Upload
hakiet
View
242
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I PRAWA
W BIELSKU-BIAŁEJ
STUDIA PODYPLOMOWE: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA
STREFY EURO
PRACA DYPLOMOWA
„Wpływ konfliktów zbrojnych na stabilność krajów strefy euro na tle
wybranych krajów Unii Europejskiej.”
Autor: Promotor:
Mariusz Mazur dr Adam ŻABKA
Paweł Kamiński
Bielsko-Biała, 2015 rok
2
SPIS TREŚCI
Wstęp…………………………………………………..…………………………………….. 3
Rozdział I. Typologia konfliktów zbrojnych i jej rodzaje………………………….…………5
Rozdział II. Konflikty zbrojne po powstaniu unii europejskiej…………………….…………7
Konflikt w Iraku…………….……...………….…………………...………………………..8
Konflikt w Afganistanie ……………….……………………………………………………9
Konflikt na Ukrainie ………..………………………………………………..….…..……..11
Konflikt w Egipcie………………………………………………………………………….12
Konflikt w Libii…………………………………………………………………………….13
Konflikt w Tunezji………………………………………………………………………….13
Rozdział III. Miary stabilności gospodarki…………………………………………………..15
Rozdział IV. Porównanie okresów konfliktów z wybranymi wskaźnikami……..…………..19
Wnioski……………………..………………………………………………..………....…….27
Bibliografia...............................................................................................................................28
3
WSTĘP
Co jakiś czas w serwisach informacyjnych na wszystkich kanałach telewizyjnych, radiowych,
czy stronach internetowych pojawia się hasło: konflikt, konflikt zbrojny, które staje się
jednocześnie tematem zagorzałych dyskusji odnośnie skutków konfliktów mających wpływ
na gospodarkę Unii Europejskiej. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę z tego, skąd biorą się te
pojęcia, czy też na jakich szczeblach zapadają w ogóle decyzje o ingerencji w danym
państwie. Dlatego na temat pracy dyplomowej postanowiliśmy wybrać wpływ konfliktów
zbrojnych, dokładniej opisując jedynie niektóre, najgłośniejsze z nich, opierając się
jednocześnie na własnych doświadczeniach. Tytuł naszej pracy zatem brzmi: „Wpływ
konfliktów zbrojnych na stabilność krajów strefy euro na tle wybranych krajów w Unii
Europejskiej”.
W tej pracy chcemy na miarę naszych możliwości konstruktywnie przedstawić powyższe
zagadnienie. Dlaczego wybraliśmy taki temat? Ponieważ było to podyktowane głównie
poszerzeniem wiedzy o strefie euro, o korzyściach płynących ze wspólnej waluty w Unii
Europejskiej. Zadaliśmy sobie pytanie, czy konflikty zbrojne mają wpływ na gospodarkę Unii
Europejskiej i na gospodarkę światową i jakie wskaźniki makroekonomiczne najbardziej
ukazują ten wpływ.
Głównym celem pracy dyplomowej będzie zatem porównanie wskaźników
makroekonomicznych np. PKB, kursy walut, inflacja, ceny ropy, złota, indeksy giełdowe
w takich krajach jak Polska, Czechy, Dania, które należą do Unii Europejskiej lecz nie należą
do unii walutowej oraz Słowacja, Niemcy, Francja należące do strefy euro. Pokażemy też
wskaźniki wszystkich państw Unii oraz wszystkich krajów strefy euro jako jednej gospodarki.
W rozdziale pierwszym przedstawiliśmy jedynie ogólnie typologię konfliktów zbrojnych i jej
rodzaje.
Rozdział drugi to historyczne przedstawienie konfliktów zbrojnych w takich krajach jak Irak,
Afganistan, Tunezja, Egipt i Libia.
Rozdział trzeci to miary stabilności gospodarki.
Rozdział czwarty to porównanie konfliktów zbrojnych ze wskaźnikami
makroekonomicznymi. Pracę dyplomową oparliśmy na analizie dostępnych na polskim rynku
wydawniczym książek, autorów zajmujących się tym zagadnieniem i innych pomniejszych
mniej bądź bardziej znanych publikacjach, jednakże bardzo pomocnych przy powstawaniu tej
pracy dyplomowej. Część materiałów pochodzi ze stron internetowych, które zawierają wiele
cennych informacji, wymagających jednak zawsze dokładnego i skrupulatnego sprawdzenia.
4
Mimo wszystko mamy nadzieję, że zebrane i przedstawione w tym opracowaniu materiały, w
stopniu, co najmniej dobrym przedstawią i wyjaśnią pojęcie konfliktu i konfliktu zbrojnego.
Szczegółowy wykaz literatury został zamieszczony na końcu niniejszej publikacji.
5
ROZDZIAŁ I
Typologia konfliktów zbrojnych i jej rodzaje
Pojęcie konfliktu zbrojnego jest szersze od pojęcia wojny. Konflikt (łac. conflictus =
zderzenie) to wszelkie przejawy walki zbrojnej, której uczestnikami są strony nie będące
podmiotami prawa międzynarodowego, poprzedzony zwykle jest antagonizmem stron
i narastającą sprzecznością interesów. Z konfliktem do czynienia mamy wtedy, gdy grupa
ludzi posiadająca określoną tożsamość świadomie przeciwstawia się innej grupie mającej
interesy sprzeczne z interesami pierwszej grupy.
Według L.A.Caser: ,,konflikt to walka o wartości i prawa do dóbr takich jak status, siła,
zasoby, której celem jest zneutralizowanie, osłabienie lub wyeliminowanie przeciwników”.
Do konfliktu może dojść w różnych sytuacjach i występuje między dwoma lub większą liczbą
stron. Kiedy sprzeczność interesów występuje w jednym państwie mówimy że jest to konflikt
wewnątrzpaństwowy. Natomiast, gdy jest to sprzeczność między państwami to jest to konflikt
międzynarodowy. Znaczna liczba konfliktów wewnętrznych ulega umiędzynarodowieniu
poprzez włączenie się do nich strony trzeciej, zwykle następuje to w formie wsparcia
finansowego, materialnego lub pośredniej pomocy wojskowej.
CECHY KONFLIKTÓW ZBROJNYCH:
odbywają się zawsze między konkretnymi uczestnikami
rozpoczynają się i kończą w określonym czasie
przechodzą różne fazy (np. wzrostu i spadku napięcia, eskalacji)
obejmują określone obszary (państw, kontynentów)
skupiają się na zdobywaniu określonych wartości i dóbr
wzrost udziału w nich dzieci; ponad 90% ofiar stanowi ludność cywilna
podsycają je dążenia secesjonistyczne określonych obszarów
wojny narodowowyzwoleńcze przekształciły się w wewnętrzne konflikty o władzę,
a przede wszystkim o kontrolę nad surowcami
PRZYCZYNY KONFLIKTÓW MIĘDZYNARODOWYCH
1. Kryterium podmiotowe (K.Waltz)
poziom jednostek - ocena natury i zachowania człowieka wojna wyrazem egoizmu
i głupoty ludzkiej
6
poziom państw i społeczeństw - państwa wywołując wojny chcą uzyskać wewnętrzną
jedność osiągnięcie światowego pokoju nastąpi, gdy przemiany ustrojowe dokonują
się we wszystkich państwach
poziom systemu międzynarodowego - system międzynarodowy cechuje brak
kompleksowego i wiążącego systemu prawnego najlepszym rozwiązaniem byłoby
utworzenie rządu światowego dla współdziałania państw.
