Upload
habao
View
218
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WODÓR
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
We wszechświecie wodór jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków. Stanowi ok. 80% atmosfery Słońca, a również w atmosferzegwiazd ma znaczną przewagę ilościową nad innymi pierwiastkami.
Atomy wodoru to 91% populacji wszystkich atomów we Wszechświecie(ponad 80% jego masy).
Na Ziemi (skorupa ziemska, hydrosfera i stratosfera) wodór stanowi15% wszystkich atomów (0,9% wag).
Występowanie i rozpowszechnienieSkład pierwiastków na Słońcu i Wszechświecie
Słońce Wszechświatwodór 92,5 % 90,87 %hel 7,3 % 9,08 %pozostałe 0,2 % 0,05 %
Wodór został odkryty przez H. Cavendisha w 1766 r. a za pierwiastek został uznany nieco później. Po raz pierwszy został skroplony przez Dewara w 1898, który skonstruował naczynie do przechowywania skroplonych gazów –naczynie Dewara.
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1H (H, prot) 99,98 %2H (D, deuter) 0,015 %3H (T, tryt) 10 -16 %
T (tryt) jest promieniotwórczy, ulega rozpadowi (t1/2 = 12,32 lat)D (deuter) służy do produkcji „ ciężkiej wody” D 2O
IZOTOPY WODORU
Wodór jest gazem bezbarwnym, bez zapachui smaku, słabo rozpuszcza się w wodzie orazw rozpuszczalnikach organicznych.Występuje jako trwała cząsteczka dwuatomowa.
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Laboratoryjne metody otrzymywania wodoru
1) metal nieszlachetny + kwas
Mg + 2 HCl →→→→ MgCl2 + H2Fe + H2SO4 →→→→ FeSO4 + H2 (R. Boyle, pierwsza synteza)
2) metal amfoteryczny + mocna zasada
Al + NaOH + 3 H2O →→→→ Na[Al(OH) 4] + 3/2 H2↑↑↑↑
3) reakcja, np. wapnia lub baru z wodą (dlaczego nie Na lub K !)
Ba + 2 H2O →→→→ Ba(OH)2 + H2Ca + 2 H2O →→→→ Ca(OH)2 + H2
4) działanie wody na niektóre wodorki metali
NaH + H2O →→→→ NaOH + H2CaH2 + 2 H2O →→→→ Ca(OH)2 + 2 H2
5) elektroliza wody
K (−) 2 H2O + 2 e →→→→ H2 + 2 OH−
A (+) H2O →→→→ ½O2↑↑↑↑ + 2 H+ + 2 e
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Właściwości chemiczne wodoru
1) H2 w temp. pok. jest niezbyt aktywny
2) reakcja H2 z O2 (mieszanina piorunująca H2 : O2 = 2 : 1)
H2 + ½ O2 →→→→ H2O
(∆∆∆∆H = – 286 kJ/mol)
LITOWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Li Na K Rb Cs Fr
Atomy litowców mają w zewnętrznej powłoce elektronowej jeden elektron walencyjny zajmujący w stanie podstawowym orbital ns1
(dla litu n = 2, dla sodu n = 3, ... itd.). Ten elektron łatwo jestoddawany przez pierwiastki, a atomy przechodzą w jony jednododatnie Me+.
RozpowszechnienieNa 2,8 % Li 6,5 ⋅⋅⋅⋅10-3 %K 2,6 % Rb 2,8 ⋅⋅⋅⋅10-2 %
Cs 3,2 ⋅⋅⋅⋅10-4 %
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
sól kamienna (NaCl) i saletra chilijska (NaNO3)karnalit (KCl · MgCl 2· 6H2O) i sylwin (KCl)
Barwa płomienia litowców
���� elektroujemność���� barwa płomienia���� temperatura topnienia
Temperatury topn.(oC) litowców Sól kamienna
Karnalit
Związki litowców mają charakter wyłącznie jonowy.
