï .eg¨ úi£u
i|yd we;=<;a ùfï yd msgùfï hdka;%Khla o iys;j m%;s,dNSka f;dard .ekSfï meyeÈ,s iqÿiqlï
ks¾Kdhl w¾: olajkq we;' laIqø uQ,H wxYh yd Ôjfkdamdh ixj¾Okh w;r iunr;dj j¾Okh
lsÍu ;=<ska rch u`.ska wdodhï W;amdok yelshdj k`.d isgqjkq we;' ;jo" äðg,alrK ls%hdj,sh
yryd w;sf¾l wdodhï fhdackdl%uj, ld¾hlaIu;dj yd úksúoNdjh jeäÈhqKqjkq we;'
fjkia f,i yelshdjka iys; mqoa.,hska i|yd fmdÿ fiajdjkag" wOHdmkhg yd /lshd wjia:djkag
we;s m%fõYhka jeäÈhqKq lsÍug wms n,dfmdfrd;a;= fjuq' fjkia f,i yelshdjka we;s mqoa.,hkag
iajdëkj yd wd;au úYajdihlska hq;=j lghq;= lsÍug wjYH uQ,sl há;, myiqlï rch úiska
j¾Okh lrkq we;' WodyrKhla f,i f.dvke.s,s ;=<g frdao mqgq u`.ska m%fõYùug" oDIHdndê;
ck.ykh i|yd WmldÍ jk f,i .fvd,a we;sÍug yd fmdÿ ia:dk yd m%jdyk fiajdj, Y%jH oDIH
ksfõok iemhSug rch lghq;= lrkq we;' fï w;ru b,lal.; wOHdmkh u`.ska bf.kqï ls%hdj,sh
myiq lrjkq we;s w;r" tu`.ska fjkia f,i yelshdjka we;s mqoa.,hka wd¾Ól ls%hdldrlïj,g
ilS%hj odhl lr.kq yel'
2025 oelau 41
› ,xldfõ lDIsl¾udka; lafIa;%h wvq M,odhS;djfhka fmf<k w;r th wdydr iqrlaIs;;djhg yd
È<s÷lug o fya;= fõ' iy,a we;=¿j foaYShj j.d flfrk fnda.j, M,odhS;dj ÈhqKq fjñka mj;sk
rgj, uÜgu wkqj jqjo" fkdi;=gqodhl uÜgul /£ mj;S' j¾I 2015 § › ,xldfõ ck.ykfhka
ñ,shk 4'7 la ukaofmdaIKfhka fmf<k njg weia;fïka;= lr we;s w;r" fuh l,dmSh jYfhka"
úfYaIfhka j;= wxYfha" oeä úIu;djla fmkaùh' ;Srenÿ yd ;Sre nÿ fkdjk ndOl ms<sn| rcfha
m%;sm;a;sj, ;;ald¾h fjkialï wdydr wkdrlaIs;;djh W.% lsÍug o fya;= ù we;'
11' lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okhtlai;a cd;Skaf.a ;sridr ixj¾Ok b,lalhkag wkql=,j yd j¾;udk wd¾Ól j¾Okhg bv i,ik
w;ru" wkd.; mrmqf¾ iuDêh ;yjqre lrkq we;' tneúka wdydr wdkdrlaIs;;dj wju lsÍug;a"
wvq myiqlï iys; Èia;%slal ixj¾Okh lrñka mßmQ¾K wd¾Ól j¾Okhla we;s lsÍu;a rch úiska
lDIsld¾ñl m%;sixialrK ls%hd;aul lrkq we;' foaY.=Ksl úm¾hdij, wjodku y÷kd .ksñka"
mßirh iq/lSug;a" wdmod l<ukdlrKhg;a" n,Yla;s iqrlaIs;;djhg;a m%uqL;dj fokq we;'
fï ish,a, bgqlrkq msKsi md,kfha uQ,sl m%;sixialrK isÿlrkq we;'
rch lDIsld¾ñl fj<|fmd< ld¾hlaIu;dj i|yd myiqlï imhkq we;' fnda. ksIamdok yd jeäÈhqKq
lsÍu;a" lDIs jHdmdr ixj¾Okh;a" uyd mßudK lDIs jHjidhka msysgqùu yd jeä wiajekakla ,ndfok
fnda. y÷kajd§u;a i|yd wm úiska myiqlï imhkq we;' fï hgf;a cd;sl wdydr ksIamdok jevigyk"
lDIsld¾ñl uyd l,dm msysgqùu" yd w.h odufha iún, .ekaùu m%Odk jYfhka we;=<;afõ'
rch úiska fm!oa.,sl wxYfha iyNd.S;ajh;a yels wjia:dj,§ rdcH-fm!oa.,sl yjq,a jHdmdr
m%j¾Okh lrkq we;' lDIsld¾ñl lafIa;%h kùlrKh lsÍu;a zwf,úlre-f.dú .súiqïZ jeks wdlD;s
hgf;a jvd;a ld¾hlaIu yd ia:dhS kùk w.h oduhka y÷kajd§ug;a .súiqï.; j.d l%uh (Contract Grower Systems) lDIsld¾ñl uyd l,dm msysgqùug fm!oa.,sl wxYh Èß.kajkq we;' .nvdlrKh
yd m%jdykh i|yd kj;u úi÷ï we;=<;a lDIsld¾ñl m%jdyk cd,h (Agriculture Logistic Network) rdcH-fm!oa.,sl yjq,a jHdmdrhla u`.ska y÷kajd fokq ,nk w;r f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh
