1. FATH NVERSTES LETME MBA PROGRAMI LETME BLM DERSN ADI: Liderlik DANIMAN: Yrd.Do.Dr. Levent VURGUN HAZIRLAYAN: Ali DNER 2. NEDEN 8. ALIKANLIK? 3. 8. Alkanlk gnmz gereininolaanst umut vaat eden yarna giden yolu temsil eder. Gnmzn beklentisi byk insan, lider ve nder olmay gerektirmektedir. Fert ve grup olarak etkin rol almak artk talebe bal bir durum olmaktan kmtr. Rol almak sahneye inmenin karldr. 4. Umut ve zekayla dolu doasndan tresnek, ortak iyilie hizmet etmek bakmndan snrsz olan insan ruhunun sesidir. Bu ses ayn zamanda varln srdrecek ve yarnlarda baarl olacak dnyann geleceini etkileyecek kurumlarn ruhunu da kapsar. 5. Tm zorluklarn altndan kalkmamz salayan g ise bu sestir; Yetenek Tutku htiya Vicdan 6. 8. sesi anlamak iin Muhammed Yunusun gerek hikayesi olan Gramen Bank rnek verilmitir. 7. Muhammed Yunus insani ihtiyac hisseden ve o ihtiyac karlamak iin yetenek ve tutkusunu kullanarak vicdanna gre tepki veren insanlara bir rnektir. 8. oklarmz byk iler yapabilir ama hepimiz kk eyleri byk bir sevgiyle yapabiliriz. Rahibe TERESA 9. 20. yzylda irketlerin en deerli varlekipmanlaryd. 21. yzyla geldiimizde kurumun en deerli varl bilgi iileri ve o iilerin verimlilii olacaktr. Bugn insana eya gibi davrandnzda ne oluyor? Onun onurunu krp yabanclatryor ii kiiliksizletiriyor ve dk gvenli, kavgac kltrler meydana kyor. 10. PARADGMA Bilimsel bir terim olmakla birlikte yaygn olarakdnyay grdmz alg, varsaym, kuram, referans erevesi ya da mercek anlamnda kullanlmaktadr. Kk azar azar artan deiiklik ve dzenlemeler yapmak istiyorsanz uygulamalar, davran ya da tutum zerinde aln. Ama anlaml, nemli dev admlarla dzeltmeler yapmak istiyorsanz paradigmalar zerinde aln. 11. NSAN PARADGMASI nsanlarn ilerinde doyuma ulamadn vekurumlarn ellerindeki yetenekleri kullanmamalarndan dolay byk ve dayankl kurumlar haline gelememilerdir. Temel gerek u ki; nsan motive edilerek kontrol edilmesi gereken bir madde deildir. Beden zihin kalp ve ruh olmak zere drt boyutludur. 12. Tarih yazldndan beri hem bat hem de dou dinlerinde temelde ayn drt boyutla karlarsnz Fiziksel/ekonomik Zihinsel Sosyal/duygusal Ruhsal 13. Farkl szcklerle de olsa yaamn evrensel boyutunu yanstrken drt temel ihtiyacn ve motivasyonunu da temsil eder Yaamak(hayatta kalmak) Sevmek(ilikiler) renmek(bymek ve gelimek) z brakmak(anlam ve katk) 14. Dnyann drt bir yannda, farkl ortamlarda, bu besoruyu sordum. Neredeyse istisnasz, verilen yantlar kategoride toplanyordu 1. nsanlar isyan ya da istifa ediyorlar, 2. Kt niyetle itaat ediyorlar (ii yapyorlar, ama yarar olmamasn diliyorlar), 3. Ya da en iyi ihtimalle isteyerek boyun eiyorlard. 15. Ama gnmzn Bilgi anda, bir ite btn bir insan olarak sayg gren kii Adil cret alan, yi davranlan, Yaratc bir ekilde kullanlan ve insani ihtiyalara ilkeli olarak hizmet etme frsatlar verilendir. Bu imkanlar verilenler, seenekten, yani keyifle ibirlii, kalpten ballk ya da yaratc heyecandan birini seiyor. 