2. Mikroteorie - upatrują przyczyn wojen w naturze i zachowaniu jednostek
3. Makroteorie - przyczyny konfliktu leżą na poziomie społeczeństw, państw, systemu
światowego
4. Kryterium przedmiotowe
polityczne i terytorialne - chęć zdobycia suwerenności lub wpływu na określonym
terytorium
ekonomiczne - np. chęć zdobycia wpływów gospodarczych za granicą; chęć
kontrolowania bogactw poza własnym terytorium państwowym itp. lecz także
zróżnicowanie tempa i poziomu rozwoju gospodarczego między podmiotami SM
militarne - zwłaszcza wyścig zbrojeń
ideologiczne - np. okres zimnej wojny, ale również na tle kulturowym lub
cywilizacyjnym
ekologiczne - wzrost populacji, wyczerpywanie się zasobów naturalnych,
nierównomierna dystrybucja zasobów naturalnych
FAZY I STADIA ROZWOJOWE KONFLIKTÓW MIĘDZYNARODOWYCH
1) stabilny pokój - ograniczone stosunki między stronami, rozbieżności w celach
i wartościach rozwiązywanie dyplomatyczne.
2) niestabilny pokój - wzrasta poziom wrogości, pojawiają się napięcia; podejmowane są
działania niedopuszczające do zaostrzenia konfliktu, zazwyczaj za pomocą
niebezpośrednich uczestników.
3) kryzys - sytuacja trudna do kontrolowania, dynamiczna i zmienna. Metody
rozwiązywania kryzysu: negocjacje, mediacje, komisja badań, koncyliacja, podjęcie
środków prawnych na arenie międzynarodowej.
4) wojna - konflikt zbrojny.
5) zawieszenie broni
7
RODZAJE KOFLIKTÓW
ze względu na położenie geograficzne: lokalne, subregionalne, regionalne,
ponadregionalne, globalne (Północ-Południe)
ze względu na przyczyny konfliktu: konflikty graniczne i spory terytorialne (np. konflikt
o Kaszmir)
zamorskie (np. francuska wojna w Indochinach 1946-1954)
na tle ekonomicznym (np. diamenty w Sierra Leone)
etniczne
mniejszościowe
na tle religijnym
ideologiczne
ze względu na walczące podmioty:
o międzypaństwowe (uczestniczą głównie państwa lub zorganizowane siły)
o niepaństwowe (ugrupowania polityczne o charakterze wewnątrzpaństwowym, które
z czasem mogą korzystać z pomocy zewnętrznej)
ze względu na sposób prowadzenia walki – działania lądowe, morskie i powietrzne
ze względu na rodzaj użytej broni – atomowej, chemicznej, biologicznej
ze względu na aspekty prawne i moralne – w kryterium prawnym istotne znaczenie
posiada określenie prawnego charakteru konfliktów zbrojnych (czy są legalne czy
nielegalne). Moralna ocena konfliktów dokonywana jest z punktu widzenia interesów
i celów wszystkich wojujących stron
Konflikt o niskim natężeniu:
retorsja: np. zerwanie stosunków dyplomatycznych
demonstracja: pokaz siły jako czynnik odstraszający bądź ograniczający jego działania ze
względu na potencjalne konsekwencje
odwet: np. Izrael Autonomia Palestyńska
interwencja: naruszenie suwerenności danego kraju. Mieszanie się w sprawy wewnętrzne
innego państwa.
8
ROZDZIAŁ II
Konflikty zbrojne po powstaniu Unii Europejskiej
Konflikt w Iraku
Na obszarze współczesnego Iraku przez stulecia, nawet jeszcze przed naszą erą, toczyły się
konflikty zbrojne. Dopiero w 1932 roku stał się krajem niepodległym, choć nadal pod
kontrolą Brytyjczyków, ze względu na ogromne złoża ropy naftowej. Z czasem, po wielu
utarczkach, coraz silniejszą pozycję i wpływy zdobywała Partia Socjalistycznego Odrodzenia
Arabskiego, czyli Baas. Od roku 1979 do 2003 roku partią Baas i krajem rządził Saddam
Husajn, który wcześniej odsunął od władzy prezydenta – Ahmeda Hassana al-Bakra.
„[…] Wojna, którą koalicja międzynarodowa pod przewodnictwem USA wydała Irakowi 20
marca 2003 roku zakończyła się szybką klęską reżimu Saddama Husajna. 9 kwietnia 2003
roku w centrum Bagdadu doszło do symbolicznego obalenia przez Amerykanów
i Irakijczyków gigantycznego posągu Saddama Husajna. W kolejnych kilku dniach
Amerykanie wraz z bojownikami kurdyjskimi zajęli największe miasta północnego Iraku
Kirkuk i Mosul, a także rodzinne miasto Husajna - Tikrit, pieczętując upadek dyktatora”1.
Rządzony przez Saddama Irak niejednokrotnie pokazał w jakiej pogardzie ma pokój, prawo
międzynarodowe, prawa człowieka, suwerenność sąsiadów. Nie wygasła jeszcze pamięć
o pierwszej wojnie nad Zatoką Perską, która rozpoczęła się od irackiego najazdu na Kuwejt,
wyzwolony następnie przez siły koalicji międzynarodowej. Świat pamiętał też, że podczas
wojny iracko-irańskiej Saddam nie zawahał się użyć broni chemicznej przeciwko irackim
Kurdom, którzy w połowie lat 80. wzniecili kolejne powstanie. Prezydent USA George
W. Bush miał dokończyć to, czego nie udało się dokonać jego ojcu w czasie Pustynnej Burzy.
Iracki dyktator miał zostać w końcu pociągnięty do odpowiedzialności za popełnione
zbrodnie”2. Koalicja antyterrorystyczna - czyli Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i inne
kraje Zachodu - z punktu widzenia opinii publicznej odniosła sukces. Przynajmniej tak można
sądzić, nie znając bliżej szczegółów. Szybkie zdobywanie kolejnych miast, małe straty własne
sprawiły, że cała akcja została ogłoszona zwycięstwem nad armią Saddama Husajna. Teraz
możemy się jedynie domyślać, że była to swoista przemyślana strategia irackich dowódców
i może samego Saddama Husajna. W sytuacji braku możliwości prowadzenia otwartej walki,
1 http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Irak,problemy,Konflikt
2http://konflikty.wp.pl/gid,15426731,kat,1020349,title,10-lat-temu-rozpoczela-sie-inwazja-na-
Irak,galeria.html?ticaid=110842
9
duża część armii irackiej przeszła do „podziemia” i rozpoczęła walkę metodami
terrorystyczno-partyzanckimi, co okazało się dość skuteczną metodą.