f;dr;=rej, wiu;=,s;;dj wju lsÍug;a tiekska flfrk kSÍlaIKh u`.ska ld¾hlaIu;dj by<
hdug o fya;=jkq we;'
fhdað; lDIsld¾ñl wxYfha kùlrK jHdmD;sh läkï lrkq we;' jdKsc lDIsl¾udka;fha yd w.h
oduj, wfhdackh msKsi iq¿ yd uOH mßudK lDIs jHdmdr i|yd Èß §ukd jHqyhla y÷kajd fokq we;'
fï hgf;a fm!oa.,sl wxYfha" l=vd mßudK ksIamdolhka w;r yjq,aldÍ;ajh m%j¾Okh flfrkq we;'
tu`.ska M,odhS;djh" Tfrd;a;=§fï yelshdj yd úúOdx.SlrKh by< kexùu i|yd kj ;dlaIKh
y÷kajd §u;a" ;dlaIKh .,d tAu;a isÿjkq we;'
42 2025 oelau
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
rch jeú,s wxYh kùlrKhg Èß.kajhs' jeú,s lafIa;%fha ck;djg fyd| Ôjk ;;a;ajhla ;yjqre
lrñka" jeú,s wxYfha cd;Hka;r ;r.ldÍ;ajh jeäÈhqKq lsÍug n,mEï lrkq we;' úfYaIs; fj<|fmd<
.fõIKh lsÍug;a m%;s wmkhk i|yd f;a j, w.h tl;= lsÍfï yd rn¾" fmd,a yd iSkS ksIamdokh
i|yd fm!oa.,sl wxYfha jHjidhl;ajh m%j¾Okh lsÍu;a óg we;=<;ah'
rch f;a" rn¾" fmd,a yd idïm%odhsl fkdjk wmkhk lafIa;%hkays iq¿mßudK jeú,slrejkag Wmldr
lrkq we;' wm úiska iq¿ mßudK jeú,slrejkag ksIamdok yd ieliqï j¾Okh lr .ekSug;a M,odhS;dj
j¾Okh lr .ekSug;a" f.da,Sh fj<|fmd< wjia:dj,ska jdis ,nd.ekSu i|yd ;u ksIamdok yev.iajd
.ekSug;a Woõ lrkq we;' tfiau f.da,Sh jYfhka isÿjk yÈis ñ, my< jeàïj,§ flá ld,Skj ñ,
iydhka rch úiska ,nd fokq we;'
wm úiska mY= iïm;a lafIa;%fha wdfhdack m%j¾Okh lrkafkuq' lsß fhdodf.k flfrk ksIamdokhkays
w.h tl;= lsÍu yd ixj¾Okh fjkqfjka wdfhdackh lsÍu i|yd Kh myiqlï ilikq we;'
rch l=l=¿ md,k l¾udka;hg iydh ,nd fokq we;'
rch úiska ëjr l¾udka; wxYfha wdfhdack m%j¾Okh lrkq we;' ;sridr ëjr wxYhla Wfoid
u;aiH .=Kd;aul Ndjh iy M,odhS;djh Wiia lsÍug ëjr wxYhg;a" uqyqÿ u;aiH f;d. ;lafiarejg;a
cd;sl m%;sm;a;shla ilikq we;' wms jrdh jHdmdr ixj¾Okh" c,Ôù ixj¾Okh iy mq¿,a u;aiH
l,dm msysgqùug fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh Èß.kajkafkuq' fuu wxYh i|yd wdfhdack wdl¾IKh
lr .ekSug .eUqre uqyqfoa uiqka we,a,Su i|yd mkjd we;s ishhg 40 l úfoaYSh wdfhdack iSudj rch
úiska ,sys,a lrkq we;'
;r`.ldÍ;ajh jeäÈhqKq lsÍu msKsi iq¿ mßudK jHdmdr ysñhkag lDIs jHdmdr iyfhda.s;d
jHdmD;shla rch úiska m%j¾Okh lrkq ,efí' fï jHdmD;sh Tiafia rdcH" fm!oa.,sl" ksIamdok iy
yjq,aldÍ;ajh lDIs jHdmdrfha ia:dms; ù mq¿,a jkq we;' fuu`.ska .%dóh uQ,H fiajd iemhSu" tAldnoaO
uQ,HlrKh iy wjodkï yqjudre lr .ekSu Tiafia iq¿ mßudK f.dùka" jHdmdr yjq,alrejka f,i
iún, .ekaùu isÿ fõ' wms iq¿ mßudK ksIamdolhka iy kùk w.hodu ls%hdlrjkakka w;r in|;d
i|yd myiqlï imhkafkuq'
wms fmdaIHodhS j.d mqreÿ Èß .kajuq' wdydrj, .=Kd;aul Ndjh iy wjir ,;a fmdfydr uÜgï i|yd
cd;sl uÜgfï m%;sm;a;suh ls%hdud¾.hla y÷kajd fokq we;' fuu`.ska ldnksl ksIamdok fj<|fmd< ;=<
m%udKj;a f,i ;sfnk njg iy;sl jkq we;'
2025 oelau 43
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
N+f.da,Sh iy ck.yk lKavdhï ;=< mq¿,a wdodhï úIu;d ksid wiudk wd¾Ól ixj¾Ok l,dm
olakg ,efí' W;=re iy kef.kysr m<d;aj,g;a" fudKrd., iy j;=lr m%cdj ;=< by< oßø;d