16. Gnmz iyerindeki asl sorunlarn ve o sorunlaraynelik asl zmlerin, nasl insan doasna ilikin paradigmamzda yattn yava yava grebiliyor musunuz? Evimiz ve toplumumuzda sorunlara ynelikzmlerin birounun nasl ayn paradigmada yattn grebiliyor musunuz? 17. SESNZ BULUN Yals genci, zengini yoksulu, erkei kadn, herkeshayatta iki yoldan birini seer. Bu yollardan biri sradanla giden geni, ok seilmi yol, dieri ise btn insan olmaya ve anlama giden yoldur. Bu iki var yerinin her birinde var olan imkanlar insanlarn doutan gelen yetenekleriyle kiilikleri kadar eitlilik gsterir. Ama iki var noktas arasndaki kartlk geceyle gndz kadar farkldr 18. Sradanla giden yol, insann potansiyelini kskvrakbalar. Bykle giden yol potansiyeli ortaya karr ve bupotansiyeli gerekletirir. Sradanla giden yol, hayata stnkr zm getiren biryaklamdr. Byk insan olmaya giden yol iten da bir ardk gelimesrecidir. 19. Byk nsan olmaya giden st yoldakiyolcular, olumsuz kltrel etkilerin stne karak, yaamlarnn yaratc kuvveti olmay seerler. Bykle giden yolu tek bir szck ifade eder: ses. Buyolda olanlar , i seslerini bulur ve bakalarna kendi seslerini bulmalar iin ilham verirler. Dierleri bunu hibir zaman yapamazlar. Sradanla giden alt yoldaki yolcularego, dknlk, ktlk, kyaslama, rekabet ve kendini kurban grme kltrel yazlmn, sonuna kadar yaarlar. 20. YOL ALIRKEN RETN VE PAYLAIN nsan bakasna bir ey retirken en iyi rendiini verendiini yaarken onu iselletirdiini kabul eder. Profesr Walter Gongun ilkesine gre nsanlara birey retmenin en iyi yolu onlar retmen yapmaktr. Niin? Basit, nk retirken daha iyi renirsiniz. Her renci retmen, her retmen de renci olur. 21. RENDKLERNZ YAAMLA BTNLETRN Bilip de yapmamak aslnda bilmemektir. renip deyapmamak renmemektir. Baka bir deyile, bir eyi anlayp da uygulamamak aslnda onu anlamamaktr. Bilgi ve anlay zmsemek, ancak yaparak ve uygulayarak olur. Kendini tanmak, dnp tanarak deil, eylemle renilir. Grevinizi yapmak iin abalayn, ok gemeden hangi mayadan yapldnz kefedeceksiniz. (JOHANN GOETHE) 22. SESNZ KEFEDN-DOUTAN GELEN AILMAMI ARMAANLAR Sesimizi kefetme gc, bize doduumuzdabalanan potansiyelde yatar. Gizli ve gelimemi olsa da, byk insan olma tohumlar o zaman ekilmitir. nsann isel potansiyeli muazzam, hatta snrszdr. Btn ocuklar birer dahi olarak doar; her 10.000 ocuktan 9.999u yetikinler tarafndan hzla, istemeden bu dahilikten arndrlr. (BUCKMINSTER FULLER) 23. Gelin doutan gelen en nemli yeteneimizi inceleyelim: 1. Birincisi, seme zgrlmz ve seme gcmz; 2. kincisi, evrensel olan ve hi deimeyen doalyasalar ya da ilkeler; 3. ncs, drt tr zekamz/kapasitemiz: Fiziksel/ekonomik, Duygusal/sosyal, Zihinsel ve Ruhsal. Bu drt tr zeka/kapasite insan doasnn drt blmne karlk gelir. Bunlar beden, kalp, zihin ve ruhla simgelenir. 24. En derin korkumuz yetersizliimiz deil; En derinkorkumuz llemez gcmzdr. Bizi en ok korkutan karanlmz deil, mzd. Kendimize sk sk sorarz; Ben Kim oluyorum ki, dahi, harika, yetenekli, olaanst olacam? Aslnda, kim olmayacaksnz? 