Wpływ postepowań restrukturyzacyjnych na postępowania …

Wpływ postepowań restrukturyzacyjnych na postępowania cywilne

Olga Piskorska-Zybura1

Przepisy PrRes nie regulują w sposób generalny wpływu postępowańrestrukturyzacyjnych na postepowania cywilne dotyczące masy restrukturyzacyjnej:układowej/sanacyjnej.

Taki wpływ normują w sposób kazuistyczny przepisy szczególne regulująceposzczególne postępowania restrukturyzacyjne

Jednolicie zdefiniowane są pojęcia masa układowa i masa sanacyjna

PRZYŚPIESZONE POSTĘPOWANIE UKŁADOWE

Art. 240 Z dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika staje się masą układową.

POSTĘPOWANIE UKŁADOWE

Art. 273 Po otwarciu postępowania układowego przepisy art. 238-256 stosuje się

odpowiednio.Z dniem otwarcia

postępowania układowego mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika staje się masą układową.

POSTĘPOWANIE SANACYJNE

Art. 294 Z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika stają się masą sanacyjną

2

Masa układowa

Masa układowa to ogół aktywów dłużnika istniejących w dacie otwarciaprzyspieszonego postępowania układowego oraz nabyty po tym dniu (z wyjątkamiart. 242-244 PrRest).

Pojęcie postępowania dotyczącego masy układowej lub sanacyjnej:Jedynym warunkiem uznania postępowania za postępowanie dotyczące masyukładowej lub sanacyjnej jest stwierdzenie, że wynik tego postępowania możeoddziaływać na skład lub stan masy albo szeroko rozumiane wykonywanie nadzorulub zarządu masą układową albo sanacyjną . A. Hrycaj System Prawa handlowego

Masa układowa nie ma osobowości prawnej, a podmiotem praw i obowiązkówzwiązanych ze składnikami masy układowej jest dłużnik, mimo że na skutek otwarciaprzyspieszonego postępowania układowego zostaje on ograniczony w prawie zarządunimi bądź pozbawiony prawa zarządu.

Masa układowa powstaje z datą otwarcia postępowania układowego, a więc zpoczątkiem dnia, w którym zostało wydane to orzeczenie

3

Masa upadłościowa art. 61PrUp -

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.

4

POSTĘPOWANIE O ZATWIERDZENIE UKŁADU

Postępowanie o zatwierdzenie układu w zasadniczej części toczy się poza sądem. W postępowaniutym dłużnik z pomocą nadzorcy układu zbiera głosy od swoich wierzycieli. Na tym etapiepostępowania nie ma ono żadnego wpływu na bieg postępowań sądowych, administracyjnych orazsądowoadministracyjnych z udziałem dłużnika. Zgodnie bowiem z art. 36 ust. 1 PrRestr zawarcieumowy z nadzorcą układu nie ogranicza ta dłużnika w zarządzie jego majątkiem.

Sytuacja zmienia się z chwilą wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu,gdyż zgodnie z art. 224 ust. 1 PrRestr od dnia wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzeniaukładu do dnia jego uprawomocnienia nadzorca układu wykonuje uprawnienia nadzorcy sądowego.Przepisy art. 36 ust. 2 i 3, art. 37 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 PrRestr stosuje się odpowiednio. Przepisówart. 42-50 PrRestr ne stosuje się.

Ustawodawca nie odesłał ani do art. 258, ani art. 277 PrRestr, które to przepisy nie dotyczą zakresupodstawowych uprawnień nadzorcy sądowego, ale regulują wpływ otwarcia konkretnych postępowańrestrukturyzacyjnych na bieg innych postępowań.

Stąd też skutki wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu na bieg innychpostępowań należy oceniać w świetle regulacji art. 39 ust. 1 PrRestr. W konsekwencji, jeżeli w tokutych innych postępowań dłużnik będzie zamierzał dokonać czynności dyspozytywnej (zawarcie ugody,zrzeczenie się roszczenia), która przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem, to na dokonanietakiej czynności pod rygorem nieważności niezbędna będzie zgoda nadzorcy układu. Tak A. HrycajSystem Prawa handlowego

5


Art. 257. Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego nie wyłącza możliwości wszczęciaprzez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądamipolubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.

