63
セメント試料のX線回折(XRD)測定 ~含まれる結晶相の特徴、各種の非晶質定量方法~ 2018315ブルカージャパン株式会社 X線事業部 岡崎 壮平

セメント試料のX線回折(XRD)測定 Bruker Japan Webinar 2 セメント試料のX線回折(XRD)測定 ~含まれる結晶相の特徴、各種の非晶質定量方法~ X線回折法

Embed Size (px)

Citation preview

  • X(XRD)

    2018315

    X

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 2

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 3

  • X(XRD)

    X

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 42q()

    qX()

    X

    X

    2q

    q

  • 5

    X(XRD)

    Bruker Japan Webinar2018/3/15

  • 6Bruker Japan Webinar

    X(XRD)SiO2

    2018/3/15

  • 1.

    2.

    3.

    ()

    X

    X(XRD)

    2q()

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 7

  • X

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 8

    X

    X

    2q

    q

    XS/N

  • Burker JapanXRD

    X

    D2 PHASER 100V

    X

    D8 ADVANCE

    X

    D8 DISCOVER 2XRD XRD/XRR

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 9

  • D8 ENDEVOR

    Bruker Japan Webinar

    D8 ADVANCE66

    2018/3/15 10

  • 2018/3/15 11Bruker Japan Webinar

    >1,450C

    XRD

  • XRF&XRD

    12

    XRD

    XRFX

    f51.5 mm

    XRDXRF

    XRFS8 TIGER

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar

  • 13

    2Th Degrees656055504540353025201510

    Counts

    34,000

    32,000

    30,000

    28,000

    26,000

    24,000

    22,000

    20,000

    18,000

    16,000

    14,000

    12,000

    10,000

    8,000

    6,000

    4,000

    2,000

    0

    Calcite 86.12 %

    Dolomite 7.26 %

    Quartz 4.03 %

    Illite 1.64 %

    Albite 0.42 %

    Microcline 0.28 %

    Kaolinite 0.26 %

    XRD

    0.1wt%

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 14

  • 2018/3/15 15Bruker Japan Webinar

    Ca3SiO5 C3S, Alite

    Ca2SiO4 C2S, Belite

    Ca3Al2O6C3A,

    Calucium Alminate

    Ca4(AlxFe1-x)4O10C4AF,

    Brownmillerite , Fe

    CaO Free Lime ,

    Ca(OH)2 Calciumhydroxide ,

    CaSO4xH2O Gypsum,

    CaCO3 Calcite

    MgO Periclase

  • 2018/3/15 16Bruker Japan Webinar

    Ca3SiO5 C3S, Alite

    Ca2SiO4 C2S, Belite

    Ca3Al2O6C3A,

    Calucium Alminate

    Ca4(AlxFe1-x)4O10C4AF,

    Brownmillerite , Fe

    CaO Free Lime ,

    Ca(OH)2 Calciumhydroxide ,

    CaSO4xH2O Gypsum,

    CaCO3 Calcite

    MgO Periclase

    C3SC2SC3AC4AF

    Ca, Si, Al, O

  • C3S, Alite - Ca3SiO5

    M3C1m1 (8)

    a=33.083, b=7.027, c=18.499

    b=94.12, Z=36

    Pm(7) (M1) : R3m (160), : P-1 (2)

    CaSiO

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 17

    3

  • C3S, Alite

    2018/3/15 18Bruker Japan Webinar

    CaSiO

    M1

    M1

    CaSiO

    M3

    M2

    M3

    XRD

  • C3S, Alite

    2018/3/15 19Bruker Japan Webinar

    M1 M2 M3

    M. Courtial et al., (2003) Powder Diffraction, 18(1), pp.7-15 https://doi.org/10.1154/1.1523079

    https://doi.org/10.1154/1.1523079

  • C2S, Belite Ca2SiO4

    2018/3/15 20Bruker Japan Webinar

    (b-C2S)P121/n1 (14)

    a=5.506, b=6.757, c=9.310 b=94.46, Z=4

    a-C2S: , P63/mmc (194) g-C2S: , Pnma (62)

    3

    CaSiO

  • C3A - Ca3Al2O6

    CubicPa-3 (205)a=15.263 , Z=24

    : Pbca (61)

    2

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 21

    CaAlO

  • CaO, Free Lime

    Ca(OH)2

    CubicFm-3m (225)a=4.810 , Z=4

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 22

    CaO

  • Lin

    (C

    ou

    nts

    )