25. BRNC DOUTAN GELEN YETENEMZ: SEME ZGRL Seme gc insana doutan verilen byk bir yetenektir. nsan, doasnn, (genler) terbiyenin(yetime biimi) deil, tercihlerinin mahsuldr. nsan olmann z, kendi yaamn ynlendirebilmektir. Gemiimiz ve genlerimiz kukusuz bizi etkiler, ama bizi belirlemez. Kendi geleceimizi kendi seimlerimizle belirleriz. Bugnmz gemiimize hediye etmisek, geleceimizi de mi vermemiz gerekecek? 26. Srekli dncemizi deitirdiimizde yaammz dadeitirdiimizi retmitir. William James 27. KNC DOUTAN GELEN YETENEMZ: DOAL YASALAR YA DA LKELER Doal yasalar ve ilkeler evrenseldir. Kltrleri ve snrlar aarlar. Zamana bal olmayp asla deimezler. Bunlar; iyilik severlik, doruluk, drstlk, adilolma,yardm etme,sayg gsterme. 28. Doal ve Ahlaksal Yetke Doal Yeke: Doal yasalarn egemenliidir. Hounuzagitsin yada gitmesin bilmezden ve grmezden gelemezsiniz. Onlara gre hareket etmek zorundasnz. On katl bir binadan atlarsanz, beinci kata geldiinizde fikir deitiremezsiniz. Artk yerekimi hakimdir. te doann damgas budur. 29. Ahlaksal yetke nedir? Ahlaksal yetke, seme zgrl ve gcmzn ilkeliolarak kullanmdr. Nasl ki evreyi kirlettiimizde hava su ve toprak zelliini yitirecekse,ilikilerimizde krc ve drstlkten uzak davrandmzda ilikilerin yaptrcs gven de yok olur. 30. NC DOUTAN GELEN YETENEMZ: DOAMIZIN DRT ZEKA TR nsana verilmi drt kusursuz nimet, beden,zihin, kalp ve ruhtur. Fiziksel veya bedensel zeka(PQ) Zihinsel zeka(IQ) Duygusal zeka(EQ) Ruhsal zeka(SQ) 31. ZHNSEL ZEKA(IQ) Akl yrtme, soyut dnme ,zihindecanlandrma,kavrama ve bunu dile dkme olarak tanmlayabiliriz. Ama bu fazlasyla dar bir zeka yorumudur. 32. FZKSEL ZEKA(PQ) Bedenin fiziksel zekas olarak farkna vardmz amaou zaman umursamadmz bir zeka trdr. Bedenin herhangi bir aba harcamakszn kusursuz bir ekilde solunum, dolam, sindirim ve savunma mekanizmasyla almas. nsann tek bir hareketi iin 7 trilyon hcrenin koordineli bir ekilde almas bunun bir kantdr. 33. DUYGUSAL ZEKA(EQ) Duygusal zeka kiinin kendisini tanmlamasdr. Kiisel farkndal, sosyal sorumluluu, insanlarlakolay iletiim kurmas,empati yapabilmesi,liderlik zelliini gelitireceinden eksik olan zihinsel zekasnn eksikliini kendine gvenerek telafi eder. Uzun vadede duygusal zekann baarl iletiim ve liderlik vasflar kullanarak zihinsel zekadan daha doru ve belirleyici olduunu kantlayan aratrmalarda vardr. 34. RUHSAL ZEKA(SQ) nsanln anlam ihtiyacn belirler. Vizyon ve deer zlemiyle hayal kurmamza, gayret ederek kapasitemizi gelitirip kullanarak amamz salar. Ruhsal zeka dier zeka trlerine rehberlik eder. Sonsuz olanla ba ve anlam itkimizi temsil eder. Vicdanmzn paras olan gerek ilkeleri ayrt etmemize yardmc olur. Ruhsal zeka sadece insana zgdr. 35. SORU-YANIT Temel olarak doamzn (genlerimizin) ya da yetitirilme biimimizin (terbiye ve evreselkoullar) bir rn myz? 36. Biz ne doann ne de yetitirilme biimimizin bir rnyz. Biz tercihlerimizin bir rnyz. 37. nsanlar lider mi doar, yoksa sonradan, evresel koullanma ve eitimle mi lider olurlar? 