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Połączenia litowców z tlenemLitowce są bardzo reaktywne i na powietrzu szybko matowiejątworząc tlenki (Li), nadtlenki (Na) i ponadtlenki (K, Rb, Cs):
4 Li + O2 →→→→ 2 Li2OLi 2O + H2O →→→→ 2 LiOH
6 Li + N2 →→→→ 2 Li3N (tylko lit tworzy azotek litu !)Li 3N + 3 H2O →→→→ 3 LiOH + NH 3
2 Na + O2 →→→→ Na2O2Na2O2 + 2 H2O →→→→ 2 NaOH + H2O2Na2O2 + CO2 →→→→ Na2CO3 + ½ O2 (okręty podwodne)
K + O2 →→→→ KO 22 KO2 + 2 H2O →→→→ 2 KOH + H2O2 + O2
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
2. Reakcje z wodąLitowce reagują gwałtownie z wodą, np. potas zapala się:
Me + H2O →→→→ MeOH + ½ H2���� moc wodorotlenków wzrasta ze wzrostem liczby atomowej litowca
potas sódna bibule
sódlit
BERYLOWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Be Mg Ca Sr Ba Ra
Atomy berylowców mają w zewnętrznej powłoce elektronowej dwaelektrony walencyjne zajmujące w stanie podstawowym orbital ns2
(dla berylu n = 2, dla magnezu n = 3, ...... dla radu n = 7);z powodu mniejszych promieni od litowców, berylowce posiadająnieco większą gęstość, twardość, mniejszą lotność i wyższe potencjały jonizacyjne niż litowce.
Rozpowszechnienie
Ca 3,6 % Be Sr Ba i Ra - b. małeMg 2,1 %
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Be Mg Ca Sr Ba Ra
kalcyt, wapień, kreda (CaCO3)dolomit (CaCO3 · MgCO3),
Barwa płomienia
���� elektroujemność���� hydratacja kationów Me2+
���� barwa płomienia���� temperatura topnienia
Baryt (BaSO4)
Fluoryt (CaF2)
Temperatura topnienia
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Połączenia berylowców z tlenemBerylowce tworzą tlenki typu (MeO) a Ca, Sr i Ba także nadtlenki (MeO2):
2 Mg + O2 →→→→ 2 MgO (ogniotrwałośćMgO, t.t. ~2800oC)
2 Mg + CO2 →→→→ 2 MgO + C
2 Ca + O2 →→→→ 2 CaO
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
MgO + H2O →→→→ Mg(OH)2 ↓↓↓↓
CaO + H2O →→→→ Ca(OH)2 ↓↓↓↓
���� amfoteryczne właściwości BeO
BeO + 2 HCl →→→→ BeCl2 + H2O (związki Be są silnie toksyczne !)
BeO + 2 NaOH + H2O →→→→ Na2[Be(OH)4]
2. Reakcje z wodą
Ca, Sr i Ba reagują z wodą w temp. pokojowej:
Me + 2 H2O →→→→ Me(OH)2 + H2
���� moc wodorotlenków wzrasta ze wzrostem liczby atomowej berylowca
���� właściwości amfoteryczne Be(OH)2Be(OH)2 + 2 HCl →→→→ BeCl2 + 2 H2O
Be(OH)2 + 2 NaOH →→→→ Na2[Be(OH)4]
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
3. WęglikiWapń tworzy węglik jonowy: CaC2
CaO + 3 C →→→→ CaC2 + CO (nazwa techn. CaC2 to karbid)
CaC2 + 2 H2O →→→→ Ca(OH)2 ↓↓↓↓ + C2H2
4. Hydroksosole magnezu / wodorotlenek magnezuMg(OH)Cl / Mg 2(OH)2CO3 / Mg(OH)2
są stosowane jako składniki preparatów medycznych na nadkwasotę(Maalox, Milmag, Malugastrin, Proacid)
Jak reagują z H+ ?
