99-9صفحات ، 94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری فرهنگی، دوره -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه

آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

(ی شهر ساریی متوسّطهی موردی دورهمطالعه) مریم سهرابی، نیااکبر علیوردی

37/90/7301: اریخ پذیرشت 71/90/7303 :تاریخ دریافت

چکیده

توجّه محقّقان و محافل 7099ی اجتماعی است که از دهه -شناختیقلدری در مدارس موضوعی روان

هاینظریّه بر اساسپذیری این آسیب این پژوهش با هدف بررسی تبیین. علمی را برانگیخته است

در قیروش تحق. نشینی افتراقی و فشار عمومی، نوشته شده است، هم(ی عمومی جرمنظریّه)خودکنترلی

. ه استنامه صورت گرفتپرسش قیالعات از طرآوری اطّجمع است و یمقطع و یشیمایپژوهش حاضر، پ

ی شهری ساری منطقهی اوّل تا سوم در آموزان دبیرستانی پایهدانش یاین تحقیق نیز همهآماری یجامعه

ای متناسب با حجمگیری تصادفی طبقهنمونهنفر افراد مورد مطالعه با روش 179در مجموع تعداد . هستند

قلدریچنین هم. قلدری ندارند اصالً گویانپاسخ از درصد 6/1دهد که نتایج تحقیق نشان می .ندشدانتخاب

عالوه بر این، . درصد در حدّ زیاد است 0/1درصد در حدّ متوسّط و 0/00درصد از افراد در حدّ کم، 1/66

نتایج مدل رگرسیونی نیز . آموزان دختر استتر از دانشآموزان پسر، به طرز معناداری بیشدانش قلدری

های کنندهبینیترین پیشقویرتیب به ت و فشار عمومی پیوند افتراقی ،خودکنترلی پایینحاکی از آن است که

. هستندقلدری

.آموزان دبیرستانیقلدری، خودکنترلی پایین، فشار عمومی، پیوند افتراقی، دانش :های کلیدیواژه

aliverdinia@umz.ac.ir ( لؤومس ینویسنده)شناسی دانشگاه مازندران دانشیار جامعه 7

m.sohrabi.artan@gmail.com شناسی دانشگاه مازندران ارشد جامعه سکارشنا 0

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

مقدّمه و طرح مسأله

دنبال های تربیتی، فرهنگی و اخالقی ای است که در آن آرمانآموزش و پرورش عرصه

عنوان های ارتباطی، نقش جدید خود بهاست که کودک در آن مهارت نیز مکانیمدرسه . شوندمی

و هنجارهای یشباوری، سامان دادن به سیستم هیجانات خوپذیری و قانون، قانونآموزدانش

های مدارس ترین چالشیکی از پردامنه. شودپذیر میاصطالح جامعهآموزد و بهاجتماعی را می

توان گفت از زمان تأسیس و پیدایش مدرسه به صورت امروزی آن، می. است 7قلدریی مسأله

های قلدری از زیرمجموعه(. 0977و همکاران، 0پاپانیکولو)قلدری در مدارس وجود داشته است

و 3بازورث)شود رفتار پرخاشگرانه است که منجر به آسیب جسمی و روانی به فرد قربانی می

آموزان طی دوران درصد از دانش 69تحقیقات حاکی از آن است که حدود (.313: 7000همکاران،

مند طور نظامبه( 7099) 6دن اُلویِس(. 1: 0991، 6و فی 1ساندرز)اند تحصیل قلدری را تجربه کرده

در . مدّت این موضوع در مدارس اسکاندیناوی پرداختبه بررسی ماهیّت، فراوانی و اثرات طوالنی

و 9ریگبی)به معنای قلدری برای وصف این رفتار انتخاب شد 1اصطالح نروژی موبینگآن زمان،

(. 0979، 0بارینگتون

و 79کووی)گاه در حیاط مدرسه های گاه و بیها مانند دعواها و زد و خوردبسیاری از خشونت

مورد قلدری توان گفت فردی زمانی میاولویس به نظر .آیندشمار نمی، قلدری به(0999، 77جنیفر

