XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Toskana Grandukalığında Türk Esirler

8/3/2019 XVII. Yzyln lk Yarsnda Toskana Grandukalnda Trk Esirler

1/24

Tarih ncelemeleri DergisiCilt/Volume XXV, Say/Number 1Temmuz /July 2010, 15-38

XVII. YZYILIN LK YARISINDA TOSKANA GRANDUKALIINDA

TRK ESRLER

Mikail ACIPINAR*

zet

XIV. yzyldan itibaren Akdenizde Trkler ve talyan ehir devletleri arasnda youn siyasi veticari ilikiler yaanmtr. XVI. yzylda Osmanl Devletinin Akdenizde bir deniz gc olarakortaya knn ardndan bu ilikilerin boyutu da genilemitir. Bu dnemde, Akdeniz havzasndatartmasz bir g olarak varln kabul ettirmi olan Trklerle olumlu veya olumsuz bir ilikiiinde olma mecburiyeti Floransa Devletini de dorudan etkilemekteydi. ki devlet arasndaolduka dostane bir ekilde balayan mnasebetler zamanla farkl boyutlar kazanmtr.Makalede, bu ilikiler neticesinde XVII. yzyln ilk yarsnda Toskana korsanlar tarafndan esiredilen Trklerin zgrlne kavuturulmas amacyla yaplan giriimler ve bunlarn ticareteetkileri ele alnacaktr.

Anahtar Kelimeler: Osmanl Devleti, Floransa, Toskana Grandukal, Akdeniz, Esaret

Abstract

Turkish Slaves in Grand Duchy of Tuscany during the first half of the 17th Century

Intensive political and commercial relations had existed between the Turkish and Italian citystates in Mediterranean after the 16th century. Especially after the Ottoman Empire appeared as arising power in Mediterranean, dimensions of these relations had extended. Florence has beenalso affected by the obligation of having a negative or positive relationship with the Turks whosesuperiority in the Mediterranean region was accepted. Initial friendly relations which had begunbetween these two states, have gained different dimensions in time. In this paper, the attempts tosave the Turks enslaved by Tuscan corsairs and the influences of these events in terms ofcommercial relations during the 17th century will be held.

Key Words: Ottoman Empire, Florence, Grand Duchy of Tuscany, Mediterranean, Slavery

GiriXVII. yzyln balarnda Akdeniz, Trk korsan gemileri ile Toskana

Grandukalna bal St. Stephen Tarikat valyelerinin1 korsan gemileri

* Ar. Gr., Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarih Blm, Bornova-ZMR.1 talyanca ismi, I Cavalieri di Santo Stefano veya LOrdine di Santo Stefanodur.


2/24

Mikail Acpnar

16

arasnda cereyan eden sk ve iddetli mcadelelere sahne oldu. ToskanaGrandukas I. Ferdinando (1587-1609) dneminden itibaren bir devlet politikasolarak tarikat gemileri Osmanl pazarlarna yeniden giri yapabilmek veOsmanl idaresi ile dorudan ilikiler kurabilmek amacyla denizlerde Trklerekar saldrgan bir politika takip etmeye balamt2.

XVI. yzylda Kuzey Afrikada Cezayir, Tunus ve Trablusgarbdakurulan ocaklar yannda Fas topraklarnn da bir ksm ksa bir sre Osmanlhkimiyeti altnda idi. Osmanllarn zellikle Akdenizdeki siyaseti asndan buocaklarda tekilatlanan Trk leventleri nemli bir rol ifa etmekteydiler3.

Olduka kark bir konu olmakla birlikte, bu dnemde Akdenizde faaliyetgsteren ve hem Hristiyan hem de Mslman dnyasnda korsan olarak ifadeedilen kimselerin aslnda sadece babo serseriler srs olmayp, siyasi birotoriteye bal olarak alan denizciler olduklar da bilinmektedir4.

Devrin artlarna gre farkllaan g dengeleri iinde Akdenizhavzasndaki irili ufakl birok siyas teekkle bal olarak veya bunlardan

bamsz bir biimde hareket eden korsanlarn faaliyetleri, asker ve siyas baskunsurlar olarak n plana kabilmekteydi5. Osmanl ve Venedik gibi devletleriin denizlerde ticari karlarn korunmasnn yan sra ordu iin gereken askeri

birlikler ile bunlara ait tehizatn nakliyesinin salanmas da ok mhimkonulardand. XVI. yzylda Adriyatikte ortaya kan ve siyasi gelimelersonucunda XVII. yzyln ilk yllarndan itibaren bana buyruk gruplar halinde

hareket etmeye balayan Uskoklar, bu gvenlii olduka ciddi boyutlarda tehditetmekteydi. Habsburglarn, Papann da destei ile, Trklere kar Hristiyandnyasnn savunucular gzyle bakt Uskoklar, zamanla anlamazladtkleri Venedikliler tarafndan da haydut olarak nitelendirilmilerdi6. Daha1560larda talya yarmadasnda ticar faaliyetler yrten Trk tacirlerUskoklarn saldrlarna maruz kalyor ve esir ediliyordu7.

2 XVII. yzyln ilk yars boyunca Floransal Medicilerin takip ettii Akdeniz politikas iin bkz.Mangio 2001, 113-128; Capponi 2001, 131-144.

3 XVII ve XVIII. yzyllarda Garb Ocaklarnn Avrupa Devletleri ile olan ilikilerini ele alan biralma iin bkz. Bouazi 2002.

4 XVI. yzylda korsan kavram iin bkz. Bostan 2009, 17-19; Bostan 2004, 64; Bozkurt 2002,

210-211; Baz zamanlarda Osmanl idaresinin gnderdii emirlere ramen bu korsanlarbalarna buyruk hareket edebilmekteydiler. Bkz. Mantran 1988, 689.5 XVI-XIX. yzyllar arasnda Akdenizde korsan gruplarn ilevleri hakknda bkz. Bono 2006,

213-222. Ayrca bkz. Altu 2005, 293-294.6 Adriyatikteki Uskok varl ve faaliyetleri hakknda daha kapsaml bilgi iin bkz. Bostan 2009,

97-113; Bracewell 2009; Ayrca bkz. akirolu 1984, 101.7 25 Austos 1567 (19 Safer 975) tarihli Venedik Dojuna yazlan hkm iin bkz. BOA., MD

VII, 41/116; Uskok saldrlarna kar Hersek Beyine yazlan 5 ubat 1568 (6 abn 975)tarihli hkm iin bk. MD VII iinde bkz. 279/790. Avusturya Kralna yazlan nme-i