38. nsanlar ne lider doarlar , ne de sonradanolurlar-yani evresel olarak eitilmez ya da yetitirilmezler. Seilmi tepkiler yoluyla kendilerini lider yaparlar; ilkeleri temel alarak seer ve giderek artan bir disiplin gelitirirlerse, seme zgrlkleri de artar. 39. SESNZ FADE EDN VZYON, DSPLN, TUTKU VE VCDAN 1. Zihinsel zeka iin vizyon; 2. Fiziksel zeka iin disiplin; 3. Duygusal zeka iin tutku; 4. Ruhsal zeka iin vicdan. 40. Vizyon: zihin gzyle insanlarda, amalarda,projelerdeneyin mmkn olduunu grmektir. Hayal edilen ve varlmak istenen hedeftir. nsanlarn vizyonlar olmadnda yaratma kapasitelerini gelitiremediklerinde kendilerini kurbanlk koyun gibi hissederler Hayal gc bilgiden daha nemlidir Albert Einstein. imdi kantlanan, bir zamanlar yalnzca hayal edilmiti.William Blake. 41. Disiplin: Vizyonu gerekletirirken izlenen metottur. Vizyonu gerekletirmek iin karlalan engellerinstesinden gelmektir. Bedel demektir. Tutku: Vizyonu gerekletirmek iin arzu istek ve atetir. Tutku, insann ihtiyac benzersiz yeteneiyle rttndeortaya kar. Vicdan: Vizyon, disiplin ve tutkuya giden yolu evrensel ahlak kurallarna uygunluunu gsteren kuvvettir .Yani mihenk tadr. Enaniyetin hkm srd bir dnyayla zt bir haldedir. 42. PARADOKSAL EMRLER nsanlar ou kez makul deildir, mantksz vebencildirler. Onlar yine de sevin. yilik yaparsanz, insanlar sizi bencillikle, gizli amalara sahip olmakla sulayabilirler. Yine de iyilik yapn. Baarlysanz, sahte arkadalar ve gerek dmanlar edinebilirsiniz. Yine de baarl olun. Bugn yaptnz iyilik, yarn unutulacaktr. Yine de siz iyilik yapn. 43. nsanlar gsz insanlar tercih eder, ama yalnzglleri izlerler. Yine de siz birka gsz adna savan. na etmeye yllarnz verdiiniz bir ey bir gecede yklabilir. Yine de ina edin. Drstlk ve ak szllk sizi krlgan yapabilir. Yine de siz drst ve ak szl olun. nsanlarn gerekten yardma ihtiyac olur ama siz yardm ettiinizde size saldrabilirler. Yine de yardm edin. 44. NSANLAR KEND SESLERN BULMALARI N LHAM VERMEK Liderliin Tanm: insanlara kendilerinigrmelerini deerlerini potansiyellerini grmelerini gl ve tutarl ifade ederek;grme, yapma ve olma srecini harekete geirmektir. Yetki vermektir. 45. KRONK VE AKUT SORUNLAR Kronik, temelde yatan, nedensel, sregelen anlamnagelir. Akut ise, ac veren, semptomatik, kuvvetten dren demektir. Kurumlarda insanlar gibi henz akut olmayan sorunlara sahip olabilirler Btn kronik sorunlarn akut semptomlar olmaz. 46. Kanser gibi hastalklar, ilk akut semptomlar kendinigstermeden, i iten geene kadar yaylabilir. Srf yzeydeki semptomlar grememeniz temelde yatan sorunlar olmad anlamna gelmez. Bazen insanlar bedenlerini zorladklarnda, (mevsimin ilk kar frtnasndan sonra youn kar kremek gibi) kalp krizi geirebilirler. Stres koullar akut semptomlar aa karana kadar bir kalp sorunlar olduunun farkna varmazlar. 47. ODAK VE UYGULAMA nsanlara Kendi Seslerini Bulmalar iin ilham VermeSreci iki szckle zetlenebilir: ODAK ve UYGULMA. Odak, modelleme ve yn bulma rollerini; uygulama ise, ortak izgide olma ve yetkilendirme rollerini da vurur. 48. 