عامل . بار یک یا چند فرد دیگر باشددر معرض اعمال خشونت راًقرار گرفته است که مکرّ

های جزئی و گذرا ورزیپذیری در تعریف قلدری، آن را با سایر برخوردها و خصومتتکرار

پذیر اتّفاق تکرارمند از قدرت است که عامدانه و ی نظاماستفادهدر واقع، قلدری سوء. کندمتمایز می

قلدری کنشی هدفمند است و با اعمال بنابراین، (. 7001، 73و شارپ 70اسمیت)افتد می

بر عالوه . ، تفاوت دارد71یابددهد و همان جا خاتمه میهایی که طی یک حادثه روی میخشونت

1 Bullying 2 Papanikolaou 3 Bosworth 4 Sanders 5 Phye 6 Dan Olweus 7 Mobbying 8 Rigby 9 Barington 10 Cowie 11 Jennifer 12 Smith 13 Sharp 14 One-off incident

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

رای این، قلدری کنشی مداوم و مکرّر است و فرد قلدر همواره در تالش است تا فرصتی ب

تصوّرشده از /واقعی]چنین در قلدری شاهد نابرابری قدرت جسمی یا روانی هم. کردن بیابدقلدری

های معمولی لزوماً چنین شرطی ورزیدر طرفین ماجرا هستیم، امّا در نزاع و خشونت[ سوی قربانی

، 0و فرینگتون 7جولیف)وجود ندارد و ممکن است افراد با قدرتِ برابر با همدیگر نزاع کنند

0977.)

قلدری مستقیم یا قابل مشاهده که شامل نخست،: شودی کلّی تقسیم میقلدری به دو دسته

قلدری غیرمستقیم یا غیرقابل مشاهده که قلدری دیگری،است و 1و کالمی 3قلدری جسمانی

زدن به بدن یا مایملک قلدری جسمانی به معنای آسیب (.0979، 6لی)گیرد را در برمی 6اجتماعی

مقصود از . است 1های منظورداربه معنای گفتن یا نوشتن حرفهم قلدری کالمی ویک فرد

افزون بر این، . قربانی است اجتماعی یوجهه و روابط مخدوش ساختن نیز قلدری اجتماعی

نی و سازی اجتماعی، قلدری رواقلدری را شامل قلدری کالمی، جسمی، محروم( 7001) 9الیوت

(. 0677: 0977، 0چراغی و پیشکین)داند قلدری جنسی می

ی جهان ابراز یافتهکشور توسعه 00ساله، در 76تا 77درصد از کودکان 63تا 77میزان

، 77کوارتو پین 79فایفر)اند اند که حداقل یک بار طی دو ماه گذشته مورد قلدری واقع شدهداشته

آمار قلدری، ) گیرندها مورد قلدری قرار مینفر در دبیرستانهزار 090هر ماه عالوه،به. (0971

آموزان دبیرستانی به خاطر قلدری در مدرسه احساس ناامنی سوم دانشبالغ بر یکچنین هم(. 0971

آمار واضحی از قلدری در مدارس ایران در دست نیست، (. 7000و همکاران، 70بازورث)کنند می

توان تا حدودی تصویری از میزان و وضعیّت های محقّقان در این باره، میامّا با استناد به پژوهش

آموزان پسر مقطع تحقیقی میان دانش( 7300)شیری و همکاران . دست آوردقلدری در مدارس به

ایوبی و . اندها قلدر بودهدرصد از آن 9/79راهنمایی در زنجان انجام دادند که طبق نتایج آن،

مورد مطالعه قرار دادند 7309پسر دبیرستانی شهر زنجان را در سال 7961یز ن( 7300)همکاران

1 Jolliffe 2 Farrington 3 Physical bullying 4 Verbal bullying 5 Social bullying 6 lee 7 Mean Thing 8 Elliott 9 Piskin 10 Pfieffer 11 Pinquart 12 Bosworth

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

برزگر . درصد به دست آمد 3/06، (شامل افراد قلدر و قربانی)که در این بررسی، شیوع قلدری