wkqmd;slhla oel.; yelsh' o< foaYSh ksIamdÈ;hg wju m<d;a odhl;ajh W;=re m<df;kafõ'
W!j m<df;a .Dy tAll ishhg 21 la cd;sl oßø;d f¾Ldjg my<ska mj;S' tfiau" j;=lr wxYfha .Dy
tAll wdikak jYfhka ishhg 55 la 2013 jif¾ È<s÷u .Dy tAll ishhg 40 g wh;a fõ' iïm%odhsl
lDIsld¾ñl ls%hdldrlïj, kshe,Su" wf,úlrK iy há;, myiqlïj, ÿ¾j,;d ksid iq¿ yd uOH
mßudK jHjidhlhskaf.a iSñ; N+f.da,Sh jHdma;sh .%dóh m%foaYj, by< oßø;d uÜgï i|yd bjy,a ù
we;' tneúka" › ,xldfõ È.=ld,Sk ixj¾Ok wfmalaIdjkag È<s÷ l,dmhka ndOdjla fkdjk nj ;yjqre
lsÍug ixj¾Ok lghq;= i|yd rch úiska iunr m%fõYhla .kq we;'
rch kj ixj¾Ok nexl=jla ia:dmkh lrkq we;' fuh iq¿ yd uOH mßudK l¾udka; wruqKq
lr.ksñka" oekg mj;akd uQ,H wdh;k fhdod.ksñka fuu l,dmhkag uQ,HlrK myiqlï i,id§u
i|yd ls%hd;aul jk §¾>ld,Sk ixj¾Ok jHdmD;s i|yd iydh oelaùug;a" uQ,HlrKh i|yd
m%fõYh ,nd§ug;a ls%hd;aul lrkq we;'
m%Odk ixj¾Ok jHdmD;s ls%hd;aul lrkq ,efí' fuhg reyqKq ixj¾Ok l,dmh" ;s%l=Kdu, wd¾Ól
ixj¾Ok l,dmh" jhU úfYaI wd¾Ól ixj¾Ok l,dmh ^brKú, ixpdrl ixj¾Ok jHdmD;sh"
l,amsáh ixpdrl ixj¾Ok jHdmD;sh" ìx.sßh l,dmh" l=,shdmsáh l,dmh& iy rcrg ixj¾Ok
l,dmh ^fudr.ylkao jHdmD;sh" u,aj;=Th jHdmD;sh" msìfok fmdf<dkakrej jHdmD;sh& we;=<;afõ'
W;=re m<df;a Èia;s%lal 5 i|ydu rch wjfndaOd;aul Èia;s%lal ixj¾Ok ie,iqula ls%hd;aul lrkq
we;' y÷kd.;a m%uqL;d .eg¨ jkqfha ^w& kej; mÈxÑ lsÍug wod< .eg¨ ksrdlrKh lsÍu ^wd&
ydkshg m;a há;, myiqlï kej; bÈlsÍu ^we& Ôjfkdamdh i|yd myiqlï ie,iSu" m%cd wjYH;d
iy mdkSh c,h i|yd myiqlï iemhSu'
– ysñlre uQ,sl ksjdi fhdackd l%uh wLKavj ls%hd;aul lrk w;r;=r ish¨ myiqlï
iu`.ska ksjdi 65"000 la bÈlrkq we;'
– mÈxÑ jQ mjq,a i|yd ikSmdrlaIl myiqlï" mdkSh c, myiqlï iy wfkl=;a uQ,sl
há;, myiqlï iemhSug m%uqL;djh ,ndfokq we;'
– rch fuu m<d; ;=< fiajd kshqla;sh iy Ôjfkdamdh ud¾. jeäÈhqKq lsÍug lghq;= lrkq we;'
tA i|yd mqyqKqj" Kh myiqlï iy fj<|fmd< i|yd m%fõYh ,nd§u o wjYH jkq we;'
W;=re m<df;a jeishkaf.a m%Odk Ôjfkdamdh ud¾.hka jQ f.dú;eka" ëjr yd mY= iïm;a l¾udka;
i|yd myiqlï imhkq we;' l<dmfha kj ëjr jrdhla bÈlsÍu iy mj;sk jrdh w¨;ajeähd
lsÍu i|yd uq,mqrkq we;'
44 2025 oelau
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
– fuu Èia;s%lal ixj¾Okh lsÍug kj foaYSh wdodhï mk; u`.ska W;=re m<df;a wdfhdack
i|yd by< m%d.aOk §ukd i,ihs'
– w;=reoyka jQ mqoa.,hskaf.a ld¾hd,h úiska w;=reoyka jQjka isák mjq,aj,g w;=reoyka jQjka
fkdÿgq njg iy;slhla ksl=;a lsÍfï fhdackdj wkqu; lr we;' iqNidOl jevigyka" bvï iy
fjk;a j;alï i|yd ysñlï m%ldY lsÍfï§ we;sjk ÿIalr;d úi£ug fuh WmldÍfõ'
rcfha W!j m<df;a ixj¾Ok jHdmD;s ls%hd;aul lsÍu iy ixj¾Okh lsÍu' wm uQ,slju .%dóh
há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍu" md,ï bÈlsÍu" k.r ixj¾Okh" l=vd iy uOHu m%udKfha
jdßud¾. yd mdkSh c, iemhqï myiqlï" fudKrd., Èia;s%lalfha jdßud¾. ixj¾Ok jHdmD;sh
^fj,a,iai kfjdaoh&" ߧud,shoao tAldnoaO ixj¾Ok jHdmD;sh" f;a iy rn¾ l¾udka;fha kshq;= iq¿
m%udKfha jHjidhlhska kej; mqk¾ckkSh lsÍu;a fï hgf;a isÿ flf¾' óg wu;rj" uQ,H myiqlï
