YНЭ: 600₮

zasag.co

2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

бүрэлдэхүүнкомпани

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2443.38 354.78 43.49

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

1246.400.22%

5837.501.9% 94.480

0.01%823.820.4%

99.9400.01%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

Банкууд иргэдэд найман хувийн зээлийн эх үүсвэр байхгүй гэсэн тайлбар өгч байна. Энэ нь ипотекийн зээл санхүүжилтийн хомсдолд орсныг илтгэнэ. 11

С.Батсайхан/ЗГМ©

АН санхүүгийн хараат бус байдалд шилживАрдчилсан намын дотоод сонгуульд 20 мянга гаруй нэр дэвшигч өрсөлджээ. >2

Амиа хорлож мэдэх үе буюу хавар1800 оноос хойш хийсэн судалгаагаар амиа хорлолт хавар оргил доо хүрч, өвөл багасдаг. > 6

Кувейт сагсуу авга ахаасаа тусламж хүссэн нь бид юмИран улс цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэж, дэлхийд бодит аюул учруулсан хэвээр. >4

ЗГМ

~ T H E o F F I c I a L g a z E T T E ~~ T H E o F F I c I a L g a z E T T E ~

оНцлох

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

улс төрУИх-ын дарга М.Энхболд Бангладешийн парламентын даргатай уулзлаа. УИх-ын хаврын ээлжит чуулган маргааш нээлтээ хийнэ. Нийслэлийн Ардчилсан намын даргаар Д.Баттулга сонгогдлоо. ц.Мөнх-оргил сайдын Вьетнам улсад хийж буй айлчлал өнөөдөр өндөрлөнө.Ази Номхон далайн бүсийн чуулган ирэх зургадугаар сард Улаанбаатар хотод болно.Монгол Улс байгаль орчны салбарт Турк улстай хамтран ажиллана.

эдийн засагхөрөнгийн биржийн индекс 0.4 хувиар өсөв. Алт цэвэршүүлэх үйлдвэр байгуулах төслийг Монголбанк хамтарч хэрэгжүүлнэ. "хөнгөн цагааны ханш цаашид тогтворгүй байна" гэж "Rio Tinto" компани мэдэгдлээ. Манай улсын олборлон баяжуулж байгаа алт дунджаар 85 хувийн агуулгатай байна. Монголбанкны нэг долоо хоногтой үнэт цаасны үлдэгдэл 933.9 тэрбум төгрөгтэй тэнцэв.

нийгэмАмьжиргааны түвшин тогтоох судалгаанд нийт 119.8 мянган өрхийг хамруулжээ.харвардын Анагаах ухааны их сургуулийн хөтөлбөрийг Монгол Улсад хэрэгжүүлнэ.ЭЕШ-ыг цахимаар хянаж, хариуг өдөрт нь мэдэх боломжтой боллоо.Баянзүрх дүүргийн 350 иргэнийг шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэв.Такси үйлчилгээний тээврийн хэрэгслүүдэд хяналтын камер ажиллуулна.

дэлхийДэлхийн ихэнх төв банк фунт стерлингийг еврогоос илүүд үзэж байна.цагаан ордон Пхеньяны эсрэг авах болзошгүй арга хэмжээний жагсаалт гаргав.Францын Бордо хотноо Ле Пений хийх уулзалтыг эсэргүүцсэн цуглаан боллоо. ойн түймрээс шалтгаалан Байгалын чанадын хоёр дүүрэгт онц байдал зарлаад байна. ISIS энгийн иргэдээр амьд бамбай хийж буйг BBC агентлаг дүрс бичлэгээр батлав.

ЦАГ АГААР

улаанБаатар2017.04.04

15° 3°ҮҮлшинэ

0 0 6 0 7

Хууль зөрчсөн албан тушаалтнууд эрүүгийн хариуцлага хүлээх үү

НИйТЛЭЛЧИйН БУЛАН

Г.Байгал@baigalZGM

Төр дээрэм хийж байна. Хулгайч шиг нууцаар хувийн өмчийг тонон дээрэмдэж, хууль бусаар булаан эзэлж байна. Хувийн өмч рүү бү дүүл гээр халдсан энэ балмад үйлдэл Монголыг шинэ зуу ны гутамшиг, хуульт ёс төр тэй дэлхийн шив­шиг бол го сон увайгүй үйлдэл боллоо. Төрийн нэрээр түрээ барьсан төмөр нүүртнүүдийн ёс суртахуунгүй хэсэг нөхөд

хувийн хэвшилтэй хэлэлцээ ч хийсэнгүй, худалдан авах хэлбэр, төлбөрөө ч тохирсонгүй, шууд булаан авч, Монголын хуу лийг уландаа гишгэн эзэн суулаа. Гол зорилго нь он удаан жил шахсан бохир бизнесээ үргэлжлүүлэхийн тулд юм.

Өнөөдөр хүний худалдаад авсан өмч рүү халдаж байгаа монгол төр маргааш таны амь­дарч буй орон гэрийг ч булаагаад авахад үгүй гэх газаргүй бол жээ. Үүнийгээ “Хуулийн хүрээнд хэмээн хаацайлж, хууль бус баримт бичиг харуулан ханхал заж явна, хэдэн дарга нар. Төрийн зохион байгуулсан энэ гэмт хэрэг тэртээ 20 гаруй жилийн өмнө “Эцэг” хуульдаа шигтгэсэн” хүний өмчлөх эрхийг ноцтой зөрчсөн үйлдэл.

3

Э.Урангоо: Шилэн оймсны зах зээлийг бид "атгана"

5

БИ үйЛДвЭРЛЭГЧ

Б.Бямбасүрэн@byambaZGM

“Манай урд хөршийнхөн ямар ажилсаг, хөдөлмөрч хүмүүс вэ гэдгийг тэнд суралцаж байх хугацаандаа мэдэрч, эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэд яаж хувь нэмэр оруулах вэ гэж бодсоор бүсгүйчүүдийн хамгийн өргөн хэрэглээ болох шилэн оймсны бизнес эрхлэх санаагаа олж байлаа” хэмээн ярих бүсгүйг Э.Урангоо гэдэг. Тэрбээр Шанхайд суралцаж байхдаа

энэ санаагаа олж, хоёр жилийн хугацаанд бодож боловсруулсны эцэст Сар шинийн босгон дээр Монголд үйлдвэрлэсэн анхны шилэн оймсыг худалдаанд гаргасан юм. Охид бүсгүйчүүдийн өргөн хэрэглэдэг, урд хөршид үйлдвэрлэсэн, “нохойтой” хэмээх хүүхнүүдийн хэлж дассан шилэн оймсыг халах зорилготой “Mon­ti” брэндийг энэ удаагийн “Би үйлдвэрлэгч” буландаа онцолж, “Ви Эм Жи” компанийн захирал Э.Урангоотой ярилцлаа.

Хуулийг хөлөөрөө дэвсэлсэн төр хариуцлагаа хүлээж чадах уу

Эрч нь суларвал иргэдээ гомдоох ипотек

Шинэ Үндсэн хуулийн дагуу сонгуулийн ажлыг зохион байгуулахын тулд Улсын Бага Хурал (УБХ) 1992 оны дөрөвдүгээр сарын 10­нд Сонгуулийн ерөнхий хороо байгуулах тухай 18 дугаар тогтоол баталсан учир энэ жил сонгуулийн төв байгууллага байгуулагдсаны 25 жилийн ой болох гэж байна. Үүнээс өмнө сонгуулийн ажлыг хариуцдаг байнгын ажиллагаатай байгуул­лага, албан тушаалтан байдаг гүй байсан бөгөөд сонгууль болох бүрийд зөвхөн тухайн сонгуу­лийг зохион байгуулах үүрэгтэй комисс байгуулан ажиллуулдаг байв.

Сонгуулийн ерөнхий хороо нь анх 15 хүний бүрэлдэхүүнтэй, дарга, нарийн бичгийн дарга нь орон тооны болон орон тооны бус гишүүдээс бүрдэж байв. Бүрэлдэхүүнийг батлахдаа сонгуулийн үйл ажиллагаатай зайлшгүй ажил хэргийн холбоотой төрийн захиргааны, хууль хяналтын, орон нутгийн зэрэг байгууллагын төлөөллийг оролцуулах зарчмыг баримталдаг байлаа. Тухайн үед миний бие УБХ­ын Тамгын газрын орлогч дарга байсан учраас нэрийг минь дэвшүүлсэн хэрэг. Харин 2000 онд ЗГХЭГ­ын тэргүүн дэд даргаар томилогдон ажиллах болсон тул дахин СЕХ­ны гишүүнээр сонгогдож байлаа.

СЕХ­ны даргаар АИХ­ын депутат, Налайх дүүргийн Ардын депутатуудын хурлын гүйцэтгэх захиргааны даргаар ажиллаж байсан С.Лхагвасүрэн, нарийн бичгийн даргаар УБХ­ын Тамгын газрын ажилтан

Д.Баяндүүрэн нар томилогдож байв. Хорооны даргад Тамгын газраас Төрийн ордны 208 тоот өрөөг гаргаж өгсөн бөгөөд тэр өрөөнд С.Лхагвасүрэн дарга нэлээн хэдэн жил ажиллаж билээ. Улмаар СЕХ өөрийн орон тооны ажилтнууд бүхий аппараттай болсноор одоогийн байрлаж байгаа Засгийн газрын XIII байр руу нүүсэн юм. Ер нь онол, зарч мын хувьд ч гэсэн сонгууль зохион байгуулдаг байгууллага нь сонгогддог хүмүүстэйгээ нэг байранд байх нь буруу л даа. С.Лхагвасүрэн дарга маань хэд хэдэн сонгууль удирдсан бол Д.Баяндүүрэн өнөөдрийг хүртэл СЕХ­нд ажиллаж байна.

Тухайн үед СЕХ­ны ажлын албаны үүргийг УБХ­ын, дараа нь УИХ­ын Тамгын газар гүй­цэт гэж байсан юм. Тухайлбал, СЕХ­ны хэвлэлийн төлөөлөг чийн үүргийг тухайн үед УБХ­ын хэв­лэл мэдээллийн албаны дарга Ж.Нэргүйд давхар хариуцуулж, хуульд заагдсан олон дүрэм, журам боловсруулах ажилд Тамгын газрын ажилтнуудыг дай­чилж байсны дээр бичиг хэргийн бүхий л ажлыг Тамгын газрын ажилтнууд мөн гүйцэтгэж байв.

Сонгуулийг богино хугацаанд цоо шинэ зарчмаар явуулах шаардлагатай байсан тул СЕХ

маш их хүчин чармайлт гарган ихээхэн ачаалалтай ажилласны дүнд 1992 оны зургадугаар сарын 28­нд болсон УИХ­ын анхны сонгуулийг хэл амгүй сайн зохион байгуулсан гэж боддог. Сонгогчдын идэвхи ч маш өндөр байж билээ. Эргээд бодоход үүнд тэр үеийн хүмүүсийн идэвх, хариуц лага өндөр, ер нь шу дарга байсан нь ихээ хэн нөлөөл сөн болов уу.

1992 оны сонгуулийг 21 сая төг­рөгийн төсөвт багтаан явуул сан. Тэр үед төгрөгийн ханш хэдий чанга байсан ч энэ бол их бага мөнгө. Яагаад ийм бага мөнгөөр анхны сонгуулийг явуулж чадсан юм бэ гэвэл маш хэмнэлттэй ажилласнаас гадна төрийн болон орон нутгийн байгууллагууд, тэдгээрийн ажилт нуудын хүчийг үнэ төл бөргүй дайчилсантай холбоотой байсан юм.

Хорин таван жилийн дараах өнөөдрийн өндөрлөгөөс эр­гэн харахад СЕХ нь өөрийн мэр гэш сэн ажилтнууд бүхий аппа раттай, гадаадын ижил төрлийн байгууллагуудтай өргөн харилцаатай төрийн мэр гэш сэн байгууллага болсон байх тул өнөөдөр ямар ч шат ны сонгуулийг дэлхийн жи шигт нийцүүлэн явуулж ча дахаар байгаа нь үнэ­хээрийн бахархууштай.

Улс төр

2 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ 2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

ТОвЧХОН » хАМТыН АжИллАгААУИХ-ын дарга М.Энхболд Бангладеш улсын парла-ментын дарга Ширин Шармин Чаудритай уулзлаа. УИХ-ын дарга М.Энхболд өндөр дээд түвшний харилцан айлчлалыг тогтмолжуулах, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, аялал жуулчлал зэрэг салбарт хамтран ажиллах боломж буйг дурдлаа.

» АйлчлАлГадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргилын БНСВУ-д хийж буй ажлын айлчлал өнөөдөр өндөрлөнө. Айлчлалын хүрээнд тэрбээр Ерөнхий сайд Нгуен Суан Фукад бараалхаж, Шадар сайд бөгөөд Гадаад хэргийн сайд Фам Бин Миньтэй албан ёсны хэлэлцээ хийлээ. Монгол, Вьетнамын хооронд 1954 онд дипломат харилцаа тогтоосон бөгөөд хоёр улсын худалдааны эргэлт 2016 онд 42.8 сая ам.долларт хүрсэн.

» ПАрлАМЕНТУИХ-ын хаврын чуулганыг маргааш нээнэ. Энэ удаагийн хаврын чуулганаар Монгол Улсын 2017 оны төсвийн тодотголыг хэлэлцэн батална. Засгийн газраас 2017 оны төсвийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай төслийг өргөн мэдүүлээд байгаа. Төсвийн тодотголд улсын нэгдсэн төсвийн алдагдал 2.7 их наяд байхаар заасан.

» УУлзАлТБОАЖ-ын сайд Д.Оюунхорол Бүгд Найрамдах Турк улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ахмет Язалтай уулзан, хоёр орны байгаль орчны хамтын ажиллагааны талаар санал солилцлоо. Нийслэлийн ИТХ-ын дарга Ц.Сандуй Дэлхийн банкны төлөөлөгчидтэй уулзлаа. Уулзалтаар хамтран хэрэгжүүлж буй “Улаанбаатар хотын Хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө, нийтийн тээврийн үйлчилгээний санхүүжилтийн үнэлгээ” төслийн техникийн туслалцааны хүрээнд хэрэгжих үйл ажиллагаатай танилцаж, хамтран ажиллах чиглэлийн талаар харилцан мэдээлэл солилцов.

» МЭДЭгДЭлОХУ-ын аудитын шалгалтаар сүүлийн 26 жилийн хугацаанд “Эрдэнэт” үйлдвэрт хийсэн дарга нарын шахаа 6.1 тэрбум ам.доллартай тэнцэж байгаа нь тогтоогдсон. Хэрэв “Эрдэнэт” үйлдвэр төрийн 100 хувийн өмчид шилжвэл энэ тоо таван жилийн дотор 60 тэрбум ам.доллар болж өсөхийг үгүйсгэхгүй гэдгийг “Иргэнээ сонсох 11-11 төв” ТББ-ын тэргүүн М.Хүдэрбаатар мэдэгдлээ.

» чУУлгАНИрэх зургадугаар сарын 8-11-ний өдөр Улаанбаатар хотноо дэлхийн залуучуудын чуулга уулзалт болно. ASPAC буюу JCI байгууллагын томоохон арга хэмжээний нэг болох Ази Номхон далайн бүсийн чуулганд 40 гаруй улсын 3000 манлайлагч залуус оролцоно. Энэхүү чуулганыг зохион байгуулснаар Монгол Улсын эдийн засагт 7-10 сая ам.долларын худалдан авалт хийгдэнэ гэж тооцож байгаа аж.

НАМУУД

Б.Даваатогтох@datoZGM

Л.ХангайСонгуулийн ерөнхий хорооны анхны гишүүн

Ардчилсан намын дотоод сонгуульд 20 мянга гаруй нэр дэвшигч өрсөлджээ

Ардчилсан намын дотоод сун гаа Монголдоо анхдагч шу­дарга сонгууль гэсэн имижээр олон нийтэд танигдаж байлаа. Тиймээс ч тус намын гишүүд дотоод сунгаанд идэвхтэй оролцож, тойрог бүрээс Үн­дэс ний зөвлөлдөх хорооны ги шүүдээ тодруулдаг байв. Тэг­вэл өнгөрсөн хоёрдугаар сард хуралдсан VII Их хурлаас намын шат шатны удирдлага болон Үндэсний бодлогын хорооны гишүүдийг дотоод сонгуулиар тодруулах шийдвэр гаргасан. Энэ дагуу өнгөрсөн ням гарагт тус намын дотоод сонгууль болж, нийт гишүүний саналаар шат шатны удирдлага болон Үндэсний бодлогын хорооны гишүүдийг тодрууллаа.

Тодруулбал, дотоод сонгуульд анхан, дунд шатны 17800 ор­чим удирдах болон удирдах бүрэлдэхүүний суудал дээр 20 мянга гаруй хүн өрсөлджээ. Үүнээс Үндэсний бодлогын хорооны 380 гишүүнд 504 нэр дэвшигч өрсөлдсөн байна. Харин аймаг, нийслэлийн даргад 54 хүн нэр дэвшиж, нийслэлийн Ардчилсан намын даргаар Д.Баттулга сонгогдлоо.

Дотоод сонгуулийн талаар тус намын дарга С.Эрдэнэ “Энэ удаагийн сонгуулиар Ард чилсан нам түүхэндээ улс төрийн намын хувьд санхүүгийн

АН санхүүгийн хараат бус байдалд шилжив

хараат бус байдлаа бий болгож чадлаа. Ардчилсан намд нэр дэвшиж байгаа бүх гишүүний дэнчин, хураамж ил тод нээлттэй зарлагдсан. Дэнчин хураамж төлсөн гишүүдийн орлого, зарцуулалт ч нээлттэй байгаа. Улс төрийн намууд өөрсдөө

бохир, шударга бус, хаалттай байна гэж шүүмжлүүлдэг. Тий­мээс Ардчилсан нам нээлттэй, ил тод, гишүү дийн бодлогын нам байя гэсэн зорилготой байгаа. Энэ зорилгоо эхнээс нь амжилттай хэрэгжүүлж чадлаа” хэмээн дүгнэв.

Тэгвэл энэ удаагийн дотоод сонгуульд тус намын 180 мянга гаруй бүртгэлтэй гишүүний 78 хувь нь саналаа өгсөн байна. Сонгуулийн үеэр 10 мянга гаруй гишүүн саналаа өгч чадаагүй аж. Энэ нь Ардчилсан намын дотоод зохион байгуулалт­тай холбоотой учраас цаашид бүртгэлтэй холбоотой асуудлыг дахин гаргахгүй гэдгийг тус намын Ерөнхий нарийн бич­гийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Ц.Туваан онцолсон юм.

С.ЭрдЭнЭ: Ан-ын удирдлАгАд оффшор

бүСЭд дАнСтАй хүн бАйх нь зохиСгүй

Ардчилсан намын дарга С.Эр дэнээс дараах зүйлийг тод­рууллаа.

-үндэсний бодлогын хо роонд өрсөлдсөн нэр дэв шигч дээс хэдийг нь нэрсийн жаг саалтаас хассан бэ?

­Үндэсний бодлогын хо­роонд нэр дэвшсэн 511 хүнээс сонгуулийн явцад нийт дөрвөн нэр дэвшигчийг нэрсийн жаг­саалтаас хассан. Дорнод аймгаас хасагдсан хоёр нэр дэвшигч нь Ардчилсан намын Хяналтын ерөнхий хорооноос тодорхой хугацаатай шийтгэл ногдуулсан байсан бөгөөд шийтгэлийн хугацаа нь дуусаагүй байсан. Мөн Дархан­Уул аймгаас шийтгэлийн хугацаа дуусаагүй гэсэн шалтгаанаар нэг нэр дэвшигчийг хассан. Сэлэнгэ аймгаас нэг нэр дэвшигчийг Ардчилсан намын дүрмийн хороонд гомдол ирсэн учраас хассан байгаа.

-уих-ын гишүүн асан С.баяр цогтыг нэрсийн жаг-саал таас ямар шалтгаанаар хассан юм бэ?