7 NSYATF YA DA KENDN YETKLENDRME DZEY Sylenene kadar bekle: Etki Alannzda olmayan,yani iinizin dnda kalan bir konuyu kapsar. Bu ilk dzeyde, sadece beklersiniz. Bakasnn iini yapmanz gerekmez. Sor:i tanmnn iinde ama etki alannn dndaysa soru sormak en doal hakknzdr. ner:nermeyi nereye koyardnz? Tam etki Alannzn d snrna. Grevinize dahil bile deil. inizin dnda ve Etki alannzn d snrnda bir ey tavsiye ediyorsunuz. 49. BU RETNN BE TEMEL ADIMI AAIDADIR. Sorunu analiz edin. Alternatif ve nerilecek zmler getirin. zm hayata geirmek iin nerilebilir admlargelitirin. Btn gerekliklere ilikin bir farkndalk oluturun (politik, sosyal, ekonomik yeterlilikler, vb. gibi) Tek bir imzayla onaylanma gerektirecek bir neri yapn. 50. Yapmay Tasarlyorum:Aslnda nermekten inisiyatif bakmndan bir derece daha ndedir ve devamdr. Kurumdaki alanlar yetkilendirmektir. Sadece sorunlarn deil ayn zamanda zmlerinde bir paras olmalarn salamak. Sorumluluk duygularn gelitirmek Yap ve hemen bildir. Yap ve periyodik olarak bildir. Yap. 51. ROTA VE TUTAR RUHU Konu, sorun ya da endieniz ne olursa olsun, birekilde inisiyatif alarak kendinizi yetkilendirebilirsiniz. Duyarl olun, akll olun, zamanlamaya dikkat edin, ama duruma ilikin bir eyler yapn. Yaknmaktan, eletirmekten ya da negatif olmaktan kann. zellikle de kendinizi sorumluluktan kurtarmaktan ve baarszlklarn suunu bakalarnn stne atmaktan kann. 52. Btn bu 7 nisiyatif Dzeyinde inisiyatifi akllcakullanrsanz, Etki Alannzn giderek genileyeceini ve sonunda btn iinizi kapsayacan greceksiniz. Etki Alannz geniledike, lgi alannz da genileyecektir. Bir rota-tutar lider, rzgar gl gibi deil, deniz feneri gibidir. Her sosyal esintide dnp durmaz. Sabit, gvenilir bir k kaynadr. 53. GVENLRLN SES KARAKTER VE YETERLL MODELLEME Gven tm ilikileri ayakta tutan bir mayadr. Kurumlar ayakta tutan da gvendir. Tulalar birletiren imentodur. Gven hem insanlarn hem de kurumlarngvenilirliinin meyvesidir. 54. MODELLEME, ETKL NSANLARIN 7 ALIKANLIINI YAAMAKTIR 1.Alkanlk-Proaktif Ol Kendi seimlerimizden sorumlu olduumuzun ilke vedeerleri seebilme zgrlmzn farkna varmaktr. Proaktif insanlar kurban olmamay,tepkisel olmamay,yada suu bakasna atmamay seerler. 55. 2.Alkanlk-Sonunu Dnerek e Bala Bireyler, aileler, takm ya da kurumlar, ister kk isterbyk, ister kiisel ister kiiler aras olsun, herhangi bir proje iin ncelikle bir zihinsel vizyon yaratarak kendi geleceklerini biimlendirirler. Sonunu dnmeden sadece gnlk yaamazlar. Kendileri iin yksek nem tayan ama, iliki ve ilkeler saptayarak kendilerini bunlara adarlar 56. 3.Alkanlk-nemli lere ncelik Ver nemli ilere ncelik vermek, nceliklerinizi nemsrasna gre dzenlemek ve uygulamaya koymak anlamna gelir. Koullar ne olursa olsun, evrenizdeki gler ya da acil gndemlere gre deil, en ok deer verdiiniz ilkelere gre kendinizi ynlendirmek ve yaamaktr. 57. 4.Alkanlk-Kazan-Kazan Diye Dn Kazan-kazan dncesi, btn etkileimlerdekarlkl yarar ve karlkl sayg arayan bir dnce erevesidir. Ktlk ve dmanca rekabet yerine, bolluk ve frsat erevesinde dnmektir. Bencilce (kazan-kaybet) ya da bir kurban (kaybet-kazan) gibi dnmek deildir. Ben deil, biz erevesinde dnmektir. 