    0

    100

    200

    300

    400

    500

    600

    700

    800

    900

    1000

    1100

    1200

    1300

    1400

    1500

    1600

    1700

    1800

    1900

    2000

    2100

    2200

    2300

    2400

    2500

    2600

    2700

    2800

    2900

    3000

    3100

    3200

    2-Theta - Scale

    10 20 30 40 50

    PDF No.85-1378 Ca3SiO5, C3S, Alite, Monoclinic

    PDF No.33-0302 CaSiO4, C2S, Belite

    PDF No.38-1429 Ca3Al2O6, C3A, Cubic

    PDF No.30-0226 Ca4(Alx, Fe1-x)4O10, C4AF, Brownmillerite

    PDF No.37-1497 CaO, Free lime

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 23

  • 2018/3/15 24Bruker Japan Webinar

    2theta64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Counts

    11,500

    11,000

    10,500

    10,000

    9,500

    9,000

    8,500

    8,000

    7,500

    7,000

    6,500

    6,000

    5,500

    5,000

    4,500

    4,000

    3,500

    3,000

    2,500

    2,000

    1,500

    1,000

    500

    0

    -500

    -1,000

    -1,500

    -2,000

    -2,500

    -3,000

    -3,500

    -4,000

    -4,500

    C3S monoclinic (NISHI) 61.67 %

    C2S beta (MUMME) 17.78 %

    C3A cubic 1.55 %

    C3A Na orthorhombic 3.76 %

    C4AF (Colville) 10.54 %

    Lime 0.51 %

    Gypsum 1.56 %

    Bassanite 1.12 %

    Periclase 1.45 %

    Anhydrite 0.06 %

    10

    Wt% - Rietveld

    C3S monoclinic (NISHI) 61.67 %

    C2S beta (MUMME) 17.78 % C3A cubic 1.55 %C3A Na orthorhombic 3.76 %

    C4AF (Colville) 10.54 %

    Lime 0.51 %Gypsum 1.56 %Bassanite 1.12 %Anhydrite 0.06 %Periclase 1.45 %

    2theta64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Counts

    11,500

    11,000

    10,500

    10,000

    9,500

    9,000

    8,500

    8,000

    7,500

    7,000

    6,500

    6,000

    5,500

    5,000

    4,500

    4,000

    3,500

    3,000

    2,500

    2,000

    1,500

    1,000

    500

    0

    -500

    -1,000

    -1,500

    -2,000

    -2,500

    -3,000

    -3,500

    -4,000

    -4,500

    C3S monoclinic (NISHI) 61.67 %

    C2S beta (MUMME) 17.78 %

    C3A cubic 1.55 %

    C3A Na orthorhombic 3.76 %

    C4AF (Colville) 10.54 %

    Lime 0.51 %

    Gypsum 1.56 %

    Bassanite 1.12 %

    Periclase 1.45 %

    Anhydrite 0.06 %

  • 2018/3/15 25Bruker Japan Webinar

    C3SC2SC3AC4AF

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 26

  • 2018/3/15 27Bruker Japan Webinar

    BG BG

    2q

  • A.

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 28

    (S/N)

    2q

    D8 ADVANCE

  • A.

    2018/3/15 29Bruker Japan Webinar

    (2q)

    (2q)

    X

    X

  • A.

    2018/3/15 30Bruker Japan Webinar

    1 2 3 5 7 10 15 20 25 30 40 2q()0.05 14.0 7.0 4.7 2.8 2.0 1.4 0.9 0.7 0.6 0.5 0.4

    0.1 28.1 14.0 9.3 5.6 4.0 2.8 1.9 1.4 1.1 0.9 0.7

    0.2 56.6 28.1 18.7 11.2 8.0 5.6 3.7 2.8 2.3 1.9 1.4

    0.4 117 56.6 37.5 22.4 16.0 11.2 7.5 5.6 4.5 3.8 2.9

    0.6 185 85.9 56.6 33.7 24.1 16.8 11.2 8.4 6.8 5.7 4.3

    1.0 373 149 96.0 56.6 40.2 28.1 18.7 14.1 11.3 9.4 7.1

    2.0 373 210 117 81.7 56.6 37.6 28.2 22.6 18.9 14.3

    (mm)

    D8 ADVANCE X (mm)

    X (W) = [1/sin(a+b/2)+ 1/sin(a-b/2)]Rsin(b/2)(a; (rad)b; DS (rad)R; (mm))

    S/N

  • B.