3/24

XVII. Yzyln lk Yarsnda Toskana Grandukalnda Trk Esirler

17

Osmanl Devletinde sava dnemlerinde, gerek esas donanmayakatlmak gerekse belirli slerde toplanmak suretiyle, levent ve korsanfilolarndan da destek alnmaktayd. Denizlerde kontrol ele geirmek iinyelken aan esas donanma devlete maddi yk getirmekte ve donanmannzayflamasna neden olmaktayd. Levent ve korsan filolar ise bu olumsuzetkenleri en az seviyede yaamaktayd. Dou Akdenizdeki ynetimlertarafndan korsan kaptanlar ile resmi donanma kaptanlar arasnda ak birayrm yaplmaktayd. Ky kesimlerindeki yerel idareciler merkezi idarenin

politikas gerei olarak bu korsanlarla ibirlii halindeydi8. Akdenizde etkinolmaya alan en nemli gler arasnda hi kukusuz Osmanllar ve eitlitalyan ehir devletleri n sralarda yer almaktayd. Venedik ve Ceneviz gibigl donanmalara sahip devletlerin yan sra belirli bir dnem iin FloransaDevleti de bu mcadele iinde yer edinmeye alm ve zaman zaman OsmanlDevleti ile gerginlikler yaamtr9.

St. Stephen Tarikat ve Trk EsirlerOsmanl Devleti ile Floransa Devleti arasnda yaanan Akdenizdeki

mcadelelerde, Medici hanedanndan Toskana Grandukas I. Cosimo (1537-1574)nun abalaryla askeri ve ticari karlar salamak amacyla 1562 ylndaresmen kurulan St. Stephen valyeleri Tarikat bir dnm noktasoluturmutur. Kutsal Askeri (Deniz) Tarikat10 olarak vcuda getirilen dini-askeri ierikli bu tarikatn merkezleri Pisa ve Livorno ehirleriydi11. Tarikatnkuruluundaki ilk ama Trkler ve Kuzey Afrikadaki ocaklara kar mcadeleetmek, ayn zamanda Livorno limanndaki ticareti de korumakt12. Granduka I.

hmayn iin bkz. BOA., MD VII, 988/2729. Daha nce Osmanl idaresine bavuran Venedikliidareciler gvenlik amacyla nihayet kend tarafmzdan Uskok ekyas ve gayri levendtzabt u rabt eylemek in drt pre kadrga tayn eyleyelim eklinde taahhtte bulunmulard.Buna karlk iki devlet arasnda vech-i merh zere ahidnme-i hmaynumuz virilp veiki taraftan muhfazaya gemiler tayin olunup ol makle Uskok ekyasna ve levend frkatelerine rast geldiklerinde iinde olanlar kldan geirilp ve gemileri rast geldiklerimahalde ihrk olunmaa karar verilmesine ramen, XVII. yzyln ilk yarsnagelindiinde, Venediklilerin bu ahde uymayp drt kadrgay muhafazadan kaldrmalar veUskoklara yardm etmeleri Osmanl hkmetinin tepkisine neden olmutu. Bkz. A.S.V., Documenti Turchi, Busta 10, no. 1184 ve 1185. Bu konuda ayrca bkz. Bostan 2009, 110-117(dipnot 49). 1184 nolu belgenin yeni harflere evirisi iin bkz. Bostan 2009, 201, Ek 30.

8 Brummett 2009, 141-151.9 Bono 1987, 840.10Orijinal ad, Il Sacro Militare Ordine di Santo Stefano Papa e Martire.11 Diaz 1987, 192-302; Bono 2003, 41-81; Tarikatn Akdenizdeki rol hakknda bkz. Bono 2001,

21-29.12 Diaz 1987, 193.


4/24

Mikail Acpnar

18

Ferdinando (1587-1609), yzyln sonlarna doru toplad askerlerle kendifilosunu kurmu ve St. Stephen valyelerini de emri altnda toplamt. yleki bu donanma 1599 ylnda Osmanl Devletinin elinde bulunan Sakz Adasn

bir sre kuatm fakat baz nedenlerden dolay ele geirememiti13.

XVII. yzyln balarna gelindiinde tarikatn artan faaliyetleri nedeniyle blgede iki devlet arasndaki ilikiler olduka gerilmiti. zellikle Garpocaklarndaki Osmanl yneticileri ile Toskana Grandukalar arasnda hzl birhaberleme trafii yaanyordu. Bu youn trafiin ana nedenleri arasnda ticaret,esirler ve bunlarn esaretten kurtarlmalar konular yer almaktayd. Akdenizde

meydana gelen korsan savalar yalnzca bu denizde yelken aan asker ve ticargemilere zarar vermek iin deil ayn zamanda kylarda bulunan yerleimbirimlerine ynelik yama saldrlarnn korsanlarn geim kayna olmasyd.Bu nedenle saldr korkusunu ok yakndan hisseden talya kylarndaki birokehirde korunakl kaleler ina edilmi ya da mevcut kaleler tahkim edilmiti.phesiz bu savalardaki en kymetli ganimet ele geirilen esirlerdi. Bunlarn

byk ksm Kuzey Afrikadaki Trklerin elinde bulunan Hristiyan veAvrupadaki eitli devletlerde alkonulan Mslman esirlerdi. KuzeyAfrikadaki ehirlerin varlklarn srdrebilmeleri iin esirler ve niteliklizanaatkrlar olduka hayati bir nem tayordu. zellikle gemi yapm vetamirinde uzmanlam dlger ve kalafatlar ilk srada gelmekteydi. Buesirlerden bazlar zamanla kazandklar gven sayesinde efendilerinin i ve

mallarnn idaresinde eitli sorumluluklar stlenebiliyorlard. rnein, 1617ylnda Messinal Andrea Melandrino, Tunus hkimi Yusuf Beyin bakatibiolarak hayatn devam ettiriyordu. 1625 ylnda Cezayirde karmza kanGiacomo Colombin de yirmi yldan beri gemilerin kontrolnden sorumluustaba olarak Cezayir donanmasna hizmet vermekteydi. talyadakiMslman klelere gelince, bunlarn byk ksm gemilerde kreekonulduundan Cenovadan Livornoya, Civitavecchiadan Napoliye uzanandenize kys olan blgelerde toplanmlard. Gemilerde krek ekenlerindnda kalanlarn belirli bir ksm ise zel maliknelerde efendilerine hizmetediyor veya dnem dnem Pisa Limannda eitli ilerde altrlyordu. Bazende Kuzey Afrikadaki talyanlar gibi gven ve sorumluluk isteyen ilerdekullanlyorlard14.

13 Kuatmaya dair geni bilgi ve resmi yazmalar iin bkz. Argenti 1934; Griswold 2000, 62-63;Tarihi Mustafa Selnik Efendi eserinde bu kuatma hakknda bilgi vermekte fakat Floransayerine Frana ismini kullanmaktadr. Bkz. Selnik 1999, II, 805-806.