5. Spoiwa zawierające wapńspoiwa budowlane - wapno:
CaCO3 →→→→ CaO + CO2 + 165,5 kJ/mol kamień wapno
wapienny palone
CaO + H2O →→→→ Ca(OH)2 −−−− 63,5 kJ/molwapnogaszone
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
spoiwa gipsowe:masa gipsowa (kamień gipsowy) zawiera głównie CaSO4 · 2 H2Opodczas ogrzewania (wypalania) traci wodę:
CaSO4 · 2 H2O →→→→ CaSO4 · ½ H2O + 3/2 H2Oprzechodząc w gips zwany również gipsem półwodnym,wykazującym zdolność ponownego wiązania wody (reakcja odwrotna !)
alabaster– zbity, biały lub nieco zabarwiony minerał(Egipt – Alabastros; alabaster gipsowy i kalcytowy)
cement:np. cement portlandzki: CaO (58 - 66%), SiO2 (18 – 26%), MgO, Al2O3 Fe2O3
szkliwo zębów:to minerał fosforanowy hydroksyapatyt, głównym składnikiem jest:Ca5(PO4)3OH
próchnica zębów rozpoczyna się, gdy kwasy atakują szkliwo:
Ca5(PO4)3OH + 4 H3O+ →→→→ 5 Ca2+ + 3 HPO42−−−− + 5 H2O
odporniejsza powłoka powstaje gdy jony OH−−−− w apatyciesą zastąpione jonami F−−−− :
Ca5(PO4)3OH + F−−−− →→→→ Ca5(PO4)3F + OH−−−−
BOROWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
B Al Ga In Tl
Atomy borowców mają w zewnętrznej powłoce elektronowejtrzy elektrony walencyjne zajmujące w stanie podstawowym orbital ns2 i np1 (dla boru n = 2, dla glinu n = 3, ... itd.).Te elektrony łatwo są oddawane, a atomy przechodząw jony trój- (Me 3+) lub jednododatnie (Me+).
Rozpowszechnienie
B ~ 10-4 % Al 8,2%
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
B Al Ga In Tl
boraks (Na2B4O7 · 10H2O)boksyt (Al2O3 · H2O)skalenie, miki, kaolinit i inne
kamienie szlachetne (?)
Temperatura topnienia
���� elektroujemność���� hydratacja kationów Me3+
���� temperatura topnienia
Rubin Szafir
Kamienie szlachetne – „zanieczyszczone” odmiany αααα-Al 2O3 (Cr 3+, Ti4+, Fe3+)
Topaz
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Związki boru
H3BO3 + 3 CH3OH →→→→ (CH3O)3B + 3 H2O(w reakcji z alkoholami tworzy lotne estry, np. borantrimetylu, którego pary pal ą się zielonym płomieniem)
Bor tworzy szereg związków określanych wspólnąnazwą borany, o wzorach ogólnych BnHn+4 i BnHn+6 ;najbardziej znany jest diboran o wzorze B2H6 .
Borany znajdują zastosowanie jako paliwa rakietowe, ponieważ ich ciepło spalania jest dwukrotnie większe od równoważnej ilości węglowodorów.