jeäÈhqKq lsÍu i|yd m%uqL;ajh ,nd fokq we;'
rch úiska l,dmSh ;dlaIKsl uOHia:dk msysgqùu' fuu`.ska iq¿ yd uOH mßudK jHidhlhskag kj
;dlaIKhg msúiSfï yelshdj ,efí' tA wkqj b,a¨u iys; ksIamdok" fj<|fmd< b,lal y÷kd.ekSu"
wka;¾cd,h yryd wf,úlrKh isÿlsÍug;a iyh fokq we;'
uQ,H wka;¾.;Ndjh we;s lsÍu i|yd rch úiska l%fudamdhhka Èh;a lrkq we;' úfYaIfhkau
l=vd yd uOH mßudK jHdjidhlhkaf.a j¾Okh Wfoid o" .%dóh ixj¾Okh by< kexùu msKsi o
uQ,H myiqlï i|yd m%fõYh fukau uQ,H idlaIr;djh by< kexùfï jevigyka iïnkaëlrKh
lsÍu b;d jeo.;a fõ' tA wkqj" Èjhsk mqrd l=vd yd uOH mßudK jHjidhlhskaf.a jHdma;sh
by< kexùu i|yd wm iykodhS Kh fhdackd l%u y÷kajd§ug lghq;= lrkq we;' fuys§ Kh
,nd.ekSfï § Kh wem fkdue;s ùu ksid we;sjk wmyiq;d u.yerùug rch úiska nyqmd¾Yaùh
wdh;khkays iyfhda.h o we;sj iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska i|yd jk Kh wem wdjrK
fhdackd l%uhla y÷kajd fokq we;'
2025 oelau 45
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
› ,xldj iajNdúl úm;aj,g f.dÿreùfï wjodku by< hdug mßir yd wdmod l<ukdlrKh
iïnkaO ÿ¾j,;djhka fya;= ù we;' ksrka;rfhka we;sjk ksh`." .xj;=r iy kdhhdï ;;a;ajhka
udkj fukau uQ,H msßjeh by< hEug fya;= ù we;' ld¾ñl lghq;= j¾Okh ùu fukau kd.ÍlrKh
fya;=fjka mßir ¥IKh o by< hñka mj;S' li< yd c, l<ukdlrK moaO;Ska m%udKj;a fkdùu"
kshdukh iïnkaO ÿ¾j,;d fukau Yla;su;a wëlaIK hdka;%Khla fkdue;s ùu ;sridr ixj¾Okh
i|yd wNsfhda.hlaj mj;S'
wdmod l<ukdlrKh jeäÈhqKq lsÍu i|yd rch úiska mshjr .kq we;' › ,xldfõ iEu ksjilau
iajNdúl wdmodj,g tfrysj rlaIKdjrKh lsÍu i|yd cd;sl rlaIK Ndr wruqo, hgf;a rch
úiska oekgu;a wdmod rlaIK fhdackd l%uhla ia:dmkh lr we;' fuu`.ska wdmodj,g ,lajQjka yg
rchg msßjehla fkdjk mßÈ fuu rlaIK wruqo, yryd ;uka uqyqK mE wdmodj iïnkaOfhka ysñlï
f.ùï ,nd.ekSug yels fõ' ;jo" wdmodjkaf.ka wk;=rej isÿlrk kej; bÈlsÍï lghq;= uQ,Hkh
lsÍu msKsi cd;sl wdmod rlaIs; wruqo,la ia:dmkh lrkq we;' kdhhEug ,lajk m%foaYj, Ôj;ajk
m%cdjka mqoa.,hka kej; mÈxÑ lsÍug wjYH l%shdud¾. .ekSug rch úiska ;SrKh lr we;' tfukau"
wd¾Ól jYfhka jeo.;a wxYj,g wod<j wdmodjka yd wdmodjkag f.dÿreùfï wjodku ms<sn|
;lafiare lrkq ,nk w;r tu wxY i|yd rlaIKdjrK fhdackd l%uhla y÷kajd fokq we;'
mßirhg ydkslr jdhq úfudapkh wju lrk mßÈ wd¾Ól ixj¾Okh isÿ lsÍu Èß.ekaùug wm
úiska kS,yß; m%fõYh wkq.ukh lrkq we;' fuys§ id.r yd uqyqÿ iïm;a mdßißl ;sridr Ndjh
wdrlaIdjk mßÈ Ndú;d lrkq ,nk w;r ldnksl j.d l%u iy msßisÿ mqk¾ckkSh n,Yla;s Ndú;h
Èß.kajkq we;' ;jo" fuu wxYhg wod< m¾fhaIK lghq;= Èß.ekaùug wod< mshjr o .kq we;'
wdydr fnda. ksIamdokhg yß; ;dlaIKsl ls%hdud¾. jeäÈhqKq lsÍï rch úiska m%j¾Okh lrkq we;'
wm úiska jvd mßir ys;ldó m%jdyk wxYhla ÈhqKq lrkq we;' ÈhqKq fmdÿ m%jdyk moaO;shla we;s
lsÍu iy ud¾. wdrlaIdj jeäÈhqKq lsÍu mqoa.,sl jdyk Ndú;h wju lsÍug fya;= jkq we;' bkaOk
Ndú;h wju lrk by< bkaOk ld¾hlaIu;djla iys; jdyk Ndú;h rch úiska Èß.kajkq we;'
wm úiska yß; uQ,Hk l%fudamdhla y÷kajd fokq we;' fuu`.ska yß; jHdmD;sj, jvd;a il%Shj