14 Angiolini 1997, 79; Bono 2000, 5; Osmanl kle ticareti asndan Dou Akdenizdeki nemlikle pazarlarndan birisi de Kbrs Adas idi. Farkl din ve milletten insanlar burada toplanarakkle pazarlarnda satlrd. Kbrstaki kle pazarlar ve ticareti iin bk. Erdoru 1998, 121-128.


5/24


19

Akdenizdeki eitli milletlere mensup kiilerin korsanlk faaliyetlerineticesinde ele geirilen tutsaklar arasnda, kree konulan sradan insanlardnda idareciler, askeri kesimden kimseler ve din adamlar dahi

bulunabilmekteydi. Burada o dnemde talyada ve dier Avrupa lkelerindeMslmanlar tanmlamak iin Trk adnn yaygn bir ekilde kullanlmaktaolduunu da belirtmek gerekir. Etnik anlam dnda Trk kelimesi Mslmanolan btn toplumlar ifade etmekte ve ele geirilen kleler resmi kaytlara buisim altnda yazlmaktayd. Ele geirilen esirler arasnda Osmanl tebaas olanHristiyan ve Yahudiler de bu devletler iin Trk idiler. Akdenizde Osmanltebaas olarak yaamn srdren Yunanllar da, Hristiyan olmalarna ramen,esir muamelesi grmekten kurtulamamlard. Bu kadaryla da kalmayp onlarhem Trk hem de imansz kimseler olarak kabul edilmekteydiler15.

te eitli snf ve etnik gruplardan oluan bu esir Trkler, ToskanaGrandukalnn farkl ehirlerinde ev ve tarlalarda kle olarak altrlrkenok nemli bir ksm da St. Stephen Tarikatnn kadrgalarnda kreki olarakhayatlarn srdrmekte veya hayatta kalma mcadelesi vermekteydi. Tutsakden Trk esirlerin ilk toplanma yeri veya son dura, Grandukaln denizealan en nemli kaps olan Livorno liman idi. Ayrca, buras o dnem iinAkdenizin en byk hapishanelerinden birine sahip olmas bakmndan dakayda deerdir16. Byk ksm XVII. yzyla ait olan ve bu esirlerin serbest

braklmalarn konu alan Floransa Devlet Arivindeki Trke belgeler az da

olsa konuya k tutmaktadr. Bu Trke belgelerin varl ilk olarak talyantarihi Alessio Bombacinin dikkatini ekmi ve 1939 ylnda Tunus Vilayetiyneticilerinden Medici dukalarna gnderilen be adet belgeyi incelediktensonra eski harflerle daktilo edip talyanca evirilerini ekleyerek yaynlamtr17.Bunun zerinden krk yl getikten sonra Aldo Gallotta bu belgelerin devamolarak, Cezayir Eyaleti yneticilerinden Toskana Grandukalarna gnderilendier bir ksm Trke belgeyi A. Bombacinin tevikiyle yaynlamtr18.

Kuruluunun ardndan St. Stephen Tarikat Akdenizde aknlardzenlemeye ve baarl aknlarn ardndan ele geirdikleri esirleri ganimetolarak lkelerine gtrmeye balamlard. Toskana Grandukasnntevikleriyle her yl dzenli olarak Akdenizde Trklere kar yaplan yama

15 Ricci 2005, 7; Bono 2003, 60-65.16 XVII. yzyln balarnda Cezayir ve Livorno arasndaki ilikiler iin bkz. Salvadorini 1982,

67-104; Ricci 2005, 122-133.17 Bombaci 1939, 199-217 + 5 tpkbasm.18 Tarafmdan incelenen Floransa Devlet Arivindeki Osmanlca belgelerin tpkbasmlar A.

Gallotta tarafndan yaymland iin, asllarna yeniden atfta bulunulmamtr. Bkz. Gallotta1979, 167-205+ XII tpkbasm.


6/24

Mikail Acpnar

20

aknlar sonucunda ele geirilen birok Trk esir Livorno limannagtrlmekteydi19. skenderiyeden Adriyatike kadar bu sularda seyredenTrklere ait askeri ve ticari gemiler tarikatn esas hedefleri arasndayd. XVI.yzylda kurulularnn zerinden henz birka yl gemiken St. Stephenvalyeleri ele geirdikleri bir Trk gemisinde 220 kiiyi tutsak etmilerdi. kiyl aradan sonra buna benzer bir deniz aknnda da ayn derecede bir baar eldeetmilerdi. 1602 ylna gelindiinde skenderiye civarnda baskn yaplan ikiTrk gemisinden 423 kii dukalk topraklarna kle olarak gtrlmt20.Tarikat gemilerinin 1608 ylnda Mekkeye hac tayan Trk gemilerini Rodosaklarnda ele geirmeleri stanbulda gergin bir hava yaratmt. Ertesi ylOsmanl idarecileri arasnda, Toskana korsanlarna kar Hristiyan dnyasndatepki uyandrmak umuduyla, Hristiyan haclarn Kudse gidilerini engellemekonusunda fikirler ileri srlmeye balanmt21.

1611 ylnda Floransa gemileriyle ittifak halinde Akdenizde sefere kanMalta kadrgalar Korint ehrini yama etmiti. 1612 ylnda ise bu defaFloransa kadrgalar Osmanl Devletine tbi stanky Adasna saldrarakkaleyi ele geirmi ve 1200 kiiyi esir almt. Yaanan bu gelimeler zerinedenize almas emredilenKaptan- Derya kz Mehmed Paa, otuz kadrgadanoluan bir donanma ile Floransal kaptan Prosperay malup etmesine ramenertesi yl Duka II. Cosimo (1609-1621)nun emriyle hazrlanan alt kadrgadanmteekkil dman donanmas Malta, Fransz ve ngiliz uyruklu gemicilerin de

katlmyla Akdenize tekrar yelken amt. Amalar bir yl nce kzMehmed Paann ele geirerek krk kadar Floransaly idam ettirdii SilifkeninAa Limanna taarruz etmekti. Liman muhasara eden dman donanmasolduka fazla kayp verdikten sonra buray ele geirmeyi baard. Bu harektsonucunda Trk kadrgas ellerine dt gibi 300 kadar Trk de tutsakedilerek Floransaya gtrlmt22.