­Нэр дэвшигч С.Баярцог тын

ТоДрУУлгА & зАлрУУлгА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› oped@zaSag.co

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

­Засгийн газраас эрүүл мэндийн салбарт онц­гой анхаарал хан дуулж, 2016­2020 оны үйл ажиллагааны хөтөл бөртөө тодорхой зорил тууд тусган хэрэгжүүлж байна. Төрөөс эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлогыг баталсан нь тус салбарын ирэх 10 жилийн хөгжлийн зорилгыг тодорхойлсон баримт бичиг болж, Эрүүл мэндийг дэмжих санг сэргээн байгууллаа. Мөн эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс ажилбарын зардлыг төрөөс хариуцахаар болсон. Түүнчлэн Түлэнхийн төвийн барилгыг цогцоор барих, эх, хүүхдэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх олон улсын стандартын шаардлага хангасан 140 ортой амаржих газар, хүүхдийн 160 ортой төрөлжсөн төв, эх, хүүхдийн 300 ортой цогц эмнэлгийг концессоор барьж дуусгахаар төлөвлөж байна.

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат

хувьд намын тодорхой ги шүү дээс санал гомдол ир сэн. Энэ гомдлын хүрээнд Үндсэн дүрмийн хороо хуралдаж, асуудлыг нь шалгах шаардлагатай гэж үзээд түр түдгэлзүүлсэн. Үндсэн дүрмийн хороо дотоод сонгуулийн дүн гарсны дараа дахин хуралдаж, тодорхой шийдвэр гаргана. Ардчилсан нам өнөөдөр ги­шүүдийнхээ ёс зүй, хууль дүр мийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа эсэхэд хатуу хя­налт тай ажиллана. Оффшор бүсэд данстай гэж С.Баярцогтын талаар гомдол ирсэн. Өнөөдрийг хүр тэл оффшорынхоо талаар тайлбар хийгээгүй учраас тодруулах шаардлагатай гэж бид үзсэн.

Цаашид Ардчилсан намын удирдлагад оффшор бүсэд данстай хүн байх нь зохисгүй гэж үзэж байгаа учраас хатуу хяналт тавин ажиллана. Ард­чилсан нам шинэчлэлийн хүрээнд хариуцлагын асуудлыг давхар ярьж байгаа учраас С.Баяр цогтыг нэр дэвшихээс түдгэлзүүлсэн. Хэрэв шалгалтын дүнд зөрчилгүй гэж үзвэл дахин Үндэсний бодлогын хорооны гишүүнд нэр дэвших эрхтэй. Ардчилсан намын дүрмээр Үндэсний бодлогын хорооны гишүүнийг жил бүр сонгох, нийт гишүүний гуравны нэгийг жил бүр дахин сонгодог байхаар тусгасан. Тиймээс С.Баяр­цогтын хувьд дахин сонгогдох боломжтой.

-Ерөнхийлөг чид нэр дэв-шиг чийг үндэс ний бодлогын хорооноос сонгох уу?

­Тавдугаар сарын 2­7­ны хоо ронд Монгол Улсын Ерөн­хий лөгчид нэр дэвшигчийг тод руулах хуультай. Тиймээс бид Ардчилсан намын Их хур­лаар нэр дэвшигчийг сунгаагаар тодруулна. Одоогоор Их хурлын тов гараагүй байна.

СОНГОЛТЭШЛЭЛ

1992 оны сонгуулийг 21 сая төгрөгөөр зохион байгуулсан

­Эрүү, Зөрчлийн тухай хууль батлагдсан ч түүнийг хэрэгжүүлэх эрэг шураг нь болсон процессийн хуулиуд Улсын Бага Хурал (УБХ) батлагдаж, ёсчлогдоогүй байсан. “Хагас” хуу лиар гэмт хэрэг, зөрчлийг шийддэггүй. Хоёрдугаарт, Сургалт сурталчилгааны ажил хийгдээгүй, долоо хоногийн хорих ял, зорчих эрхийг хязгаарлах ял гээд шууд хэрэгжүүлэх бэлтгэл, хүн хүч, төсөв нь шийдэгдээгүй асуудлууд угтсан. Гуравдугаарт, шуудхан хэлэхэд хууль зүйн техник ба агуулгын хувьд хэрэгжүүлэхэд нэн түвэгтэй, амьдралаас хол зүйлүүдийг засах шаардлага байсан. Тэгэхгүйгээр шууд хэрэгжүүлээд явсан бол олон хүний амьдрал, хувь заяа шоронгийн хаалганы цаана орох тийм л нөхцөл байдалтай хуулиуд угтсан. Хугацаа богино учраас зовлон яриад байлгүй урагшаа зорьж, яаралтай ажиллах нь л чухал байлаа. Хаврын чуулганаар багц хуулиуд бүтэн болно.

Хууль зүй, дотоод хэргийн дэд сайд б.Энхбаяр

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

60 гаруй мянгыг аваад залги­чихсаныг бид мартаж амжаагүй байгаа.

Ийнхүү сөнөөж, сүйтгэхээс өөрийг хийдэггүй байсан монгол төр одоо бүр цагаандаа гарч, тонон дээрэмдэж эхлэх нь. Ингээд зогсохгүй энэ хүнд үед хойд хормойгоороо урд хормойгоо нөхөж яваа бизнесийн салбарын утсан чинээ улаан амийг нь таслахаар хутга далайж байна. Ингэхэд төрд ер нь сөнөөж, сүйтгэхээс өөр хийж чаддаг зүйл гэж байна уу.

Монголын эдийн засгийг 40 орчим жил чирч яваа “Эрдэнэт” үйлдвэрийг элгээр нь хэвтүүлэх эхлэлийг тавьчихлаа. Шахааны бизнес цэцэглэж, хулгайн гар сунах хаалгыг улам дэлгээд өгчихлөө. Эмх цэгцэндээ орж, ирээдүйгээ өөдрөгөөр зураглаж байсан “Эрдэнэт” үйлдвэр одоо мөнгө хумсалдаг нөхдийн үүр, таван сая бэлгэвч зэрэг шахааны бизнесийн уурхай болох нь тодор хой болов. Цаашлаад хүний нүд хариулж байгаад тэрбум тэрбумаар нь халаасладаг нөхөд, шударга царайлсан атлаа шуудай

3

Нийтлэлчийн булан

2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607) ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ

Монгол төрийн үе үеийн мунхаг шийдвэрүүд биднийг дэлхийн шившиг болгосон түүх бий

1Монгол Улс зах зээлийн эдийн

засагт шилжиж, шинэ Үндсэн хуулиа баталснаас хойш төр хувийн өмчийг булааж авсан анхны тохиолдол болж, том хар түүх болон үлдэх нь.

Өнгөрсөн долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ТУЗ­ийг 100 хувь төрөөс бүрдүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Мөн өчигдөр буюу даваа гарагт үйлдвэрийн 49 хувийн хувьцааг төрд шилжүүлж, өмчлөлийг нь шинээр бүртгэн, гэрчилгээг нь Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас олгосон юм.

Засгийн газар болон түүний холбогдох байгууллагуудын шийдвэрүүд нь Мон гол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа Иргэний хууль, Компанийн тухай хууль, Төрийн болон орон нут гийн өмчийн тухай хуулийн холбогдох заалтуудыг зөрчиж байна.

Ингэхэд бид ямар нийгэмд амьдраад байна вэ. Бүгдийг хүчээр булаан авдаг хаант засаг тогтсон бурангуй зуунд арай амьдраагүй л байлтай. Өөрийн эрхгүй өөрөөсөө ийн асуух, эрх чөлөө, шударга ёсонд эргэлзэхэд хүрч байна. Бас бүдүүлэг, бүрэнхий нь дэндсэн монгол төрөөс эмээхээс аргагүй боллоо. Төрийн энэ балмад шийдвэр өмчтэй хүн бүрийг айдаст автуулж, хувийн хэвшилд түгшүүр төрүүллээ.

Шулуухан хэлэхэд, улстөрч­дийн увайгүй, бодлогогүй, амин хувиа хичээсэн үйлдлүүдийн улмаас эдийн засаг маань элгээ­рээ хэвтэж, улсын бүртгэлд данстай 133 мянган ААН­ийн

шүдээ ярзайлган дайрч байгаа юм биш биз, энэ ханаж цадахаа мэддэггүй, хойчоо боддоггүй улстөрчид.

Тэгээд бүр УИХ­аас гаргасан “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийг төрд авах тогтоол нь Үндсэн хуулийн цэцэд маргаантай байгаа энэ үед эрх баригчид хуулийг уландаа гиш гэж, хувийн өмчид халдаж байна. Шил шилээ дарсан төрийн гэх тодотголтой халдлагад хяналт тавьж, зогсоох хүч үнэндээ алга. Монгол Улсын гурван шатны шүүхээс шийдвэр гаргаагүй байхад хууль хэлэлцэж, баталдаг УИХ нь тэр үнэт зүйлээ улан­даа гишгэн дүгнэлт гаргаж, түүнийгээ биелүүлэхээр улайрч байгаа нь юутай эмгэнэлтэй.

Алдсан хүн арван тамтай гэгчээр өмчөө дээрэмдүүлсэн “Монголын зэс” корпораци бүх шатны шүүхэд хандахаа мэдэгдээд байгаа. Хэрэв хуульт ёс, хувийн өмч, хүний эрхийг дээдэлдэг шүүх энэ асуудлыг үнэнээр шийдвэл төр буруутан болж таарна. Тэгвэл хэн хариуцлага хүлээх вэ. Өмнөх сүр дуулиант, шившигт шийдвэрүүд шиг Монгол Улс олон улсад нүдний булай болж, хөгөө чирвэл хэн хариуцах вэ.

“Би УИХ­ын шийдвэрийг дагаж байна” гэж хээв нэг хариулах Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга У.Бямбасүрэн хариуцлага хүлээх чадамжтай юу. Амралтын өдрийг үл ажран “Бүртгэ” хэмээн төрийн албан хаагчийг дарамталж, далайл­гадаг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрынхан одоогийнх шигээ пээдэлзэж чадах болов уу. Хууль зөрчөөд ч хамаагүй, нүдээ анин, толгой бөхийн бүртгэсэн Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын дарга Р.Содхүү юу хэлэх бол. Хуулийг хөлөөрөө дэвсэлсэн төр хариуцлагаа нэр төртэй хүлээж чадах уу.

Үүнээс үүдэн гарах хор хохирол, өмчөө алдсан хувийн хэвшлийн зардлыг хэзээ төлөх вэ. Ингэхэд Монголын төрд хүний өмчийг худалдаад авах нь бүү хэл, хугацаа дууссан зээлээ халааснаасаа мөнгө гаргаад төлчих хөрөнгө, хүч чадал бий билүү. Ичихээ умартан, тив дэлхийгээр гуйлга гуйж яваа бус уу.

Өмч булаасан энэ увайгүй үйлдэл олон улсын хөрөнгө оруулагчдад, биднийг нүд салгалгүй хардаг хөрш орнуу­дад ямар сэтгэгдэл төрүүлж буй бол. Үүнээс болж үргэсэн итгэлийг, хугарсан нэр хүндийг яаж сэргээх гэж байна. Дахиад л хүч түрэмгийлэх үү. Олон улс, бөмбөрцөг даяараа монгол тө рийн энэ увайгүй үйлдлийг ха раад хөх инээд нь хүрч буй биз.

Арай эрх баригчид зах зээлийн эдийн засагт хар бэх дусаачихаад Монголын ард түмнээс алга ташилт, ахиу ялалт авна гэж горьдож суугаа юм биш биз. Монголын ард түмэн тэнэг биш. Ядарсан эдийн засгаа арай ядан чирж яваа хувийн хэвшлийнхнээ бүрмөсөн булшлах гэж буйг арчаагүй төрийн гайг тэд аль хэдийнэ амссаар буй. Бизнесийнхнээ эхнээс нь боомилбол удахгүй улс маань өвдөг сөхрөх биз.

шуудайгаар нь мөнгө иддэг төрийн түшээд хамгийн амархан аргаар хөгжихийн

тулд “Эрдэнэт” рүү уруул амаа долоож, уулгалан довтлохоор зэхэж байна.

С.ЦОГТБАяР ЗУРж БАйНА

Хууль зөрчсөн албан тушаалтнууд эрүүгийн хариуцлага хүлээх үү

Ингээд зогсохгүй “Эрдэнэт”­ийг самрахаар яарч сандран тэвдэх аж. “Бүтцийн өөрч­лөлт хийхээс аргагүй” хэмээн Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын дарга Ц.Ням­Осор хээв нэг хэллээ. Дарга дагасан халаа сэлгээ, хэтийдсэн цомхотгол Монголын хорт хавдар бол чихоод байгаа. Гэтэл тэр хавд рыг эрүүлжих гэж байсан “Эрдэнэт”­эд хал­даахаар улайрч байна.

Монгол төрийн үе үеийн мунхаг шийдвэрүүд өнөөг хүртэл биднийг дэлхийн шив­шиг болгож ирсэн нь үнэн. Хувийн өмч рүү хууль бусаар халдаад хөгөө тарьсан түүх олон бий.

“Khan Resources”­ийг тойр­сон дуулиан шуугиан Монголыг хувийн хэвшилд халтай улс болгон хангалттай харуулсан. Хамгийн халагламаар нь энэ харалган шийдвэрийнхээ хариуцлагыг манай улстөрчид нэр төртэй хүлээж чадаагүй. Олон улсын Арбитрийн шүүхийн өмнө шившгээ тариад зогсохгүй сүүлдээ бүр шийтгэлээ хөнгө лөхийг гуйж, шалдаа буусан нь нүцгэн үнэн.

Ялалт дагуулсан сонгуулийн зардлаа олохын тулд төрийн өмчит компаниар яаж тог­лосныг ч бид мэднэ. Мөнгө амалж, сонгогч татах гэж ирээдүйн орлогоо барьцаалан, хуудуутай хэлцэл хийснийгээ тэд одоо ухаарч байгаа болов уу. Тэртээ таван жилийн өмнөх мунхаг түшээдийн мулгуу шийдвэр хэдэн жил монгол өрхийн халаасыг цоолсон.

“Эрдэнэт” тойрсон энэ дуу­лиан цаг хугацааны хувьд хэдхэн сарын дараа болох Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн угтал болж байна. Он цагийн энэ дарааллыг ажвал одоо­гоос таван жилийн өмнөх “Тавантолгой” тойрсон ха рал ган шийдэлтэй олон талаар адил байгаа юм. Хоёр хүрэхгүй сарын дараа болох гэж буй сонгуулиар цацах саалиа бэлдэхийн тулд сүүтэй үнээ рүү минь шүлсээ асгаруулан, Энэ гэмт хэрэг нь

“Эцэг” хуульдаа шигтгэсэн хүний

өмчлөх эрхийг ноцтой зөрчсөн

үйлдэл

Ц.Ням-Осор У.Бямбасүрэн

зөрчСөн хуулийн зААлтууд

• Иргэний хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.2 дахь заалт: Тус хуульд компанийн эрх зүйн байдлыг хуулиар тогтоохоор заасан. Гэтэл Засгийн газраас үүрэг болгож, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ТУЗ­ийг 100 хувь төрөөс бүрдүүлж, холбогдох өөрчлөлт хийв. Компанийн эрх зүйн байдлыг хуулиар тогтоох ёстой атал үүрэг өгөх нэрийдлээр өөрчлөлт орууллаа.

• Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.2 дахь заалт: Тус хуульд “Төрийн өмчийн оролцооны хувь хэмжээтэй хувь тэнцүүлэн тухайн этгээдийн ТУЗ­ийн бүрэлдэхүүнд төрийг төлөөлөх гишүүний нэрийг төрийн эзэмшлийн хувьцааг эзэмшигчийн эрхийг хэрэгжүүлж байгаа этгээд тухайн компанийн нэр дэвшүүлэх хороонд санал болгох бөгөөд нэр дэвшүүлэх хороо тэр нэр дэвшигдэж байгаа этгээд нь хуульд заасны дагуу төрийг төлөөлөх этгээд мөн бол ТУЗ­ийн гишүүнээр томилуулахаар хувьцаа эзэмшигчдийн хуралд шууд оруулах үүрэгтэй” хэмээн заажээ.

• Компанийн тухай хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.1.7 дахь заалт: ТУЗ­ийн гишүүнийг сонгох, бүрэн эрхийг нь хугацаанаас нь өмнө дуусгавар болгох асуудлыг хувьцаа эзэм шигчдийн хурлаар хэлэлцэж шийдвэрлэхээр хуульчилсан. Гэтэл “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ТУЗ­д төрийн эзэмшлийн 51 хувийг төлөөлөн суугаа гишүүд хуралдаж, дээрх хууль бус шийдвэрийг гаргав.

Судлаачийн үг

4 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ 2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчР.Оюунцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч

үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний

ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 6 0 7

рЕДАКцИ

зАр СУрТАлчИлгАА

хАЯг

цАхИМ хУВИлБАр

“Дэлхийн тэргүүлэгч байсан улсыг одоо хар л даа. Хөл, толгой нь мэдэгдэхгүй болжээ. Түүхэндээ бид хэзээ ч ийм чинээний аюул, заналхийлэлд өртөж байсангүй” гэсэн яриа тайгаар Цагаан ордонд ирсэн Ерөнхийлөгч Д.Трамп дэлхийн хамгийн хурц ужиг бүс нутгийн талаар ямар бодолтой байсныг нь жилийн өмнөх илтгэлээс сөхөж үзье.

Энд зохиогч миний үг гэж

Олхонуд Д.Баярхүүпрофессор

нэг ч байхгүй, бүгдийг тэрбээр хэлсэн, ярьсан. Харин “Гүрэн” дээд сургуулийн С.Мандухай англиас хөрвүүлж, би хянан тохиолдуулсан юм. Сонирхоно уу.

Би өөрийн ашиг сонирхол ба үнэний төлөө том ярихаас хэзээ ч айхгүй. Иракт бид хэдийнэ хоёр триллион ам.доллар зарцуулчихсан. Ирак бол газрын тосны эх ундарга дээр залрагч улс. Тэдэнд өөрсдийнх нь ирээдүйд өөрсдөө санаа тавихыг зөвлөж суух нь зохимжгүй гэж үү? Иракийн ард түмний амьдралыг тогтворжуулахын төлөө цусаа урсгаж, мөнгөө цацаж байхдаа цаашид эх орныхоо төлөө байлдах зэвсэгт хүчнийг нь бэлтгэхэд л анхаарах ёстой байж л дээ.

Саддам Хусейн Кувейт руу довт лоход бүх баячууд нь Парис руу дүрвэсэн. Тэд зөвхөн хослол түрээсэлж өмсөөд зог­сохгүй, байшин барилга, зочид буудлуудыг бүхлээр нь түрээс­лэсэн байв. Эх орон нь эзлэгдэж байхад тэд хаадын адил амьдарч байв. Дараа нь хэнээс тусламж хүссэн гээч? Сагсуу авга ахаасаа. Тэр нь бид юм.

Бид Кувейтийг чөлөөлөх гэж олон тэрбумыг хаясан. Манай хүмүүс амь насаа алдаж, хүндээр шархдаж байв. Мэдээж иракчууд гэр рүүгээ буцсан.

Дайнаас хойш хоёр сарын дараа хэдэн кувейт нөхөр хэлэлцээ хийхээр манай ажил дээр ирэв ээ. Тэд нэг ч зоосны алдагдал хүлээ­хийг хүсэхгүй гэлээ. Харин ч бүр өмнөөс минь харж суу чихаад “Үгүй ээ, яалаа гэж. Бид хөрөнгө оруулалтын талаар америк­чуудтай тохиролцох дургүй. Та бүгдийг хүндэтгэдэг ч АНУ­аас өөр газар хөрөнгө оруулмаар байна” гэж хэлдэг байгаа.

Эх орноо буцаан авахад нь

салбарт хамтран ажиллаж, харилцан ашигтай, шударга түншүүд болно.

Иранаас биднийг тусгаарлаж буй орон зай түр зуурын бэхлэлттэй л адил. Тэд пуужин бүтээчихвэл манай улс руу довтлох нь цаг хугацааны асуудал болно. Ингэснээр бидэнд илүү том аюул заналхийлнэ. Ингээд болоогүй, тэд дэлхийн өнцөг булан бүрт алан хядагчдын бүлгүүдийг санхүүгээр дэмждэг. Алан хядагчид бол манай улсад болоод хилийн чанад дахь цэргийн баазуудад бодит аюул нүүрлүүлж байна. Одоо тэдэнд нүсэр том арми, олон сая долларын үнэ бүхий пуужингийн систем хэрэггүй болжээ. Тех­нологийн тусламжтайгаар ганц, хоёр алан хядагч нийлэхэд л бидэнд асар том гарз, хохирол учруулах бүрэн боломжтой. Бид Ираныг хориглож, алуурчдыг дэмжихийг нь зогсоох хэрэгтэй.