• brak zapisu analogicznego do art.276 i art.310 , iż koszty wszczęcia takiego postepowania obciążająwszczynającego – wyjście – zastosowanie art. 101 kpc– - chodzi to postępowania wszczęte pootwarciu przyśpieszonego postępowania układowego

Zrezygnowano z rozwiązań z prawa układowego i nadzorca sądowy NIE WSTĘPUJE z mocy prawa dopostepowania w charakterze interwenienta ubocznego

• Nadzorca nie bierze udziału w postępowaniach sądowych, administracyjnych i przed sądamipolubownymi. Nie staje się strona ani uczestnikiem tych postępowań

Art. 258 Dłużnik niezwłocznie informuje nadzorcę sądowego o postępowaniach sądowych,administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi, dotyczących masyukładowej, prowadzonych na rzecz lub przeciwko dłużnikowi.

• W sprawach tych uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanieokoliczności istotnych dla sprawy przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie wywiera skutkówprawnych

• sąd pomija takie oświadczenie dłużnika złożone bez zgody

• dłużnik przedkłada oświadczenie nadzorcy sądowego lub sąd wzywa dłużnika do przedłożenia przeznadzorcę takiego oświadczenia

• wydanie orzeczenia z naruszeniem obowiązku uzyskania zgody nadzorcy może spowodować zarzutynaruszenia prawa procesowego, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia 6


Gdy odebrano zarząd własny dłużnika– art. 239

Art. 174 kpc§ 1. Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:4) jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym;

§ 2. W wypadkach wymienionych w § 1 pkt 1 i 4 zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowały. Zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po nastąpieniu tych zdarzeń, chyba że nastąpiły one po zamknięciu rozprawy.

§ 3. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 4 i 5, sąd wezwie syndyka, zarządcę przymusowego, zarządcę tymczasowego albo zarządcę do udziału w sprawie – jednym postanowieniem sąd podejmuje postępowanie z udziałem zarządcy wzywając go do udziału w sprawie (art. 180§1 pkt 5 lti. d)

• - nie ma tu odpowiednika art. 311 to jest błąd należy ten przepis stosować analogicznie – analogia z ustawy podobieństwo stanów faktycznych przy takim samym motywie legislacyjnym

7


Art. 276. Otwarcie postępowania układowego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.

• Koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności – chodzi to postępowania wszczęte po otwarciu postępowania układowego

Art. 277 Nadzorca sądowy WSTĘPUJE z mocy prawa do postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych oraz przed sądami polubownymi, dotyczących masy układowej. – nie zatem podstaw do zawieszania tych postępowań

• W sprawach cywilnych nadzorca sądowy ma uprawnienia interwenienta ubocznego albo uczestnika postępowania, do którego przepisy o współuczestnictwie jednolitym stosuje się odpowiednio.

- ma uprawnienie a to oznacza że nie jest interwenientem ubocznym

- ma uprawnienia interwenienta samoistnego do którego stosuje się przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art.73§ 1 kpc

Dłużnik powinien zawiadomić nadzorcę sądowego oraz sąd prowadzący postepowanie o postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi, dotyczących masy układowej, prowadzonych na rzecz lub przeciwko dłużnikowi

• sąd prowadzący postępowanie cywilne winien zawiadamiać nadzorcę sądowego o termin ach rozpraw oraz doręczać odpisy orzeczeń.

• niezawiadomienie nadzorcy nie powoduje nieważności postępowania – aktualne jest Orz SN IIICSK 349/07 SN: nadzorca sądowy nie ma praw strony, dlatego jego niezawiadomienie o rozprawie, chociaż jest uchybieniem procesowym, nie może prowadzić do następstw określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c.

• W postępowaniach, o których mowa w ust. 1, uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie wywiera skutków prawnych

8


Gdy odebrano zarząd własny dłużnika– art. 239 w związku z art,. 273analogiczne konsekwencje jak w przyspieszonym postępowaniu układowym)




9

POSTĘPOWANIE SANACYJNE – USTANOWIONY ZARZĄD

Art. 310. Otwarcie postępowania sanacyjnego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.

• Koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności.

Art. 288 ust.2 Uwzględniając wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, sąd wydaje postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego, do którego przepisy art. 233 i art. 234 stosuje się odpowiednio, przy czym sąd odbiera zarząd własny dłużnikowi i wyznacza zarządcę.

Art. 311. 1. Postępowania sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi dotyczące masy sanacyjnej mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę albo przeciwko niemu. Postępowania te zarządca prowadzi w imieniu własnym na rzecz dłużnika.