Konflikt w Afganistanie
Islamska Republika Afganistanu to państwo położone w południowej części Azji Środkowej,
które powstało w 1747 roku z rozpadu państwa perskiego. Spory wewnętrzne kraju wynikały
głównie z dużego zróżnicowania etnicznego: poza ludami afgańskimi były plemiona
turkmeńskie, Uzbecy, Tadżykowie oraz ludy irańskie: Hazarowie i Beludżowie. O kontrolę
nad Afganistanem rywalizowały także Wielka Brytania i Rosja, co skończyło się uznaniem
niepodległości i suwerenności Afganistanu przez rząd Anglii. Po wielu konfliktach
14 kwietnia 1988 roku w Genewie Afganistan, Pakistan, USA i ZSRR podpisały
porozumienia o uregulowaniu sytuacji w Afganistanie, po którym rozpoczęło się oficjalne
wycofywanie wojsk radzieckich. Reżim komunistyczny, którym od maja 1986 roku kierował
Mohammad Najibullah, trwał nadal, a wśród mudżahedinów zaczęły ujawniać się podziały na
tle religijnym i etnicznym (część ugrupowań czerpała wzorce z szyickiej rewolucji w Iranie,
część zaś z sunnickiego Pakistanu). Tymczasem na południu kraju pojawiło się nowe
ugrupowanie – Talibowie, tj. studenci promujący radykalną interpretację islamu.
W październiku 1994 roku zajęli oni Kandahar na południu kraju, a w lutym 1995 roku
wyparli Hekmatyara z baz pod Kabulem. Talibowie uzyskali pomoc Pakistanu i przejmowali
kontrolę nad coraz większymi połaciami kraju, m.in. opanowując Herat we wrześniu 1995
roku. 8 sierpnia 1998 roku talibowie zajęli Mazar-i-Sharif, ostatnie duże miasto Afganistanu.
Sprawowali wówczas kontrolę nad 95% terytorium Afganistanu i wszędzie bezwzględnie
stosowali muzułmańskie prawo szariatu, co budziło odrazę społeczności międzynarodowej.
Jednak największe obawy wywołało udzielenie schronienia międzynarodowej organizacji
terrorystycznej Al-kaida i jej szefowi Osamie bin Ladenowi. Po tym jak 7 sierpnia 1998 roku
doszło do krwawych zamachów bombowych na ambasady USA w Kenii i Tanzanii, 20
sierpnia armia amerykańska dokonała ostrzału rakietowego domniemanych obozów
treningowych Al-kaidy koło Khostu i Jalalabadu. W listopadzie 1998 roku Talibowie
przeprowadzili proces bin Ladena, ogłaszając go „człowiekiem bez grzechu”. W związku
z takim stanowiskiem Talibów 15 października 1999 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ
postanowiła nałożyć sankcje finansowe i transportowe.
Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku prezydent USA George W. Bush
zażądał od Talibów bezwarunkowego wydania przywódców al-Qaidy i zamknięcia obozów
10
treningowych. Talibowie odrzucili ultimatum, wobec czego 7 października 2001 roku wojska
amerykańskie i brytyjskie rozpoczęły kampanię powietrzno-rakietową w Afganistanie, zaś na
lądzie do ofensywy przystąpił opozycyjny Sojusz Północny. Reżim Talibów upadł w ciągu
kilku tygodni – już 13 listopada 2001 roku jednostki Sojuszu Północnego zajęły Kabul,
a 7 grudnia Talibowie opuścili swoją ostatnią twierdzę – Kandahar. Nie udało się jednak
schwytać ani bin Ladena ani przywództwa Talibów. W wyniku konsultacji przedstawicieli
różnych grup etnicznych i politycznych w Bonn 5 grudnia zawarto porozumienie o powołaniu
rządu tymczasowego kierowanego przez Hamida Karzai; formalnie zaprzysiężony został
22 grudnia. W czerwcu 2002 roku loya jirga (tradycyjne afgańskie zgromadzenie
przywódców) powierzyło Karzajowi funkcję prezydenta. Zgodnie z ustaleniami z Bonn
i rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ z 20 grudnia w Afganistanie rozmieszczono
Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (International Security Assistance Force –
ISAF), początkowo ograniczone do Kabulu i okolic, ale później o rozszerzonym mandacie.
Oprócz nich w kraju działały również siły amerykańskie zajmujące się ściganiem Talibówi
bin Ladena, mające swoją główną bazę w Bagram. Dalsze pogorszenie się sytuacji
w Afganistanie w pierwszej połowie 2006 roku zmusiło USA do przeprowadzenia operacji
„Mountain Thrust” opartej na intensywnych bombardowaniach, która była największą
operacją militarną od 2001 roku. Nie doprowadziła ona jednak do osłabienia działalności
Talibów, np. 8 września 2006 roku w samobójczym zamachu na konwój amerykański koło
ambasady w Kabulu. Talibowie uzyskali stałą obecność na 54% obszaru Afganistanu
i zapobieżenie ich zwycięstwu wymagało podwojenia liczebności wojsk NATO
w Afganistanie do 80 tysięcy. Tymczasem afgańskie siły bezpieczeństwa wciąż znajdowały
się w fazie tworzenia i nie były jeszcze w stanie samodzielnie stawić czoła rebeliantom.
W czerwcu 2007 roku, gdy szkolenie przejęła z rąk Niemiec Unia Europejska, siły policyjne
liczyły około 70 tysięcy (z docelowych 82 tysięcy) funkcjonariuszy, jednak odpowiednie
wyposażenie posiadało jedynie 40% z nich. Uważano, że siły policyjne są nieefektywne
i skorumpowane, nierzadko pobierając łapówki od farmerów trudniących się produkcją opium
oraz przemytników narkotyków. Nadal trwało też szkolenie przez USA afgańskiej armii,
która w czerwcu 2005 roku liczyła 26 tysięcy żołnierzy, a w połowie 2007 roku – 40 tysięcy;
celem jest osiągnięcie stanu 70 tysięcy żołnierzy. Kontakty między rządem a Talibami
odbywały się więc za pośrednictwem przywódców plemiennych. Uważano, że Talibowie nie
stanowili już spójnego ugrupowania o charakterze religijnym, ale stanowili mariaż dawnych
bojowników, kryminalistów, przemytników i członków międzynarodówki terrorystycznej Al-
11
kaidy. Najprawdopodobniej Talibowie otrzymywali wsparcie ze źródeł zewnętrznych,
zwłaszcza z Pakistanu i regionu Zatoki Perskiej.
Konflikt na Ukrainie
Konflikt na Ukrainie rozpoczął się od „Euromajdanu” na placu Niepodległości w Kijowie,
jako fala największych manifestacji i protestów na Ukrainie od czasu uzyskania przez ten kraj
niepodległości w 1991 roku. Protesty zaczęły się 21 listopada 2013 roku demonstracją
przeciwko odłożeniu przez prezydenta Wiktora Janukowycza podpisania umowy
stowarzyszeniowej z Unią Europejską, a opozycja zażądała usunięcia prezydenta. Wraz
z rozwojem sytuacji postawy manifestantów radykalizowały się i zyskiwały na popularności
postulaty usunięcia prezydenta oraz generalnej odmiany sytuacji w państwie, a sam ruch
przekształcił się w ogólnonarodową rewolucję. Brutalne rozpędzenie protestów 30 listopada
2013 roku przez jednostki specjalne policji Berkut wywołało falę oburzenia i tym samym
doprowadziły do umasowienia ruchu. Protesty rozprzestrzeniły się na cały kraj, a centralny
plac Kijowa – plac Niepodległości, przekształcił się w miejsce permanentnych wieców
protestacyjnych i został ochrzczony Euromajdanem. Apogeum protestów nastąpiło 1 grudnia
tegoż roku, gdy liczba protestujących w Kijowie dochodziła niemal do 800 tysięcy.