Тийм боловч бид гараа хумхиад, ялагдлаа хүлээгээд сууж байна. Ирантай хийсэн Ерөнхийлөгч Обамагийн тохиролцоо шиг доожоогүй явдлыг харж бай­сангүй. Үүнээс муу юм гэж юу байхав. Иран хайрцагт түгжиг­дэн, санкцын улмаас шахаанд орсон. Ерөнхийлөгч Обама яриа хэлэлцээ эхлэхээс бүр өмнө “бай­гаагаа” дэлгэж тавьсан. Лалын шашны хийрхэгчид түүнийг нь мэдээд, илүү арчаагүй байдалд ортол нь хүлээж байгаад дээ­рэмд чихсэн. Гутамшиг. Ингэж хэлэлцээ хийхдээ бид нэг ч олигтой алхам хийгээгүй. Ираныг буланд шахан, хэлэлцээрт гарын үсэг зуруулсан санкцыг цуцлахын оронд санкцыг хоёр, гурав дахин өсгөх байсан юм.

Хэлэлцээ явуулдаг стратегийн зарчмыг санацгаая л даа: хэлэлцээ хийхийг хүсэж буй тал нь бага ашиг олдог биз дээ. Хэрэв би ингэж хэлэлцээ хийсэн бол эхлээд санкцыг хэд дахин нэмэгдүүлж, Ираны эрх баригчдыг эцэст нь тултал шалд нь буулгаад, тохиролцохыг хүсэж, гуйх хүртэл нь хүлээх байсан юм. Тэгээд тодорхой нөхцөлүүдийг тулгах байсан. Жишээ нь тэдний шоронд хоригдож буй дөрвөн иргэнийг суллуулах гэх мэтчилэн.

Гэтэл манай Ерөнхийлөгч тэдний цөмийн бүх байгуу­ламжийг задалж, химийн урвал боловсруулагч машинуудыг нь устган, хүссэн цагтаа хүссэн газраа хяналт шалгалт явуулах нөхцөл тавьсан байгаа юм. Бидэнд энэ бүгд ямар ч ашиггүй. Ер нь бол ямар ч хамааралгүй. Тийм атал оронд нь тэрбум доллар өгсөн байгаа юм. Манай талыг ийм болчимгүй тохиролцоо хийхэд хүргэснийх нь төлөө бид бас мөнгө төлжээ.

Иран хэрэгтэй зүйлээ авсан (битүүмжлэгдсэн хөрөнгөө чөлөөлүүлсэн). Харин бидэнд ямар ашиг ирэв? Өнгөн дээрээ ихэд давилуун харагдах мөртлөө цоорхой ихтэй, тийм гээд хэлчих бодит ашиг алга. Иран улс цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэж, манай дэлхийд бодит аюул учруулсан хэвээр. Хэрэв Иран улс (эсвэл Олон улсын атомын эрчим хүчний агентлаг) цөмийн байгууламжуудаа манайхаар шалгуулахгүй гэвэл яах вэ? Цэргийн ажиллагаа явуулахаас өөр юу ч хийх боломжгүй болно. Тэдний байнга заналхийлдэг улс орнууд яах вэ? Ираны сүрдүүлгэд орсон улсуудыг, тэр тусмаа Израилийг орхигдуулж болохгүй. Иран улс гэрээгээ үзэглэсэн бэх нь хатаагүй байхад хориг тогтоосон бусад улстай Тегеранд уулзан, ажил ярилцаж байна.

Ямартай ч, ямар ч нөхцөлд энэ гэрээ Ираны цөмийн зэвсгийн үйлдвэрлэлийг бүрэн хязгаарлах ёстой байсан юм. Иранд цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэх боломжийг хязгаарлах янз бүрийн олон арга зам байна. Би Ираны эрх баригчидтай дуртайяа хамт суугаад, соёлт ертөнцийн том тоглогч байхыг хүсэж бай­гаа бол цөмийн зэвсгийн бүх хөтөлбөрүүдээ зогоохоос өөр арга гүй гэдгийг ойлгуулж чадах байсан. Иран улс цөмийн зэвсэгтэй болбол Ойрхи Дорнод тэр чигтээ хөнөөлт зэвсгээр зэвсэглэсэн бүс болно. Үр дагавар нь ямар аймшигтай байхыг хэн ч таашгүй. Ийм нөхцөл байдал Израиль Улсад хамгийн хүндээр тусна. Тэгснээр Израиль ба бүс нут гийн бусад холбоотнуудаа хамгаалахын тулд АНУ өөрөө томоор хөдлөх шаардлага тулгарна...

харах шаардлага байгаа гэж үү? Тэдний харгис хэрцгий аллага газар сайгүй тархахаас сэргийлэх хамгаалалт бидэнд алга. Сонины нийтлэлүүд, энд тэнд гарсан бичлэгүүдээс бид ямар төрлийн аюултай тулгарснаа харж болно: хүчирхийлэгчид, хүний наймаачид, хүмүүсийг цаазлахаар улайрагчид. Ингээд зогсохгүй IsIs химийн дайнд бэлтгэж байгаа талаар баттай нотлох баримт бий.

Бид нухацтай хариу арга хэмжээ авах цаг болжээ. Нэг бол тэдэнтэй тулалдаж ялах, үгүй бол азгүй амьтан хэвээр үлдэх сонголт өмнө минь ирсэн байна.

“Исламын улс”­тай дайтахын тулд армиа байршуулах хэрэгтэй. Харин дайны стратегиа бүгдэд зарлах шаардлагагүй гэж бодож байна. (Үнэн хэрэгтээ Ерөнхийлөгч Обамагийн бодож олсон хамгийн инээдтэй төлөвлөгөө бол Ирак болон Афганистанаас цэргээ татах цагаа зарласан явдал юм). Хэрэв цэргийнхэн ингэж зөвлөсөн бол тодорхой тооны (гэхдээ хангалттай) цэргүүдийг талбар дээр үлдээх ёстой байсан. Мөн агаарын ажиллагааг цаг тухайд нь эхлүүлсэн бол IsIs хүссэн газраараа, дур зоргоороо, ямар ч айдасгүй нисэх боломжийг хязгаарлах бүрэн боломж байв. Дайны талбар дээр бидний “зөвлөлгөө” үнэндээ тус болохгүй байгааг харж байна уу?

Гэвч энэ бүх явдлыг би өөрөөр харж байна. IsIs манай хамгийн аюултай дайсан атал биднийх байх ёстой Ирак болон Сирийн газрын тосыг тэд эзэмшиж байх юм. Тэд газрын тосны худалдааг барьцаалж, сүрдүүлэх замаар мөнгө олоод армиа санхүүжүүлж байна. Газрын тосны тэр талбайг

боломж, хамгаалагдсан нуувч үлдээх ёсгүй. IsIs­ийн армийн цэргүүдийн тоо ердөө л 30­50 орчим мянга байгааг манай тагнуулын алба илрүүлсэн шүү дээ. Энэ бол харьцангуй бага тоо. Гэтэл тэд хэд дахин том армитай улс орнуудын зүрхэнд шар ус хуруулж чаджээ. Гайхалтай ажиллагаатай хүмүүс юм. Тийм биш гэж үү? Бүх алан хядагчдийг цуглуулсан ч янкуудын цэнгэлдэхийг дүүр гэхтэй үгүйтэй л болно. Тэднийг ялахын тулд үнэхээр нухацтайгаар, ханцуй шамлан орж, халуун мөрөөр нь мөшгин, хаа байгаа газарт нь дарж устгах хэрэгтэй. Нэг ч алан хядагч үлдэхгүй болтол зогсолтгүйгээр довтлох ёстой. Мөн бусад улс орнуудын тусламжийг үргэлж эрэлхийлэх нь зүйтэй юм.

Харин Ираны асуудал бол илүү ярвигтай. Ерөнхийлөгч Обамагийн буруу шийдвэрүүдийг шүүмжлэхдээ би айж эмээдэггүй. 2008 оны сонгуульд тэрбээр өрсөлдөхдөө “Иран бол үхлийн аюул” хэмээн зөв таньж хэлж явжээ. Иран бол хууль бусаар цөмийн зэвсэг эзэмшигч, бүс нутгийн хүрээнд алан хядагчдыг дэмждэг, Ирактай дайтаж, Израилийн тусгаар тогтнолыг заналхийлж, жүүдүүдийг хомор­голон устгасан гэмт хэргийг юман чинээ тоодоггүй улс шүү дээ.

Гэсэн атлаа Иран санхүүгийн хүнд нөхцөлд ормогц нь цөмийн гэрээ гэгчийг байгуулан, олон тэрбум ам.долларын үнэ бүхий тусламж үзүүлэв? Тэр мөнгөөр Иран юу хийх вэ? Алан хядах ажлаа л санхүүжүүлэх болно шүү дээ. Энэ бүгдэд ямар гээч уялдаа холбоо байна вэ?

Шашны солиотнуудад эзлэг­дэхээсээ өмнө Иран хүчирхэг улс байсан юм. Шашны солиот­нуудаас болж л Иран манай дайсан болж, Израильд аюулын харанга дэлдлээ. Тэдний эрхэм дээд удирдагч аятолла Хаменей нь Израиль Улсыг газрын хөрс­нөөс 25 жилийн дотор арчина хэмээн тангараг өргөсөн. Энэ заналхийлэлд нухацтай хандаж, зохих арга хэмжээг бид авах шаардлагатай.

Би жүүд хүмүүсийг бишрэн хайрлаж, хүндэтгэдэг. Манай улс Израильтай онцгой харилцаатай байхыг ч дэмждэг. Израильтай тогтоосон манай уламжлалт, хүчирхэг харилцааг сэргээх ёстой юм. Би Израилийн төлөө зогсдог. Цаашид ч тийм байх болно. Учир нь Израиль үндэстэн бол Ойрхи Дорнодод ардчиллыг тогтоож, тогтворжуулж буй цорын ганц үндэстэн юм шүү дээ. Манай хоёр улс эрүүл мэндийн салбар, харилцаа холбоо, технологи болон эрчим хүчний хөгжлийн

тэдэнд чухам бид тусалсныг мартах хүртэл удаан хугацаа өнгөрөөгүй байлтай. Хөвгүүд, охид минь эх орныг нь хамгаалан дайтаж байхад тэд Парисын хамгийн тансаг зочид буудалд зурагтаа үзээд л сууж байсан. Тэгсэн атлаа манай улсад хөрөнгө оруулах дургүй гэв үү?

Бид хэчнээн тэнэг харагдаж байна вэ? АНУ тэднийг эх орноо буцаан авахад нь туслахдаа яагаад хариу тохиролцоо хийж болоогүй юм бэ? Үнэндээ тэд эх орноо чөлөө лүүлэхийн тулд бидний хүссэн бүхнийг өгөхөд бэлэн л байсан.

Хамгийн гол нь бид өөр улс орнуудыг хамгаалахын тулд олон триллион ам.доллар зарцуулдаг. Тэдний өмнөөс дайтсан гэсэн нэр хүнд олохын тулд шүү дээ. Ямар утгагүй сонсогдож байна вэ?

Дайны талаарх миний үзэл бодол маш ойлгомжтой бөгөөд энгийн юм. Манай улсын эрх ашигт шууд халдсан тохиолдолд л бид оролцох болно. Тэгвэл бид ний дайнд оролцож буй учир шалтгаан, халуун цэг хаана бай­гааг ард иргэд маань хараад л ойлгох болно.

Шуудхан хэлэхэд би Иракийн дайны стратегийг эсэргүүцсэн байр суурьтай нэгэн. Ирак бидэнд аюул заналхийлээгүй ээ. Буш яагаад тэр улсад дайн зарласныг Америкийн ард иргэд үнэндээ ухаж ойлгох гээд чадаагүй.

Манай суут стратегичид таг­нуулчдынхаа мэдээг гуйвуулан байж Иракийг дайрах шалтгаан зохиосон. Тэд Саддам Хусейний үй олноор хөнөөх зэр зэвсгийг нь устгах гэсэн холбоотнуудынхаа үйлдлээр тэгж дайтах шийдвэрээ зөвтгөсөн. Дайнд ялаад, тэдний газар нутгийг орхих ямар ч төлөвлөгөө анхнаасаа байгаагүй.

Кувейт сагсуу авга ахаасаа тусламж хүссэн нь бид юм

борлуулАлтын МЕнЕЖЕр:

АЖлын бАйрны зорилго: Сонины маркетинг, борлуулалт хариуцан ажиллах ба харилцагчдыг нэмэгдүүлэх, нарийвчилсан төлөвлөгөө гаргах, мөн сонинд байрших сурталчилгааны урсгалыг тогтмол нэмэгдүүлж, гүйцэтгэлд хяналт тавьж ажиллана.

үндСЭн чиг үүрЭг: • Харилцагчийн сурталчилгааг хянаж, тухайн өдрийн дугаар удирдагчдад эцсийн байдлаар хүлээлгэн өгөх • Сурталчилгааны борлуулалтыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр байнгын харилцагчдын хүрээллийг тогтмол тэлэх • Сонины танилцуулга бэлтгэх, уулзалт зохион байгуулах

тАВигдАх шААрдлАгА: • Бизнесийн удирдлага, маркетингийн мэргэжилтэй байх • Борлуулалтын чиглэлээр 2­оос доошгүй хугацаанд ажиллаж байсан туршлагатай • Гэрээ хэлэлцээр хийх, гэрээ, албан бичиг боловсруулах, танилцуулах чадвартай • Англи хэлний дундаж түвшний мэдлэгтэй

Ерөнхий шААрдлАгА: • Компьютерын хэрэглээний программуудыг эзэмшсэн • Хувийн зохион байгуулалт, ажилдаа хариуцлагатай ханддаг • Бусдыг удирдах зохион байгуулах, манлайлах ур чадвартай, бүтээлч, шинийг санаачлагч • Ажил хэрэгч, харилцааны соёлтой байх • Удаан хугацаанд ажиллах хүсэл эрмэлзэлтэй байх

бүрдүүлЭх МАтЕриАлууд: Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл, анкет, гурван үеийн намтар, ерөнхий боловсролын гэрчилгээ, их, дээд сургуулийн диплом болон мэргэжлийн, үнэмлэхийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулсан байх, 2 хувь цээж зураг (сүүлийн 3 сарын дотор авахуулсан), оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт, өмнө нь ажиллаж байсан байгууллагын тодорхойлолт.

НЭЭЛТТЭй АжЛыН БАйРАНД УРЬж БАйНА

Анкетийг тус сонины

редакцид ирж бөглөх болон

baasan.b@zasag.co и-мэйл хаягаар

илгээнэ үү. утас: 7010-3131

Иран улс цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэж,

дэлхийд бодит аюул учруулсан

хэвээр

Дайн эхлэхээс өмнө би энэ шийдвэрийг хүчтэй эсэргүүцэж байсан. Ямар ч утгагүй санагдаж байлаа. Тэр ч байтугай тэдний энэ шийдвэр Ойрхи Дорнодод үймээн самуун дэгдээх сүйрлийн хор уршигтай гэдгийг хэлж байсан. Хэрэв Иракт дайн дэгдвэл Иран Ойрхи Дорнодыг эзлэхийг орол­дох нь тодорхой байв. Бүх зүйл яг л миний хэлснээр болсон доо.

Манай дэлхийн зарим хэсгүүдэд нүсэр том цэргийн хүчнийг төвлөрүүлэх шаардлагатай. IsIs­ийн аюул занал бодитой юм. Тэд бол шинэ төрлийн дайсан бөгөөд би тэднийг зогсоох болно. Бид арга хэмжээ авахгүй удах тусам аюул занал улам ойртох болно. Тэд манай хүмүүсийг алах хүсэл эрмэлзэлдээ автсан гэдгийг ойлгохын тулд есдүгээр сарын 11­ний явдлыг дахин

бөмбөгдөж, санхүүжилтийн эх сурвалжийг нь зогсоохыг би л хувьдаа дэмжинэ. Ингэлээ гээд дэлхийн газрын тосны ний­лүүлэлтэд мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлэхгүй. Харин ч алан хя дагчдын үйл ажиллагааг хан­галттай хязгаарлаж чадах байлаа.

Бид тэдний мөнгөний эх сурвалж болсон газрын тосыг эзэмших хэрэгтэй. Тэднийг нүд ирмэх зуур, нэг цохилтоор унагах боломжтой байсан. Тэдэнд төлөвлөх ч цаг олгох ёсгүй. Тэгээд хоёр дахь цохилтоо хийснээр IsIs оршин тогтнох аргагүй болж, хэнд ч аюул заналхийлэл учруулахгүй болж болох байсан.

Өөр сонголт алга. Тэд бол дунд гарын зэрлэгүүд юм. Хүмүүсийн толгойг тасдаж, тарчилгаж, амийг нь хороодог хүмүүст аюулгүй оршин тогтнох

5

Би үйлдвэрлэгч

2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607) ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ

Засгийн Газрын Мэдээ сонины2017 оны II улирлын нэмэлт захиалга

үргэлжилж байна.

Шилдгүүдийг нэг дороос...

Блю Скай тауэр, 4 Давхар, № 407, Энхтайваны өргөн чөлөө 17, 1-р хорооСүхбаатар дүүрэг, Улаанбаатар хот, Монгол Улс, И-мэйл: info@zasag.co

Утас: +976 70103131, Факс: +976 70106065, Вэб: ubinfo.mn

Улиралд

44 дугаар

Захиалгын үнэ: 21,000₮

1Тэрбээр “Хүмүүс Монголд

үйлдвэрлэсэн гэхээр л тэнгэрт тулсан үнэтэй гэж ойлгодог. Үнэндээ зах зээлийнхээ шуга­маар, урт удаан хугацаанд оршин тогтнохын тулд бусадтай өрсөл­дөхүйц үнийг санал болгох ёстой” гэсэн юм.

-Монголд шилэн оймсны үйлдвэр байдаггүй. Энэ үйлдвэрийг байгуулах санааг хэрхэн олсон бэ?

­Шанхайд суралцаж байхад янз бүрийн салбарт жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэх зорилгоор Монголоос олон хүн ирж, судалгаа хийдэг байсан. Тэр бүрт монголчууддаа орчуулагч хийдэг байлаа. Хийж бүтээх хүсэл эрмэлзэлтэй хүмүүсийг хараад надад ч гэсэн өөрийн гэсэн үйлдвэрлэл эрхэлж яагаад болохгүй гэж гэсэн бодол төрсөн. Миний хувьд тэр хүмүүсийг бодвол хэл устайн дээр газар мэддэг учир давуу тал болж байлаа. Ингээд ямар үйлдвэрлэл эрхлэх вэ, Монголд юу үйлдвэрлэдэггүй вэ, эмэгтэй хүнд ямар бизнес хамгийн ойр байж болох вэ гэх мэтчилэн олон талаас нь бодсон. Тухайн үед Шанхайтай хөрш зэргэлдээ орших, Хятадын шилэн оймсны зах зээлийн томоохон нийлүүлэгч хотод аяллаар явахдаа үйлдвэрийг нь харчихсан байсан юм. Монголд эмэгтэйчүүдэд зориулсан шилэн оймсны үйлдвэр байдаггүй учир энэ үйлдвэрлэлийг эхлүүлэхэд боломжийн санагдаж, хоёр жил орчим хугацаанд судал гаа хийсэн дээ. Ингээд л үйлд вэрлэлээ нэвтрүүлэхээр зориг шулуудаж, хэдэн төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй болох, хэчнээн тоног төхөөрөмж авах боломжтой зэргийг судалж, ажилдаа ханцуй шамлан орсон.

-үйлдвэрлэлийн хүчин чадал ямар вэ. хэчнээн ажил тантай байгаа вэ?