Najważniejsza sól boru to boraks Na2B4O7. 10 H2O
(naturalny środek czyszczący)
Na2B4O7 →→→→ 2 Na+ + B4O72−−−−
B4O72−−−− + 3 H2O →→→→ 2 BO2
−−−− + 2 H3BO3
BO2−−−− + 2 H2O →→→→ OH−−−− + H3BO3
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
2. Glin i jego związkiGlin tworzy tlenek Al 2O3:
2 Al + 3/2 O2 →→→→ Al2O3 (∆∆∆∆H = – 1675 kJ/mol)
Powinowactwo glinu do tlenu jest tak duże,iż metaliczny Al łączy się również z tlenemzawartym w tlenkach wielu metali (aluminotermia):
Fe2O3 + 2 Al →→→→ Al2O3 + 2 Fe
3 CuO + 2 Al →→→→ Al2O3 + 3 Cu
���� amfoteryczne właściwości Al, Al 2O3 i Al(OH) 3
Al + 3 HCl →→→→ AlCl 3 + 3/2 H2↑↑↑↑
Al + NaOH + 3 H2O →→→→ 2 Na[Al(OH)4] + 3/2 H2↑↑↑↑
Al2O3 + 6 HCl →→→→ 2 AlCl3 + 3 H2O
Al2O3 + 2 NaOH + 3 H2O →→→→ 2 Na[Al(OH)4]
Al2O3 + 2 NaOH →→→→ 2 NaAlO2 + H2O
Al(OH) 3 + 3 HCl →→→→ AlCl 3 + 3 H2O
Al(OH) 3 + NaOH →→→→ Na[Al(OH) 4]
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
chlorek, azotan(V) i siarczan(VI) są dobrze rozpuszczalne w wodzie,wodne roztwory tych soli wykazują odczyn kwaśny:
Al(NO 3)3 →→→→ Al3+ + 3 NO3−−−− (dysocjacja soli)
Al3+ + 6 H2O →→→→ [Al(H 2O)6]3+ (hydratacja)
[Al(H 2O)6]3+ + H2O [Al(H 2O)5(OH)]2+ + H3O
+ (protoliza)
WĘGLOWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
C Si Ge Sn Pb���� struktura elektronowa���� elektroujemność���� temperatura topnienia
Temperatura topnienia
alotropia węgla: diamentgrafit
Sieć przestrzennagrafitu
Sieć przestrzennadiamentu
alotropia C cd.� fulereny� nanorurki� grafen
Rozpowszechnienie: C 0,08 % Si 27,7 % inne - b. małe
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
nanorurkifuleren C60
Fuleren C60 a piłka nożna
warstwy grafitu
grafen
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Zachowanie węglowców wobec wody, kwasów i zasadwęglowce nie reagują z wodą
węgiel nie reaguje z kwasami i zasadami
krzem nie reaguje z kwasami, ale reaguje z rozcieńczonymiroztworami wodorotlenków litowców:
Si + 2 NaOH + H2O →→→→ Na2SiO3 + 2 H2↑↑↑↑
cyna jest metalem amfoterycznym:
Sn + 2 HCl →→→→ SnCl2 + H2↑↑↑↑
Sn + 2 NaOH + 2 H2O →→→→ Na2[Sn(OH)4] + H2↑↑↑↑
Puszki do konserw powleka się bardzo cienką warstwą cyny, gdyż zabezpiecza ona blachę przed korozją, która może przyczynić do popsucia zawartości konserwy. Cyna do tego celu doskonale się nadaje, jest antykorozyjna, nisko toksyczna i można nią z łatwością pokrywać inne metale
Dlaczego puszki do konserw pokrywa się cienką warstwą cyny ?
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Połączenia węglowców z tlenemWęglowce tworzą tlenki typu MO i MO 2
Właściwości kwasowo-zasadowe tlenków:
CO - obojętny, CO2 i SiO2 - kwasowyCO2 z H2O, NaOH
ołów reaguje z rozcieńczonym i stężonym H2SO4:
Pb + H2SO4 (rozc.) →→→→ PbSO4 ↓↓↓↓ + H2↑↑↑↑
Pb + 3 H2SO4 (stęż.) →→→→ Pb(HSO4)2 + SO2 + 2 H2O
ołów w obecności tlenu atmosferycznego (O2) i CO2reaguje powierzchniowo z wodą:
2 Pb + O2 + 4 CO2 + 2 H2O →→→→ 2 Pb(HCO3)2 (rury ołowiane)choroba- ołowica
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
2. Związki węgla i krzemu z wodorem
CnH2n+2 CnH2n CnH2n-2 C6H6 C10H8
alkany alkeny alkiny areny
metan (gaz błotny)CH4
CH3COONa + NaOH →→→→ CH4 + Na2CO3
etyn (acetylen)C2H2
CaC2 + 2 H2O →→→→ Ca(OH)2 + C2H2
Dlaczego acetylenstosowany jest w palnikach do spawania metali ?