Specyfika postępowania sanacyjnego w stosunku do innych postępowań restrukturyzacyjnych wyraża się przede wszystkim odebraniem zarządu dłużnikowi i ustanowieniem zarządcy (art. 288 ust. 2 in fine pr.rest). Skutek tego jest taki, że postępowania cywilne dotyczące masy sanacyjnej zainicjowane przed otwarciem tego postępowania podlegają zawieszeniu na podstawie art. 174 § 1 k.p.c., gdyż w wyniku tego zdarzenia następuje utrata legitymacji procesowej dłużnika. Następnie, po ustaleniu osoby pełniącej funkcję zarządcy, sąd podejmuje z jego udziałem zawieszone postępowanie (art. 180 § 1 pkt 5 lit. d w zw. z art. 174 § 3 k.p.c). Stroną procesu staje sią wtedy z mocy prawa zarządca, a powód nie może modyfikować w tym zakresie oznaczenia pozwanego. Takie przekształcenie podmiotowe następuje z mocy prawa i jest wynikiem utraty legitymacji procesowej dłużnika.

• Dłużnik w tych sprawach choć zachowuje status strony procesu w ujęciu materialnoprawnym, to jednak traci legitymację procesową na skutek otwarcia postępowania sanacyjnego.

10

POSTĘPOWANIE SANACYJNE – USTANOWIONY ZARZĄD

Zasada – zarząd odbierany z chwila otwarcia postępowania




11

POSTĘPOWANIE SANACYJNE - Zarząd pozostawieny dłużnikowi

W przypadku pozostawienia zarządu dłużnikowi – art. 288 ust. 3 Pr Rest

Art. 288 ust. 3. Jeżeli skuteczne przeprowadzenie postępowania sanacyjnego wymaga osobistego udziału dłużnika lub jego reprezentantów, a jednocześnie dają oni gwarancję należytego sprawowania zarządu, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu. Sąd cofa zezwolenie w przypadku zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 239 ust. 1.

brak zapisów ustawy regulujących ta materie

zadaniem D. Chrapońskiego Doradca Restrukturyzacyjny Nr 4/2016 można rozważyć wykładnię celowościową omawianego przepisu, że w razie ustanowienia zarządu nad całością przedsiębiorstwa dłużnik byłby legitymowany do występowania w postępowaniach cywilnych dotyczących masy sanacyjnej. Zarządca w postępowaniach cywilnych dotyczących masy sanacyjne uzyskiwałby uprawnienia analogiczne, jakie posiada nadzorca sądowy w postępowaniu układowym na podstawie art..277.Pr.Rrest.

12

Orzekanie w postępowaniach cywilnych po ustanowieniu zarządcy w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Pozostaje otwarty problem na czyją rzecz sąd ma zasądzić roszczenie:

czy na rzecz zarządcy – tak. D. Chrapoński Doradca Rest. Nr 4 z 2016r., S. Cieślak Wpływ postępowania upadłościowego na pompowania w sprawach gospodarczych. Palestra 2008/9-10/9-26

na rzecz dłużnika – tak. A. Hrycja System Prawa handlowego; Orz.SN z 7.10.2004, IVC CK 86/04

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r. IV CK 86/04

W sprawie, w której syndyk działa na rzecz upadłego (art. 60 § 1rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. -Prawo upadłościowe, tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm., art.144 § 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. Nr 60, poz. 535), świadczenie dochodzone przez syndyka lub przeciwkosyndykowi podlega zasądzeniu na rzecz upadłego lub od upadłego.

LEX nr 143176, Biul.SN 2005/2/15

13



POSTĘPOWANIE UKŁADOWE POSTĘPOWANIESANACYJNE

Postępowanie o zatwierdzenie układu w zasadniczej części toczy się poza sądem.

Na tym etapie postępowania nie ma ono żadnego wpływu na bieg postępowań sądowych, administracyjnych oraz sądowoadministracyjnych z udziałem dłużnika. Zgodnie bowiem z art. 36 ust. 1 PrRestr zawarcie umowy z nadzorcą układu nie ogranicza ta dłużnika w zarządzie jego majątkiem. Sytuacja zmienia się z chwilą wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu, gdyż zgodnie z art. 224 ust. 1 od dnia wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu do dnia jego uprawomocnienia nadzorca układu wykonuje uprawnienia nadzorcy sądowego. Przepisy art. 36 ust. 2 i 3, art. 37 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 r stosuje się odpowiednio.