­Шууд л том үйлдвэр бай­гуулчих боломжгүй шүү дээ. Өнгөрсөн нэгдүгээр сард өдөрт 750 ширхгийг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай нэг тоног төхөөрөмж туршилтаар оруулж ирээд, бүтээгдэхүүн хийж үзсэн. Тэгсэн алдаатай ч гэсэн хөөрхөн бүтээгдэхүүнүүд гарсан. Цагаан сарын үеэр хэдхэн ширхгийг үйлдвэрлэж, 3000 төгрөгийн үнээр худалдаанд гаргасан юм. Тэгсэн бидний бодож байснаас ч илүү олон хэрэглэгчид манай бүтээгдэхүүн хүрч, таалагдсан. Ингээд урам зориг ороод, тоног төхөөрөмжөө дөрвөөр нэмж, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэхийн төлөө зүтгэж байна. Шилэн оймсыг нэхэж хийдэг юм. Нэг бүтээгдэхүүн гарахад 4­5 дамжлагатай. Одоогоор “Миний дэлгүүр”, “Сансар” сүлжээ дэлгүүрээр тарааж байгаа. Удахгүй хүнсний бүх сүлжээ дэлгүүрт манай бүтээгдэхүүн худалдаалагдах болно.

-Манай охид, бүсгүйчүүд хятадын, нохойны зурагтай шилэн оймсыг өргөн хэрэг-лэ дэг. Манай үндэсний үйлд вэрлэгчийн бүтээгдэхүүн үүнээс чанар, стандартын хувьд ямар вэ?

­Хүмүүс ямар ид шидтэй вэ гэж их асуудаг. Үнэндээ сүртэй давуу тал гэхээр зүйл байхгүй. Гэхдээ материал болон загварын хувьд ялгаатай. Манай охид нэг зураастай оймсонд дуртай бол хятад охид хоёр зураастайг илүүд үздэг. Мөн бүтээгдэхүүнээ гаргасны дараа охид бүсгүйчүүдээс бидэнд хүсэлт ирсэн. Тэр нь юу гэхээр гуя, өгзөгний хэсгийг халхалсан хар өнгөтэй хэсгийг болиулах хүсэлт тавьсан. Учир нь богино банзал, даашинз өмссөн үед ил гарах нь

Э.Урангоо: Шилэн оймсны зах зээлийг бид "атгана"Монголд материал байхгүй гээд суугаад байвал нас хүрэхгүй

таалагддаггүй учир халхавчгүй байлгахыг хүссэн. Мөн нохойны зурагтай шилэн оймс урт мөчтэй зарим өндөр охидод таардаггүй. Тиймээс тарган, туранхай, өндөр, нам ямар ч хүн өмсөхөд биед эвтэйхэн байхаар бодож суулт өндөртэй, бүх төрлийн хэмжээний сонголттой хийж байна. Гэхдээ үнэ нь хүүхнүүдийн хамгийн их хэрэглэдэг “нохойтой” оймсныхтой ижил байгаа. Хүмүүс Монголд үйлдвэрлэсэн гэхээр л тэнгэрт тулсан үнэтэй байдаг гэж шүүмжилдэг. Амьдрал хэцүү байхад тэр бүр үнэтэй шилэн оймс авч чадах хүн цөөхөн. Тэр битгий хэл 500 төгрөгийн зөрүүтэй байсан ч аль хямдыг нь сонгохыг боддог. “Monti” брэндийн хувьд үнэ хямд гэдгээрээ давуу талтай.

-шилэн оймсны үйлдвэрлэл эрхлэхэд хэдий хэмжээний хөрөнгө мөнгө шаардагдах вэ?

­Бизнесийн гараа 80 сая төгрөгөөр эхэлсэн. Тоног төхөө­рөмж, үйлдвэрийн байрны түрээс, ажилчдын цалин зэрэг зардал багтаад. Одоо бид байраа улам томруулж, тоног төхөө­рөмжөө нэмж, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэхэд 400­500 сая төгрөг зарцуулж байна. Манай нэг машин л гэхэд хамгийн хямддаа 50 сая төгрөгийн үнэтэй.

-Сүүлийн үед бүсгүйчүүд хэрээстэй, хээтэй зэрэг шинэлэг загварыг сонирхох болсон шүү дээ.төрлийг нь шинэчилж, нэмэгдүүлэх үү?

­Хэрээстэйг хийж үзсэн. Жаахан хэцүү л юм билээ. Гэхдээ манай бүтээгдэхүүний хувьд хамгийн нимгэн нь 15, улмаар 50, 80­ын зузаантай гарч байгаа. Цаашид гоё хээтэй, төрөл бүрийн өнгөтэйг үйлдвэрлэнэ. Нэгэнт л бүх тоног төхөөрөмжийг нь оруулж ирсэн болохоор ямар л бол ямрыг турших бодолтой байгаа.

-бүтээгдэхүүнийхээ түүхий эдийг хаанаас авдаг вэ. Мон голд материал нь бий юү?

­Монголд түүхий эд нь байдаггүй учраас материалаа Хятадаас оруулж ирдэг. Шилэн оймсны материал силкэн, нарийхан утас байдаг юм. Фэйсбүүкт нэг залуу “Хятадаас материал оруулж ирж оёсноо Монголд үйлдвэрлэв гэх юм. Үүнийг үндэсний үйлдвэрлэл

гэдэггүй юм” гэж бичсэн нь надад маш эвгүй сэтгэгдэл төрүүлсэн. Үнэндээ Монголд тэр материал нь байхгүй юм чинь яах юм бэ. Байсан бол бид хаа байсан Хятад руу явж авах шаардлага байхгүй шүү дээ. Монголд материал нь байхгүй гээд хэвтээд байвал насаараа л хэвтэж өнгөрүүлэх байх. Хамгийн гол нь бид материалаа татаж авчраад, монгол хүмүүсээ ажиллуулаад, эх орондоо хамаг л татвар, шимтгэлээ төлөөд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна. Нэг хүний ард бүхэл бүтэн гэр бүл бий. Монголд үйлдвэрлэв гэдгийг энэ талаас нь харж, хэмжиж, дүгнэх хэрэгтэй болов уу.

-нэрний тухай тайл бар-лахгүй юу. Цаашид брэндээ хэрхэн хөгжүүлэх вэ?

­“Monti” гэдэг маань Монгол шилэн оймс гэсэн үг. Гаднын “Penti” гэдэг шиг. Брэндийн хөгжлийн тухайд “нохойтой” шилэн оймсыг халж, Монгол Улсынхаа зах зээлийг эзэлнэ гэсэн зорилготой. ОХУ­д энэ төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэр байдаггүй болохоор Хятадаас татдаг юм билээ. Тиймээс Орос руу бүтээгдэхүүнээ гаргая гэж бодож байгаа. Гэхдээ гадаад зах зээлээс өмнө нийслэл, хөдөө орон нутаг руу төвлөрнө. Шилэн оймс ямар ч сайн материалаар хийсэн, хэдэн төгрөгийн үнэтэй байсан ч эвгүй татахад урагдчихдаг. Тэгэхээр эргэлт сайтай бизнес гэж харж байгаа. Дээр нь манай улсын нийт хүн амын тал хувь

нь эмэгтэйчүүд. Түүнчлэн худалдааны биш үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх орон болох, олон монгол хүнийг ажлын байртай болгохыг хүсдэг.

-нэрийн дэлгүүр нээх үү. богино түрийтэй оймс үйлд-вэрлэх үү?

­Энэ сард нэрийн дэлгүүр нээх бодолтой байгаа. Учир нь гоё хээ хуартай шилэн оймснуудыг сүлжээ дэлгүүрүүдээр зарах нь тийм ч тохиромжтой биш шүү дээ. Тийм болохоор нэрийн дэлгүүр нээчихвэл тэндээ хийсэн гоё бүтээгдэхүүнээ тавих боломжтой болно. Шилэн оймс үйлдвэрлэж байгаа болохоор богино түрийтэйг ч мөн хийхээр төлөвлөсөн байгаа. Бас сүүлийн үед охид, бүсгүйчүүдийн дунд трэнд болж байгаа баантактай урт оймс хийх бодолтой байна.

Нэг мэдээлэл хүргэхэд, манай

нэг бүтээгдэхүүн тутмаас 50 төгрөг сайн үйлсийн аянд зориулагдана. Нэг жилийн хугацаанд бүтээгдэхүүний нийт орлогын 50 төгрөг хэдэн зуу, хэдэн сая болж цуглана. Тэр бүгдийг цуглуулахдаа дансаа шилэн байлгаж, сайн үйлсэд зарцуулахаар төлөвлөсөн. Хамгийн түрүүнд амьдрал нь хүнд хэцүү ч сурах хүсэл эрмэлзэлтэй хүүхдүүдийг гадаад, дотоодын сургуульд хамруулна гэж бодож байгаа. Яагаад гэвэл бидний хойч ирээдүй шүү дээ. Зарим хүмүүс буян үйлдэнэ гэчихээд цаагуураа брэндээ рекламдах далд марктинг хийж байна гэж ойлгох байх. Гэхдээ үүнд ямар ч марктинг хамаагүй. Энэ бол чин сэтгэлийн болоод нийгмийн хариуцлагын хүрээнд хийж байгаа ажил.

» Нэг бүтээгдэхүүн гарахад 4-5 дамжлагатай. Одоогоор

“Миний дэлгүүр”, “Сансар” сүлжээ дэлгүүрээр тарааж байгаа.

» Байраа улам томруулж, тоног төхөө рөмжөө нэмж, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэхэд 400-500 сая төгрөг зарцуулж байна.

» ОХУ-д энэ төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэр байдаггүй болохоор Орос руу бүтээгдэхүүнээ гаргая гэж бодож байгаа.

Хамгийн гол нь бид материалаа татаж авчраад, монгол хүмүүсээ ажиллуулаад, эх орондоо хамаг л татвар, шимтгэлээ төлөөд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

Шинжлэх ухаан

6 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ 2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

Амиа хорлож мэдэх үе буюу хавар

Амиа хорлоход хүргэдэг байж болох бас нэг хувилбар нь депрессийн эсрэг эм бэлдмэл. Гэхдээ ийм эм хэрэглэж байгаа цөөн тооны өвчтөнд л амиа

хорлох эрсдэлийг өдөөгч серо­тинины хэмжээг ихэсгэдэг байна. Профессор Пападопулос “Депрессийн эсрэг хэрэглэж байгаа эм бэлдмэл хэрэглэж

байх үед өвчтөнүүдийн ааш зан хурц болж, тэр хэвээрээ 3­4 долоо хоног үргэлжилдэг” гэв. Яг энэ үедээ зарим нь биеийн хүчний ажилд идэвхтэй болдог байна.

Бүр энгийнээр хэлбэл, бодсон санаснаа хэрэгжүүлэх магадлал өндөр байдаг байна.

Яг үүнтэй адилаар нарны туяа ч зарим нэг хүнд нөлөөлдөг

З.ГэрэлЗГМ

Хаврын цагт амиа хорлолт 20-60 хувь ихэсдэг

Дэлгүүрийн гоёмсог тавиур дээрх сүү хэрхэн бүтдэг талаарх бидний мэдлэг нимгэн. Байгалийн маш олон ашигтай бактерийг нь устгаж, ариутгасан сүүний чанар 10­15 хоноод муудчихдаг. Харин сүүлийн 50­60, магадгүй түүнээс ч олон жилийн турш сүү дэлгүүрийн лангуун дээр шинэхэн ногоотой зэрэгцэн байрлах болжээ. Хөргөгчгүйгээр шүү. Олдоц ихтэй лааны тосон цаасан уут нь сүүний хувьд тун тохиромжтой савлагаа болж буй юм.

Гэхдээ ийм савлагаатай сүүний нас уртсаж байна. Энэ давуу чанар нь ирээдүйн сүүний чиг хандлагыг ч цогцлоож магадгүй нь. Сүү ариутгах энгийн технологи дараа үедээ байр сууриа тавьж өглөө. Францын химич Луи Пастерын гаргасан UHT (Ultra­heat­treated) буюу хэт өндөр температурт ариутгах технологийг өнөөдөр Европын ихэнх оронд хэрэглэх болжээ. UHT нь анхандаа сүрьеэ болон

бусад өвчин үүсгэгч бактерийг утсгах зорилгоор нээсэн технологи аж.

Харин UHT­ийн өмнөх үеийн технологи өнөөдөр АНУ, Шинэ Зеланд, Австрали зэрэг орны сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд өргөн тархсаныг Квинслендийн их сургуулиас тэтгэвэртээ гарсан сүүн бүтээгдэхүүний шинжээч

Хилтон Дийт тайлбарлав. Сүүг цельсийн 72 градус хүртэлх халуунд ойролцоогоор 15 секунд халааж, эргээд хөргөдөг. Тиймээс сүүний бүх бактерийг устгадаггүй. Өөрөөр хэлбэл, сүүг хөргөгчинд байлгаж, удаалгүй хэрэглэхэд бактериуд эрүүл мэндэд төдий л хор учруулахгүй гэсэн үг. Гэхдээ ийм сүү урт

насгүй. Харин ирээдүйд хэдэн долоо хоногоор биш, хэдэн ар­ван сараар гашилдаггүй сүү эрэлт хэрэгцээтэй байна.

Тэгвэл энэ шинэ технологи сүүний бүхий л бактерийг утсгадаг. Бүр халуунд тэсвэртэйг нь ч ялгаагүй. Цельсийн 140 градуст ердөө л гурван секунд хүрэхгүй хугацаанд сүүг

Улаан нүдэн буюу марс гара­гийн агаар мандлын үлэмж хэсэг олон тэр бум жилийн тэртээ хов хорч, ог тор гуйн уудамд зам­харсан байна.

Тус гарагийн тойрог замд байр ласан “Maven” хиймэл да­гуу лын хэмжилтээр нэгэн цагт Улаан нүдэн гарагийн агаар ман дал өнөөгийн дэлхий шиг харагд даг байсныг тоогтоожээ. Гэхдээ найрлагын хувьд огт өөр байсан байна. Агаар мандлын хийн найрлагын зонхилох хэсэг нь нүүрсхүчлийн давхар исэл байжээ. Улмаар хүлэмжийн хий тус гарагийн агаарын темпе ра­турыг нэмэгдүүлж, шуур гатай уур амьсгалыг бий бол го ход чухал нөлөө үзүүлсэн байна.

Судлаачдын олж мэдсэнээр Улаан нүдэн гарагийн огторгуйд замхарсан хий агаар мандлынх нь 80­90 хувийг бүрдүүлж байв.

Ойрын хэдэн сард дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагаст амиа хорлолтын түвшин нэмэгдэх төлөвтэй гэж BBc таамаглаад, шалтгааныг нь өдөр уртасдагтай холбожээ.

1800 оноос хойш хийсэн судалгаагаар амиа хорлолтын түвшин хаврын улиралд оргил доо хүрч, өвөл багасдаг талаар Шведийн Уппсалийн их сургуулийн профессор Фотис Пападопулос онцоллоо. Тэрбээр “Хэрэв өвлийн цагт бүртгэгдсэн амиа хорлолтын тоог суурь бол­гон авч үзвэл хаврын цагт амиа хорлолт 20­60 хувь ихэсдэг” хэ­мээн ярив. Цаашлаад өдөр бо ги но байх нь ааш зан номхон хүл цэн­гүй байхад нөлөөлдөг гэх нэн хачирхалтай гаргалгаа хийжээ.

Үүний шалтгааныг тайлбарлаж болохуйц хамгийн шинжлэх ухаанч гаргалгаа нь цусан дахь серотонины агууламж аж. Серотонин нь хүний ааш занг зохицуулдаг, тархинд нөлөөл­дөг даавар юм. Судалгаагаар зуны цагт цусанд агуулагдах серо тинины хэмжээ өвөлтэй харь цуулахад хамаагүй их байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл, өдрийн урт, серотинины хэмжээний хооронд үндсэндээ шууд хамаарал оршдог гэсэн үг.

байж болзошгүй юм. Профессор Пападопулос 12 мянган амиа хорлолтын шүүх эмнэлгийн магадлагаа, арга зүйд тулгуурлан энэхүү дүгнэлтээ хийсэн байна. Товчхондоо, амиа хорлож байна гэдэг нь хүн аль хэдийнэ депрессийн эсрэг үйлдэл хийчихсэн гэсэн үг.

Түүнчлэн цэцгийн тоосонцор ч амиа хорлолтод нөлөөлдөг байж болзошгүй аж. Тоос хүртэх үед хүний дархлааны системийн үзүүлж буй хариу үйлдэл тархины химийн орчныг өөрчилдөг байна. Энэ талаар Мерилендийн эмчилгээний их сургуулийн сэтгэцийн өвчнийг анагаах профессор Теодор Постолач “Хэдийгээр амиа хорлох зан төлөвийг моддын романтик амьдралтай ямар нэг байдлаар холбох нь байж боломгүй хэрэг ч модны тоос хүртээлт өндөр байх нь эмэгтэйчүүдийн дунд хүчирхийллийн амиа хорлолттой холбогдож байгаа нь судалгаагаар тогтоосон” хэмээн хэл сэн байна. Хүчирхийллийн бус амиа хорлолт гэдэг нь гад нын нөлөөнөөс үл шалтгаалан бие ор­ганизмын дотоод хүчин зүйлээс шалтгаалан хийж буй үйлдэл.

Хэдийгээр хүмүүс өнөөг хүртэл амиа хорлолтын шалт­гааныг бүрэн дүүрэн тайлж, нэгдсэн ойлголтод хү рээ гүй боловч нарны туяа нө лөөлдөг гэдэг нь тодорхой болж байна. Нар ойртоход стресс нэмэг­дэж, цөөн тооны хүмүүсийг өөрийгөө егүүтгэхэд нөлөөлдөг. Тиймээс нарны туяа хийгээд бие организмын хоорондын ха рил цааг нарийвчлан судлах шаард лагатай нь гарцаагүй.

ОДОН ОРОНХүНС

Марс агаараа огторгуйд алдсан

Ирээдүйн сүү ариутгахыг UHT технологи гэдэг аж. Ингэж ариутгасан сүүнд нэг ч бактери, спор үлддэггүй тул сүү гашилж, мууддаггүй байна. Бактеригүй байна гэдэг муудах­гүй гэсэн үг. Гэхдээ савлагааг нь задлаагүй нөхцөлд шүү дээ.

Энэ технологийг сайж руулах шаардлага үнэхээр бай гаа. Яагаад гэвэл, одоохондоо ийм хэмжээнд ариутгагдсан сүү цельсийн 20­30 градустай орчинд л гашлахгүй. Хэрэв хөлөг онгоцоор экваторыг гэтлэн халуун оронд хүргэвэл нэг тээврээс нөгөөд сэлгэхийн хооронд л чанараа алдана гэсэн үг. UHT технологитой сүүний нэг онцлог нь йогурт шиг өтгөн, чихэрлэг, бас цагаан өнгөтэй аж. Шинж чанар нь ийн өөрчлөгдөж байгаа шалтгаан нь өндөр хэмд халаах явцад уургууд задарч, молекулууд нь хэлбэр дүрсээ өөрчилдөгтэй холбоотой юм байна. Мөн бусад сүүнээс илүү чихэрлэг, цайвар өнгөтэй.

Хэдийгээр чихэрлэг амтыг хүн бүр таашаадаггүй ч ийм сүүний ирээдүй Ази, тэр дундаа Хятадад гэрэлтэж байгааг шинжээчид хэлж байна.