W zachodniej części kraju doszło do zajęcia budynków administracji rządowej
i samorządowej przez protestujących, natomiast podobne próby na wschodzie spotkały się
z ograniczonymi sukcesami.
Uliczne walki z 18–20 lutego 2014 roku kosztowały życie i zdrowie kilkuset osób i stały się
punktem zwrotnym w rozwoju sytuacji. Wiktor Janukowycz pod naciskiem opinii zachodniej,
a także fali wzburzenia w kraju zdecydował się przywrócić konstytucję z 2004 roku
i doprowadzić do wcześniejszych wyborów. 21 lutego milicja została usunięta z ulic Kijowa
a Janukowycz opuścił stolicę. Prezydent został odsunięty od władzy, tak jak i prorosyjska
Partia Regionów, natomiast powołano rząd Arsenija Jaceniuka, w obwodzie ługańskim
i donieckim prorosyjscy separatyści, wspierani militarnie przez Rosję, wystąpili wraz z nią
zbrojnie przeciw nowemu rządowi i proklamowali powstanie samozwańczych republik:
Donieckiej Republiki Ludowej (DNR) i Ługańskiej Republiki Ludowej (LNR). Po zbrojnym
zajęciu kluczowych miast Donbasu ogłosili w maju 2014 roku konfederację obu republik w
Federacyjną Republikę Noworosji. Po opanowaniu części miast regionu przez uzbrojone
oddziały separatystów Siły Zbrojne Ukrainy uruchomiły tzw. operację antyterrorystyczną
12
(ATO), której celem było rozbicie ugrupowań zbrojnych separatystów i zlikwidowanie
samozwańczych republik ludowych na terytorium Ukrainy.
Konflikt w Egipcie
Konflikt, jaki wybuchł w Egipcie w styczniu 2011 roku, nie był czymś nowym na tle innych
krajów arabskich, gdzie na przełomie lat 2010 i 2011 mieliśmy do czynienia ze zjawiskiem
określanym nieraz jako „arabska wiosna ludów”.
Ludność wielu krajów arabskich – m.in. Tunezja, Egipt, Algieria, Jordania, Jemen, Libia,
Arabia Saudyjska – w masowych protestach wyrażała swoje niezadowolenie z warunków
życia, które potęgowane było przez bezrobocie i rosnące ceny żywności, a także korupcja i
nepotyzm, również wszelkie inne ograniczenia nakładane na społeczeństwo przez autorytarną
władzę nie poprawiały i tak już zaognionej sytuacji.
Do wybuchu protestów w Kairze doszło 25 stycznia 2011 roku od zwołanej za pośrednictwem
serwisów internetowych akcji „Dzień Gniewu” – Egipcjanie w masowych protestach żądali
ustąpienia z urzędu prezydenta Hosniego Mubaraka, który pełnił funkcję prezydenta Egiptu
nieprzerwanie od 1981 roku. Protesty te w Egipcie spowodowały śmierć około trzystu osób.
W kolejnych dniach demonstracje były kontynuowane i objęły zasięgiem inne miasta, m.in.
Aleksandria i Suez. Do kraju z emigracji powrócił lider opozycji, Mohamed ElBaradei, który
przyłączył się do manifestujących. 28 stycznia w ramach akcji „Piątek Gniewu”. Doszło
wtedy do masowych protestów i krwawych starć ze służbami bezpieczeństwa, w których
zginęło kilkadziesiąt osób, a w odpowiedzi na ulice miast wyprowadzone zostało wojsko.
Władze wprowadziły także godzinę policyjną, a wcześniej odcięły całkowicie dostęp do sieci
internetowej i telefonii komórkowej. Podczas protestów z więzień w całym kraju uciekło
kilka tysięcy osadzonych, a w miastach dochodziło do aktów grabieży i chuligaństwa,
splądrowane zostało Muzeum Egipskie w Kairze. 29 stycznia 2011 roku prezydent Mubarak
pod naciskiem społecznym odwołał rząd i na stanowisko nowego premiera powołał Ahmada
Szafika. Na urząd wiceprezydenta mianował Omara Suleimana. Nie doprowadziło to jednak
do wyciszenia nastrojów społecznych pomimo tego, że wojsko zadeklarowało nieużywanie
siły wobec demonstrujących. 1 lutego 2011roku w ramach „Marszu Miliona” w całym
Egipcie demonstrowało od miliona do 5 mln obywateli. Najwięcej osób zebrało się na
centralnym placu stolicy Midan Tahrir, który od początku był główną areną protestów.
Prezydent Mubarak zadeklarował odejście z urzędu po zakończeniu kadencji i nieubieganie
się o reelekcję w kolejnych wyborach prezydenckich. Zapowiedział pozostanie na stanowisku
i przeprowadzenie procesu reform do tego czasu. 2 lutego 2011 roku w kraju po raz pierwszy
13
doszło do gwałtownych starć między zwolennikami i przeciwnikami prezydenta, a 11 lutego
realizując postulaty protestujących Egipcjan prezydent ustąpił z urzędu.
Konflikt w Libii
Bezpośrednim skutkiem ponad ośmiomiesięcznego konfliktu była zmiana władzy w Libii.
Panujący przez 42 lata dyktator został odsunięty i zabity, a większość jego popleczników
została pochwycona lub zamordowana w czasie walk. 23 października 2011 roku nowe
władze ogłosiły w Bengazi, iż '"Libia jest wolnym krajem. Przedstawicielem Libii na arenie
międzynarodowej została Narodowa Rada Tymczasowa, która podczas trwania konfliktu
otrzymywała co raz większe poparcie na świecie. Przewodniczącym Rady, który pełnił
funkcję głowy państwa był Mustafa Muhammad Abd ad-Dżalil, jego zastępcą był Abdul
Hafiz Ghoga, natomiast urząd premiera objął Mahmud Dżibril. Po zakończeniu wojny
premier ogłosił, iż ustępuje ze stanowiska, które tymczasowo przejął Ali Tarhouni, a 31
października na to stanowisko desygnowano Abdela Rahim al-Kiba. Dowództwo NATO
poinformowało, iż operację powietrzną nad Libią zakończy się wraz z ostatnim dniem
października tegoż roku. Ogłoszono przeprowadzenie w ciągu ośmiu miesięcy elekcji do
parlamentu, który ma opracować nową konstytucję w 2012, poddaną pod osąd społeczności
w referendum. Prezydent Mustafa Muhammad Abd ad-Dżalil ogłosił, iż Libia nie stanie się
islamskim krajem ekstremistycznym, a w nowej konstytucji, islam ma być określony jako
umiarkowany. Wojna zostawiła olbrzymie zniszczenia w infrastrukturze kraju, zrujnowane
zostały miasta przez które przetoczyły się zacięte walki (m.in. Misrata oraz Syrta). Jednym
z następstw wojny w Libii była fala migracji ludności z tego kraju. Większość z imigrantów
opuszczała ojczyznę z powodu biedy i złych warunków życiowych, jednakże część z nich
mogła być związana z obalonym reżimem i szukać nowego miejsca osiedlenia. Celem
podróży była głównie Unia Europejska.