    31Bruker Japan Webinar

    2q

    2q

    X

    2018/3/15

  • 2018/3/15 32Bruker Japan Webinar

    BG

    BG

  • X

    X

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 33

  • 1

    2018/3/15 34Bruker Japan Webinar

    192

    LYNXEYE

    150

    LYNXEYE XE-T

    < 380eV

    Kb

  • LYNXEYE

    2018/3/15 35Bruker Japan Webinar

    5,000counts

    100counts

    16,700counts

    6,500counts

    vs. BKG 3.3 : 65

    X

  • LYNXEYE XE-T

    2018/3/15 36Bruker Japan Webinar

    XE-T Edition

  • BG

    BG

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 37

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 38

  • 2018/3/15 39Bruker Japan Webinar

    33.50 35.50 37.50 39.50 41.50 43.50

    qq

    CeO2 (ILL D1A)

    12.70 12.75 12.80 12.85 12.90 12.95 13.00

    qq

    CeO2 (NSLS X3B1)

    1.89 1.90 1.91 1.92 1.93d []

    CeO2 (ISIS HRPD)

    Size-Strain Round Robin, Balzar (2004);

    28.00 28.20 28.40 28.60 28.80 29.00

    qq

    CeO2 (D8 ADVANCE)

    DIFFRAC.TOPAS=

  • DIFFRAC.TOPAS

    402018/3/15

    NaAlSi3O8

    SiO2

    CaCO3

    Bruker Japan Webinar

    (wt%)

  • 2018/3/15 41Bruker Japan Webinar

    DIFFRAC.TOPAS

    1. 2. 3.

    3

    Windows

    TOPAS BBQ

  • D2 PHASER() & TOPAS

    42Bruker Japan Webinar

    2theta64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Counts

    10,000

    9,500

    9,000

    8,500

    8,000

    7,500

    7,000

    6,500

    6,000

    5,500

    5,000

    4,500

    4,000

    3,500

    3,000

    2,500

    2,000

    1,500

    1,000

    500

    0

    -500

    -1,000

    -1,500

    Wt% - Rietveld

    C3S monoclinic (NISHI) 57.49 %

    C2S beta (MUMME) 20.72 % C3A cubic 5.8 %

    C3A Na orthorhombic 2.6 %

    C4AF (Colville) 7.8 %

    Lime 0.11 %Gypsum 0.51 %

    Bassanite 2.84 %Portlandite 1.18 %Periclase 0.94 %

    --

    GOF:1.92

    Rwp: 6.12%

    Rexp:3.19%

    : 10

    : 5

    90.1wt%

    2018/3/15

  • 2018/3/15 43Bruker Japan Webinar

    2Th Degrees64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Sqrt

    (Counts

    )

    62

    60

    58

    56

    54

    52

    50

    48

    46

    44

    42

    40

    38

    36

    34

    32

    30

    28

    26

    24

    22

    20

    18

    16

    14

    12

    10

    8

    6

    4

    2

    0

    -2

    -4

    -6

    -8

    hkl_Slug 31.19 %

    C3S monoclinic (NISHI) 42.17 %

    C2S beta (MUMME) 11.55 %

    C3A cubic 1.24 %

    C3A Na orthorhombic 2.27 %

    C4AF (Colville) 7.80 %

    Lime 0.27 %

    Gypsum 0.95 %

    Bassanite 0.70 %

    Anhydrite 0.84 %

    Periclase 0.77 %

    Akermanite 0.26 %

    ?

    ()

    Slag

  • 2018/3/15 44Bruker Japan Webinar

    PONKCS 100%

    100%

    DIFFRAC.TOPAS

  • 2018/3/15 45Bruker Japan Webinar

    1.

    2. 15wt%

    3.

    4. Rietveld

    5. wt% of spiked

    6.

  • 2018/3/15 46Bruker Japan Webinar

    45.1%wt

    30.8%wt

  • 2018/3/15 47Bruker Japan Webinar

  • 48

    1.

    2. K 1.P.3

    3. 1.

    4. X (MAC) XRF

    5. K MAC

    K

    =

    Bruker Japan Webinar2018/3/15

  • 49

    Al2O3corundum

    TiO2 (rutile)

    ZnO (zincite)

    Cr2O3 (eskolaite)

    Fe2O3 (hematite)

    CeO2 (cerianite)

    CaF2 (fluorite)

    C (diamond)

    1.