ЗГМ©

ВВМ©

цАхИлгААН БАрАА гАр УТАС

1. sonaTa­6 маш хямд зарна 2­3 хоногийн өмнө орж ирсэн.утас:96481125

Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна.утас: 96481125, 99087992

Mersedes Benz E­200 дизель авто машин зарна. 2004 оны 2011 онд орж ирсэн дизель 2000сс автомат. Хот дотор 10 иднэ. Германаас орж ирсэн. Тогтмол дулаан гражжид байдаг. Хар өнгөтэй Е 200. утас: 99289768

225/60/R16 Kumho solus дугуй зарна.утас: 99135791

nissan Teana зарна.утас: 99796159

2001 оны 2012 орж ирсэн. ямар ч асуудалгүй Prius 11 зарна.утас: 99892976

Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна утас: 96481125, 990879928. Автомашины хагарч цуурсан шил наагч зарна.утас: 99679962

үл хөДлөх НоМ, хЭВлЭл

1. "МАНАН БУДАН"Цоо шинэ зарна. утас: 858283842. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.утас: 991441543. Хуучин номнууд зарна.утас: 94640105 4. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003­2008 оны Pearsons interna­tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. утас 991536375. Ээж ба хүүхэд ном зарна. утас: 990894016. Сэргэн мандалтын үеийн нэрт зураачдын бүтээлийг өнгөтөөр хэвлэж, орос хэлээр нийтэлсэн Монголд цөөн байдаг уран зургийн ном зарна. утас: 996259217. Official guide of TOEFL TEST 4th edition. Хэрэглэж байсан мөн дисктэйгээ. утас: 99674312 8. Түүхийн хэдэн зуун үйл явдлыг Чингисийн үеийн их бага тулалдаанаас авахуулаад Хадгаламж зээлийн хоршооны хэрэг хүртэл бүртгэн багтаасан. Чингисийн үеийн хэдэн алдартныг эс тооцвол То ван, Мянгат гэсэн хоёрхон монгол хүн багтсан байдаг бол энэхүү Britannica 8 боть ширээний нэвтэрхий толь зарна.утас: 88170048

1. 40 тонн контейнер маш хямд зарна. утас: 90666913 964811252. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна. утас: 992897683. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна.утас: 992897684. 2 өрөө үйлчилгээ явуулах боломжтой байр зарна БЗД 8­р хороо Баянзүрх хотхон 108­р байрны 1­р давхарт дэлгүүр, сургалт, цэцэрлэг, үйлчилгээ явуулах боломжтой 43 мкв 2 өрөө байр хямд зарна. Хаяг: Офицерийн тойргоос уруудаад Баянзүрх хотхон 108­р байр утас: 806120655. Апартмент­88 орон сууц ХЯМД зарна УТАС: 99289768Сансарын тунелд 1 давхарын 3 өрөө байр зарна.утас: 99760217, 991012716. Хотын төвд бүрэн тавилгатай пентхаус гал тогоо тусдаа 5 өрөө байр хөлслүүлнэ.утас: 99760217, 991012717. Сансар Цагдаа хотхоны зүүн талд 2016он ашиглалтанд орсон 2 өрөө 41,1 мк2 байр хямд зарна.утас: 91228822, 952288228. Засвар хийсэн 1 өрөө байр түрээслүүлнэ.наран талдаа цонх­той. утас: 99188626, 86269918 9. Төв аймагт 6 айлын зуслан­гийн газар зарна. утас: 95347403

1. skynet­ийн modem зарна.утас: 80286525, 862032222. 3 дугаар үеийн i5 процессор, 2 gB рам, 583 gB хард диск, 15.6" дэлгэц бүхий Toshiba satellite c850 модель нөүтбүүкийг утасгүй маус, цүнхний хамт зарна.утас: 955300993. Оргинал Wifi хүлээн авагч хямд зарна.150 метр хүлээн авна.утас: 91228822, 952288224. notebook үнэ тохирч худалдаж авна. Ломбарднаас чөлөөлж авна.утас: 91228822 952288225. 900x400x2mm pad хямд зарна. утас: 91228822, 952288226. Пролонон хамгаалалттай, 5.5 см диаметртэй. Хүмүүсийн сонирхлыг татахуйц дизайнтай, гар утас, компьютер, нөүтбүүк, бусад төхөөрөмжинд залгаж болно. LED гэрэлтэй, дотроо батарейтай. 3.5mm аудио, UsB цэнэглэгч кабель дагалдана. Өнгөний сонголттой. утас: 96012938, 88512938

КоМПьюТЕр БА ДАгАлДАх хЭрЭгСЭл

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

юу авмаар байна? юу зармаар байна?АВТоМАШИН

1. Электрон жин худалдана.Алт, мөнгөн эдлэл болон эмийн тунг жигнэх зориулалтай. Авсаархан хөнгөхөн. LcD дэлгэцтэй. 200 гр хүртэл Хэмжээ: 115Х65Х15 мм, Жин: 95 гр 1 минутанд автоматаар унтарна. Тэжээл: 2 aaa батарей (дагалдахгүй) Ажиллах температур: 10­30 хэм (c)утас: 88512938, 960129382. UsB гагнуурын алх. Агшин зуур хална, хөрнө. 480 c градус хүртэл хална.

утас: 96012938

1. Америкийн BLU брэндийн sTUDIo X8 HD гар утас ­2 СИМ­тэй.утас: 96012938, 88512932. 50­60 мянгад android утас худалдаж авна. note1 f100 f200 гэх мэт.утас: 91228822 95228822 3. iPhone 7 plus black 128gB цоо шинэ хайрцагнаас нь задлаагүй. 128gB. 2 сая 400­аас яриад өгнө.утас: 93117711, 898083134. Хар батга арилгагч гурвалсан үйлчилгээтэй маск зарна.утас: 888578715. Samsung.Note.3 32gb 4.4.4.version Korea хамгийн өндөр үзүүлэлттэй цэмбэгэр утас хямд зарна. Чихэвч дагалдана.утас: 91228822, 95228822

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBShop.Mn

2.

3.

4.

5.

6.

7.

7

Спорт

2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607) ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ

Хөлбөмбөгийн ертөнцөд баяр хөөр, уйтгар гуниг хосолж байдаг нь жам. Энэ удаад хөлбөмбөгчдийн хачирхалтай, этгээд, басхүү хөгжилтэй баяр хөөрийн талаар өгүүлэх болно.

Одоогоос зургаан жилийн өмнө Итали, Английн дээд лигийн аваргууд аварга цолоо нэлээд өвөрмөц байдлаар тэмдэг­лэснийг та бүхэн мартаагүй байх. Мартахын ч аргагүй л дээ. Тухайлбал, “Милан” багийнхан Италийн аварга болсон баяраа 2011 оны тавдугаар сарын 15­нд тэмдэглэж байх үеэр гана хагас хамгаалагч Кевин Принц­Боатенг Майкл Жексон шиг хувцаслан, бүжиглэсэн бөгөөд Попын хааны алдарт сарны алхааг хийсэн билээ. Хэрэв “Милан” аварга болбол өөрийн хайртай дуучныг дуурайна гэдгээ Боатенг амлаад байсан

ялалтын баяраа яаж ч тэмдэглэж болно

Б.ТэмүүлэнЗГМ

Баяраа тэмдэг-лэж байх зуур “Борусси”-ийн ерөнхийлөгч гэмтэл авсан удаатай

Багаа аварга болох хүртэл үсээ засуулахгүй гэж

амлажээ

агаад хэлсэн үгэндээ хүрсэн нь энэ юм. Түүний гайхалтай эвлэг бүжиглэлт нь багийн андууд, хөгжөөн дэмжигчид болон телевиз үзэгчдийн бахархлыг өөрийн эрхгүй төрүүлсэн билээ.

Боатенгийн нууц авьяас ийнхүү фэнүүдийг нь баяр­луулсан бол Уэйн Рунигийн үйлдэл харин хүмүүсийн гайх ш­лийг барсан. Руни багийн хаа 19 дэх аваргын цомыг тэмдэглэхдээ цээжний үсээ хусаж, цээжин дээрээ 19­ийн тоог “зурсан” юм. Улмаар өөрийн бичил “уран бүтээл”­ээ твиттерээр дамжуулан багийн андууддаа тарааж бэлэг барьсан аж. “Ваззаг тэр зургаа явуулна гэж бидний хэн нь ч бодоогүй. Тэр бидний бодсоноос ч галзуу юм” хэмээн багийн анд Майкл Оуэн нь ярьсан түүхтэй.

Үүнээс хэдэн жилийн өмнө “Лион” баг Францын аваргын тав дахь цомоо гэрээсээ хол, Парист нэгэн хачирхалтай нөхцөлд тэмдэглэсэн удаатай. Энэ нь 2006 оны дөрөвдүгээр сарын 15 байсан агаад тэд “Лилль”­“Бордо” багуудын тог лолтыг анхааралтай үзэж суулаа. Тоглолт 3:2­оор “Лилль” багийн ялалтаар өндөрлөсөн бөгөөд чухам энэ үр дүнг хүлээж байсан “Лион”­чууд 35 дугаар тойргийн тоглолтоо хийхээс өмнө аварга цол авах болзлоо

хангасан юм. Энэхүү тоглолт дууссаны дараа “Лион”­ы тог­логчид зочид буудлаасаа гарч, маори үндэстний уламжлалт хака бүжгийг мали хамгаалагч Махамаду Диаррагийн хамтаар хийсэн гэдэг.

Францын аварга багтай холбоотой бас нэг түүх өгүүлье. “Лилль” баг 2011 онд лиг болон цомын тэмцээндээ түрүүлж давхар цохилт хийсэн. Ингэснээр хамгаалагч Адил Рами нь баяр хөөрөө нэлээд содон аргаар тэмдэглэх боломжтой болсон юм. Тухайн үед Рами багаа орхиж Испанийн “Валенси”­д очихоор тохиролцоод байсан бөгөөд үдэлтийн бэлэг болгож фэнүүддээ сюрприз барина гэдгээ амалжээ. Тиймээс Рами үсээ улаанаар будуулж, багийн­хаа бэлгэдэл сахиус Догго Догийн хувцсыг өмсөөд талбайн голд бүжиг хийж үзүүлжээ. Үүнийхээ дараа багийн андууд, фэнүүддээ хандан талархсан юм.

“Аль Ахлы” болон Египетийн шигшээ багийн хаалгач асан Иссам Эль Хадары аварга болох бүртээ хаалганыхаа хөндлөвч рүү авиран гарч, тарвас иддэг заншилтай байжээ. Магадгүй энэ нь түүний өсөж төрсөн Кафер Аль Батых суурингийн нэртэй холбоотой биз. Египетийн Дамьетта муж дахь уг суурин­гийн нэрийг орчуулвал тарвасны

тосгон гэсэн утгатай.“Реал” багийнхан Эзэн хааны

цомоо фэнүүддээ танилцуулан, жагсаж байх зуур болсон зүйл нь инээдтэй, басхүү харамсалтай байсан. Хамгаалагч Серхио Рамос тэр үеэр буруутан болж, цомыг алдаж унагасан нь автобусны дугуйн доогуур ороод “будаа” болсон билээ. Харин гэмтэн маань сүүлд энэ алдаагаа цайруулж, өөрийн твиттертээ “Энэ удаад үл ойлголцол гарлаа. Цом унаагүй юм, харин биднийг талбай руу очих үед “Реал Мадрид”­ын маш олон фэнийг хараад автобуснаас үсэрчихсэн юм” хэмээн марзаганажээ.

Харин “Аякс” багийн голланд хаалгач Мартин Стекеленберг Рамосын энэхүү алдааг хэдхэн өдрийн дараа давтсан юм. Испани хамгаалагчийн адилаар Стекеленберг Данийн аварга багт олгодог цомыг автобуснаас алдаад унагачихсан түүхтэй. Сүүлийн зургаан жилд анх удаа­гаа аваргалсан багийнх нь фэнүүд

ихэд харамссан нь лавтай.Германы “Борусси Дортмунд”

багийн уриа бол “True Love”. Гэвч хамгийн сүүлд аваргын цолоо хэрхэн тэмдэглэснийг нь авч үзэх юм бол “Love Hurts” болгож солихоос өөр аргагүй болох юм. Учир нь баяраа тэм дэглэж байх зуур “Борусси”­ийн ерөнхийлөгч гэмтэл авсан билээ. Хамгаалагч Фелипе Сантана нь боссоо шар айргаар шүр шихээр хөөж байх зуур өнөөх нь шөрмөсөө гэмтээж, юун баяр лахтай манатай болсон гэдэг.

Аваргын баяр хөөрийг гэмтэлтэй орхисон ганц хүн нь “Дортмунд”­ын ерөнхийлөгч биш. Хэд хоногийн өмнө, бэлт­гэлийн үеэр хамартаа гэмтэл аваад байсан Кевин Гросскройтц ёслолын үеэр гэмтлээ хөндөж орхижээ. Гэвч хагас хамгаалагч маань үүнд гутарсангүй, “Хамар маань бүрмөсөн гэмтчихлээ, гэх дээ би тоохгүй ээ. Би угаасаа өвчин мэдрэхээ больсон” гэж ярьсан байна. Кевинтэй холбоотой өөр нэг явдал бий. Багаа аварга болох хүртэл үсээ засуулахгүй гэж тэрбээр 2011 оны аравдугаар сард амалсан бөгөөд хэлсэндээ хүрч, үсчинд огт ороогүй байна. Түүний аз болоход 2012 онд “Бо русси” аваргалж, багийн анд Сан тана, Деде хоёр хайч барин ур таас урт үсийг нь тайрч өгчээ.

» жүДо БөхЭнэ сарын 7-9-нд Туркийн Анталья хотноо гранпри зэрэглэлийн тэмцээн болно. Энэ тэмцээнд Д.Төмөрхүлэг тэргүүтэй Монголын 11 бөх барилдахаар болжээ.

» чөлөөТ БөхЧөлөөт бөхийн залуучуудын УАШТ Спортын төв ордны “А” зааланд хоёр өдөр үргэлжилж, дүнгээ гаргалаа. 36 байгууллагын 345 тамирчин хүч сорьсон энэхүү тэмцээнд “Алдар” спорт хорооны баг нийлбэр дүнгээр тэргүүлэв.

» СүМо БөхОяката Нарүто буюу хуучин озэки Котоошюү өөрийн дэвжээтэй болжээ. 34 настай болгар эр Токио хотын Сүмида дүүрэгт орших нэгэн байрыг түрээсэлж, дэвжээний ажлаа эхлүүлсэн байна. Одоогоор түүний дэвжээнд гурван бөх харьяалагдаж байгаа аж.

» БоУлИНг“City Cup” болон “Coca Cola Zero Championship” тэмцээнээс шалгарсан шилдэг 16 баг холбооны цомын төлөө халз өрсөлддөг уламжлалтай. Энэ жилийн шилдгүүдийн тэмцээн ирэх бямба гарагт “Биг Боулинг” төвд зохиогдохоор болжээ.

» САгСАН БөМБөг“Кливленд” баг лигийн сүүлийн тойрогт “Индиана”-г хоёр нэмэлт цагийн эцэст 135:130-аар буулган авлаа. “Кливленд”-ийн лидер Л.Жеймс энэ тоглолтод 41 оноо авснаар 787 тоглолт дараалан хоёр оронтой тоо бүхий оноонд хүрч, К.А.Жаббартай зэрэгцжээ. Тэдний дээр 866 тоглолт дараалан 10 болон түүнээс дээш оноо авсан М.Жордан бичигддэг.

“Голден Стэйт”-ийн холбогч С.Карри хоёр улирал дараалан 300-гаас олон холын шидэлт амжилттай болгосон анхны сагсчин болжээ.

» ТЕННИСДэлхийн шилдэг эрэгтэй теннисчдийн чансааг Их Британийн Э.Маррей 11960 оноогоор хол тасархай тэргүүлж байна. Швейцарийн Р.Федерер чансаагаа хоёроор ахиулан дөрөвт бичигдэх болжээ. Тэрбээр Майамигийн нээлттэй тэмцээнд Р.Надалийг хожиж түрүүлсэн нь байр ахихад нөлөөлсөн юм.

» хөлБөМБөг“Ювентус”-ийн хаалгач Ж.Буффон Италийн дээд лигт хийсэн тоглолтынхоо тоогоор бүх цаг үеийн дэд байрт бичигдэж эхэллээ. Тэрбээр “Юве”-ийн төлөө лигийн 615 тулаанд оролцсон нь домогт П.Мальдинигийн үзүүлэлтээс 32-оор бага юм.

ТОвЧХОН

үНИйН САНАЛ АвАХ УРИЛГАОгноо: 2017 оны 04-р сарын 04

Харьцуулалт гэрээний нэр: Биокомбинат ТӨААТүГ-ын үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэхмалны нойр булчирхай худалдан авах Харьцуулалт гэрээний дугаар: БИО/201700010 Биокомбинат ТӨААТҮГ нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Биокомбинат ТӨААТҮГ-ын үйлдвэрлэлд

хэрэглэгдэх нойр булчирхай худалдан авах нийлүүлэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна. Тендерийн баримт бичгийг (хүсвэл нэмэлт хувийг) бичгээр хүсэлтээ гаргаж, эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр

иж бүрдэлийг 50.000 /тавин мянган/ төгрөгийг Улаанбаатар хотын банк 2614057656 тоот дансанд тушаан худалдан авч болно.

Үнийн саналыг 2017 оны 4 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 14 цаг 00 минутаас өмнө ХУД-ийн 12-р хороо, Сонгино дахь Биокомбинат ТӨААТҮГ-ын архив, бичиг хэргийн эрхлэгч-д гэсэн хаягаар ирүүлнэ.

Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2017 оны 04 дүгээр сарын 18-ныөдрийн 14 цаг 20 минутан-д нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот. Хан-Уул дүүрэг. 12-р хороо. Сонгино дахь Биокомбинат ТӨААТүГ-ын архив, бичиг хэргийн эрхлэгч. 302 тоот өрөө. Утас/Факс: 70492132. 70492100, 99607997E.mail: bio_info@mbox.mnWeb site: //www.biocombinat.songino.mn//

үНИйН САНАЛ АвАХ УРИЛГАОгноо: 2017 оны 04-р сарын 04

Харьцуулалт гэрээний нэр: Биологийн үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэх шүүлтийн болон монтажны цаас нийлүүлэхХарьцуулалт гэрээний дугаар: БИО/201700007 Биокомбинат ТӨААТҮГ нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Биологийн үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэх

шүүлтийн болон монтажны цаас нийлүүлэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

Тендерийн баримт бичгийг (хүсвэл нэмэлт хувийг) бичгээр хүсэлтээ гаргаж, эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдэлийг 50.000 /тавин мянган/ төгрөгийг Улаанбаатар хотын банк 2614057656 тоот дансанд тушаан худалдан авч болно.

Үнийн саналыг 2017 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө ХУД-ийн 12-р хороо, Сонгино

дахь Биокомбинат ТӨААТҮГ-ын архив, бичиг хэрэгт гэсэн хаягаар ирүүлнэ.Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2017 оны 04 дугаар сарын 18-ны

өдрийн 10 цаг 20 минутан -д нээнэ.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

/ Тендер ирүүлэхдээ материалын дээжийг тус бүр ирүүлнэ./

Улаанбаатар хот. Хан-Уул дүүрэг. 12-р хороо. Сонгино дахь Биокомбинат ТӨААТүГ-ын архив, бичиг хэргийн эрхлэгч 302 тоот өрөө. Утас/Факс: 70492132. 70492100, 99607997E.mail: bio_info@mbox.mnWeb site: //www.biocombinat.mn//

Хамгаалагч Фелипе Сантана нь ерөнхийлөгчөө шар айргаар шүршихээр хөөж байх зуур өнөөх нь шөрмөсөө гэмтээж, юун баярлахтай манатай болсон гэдэг.

лавлах

8 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ 2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

ОНЦЛОХ үЗвЭР

Зуны урин дулаан цаг ирж буйтай холбогдуулан Монголын дизайнеруудын холбооноос “Sexy & Ethnic” загварын шоуг энэ баасан гарагт 20.00 цагт Asem club house-т зохион байгуулах гэж байна. Шоунд Монголын шилдэг дизайнеруудын зуны загвараас танилцуулах бөгөөд уригдсан зочдын хээнцэр хувцаслалтыг ч мөн шалгаруулах ажээ. Энэ зуны тренд загварт ямар хэв маяг зонхилохыг уг шоунаас үзэж болох юм. Монголын шинэ үеийн дизайнерууд ч мөн энэ шоунд оролцох тул олонд танигдаагүй шинэ загваруудыг толилуулна. Жил бүр “Cannes Festival”-ийн үеэр зохион байгуулагддаг загварын арга хэмжээнд орон орны шилдэг загвар зохион бүтээгчид бүтээлээ толилуулдаг. Тэгвэл эл шоунд энэ жил Монголын дизайнерууд уригдаж, оролцохоор болсон таатай мэдээ байна.