C2H2 + 5/2 O2 →→→→ 2 CO2 + H2O ∆H = - 1283 kJ/mol
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
silany SinH2n+2, np. monosilan SiH4 , disilan Si2H6
R to np. −H, −CH3, −C2H5 itd.
siloksanyod silicon , oxygen i alkany
silikony - polimery krzemoorganiczne, pochodne siloksanów,w których atomy wodoru zastąpiono grupamialkilowymi −−−−CH3 , −−−−C2H5 , lub arylowymi −−−−C6H5
siloksany - zawierają łańcuch złożony z atomów tlenu i krzemu,np. H3Si−−−−O−−−−SiH3
AZOTOWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
N P As Sb Bi
saletra chilijska i indyjska (NaNO3 i KNO 3)apatyty (np. 3Ca3(PO4)2 · CaCO3 · H2O)aurypigment (As2S3) i realgar (As4S4)antymonit (Sb2S3)
���� struktura elektronowa���� elektroujemność
Aurypigment AntymonitRealgarApatyt
alotropiafosfor biały, czerwony, czarnyarsen szary, żółty
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Połączenia azotu i fosforu z tlenem
azot N2O NO N2O3 NO2 N2O5
fosfor P4O6 i P4O10
2. Kwasy tlenowe azotu
HNO2 - budowa cząsteczki, otrzymywanie i właściwości
N2O3 + H2O →→→→ 2 HNO2
3 HNO2 →→→→ HNO3 + H2O + 2 NO
HNO2 + H2O H3O+ + NO2−−−−
HNO3 - budowa cząsteczki, otrzymywanie i właściwości
N2O5 + H2O →→→→ 2 HNO3
2 HNO3 →→→→ 2 NO2 + 1/2 O2 + H2OHNO3 + 2 H2SO4 →→→→ NO2
+ + 2 HSO4−−−− + H3O+
mieszanina nitrująca !
HNO3 + 3 HCl = NOCl + Cl2 + 2 H2Owoda królewska !
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
3. Kwas ortofosforowy(V)
H3PO4 - budowa cząsteczki, otrzymywaniekwas fosforowy(V), ortofosforowy, fosforowy
P2O5 + 3 H2O →→→→ 2 H3PO4
PCl5 + 4 H2O →→→→ H3PO4 + 5 HCl
���� nawozy fosforowe:superfosfaty, tomasyna
4. Związki azotu z wodorem
amoniak NH3
���� budowa, otrzymywanie i właściwości NH3
���� ciekły amoniak 2 NH3 NH4+ + NH2
−−−−
azydek wodoru (kwas azotowodorowy) HN3
HN3 + H2O H3O+ + N3−−−−
sole tego kwasu to azydki, np.NaN3, Pb(N3)2
hydrazyna N2H4 (zasada, właściwości redukujące, stosowanajako paliwo rakietowe, tworzy dwa szeregi soli)
TLENOWCE
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
O S Se Te Po
���� struktura elektronowa
���� elektroujemność
���� promień atomu / jonu (X/X2−−−−)
���� wartościowość, wiązalność, stopień utlenienia
���� budowa cząsteczki O2 i O3
���� budowa cząsteczki SO2 i SO3
alotropiatlen tlen, ozonsiarka rombowa, jednoskośna, ...