، شیوع قلدری (قلدری از دیدگاه دبیران) نیز با استفاده از دیگرگزارشی( 7300)بفرویی و خضری

ترین نوع قلدری، ها نشان داد شایعهای تحقیق آنیافته. را در مدارس راهنمایی بررسی کردند

زاده تقی. و جنسی است( جسمانی)قلدری کالمی و پس از آن به ترتیب قلدری فیزیکی

ن مقطع راهنمایی شهرستان گناباد،نفر از دخترا 309هم با بررسی ( 7303)و همکاران

، طرد اجتماعی (67/1= میانگین )ترین میزان قلدری را به ترتیب شامل قلدری کالمی بیش

، (09/7= میانگین )، مجبور کردن دیگران (17/0= میانگین )، قلدری جسمانی (66/1= میانگین )

، قلدری جنسی (76/7= میانگین )یم ، قلدری غیرمستق(09/7= میانگین )قلدری نژادپرستانه

.دست آوردندبه( 70/7= میانگین )و قلدری در فضای مجازی ( 01/7= میانگین )

آموزان قلدر، قربانی و سایر مدّت و درازمدّت فراوانی برای دانشمحقّقان آثار کوتاه

درگیری در مسائل قانونی در احتمال بروز رفتار مجرمانه و . اندشمردهآموزان شاهد قلدری بردانش

هستند؛تر اهل نزاع آموزان، بیشی دانشافراد قلدر، نسبت به بقیه .آینده در افراد قلدر زیاد است

درگیری در قلدری، احتمال . کنندر و منفی حس میمدرسه را مکدّ نمرات ضعیفی دارند و جوّ

قربانی را متحمّل قلدری،. دهدرا نیز افزایش می( 0970و همکاران، 7پلگ اورن)مصرف الکل

ضررهای فراوان از جمله آسیب دیدن امنیّت و سالمت روانی، تضعیف سازگاری اجتماعی و تنفّر

های شدید، ، استرس0تنیهای رواناحوالی جسمی و عالئم بیماریاز محیط مدرسه، ناخوش

تحقیقات تجربی (.0977، 3لوسی)سازد اضطراب، افسردگی و در بدترین حالت، خودکشی می

؛ 0970و همکاران، 1کوپر)آموزان حاکی از آن است که قلدری، احتمال خودکشی را در دانش

ی تلفیقی واژه( 0997) 1و فیلد 6تا بدان جا که مار افزایش خواهد داد؛( 0971و همکاران، 6هانگ

وقتی فشارهای . دکار بردنبار قلدری بهرا برای نشان دادن اهمّیّت آثار زیان 9خودکشی -قلدری

،ثیر قلدری ببیندأای باشد که او زندگی خود را از هر لحاظ تحت تاندازهبه وارد بر فرد قربانی

.زنددست به خودکشی می

1 Peleg-Oren 2 Psychosomatic 3 Losey 4 Cooper 5 Hong 6 Marr 7

Field 8 Bullycide

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

19..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

چنین تبعات منفی و فراوان آن در سراسر جهان توجّه محافل ی قلدری و همآمار فزاینده

تر تحقیقات با نظر به این که بیش. برانگیخته استآکادمیک را برای مطالعه و کنترل این آسیب

شناختی به موضوع و شناسی با رویکرد روانهای محقّقان روانورزیشده، حاصل اندیشهانجام

کارگیری روش آزمایشی هستند، هدف اصلی پژوهشگران در تحقیق حاضر، تبیین ی بهغلبه

شناسی ی جامعهی برجستهاز سه نظریّه گیریاین تحقیق با بهره. شناختی قلدری استجامعه

، عوامل 3ی فشار عمومیو نظریّه 0نشینی افتراقیی هم، نظریّه7ی عمومی جرمانحرافات یعنی نظریّه

رفتار را مورد بررسی قرار داده و با استفاده از نگاه تئوریک و اجتماعی مؤثّر در ایجاد این سوء