Монголын дизайнерууд дэлхийн тайзнаа

ЗГМ: СүДОКү

(Өмнөх дугаарын хариу)

4

6

78

5

3

21

8

759

9

3

1

29

6

27

4

2

41

3

296158734

751436892

834297561

678943215

912875346

345621987

563784129

427319658

189562473

ЗГМ: КОМИКС

Г.ОюунтөгсЗГМ

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАРIV.4 15o

3o

IV.5 9o

1o

IV.6 13o

-2o

IV.7 6o

-4o

IV.8 9o

-6o9м/с

6м/с

9 м/с

6 м/с

9 м/с

7 м/с

9 м/с

6 м/с

9 м/с

6 м/с

ҮүлшинэҮүлшинэ Үүлшинэ Үүл багасна Багавтар үүлтэй

УВС 0o

-13o

ХОВД 10o

-2o

ЗАВХАН 10o

-5o

БАЯНХОНГОР 11o

-4

ГОВЬ-АЛТАЙ11o

-5o

ӨВӨРХАНГАЙ 12o

-1

АРХАНГАЙ13o 0o

ХӨВСГӨЛ 7o

-11o

БУЛГАН 12o

-3o

ТӨВ13o

1o

ДУНДГОВЬ 17o 0o

ӨМНӨГОВЬ18o

2o

ГОВЬ-СҮМБЭР 18o

-1o

ДОРНОГОВЬ 19o

2o

СҮХБААТАР 18o

1o

ХЭНТИЙ 17o

-3o

СЭЛЭНГЭ 12o

-1o

ОРХОН12o

0o

ДАРХАН-УУЛ 13o

1o

ДОРНОД 17o

2o

БАЯН-ӨЛГИЙ 8o

-1o

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.50 “Би би” бага насныханд зориулав

10.40 Эрх зүйн хөтөч

15.00 “Ширли Темпл. Хөх шувуу” уран сайхны кино

18.40 “Урлаг” теле сэтгүүл

21.05 “Цаг үе, үзэл бодол” шууд нэвтрүүлэг

22.10 “Дөлгөөн Дон” Оросын уран сайхны кино

08.00 "Bloomberg Daybreak Asia"

11.00 "Амжилтад хязгаар үгүй" нэвтрүүлэг

14.00 "Америк хэрхэн ажилладаг вэ" нэвтрүүлэг

17.00 "Bloomberg Surveillance"

20.30 "Сайн уу дэлхий" нэвтрүүлэг

22.00 "Эзэнт гүрнийг босгосон нь" нэвтрүүлэг

09.45 “Би монгол хүн” нэвтрүүлэг

13.20 “Кино миний амьдрал” нэвтрүүлэг

14.10 "Хүрээлэн" амьд ертөнц цуврал

18.35 "Дэлхийн атлас" танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг

21.00 "Зөв үнийг таа" шоу нэвтрүүлэг

22.00 "Хайр эргэсэн хавар" ОАК

12.30 "Сонсъё, суръя, дагая" хүүхдийн нэвтрүүлэг

14.00 “Ан амьтдын ертөнцөөр” нэвтрүүлэг

19.00 "Ромын түүх" баримтат кино

21.00 "Оёдлын газрын боловсон эрчүүд" СОАК

23.30 Үдшийн мэдээ

MnB Bloomberg Боловсрол Монгол Тв10.00 "Дөрөвийн эсрэг дөрөв" нэвтрүүлэг

Тв ХӨТӨЛБӨР

ЗГМ: үГИйН СүЛжЭЭ

ЭЕШ­ыг онлайнаар шууд хянаж, тэр дор нь засаж, дүнг мэдээ лэх боломжтой болжээ. Тодруулбал, нийслэл, хөдөө орон нутгийн төвлөрсөн 50 цэгээс ЭЕШ­ын материалыг нэг цэгт татан төвлөрүүлж, нэгд сэн журмаар засдаг бай сан бол энэ удаа тухайн цэг бүрт засагч машин, камер байр­шуулж, шалгалтын хариуг өдөрт нь гаргахаар төлөвлөжээ. Ингэснээр хугацаа хэмнэхээс гадна эцэг эх, багш нар интернэт ашиглан хүүхдээ шалгалтаа өгч байгааг, дуусаад засагч машинд уншуулаад, хариу дүнтэйгээ танилцаж байгаа гээд бүх үйл явцыг хянах боломжтой юм байна. Энэ хөрөнгө мөнгөний хүндрэлтэй байгаа үед дээрх шинэчлэлийг хараа хан бүрэн нэвтрүүлэх боломж гүй тул цөөн тооны газруудад шинэ техно­логийг нэвтрүүлэх ажээ. Харин ирэх жилээс ЭЕШ­ын шинэ техно логийг бүрэн нэвтрүүлэх гэнэ.

БОЛОвСРОЛ

ЭЕШ-ыг онлайнаар авна

БОСООГООР:1. Монгол гэрийн тавилга 2. Дуунд мөнхөрсөн нуур3. Гойд4. Цэнэ 5. Жимс

8. Катар улсын нийслэл9. Малын тэжээл, өвслөг ургамал10. Эртний монгол угсааны улс12. Италийн нийслэл

Өмнө

х дуг

аары

н ха

риу /

04.0

3

Монгол улстай хиллэдэг хилийн боомтууд өнөөдөр ам­рахаар болжээ. Тодруулбал, өнөө дөр БНХАУ­ын Ханш нээх баярын өдөр тохиож буй тул Монгол, Хятадын хилийн боомтууд ажиллахгүй. Энэ зохи цуулалтыг “Хилийн боомт тэдгээрийн дэглэмийн тухай” Монгол Улс, БНХАУ­ын хэлэл­цээрт заасны дагуу хийж байгаа аж. Харин олон улсын галт тэрэг болон нисэх онгоц хуваарийн дагуу зорчих болно. Боомтуудын үйл ажиллагаа маргаашнаас хэвийн үргэлжилнэ.

Хилийн боомтууд амарна

АНХААРУУЛГА

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 8Хаврын дунд харагчин туулай сарын долоон улаан мэнгэтэй цагаагчин тахиа өдөр.үс засуулбал: Нас уртасна.Наран ургах, шингэх: 06.26-19.25Барилдлага: Хүчин төгсөхШүтэн барилдлага: АвахуйСуудал: Шороо 02:40 цагт сар тал болно.

Аргын тооллын дөрөвдүгээр сарын 4, Ангараг гараг. Билгийн тооллын 8. Өглөгт охин одтой, цагаагчин тахиа өдөр.

Өдрийн наран 06.26 цагт мандан, 19.25 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр, могой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлийг эхлэх, дээдсээс халамж хүсэх, лам хувраг болох, багш шавьд барилдах, номын абшиг авах, шинэ гэр ба байр авах, гарагийг тахих, хагалгаа хийлгэх, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Улаа гаргах, хиншүү хярвас гаргах, мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийх, байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Балжиннямтай өдөр. Ханш нээх улирал 22 цаг 22 минутад эхэлнэ. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал нас уртадна.

НИСЛЭГИйН ЦАГИйН ХУвААРЬ

УБ-Хонконг 06.25 10.55УБ-Ханбумбат 07.20 08.30УБ-Сөүл 08.45 12.50Ханбумбат-УБ 09.20 10.25 Хонконг-УБ 12.05 16.45Сөүл-УБ 14.20 16.50УБ-Бээжин 17.55 20.10УБ-Ханбумбат 20.00 21.10Бээжин-УБ 21.10 23.40

УБ-Москва 13.50 14.28Москва-УБ 21.35 07.30Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Эрхүү 21.10 02.40УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05

ГАЛТ ТЭРЭГНИй ЦАГИйН ХУвААРЬ

үЗвЭР

УДБЭТЗалуу уран бүтээлчдийн “Чавхдас” морин хуурын концерт энэ сарын 6-нд 19.00 цагт болно.Их зохиолч Д.Нацагдоржийн зохиолоос сэдэвлэн бүтээсэн “Ламбугайн нулимс” дуурийг энэ сарын 9-нд 17.00 цагт тоглоно.

UB pALACEДуучин П.Хэрлэнгийн “Анд минь чамайг үгүйлнэ” тоглолт энэ сарын 7-нд 19.00 цагт болно. Тэрбээр олны сэтгэлд хоногшсон “Үнэнч хайр”, “Дорнын уудам хязгаар” зэрэг бүтээлүүдээ энэ үдэш хүргэнэ. Түүний зохиосон дуунуудыг рок, попын одод үзэгчдэд сонордуулах юм.

УЛСыН ФИЛАРМОНИ“Баянмонгол” хамтлаг дэлхийн алдартай хүүхэлдэйн кинонуудын хөгжмөөс толилуулах гэж байна. “Танил ертөнц” багачуудад зориулсан эл тоглолт энэ сарын 8-нд 15.00 цагт болно.

BLUE Moon ГАЛЕРЕйӨнгөрсөн долоо хоногт нээгдсэн уран бүтээлчдийн хамтарсан “Хаврын мэдээ” үзэсгэлэн энэ сарын 9-нийг дуустал үргэлжилнэ.

IMAX“Baby boss” бяцхан хүүд тохиолдох инээдмийн хүүхэлдэйн кино энэ сарын 7-нд нээлтээ хийх гэж байна.

УЛААНБААТАР ЧУУЛГАҮндэсний болон цахилгаан хөгжмийг хослуулсан “World music” чуулгын уран бүтээлчдийн нэгдсэн концерт энэ сарын 7-нд 19.00 цагт болно.

ТЭНГИС КИНО ТЕАТР"Fast & Furios 8" адал явдалт кино энэ сарын 14-нд нээлтээ хийх гэж байна.

ХУ

А Р А Н Г А

А НГ Ж

Г А Р А Г

Ц А ГУ

А Д А й

АГ

ВД ь Я А

В

Ж А Р ГА

А ЛА

ХИ

А Д ГА

О Д

НУ

АУ У

ХР

Л

У Р Ц

Б И Н

ХО

ВО

ОРЦ

УТ У

ЭР

АН

13. Телевизийн танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг14. Нүүдэлчдийн өвлөн авсан бичиг15. Мөнх ногоон ургамал16. Таашаал

ХӨНДЛӨНГӨӨР:2. Ардын жүжигчин, "Саран

ээж" агсан6. Ягаан цэцэг7. ЕТV телевизийн уриа9. Шилмүүст мод11. Бутлаг ургамал15. Булган аймгийн харьяат Монгол Улсын заан17. Гарах зам18. Жимс

18

15

17

1110 1312 14

97 8

6

32

1

4 5

16

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Одоо юу? Тэгээд зурагтан дээрээ суугаад, диван руугаа

харах гэж үү?

Хайр аа, бид амьдралаа 180 градус өөрчлөх болжээ!!!!

Өглөө өлсөж сэрээд гарт таарсан зүйлээ иддэг хүн цөөнгүй. Тэгвэл өглөө идэж болдоггүй хоол хүнс гэж бий. Учир нь өглөө сэрэхэд хүний бие бүрэн цэвэрлэгдсэн байдаг тул хамгийн түрүүнд ямар шим тэжээл биедээ өгөхөөс таны эрүүл мэнд ихээхэн хамаардаг. Харин өлөн элгэн дээрээ таарамжгүй хоол хүнс хэрэглэснээр ходоод шархлах болон бүдүүн гэдэсний өвчнөөр өвдөх магадлалтай байдаг байна. • Давсалсан самар бол маш

шартай хүнс. Тиймээс өлөн байхдаа идвэл ходоодны салстыг огцом цочроож, шарх үүсгэдэг байна. Самар нь Е витаминаар баялаг бөгөөд хавдрын эсрэг бодис ихээр агуулагддаг тул хоол идсэний дараа хэрэглэх нь үр дүнтэй.

• Улаан лоолийг өлөн үед идвэл ходоодны чулуу үүсгэх аюултай. Харин жирийн үед бүрэн боловсорсон улаан лооль идэх нь түрүү булчирхайн үрэвсэл болон бусад хорт хавдраас сэргийлж, хоол боловсруулах эрхтэнд эергээр нөлөөлдөг.

• Гурилан бүтээгдэхүүнийг өлөн элгэн дээр идэхэд тохиромжгүй бөгөөд ходоод шархлуулдаг байна.

Өглөө гурилан бүтээгдэхүүн идэх зохимжгүй

ЗӨвЛӨГӨӨ

ISIS-ийг ялах глобал стратеги “Шоргоолжнууд” хятадаас хонконг руу бэлэн мөнгө зөөсөөр

Мадурогийн өрсөлдөгчид шинэчлэл шаардаж байна

Ирак, Сирид дайн дуусмагц, ISIS төрөл арилжиж виртуал халифат болж хувирна. > 10

“Шоргоолжнууд”-ын олонх нь Хонконгоос эх газрын Хятад руу бараа зөөж борлуулдаг наймаачид. > 10

Дээд шүүхийн шийдвэр нь Засгийн газар хөрөнгө мөнгөний эх үүсвэр олохоор арга тасарч буйн илрэл. > 10

Эндрью ХиллИрэх есдүгээр сард албан

ёсоор боловсрол эзэмшиж эхлэх олон мянган дөрвөн настнуудын дунд шаргал үстэй, бор нүдтэй нэг хүү бий. Тэрбээр онгоц, трактор, хүүхдийн зохиолч

Жулий Дональдсоны Груффало номонд дуртай. Түүний хувьд “агуу зүйлс бүтээх тавилантай” гэдэг үг бол эцэг, эхийн зүгээр нэг давсалсан магтаалаас ч илүү утга учиртай.

Их Британийн хаан ширээг

залгамжлах хүмүүсийн гурав­дугаарт жагссан хунтайж Жорж сайхан сэтгэл, манлайлах ур чадварыг үнэлдэг Томас Баттер­сигийн сургуулийн өмнөх боловс ролын хувийн сургуульд ява хаар болжээ.

Тус сургуулийн зүгээс “Сурагчид маань манлайллын сорилт болон боломжуудыг эртнээс турших болно” хэмээ­жээ. Залуу хунтайжийн хүртэх ганц давуу тал нь энэ биш. Түүнд менежмент, өмнө нь хаан

ширээнд заларч байсан зургаан Георг хааны үлгэрлэл, дэмжлэг бий. Гэхдээ тэрбээр төрж өссөн нийгмийн зэрэг дэвээ ахиулж чадахгүй, хувь заяандаа л хөтлөгдөж таарах болов уу.

Ирээдүйд хаан болж, өөрийн

Умард Солонгост үзүүлэх шахалтаа Хятад улс нэмэг­дүүлэхгүй юм бол АНУ нэг талт арга хэмжээ авч, цөмийн заналхийллийг таслан зогсоохыг Дональд Трамп мэдэгдлээ. Finan­cial Times­т өгсөн ярилцлагадаа АНУ­ын Ерөнхийлөгч Ким Жон­Уны заналхийллийн талаар Ши Жиньпинтэй хэлэлцэнэ гэжээ. Дашрамд, Хятадын дарга энэ долоо хоногт Флоридаг зорих билээ. Тэрбээр “Хятад Умард Солонгост ихээхэн нөлөөтэй. Тиймээс тэдэнд бидэнд энэ асуудлаар туслах, эс туслахаа шийдэх болно. Хэрэв бидэнд туславал, тэдэнд ашигтай. Харин туслахгүй бол хэнд ч сайн зүйл болохгүй” хэмээсэн байна. Гэвч ноён Трамп Хятадын оролцоотой, оролцоогүй Умард Солонгосын асуудлыг шийдэхээ тодорхой хэллээ. Хятад БНАСАУ­д хориг үзүүлбэл, Өмнөд Солонгосоос цэргүүдээ гаргах, эсэхийг нь асуухад тэрбээр “Хятад Умард Солонгосын асуудлыг шийдэж чадахгүй бол бид шийднэ. Би чамд үүнийг л хэлэх байна” гэсэн байна. Цагаан ордонд Умард Солонгос бол хамгийн ойрын заналхийлэл. Цагаан ордны үндэсний аюулгүй байдлын орлогч зөвлөх Кт Мак­Фарленд “Трампын эхний сонгуульт хугацаа дуусахад Умард Солонгос АНУ руу цөмийн пуужин хөөргөх боломжтой болчихно” хэмээн Fi­nancial Times­д тусдаа ярилцлага

өгөхдөө өгүүллээ. Ноён Шитэй ямар нэг зөвшил­

цөлд хүрэхээр найдаж буйгаа ноён Трамп АНУ, Хятадын уулзалтын өмнө илэрхийлж “Би түүнийг, Хятадыг хүндэлдэг. Хоёр оронд ашигтай шийдвэр гаргаж чадвал надад гайхах зүйл алга. Чадна ч гэж итгэж байна” гэсэн байна.

Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл ноён Трампын Умард Солонгосын тухайд авч хэрэг жүүлэх тушаалуудыг хянаж дууссаныг ойрын эх сурвалжууд мэдээлэв. Тэдний нэг нь Ши Жиньпин болон Дональд Трампын уулзалт гэхэд сонголтуудыг бэлэн болгохоор яаравчилж байгааг ч хэллээ. Пхеньянд хамгийн их нөлөөтэй нь Бээжин болохоор тэдний туслалцаа шаардлагатай. Гэвч Вашингтон илүү чанга хориг арга хэмжээ авах өөр сонголт ч хийж мэдэх юм.

Тагнуулын ерөнхий газрын Хятад судлаач, Жорж Бушийн Цагаан ордон дахь Азийн асуудлын зөвлөх Деннис Уайлдер “Ерөнхийлөгч Трампын зорилго бол хятадууд тэдэнд туслахгүй, эл асуудлыг шийдвэрлэхэд АНУ­тай хамтрахгүй бол ямар үр дагавар гарахыг анхааруулах замаар тэднийг ятгах” гэв.

FT­д өгсөн ярилцлагадаа ноён Трамп АНУ нь Хятадын тус ламжгүйгээр Умард Со­лонгосыг зогсоох бүрэн боломжтойг хэлсэн юм.

Хүсэл эрмэлзлийг өсгөх хожимдсон чармайлт

өвөө, Эдинбургийн гүнгийн фирмд голлон ажиллах хүүгийн хувьд энэ асуудал биш. Гэвч сурагчдыг ирээдүйд ажилд авах хүсэлтэй компаниудад нийгмийн шилжилт хөдөлгөөнгүй байх нь гамшиг л гэсэн үг. Энэ нь ялгаатай байдлыг нэмэгдүүлж, улс төрийн зөрчлийг ихэсгэдэг. Түүнчлэн ажил олгогчдын ажиллах хүчнийхээ бүрэн хүчин чадлыг ашиглахад саад болдог нэгэн нууц хүч юм. Энэхүү инерци хүүхдийг маш бага байхад нь эхэлдэг нь хэт санаа зовоосон асуудал болж байна.

Хүүхдүүд хүслийнхээ дагуу мэргэжлээ сонгож тоглодог Kid­zania сүлжээ төвд хүүхдүүдээ авч очсон сургуулиудын статистик мэдээлэл уг асуудлыг тодорхой харуулсан. Сэдэвчилсэн паркт хүүхдүүдэд гал сөнөөгч, нис­гэгч, үл хөдлөх хөрөнгө зууч гээд олон мэргэжлийн сонголт олгожээ. Тус сүлжээний Лондон дахь салбарт ирсэн хүүхдүүд таамаглаж байснаар жендерээс хамаарч сонголтоо хийсэн. Охид гоо сайханч, загвар өмсөгч болж байсан бол хөвгүүд дасгалжуулагч, инженерийн ажлыг сонгосон аж.

Дүн шинжээчид сүлжээ төвд очсон тэрхүү 61 мянган хүүхдийн мэдээллийг цуглуулж тайлагналаа. Чинээлэг биш бүсийн сургуулийн сурагчид үсчин гэх мэтээр илүү ажилчин ангийн мэргэжил сонгосон бол чинээлэг дүүргийн хүүхдүүд зочид буудлын эзэн, телевизийн нэвтрүүлэгч болохыг илүүд үзсэн байна. Тэд паркт тоглох явцдаа хэрхэн богино хугацаанд их тоглоомон мөнгө цуглуулах аргаа олсон учраас эдгээр мэргэжлийг сонгожээ. Судалгааны дүнгээс илэрсэн нэг зүйл бол гачигдал дутагдалтай байдал өсвөр насанд хүртэл нь хүүхдийн хүсэл тэмүүллийг тодорхойлдог гэдэг юм.

Дунджаас доогуур дүүрэг дэх сургалтын чанар сайтай сургуулийн сурагчид илүү их хүсэл эрмэлзэлтэй байсан нь харин эерэг дүгнэлт байв. Kidzania­д тоглосон хүүхдүүд магадгүй 14 нас хүрэх үед компаниуд ажил мэргэжлийн сонголтоо өргөжүүлэх байх. Гэвч тэр үед хүүхдүүдийн даруухан зорилгыг өөрчлөхөд амаргүй байх болно.