Konflikt w Tunezji
Rewolucja w Tunezji zwana też „jaśminową rewolucją” zapoczątkowała falę masowych
protestów społecznych, do jakich doszło w pierwszych miesiącach 2011 roku w niemalże
wszystkich krajach arabskich. W Tunezji zaczęły się protesty o charakterze społeczno-
politycznym przeciwko złej sytuacji materialnej, bezrobociu, brakowi swobód obywatelskich
i długoletniej władzy prezydenta Zina Al-Abidina Ben Alego. W ich rezultacie 14 stycznia
14
2011 roku prezydent zrzekł się władzy i opuścił kraj udając się do Arabii Saudyjskiej.
Początkiem wystąpień było samospalenie się przez bezrobotnego Mohameda Bouaziziego 17
grudnia 2010 roku w mieście Sidi Bu Zajd, z powodu zarekwirowania przez policję straganu,
na którym nielegalnie handlował owocami. Próba samobójcza miała być protestem przeciwko
brakowi możliwości znalezienia pracy. Protesty w ciągu tygodnia przeniosły się do innych
miast, a 27 grudnia 2010 roku dotarły do Tunisu. Począwszy od 8 stycznia 2011 roku doszło
do radykalizacji nastrojów społecznych, gdy w wyniku użycia siły przez policję z dnia na
dzień wzrastała liczba ofiar śmiertelnych. 15 stycznia 2011 roku obowiązki głowy państwa
przejął Fouad Mebazaâ, a 17 stycznia premier Mohamed Ghannouchi utworzył nowy rząd
jedności narodowej, w skład którego weszli również przedstawiciele opozycji. Przejściowe
władze zobowiązały się do poszanowania zasad demokracji i organizacji wolnych wyborów
w ciągu sześciu miesięcy. Obywatele nie przerwali jednak protestów, domagając się
odsunięcia od rządów wszystkich przedstawicieli obalonego reżimu. 27 stycznia 2011 roku
premier Ghannouchi dokonał zmian w rządzie, odwołując wszystkich ministrów ze
Zgromadzenia Demokratyczno-Konstytucyjnego, a 6 lutego zawieszona została działalność
tej partii. Pod wpływem dalszych protestów premier ustąpił ze stanowiska 27 lutego. 7 marca
zaprzysiężony został nowy rząd Bedżiego Caida Essebsiego, w którym nie znalazł się żaden
z członków dawnej administracji. Na początku marca przejściowe władze podjęły decyzję
o organizacji 24 lipca 2011 roku wyborów do Zgromadzenia Konstytucyjnego, które miało za
zadanie opracowanie nowej konstytucji, w oparciu o którą mogłyby następnie odbyć się
wybory parlamentarne i prezydenckie. W czerwcu data głosowania została jednak przesunięta
na 23 października z powodu problemów organizacyjnych. W wyborach, pierwszych
przeprowadzonych w sposób wolny i uczciwy, zwycięstwo odniosła islamska Partia
Odrodzenia. 12 grudnia 2011 roku Zgromadzenie Konstytucyjne nowym prezydentem kraju
wybrało Moncefa Marzoukiego. Rozwiązany został dawny aparat służb bezpieczeństwa,
odpowiedzialny za represjonowanie przeciwników politycznych oraz dawna partia rządząca -
Zgromadzenie Demokratyczno-Konstytucyjne. W czerwcu 2011 roku w zaocznym procesie
prezydent Ben Ali został skazany na 35 lat pozbawienia wolności za defraudację i nadużycie
funduszy państwowych, a miesiąc później na kolejne 15 lat za nielegalne posiadanie broni,
narkotyków i środków finansowych oraz 16 lat za korupcję i oszustwa przy zawieraniu
umów.
15
ROZDZIAŁ III
Miary stabilności gospodarki
Główne wskaźniki makroekonomiczne to dane statystyczne, które pokazują aktualny stan
gospodarki danego kraju w zależności od stanu poszczególnych obszarów gospodarki
(przemysł, rynek pracy, handel itp.). Są zwykle publikowane regularnie, w stałych porach
przez agencję rządowe i sektor prywatny. W rzeczywistości pozwalają monitorować puls
gospodarki, dlatego są one bardzo dokładnie obserwowane przez niemal wszystkich
uczestników rynków finansowych. Po opublikowaniu tych wskaźników, można
zaobserwować zmienność rynku, a stopień tej zmienności jest uwarunkowany znaczeniem
danego wskaźnika. Dlatego właśnie ważne jest zrozumienie, które wskaźniki są najważniejsze
i jaką sytuację odzwierciedlają.
Stopy procentowe odgrywają najważniejszą rolę w ruchu cen walut. Jako instytucje
ustalające stopy procentowe, banki centralne są najbardziej wpływowymi graczami. Dyktują
dynamikę przepływów inwestycyjnych, jako że waluta jest odzwierciedleniem gospodarki
danego kraju, różnice stóp procentowych mają wpływ na względną wartość walut względem
siebie. Gdy banki centralne zmieniają stopy procentowe, powodują ruch i zmienność na rynku
Forex. W świecie transakcji Forex, trafna spekulacja na działania banków centralnych może
zwiększyć szansę udanej transakcji.
Wskaźniki zatrudnienia odzwierciedlają ogólnie rozumianą kondycję gospodarki lub cyklu
ekonomicznego. Aby dobrze zrozumieć jak działa gospodarka, ważne jest aby wiedzieć ile
tworzy się lub likwiduje miejsc pracy oraz jaki procent siły roboczej aktywnie pracuje, a także
ile nowych osób przechodzi na bezrobocie, ważne jest również, aby monitorować prędkość
z jaką rosną płace.
Wskaźnik sprzedaży detalicznej jest podawany co miesiąc i jest istotną informacją na rynku
wymiany walut, ponieważ odzwierciedla całkowitą siłę wydatków konsumenckich oraz
sukces punktów sprzedaży detalicznej. Raport jest szczególnie ważny ponieważ jest to
okresowo podawany wskaźnik szeroko rozumianych zachowań konsumenckich, który ulega
korekcie ze względu na zmienne sezonowe. Może być użyty do przewidywania ważniejszych
wskaźników podążających oraz do oceny bezpośredniego kursu gospodarki.
Bilans Płatniczy odzwierciedla stosunek płatności przychodzących zza granicy do płatności
wychodzących za granicę i pokazuje sumę operacji w handlu zagranicznym, bilans handlowy
oraz równowagę między importem a eksportem, jak również płatności transferowe.
W przypadku kiedy przychodzące płatności przewyższają płatności wychodzące do innych
państw i międzynarodowych organizacji - bilans płatniczy jest dodatni. Nadwyżka jest
czynnikiem korzystnym dla wzrostu waluty danego kraju.
Rządowa polityka pieniężna i fiskalna stabilizacja gospodarki (np. pełne zatrudnienie,
kontrola inflacji, korzystny bilans płatniczy) jest jednym z celów, które rządy państw starają
się osiągnąć poprzez manipulowanie polityką pieniężną i fiskalną. Polityka fiskalna odnosi się
16
do podatków i nakładów, polityka pieniężna do rynków finansowych i podaży kredytów,
pieniądza i innych aktywów finansowych.