wdfhdackh lsÍu i|yd nexl= iy wfkl=;a uQ,H wdh;k Èß.kajkq we;' tu`.ska wd¾Ól j¾Okfhka
mßirhg jk n,mEu wka;¾.%yKh lsÍug yels jkq we;'
46 2025 oelau
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
mqrjeishka li< l<ukdlrK l%ufõohka wkq.ukh lsÍu Èß.ekaùug wm úiska lghq;= lrkq we;'
li< l<ukdlrKh ,xldfõ tla m%Odk .eg¨jlaj mj;S' fï i|yd iaÓridr úi÷ula ,nd§u
flfrys rch fhduq ù we;' fuys§ nÿ Èß.ekaùï ,nd§u ;=<ska li< wvq lsÍug" kej; Ndú;d lsÍug
iy m%;spl%ShlrKh lsÍug mqoa.,hka fukau wdh;khka Èß.ekaùu msKsi wm lghq;= lr we;' ;jo"
ksjdi tAllhkays li< f;dard fjkalr neyer lsÍug fukau bkaOk ksIamdokh i|yd Ndú;d lsÍu
Èß.ekaùug wm lghq;= lr we;'
n,Yla;s ksIamdokh i|yd li< Ndú;d lsÍfï jHdmD;s wm úiska ls%hd;aul lrkq we;' wúêu;a f,i
li< neyer lsÍfuka Woa.;jk .eg¨ ksrdlrKh lsÍu msKsi fm!oa.,sl-rdcH yjq,a jHdmD;s rdYshla
Èh;a lsÍu i|yd rch úiska mqoa.,sl wxYh iu`. tlaj wLKavj lghq;= lrkq we;' fuys § >K
wmøjH neyer lsÍug f.da,Shj Ndú;d lrkq ,nk jvd;a iqÿiqu l%ufõohka Ndú;d lrkq we;'
tlajrla muKla Ndú;d l< yels fmd,s;ska Ndú;h l%ufhka bj;a lsÍug wm úiska mshjr .kq we;'
rch úiska fmd,s;ska nE.a" ma,diaála fnda;,a iy Ndck i|yd noaola mkjkq we;' fuu nÿ wdodhï
li< Ndú;fhka n,Yla;s ksIamdokh lsÍfï jHdmD;s i|yd wdfhdackh lrkq we;'
by< msßjehlska hq;a bkaOk Ndú;h ixj¾Okh i|yd .eg¨jla úhyel' uy k.r ixj¾Ok jHdmD;s"
wd¾Ól yd ld¾ñl l,dmhka iy wfkl=;a m%dfoaYSh ixj¾Ok jHdmD;s we;=¿ oekg ie,iqï.; ixj¾Ok
lghq;= fya;=fjka n,Yla;sh i|yd jk b,a u by< hkq we;' fuys § úfYaIfhkau úÿ,sh i|yd ie,lsh
hq;= by< b,a ula uOHld,Sk yd È.=ld,Skj we;s jkq we;ehs wfmalaId flf¾' ishhg 99 la wdjrKh jk
mßÈ úÿ,sh iemhqu mq¿,a lrkq ,enqj o ;j ÿrg;a wm rfgys úÿ,s iemhqu wld¾hlaIu yd wúksYaÑ;
;;a;ajhl mj;S' f*dis, bkaOk u; wêlj hemSu wmf.a wdkhk u; hemSu jeä lrk w;r tu`.ska
mdßißl ydksh jeäjk fyhska È.=ld,Sk ;sridr ixj¾Okhla iïnkaO wmf.a wNs,dYhkag o ydkslrfõ'
È.=ld,Sk úÿ,s ckk ie,iqï ls%hd;aul lsÍu ;=<ska rch úiska iuia; n,Yla;s ksIamdokh"
n,Yla;s i|yd m%fõYh iy .nvd lsÍu by< kxjkq we;' .Dyia:" jdKsc fukau ld¾ñl wxYh
i|yd mqfrdal:kh lr we;s jeä jk úÿ,s b,a¨u imqrd,Su i|yd wm úiska È.=ld,Sk úÿ,s ckk
ie,eiau ^2018 isg 2034 olajd& ls%hd;aul lrkq we;' oekg ie,iqï.; ld¾ñl l,dmhka jHdma;sh
m%p,s; lsÍu;a iu`. n,Yla;s i|yd wfmalaIs; by< b,a¨u imqrd,Su o fuys§ ie,ls,a,g .kq we;'
2025 oelau 47
lDIsl¾u iy ;sridr ixj¾Okh
;sridr n,Yla;s ksIamdokh iy .nvdlrKh Èß.ekaùug rch mshjr .kq ,nhs' ;jo"
l=vd c,úÿ,s jHdmD;s" iq<x n,h iy iQ¾h n,Yla;s jHdmD;s jeks iïm%odhsl fkdjk mqk¾ckk
n,Yla;s ;dlaIK Ndú;h Èß.kajkq ,nhs' cd;sl cd,hg iïnkaO lrñka mshis u; iQ¾hn, mek,
ia:dmkh lsÍu wms m%j¾Okh lrkafkuq' úÿ,s yd mqk¾ckkSh n,Yla;s wud;HdxYh úiska wdrïN
lrk ,o ziQ¾h n, ix.%duhZ u`.ska j¾I 2020 § cd;sl cd,hg iQ¾hn, úÿ,sh fu.dfjdÜ 200 la o
2025 § fu.dfjdÜ 1"000 la o tl;= lsÍug b,lal lr we;'
rch úiska n,Yla;s wxYhg ñ, iQ;%hla ilia lrkq ,efí' n,Yla;s ksIamdokhka yd iïnkaO