58. 5.Alkanlk-nce Anlamaya, Sonra Anlalmayaal nsanlar karlk vermek yerine, anlamak amacyla dinlediimizde, gerek iletiim ve iliki kurmaya balarz. Bu durumda, aka konuma ve anlalma frsatlar ok daha doal ve kolay ortaya kar. Anlamaya almak dikkate almay gerektirir; anlalmaya almak cesaret gerektirir. Etkili olmak bu ikisini dengelemekte ya da harmanlamakta yatar. 59. 6.Alkanlk-Sinerji Yarat Sinerji nc alternatiftir; benim yolum ya da senin yolundeil, ikimizden birinin tek bana bulacandan daha iyi bir nc yol. Bir bakasnn farkllklarna sayg duymann, deer vermenin, hatta o farkllklar kutlamann sonucudur. 7.Alkanlk-Baltay Bile Baltay bilemek kendimizi yaamn drt temel alannda, yani fiziksel, sosyal/duygusal, zihinsel ve ruhsal alanlarda, srekli yenilemeye dairdir. Dier btn etkili olma alkanlklarn, yaama kapasitemizi arttran alkanlktr. 60. KSEL PLANLAMA SSTEM Birey nceliine ve nem verdii konu ve durumlara gre planlamalar yapar. Gl bir planlama ve organize etme arac u kriteri ierir: Yaamnza/yaam tarznza katlr. Devingendir, her zaman ulalabilir durumdadr. Kiiselletirilmitir, bu yzden ihtiyalarnza tam olarak uyar. 61. Odaklandnz eylerin sizce en fazla nem tayanlarla ortak izgide olup olmadn deerlendirmenin basit bir yolu var. Aadaki verimlilik piramidini dnn. Temel ama ve Deerleri Saptayn, Hedefleri Belirleyin, Haftalk Plan Yapn, Gnlk Plan Yapn 62. Deerler parmakizi gibidir. Kimseninki ayn deildir, ama yaptnz her eyde onlar brakrsnz demi Elvis Presley 63. GVENN SES VE HIZI Gvenilmek sevilmekten daha byk bir iltifattrGEORGE MACDONALD Birliktelikleri ayakta ve hayatta tutan evrensel bir deerdir. Gvenin olmad ilikiler mayn tarlasnda gezmeye benzer. Hibir ey gveni, sz verip o sz tutmamaktan daha hzl yok edemez. Hibir ey de verdiiniz bir sz tutmaktan daha fazla gven oluturup bu gveni salamlatramaz 64. SESLER HARMANLAMAK-NC ALTERNATF ARAYII Farkl kltrel,milli manevi deerler,fikir veideolojilerin ayn ama iin ortak paydada bulumasdr. ki ya da daha fazla insann rten hassasiyetinden kar. Ak olmalarndan, gerek dinleme isteklerinden, aratrma arzularndan kar. 65. TEK SES ORTAK VZYON, DEERLER VE STRATEJYE GDEN YN BULMA 66. Son yirmi yl iinde yneticiler genellikle i etiinde(modelleme) yksek, ama odak ve net bir yn salama (yn bulma) yeteneklerinde yetersiz kalmaktadrlar. nsanlar hi olmad kadar ok alyorlar ama fikirleri bulank olduundan ve vizyonlar olmadndan ileri gidemiyorlar. Modelleme gven ilham ederken, yn bulma, talep etmeden dzen yaratr. 67. UYGULAMANIN SES VE GC Sonu iin hedef ve sistemleri ortak izgiyegetirmek Birok drst insan ve kurum kurumsal bir yap oluturmaya geldiinde yetersiz kalmaktadr. Baz yetkin kiilerde drst deil yada iki yzldr. Kurumsal gvenilirlik hem kurumsal karakter hem de kurumsal yeterlilik gerektirir. Baarl kurumlar, kurumsal zelliin rndr. Kiilie baml deildirler. Sisteme ve kltre bamldrlar. 