Korsan faaliyetlerini her yl dzenli olarak srdren Floransa kadrgalaren nemli vurgunlarn 1616-1617 yllarnda gerekletirdiler. Murad ReisinCezayire atanan yeni Paay Cezayire gtrmekle grevli olan gemisi ile bir

ba kadrga, Eriboz Adas civarnda valyeler tarafndan 216 tutsakla birlikteele geirilmiti23. 1633 Ekim ay sonlarnda valyelere ait kadrgalar EgeDenizinde, yedi saat sren bir mcadelenin ardndan, her biri 450 tonluk ikiTrk karamrselini ele geirmilerdi. Bu iki karamrselden fidye deeri yksek

19 Galluzzi 1882, 187.20 Bono 1987, 840-41; Bono 2003, 84-8521 Braudel 1990, 155.22 Uzunarl 1954, 148.23 Bono 2003, 89.


7/24


21

olan kad ile birlikte 63 Trk esir edilmi, 2850 Toskana altnscudisine24 eitdeerde sekiz top kuma ele geirilmiti. Bu atmada ayrca seksen Trk veotuz Toskanal hayatn kaybederken, Trklerin elinde bulunduu anlalan, ellikadar Hristiyan Rus da kurtarlmt25. Bu aknlar sonraki yllar boyunca dadzenli olarak birbirini takip etmiti. Dou Akdenizden Toskana topraklarnagiden binlerce Mslman ve Trk esirin artk kurtarlmay beklemekten bakaareleri kalmamt.

Esaretten zgrle Bir Mcadele

Esirlerin kurtarlmas Osmanl idarecilerinin ve esir yaknlarnngiriimlerine muhtat. zellikle Cezayirdeki ocak aalar esirlerinkurtarlmasnda ne kmaktayd. Buradaki Osmanl yetkilileri esaret altndakivatandalarn kurtarmak iin mcadele ederken, baz zamanlarda kendileri de

bu pazarlklarda kurtarlmay bekleyen kimseler olabilmekteydi. Cezayir-i GarbYenieri Aas dris tarafndan Livornoda esir bulunan Cezayirli Rum HasanAaya cevaben gnderilen 26 ubat 1633 (16 aban 1042) tarihli birmektupta, kendisinin serbest braklmasna karlk ellerinde bulunan dokuznefer tccar ve kendisiyle baa ba takas iin bir papazn gemi ile Livornoyagnderildiini ve mektubun kendisine ulamasndan sonra Livorno hkimi ileiletiim kurup durumu aklamas ve serbest braklmasn talep etmesi tenbihedilmektedir. dris Aa mektubunda, Hasan Aann serbest braklmamasdurumunda ellerinde bulunan Hristiyan esirlerin akbetinden kendilerininsorumlu olmayaca ynnde tehditkr cmlelere de yer vermekteydi26. RumHasan Aann zgrlne kavumasnn ne kadar nem arz ettii YenieriAas drisin ayn tarihli baka bir mektubundaki tepkisinden anlalmaktadr.Sz edilen ilk mektubun gnderildii tarihte, bu defa da Livorno hkimininricasn ieren bir mektuba karlk, yeni bir mektup yazma ihtiyachissedilmiti. Mektupta imdiye kadar Rum Hasan Aann braklmadn, esirve tccar arasndan serbest braklan dokuz nefer kimsenin mektupla birliktekendilerine ulanca Aann derhal serbest braklmasn aksi takdirde bundansonra fidyeleri dense bile, hibir esirin gnderilmeyecei bildirilmekteydi27.Daha sonraki belgelerde Rum Hasan Aa ile ilgili grmeler sz konusu

edilmedii iin kendisinin zgrlne kavutuu sonucunu karmamzmmkndr.

24 Toskana Grandukalnda kullanlan altn para.25 Capponi 2001, 143.26 Gallotta 1979, 171-173+ Belge I.27 16 aban 1042 (26.II. 1633) tarihli dier mektup iin bkz. Gallotta 1979, 174-176+ Belge II.


8/24

Mikail Acpnar

22

1633 ylnn Temmuz ay sonlarnda esir tlakna bu defa da Toskanadatutsak olan ve daha nce Rum Hasan Aa ile birlikte esir alnan Sar Ali isimli

bir Trk konu olmutu. Duka II. Ferdinando (1621-1670)ya Yenieri AasAhmed tarafndan yazlan mektupta, Sar Alinin zgrlne kavumas iin

bir sandk ekerin fidye-i necat olarak gnderildii belirtilerek esirin braklmamasnn aradaki dostluk ve antlamaya uygun olmad nemlevurgulanmtr. Sar Alinin serbest braklmas bizzat Duka Ferdinandodantalep edilirken, serbest braklmamas durumunda gnderilen bir sandk ekerin

parasnn geri denmesi istenmekteydi28. Bu olay karsnda grmelere konuolan esir Sar Alinin mi yoksa zgrlne kavumasnn bedeli olarakgnderilen bir sandk ekerin mi nemli olduu ilgin bir mevzudur. Bumektupla ayn gn Cezayir-i Garb beylerbeyi Hseyin Paa mhrylegnderilen dier bir mektup da ayn istekleri yanstmaktadr. Fakat sonrakitarihlere ait belgelerde ne Sar Aliden ne de bir sandk dolusu ekerden

bahsedilmedii iin Sar Alinin akbetini bilemiyoruz29.

Bundan sonraki belgelerde Sar Aliden sz edilmezken, Ferdinando deMediciden bu defa da baka bir esirin serbest braklmasna dair yardm talepedildiini gryoruz. Dman topraklarnda esaret zdrab eken Mehmedisimli Trkn kurtarcs da yine sandklar dolusu eker olacaktr. Belgelerdesk sk ad Pedri veya Pedro (Pietro) olarak geen bir tacir vastasylaMehmedin zgrl iin sandk eker Toskana yetkililerine yollanmt.

Dukadan da tutsak Trkn serbest braklmasna icazet vermesi, buyaplmad takdirde sz konusu ekerlerin bedellerinin gnderilmesi nazik birdille rica edilmiti30.

Bu dneme ait belgeler arasnda yer alan tarihsiz bir mektup isedierlerine gre hayli farkl bir esir pazarlndan bahsetmektedir. BizzatDukann kendisine teslim edilmek zere yazlm olan bu mektupta Trkyetkilisinin ismi gemektedir. Mektup yazlmadan -drt ay nce Toskanatopraklarnda bulunan Mehmed, Piri Efendi ve Koca Kad Abdurrahman EfendiGrandukann daveti zerine meclisinde bulunmular ve iki defa kendisiylegrme frsatn yakalamlard. Bu yzyze grmeler srasnda

28 ASF., MP 4274/A, Ins. I, c. 33; 18 Muharrem 1043 (25. VII. 1633) tarihli belge iin ayrca bkz.Gallotta 1979, 179-181+ Belge IV; Bono 2003, 473-474.