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Spalanie w tlenie
świeczka siarka
stop cer + żelazoFilmy pochodzą ze strony www.seilnacht.com
żelazo (wełna)
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Połączenia tlenu i siarkiH2O H2S
kąt 104,5o 92o
���� budowa cząsteczki���� woda, lód, wiązanie wodorowe���� dysocjacja H2S
H2S + H2O H3O+ + HS−−−−
HS−−−− + H2O H3O+ + S2−−−−
� właściwości SO3
���� właściwości SO2 (reakcje z wodą)
���� kwasy tlenowe siarki H2SO3 , H2SO4 , H2S2O3
SO2 + ½ O2 SO3
SO3 + H2SO4 (stęż.) →→→→ H2S2O7kwas heptaoksodisiarkowy (OLEUM)
H2S2O7 + H2O →→→→ 2 H2SO4(96%, stężony, d = 1,84 g/cm3)
etapy produkcji
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
Nadtlenek wodoru H2O2
bezbarwna (w grubych warstwach bladoniebieska) ciecz,
d = 1,44 g/cm3, t.t. −−−− 0,4oC, t.w. 152oC
silny utleniacz, łatwo ulega rozkładowi, jest bardziej kwasowy niż woda
3 % wodny roztwór – woda utleniona 30 % wodny roztwór – perhydrol
[ZAP Puławy produkują dla przemysłu 50 % i 60 %]
2 H2O2 →→→→ 2 H2O + O2 ∆∆∆∆H = – 99 kJ/mol
���� budowa cząsteczki
µµµµ = 2,13 D dla H2O2 a 1,84 D dla H2O
FLUOROWCE
Barwa halogenów (X2) wynika z przejścia elektronowego: π* →→→→ σ* .Odległość pomiędzy tymi poziomami maleje w szeregu:
F2 > Cl2 > Br2 > I2powodując stopniowe przesuwanie maksimum absorpcji z bliskiego UV do obszaru VIS.
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
F Cl Br I At
���� struktura elektronowa���� elektroujemność���� promień atomu / jonu (X/X−−−−)���� budowa cząsteczki X2
Fluoryt (CaF2)
Sól kamienna (NaCl)
Rozpowszechnienie: Cl 0,14% F 0,072 %inne b. małe
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
1. Reakcje fluorowców z wodą
Reakcja z wodą jest dobrym przykładem ilustruj ącym zmniejszaniesię zdolności utleniającej fluorowców:
F2 + H2O →→→→ 2 H+ + 2 F−−−− + ½ O2 ∆∆∆∆G = – 795 kJ/mol
(duża ujemna wartość potencjału Gibbsa wskazuje,że reakcja jest silnie egzotermiczna i samorzutna, co oznacza, że tzw. woda fluorowanie istnieje)
Cl2 + H2O = HCl + HClO (woda chlorowa)
Br2 + H2O = HBr + HBrO (woda bromowa)
I 2 + H2O bardzo słaba rozpuszczalność, zwiększa się w obecności KI:
I2 + I−−−− →→→→ I3−−−−
płyn Lugola: I2 (1%), KI (2%), H2O (97%) - Jean Lugol, 1829 r.
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
2. Reakcje fluorowców z metalamiReakcje fluorowców z metalamilekkimi i wi ększością metali ciężkich przebiegają gwałtownie:
Cl2 + 2 Na →→→→ 2 NaCl
3 Cl2 + 2 Fe →→→→ 2 FeCl33 Br2 + 2 Al →→→→ 2 AlBr 3
dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii
3. Połączenia fluorowców z wodorem: HX
HF HCl HBr HI���� moment dipolowy (D) 1,91 1,03 0,79 0,38
���� budowa cząsteczki
���� stan skupienia
���� otrzymywanie
CaF2 + H2SO4 →→→→ CaSO4 + 2 HF ↑↑↑↑
NaCl + H2SO4 →→→→ NaHSO4 + HCl ↑↑↑↑
2 P + 3 Br2 →→→→ 2 PBr3
PBr3 + 3 H2O →→→→ H3PO3 + 3 HBr ↑↑↑↑
ponieważ np. :
2 KBr + 3 H 2SO4 →→→→ Br2 + 2 KHSO4 + SO2 + 2 H2O
���� moc kwasów beztlenowych: HF HCl HBr HI
wzrost mocy kwasów