.استمفروضات نظری درصدد تبیین آن برآمده

ی قلدریی مطالعهپیشینه

ی فارسی پیشینه

گرفته ی تحقیقات صورتی قلدری، همهپژوهش در زمینه قلّتدر نگارش این مقاله، به دلیل

های داخلی به بررسی اثربخشی تر پژوهشبیش. انددر کشور مورد بررسی قرار گرفتهمنتشرشده و

اند های ضدّ قلدری در کنترل این مسأله پرداختهها و برنامههای مختلف، آموزهتقویت مهارت

؛ مقتدایی و 7390زاده، ؛ نجف7390؛ پورسیّد و همکاران، 7390راضی مرادی و همکاران، )

؛ قمری گیو و 7300؛ استکی آزاد و همکاران، 7309؛ کیمیایی و همکاران، 7309همکاران،

ها نیز نقش عوامل عمدتاًپژوهشبسیاری از (. 7300؛ استکی آزاد و امیری، 7300همکاران،

بیرامی و همکاران، )آموزان و معلّمان ی دانششناختی و بعضاً اجتماعی در قلدری مانند رابطهروان

، مهارت اجتماعی و مشکالت (7300بیرامی و عالئی، ) ادراک از محیط خانواده، (7307

و ( 7300بشرپور و همکاران، )هیجان ، تنظیم و ابراز (7300شیری و همکاران، )شناختی روان

. اندرا بررسی کرده( 7303زاده و همکاران، تقی)پذیرش اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی

؛ رضاپور و 7300چالمه، )های سنجش قلدری سنجی مقیاسها، روانچنین برخی پژوهشهم

؛ برزگر بفرویی 7300ران، ایوبی و همکا)شناسی قلدری و برخی دیگر نیز شیوع( 7300همکاران،

. اندرا مورد تفحّص و مطالعه قرار داده( 7300و خضری،

1 General theory of crime 2 Differential association theory 3 General strain theory (GST)

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........14

وضعیّت قلدری در مدارس ایران، به درستی دهد که های پیشین نشان میبررسی پژوهش

افزون بر . شده از تنوّع و نوآوری علمی برخوردار نیستندشناسی نشده است و تحقیقات انجاممسأله

شود و هرکدام به صورت جَسته و انسجام منطقی میان تحقیقات داخلی دیده نمیاین، ارتباط و

ی فرهنگی و گونه مطالعهرسد هیچنظر میچنین بههم. اندبه این آسیب مهم پرداخته 7گریخته

بر اساس شواهد تجربی، قلدری در کشورهای دیگر با نژاد . ی قلدری وجود نداردتاریخی درباره

زیرا مدارس چندفرهنگی در کشورهای مهاجرپذیر، زمینه را برای تعصّب نژادی و در ارتباط است؛

. ضمن آن که در خارج از کشور، مدارس مختلط نیز وجود دارد. کنددر پی آن، قلدری فراهم می

ی این آسیب شود و این نشانگر اهمّیّت مطالعهکدام از دو مورد یادشده یافت نمیامّا در ایران هیچ

شده عالوه بر این که در های انجامتر پیمایشچنین بیشهم .به شرایط کشور ماست با توجّه

با . اندآموزان مقطع راهنمایی را مورد بررسی قرار دادهگیرند، دانششناسی جای میی روانحوزه

ها، ی قلدری و توجّه به نقاط ضعف و قوّت آنهای فارسی دربارهبندی پژوهشاذعان به جمع

شناختی، قلدری را در مقطع متوسّطه در مدارس این تحقیق آن است که با رویکردی جامعههدف

.شهر ساری مطالعه و بررسی کند

ی خارجیپیشینه

با مرور . مقاالت بسیاری نگاشته شده استی قلدری، تا به امروز در خارج از کشور درباره

:بندی هستندی، به شرح زیر قابل دستهی پژوهشی، تحقیقات مربوط به قلدرمقاله دویستبیش از

1- Fragmented

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

های گیری از نظریّهکه به بررسی قلدری با بهره کلیدیی از میان این مقاالت، شش مقاله

تر این مقاالت بیش. اندی حاضر انتخاب شدهاند، برای نگارش مقالهشناختی پرداختهجامعه

؛ مون و 0973، 6و چان 6؛ چوئی0977و همکاران، 1مون ؛0979، 3؛ پارک0993، 0و کُرنِل 7آن نِوِر)