29 18 Muharrem 1043 (25. VII. 1633) tarihli mektup iin bkz Gallotta 1979, 181-183+ Belge V.30 18 Muharrem 1043 (25. VII. 1633) tarihli belge; Gallotta 1979, 185-186+ Belge VII; Ayrca

bkz. s. 186-188+Belge VIII. Tpkbasm verilen ilk vesikada belgenin numaras VI ikincisindeise VII olarak kaydedilmitir. erii ayn olan belgelerin ilkinde Mirimiran Hseyin Paa,ikincisinde ise Yenieri Aas Ahmed imzas bulunmaktadr.


9/24


23

Grandukadan Maazac Sankn31 Mehmed isimli bir kimsenin serbest braklmasn rica etmilerdi. Granduka ad geen Mehmedi, Floransada bulunan bir esiri -drt ay eittikten sonra bir ake talep etmedensalvereceine sz vermiti. Grmenin ardndan -drt ay gemi veGrandukann saraynda misafir ettii Trklere vermi olduu sz kendisinehatrlatlarak, Maazac Sankn Mehmedin serbest braklmas ynnde bu ahs tarafndan bir mektup kaleme alnmtr. Mektupta ad geen esirin aslvazifesi ve eitmekle ykml olduu esirin kim olduuna dair bir bilgi

bulunmamaktadr32.

Granduka Cosimoya gnderilen tarihsiz iki belgede, esir alnarak kreekonulan Karadenizli Kara Mahmudun annesinin, olunun kurtarlmas iingsterdii aba esaretin sosyal adan da o dnem Trk toplumunu nasletkilediine bir rnek tekil etmektedir. Kaptan Paann hizmetinde olup nesuretle denizde bulunduu tam olarak anlalamayan Kk aban Reisingemisi Trk sularna dnerken Floransa kadrgalar tarafndan ele geirilmi veiindeki mrettebatla birlikte Toskanaya gtrlmt. Gemi mrettebatarasnda Karadenizli Kara Mahmud isimli kimse de Toskana kadrgalarnakreki olarak yerletirilmiti. Esir Trkn fakir bir de annesi bulunmaktayd.Olunun esir olmas, anneyi olunu kurtarmak zere Osmanl yneticilerine

bavurmaya sevk etmiti. Mektubun yazld Osmanl idaresine birka defabavuruda bulunan yal kadnn srarlar neticesinde Toskana ynetimine Kara

Mahmudun serbest braklmasna dair daha nce yazlan bir mektup, esirlerinkurtarlmasnda arac olan Gaspar (Kaspar) isimli bir tacirle yollanmasnaramen bir sonu elde edilememiti. yle ki kendilerine teklif edilen para da birie yaramamt. Yal annenin ricalar neticesinde olunun salverilmesi iinolduka yumuak ifadeleri ieren son mektupta herhangi bir durumda Osmanllkesine Grandukann ii dm olsa idi bunun bir ekilde halledilmiolaca vurgulanmaktayd. Siyasi bir slupla yazlan her iki mektupta da buricann geri evrilmemesi ve esirin ad geen tacirin adam Aleksandro ilegnderilmesi istenmekteydi33. Bundan nceki dier yazmalarda olduu gibiKara Mahmudun akbetine dair baka bir belgeye rastlanamamtr. Bu nedenlekendisinin durumu hakknda bildiklerimiz bu kadarla snrl kalmaktadr.

Tabi ki sz konusu esirler sadece Trklerden ibaret deildi. Cezayir bataolmak zere dier garp ocaklarnda da birok talyan tutsak bulunmaktayd. 5Haziran 1607 tarihinde Benedetto Savignano di Arenzano kaptanlndaki S.Caterina Buona Ventura isimli gemi Livornoya giri yaptnda beraberinde

31 Kelime iin bkz. Ek II.32 ASF., MP 4274/A, Ins. VI, c. 20; Ayrca bk. Gallotta 1979, 188-190+ Belge VIII.33 ASF., MP 4274/A, ns. VI, cc. 17-24.


10/24

Mikail Acpnar

24

bir ksm ticari emtia dnda fidyeleri denen iki Hristiyan tutsa dagetirmiti. 1609 yl Ekim aynda ise iskeleye yanaan Santa Maria gemisindentutsaklktan fidye karl kurtarlan kii inmiti34.

Buna benzer yazmalar gsteren Trke belgeler XVII. yzyl boyuncasrp gitmektedir. rnekleri oaltmak mmkn olmakla birlikte esir

pazarlklar sadece bu konu zerinde younlamamaktadr. Belgelerincelendiinde tutsakln yan sra her eye ramen, ticaretin zarargrmemesine gsterilen dikkat ve esirlerin kurtarlmasnda nemli bir roloynayan tccar taifesinden kimseler de gze arpan dier mhim konulardr.

Esaret Baka Ticaret BakaDaha nce belirtildii zere tutsaklk siyas, asker ve ticar bir gerek

olmakla birlikte Akdenizle herhangi bir ekilde ba olan lkeler arasndakisiyasi mnasebetlerin ynn belirleyen en nemli unsurlarn banda ticarimenfaatler gelmektedir. Mevcut belgelerde sz konusu esir tlak veyambadelesine dair zaman zaman her ne kadar sert sluplar kullanlsa da, yazlanmektuplarn bir kenarnda ksaca bahsedilen ticari karlar bu konularn dndatutulmaya allmtr. Mektuplarda esirlerin kurtarlmasna dair istek ve ricalarsralanrken sk sk tccara emanmuz emandur, iskelelerimiz aukdur; gelp

gitsnler35, Bazirgana asla sz yokdur, iskeleler bozulduuna rzamuz

yokdur; sizn dahi rzanuz olmaya

36

ve tccar dahi asde hal zere varupgeleler37 gibi ticaret ve alveriin korunmasnn bu konular dnda tutulmasnarzulayan ifadeler sralanmaktadr.

Toskana ve Cezayir Eyaleti arasndaki ticaret akna baz zamanlardaekya da zarar verebilmekteydi. XVII. yzyln ikinci yarsnda yazmalarakonu olan Pedro (Pietro) isimli bir haydut, Osmanl yneticilerinin cannolduka skmt. Cezayire Floransa bayra altnda gelen Pedronun nasl birie kart pek aklanmamtr. Ancak yukarda bahsedilen Rum HasanAann kurtarlmasna dair Cezayir-i Garb Yenieri Aas dris tarafndanLivorno hkimine yazlan 26 ubat 1633 tarihli ilk belgede; ve Pedro senn

sancaun ile ve emanla gelmidr ve bizm sancamuz ile bir gemi eman zerevarup byle hynet etmi olsa idi biz na bir hakaret iderdk ki hara ibret

olurdu38 eklinde bir ifade kullanlmtr. Bununla da yetinilmeyip olayn

34 Salvadorini 1982, 71-72.35 Gallotta 1979, 171-173+ Belge I.36 Gallotta 1979, 174-176+ Belge II.37 Gallotta 1979, 181-183+ Belge V.38 16 aban 1042 tarihli belge iin bkz. Gallotta 1979, 174-176+ Belge II.