rdcH jdKsc jHjidhhka i|yd iQ;%hla mokï lr.;a ñ, hdka;%Khla ls%hd;aul lsÍfuka f.da,Sh
n,Yla;s ñ, WÉPdjpkhkays n,mEu wju lr .ekSug yels jkq we;' rdcH jdKsc jHjidhhkays
uQ,H YlH;dj j¾Okh lsÍu i|yd msßjeh ms<sìUq flfrk ñ, hdka;%Khla y÷kajd §ug wm
n,dfmdfrd;a;=fõ' tu`.ska" Tjqkag jvd úksúoNdjhlska hq;=j f.da,Sh ñ, WÉPdjpkhkays n,mEu
foaYSh mdßfNda.slhka fj; fhduq lsÍug yels jkq we;' ish¨ iykdOdr ksYaÑ;j y÷kdf.k
úksúoNdjhlska hq;=j mdßfNda.slhka yg ,nd §ug lghq;= lrhs'
rch úiska b,a¨u l<ukdlrKh iy ld¾hlaIu;dj jeäÈhqKq lsÍu i|yd wjYH mshjr .kq we;'
úfYaIfhkau" n,Yla;s msßueiqïodhl" fudag¾ r:" úÿ,s n,an iy úÿ,s WmlrK wdkhkh Èß.ekaùu
i|yd §ukd ,nd§ug wm lghq;= lrkafkuq' ld¾hlaIu n,Yla;s Ndú;h ÈhqKq lsÍu i|yd" úÿ,s
WmlrK i|yd jk n,Yla;s ld¾hlaIu;djh ;lafiare lsÍfï ;re wkqmd; l%uhla Ndú;d lsÍug
n,dfmdfrd;a;= jkafkuq' tfiau" n,Yla;s msßueiSug WmldÍ jk n,Yla;s Ndú;h ld¾hlaIu f,i
m%udKkh lsÍu i|yd fhdod.kq ,nk ziaud¾Ü óg¾Z wksjd¾h lrkafkuq' ;jo" mßir ys;ldó
bÈlsÍï l%ufõohka iy iqmsßisÿ ksIamdok ;dlaIK jeks n,Yla;s ld¾hlaIu;djh by< kxjk
ld¾ñl ls%hdj,shka Èß.kajkafkuq'
rch úiska Lksc f;,a l¾udka;h ixj¾Okh lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ' Lksc f;,a wdYs%; ksIamdok
wdkhkh" wmkhkh" fnod yeÍu iy wf,úlrKh kshdukh lsÍu i|yd wod< há;, myiqlï
jeäÈhqKq lrkafkuq' tfiau" Lksc iïm;a .fõIKh iy Lksc f;,a ksIamdok l¾udka;h
ixj¾Okhg o mshjr .ekSug lghq;= lsÍug n,dfmdfrd;a;= jkafkuq' l,dmSh Lksc f;,a l¾udka;h
i|yd › ,xldfõ odhl;ajh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ;s%l=Kdu,fha f;,a gexls ixj¾Okh o iqúfYaIS
ld¾hNdrhla bgq lrkq we;'
48 2025 oelau
ÿ¾j, md,kh yd wdh;ksl hdka;%Kh › ,xldfõ È.=ld,Sk j¾Ok úNj;dj wLKavj wl¾ukH lsÍug
fya;= mdolfõ' kS;s rduqj ;=< mj;akd ÿ¾j,;d" ¥IKh ms<sn|j mj;akd wdl,am iy m%cd;dka;s%l
ksoyi" md,k m%ñ;sh ms<sn|j mj;akd f.da,Sh o¾Yl ;=< rfÜ mj;akd m%ñ;sh iïnkaOfhka wLKavj
RKd;aul n,mEula we;s lr ;sfí' fujeks ÿ¾j,;djhka" m%;sm;a;s ms<sn| wkdjels m< l< fkdyels
ùu" fmdÿ fiajdjka fnod yeÍfï ÿ¾j,;djh iy foaYSh yd úfoaYSh fm!oa.,sl wdfhdack i|yd ndOd
we;s lrk mßmd,kuh kS;s iïnkaOfhka jQ wxYj, ksrka;rfhka olakg ,efí'
12' md,kh iy j.lSug ne£ isàu
hymd,kfha m%;sm;a;Ska wms Yla;su;a lrkafkuq' jHjia:d m%;sixialrK wx. we;=<;a lsÍu"
wd¾Ól m%;sm;a;s fjkia lsÍu" md,kh jeäÈhqKq lsÍu yd ixl%dka;sl hqla;sh we;=<;a lrñka mq¿,a
m%;sixialrK kHdh m;%hla we;s lsÍug wms lghq;= lrkafkuq' tfukau ¥IKh" j.lSï úrys;Ndjh"
úksúoNdjhlska f;drùu yd fmdÿ fiajdjkays mj;sk wld¾hlaIu;djh hkdÈhg tfrysj lghq;=
lsÍug wms ne£ isákafkuq'
ish¨ mqrjeishkaf.a whs;sjdislï ;yjqre lrñka ish,a,kagu › ,dxlsl;ajh oefkk mßÈ oekg
l%shd;aul jk ixys¢hd jevms<sfj< wms Yla;su;a lrkafkuq' mqoa.,hkaf.a wd¾Ól j¾Okh iy
jeäÈhqKqj i|yd ieug iudk wjia:d ks¾udKh lsÍu fuu m%h;akhka ;=< we;=<;a fõ'
ck;djf.a f;dr;=re oek.ekSfï whs;sh k.d isgqùug iy Yla;su;a lsÍug rch mshjr .kq we;'
w¨f;ka iïu; lrk ,o f;dr;=re oek.ekSfï whs;sh ms<sn| mk; u`.ska rch ck;djg