68. nsanlarn evrensel deer yarglar, kurduklar sistemlerin temelini oluturur. evre, piyasa koullar ve insanlar deise bile, ilkeler deimez. Hibir at, koum taklmadan bir yere varamaz .. Buhar ya da gaz, sktrlncaya kadar, yrtmez. Hibir Niagara kanalsz a ve enerjiye dnmez. Hibir hayat odaklanmadan, adanmadan, disiplinsiz, serpilip geliemez. (HENRY EMERSON FOSDICK) 69. YETKLENDREN SES TUTKUYU VE YETENE ORTAYA IKARTMAK Yetkilendirme, kiinin kendinidenetlemesini, ynetmesini ve organize etmesini ba keye koyar. Bu ortak misyon bildirimi, yalnzca kurumsal yn bulmada deil, insanlarn ve kurumun temel ihtiyalarnn rtt takm, proje, grev ya da i dzeyinde de bulunursa, tutku, enerji ve drtye; ksacas sese hitap eder. Tutku, insann hem sevdii hem de en derin ihtiyalarn tatmin eden deerli bir amaca hizmet eden bir ey yaparken hissettii evk ve cesarettir. Atetir. Yetkilendirme de ayn eydir. 70. En nemli eyin zihinsel sermaye olduu,bilgi alan anda yayoruz. Eskiden, retim maliyetinin yzde 80i malzeme, yzde 20si bilgi idi. imdiyse, aksi ynde 70/30 olarak ayrlyor. 71. 8inci ALIKANLIK VE PF NOKTASI 8inci Alkanlk bykle giden yoldur. Byklkde, Sesinizi Bulma ve nsanlara Kendi Seslerini Bulmalar iin lham Vermede yatar. Ele aldmz her ey aslnda iki szckle zetlenebilir: Odaklanma ve uygulama. Bu iki szckte, gerekten karmaklktan uzak, sadelik buluruz. Odak en nemli olanla, uygulama da onu hayata geirtmekle ilgilidir 72. BLGELK AI Bilgelik a ynmz ve amacmz seme gcngsteren ve hi deimeyen, evrensel, aikar, zamandan bamsz, doal yasalar ya da ilkelere uyan bir pusuladr. Bu bin yln, Bilgelik a olacana inanyorum. Bu, ya insanlarn koullarn gcyle ve kibirlerinin krlmas sonucu, ya da vicdann kuvvetiyle meydana gelecek. Belki de, her ikisiyle. 73. Uygarln Sesinin Be an hatrlayn. Avclk-Toplayclk ann teknolojisini ok ve yay; Tarm an tarm aletleri; Endstri an fabrika; Bilgi alan an insan; Bilgelik an ise ynmz ve amacmz seme gcn gsteren ve hi deimeyen, evrensel, aikar, zamandan bamsz doal yasalar ya da ilkelere uyan bir pusula simgeliyordu. 74. BLGELK NEREDE? Bilginiz artarken, bilmezliinize ne olur? Akas, o da byr. En azndan buna dair farknda lnzbyr. Dolaysyla, ok bildike, bilmediklerinizin daha ok farknda olursunuz. Peki ya bilginizin (rahatlk kuanzn) dnda, daha byk amalara hizmet etmeye alyorsanz? Bu gerek bir tevazu ve bakalarndan, bir ortaklk ya da takmdan yardm alma istei oluturacaktr. Bakalaryla baaryla almak, kiinin bilgi ve yeteneklerini verimli hale getirir. Kendi bilmezliini ve zayf noktalarn nemsizletiren, telafi edebilen bilgi ve yeteneklere sahip insanlardan olumu, tamamlayc takmn kurulmasn gerektirir. Olmas gereken de budur. 