    2Th Degrees120110100908070605040302010

    Sqrt

    (Counts

    )

    750

    700

    650

    600

    550

    500

    450

    400

    350

    300

    250

    200

    150

    100

    50

    0

    Corundum99.raw_1 Corundum 100.00 %

    Round Robin example: Al2O3, 99% crystalline

    Bruker Japan Webinar2018/3/15

  • 50

    K = ()

    Scor = Scale factor (TOPAS)

    cor = / g cm-3 (TOPAS)

    Vcor = / 3 (TOPAS)

    cor = X/ cm2 g-1 ()

    Ccor = / % (, e.g. 100%)

    2. K

    =

    2

    Bruker Japan Webinar2018/3/15

  • 51

    3.XMAC

    =

    2

    = fraction O MAC O + fraction Al MAC Al

    = 0.47077 11.2 + 0.52923 49.2 = 31.281 (cm2

    g)

    TOPAS XMAC C:TOPAS5Mac MAC8.0keV

    Bruker Japan Webinar

    fraction: Al2O3

    O: 16.003=48.00, Al: 26.982=53.96

    fraction(O)= 48.00(48.00+53.96) = 0.47077, fraction(Al)= 53.96(48.00+53.96) = 0.52923

    2018/3/15

  • 52Bruker Japan Webinar

    5.

    KMAC

    2018/3/15

  • PONKCS

    2018/3/15 53Bruker Japan Webinar

    100%

    =

    (PONKCS)

    MZ

    wi:is: M: 1Z: V:

    n

    j

    jjjj

    iiii

    i

    ZMVs

    ZMVsw

    1

    ?

  • PONKCS

    2018/3/15 54Bruker Japan Webinar

    -1

    -2Cell Mass

    100% .inp

    Cell Mass.inp

  • PONKCS

    2018/3/15 55Bruker Japan Webinar55

    -1

    100%

    WPPD

    nm

    TOPAS User's Mtg. 2014

  • PONKCS

    2018/3/15 56Bruker Japan Webinar

    2Th Degrees64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Sqrt

    (Counts

    )

    58

    56

    54

    52

    50

    48

    46

    44

    42

    40

    38

    36

    34

    32

    30

    28

    26

    24

    22

    20

    18

    16

    14

    12

    10

    8

    6

    4

    2

    0

    -2

    -4

    -6

    -8

    -10

    hkl_Slug 45.01 %

    C3S monoclinic (NISHI) 34.40 %

    C2S beta (MUMME) 8.42 %

    C3A cubic 0.47 %

    C3A Na orthorhombic 2.81 %

    C4AF (Colville) 5.18 %

    Lime 0.32 %

    Gypsum 0.68 %

    Bassanite 0.56 %

    Anhydrite 0.79 %

    Periclase 0.64 %

    Akermanite 0.73 %

    2Th Degrees64626058565452504846444240383634323028262422201816141210

    Sqrt

    (Counts

    )

    58

    56

    54

    52

    50

    48

    46

    44

    42

    40

    38

    36

    34

    32

    30

    28

    26

    24

    22

    20

    18

    16

    14

    12

    10

    8

    6

    4

    2

    0

    -2

    -4

    -6

    -8

    -10

    hkl_Slug 45.01 %

    C3S monoclinic (NISHI) 34.40 %

    C2S beta (MUMME) 8.42 %

    C3A cubic 0.47 %

    C3A Na orthorhombic 2.81 %

    C4AF (Colville) 5.18 %

    Lime 0.32 %

    Gypsum 0.68 %

    Bassanite 0.56 %

    Anhydrite 0.79 %

    Periclase 0.64 %

    Akermanite 0.73 %

    -2

    1

    MZ

  • 2018/3/15 57Bruker Japan Webinar

    10

    PONKCS

    TOPAS BBQ

  • X(XRD)

    X

    XRD

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 58

  • Q&A

    2018/3/15 Bruker Japan Webinar 59

  • 2018/3/15 60Bruker Japan Webinar

    TOPAS Users meeting (: )

    516~18

    PONKCS

    XRD WEBINARS:

    531() 16:00~

    1213() 16:00~

  • XRD WEBINARS:

    2018/3/15 61Bruker Japan Webinar

    https://www.bruker.com/jp/service/education-training/webinars/xrd.html

  • 2018/3/15 62Bruker Japan Webinar

  • 15. Mrz 2018 63 Copyright Bruker Corporation. All rights reserved 2018/3/15 Bruker Japan Webinar 63