11/24


25

duyulmas zerine Pedronun Cezayirde bulunan babas ve kardei hementutuklanmt. Hemen ardndan Mirimiran Hseyin Paa tarafndan II.Ferdinandoya yazlan bir mektupta ad geen Pedronun yandalar ile birlikteToskana hkmeti tarafndan yakalanarak tutuklanmas memnuniyetlekarlanm, iki lke arasndaki ticari mnasebetlerin devam etmesi iinToskanal tccarn emniyet iinde Cezayire gelebilecekleri ve bunun iinCezayir hkmetinin gerekli tedbirleri alaca teminat verilmiti39. Pedromeselesi kapandktan sonra esirlerin kurtarlmasnda fidye-i necatolarakToskanaya gnderilen bir sandk dolusu ekerler de daha nce tutuklananPedronun tacir kardei ile yollanmt. Burada konunun zmlenmesi zerine

bu kimsenin Cezayir ynetimi tarafndan hem serbest brakld hem de kartaraftaki baka bir Trk esirin kurtarlmas iin arac olarak kullanldnvarsayabiliriz40.

Baz talyan devletleri Trk idarecilerle girdikleri karlkl olumluilikiler mnasebetiyle hediyeler gndermeyi det edinmilerdi. Buhediyelemelerde tutsak olan birka yurttan zgr braklarak gnderilmesi degrlmekteydi. Bir iyi niyet gstergesi olarak bu tr hediyelemeler her iki tarafiin de bir gelenek halini almt. rnein, 1622 ylnda Toskana Grandukas II.Ferdinando, Cezayir Days Yusufa hediye olarak serbest brakt on iki esirigndermiti41. II. Ferdinando, ayrca Hseyin Paaya yirmi drt endaze uhaile yirmi drt endaze yeil kadife krk yollamt. Bu hediyeler Trk

yneticilerini bir hayli memnun etmi olmal ki Toskanadan gelen tacirlere hertrl kolayln salanaca ve oradan talep edilecek her trl metan hemenhazr edilecei bildirilmekteydi. Gelen hediyelerin karl olarak ise drt-beadet doru at gnderilmiti42.

Tabi ki bu durum her zaman geerli olmayp, siyasi ve ticarimzakerelerde esirler iki lke arasnda sorun yaratabilmekteydi. Duka I.Francesconun 1575 ylnda Osmanl Devleti ile ticari ilikilerini dzenlemekamacyla stanbula gnderdii elisi burada hi de beklemedii bir durumlayz yze gelmiti. nk daha nce Toskanada kle olarak bulunan ve ayntarihte serbest braklarak stanbula gelen Trkler, Osmanl yneticilerinetutsaklk dnemlerinde yaadklar kt muamelelerden bahsedince eli oldukazor duruma dmt43. XVII. yzyln ilk yarsnda St. Stephen valyelerinin

39 18 Muharrem 1043 (25. VII. 1633) tarihli mektup iin bkz. Gallotta 1979, 177-179+ Belge IV.40 ASF., MP 4274/A, Ins. I, c. 33.41 Bono 1987, 847.42 ASF., MP 4274/A, Ins. VI, c. 3; Ayrca bk. Gallotta 1979, 183+Belge V;Doru atgvdesi kzl,

ayaklar ve yelesi kara olan atlar iin kullanlan bir tabirdir.43 Bono 2003, 269.


12/24

Mikail Acpnar

26

Floransa kadrgalaryla yaptklar faaliyetler ve Arnavutlarla olan ilikilerineramen, Toskana Grandukas hala Osmanl Devletinden ticari antlamalarkoparmaya almaktayd44.

Esir Mbadelesinde AraclarEsirlerin karlkl veya tek tarafl serbest braklmalar srasndaki

teslimatta nasl bir yol izlendii de olduka ilgin bir konudur. Bu mevzu dahageni kapsaml ayr bir alma konusu olaca iin burada sadece ele alnandneme ait belgelere yansyan bilgiler erevesinde ilenecektir.

Belgelerden anlald kadaryla bu teslimatlar genellikle iki lkearasnda ticaretle megul olan ve itimat kazanm gayrimslim tacirlervastasyla yaplmaktayd. Genellikle esirin kendisini kurtarmak isteyenakrabalar veya arkadalarnn araclara bavurusu zerine grmeler

balamaktayd. XVI. yzyln sonunda Tunuslu Murad, Livornoda krekmahkumu olan kardei Koca Aliyi kurtarmak iin talyan araclara toplam

bedelin yaklak yars olan 300scudilik bir kaparo demiti. Buna karlkTunuslu Trk korsanlarn elinde bulunan baz Toskanal esirler de olduka iyi

bir kefaretle serbest braklmaktaydlar. Mesela, 2 Ocak 1615 tarihinde UstaMuradn Floransal Battista Zanobi Conte isimli klesi, Battista della Torretarafndan 285 spanya altnscudisi karlnda kurtarlmt45. 1626 ylnda ise

baka bir Magribli yine Livornoda esir olan yeeninin kurtarlmaskarlnda, bir yl sreyle geerli olacak bir antlama ile Floransal Yahudi birarac olan Iacob di Ciofes sraele 275 scudi demeyi kabul etmiti46. Artk biri kolu haline gelmi olduu anlalan araclk sayesinde baz kimselerMslman esirleri lkelerine gtrp kazan elde etmek zere onlar topluolarak Toskana Dukalarndan satn alabilmekteydiler. 1630 ylnda buna rnekolmak zere, Yahudi olduu anlalan Moise Sansone doksan kadar Trkmajestelerinden satn almay baarmt. Tabi ki buradaki ama kurtarlanesirleri kendi lkelerinde kefaret bedeli karl satmak idi47.

zgrle kavumaktaki dier bir yntem ise dei-tokulard. Buyntem her zaman sonuca ulaamayp karklklar da ortaya karabilmekteydi.Bir tarafn elinde bulunan bir esir dier taraftaki dier esirleri kurtarmas ve bir

bedel demesi artyla serbest braklrd. Serbest braklan esir lkesinedndkten sonra anlama gerei kurtarmakla ykml olduu esirleri

44 Jorga 2005, 326.45 Riggio 1938, 339.46 Bono 2003, 470-476.47 Bono 2003, 492-493.


13/24


27

kurtarmaktan imtina da edebilmekteydi. Bu durumda madur taraf,aldatlmln verdii fkeyle, bunun acsn sahip olduu dier esirlere cezavererek karmaktayd48. Buna benzer bir rnek de mevcut belgeler arasnda yeralmaktadr. Daha nce bahsi geen Pedro isimli ekyann Cezayirde tutuklu

bulunan tacir kardei, Pedronun yakalanmasndan sonra serbest braklmt.Tabi lkesine gnderilirken orada bulunan Trk esir Sar Alinin kefareti iin

bir sandk eker de kendisiyle gnderilmiti.