Ядуу гэр бүлээс гаралтай хүүхдүүдэд мэргэжлийн сургалт зөвлөгөө өгдөг байгууллагууд бий. Энэ төрлийн сургалтууд хүүхдийг сургалтдаа амжилт гаргаж, илүү дээр ажилд оро ход нь тус болдог аж. Компаниуд жишиг болох хүнээ сургуулиуд руу илгээж, хариуд нь хүүхдүүдээсээ илгээж байвал “хүсэл тэмүүллийн ялгаа”­г арилгаж чадна. Энэхүү нэр томъёог анх 2008 онд Их Бри танийн Засгийн газрын кабинетээс гаргаж байв. Тус судалгаанд хүүхдийн нийгэм, эдийн засгийн суурь, амьдрах орчин нь ийнхүү ялгаа үүсгэхэд нөлөөлсөн гэж онцолжээ. Хүмүү жил сайтай, боловсролтой хүмүү сээр хүрээлүүлсэн харшид, эсвэл дээрэмчин, тонуулч даар хүрээлүүлсэн дүүрэгт амь дард­гаас хүүхдүүдийн мэргэжил сон голт шалтгаалж байна гэсэн үг.

Залуучуудын хүсэл тэмүүлэлд нөлөөлж байгаа бас нэг томоохон хүчин зүйлийг эрдэмтэд эцэг, эх хэмээн тодорхойлов. Эцэг, эхдээ элдвээр гоочлуулж байсан хүүхдүүд Kidzania­ийн маш олон сонголтоос хоёрыг нь л туршиж үзсэн байна. Мөн тэд ихэнх цагаа зайрмаг идэж, хийжүүлсэн ундаа ууж өнгөрөөжээ. Тэднээс “Энд ир сэн нь таалагдахгүй байна уу” гэж асуухад, “Таалагдаж бай на. Гэхдээ бид аав, ээжийг л дуурайж байна. Тэд амралтын өдөр гарахаараа юм ууж, тайван суухыг хүс дэг” гэж хариулсан аж.

Умард Солонгосыг бид зохицуулна

жорж ПаркерТереза Мэй Гибралтарын

төлөө Испанид дайн зарлах ёстой хэмээн Консерватив намын хуучин удирдагч ням гарагт мэдэгдсэн нь далайн чанад дахь нэгдсэн вант улсын нутаг дэвсгэрийн ирээдүйн талаарх Лондон, Мадридын маргааныг хурцатгалаа.

Их Британийн Ерөнхий сайд Brexit­ийн тохиролцоог цогц, бие биеэ хүндэтгэсэн, чин сэтгэлийн хамтын ажиллагааны уур амьсгалд өрнүүлж эхлээд хэдхэн хонож байна. Гэтэл нутаг дэвсгэрийн маргаанд Brexit­ийг ашиглахаар оролдож буй Мадридад Тори намын удирдлага уураа гаргаж эхэллээ.

Европын холбоонд нэгдэх тухай Шотландын өргөдөлд хориг тавихгүй хэмээн мэдэгдсэнээрээ Мадрид нь хатагтай Мэйд хоёр дахь удаагаа цохилт өгөв. Их Британи тус хол­бооноос гарах нь Каталаны салан тусгаарлагчдыг өөгшүүлсэн хэрэг хэмээн Испани урьд нь

мэдэгдэж байсан удаатай. Британичуудын нэгээхэн

тасархай хэсэг испаниар ярьдаг өөр нэг улсын эсрэг эрх чөлөөгөө хамгаалахаар шийдэхэд нь нэг эмэгтэй (Маргарет Тэтчер) 1982 онд Фольклендийн арлууд руу цэрэг илгээснийг Тори намын удирдагч байсан Майкл Ховард эш татсан нь Гибралтарын мар­гааныг дахин сэдрээв.

“Одоо өөр нэг эмэгтэй Гибрал­тарын ард түмнийг хамгаалахын тулд мөн адил шийдвэр гаргах нь бүрэн ойлгомжтой” хэмээн Лорд Ховард ням гарагт sky news агентлагт тайлбарласан юм. Их Британи 300 жилийн түүхтэй нутаг дэвсгэрээ хамгаалахын тулд бүхнийг хийх тухай Батлан хамгаалахын сайд Майкл Фэллон мөн мэдэгдсэн.

“50­р зүйлийн заалтыг хэрэг­жүүлж эхлээд долоохон хонож байхад Консерватив нам Европын хөршүүдтэй маань дайтах тухай ярьж эхэл сэн нь санаанд багтамгүй” хэмээн Либерал ардчилсан намын удирдагч Тим

Фаррон шүүмжилж байна. Үүссэн нөхцөлийг зөөлрүүлж,

Их Британи, Европын хол боо­ны хооронд ямарваа чөлөөт худалдааны хэлэлцээ байгуу­лахад эрс хориг тавих үүднээс Brexit эрхэлсэн сайд Дэвид Дэвис Мадридыг зорилоо. Brexit­ийн тохиролцооны бүрдэлд багтаж буй Гибралтар дахь эзэн эрхийн төлөөх маргаанд Брюсселиэс гаргах шийдвэр Мадридын талд байгаа. Чухам энэ нь цаашид Их Британи, Европын холбооны хооронд шинээр байгуулах бусад маргаанд ч сөрөг нөлөөтэй.

“Европын холбоо асуудалд нэг талыг баримтлах гэж байгаа нь хүлээн зөвшөөрөх аргагүй үйлдэл” хэмээн Гибралтарын тэргүүн сайд Фабиан Пикардо мэдэгдлээ. Гибралтарын талаар 50­р зүйлийг хэрэгжүүлж эхлэх тухай захидалдаа оруулсан саналыг нь Европын холбоо хүлээж аваагүй ч ноён Пикардог шийдвэртэй дэмжихээ хатаг тай Мэй ням гарагт илэрхийлсэн юм.

Лордын тайлбар Гибралтарын маргааныг хурцатгав

Хүмүүжил сайтай,

боловсролтой хүмүүсээр

хүрээлүүлсэн харшид, эсвэл

дээрэмчин, тонуулчдаар

хүрээлүүлсэн дүүрэгт

амьдардгаас хүүхдүүдийн

мэргэжил сонголт

шалтгаалж байна гэсэн үг.

Гибралтар дахь эзэн

эрхийн төлөөх маргаанд

Брюсселиэс гаргах шийдвэр Мадридын талд

байгаа.

Глориа ЧюнЭх газрын Хятадад садан

төрөл, бизнесийн хэлхээ хол­боо бүхий хонконгчуудын адилаар Сеси Чун ч өнгөрсөн зун Хятадын гаалийн албанд саатуулагдах хүртлээ байнга хил давуулан мөнгө зөөж иржээ. Тэрбээр өрхийн хадгаламжинд шилжүүлэх зорилгоор 100 мян­ган юанийг (14500 ам.доллар) Хонконг руу оруулах гэж байгаад баригджээ. Уг мөнгө Хятадын гаалийн албанаас зөвшөөрсөн хэмжээнээс тав дахин их байлаа.

Түүнийг саатуулсан нь эх газрын Хятадаас Хонконг руу бэлэн мөнгө бага багаар зөөдөг “санхүүгийн шоргоолжнууд”­ыг нухчин дарах ажиллагаатай холбоотой. Хятадын удирдлага суларсаар буй юанийн ханшийг торгоохын тулд хөрөнгийн гадагш чиглэсэн урсгалыг багас­гах өргөн цар хүрээтэй кампани өрнүүлж байгаа юм.

Хагас автономит бүс ­ Шэнь­же нийн гаалийн ажилтнууд өн гөрсөн онд нийт 171 сая юань хууль бусаар хил давуулах гэсэн 1000 гаруй оролдлого илрүүлсэн нь жилийн өмнөхөөс 39 хувиар өссөн үзүүлэлт боллоо. Гэхдээ мөнгө хууль бусаар хил давуулах хэргийн ихэнхийг илрүүлж чадалгүй өнгөрдөг байна.

БНХАУ­аас гадагш гарч бүй

болон дотогш нэвтэрч буй ямар ч хүн 20 мянган юань юм уу 5000 ам.доллар хүртэлх гадаад валюттай тэнцэх бэлэн мөнгө биедээ авч явахыг зөвшөөрдөг. Гэтэл Хонконгийн хил дээр бэлэн мөнгөний хязгаарлалт тавьдаггүй нь юанийг эх газрын Хятадаас тус бүсээр дамжуулан гадагш

гаргах гарц үүсгэлээ. Мөнгө хууль бусаар хил давуулагчид юанийг Хонконгод өөр валютаар солиулмагцаа дахин гадагш гаргадаг.

Албан болон “далд” банкуудаас шилжүүлэг хийхэд авдаг төрөл бүрийн шимтгэл, түвэгтэй бичиг баримт бүрдүүлэлтээс зайлсхийх

үүднээс бэлэн мөнгө ихээр авч явсан тухайгаа хатагтай Чун тайлбарлав. Тэрбээр 8000 юаниар торгуулж, авч явсан мөнгөө эх газрын Хятадад буцаах үүрэг хүлээсэн юм.

Чун овогт хуулийг шударга бус хэмээн үзэж байна. “Өөрийн­хөө мөнгийг авч яваа хүн тэй

хулгайч аятай харьцлаа” хэмээн хатагтай гомдоллов. Ийм хэрэг Хятадад түгээмэл. Ком панийнх нь орлогын мөнгийг хамт ажил­лагсад нь байнга зөв шөөрөгдөх хэмжээнээс ихээр зөөдөг талаар өмнөд Хятадын Гуандун мужид бөс даавууны үйлдвэртэй нэгэн нэрээ нууцлан байж тайлбарлав.

“Ямар ч баталгаагүй учраас, ма найх шиг энгийн компа ниуд мөнгө далд гуйвуулдаг бан куу­дад итгэдэггүй” хэмээн тэрбээр өгүүллээ.

Шэньженийн гаалийн албаны тайлбараас үзвэл “санхүүгийн шоргоолжнууд”­ын олонх нь эх газрын Хятадын дэлгүүрт зардаггүй хүүхдийн сүү, сүүн тэжээл зэрэг бүтээгдэхүүнийг Хонконгоос зөөж борлуулдаг наймаачид ажээ. Хонконг ороход дамжин өнгөрдөг цэгийн нэг ­ Шэньженийн Фүтянь боомтод 270 мянган ам.доллартай тэн­цэх юанийг биедээ туузаар битүү ороож нуусан эмэгтэй баригд сан талаар Хятадын хэв­лэ лүүд өнгөрсөн онд шуугисан. “Иймэр хүү хэрэг нь дотоодын сан хүү гийн тогтолцоонд ноцтой хөнөөл учруулж байна” хэмээн гаалийн албаны вэбсайтад шүүмжилсэн байна.

Гэтэл гаалийн ямар ч шалгалт “шоргоолжнууд”­ын аян замд саад болж чадахгүй хэмээн шинжээчид үздэг. “Одоо 30, 40 жилийн өмнөх Хятадтай адилгүй. Жуулчлал, худалдаа наймаа байнгын, нээлттэй болчихсон цаг. Хүн болгоныг шалгаж чадахгүй шүү дээ” хэмээн Dai­wa capital Markets­ийн ахлах эдийн засагч Ке­вин Лай тайлбарлав.

ISIS-ийг ялах глобал стратегинутагт халд лага өрнүүлэх нь ихсэнэ хэмээн шинжээчид урьд нь ч таа маглаж байлаа. Ийм халдлага тус бүлэглэлийн ялагдашгүйг сурталчилсан хэрэг болдогтой уялдан эгнээнд нь шинээр элсэх дайчдын тоо ч өснө. Олон улсын хамтын нийгэмлэг IsIs­ийг цэрэг зэвсгийн хүчээр цохих тусам тус бүлэглэл хаа сайгүй хөнөөл учруулж байна. IsIs нь өөрийн мэдлийн нутаг дэвсгэрээ алдах хирээр та бид шинэ халдлагаас сэргийлэхэд анхаарах шаардлагатай боллоо.

Олон улсын эвсэл Ирак, Сири төдийгүй, Ливи дэх орон нутгийн зэвсэгт бүлэглэлүүдтэй хамтран ажилладаг ч даян дэлхийд улам халдварласаар буй харгис үзэл суртлыг тогтоон барьж хүчрэхгүй байна. Ирак, Сири дэх IsIs­ийг устгахаар байгуулсан олон улсын эвсэл бүс нутгаас гаднах хүчирхийлэлд хүчин мөхөстөв. Сүүлийн үед дараалан дэгдсэн олон халдлагаас шалтгаалан зарим улс бодлогоо эргэн харж, терроризмтой тэмцэх дотоодын хүчин чадлаа бэхжүүлж эхэлсэн нь сургамж авсны илрэл боллоо.

АНУ­ын Ерөнхийлөгч До­нальд Трамп IsIs­ийг бут цохих тө лөв лөгөө хэрэгжүүлэхээр ам ал сан. Гэхдээ өнгөрсөн сард

Ва шингтонд чуулсан эвс лийн хурал уг төлөвлөгөөг гарга­сан гүй. Тэгэхээр Сири, Ирак дахь зэвсэгт хүчнийхээ тоог нэ мэг дүүлэх АНУ­ын Батлан хам гаала хын сайд Жэймс Мат тисын төлөв лөгөө богино хуга цааны стратеги бололтой.

АНУ­ын бодлого дээрх хоёр улсад IsIs мөхөх явцыг хур­дасгах боловч газар сайгүй дэгдэж буй халдлагыг зогсоож чадахгүй. Иймд дэлхий нийтийн хамтын тэмцлийг илүү идэвхтэй манлайлах чадвар бүхий, АНУ юм уу одоогийн эвсэл, эс бөгөөс терроризмын эсрэг сөрөн зогсох чадвартай Их Британи шиг улсаас бүрдсэн жижиг холбоо зайлшгүй шаардлагатай.

IsIs­ийн хүчин чадал өөрс­дийнх нь дүрсэлдэг шиг аварга биш нь бидний хувьд сайн мэдээ. Тус бүлэглэл өөрөө гардан зохион байгуулах, эс бөгөөс Нигери дэх “Боко Харам” гэх мэт умард Африк, зүүн өмнөд Ази болон бусад бүс нутаг дахь хамсаатнаа турхирах замаар халдлага өрнүүлж байна. IsIs нь олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл, шифрлэсэн технологи ашиглаж, виртуал удирдагч бий болгон, хүч суларсан цөөн улсын хүрээнд, тархай бүлэглэлүүдийг

нэгтгэх замаар дүрээ хувилгаж болзошгүй. Үндсэн болон туслах бүлэглэлүүдээ ашиглаад дэлхийг бүхэлд нь хамарсан, зэрэгцээ халдлага өрнүүлэх чадвар IsIs­т хараахан байхгүй. Террорист бүлэглэл ийм чадвартай болтлоо хөгжих ч аргагүй.

“Энэ гай түйтгэрийг дэлхийн нүүр царайнаас арчин зайлуулна” гэсэн Ерөнхийлөгч Трампын амлалт биелэх аргагүй бололтой. Ойрхи Дорнодын бүс нутгаас гадна болж буй халдлагыг зог­соож дийлдэггүй, дүрээ хувил гаж буй IsIs­ийг сөрөн тэмцэх чад варгүй одоогийн эвслийн стра теги хэвээр үргэлжлэх нөх­цөлд үзэл суртал гээч юмыг да рах нь хэзээд хүнд байх болно.

Илүү нэгдмэл цогц, хил дам­насан стратеги баримталж байж IsIs болоод хожмын бол зошгүй залгамжлагч нарынх нь зүгээс учруулах аюулыг багас гаж чадна. Халдлагын одоогийн цар хүрээ, цаашид өргөсөх ханд ла гыг харгалзан, та бид илүү амбийцтай байх шаардлагатай тулгарлаа.

Батлан хамгаалах, аюул гүй байдлын су дал гааны Royal United services Institute­ийн захирал энэхүү мате риалыг бичлээ.

Андрес ШипаниЗасгийн газрын хяналтад

байдаг Дээд шүүх Венесуэлийн үндэс ний ассамблейн эрх мэдлийг өөртөө шилжүүлэх шийд вэр гаргасны маргааш нь тус улсын сөрөг хүчин улс тө­рийн шинэчлэлийн кампани өрнүүлэхийг уриаллаа. Шоронд хоригдсон тэрс үзэлтнүүдийг сул лаж, сөрөг хүчний хянал тад байдаг хууль тогтоох байгуул­лагын шийдвэрийг хүндэтгэн, Ерөнхийлөгч Николас Мадурог огцруулах санал хураалт явуу­лахыг Венесуэлийн сөрөг хүчин шаардаж байгаа юм.

“Юу ч өөрчлөгдөхгүй байгаа тул венесуэльчүүд гудамжинд гарц гаах шаардлагатай боллоо. Үн дэсний ассамблейг ч, са нал хурааж хямралыг давах эр мэл­зэлтэй Венесуэлийн ард түмнийг ч хүндэтгэхээ больж” хэмээн тус ассамблейн ерөнхийлөгч Хулио Боргес мэдэгдэв. Тэрбээр “Эрх баригчид засаглалыг арчин хаяснаараа төрийн эргэлт хийж буйгаа хүлээн зөвшөөрлөө” хэмээн дүгнэсэн юм.

Венесуэлийн дээд шүүхээс лхагва гарагт гаргасан гэнэтийн шийдвэр нь Засгийн газар хям ралд шигдсэн улс оронд да­ран гуйллаас шалтгаалан үүссэн хурцадмал байдлыг нам жаах гэж оролдож буйн илрэл юм. “Сөр гөл­дөөн төгсөж, үндсэн хууль ялав” хэмээн ноён Мадуро мэдэгд сэн.

Гаргасан шийдвэрээ эргэн харах шаардлагыг ноён Маду­рогийн байгуулсан тусгай хо роо ноос тавьсны дараа Дээд шүүх уг шийдвэрийг гаргажээ. “Тө рийн эрх мэдэл хараат бус бай хаа больжээ. Шүүх Засгийн газ рын заавраар ажиллаж байна” хэмээн Вене суэлийн төв их сур гуулийн хууль зүйн ухаа­ны про фессор Хосе Эрнандес шүүмж лэв.

Дээд шүүхээс анх гаргасан шийдвэрийг Мадурогийн Зас­гийн газарт үнэнч иргэд хүртэл шүүмжилсэн юм. Тус улсын Ерөнхий прокурор Луиза Ортега Диас уг шийдвэрийг “Үндсэн хуульд цав суулгасан хэрэг” хэмээн мэдэгдсэнээр иргэ дийн өмнө Ерөнхийлөгчтэй эв эвдэрсэн хэрэг боллоо.

Венесуэльд олон улсын зүгээс үзүүлэх дарамт шахалт ч ихсэв. Бүс нутгийн зохицуулах бай­гууллагууд тус улсад үүсээд буй хямралт нөхцөлийг ойрын

өдрүүдэд хамтран хэлэлцэхээр төлөвлөж байна. Засгийн эрх нэг хүний гарт шилжсэнд НҮБ, Европын холбоо, Латин Америкийн хэд хэдэн хөрш нь сэтгэл түгшиж буйгаа илэр­хийлэв. Перу Элчин сайдаа Кара касаас эргүүлэн татлаа. Маду рогийн Засгийн газар “эрх мэдлийг үр дүнтэй хуваарилах баталгаа гаргах” шаардлага бүхий хамтарсан мэдэгдэлд Аргентин, Бразил зэрэг гишүүнтэй Mercosur эвслийн Гадаад хэргийн сайд нар бямба гарагт гарын үсэг зурав.

Үүний зэрэгцээ дотоодын сөрөг хүчний удирдагчид Вене­суэлийн иргэдэд гудамжнаа гарч, эсэргүүцлийн хөдөлгөөнд нэгдэхийг уриалж байна. Гурван жилийн тэртээ дэгдэж, нийтийг хамарсан эсэргүүцлийн үеэр цөөнгүй хүний амь үрэгдсэн ч Засгийн газрын бодлогод өөрчлөлт гараагүй өнгөрсөн тул дахин үймээнд оролцох хүсэл иргэдэд төдийлэн байхгүй. “Ядуус оромжноос гарцгааж, Ерөнхийлөгчийн эсрэг босно гэдэгт сөрөг хүчнийхэн ч итгэхээ больсон” хэмээн Засгийн газрын тал баримтлагч, радикал зэвсэгт бүлэглэлийн гишүүн Теодоро Кортес өгүүллээ. Уг бүлэглэл өнгөрсөн онд хууль тогтоох “фашист” байгууллагын эсрэг дайралтад оролцож байжээ. Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сарын сонгуулын дараа сөрөг хүчин зонхилох болсонтой уялдан хууль тогтоох байгууллагын эрх мэдлийг тус улсын шүүгч нар хумьж эхэлсэн юм.