j.lsj hq;= njg m;a lrhs' tfiau ;SrK .ekSfï lghq;=j,g ck;d iyNd.s;ajh we;s lrhs'
m%cd;ka;%jdoh Yla;su;a lsÍu i|yd b;d jeo.;a jk oekqïj;a lsÍfï újdohka ks¾udKh lrkq
,nhs' my< uÜgfï isg m%cd;ka;%jdoh yd l%shdldß;ajh iún, .ekaùfuka o újdo i|yd fhdod.;
yels lreKqj, .=Kd;aulNdjh j¾Okh lsÍfuka o th rdcH ;=< ck;djf.a iyNd.s;ajh jeäÈhqKq
lrkq ,nhs' rcfha iEu uÜgul§u wms f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislug .re lrkafkuq'
th iy;sl lrkafkuq'
2025 oelau 49
wms .%du rdcH ixl,amh ls%hd;aul lrkafkuq' .%du rdcH ixl,amh hkq rdcH md,khg yd ixj¾Okh
i|yd ck;djf.a iyNd.s;ajfha mj;sk wvqj msrùu i|yd wm úiska f.fkk ,o fhdackdjhs'
.%du rdcH ixl,amh u`.ska .%dóh m%cdj Tjqkaf.a ixj¾Ok ls%hdj,sfha md¾Yajlrejka njg m;a lrkq
,nk w;r .%dóh jHdmD;s m%Odk ixj¾Ok kHdh m;%h ;=<g we;=<;a lrkq ,nhs' m%foaYfha iudc
wd¾Ól yd ixialD;sl ixj¾Okh yd iudc hymeje;au" iudc wd¾Ól NdKavj, fmdÿ ysñldÍ;ajh
yd m%dfoaYSh ixj¾Okh cd;sl ixj¾Ok wruqKq iu`. .e<mSu .%du rdcH ixl,amfha m%Odk wruqKq
w;r fõ' rfÜ oejeka; id¾j wd¾Ól rduqj ;=< m<d;amd,k lghq;=j, ck;d iyNd.s;ajhg wjYH
wjldYh .%du rdcH ixl,amfhka ,efí'
– .%du rdcH ls%hd;aul lsÍu i|yd wms › ,xldj ;=< tAll 2"500 la ks¾udKh lrkafkuq'
fï tAll ks¾udKh lsÍfï§ wd¾Ól tAlrdYSlrKh yd YlH;dj" iudc tAldnoaO;djh"
N+f.da,Sh ieleiau hkd§ idOl i,ld n,kq ,efí' bka wfmalaId lrkqfha mqrjeis b,a¨u
u; Èfjk hdka;%Khls'
– .%du rdcH fufyhùu kshdukhg;a" myiq lsÍug;a" Bg iydhùug;a wms cd;sl .%du rdcH
fldñiula iy l,dmSh .%du rdcH lñgq msysgq jkafkuq' .%du rdcH m%foaYhl fmdÿ
ksfhdað; uKav,h ilia lrkq ,nkafka wjqreÿ 3 lg jeä ld,hla wod< m%foaYfha
fufyhqï lghq;=j, ksr;jQ o cd;sl .%du rdcH fldñiug ms<s.; yels jQo" ixúOdkj,
ksfhdað;hka iy ;j;a whf.ks'
md,kh iy j.lSug ne£ isàu
50 2025 oelau
wms ia:djr yd mqfrdal:kh l< yels wd¾Ól m%;sm;a;s rduqjla ls%hd;aul lrkafkuq'
fuh jHdmdßl mßirfha wúksYaÑ;;d wvq lrk cd;sl ixj¾Ok l%fudamdhhkaj,g wkql+,jQ"
rcfha m%Odk wdh;kj,ska wëlaIKh lrkq ,nk ia:djr m%;sm;a;s rduqjla jkq we;'
wms wëlaIKh lsÍfï yd we.hSfï rduqj iy tys yelshd uÜgu Yla;su;a lrkafkuq' rfÜ ixj¾Ok
l%fudamdhhka yd jevigykaj, ld¾hidOkh wëlaIKh lrkq ,nkafka rdcH wxYfha jHdmD;sj,
m%.;sh ^rdcH yd fm!oa.,sl yjq,aldÍ;aj jHdmD;s we;=`Mj&" fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack yd id¾j
wd¾Ól rduqfõ ld¾hidOkh flfrys wjOdkh fhduq lrñks'
wms iïnkaëlrKh yd wëlaIKhg iydh msKsi äðg,alrKh fhdod .kafkuq' jHdmD;s f;dr;=re
/ialsÍu yd úYaf,aIKh i|yd mq¿,a uOHu o;a; .nvdjla mj;ajd .ksñka m%;sm;a;s iïmdolhkag"
wdfhdaclhkag yd uyck;djg o tAjd ,nd .ekSug wjia:dj i,ikq we;' fuu m%h;akhg iydh ùu
msKsi iuia; rdcH wxYhu äðg,alrKh lrkq we;'
13' iïnkaëlrKh Yla;su;a lsÍu yd ls%hd;aul lsÍu wëlaIKh lsÍu
m%;sm;a;s yd jHdmD;s ld¾hlaIuj ls%hd;aul lsÍu i|yd Yla;su;a wëlaIKhka iy iïnkaëlrKhka
wjYH jk nj;a ld¾hlaIuj ls%hd;aul fkdjk m%;sm;a;s iy jHdmD;s w¾: úrys; nj;a wms y÷kdf.k