Stopa bezrobocia to wielkość statystyczna opisująca nasilenie zjawiska bezrobocia w danej
populacji. Najczęściej definiuje się stopę bezrobocia jako stosunek liczby osób bezrobotnych
do liczby ludności aktywnej ekonomicznie, czyli zasobu siły roboczej danej populacji. Tak
zdefiniowaną stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej definicji osoby
bezrobotnej. Najczęściej praktykowane jest podawanie stopy bezrobocia rejestrowanego, do
wyliczenia której przyjmuje się, że bezrobotny to osoba aktualnie zarejestrowana zgodnie z
prawem danego kraju jako poszukująca pracy. Natomiast Międzynarodowa Organizacja Pracy
zaleca wyliczanie stopy bezrobocia zgodnie z następującą definicją: za bezrobotną uważa się
osobę, która spełnia równocześnie wszystkie poniższe warunki:
ukończyła 15 lat;
aktualnie nie pracuje (nie świadczy pracy w rozumieniu definicji MOP), ani nie odbywa
przyuczenia do zawodu z elementami nauki praktycznej;
poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania lub w ciągu 6 tygodni poprzedzających
badanie;
jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub następnym i wyraża gotowość
podjęcia takiej pracy.
W Polsce podaje się najczęściej stopę bezrobocia rejestrowanego, natomiast GUS bada
również stopę bezrobocia według definicji MOP (w ramach BAEL – Badania Aktywności
Ekonomicznej Ludności, co kwartał na próbie rotacyjnej 20 000 gospodarstw domowych).
Stopa bezrobocia rejestrowanego wypada przeciętnie ok 1,5% poniżej stopy bezrobocia
ustalonej w tym badaniu.
Rzeczywista stopa bezrobocia dotyczy wszystkich bezrobotnych, niezależnie od przyczyn
braku zatrudnienia i jest ona generalnie zawsze wyższa, od podawanej jako wyliczenie
rejestracji bezrobotnych do ludności. Wynika to z braku rejestracji danej osoby, gdy nie jest
ona zaliczana do grupy rejestrowanej.
Produkt krajowy brutto, PKB – jest to pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden
z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych.
PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego
kraju w określonej jednostce czasu. Wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się
odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali
przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej
przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej: PKB =
produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi
gospodarki narodowej. Obliczanie PKB na podstawie podanej definicji jest uciążliwe, gdyż
statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia
pośredniego. Dlatego w praktyce używa się innych wzorów. Najpopularniejszy z nich opiera
się na spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom
wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony
popytowej: PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe (bez transferów) + eksport -
17
import + zmiana stanu zapasów. Kolejny wzór wynika z faktu, że suma wydatków musi być
równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej: PKB = dochody
z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja. Wzór ten wyraża podział
wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału,
inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku. PKB nominalny oblicza się według
bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza
Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach
statystycznych PKB realny zwykle przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku
bazowego. Do porównań międzynarodowych PKB przelicza się według bieżącego kursu
wymiany, przeważnie na dolary amerykańskie, albo według parytetu siły nabywczej – lepiej
oddającego realną wartość dochodu obywateli. W porównaniach międzynarodowych wartości
PKB liczonego według parytetu siły nabywczej różnią się względem liczonego według kursu
nominalnego na korzyść krajów o niższym poziomie cen, zwykle słabiej rozwiniętych, a na
niekorzyść krajów drogich. PKB należy różnicować z produktem narodowym brutto (PNB),
który jest miarą wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego
państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na danym terenie niezależnie od tego, czy
podmioty te działają w kraju, czy za granicą. W ten sposób w skład PNB Polski wchodzą
dochody polskich podmiotów za granicą oraz polskie PKB pomniejszone o dochody
podmiotów obcych. Czyste PKB jest wyznacznikiem wielkości gospodarki – jednakże jest złą
miarą zamożności społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu
jako miarę dobrobytu powszechnie używa się innego wskaźnika, którym jest PKB per capita
(czyli PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca). Produkt krajowy brutto podlega stałym
zmianom, zwykle wzrostowi. Wskaźnik tych zmian jest uznawany za jedną z najważniejszych
wielkości makroekonomicznych - pozwala pokazać trendy, pomaga ocenić, w jakim stadium
cyklu koniunkturalnego znajduje się gospodarka, a nawet w jakim (względnym) stanie jest
ona aktualnie.
Aspekty PKB
dochodowy (jaki przychód został wypracowany przez producentów w danym kraju);
wydatkowy (ile pieniędzy wydano w danym kraju na dobra i usługi);
produkcyjny (określa rynkową wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju)
Wpływ na rynek walutowy można przyjąć, że istnieje ogólnie przyjęta zależność: przy
uwolnionym kursie walutowym wzrost PKB powoduje także wzrost kursu waluty krajowej
w stosunku do walut obcych. W rzeczywistości powinno to dotyczyć stosunkowo większego
wzrostu PKB od notowanego przez inne gospodarki. W przypadku kursu sztywnego taki
wzrost PKB powinien stanowić presję na rewaluację kursu.
Działanie mechanizmu: wzrost PKB oznacza zwykle dobry stan gospodarki, wzrost
produkcji przemysłowej, przypływ inwestycji zagranicznych oraz wzrost eksportu. Przypływ
inwestycji zagranicznych i wzrost eksportu powodują zwiększenie popytu na walutę
narodową ze strony zagranicy, co wyraża się z kolei we wzroście jej kursu. Utrzymujący się
wzrost PKB może przejść w fazę „przegrzania” gospodarki, wzrost tendencji inflacyjnych,
18
oczekiwania podwyżki stóp procentowych (jeden ze środków walki z inflacją), co również
prowadzi do wzrostu wartości waluty narodowej. Wzrost lub spadek PKB zależy od polityki
gospodarczej rządu. Ze względu na środki, jakimi dysponuje państwo, dzielimy politykę
makroekonomiczną na fiskalną i monetarną. Zależność ta może zostać zakłócona przez na
przykład zmiany poziomu stóp procentowych w danym kraju. Zbyt duży wzrost kursu waluty
krajowej (aprecjacja) może doprowadzić do podniesienia kosztów eksportu (niekorzystny
kurs wymiany waluty), spadku kosztów importu, co w konsekwencji odniesie się do spadku
PKB lub przynajmniej spowolnienia jego wzrostu.
Zmiany PKB a inne wskaźniki powiększenie przyrostu PKB jest zazwyczaj skorelowane
z adekwatnym przyspieszeniem wzrostu sprzedanej produkcji przemysłowej oraz usług,
a także spadkiem stopy bezrobocia. Czynnikiem sprzyjającym przyspieszeniu wzrostu jest,
m.in. redukcja stóp procentowych przez obniżenie z jednej strony kosztów inwestycji
a z drugiej strony kosztów kredytów konsumpcyjnych. Podobny efekt dają zwiększone
wydatki państwa pokrywane długiem publicznym. Minusem obu rozwiązań, samego
gwałtownego wzrostu PKB jak i spadku bezrobocia, jest wzrost inflacji.
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, CPI – jest to indeks wzrostu cen
towarów i usług konsumpcyjnych, a także najpopularniejsza na świecie miara inflacji. Jest
średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe.
Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk zakupów. W Polsce
GUS tworzy koszyk na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych; co roku ustala ile
i co kupuje „uśrednione” gospodarstwo domowe, a także jaki jest udział poszczególnych
produktów i usług w łącznych wydatkach. Na podstawie obserwacji zmian cen tak dobranych
towarów i usług GUS oblicza wskaźnik inflacji. Wielu ekspertów uważa, że CPI jest nie tyle
miarą inflacji, co wskaźnikiem zmian kosztów utrzymania. Europejski Bank Centralny
prowadząc politykę pieniężną kieruje się zharmonizowanym wskaźnikiem cen
konsumpcyjnych (HICP), który w porównaniu do CPI ma niewielkie różnice metodologiczne.