ی ی رابطهدهندهاین مطالعات نشان. اندی خودکنترلی و قلدری را سنجیدهرابطه( 0971، 1آالرید

آموزانی که خودکنترلی اند؛ به این معنا که برای دانشمثبت میان ضعف خودکنترلی و قلدری بوده

افزون بر . تر وجود داشته استی آن بیشگانهجام قلدری در ابعاد سهاند، احتمال انتری داشتهپایین

( 0971) 79مون و جون جانگ و (0977) 0و هیندوجا 9چینپَت، (0977)و همکاران موناین،

شده در سنجش در این تحقیقات، میان ابعاد طرّاحی. اندی فشار و قلدری را بررسی کردهرابطه

آموزان مستقیم و معناداری کشف شده است؛ به این معنا که دانش یرابطه قلدریفشار عمومی و

1 Unnever 2 Cornell 3 Park 4 Moon 5 Chui 6 Chan 7 Alarid 8 Patchin 9 Hinduja 10 Joon Jang

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

و مونچنین هم. اندکردهتر در قلدری شرکت میآموزان بیشتحت فشار، نسبت به دیگر دانش

نشینی افتراقی و قلدری را با این هم یرابطه( 0971)مون و جون جانگ و( 0977)همکاران

ها احتمال بروز قلدری را افزایش خواهد داد، بزهکار و پیوند با آننشینی با هماالن فرضیّه که هم

عنوان یک متغیّر مستقل نشینی افتراقی بهکه متغیّر هم( 0977)در تحقیق اوّل . اندمطالعه نموده

ی ضعیفی میان قلدری و این متغیّر، کشف گردیده است، امّا در تحقیق دوم سنجیده شده، رابطه

ی فشار و قلدری لحاظ ساز در بررسی رابطهعنوان یکی از متغیّرهای مشروطر به، این متغیّ(0971)

این . داشته است( و نه به تفکیک ابعاد آن)شده و ارتباط مثبت و معناداری با قلدری در حالت کلّی

ر های دیگر و در کنادر تلفیق با نظریّه( نشینی افتراقیهم)دهد هنگامی که این متغیّر امر نشان می

قدرت تبیین بهتری از کجروی وشود، متغیّرهای مهمّی چون فشار و خودکنترلی سنجیده می

در تحقیقات خارجی با وجود فراوانی و .کندرفتار نوجوانان نظیر قلدری در مدارس ارائه میسوء

گرفته و تعداد شناسانه بسیار اندک مورد استفاده قرار ها، رویکرد نظری جامعهتنوّع مقاالت و رساله

ی آن گیری از نگاه تئوریک به مطالعهمند و با بهرهشماری از مقاالت به صورت نظامانگشت

کارگیری دقیق و به مستدل استشناختی قلدری، بنابراین ضرورت بررسی جامعه. اندپرداخته

های عالوه بر سنجش تجربی نظریّه. نظریّه، هدفی است که این پژوهش در پی آن است

ی قلدری نیز در این تحقیق مورد توجّه قرار خواهد ها دربارهشناسانه، قدرت تبیینی آنجامعه

.گرفت

چارچوب نظری

و نشینی افتراقی های عمومی جرم، همچارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر جوانبی از نظریّه

. دشوها پرداخته میفشار عمومی اگنو است که در ذیل به اختصار به آن

(ی خودکنترلینظریّه)ی عمومی جرم نظریّه

کنند و ی وسیعی از این مسائل را مطرح میهایی هستند که دامنههای عمومی جرم، نظریّهنظریّه

7ی عمومی جرم گاتفردسوندهد که نظریّهها نشان مییافته. محدود به مکان یا زمان خاصّی نیستند

: 0979، 1و فاکس 3ریورا-آلوارز)جنسیّت، سن و مکان است های نژاد، فارغ از مقوله 0و هیرشی