Bu tr araclar Osmanl Devleti tarafndan da desteklenmekteydi. 22Mays 1631 tarihli bir hkmde; stanky Adasnn Batnos kynden olan

Nikola isimli bir gayrimslimin, stanky kadsnn izniyle harb kffarelinden yedi Mslman kurtarmak zere grevlendirildii bildirilmekte ve buamala Cezayir ya da Tunus eyaletlerine geldii zaman kendisine mdahaleedilmemesi hatta tehlikeli blgelerden geerken kendisine yardmc olunmasistenmekteydi49. Fakat bu gibi kimseler ilerini yaparken baz yerel yneticilerinengellemelerine taklabilmekteydiler. 5 Eyll 1604 tarihli bir hkmdenanlald kadaryla Gaspar veled-i Anton isimli bir zmm Frengistanda harbkefere elinde tutsak olan Trkleri kurtarmak zere sk sk buraya gitmekteydi.Dmanlarn elinde esir olan Mslmanlara bir kefaret bedeli tayin ettirmekteve onlar beraberinde Osmanl topraklarna getirmekteydi. Getirilen esirlerinkefaret bedellerini tahsil eden Gaspar daha sonra bu paralar yerlerine teslimetmek zere tekrar Frengistana gitmekteydi. Bunu kendisine meslek edinen

zmmnin en byk sorunu ise yol zerinde bulunan Osmanl grevlilerininkendisine mdahalesiydi. Gasparn ikyeti zerine Osmanl hkmetikendisine bu trl skntlarn yaatlmamas ynnde gerekli grevlilere uyarmahiyetinde bir hkm karmt50. Arabulucu Gasparn ad FloransaArivinde muhafaza edilen Trke belgelerde de sk sk gemektedir. ki ayrmerkezden farkl yerlere yazlan bu belgelerdeki ismin ayn kiiye ait olmas,kesin olmamakla birlikte, kuvvetle muhtemeldir51.

Tabi ki talyada da bu ileri takip eden kimseler bulunmaktayd.Cezayirli Hac Yusuf ile ortaklk yapan ve Livornoda yaayan Sima diGiuseppe Levi isimli bir Yahudi Cezayir-Tunus-Livorno hattnda karlklolarak tutsaklarn fidye-i necat karlnda zgrlklerine kavumas iinalmaktayd. Sima Levinin 1609 ylnda lene kadar iki taraf arasnda bualmalarn srdrd de bilinmektedir52.

48 Bono 2003, 501.49 20 evval1040 tarihli hkm iin bkz. BOA., MD. LXXXV, 190/464.50 10Rebil-hr1013 tarihli hkm iin bkz. BOA,KK. 70, 126.51 ASF., MP 4274/A, ns. VI, cc. 17-24.52 Salvadorini 1982, 75 vd.


14/24

Mikail Acpnar

28

SonuSonu itibariyle XVII. yzyln ilk yarsnda St. Stephen valyelerinin

faaliyetlerinin de etkisiyle Osmanl Devleti ile Floransa arasndaki siyasi veticari ilikiler olduka gergindi. Yine ayn dnemde Osmanl hakimiyetindekiLbnanda Osmanl idaresine ba kaldran Emir Maanolu FahreddininToskana hkmeti tarafndan himaye ve be yl Floransada misafir edilmesi de

bu durumu iinden klmaz bir hale getirmiti53. Bu gerginlik her ne kadar ikidevlet arasndaki menfaatleri olumsuz etkilese de ilikiler zellikle Cezayir veTunus ocaklarndaki yneticiler araclyla devam ettirilmeye allmaktayd.

Byle bir dnemde hem ticari hem siyasi faaliyetler i ie girmiti. Yukarda elealnan ilikiler daha ok tutsaklk zerinde younlasa da ticari mnasebetlerinzarar grmemesi iin iki taraf yneticilerinin de olabildiince yumuak bir tavrtaknd grlmektedir.

Osmanl Devleti Akdenizdeki etkinliini bata devletin el altndandestekledii Garp Ocaklarndaki leventlerin de iinde bulunduu bir siyasetledevam ettirme abas ierisindeydi. Buna karlk Floransa Devleti yneticileride kendi abalaryla kurduklar St. Stephen valyelerini, denizlerdeki ticarikarlarn korumak ve Trklere kar bir tehdit oluturabilmek zerekullanmaktayd. Bu mcadeleler sadece bahsedilen blgede deil btnAkdenizde srp gitmekteydi. Zaman zaman bu siyaset ksr bir dng halinide alabilmekteydi. almamzda denizlerdeki bu siyasetin doal bir neticesi

olarak tutsak edilen Trklerin esaret hayat ve bunlara bal olarak iki tarafarasnda srdrlmeye allan ticaret arlkl mnasebetler de ortayakonulmaya allmtr. Bu bilgiler talya Yarmadasnn sadece bir blgesi ve

belirli bir dnemi iin geerli olup, ileride yaplacak daha geni kapsamlalmalara dier denizci talyan devletlerinin de dahil edilmesiyle oldukanemli sonular ortaya kacak ve blgenin btnn gsteren bir panoramasunulabilecektir.

53 Emecen 1995, 81; Galluzzi 1882, 191-201.


15/24


29

BBLYOGRAFYA

a. Ariv Belgeleri

1- BOA. (Babakanlk Osmanl Arivi)MD (Mhimme Defteri) VII, MD LXXXV, KK (Kamil Kepeci) 70.

2- ASF (Archivio di Stato di Firenze)ASF., Mediceo del Principato 4274/A, ns. I, c. 33; ns. VI, c. 3, c. 17, c. 20, c. 24.

3- A.S.V. (Archivio di Stato di Venezia)

A.S.V.,Documenti Turchi, Busta 10, no 1184 ve 1185.

b. Basl EserlerAltu 2005 Uur Altu, Osmanl mparatorluunun Akdeniz

Siyasetinde Korsanlarn Rol, Dou Bat DnceDergisi, Yl: 9, Say: 34, Kasm-Aralk-Ocak, 289-95.

Angiolini 1997 Franco Angiolini, Slaves and Slavery in Early ModernTuscany (1500-1700),Italian History & Culture 3, 67-86.

Argenti 1934 Philip P. Argenti, The Expedition of the Florentines toChios (1599) described in Contemporary Diplomatic

Reports and Military Dispatches, London.Bombaci 1939 Alessio Bombaci, Diplomi Turchi del R. Archivio di

Stato di Firenze, I. Lettere da Tunisi ai Granduchi diToscana (1626-1703),Rivista degli Studi Orientali, Vol.XVIII, 199-217.