Indeks cen dóbr produkcyjnych to wskaźnik, który obrazuje zmiany poziomu cen
ustalanych przez producentów na różnych etapach procesu wytwarzania dóbr. Powszechnie
stosowany na świecie, jako jedna z miar poziomu inflacji obok CPI. W Polsce indeks cen
dóbr produkcyjnych przyjmuje postać wskaźnika cen produkcji sprzedanej przemysłu. Jest
obliczany oraz publikowany przez Główny Urząd Statystyczny. Nie ma zunifikowanego
sposobu obliczania tego indeksu. Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu obrazuje
zmiany cen bazowych w przemyśle i opracowywany jest na podstawie miesięcznych badań
cen reprezentantów wyrobów i usług uzyskiwanych przez dobrane w sposób celowy
podmioty gospodarcze, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób. Obserwacją
obejmuje się dane dotyczące cen oraz wartości sprzedaży reprezentantów.
Istnieje wiele wskaźników ekonomicznych, a jeszcze więcej prywatnych raportów, które
można wykorzystać, aby dokonać ewaluacji podstaw rynku. Ważne, aby w pośpiechu nie
kierować się wyłącznie danymi liczbowymi, ale także zrozumieć co one oznaczają i jaki mają
wpływ na gospodarkę danego kraju.
19
ROZDZIAŁ IV
Porównanie konfliktów ze wskaźnikami z wybranych okresów
PKB
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Poland Czech Republic
Slovakia Germany
EU (28 countries) Euro area (19 countries)
Na podstawie tego wykresu przedstawiającego PKB wybranych przez nas państw oraz
porównania go z okresami konfliktów możemy zaobserwować wahania PKB szczególnie
wśród krajów nie będących w strefie euro naszym zdaniem spowodowanymi nie koniecznie
konfliktami ponieważ nie pokrywają się one z żadnymi z nich. Na wykresie widać duży
spadek w 2009 roku ale był on spowodowanym kryzysem gospodarczym. W kolejnych latach
widać zrównanie wskaźników.
20
KURSY WALUT
Korona czeska, Funt brytyjski
90
95
100
105
110
115
1202
00
3M
01
20
03
M0
7
20
04
M0
1
20
04
M0
7
20
05
M0
1
20
05
M0
7
20
06
M0
1
20
06
M0
7
20
07
M0
1
20
07
M0
7
20
08
M0
1
20
08
M0
7
20
09
M0
1
20
09
M0
7
20
10
M0
1
20
10
M0
7
20
11
M0
1
20
11
M0
7
20
12
M0
1
20
12
M0
7
20
13
M0
1
20
13
M0
7
20
14
M0
1
20
14
M0
7
20
15
M0
1
Czech Republic United Kingdom
Wykres przedstawia wahania kursu walut korony czeskiej oraz funta brytyjskiego na
przestrzeni 12 lat. Porównując kursy walut z datami konfliktów możemy zauważyć że na
początku konfliktu w Iraku nastąpił znaczny spadek wartości funta. Następnie znaczne
wahania nastąpiły pod koniec 2008 roku i na początku 2009 roku te wahania były
spowodowane kryzysem a nie konfliktami zbrojnymi. Kolejne wahania nastąpiły w połowie
2010 roku i trwały do połowy 2011 roku i te wahania mogły być spowodowane konfliktem w
Libii. Korona czeska miała największe wahania w czasie kryzysu gospodarczego w 2009 roku
oraz pod koniec 2013 roku i na początku 2014 roku, ale nie wydaje się nam aby było to
spowodowane konfliktem na Ukrainie, który miał miejsce w tym okresie.
21
Złoty polski, Forint węgierski, Korona duńska
90
95
100
105
110
115
2003
M01
2003
M10
2004
M07
2005
M04
2006
M01
2006
M10
2007
M07
2008
M04
2009
M01
2009
M10
2010
M07
2011
M04
2012
M01
2012
M10
2013
M07
2014
M04
2015
M01
Poland
Hungary
Denmark
Na podstawie tego wykresu możemy zauważyć że korona duńska pozostaje stabilna przez
cały okres, na którym się skupiliśmy co do złotówki i forinta, możemy zauważyć że wahania
tych walut są podobne i największe z nich wystąpiły w roku 2003 roku początek konfliktu
w Iraku, 2010 rok konflikt w Tunezji i od 2011 do 2014 roku konflikt w Libii i Egipcie,
można wnioskować że wahania te mogły być spowodowane konfliktami zbrojnymi. Co do
wahań z lat 2008 i 2009 były spowodowane kryzysem gospodarczym.
22
Frank szwajcarski
11,11,21,31,41,51,61,71,8
20
01-
01-
31
20
01-
09-
28
20
02-
05-
31
20
03-
01-
31
20
03-
09-
30
20
04-
05-
31
20
05-
01-
31
20
05-
09-
30
20
06-
05-
31
20
07-
01-
31
20
07-
09-
28
20
08-
05-
30
20
09-
01-
30
20
09-
09-
30
20
10-
05-
31
20
11-
01-
31
20
11-
09-
30
20
12-
05-
31
20
13-
01-
31
20
13-
09-
30
20
14-
05-
30
20
15-
01-
30
Na tym wykresie widzimy wahania franka szwajcarskiego, które wystąpiły na początku
konfliktu w Afganistanie następne wahanie nastąpiło na początku konfliktu w Iraku w 2003.
Początkiem 2008 rozpoczął się kryzys gospodarczy w związku z czym zauważamy wahania
w tym okresie. Rok 2010 i 2011 wahania kursu które mogły być spowodowane kryzysem w
Libii. Ostanie wahania nastąpiło w drugiej połowie 2014 roku i mogło być spowodowane
konfliktem ukraińskim.
23
INFLACJA
-2
0
2
4
6
8
10
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Poland Czech Republic SlovakiaGermany EU (28 countries) Euro area (19 countries)
Największe wahanie możemy zauważyć na wykresie Słowacji w latach 2004-2005, który
spowodowany był wstąpieniem Słowacji do Unii Europejskiej oraz w połowie roku 2007
prawdopodobnie wynikający z problemów wewnętrznych. Dalej wykresy pozostają raczej
stabilne nie licząc roku 2009 nastąpił kryzys gospodarczy. Zniknięcie z mapy turystycznej
dwóch krajów tj. Tunezji i Egipt stosunkowo tanich mogło spowodowało wzrost popytu
w innych krajach uznawanych za turystyczne co mogło spowodować wzrost cen usług
turystycznych (Hiszpania, Włochy, Francja) a co za tym idzie wpłynąć na inflację w okresie
2010 i 2013 w strefie euro i UE – co mogło być spowodowane konfliktami w tych krajach
zwiększenie wydatków na usługi turystyczne w Europie mogło nieznacznie powodować
wzrost udziału tej branży w PKB i wpłynąć na wzrost inflacji.