we;af;uq' fm!oa.,sl wxYhg ukdj ls%hd;aul úh yels mßirhla ks¾udKh lrk w;r u wd¾Ólfha
M,odhS;dj yd ld¾hlaIu;dj WmÍu lrkakg wjYH kï rcfha yd fm!oa.,sl wxYfha m%h;akhka b;d
iómj iïnkaëlrKh l< hq;=h' iSñ; rcfha iïm;a yuqfõ fuh úfYaIfhka jeo.;afõ'
14' iudma;s igykish¨ Y%S ,dxlslhkag m%;s,dN ysñjk iuDoaêu;a wd¾Ólhla f.dvke.Su wmf.a wfmalaIdjhs'
furg wd¾Ólh f.dvke.Su i|yd wm úiska wkq.ukh lrkafka iudc fj<|fmd< wd¾Ól
uQ,O¾u jk w;r tys§ kfjda;amdokh iy jHjidhl;ajh i|yd jeä m%uqL;ajhla ,ndfokq we;'
fuys§" kj f.da,Sh miqìu ;=< M,odhS;dj iy wd¾Ól j¾Okh by< oeóu i|yd wjYH jk
;dlaIKsl y÷kajd§ï Èßu;a lrhs' fm!oa.,sl wdfhdack iy wmkhk uQ,sl lr.;a ixj¾Ok
wdlD;shla we;s lrñka bkaÈhdkq id.r l<dmfha NdKav yd fiajd fj<|dfï flakaøia:dkhla
f,i Y%S ,xldj ixj¾Okh lrkq we;'
kj wd¾Ól j¾Ok rduqj i|yd meyeÈ,s wd¾Ól m%;sm;a;suh m%;sixialrK fhdod.kS'
fuys§" Y%S ,dxflah wd¾Ólh rdcH wdfhdackfhka yd há;, myiqlï u; mokï jQ ixj¾Ok
l%shdj,shla u; muKla ;jÿrg;a r|d fkdmj;S' Y%S ,xldfõ úhm;a ck.ykh fõ.fhka by<
hñka ;sîu yuqfõ wdodhï Wmhkakkag idfmalaIj hefmkakka jeäfjñka ;sfnk w;r by< rdcH
Kh iy my< f.dia ;sfnk wmkhk m%;sY;h .eg¨ f,i mj;S' fuu ldrKd u`.ska wjOdrKh
lrkafka kejqï m%;sixialrK jevms<sfj<l wjYH;djhhs' fuu m%;sixialrK l%shdj,sh i|yd
m%;sm;a;s" fj<|fmd< ;;a;ajhka" rcfha ld¾hNdrh iy kshduk wdh;k b,lal lr.kq we;'
Yla;su;a iy ia:djr id¾j wd¾Ól mokula mq¿,a m%;sixialrK m%h;akhlg uq,a jkq we;'
jvd hym;a rdcH uQ,H wdodhï iy úhoï ñY%Khla iu`. úplaIKYS,S uQ,H iy úfoaY úksuh
m%;sixialrK .eUqre fj<|" wdfhdack" iy wd¾Ól j¾Okhg ndOd lrkakdjQ idOl fj<|fmd<
ixfrdaOlhkaf.a m%;sixialrKhka i|yd moku imhhs' ixj¾Okh i|yd nyqúO m%fõYhla fhdod
.ksñka m%;sixialrK l%shdj,sh yryd iudc m%.;sh we;s lsÍu iy wvq wdodhï,dNS ck;dj M,odhS
fiajd kshqla;shlg wka;¾.%yKh lsÍu iy;sl lrkq we;' wms lDIsld¾ñl M,odhS;dj by<
oeóug Wkkaÿ lrk w;r f.da,Sh ñ, lïmkhkaf.ka foaYSh iq¿ mßudK jHdmdßl wxYh wdrlaId
lr .ekSug ñ, iykhka ,nd fokafkuq' ;jo" wvq wdodhï ,dNSkag Yla;su;a iudc wdrlaIK
moaO;shla yryd wd¾Ól /ljrKh ,ndfokq we;'
fï ;=<ska" Y%S ,dxlslhskag by< Ôjk uÜgulska iy by< iudc ;;a;ajhlska iukaú;
fi!Nd.Hu;a hq.hla wfmalaId l< yel' Y%S ,xldfõ ksIamdok iy wmkhk mokfï úúOdx.SlrKh
fukau .=Kd;aul nj by< kexùu u`.ska mqrjeishkaf.a Ôjk uÜgu kexùu ms<sn| wfmalaIdjka
bgqlr .ekSug yelsjkq we;' fuu jHqyuh iudc mßj¾;khkaf.ka we;sjk fjkiaùï Y%S ,xldj
by< wdodhï rgla lrd f.k hdug wjYH Yla;su;a uOHu mka;shla ks¾udKh lrhs'
2025 oelau 51
52 2025 oelau
2025 oelau 53
oekqu iy ;dlaIKh ;=<ska
.u iy k.rh hd lrkq we;
2025 oelau 55
56 2025 oelau
2025 ±lau
2
02
5
±
lau
wmf.a oelau jkqfha › ,xldj fmdfydi;a rgla njg m;a lsÍuhs' ta i|yd by< ;r`.ldÍ oekqu mokï lr.;a iudc
fj<|fmd, wd¾Ólhla ;=< Y%S ,xldj bkaÈhka id.rfha
flakaøia:dkh njg mßj¾;kh lrkq we;'
rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j
fkd' 163" lsre,mk udj;" fld<U 05" › ,xldj
ÿrl:kh( ¬9411 251 5759 *elaia( ¬9411 257 3756 fjí( www.dgi.gov.lk