Bono 1987 Salvatore Bono, Yeniada talyada Trk-MslmanTutsaklar, ev. Mahmut akirolu, Erdem 3/9 (Eyll),837-48.

Bono 2000 Salvatore Bono, LItalia e il Maghreb dal XVI al XIXSecolo, Levante, Rivista del Centro per Le RelazioniItalo-Arabe dellIsIAO, Anno XLII/1 (Dicembre), 1-15.

Bono 2001 Salvatore Bono, Cavalieri di Santo Stefano nella Storiadel Mediterraneo, Atti del convegno LOrdine di SantoStefano e il Mare (Pisa, 11-12 maggio 2001), QuaderniStefaniani, Anno Ventesimo, 21-29.

Bono 2003 Salvatore Bono, Yenia talyasnda Mslman Kleler,ev. Betl Parlak, letiim Yaynevi, stanbul.


16/24

Mikail Acpnar

30

Bono 2006 Salvatore Bono, Malta e Venezia fra Corsari e Schiavi(Secc. XVI-XVIII), Mediterranea, Ricerche Storiche,Anno III, Agosto, 213-222.

Bostan 2004 dris Bostan, Akdenizin Zorlu Korsanlar UskoklarAdriyatikte Korsanlar ve Deniz Gazileri, ToplumsalTarih, 127, Temmuz, 64-71.

Bostan 2009 dris Bostan, Adriyatikte Korsanlk Osmanllar,Uskoklar, Venedikliler 1575-1620, stanbul.

Bouazi 2002 Brahim Bouazi, XVII ve XVIII. Yzyllarda Garb

Ocaklarnn Avrupa lkeleri ile Siyasi ve Ticari likileri,Dan. dris Bostan, stanbul ni. SBE. YaymlanmamYksek Lisans Tezi, stanbul.

Bozkurt 2002 Nebi Bozkurt, Korsan, TDV A., C. 26, 210-212.

Bracewell 2009 Catherine Wendy Bracewell, 16. Yzylda Adriyatikte Korsanlk ve Ekyalk Senjli Uskoklar, ev. MehmetMoral, stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, stanbul.

Braudel 1990 Fernand Braudel, Akdeniz ve Akdeniz Dnyas, ev. M.Ali Klbay, C. 2, stanbul.

Brummett 2009 Palmira Brummett, Osmanl Denizgc Keifler andaOsmanl Denizgc ve Dou Akdenizde Diplomasi, ev.H. Nazl Pikin, stanbul.

Capponi 2001 Niccol Capponi, Strategia Marittima, Logistica eGuerra Navale sotto Ferdinando II de Medici (1621-1670),Atti del convegno LOrdine di Santo Stefano e ilMare (Pisa, 11-12 maggio 2001), Quaderni Stefaniani,

Anno Ventesimo, 131-144.

Diaz 1987 Furio Diaz,Il Granducato di Toscana-I Medici, Torino.

Emecen 1995 Feridun Emecen, Fahreddin, Manolu, TDV A, C. 12,80-82.

Erdoru 1998 M. Akif Erdoru, Chattel Slavery in Ottoman Cyprus

(1580-1680), Archiv Orientalni, Supplementa VIII,

Academy of Sciences of The Czech Republic OrientalInstitute, Praha, 121-128.

Gallotta 1979 Aldo Gallotta, Diplomi Turchi dellArchivio di Stato diFirenze, Lettere da Algeri ai Granduchi di Toscana (XVIISecolo), Studi Magrebini, XI, 167-205.


17/24


31

Galluzzi 1822 Riguccio Galluzzi, Storia del Granducato di Toscana,Tomo Quinto, Libro Sesto, Firenze.

Griswold 2000 William J. Griswold, Anadoluda Byk syan 1591-1611, ev. lkn Tansel, stanbul.

Jorga 2005 Nicolae Jorga, Osmanl mparatorluu Tarihi (1538-1640), Haz. Erhan Afyoncu, stanbul.

Mangio 2001 Carlo Mangio, Alcune considerazioni sulla politicaMediterranea di Cosimo II e di Ferdinando II, Atti delconvegno LOrdine di Santo Stefano e il Mare (Pisa, 11-

12 maggio 2001), Quaderni Stefaniani, Anno Ventesimo,113-128.

Mantran 1988 Robert Mantran, XVII. Yzyln kinci Yarsnda DouAkdenizde Ticaret, Deniz Korsanl ve GemilerKafileleri,Belleten LII/203, 686-695.

Ricci 2005, Giovanni Ricci, Trk Saplants Yenia AvrupasndaKorku, Nefret ve Sevgi, ev. Kemal Atakay, stanbul.

Riggio 1938 Achille Riggio, Tabarca e il Riscatto degli Schiavi inTunusia da Kara-Othman Dey a Kara-Moustafa Dey1593-1702, Atti della R. Deputazione di Storia patria

per la Liguria, III, 255-346.

Salvadorini 1982 Vittorio Salvadorini, Traffici e schiavi fra Livorno eAlgeria nella prima decade del 600, Bolletino Storico

Pisano, LI, 67-104.

Selnik 1999 Selnik Mustafa Efendi, Tarih-i Selnik (1003-1008/1595-1600), Haz. Mehmet pirli, stanbul (TTKYaynlar).

akirolu 1984 Mahmut S. akirolu, Uskoklar, Trk Ansiklopedisi,C. 33, 101.

Uzunarl 1954 . Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. III/2, Ankara(TTK Yaynlar)

Mikail Acpnar


18/24

Mikail Acpnar

32

EKLER

EK-I

ASF., MP 4274/A, Ins. VI, c. 3.


19/24


33

EK-II

ASF., MP 4274/A, Ins. VI, c. 20.


20/24

Mikail Acpnar

34

EK-III

ASV,Documenti Turchi, Busta 10, no 1184.


21/24


35

EK-III (belgenin devam)


22/24

Mikail Acpnar

36

EK-IV

B

onaSeferindenDnenvalyeler(BaldassareFranceschini,1640

civar)


23/24


37

Ek 5: Trk ve Toskana gemilerinin mcadelesi. F. Fontana, I Pregi della Toscana,Firenze 1701, adl eserden.

Ek 6: M: Tunus kadrgas, G: Murat Reisin kadrgas: ve Toskana kadrgalar. FulvioFontana, I Pregi della Toscana, Firenze 1701, adl eserden.


24/24

Mikail Acpnar

38

EK-VII

Pietro Taccann I. Ferdinando ve drt mslman esiri simgeleyen I QuattroMori isimli ant (Livorno 1623), Fotoraf: Giovanni DallOrto

Documents

XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Toskana Grandukalığında Türk Esirler