24
CENY SUROWCÓW
Ropa naftowa
0
20
40
60
80
100
120
140
16020
01-0
1-31
2001
-08-
31
2002
-03-
29
2002
-10-
31
2003
-05-
30
2003
-12-
31
2004
-07-
30
2005
-02-
28
2005
-09-
30
2006
-04-
28
2006
-11-
30
2007
-06-
29
2008
-01-
31
2008
-08-
29
2009
-03-
31
2009
-10-
30
2010
-05-
31
2010
-12-
31
2011
-07-
29
2012
-02-
29
2012
-09-
28
2013
-04-
30
2013
-11-
29
2014
-06-
30
2015
-01-
30
Na podstawie tego wykresu można zauważyć ze w roku 2001 po ataku na WTC nastąpił nagły
spadek cen ropy. Wahanie cen ropy nastąpił w roku 2003 po rozpoczęciu wojny w Iraku
i cena ropy stopniowo rosła aż do kryzysu gospodarczego w roku 2008 kiedy to nastąpił
znaczny spadek ceny ropy na rynku światowym. Kolejne wahania nastąpiły w roku 2010
i 2011 kiedy miał miejsce konflikt w Libii . Na przełomie roku 2012 i 2013 dało się zauważyć
wahania które mogły mieć związek z konfliktem w Egipcie. Ostatnie nagły spadek ceny ropy
nastąpił po rozpoczęciu konfliktu na Ukrainie i nałożonymi sankcjami na Rosję.
25
Złoto
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
20
03-
01-
31
20
03-
08-
29
20
04-
03-
31
20
04-
10-
29
20
05-
05-
31
20
05-
12-
30
20
06-
07-
31
20
07-
02-
28
20
07-
09-
28
20
08-
04-
30
20
08-
11-
28
20
09-
06-
30
20
10-
01-
29
20
10-
08-
31
20
11-
03-
31
20
11-
10-
31
20
12-
05-
31
20
12-
12-
31
20
13-
07-
31
20
14-
02-
28
20
14-
09-
30
20
15-
04-
30
PLN
EUR
EUR PLN
Wykres złota wskazuje, że konflikty zbrojne raczej nie miały znacznego wpływu na jego
wahania kursu. Nie znaczny spadek nastąpił w czasie kryzysu gospodarczego w między 2008
a 2009 rokiem. Można tez zauważyć wahania miedzy rokiem 2011 i 2013 ale nie wydaje się
nam że były one spowodowane konfliktami zbrojnymi.
26
INDEKSY GIEŁDOWE
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
70
2070
4070
6070
8070
10070
12070
14070
16070
18070
20070
2000
-01-
31
2000
-10-
31
20
01
-07
-31
20
02
-04
-30
20
03
-01
-31
20
03
-10
-31
20
04
-07
-30
20
05
-04
-29
20
06
-01
-31
20
06
-10
-31
2007
-07-
31
2008
-04-
30
20
09
-01
-30
20
09
-10
-30
20
10
-07
-30
20
11
-04
-29
20
12
-01
-31
20
12
-10
-31
20
13
-07
-31
2014
-04-
30
2015
-01-
30
WIG
CA
C 4
0,
DA
X, D
JI
CAC 40 DAX DJI WIG
Większość światowych indeksów giełdowych zachowywała się podobnie , jednak najbardziej
czułym na wahania był Polski indeks giełdowy WIG. Jeżeli chodzi o wahania indeksów
widzimy ze największe występowały w okresie kryzysu gospodarczego i konfliktów
zbrojnych. Od 2001 roku do 2003 roku następował systematyczny spadek wartości indeksów
tj. atak na WTC we wrześniu 2001 roku i początek konfliktu w Afganistanie w 2003 roku. Co
ciekawe od początku konfliktu w Iraku w 2003 roku indeksy wzrastały aż do kryzysu
gospodarczego w 2009 roku, następny wzrost nastąpił w okresie od 2010 roku do 2011 roku -
konflikt w Tunezji, końcem 2011 roku nastąpił spadek który mógł być spowodowanym
konfliktem w Libii po którym indeksy znowu zaczęły wzrastać aż do teraz.
27
Wnioski
Z której strony nie przyglądając się konfliktom i konfliktom zbrojnym mają one wpływ na
wszystkie aspekty życia krajów, które bezpośrednio i pośrednio biorą w nich udział. Skutkują
one pogorszeniem stanu gospodarczego i ekonomicznego państw słabo rozwiniętych co ma
wpływ na pogorszenie się warunków życia obywateli ze śmiercią włącznie, a nie rzadko
nawet upadkiem państwa. Taki czarny scenariusz może wystąpić w przypadku małych i
słabych gospodarek nie mających powiązań międzynarodowych. Jeżeli chodzi o inne
państwa, do puki konflikty nie wychodzą poza granice krajów w których wystąpiły wydaje
nam się że, nie powinny obawiać się ich skutków. Im większa i stabilna gospodarka tym
mniejszy wpływ mają na nią konflikty. Unia Europejska jako jedna z największych
gospodarek zrzeszająca 28 państw członkowskich w tym 19 wchodzących w skład strefy
euro, naszym zdaniem nie musi obawiać się skutków gospodarczych i ekonomicznych
konfliktów zbrojnych. Na przykładzie wykresów ze wskaźnikami makroekonomicznymi i
okresami konfliktów zbrojnych wnioskujemy, że największy wpływ miały one na indeksy
giełdowe, ceny surowców oraz kursy walut niektórych państw, lecz były to skutki mało
znaczące i któtkoterminowe nie mające większego znaczenia dla gospodarki Unii
Europejskiej jak i dla gospodarek poszczególnych państw wchodzących w skład Unii.
Naszym zdaniem dużo większe i niebezpieczniejsze pod względem skutków dla gospodarki
UE są kryzysy gospodarcze. Podsumowując konflikty zbrojne nie mają wpływu na stabilność
krajów strefy euro w Unii Europejskiej
28
Bibliografia
1. Aleksandra Hałka, Agnieszka Leszczyńska. Wady i zalety wskaźnika cen towarów
i usług konsumpcyjnych – szacunki obciążenia dla Polski. „Gospodarka Narodowa”, s.
51-75, wrzesień 2011. SGH. ISSN 2300-5238.
2. Kamilla Marchewka-Bartkowiak. Inflacja w Polsce. „Analizy BAS”. 15 (59), sierpień
2011. Biuro Analiz Sejmowych. ISSN 1899 1114.
3. Główny Urząd Statystyczny: Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot.
inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-22].
4. Strona o PPI Urzędu Pracy w USA (Department of Labor)
5. Leksykon polityki gospodarczej pod red. Urszuli Kaliny-Prasznic; Kraków 2005.
Adresy Internetowe:
1. http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Irak,problemy,Konflikt
2. www.markets.com/pl/education/.../main-economic-indicators.html
3. stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/
4. www.bankier.pl/gospodarka/wskazniki-makroekonomiczne/polska
5. http://portalwiedzy.onet.pl/7863,,,,stopa_bezrobocia,haslo.html
6. http://forsal.pl/artykuly/644773,15_3_proc_oto_prawdziwy_poziom_bezrobocia_w_pols
ce.html
7. http://portalwiedzy.onet.pl/7863,,,,stopa_bezrobocia,haslo.html
8. http://forsal.pl/artykuly/644773,15_3_proc_oto_prawdziwy_poziom_bezrobocia_w_pols
ce.html
9. http://old.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-1320.htm