1 Michael Ryan Gottfredson 2 Travis Hirschi 3 Alvarez-Rivera 4 Fox

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

از نتایج ایملغمهاز نظر گاتفردسون و هیرشی، ارتکاب جرم یا اجتناب از آن، محصول (. 661

این دو اندیشمند نقاط مشترک (. 6-6: 7009هیرشی و گاتفردسون، )بخش و زجرآور است لذّت

در (. 0979بارلو و کازالریچ، )پنداشتند ک مجرمان میجرم را مبنای تحلیل برای یافتن نقاط مشتر

عنوان پیامدهای اجتماعی خودکنترلی عنوان علل جرم، بلکه بهاین نظریّه عوامل اجتماعی نه به

رساند، امّا از اگرچه این نظریّه اهمّیّت عوامل محیطی را به حداقل می. (7390نیا، علیوردی)هستند

پذیریِ و نقش مهمّ جامعه -عنوان فرصت یاد کرده که از آن به -زا های جرمها، به موقعیّتمیان آن

(. 039: 0979، 7بیکر)ای نشان داده است عنوان منبع خودکنترلی، توجّه ویژهدقیق به

گونه که جرایم به لحاظ فرصت ارتکاب متفاوتند، افراد نیز از این جهت که چقدر در همان

ها آن. پذیر هستند، تفاوت دارندانگیز برای ارتکاب جرم آسیبهای وسوسهبرابر موقعیّت

(. 739: 0979بارلو و کازالریچ، )پذیری افراد را تحت عنوان مفهوم خودکنترلی بیان کردند آسیب

زا در تعامل جرم های0فرصتدر این نظریّه، خودکنترلی پایین علّت ارتکاب جرم نیست بلکه با

در صورت مهیّا شدن فرصتی برای ارتکاب جرم، افراد با خودکنترلی پایین است؛ به این معنا که

، امّا افراد با خودکنترلی قوی (703: 0999، 3نوفزیگر)شوند ها میاحتماالً تسلیم این فرصت

.(07: 7390نیا، علیوردی) توانند در برابر خشنودی کاذب ناشی از ارتکاب جرم مقاومت کنندمی

نشینی افتراقی همی نظریّه

( 7011) 1نشینی افتراقی از سوی ادوین ساترلندی همی نظریّهقرن است که از ارائهبالغ بر نیم

های گوناگون است که در ارزش ی نابسامان مخلوطی از گروهبه نظر ساترلند، یک جامعه. گذردمی

بر این اساس، . کندایجاد می را 6و منافع با هم تضاد دارند و این امر یک نظام اجتماعی افتراقی

. نشینی افتراقی استی نابسامان و مولّد معاشرت و همنظام اجتماعی افتراقی محصول یک جامعه

های نشینی افتراقی بر این امر داللت دارد که افراد یک گروه، خود را از دیگران و از ارزشهم

ای گوناگون با افراد است که طی آن با هدر واقع، فرد در معرض معاشرت. اندغالب جدا نگه داشته

مواضع مختلف نسبت به قانون یعنی حمایت از رفتارهای قانونمند یا نفی قانون و نپذیرفتن آن

پس از ساترلند . شودنشینی افتراقی یا معاشرت ترجیحی گفته میبه این مقوله، هم. شودمواجه می

ام رفتارهای کجروانه تابع یادگیری این رفتارها در شناسان اذعان داشتند که انجنیز بسیاری از جامعه

1 Baker 2 Opportunity 3 Nofziger 4 Edwin Sutherland 5 Differential Social organization

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

نشینی افتراقی دو طی فرایند هم(. 7061، 7آلبرت و همکاران)های شخصی و صمیمی است گروه

شین، مک و ویلیامز)موضوع بنیادی یعنی تعاریف حامی رفتار مجرمانه و فنون ارتکاب جرم

، 3هاها و محرّکسائقه، 0هامورد انگیزه این تعاریف مشتمل بر چهار. شودآموخته می( 7307

: 7090، 6متسودا)هستند 6هابرای معقول نشان دادن تخطّی، و نگرش 1هاتراشیو دلیل هاتوجیه

190.)