Art. 257. Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności

brak zapisu analogicznego do art.276 i art.310 , iż koszty wszczęcia takiego postepowania obciążają wszczynającego – wyjście –zastosowanie art. 101 kpc– -chodzi to postępowania wszczęte po otwarciu przyśpieszonego postępowania układowego

Art. 276. Otwarcie postępowania układowego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.

Koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności – chodzi to postępowania wszczęte po otwarciu postępowania układowego

Art. 310. Otwarcie postępowania sanacyjnego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności

Koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności.

14




Art..258nadzorca sądowy NIE WSTĘPUJE z mocy prawa do postepowania w charakterze interwenienta ubocznego

Nadzorca nie bierze udziału w postępowaniach sądowych, administracyjnych i przed sądami polubownymi. Nie staje się strona ani uczestnikiem tych postępowań

Art. 277 ust. 1 ust. 2Nadzorca sądowy WSTĘPUJE z mocy prawa do postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnychoraz przed sądami polubownymi, dotyczących masy układowej – nie zatem podstaw do zawieszania tych postępowań

W sprawach cywilnych nadzorca sądowy ma uprawnienia interwenienta ubocznego albo uczestnika postępowania, do którego przepisy o współuczestnictwie jednolitym stosuje się odpowiednio.

Art. 311. Postępowania sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi dotyczące masy sanacyjnej mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę albo przeciwko niemu. Postępowania te zarządca prowadzi w imieniu własnym na rzecz dłużnika.

Art.288 ust.2Uwzględniając wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, sąd ODBIERA ZARZĄD WŁASNY dłużnikowi i wyznacza zarządcę.15




Skutki wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu należy oceniać w świetle regulacji art. 39 ust. 1 PrRest a zatem na dokonanie czynności takiej jak zawarciu ugody, zrzeczeniesię roszczenia, która przekracza zakres zwykłego zarządu potrzebna będzie zgoda nadzorcy układu pod rygorem nieważności. Tak A. Hrycaj System prawa handlowego

Dłużnik niezwłocznie informuje nadzorcę sądowego o postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi, dotyczących masy układowej, prowadzonych na rzecz lub przeciwko dłużnikowi.

W sprawach tych uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie wywiera skutków prawnych

– sąd pomija takie oświadczenie dłużnika złożone bez zgody- dłużnik przedkłada oświadczenie nadzorcy sądowego lub sąd wzywa dłużnika do przedłożenia przez nadzorcę takiego oświadczenia- wydanie orzeczenia z naruszeniem obowiązku uzyskania zgody nadzorcy może spowodować zarzuty naruszenia prawa procesowego, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia

W sprawach cywilnych nadzorca sądowy ma uprawnienia interwenienta ubocznego albo uczestnika postępowania, do którego przepisy o współuczestnictwie jednolitym stosuje się odpowiednio.

- ma uprawnienie a to oznacza że nie jest interwenientem ubocznym- ma uprawnienia interwenienta samoistnego do którego stosuje się przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art.73§ 1 kpc

Dłużnik powinien zawiadomić nadzorcę sądowego oraz sąd prowadzący postepowanie o postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi, dotyczących masy układowej, prowadzonych na rzecz lub przeciwko dłużnikowi- sąd prowadzący postępowanie cywilne winien zawiadamiać nadzorcę sądowego o termin ach rozpraw oraz doręczać odpisy orzeczeń.- niezawiadomienie nadzorcy nie powoduje nieważności postępowania – aktualne jest Orz SN IIICSK 349/07 SN: nadzorca sądowy nie ma praw strony, dlatego jego niezawiadomienie o rozprawie, chociaż jest uchybieniem procesowym, nie może prowadzić do następstw określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c.

Odebraniem zarządu dłużnikowi i ustanowienie zarządu powoduje, że stroną procesu staje się z mocy prawa zarządca.Art.. 311 ust. kreuje bezwzględnie podstawienie procesowe zarządcy w miejsce w miejsce dłużnika w sprawach dotyczących masy sanacyjnej.Dłużnik w tych sprawach choć zachowuje status strony procesu w ujęciu materialnoprawnym to jednak traci legitymację procesową na skutek otwarcia postępowania sancyjwnego.

16

Documents

Wpływ postepowań restrukturyzacyjnych na postępowania …