ОПЕК­ийн гишүүн Венесуэль нь улс төр, эдийн засгийн гүн хямралт нөхцөлд тогтнож байна. Эдийн засаг нь хоёр оронтой тоогоор унаж, инфляци гурван оронтой тоогоор хэмжигдэж буй Венесуэль дөрөвдүгээр сард 2.8 тэрбум ам.долларын бон­дын төлбөр төлөх ёстой. Дээд шүүхийн шийдвэр нь Засгийн газар хөрөнгө мөнгөний эх үүсвэр олохоор арга тасарч буйн илрэл хэмээн зарим шинжээчид таамаглаж байна. Уг шийдвэр нь ноён Мадурод парламентын зөвшөөрөлгүйгээр газрын тосны хамтарсан компани байгуулах боломж олгох юм. “Шийдвэрийн цаана газрын тос, мөнгө хоёр явж байгаад эргэлзэх хэрэггүй” хэмээн сөрөг хүчний улс төрч Элиас Матта өгүүлэв.

Мадурогийн өрсөлдөгчид шинэчлэл шаардаж байна

“Шоргоолжнууд” Хятадаас Хонконг руу бэлэн мөнгө зөөсөөр

Карин фон ХиппельИракийн Мосул, Сирийн

Раккагаас IsIs­ийг шахан түрж буй өнөөгийн нөхцөлд исламын алан хядагч бүлэглэл халифатаа алдах нь цаг хугацааны асуудал болж хувирав. IsIs нь ихэвчлэн өөрийн хяналтад буй нутаг дэвс­гэртээ гадаадынхныг элсүүл дэг ч цэрэг зэвсгийн хүчээр бут цохисноор алан хядагч бүлэглэл устана гэж ойлгох нь гэнэн хэрэг.

Ирак, Сирид байлдааны ажил лагаа дуусмагц IsIs тө рөл арилжиж, урьдынхаасаа ч хө­нөөл тэй виртуал халифат болж хувирахаас сэргийлэх бүхий л арга хэмжээг дээрх хоёр улсын Засгийн газар нэн даруй авах шаардлагатай. Хэрэг дээрээ IsIs дүрээ ид хувиргаж байна. IsIs­ийн удирдагч Абу Бакр аль­Багдади Мосул хотноо халифат тунхагласнаас хойших гурван жилд тус байгууллага Ирак, Сирийн нутаг дэвсгэрээс гадна олонтаа халдлага үйлдэж, Ойрхи Дорнодоос алсад олон зуун хүний амь насыг хөнөөлөө.

Өнгөрсөн сард Лондонд бол­сон халдлага ердөө сүүлийн ганц жишээ. IsIs­аас өдөөн турхирсан, шууд зохион байгуулсан 20 гаруй халдлагад Европ, Умард Америкт 330 хүн амь насаа алдаж, олон зуун хүн шархадлаа. Тус бүлэглэл Туркэд 300 гаруй хүний амь хөнөөгөөд байна.

Нийт 68 гишүүн улсаас бүрд­дэг АНУ тэргүүтэй дэл хийн эвсэл Ирак, Сири дэх IsIs­ийн цөм хэсгийг цэрэг зэвс гийн хүчээр шахах тусам алан хядагч бүлэглэл хүчээ харуу лах зорилгоор алс

ВВМ©

ВВМ©

БНХАУ хөнгөн цагааны үйлд­вэрлэлдээ хязгаарлалт тавих эсэх нь тодорхойгүй байгаа энэ үед “Хөнгөн цагааны ханш цаашид туйлын тогтворгүй байна” гэж “Rio Tinto” компанийн Хөнгөн цагааны группийн захирал Алфредо Барриос мэдэгдлээ. Засгийн газар нь Хятадын хойд хэсгийн 28 хотын удирдлагад энэ өвөл хөнгөн цагааны гарцаа танах чиг үүрэг өгсөн. Энэ хүрээнд агаарын бохирдлын эсрэг авах арга хэмжээгээ эрчимжүүлж байгаа талаараа өнгөрсөн гуравдугаар сарын эхээр мэдэгдсэн юм. Харин “Shanghai Futures” хөрөнгийн бирж дэх хөнгөн цагааны нөөц үргэлжлэн өсөж, сүүлийн

жилүүдэд байгаагүй дээд түвшинд хүрэх боломжтой гэж “Harbor Intelligence” мэдэгдсэн байна. Түүнчлэн өнгөрсөн оны сүүлийн гурван сарын хугацаанд хөнгөн цагааны нийлүүлэлт 29

хувиар өссөн бол 2017 оны эхний гурван сард хөнгөн цагааны ханш Лондоны Металлын биржид 16 хувиар өсчээ. Энэ нь тав дахь сардаа дараалан өссөн үзүүлэлт юм.

11

Эдийн засаг

2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607) ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ

ЗГМ ТОвЧХОН

АНУ доллар 2447.45

Евро 2616.81

Япон иен 22.89

ОХУ рубль 43.73

БНХАУ юань 355.15

БНСУ вон 2.19

вАЛЮТыН ХАНШ

» ТөСөл

25 Тонн алт. "Алт цэвэршүүлэх үндэсний үйлдвэр байгуу-лах төсөл"-ийг Монголбанк Засгийн газартай хамтран хэрэгжүүлнэ. Төв банк 2017-2020 онд жилд 20-25 тонн алт худалдан авахаар зорилт тавьжээ.

» ДЭлхИйД

278.2Тэрбум юань. Активын хэмжээгээрээ дэлхийд тэргүүлэгч БНХАУ-ын “ICBC” банкны ашиг 2016 онд 278.2 тэрбум юань болж өслөө.

2.8Хувь. Япон улсын хэрэглээний үнийн индекс хоёрдугаар сард жилийн өмнөхөөс 0.2 хувиар дээшилжээ. Мөн тус улсын ажилгүйдлийн түвшин хоёрдугаар сард 2.8 хувьд хүрснийг Дотоод хэргийн яамнаас нь мэдээлжээ. Засгийн газарт най-

ман хувийн зээ лийг зогсоох эрх байх гүй. Харин урагш луулах даал гавар бий

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

Б.АриунболдШинжээч

Орон сууцны найман хувийн хүүтэй зээлийн “жолоо”­г Засгийн газар атгаж байгаа. Тэднээс дөрөв дэх жилдээ хэрэгжиж байгаа ипотекийн зээлийн цаашдын ирээдүй хамаарна. Энэхүү зээлийн “гал тогоо”­г Сангийн яам хариуцахаар болсон. Ингэснээр жил болгон улсын нэгдсэн төсвөөр ипотекийн зээлийн санхүүжилтийг батална. Энэ нь ипотекийн зээлийн ирээдүйг тодорхойлох юм. Өөрөөр хэлбэл, тухайн жилд хэчнээн иргэнийг орон сууцтай болгохыг Засгийн газар шийднэ гэсэн үг.

Гэхдээ Засгийн газраас гадна УИХ­аас ипотекийн санхүү­жилт хамааралтай болж байна. Сангийн яамны боловсруулсан төсвийн төслийг хууль болгогч нь УИХ. Тэдний хүсэл, сонирхол ипотекийн зээлийн “хувь заяа”­г мэддэг болох нь. Монголбанкны хэрэгжүүлж байсан найман хувийн зээлийг Засгийн газар үргэлжлүүлэх “амлалт”­ыг ОУВС­д өгсөн. Тэдний өмнө хү­лээсэн үүргээ биелүүлэх гарааны ажил нь 2017 он. Нийг мийн “за­хиалга” болсон ипо текийн зээлд энэ онд 111 тэр бум төгрөгийн зардлыг төсөвт тус гахаар төлөвлөж байна.

Төв банкнаас орон сууцны ипо текийн зээлийн санхүүжил­тийг хэвийн олгож байгаа гэж мэдээлж ирсэн. Гэвч арилжааны банкуудын зээл олголт улам

хумигдаж байна. Найман хувийн зээлийн нийлүүлэлт эрэлтээ гүйцэхгүй байгаа. Иргэдийн орон сууц хүссэн зээл найман хувиар гарахгүй байгаа тохиолдол цөөнгүй байна. Банкууд иргэдэд найман хувийн зээлийн эх үүсвэр байхгүй гэсэн тайлбар өгч, улмаар өөрсдийн 15­16 хувийн хүүтэй зээл санал болгох нь олширчээ. Үүнээс өөр сонголт ч одоо алга. Энэ нь ипотекийн зээл санхүүжилтийн хомсдолд орсныг илтгэнэ. Засгийн газарт найман хувийн зээлийг зогсоох эрх байхгүй. Харин урагшлуулах даалгавар бий.

болон утаагүй түлшинд зарцуулж буй мөнгөөр ипотекийн зээлээ дэмжих нь илүү оновчтой хөрөнгө оруулалт гэдгийг дээрх 90 мянга иргэний амьдрал харуулж байна. Санхүүжилтийн хомсдолоос болж эрч нь суларч буй ипотекийн зээлд төсвийн тодотголд тусгасан 111 тэрбум төгрөг багадах дүн. Үүнийг өсгөх, улмаар сайжруулсан зууханд зарцуулахаар төлөвлөж байгаа төсвийг ипотек руу татах нь илүү бодитой бөгөөд оновчтой арга баймаар. Сайжруулсан зуухаар утааг устгах нь үлгэр гэдгийг өнгөрсөн жилүүдийн

бодит байдал хангалттай харуулсан. Харин одоо бидэнд дахин бүтэшгүй төсөлд мөнгө үрж, аз сорих эрх байхгүй. Нийс лэлийн 220 мянган өрхийг орон сууцжуулахад ипотекийн зээлийн үүрэг их, үр дүн нь ч бидний амьдрал дээр ил байна. Агаар болон орчны бохирдлыг бууруулахад зарцуулахаар зэ хэж буй 9.9 тэрбум төгрөг бол хам­гийн багадаа 200 өрхийг орон сууцтай болгох хэмжээний эх үүсвэр. Үүнийг сайжруулсан зуух, утаагүй түлшинд “давс” мэт цацах нь урьдын гашуун түүхийг давтаж мэдэх юм.

» Орон сууцны найман хувийн хүүтэй зээлийн “жолоо”-г Засгийн газарт атгаж байна.

» Жил болгон улсын нэгдсэн төсөвт ипотекийн зээлийн санхүүжилт гэж батална. Энэ нь ипотекийн зээлийн ирээдүйг тодорхойлох юм.

» Засгийн газраас гадна УИХ-аас ипотекийн санхүүжилт хамааралтай болж байна.

Огноо: 2017 оны 04 сарын 03-ны өдөр

тендер шалгаруулалтын нэр: “Зорчигчийн үйлчилгээний 1 удаагийн цаасан хэрэглэл нийлүүлэх” 2 багц бүхий тендер

багц 1: 3 төрлийн цаасан салфетик, ариун цэврийн цаас, цаасан аяга нийлүүлэх

багц 2: Ариун цэврийн цаас, суултуурын цаас, нойтон салфетик, цаасан толгойвч нийлүүлэх

Тендер шалгаруулалтын дугаар: 11/2017-М

МиАт хК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: ”Зорчигчийн үйлчилгээний 1 удаагийн цаасан хэрэглэл нийлүүлэх” 2 багц бүхий битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тендерийн баримт бичгийн иж бүрдлийг албан бичгээр хүсэлтээ гаргаж, эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр 50000 төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар МИАТ ХК–ийн төв байрны кассанд бэлнээр тушааж, Хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөөнөөс худалдан авч болно.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг

хангасан байна. үүнд:

борлуулалтын хэмжээ сүүлийн 1 жилд: 100 сая төгрөгнөөс багагүй байх,

түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: 80 сая төгрөгнөөс багагүй байх,

Санхүүгийн тайлан ирүүлэх жил: 2015, 2016 он

тендерийн хамт Багц 1­д 3,707,900 төгрөгийн, Багц 2­т 3,348,000 төгрөгийн тендерийн баталгааг тус тус ирүүлнэ.

Тендерийг 2017 оны 05 сарын 04­ний өдрийн 10 цаг 00 минут–аас өмнө доорх хаягаар ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2017 оны 05 сарын 04­ний өдрийн 10 цаг 30 минутанд нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МиАт хКхан-уул дүүрэг, 10 дугаар хороо,

буянт-ухаа дахь, МиАт хК –ийн төв байр, хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө

утас: 70049860, факс: 70049919

ТЕНДЕрИйН УрИлгА

300 хүрэхгүй нь санхүүжилтийн дэмжлэг авч байгаа юм. Засгийн газрын төсөвт тусгахаар төлөвлөсөн 111 тэрбум төгрөгөөр ойролцоогоор 2000 орчим өрх орон сууцны зээлд хамрагдах нь.

Ажилтай хүн орлоготой. Орлоготой хүн орон сууцтай байх энэхүү боломжийг 2013 онд Монголбанк бүрдүүлсэн. Энэ нөхцөл иргэдэд тэгш үйлчилж, барилгын салбар дахь бүтээн байгуулалт үүнийг дагаад эрчимжсэн. Өмнө нь ийм боломж, бололцоо ч байсангүй. Тиймээс мөнгөө цуглуулаад байртай болно гэдэг зүүд зэрэглээ мэт байлаа. Ялангуяа, ирээдүйн орлогоо өнөөдөр барьцаалаад орон сууцтай болно гэдэг иргэдэд нэг л хол сонсогдож байв. Тэгвэл өнөөдөр ипотекийн зээлийн үр дүнд 89.8 мянган өрх тав тух алдахгүй амьдарч байна. Тэд халуун устай, ханандаа халаалт, цахилгаантай тохилог орон сууцны оршин суугч хэдийнэ болжээ.

Байрны төлбөрийн урьдчилгаа 30 хувиа эхний ээлжинд өгөөд, үлдсэн хувиа нүүж орсон хойноо төлөөд явж байгаа нь энэ. Агаар болон хөрсний бохирдлыг шийдэх бодит гарц бол гэр хорооллоо орон сууцжуулах алхам. Ингэснээр жил болгон сэдэрч байдаг тулгамдсан хүндрэлд бид “баяртай” хэлж чадна. Түүнээс зуух болон утаагүй түлшээр ужгирсан энэ асуудлыг шийдэж чадахгүй нь нэгэнт тодорхой болчихлоо. Учир нь, үүнд зарцуулсан төсвийн мөнгө үр ашиггүй хөрөнгө оруулалт болж, утаа мэт замхарсан. Асуудал намжсангүй.

Зөвхөн төсвийн мөнгөөр зогсохгүй Дэлхийн банкны төслийн санхүүжилтийг хүртэл “Утаагүй зуух” руу оруулаад салхинд хийсгэсэн. Сайжруулсан гэх тодотголтой зуух хямд үнээр тараах нь мөнгө угаах бизнес болж хувирсан. Тиймээс зуух

Сард дунджаар 300 орчим иргэн ипотекийн зээлд хам­рагдаж байна. Өнгөрсөн сарын эхний ээлжийн санхүү жилтээр Монголбанк нийт 259 иргэнд 14.1 тэрбум төгрөгийн зээлийн эх үүсвэр олгожээ. Өөрөөр хэл­бэл, арилжааны банкуудад зээл авахаар хүсэлт гаргасан таван зээл тутмын 2­3 нь нааштай мэ дээг эзэндээ дуулгаж байна. Энэ нь ипотекийн зээл хэрэг­жиж байсан эхний жилүүдтэй харьцуулахад тав дахин бага үзүүлэлт. Өмнө нь таван зээл тутмын дөрөв нь гарч байсан бол одоо 1000 зээлийн хүсэлтийн

Хөнгөн цагааны ханшийн төлөв сөрөг байнаУУЛ УУРХАй

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Эрч нь суларвал иргэдээ

гомдоох ипотек

Эдийн засаг

12 ЗАСГИйН ГАЗРыН МЭДЭЭ 2017.04.04, МЯГМАР ~ №061 (607)

Хөрөнгийн биржийн индекс 0.4 хувиар өсөв

99903584, 99903581

Монголын хөрөнгийн бирж даваа гарагийн үнэт цаас ны арилжаагаар нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүрт­гэлтэй 17 хувьцаат компанийн нийт 13,821 ширхэг хувьцаа арилжжээ. Хөрөнгийн биржийн индекс энэ өдөр 823.82 нэгж болж, 0.4 хувиар өсөв. Ингэс­нээр зах зээлийн үнэлгээ 1.43 их наяд төгрөг боллоо. Хан­

шийн өөрчлөлтийн хувьд 15 ком панийн хувьцааны ханшид өөрчлөлт орсон байна. Үүнээс “Их Барилга” компанийн хувьцаа хамгийн өндөр буюу 13.72 хувиар өссөн бол “Ган Хэрлэн”­ийнх 9.83 хувиар уналаа. Энэ өдөр Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжаагаар 17 ширхэг үнэт цаас арилжсан байна.

ТүүхИй ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1246.08 -0.25% 4/3/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 955.1 +0.28% 4/3/2017

МӨНГӨ SIA унци 18.185 -0.39% 4/3/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 265.5 +0.09% 4/3/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 78.92 -0.85% 4/3/2017

WTI ТОС CLA баррель 50.72 +0.24% 4/3/2017

БРЕНТ COA баррель 53.6 +0.13% 4/3/2017

БЕНЗИН XBA 170.4 +0.06% 4/3/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.233 +1.35% 4/3/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 4/3/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 82.95 +1.16% 4/3/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 16.76 -0.3% 4/3/2017

БУДАА RRA центнер 9.975 +0.81% 4/3/2017

БУУДАЙ WA бушель 431.25 +1.11% 4/3/2017

КАКАО CCA тонн 2095 -0.05% 4/3/2017

КОФЕ KCA фунт 139.3 -0.43% 4/3/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▲

▼

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▲

▲

▼

▼

мОнгОлд Үйл аЖиллагаа ЯВуулдаг гадаад КОмПаниуд

60.01 -0.74% 4/3/2017

0.036 +2.86% 4/3/2017

27.5 -5.98% 4/3/2017

0.025 +8.7% 4/3/2017

0.013 -7.69% 4/3/2017

3.58 -4.28% 4/3/2017

4.06 -0.98% 4/3/2017

0.38 -3.8% 4/3/2017

0.225 -2.17% 4/3/2017

0.65 +3.17% 4/3/2017

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▼

▲

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▼

▲

мОнгОлЫн хөрөнгийн БирЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5911.738 -2.61 -0.04% 4/3/2017DAX INDEX DAX 12352.33 +39.46 +0.32% 4/3/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15547.75 -31.01 -0.2% 4/3/2017S&P/ASX 200 AS51 5872.684 +7.78 +0.13% 4/3/2017S&P 500 INX 2362.72 -5.34 -0.23% 4/3/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3222.514 +12.28 +0.38% 4/3/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 20663.22 -65.27 -0.31% 4/3/2017TOP 20 MSETOP 12496.92 +45.91 +0.37% 4/3/2017FTSE 100 UKX 7322.92 -46.6 -0.63% 4/3/2017HANG SENG HSI 24230.88 +119.29 +0.49% 4/3/2017NIKKEI 225 NKY 18983.23 +73.97 +0.39% 4/3/2017

▼▲▼ ▲▼▲▼▲ ▼▲ ▲

ДЭлхИйН голлох ИНДЕКСүүД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 344.11 -0.16% 4/3/2017ГОВЬ ХК GOV 11810 -0.17% 4/3/2017МИК ХОЛДИНГ ХК MIK 10300 0.98% 4/3/2017МАХ ИМПЕКС ХК MMX 2500 0.48% 4/3/2017СҮҮ ХК SUU 134 -0.74% 4/3/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 20080 0% 4/3/2017АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 2169 8.45% 4/3/2017БАГАНУУР ХК BAN 1700 -0.06% 4/3/2017АРИГ ГАЛ ХК EER 2350 0% 4/3/2017ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 159 6.71% 4/3/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 381.89 1.84% 4/3/2017ШИВЭЭ ОВОО ХК SHV 2204 0.27% 4/3/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 4180 2.88% 4/3/2017УИД ХК UID 526 -2.59% 4/3/2017ГАН ХЭРЛЭН ХК HZB 3201 -9.83% 4/3/2017ИХ БАРИЛГА ХК IBA 3000 13.72% 4/3/2017МОНГОЛ КЕРАМИК ХК KEK 9000 12.50% 4/3/2017

▼▼▲▲▼

◄►▲▼

◄►▲▲▲▲▼▼▲▲

MSe aLL

1,100

1,000

900

800

7002015 2016