75. Bir anlamda;Bilgelik arttka bilgi azalr, nk ayrntlar ilkelerde kaybolur gider. Bilginin nemli ayrntlar hayatn her uranda o ura iin, seilecektir. Ama bilgelie sahip olmann en u noktas, iyi anlalm ilkelerden aktif yararlanma alkanldr. ALFRED NORTH WHITEHEAD 76. Bilgelik, btnln, yani ilkeler etrafndabtnlemenin evladdr. Btnlk de, tevazu ve cesaretin evladdr. Aslnda, tevazuun dier btn erdemlerin anas olduunu da syleyebilirsiniz. nk tevazu evreni yneten doal yasalar ya da ilkelerin varln kabul eder. Tevazu, ilkeleri anlamay ve bunlara gre yaamay retir, nk bu ilkeler eninde sonunda eylemlerimizin sonularn ynetirler. Tevazu anaysa, cesaret de bilgeliin babasdr. nk sosyal kurallara, standartlara ve deerlere zt olduklarnda da, gerekten bu ilkelere gre yaamak cesaret ister. 77. Cesaret korkunun yokluu deildir;baka bir eyin korkudan daha nemli olduu sonucuna varmaktr. AMBROSE REDMOON 78. SVL TOPLUMUN NSYATF ABDnin her yannda ve dnyann drt bir yannda,birok topluluk sivil toplum (nc alternatif) araclyla suu yzde 60a varan bir oranda azaltmtr. Byk sosyolog Emile Durkheimn dahice igrsn hatrlayn: ahlak kurallar yeterliyse, yasalar gereksizdir. Ahlak kurallar yetersizse, yasalar uygulanamaz. 79. lk alternatif polisin yasay uygulamasdr. kinci alternatif davran standartlarndrp, toplumun zayflam ahlaki dokusu iinde yaamaktr. nc Alternatif vatandalar (sivil toplumu) suu nleme ve sulular bulup yargya gnderme iinde aktif rol almalar iin cesaretlendirmek ve yetkilendirmek amacyla ahlaksal yetke kullanmaktr. 80. KLTREL RTMZ VE BLGELK Tpk gl bir bilgisayarn yazlm dndaileyememesi gibi, bireyler, kurumlar ve toplumlar da kendi kltrel kurallar, standartlar ve inanlar dnda ileyemez; elbette bir Muhammad Yunus deilseniz. Muhammad Yunusun insan vizyonu, disiplini ve tutkusunu vicdan ynlendirmi ve en sonunda sadece bireylerin kafasnda deil, ayn zamanda ailelerin, kurumlarn ve toplumun kolektif bilincinde var olan kat, snrl inanlardaki eski yazlm deimiti. nyarg ve tarafgirliin stesinden gelmenin gzel bir rneidir bu. 81. Btn nsan modelinin kapsaml gcn dnn. Drt tr zeka/kapasiteyle ilikilidir: Zihinsel (IQ), Duygusal (EQ), Fiziksel (PQ) ve Ruhsal (SQ) zeka. Yaamn drt temel motivasyonunu/ihtiyacn temsil eder: Yaamak, sevmek, renmek, bir iz brakmak. Kiisel liderliin drt niteliini gsterir: Vicdann ynettii vizyon, disiplin, tutku. Son olarak, drt rol biiminde genel anlamda kurumlar iin (aileler de dahil) bu drt nitelii temsil eder: Modelleme, yn bulma, ortak izgide olma ve yetkilendirme. 82. KALBNZ AIN. Btn nsan yaklamnbenimseyin ve kalbinizi an ifadesinin ne kadar gl olduunu grn. Fiziksel olarak, uygun bir beslenme ve egzersiz yoluyla atardamarlarnz temiz tutun, bylece kalbiniz gl ve salkl olur. Duygusal olarak kalbinizi an. O zaman insanlar soruna dahil etmeye, zmleri birlikte bulmaya ve anlamak iin itenlikle dinlemeye hazr olursunuz. 83. Zihinsel olarak kalbinizi an; o zaman sreklirenir, insanlar btn insan olarak grr ve kendinizi stnkr dnmekten kurtarrsnz, liderlik de gerekten sizin seiminiz olur. Ruhsal olarak kalbinizi an. O zaman hayatnz daha yce bir bilgelik ynlendirsin. Kendinizi bulmann yolunun, bakalarnn hizmetinde kendinizi kaybetmekten getii bir ilahi vicdan etii: yilik yaparak, iyi olmak. 84. DNLEDNZ N TEEKKRLER HAZIRLAYAN VE SUNAN:Ali DNER