ی فشار عمومینظریّه

بر اساس این نظریّه، در صورت . ارائه شد( 7096) 1ی فشار عمومی از سوی رابرت اگنونظریّه

های ناپسند و وجود نابرابری اجتماعی، افرادی که به ابزارهای مشروع دسترسی ندارند، به راه

طبق این نظریّه، شکاف عمیق میان . یازندها دست میبرای رسیدن به آن هدف( کجروی)نامشروع

تواند منجر به کند که میاعتمادی ایجاد میحسادت و بی ی فقیر، فضایی پر ازی مرفّه و طبقهطبقه

جرم یک واکنش محتمل است، زمانی که »در واقع (. 709: 0979، 9سیگل)خشونت و خشم شود

ی فشار عمومی در نظریّه(. 077: 7399وینفری، )« گیردواقعیّت زندگی از رؤیا بسیار فاصله می

: کندای از فشار ارائه میی تازهبندهای کالسیک فشار، دستهمقابل نظریّه

. های مثبت مانند از دست دادن نامزد یا مرگ یک دوستاز دست دادن انگیزه -7

. ی فیزیکی به فرد یا توهین کالمی به ویهای منفی و ناخوشایند چون حملهوجود محرّک -0

و شکست در رسیدن به هدفی که فرد آن را حقّ خود بداند 0وجود موانع در برابر اهداف -3

(. 370: 0997اگنو، )

کند، طیف کاری که فشار را منجر به ارتکاب جرم می، سازوفشار عمومیی ی نظریّهبر پایه

از میان این حاالت، خشم از . افسردگی، ناامیدی، ترس و خشم: ای از حاالت منفی استگسترده

و انتقام 79برد و در او میل به تالفیدیدگی احساس فرد را باال مییرا آسیبتر است؛ زهمه مهم

احساس خشم به این دلیل که بازدارندگی را در افراد کاهش (. 61: 0996، 77وانگراِل)کند ایجاد می

1 Albert J. et al 2 Motives 3 Drives 4 Rationalizations 5 Attitudes 6 Matsueda 7 Robert Agnew 8 Siegel 9 Goal blockage 10 Retaliation 11 Ellwanger

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

19..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

افراد . شوددهد، منجر به ارتکاب جرم و انحراف میجویی افزایش میها را برای انتقامو انرژی آن

مثالً سرقت برای رسیدن )شدن از فشار یا کاهش آن عنوان یک راه خالصاست جرم را به ممکن

مانند حمله به همساالنی که او را مورد آزار قرار )دیگران ازجویی ، برای انتقام(به اهداف مالی

از . (00: 0979، 0و دکر 7بارلو) کار برندبه( مثل مصرف موادّ مخدر)یا تسکین احساس منفی ( دادند

-هم. ی خاصّی برسدشود که انباشت آن به آستانهنظر اگنو، یک فشار هنگامی به کجروی منجر می

و 6، مدّت(فشاری که اخیراً اتّفاق افتاده باشد) 1، تأخّر3چنین ابعاد مربوط به فشار شامل مقدار

(.11: 7000اگنو، ) باید لحاظ شوند 6وجود مجموعه فشارها

های تحقیقفرضیّه

. تابعی مثبت از میزان خودکنترلی پایین است( کالمی، جسمانی و اجتماعی)دری و ابعاد آن قل -

. نشینی افتراقی استتابعی مثبت از میزان هم( کالمی، جسمانی و اجتماعی)قلدری و ابعاد آن -

. تابعی مثبت از میزان فشار عمومی است( کالمی، جسمانی و اجتماعی)قلدری و ابعاد آن -

روش تحقیق

جمعیّت تحقیق بر اساس آخرین . است 1روش تحقیق این پژوهش، پیمایشی و از نوع مقطعی

ی ی اوّل، دوم و سوم در منطقهآموز پایهنفر دانش 70916آمار آموزش و پرورش شهر ساری،

ای گیری تصادفی طبقهگیری در تحقیق حاضر، روش نمونهروش نمونه. ساری هستندشهری

نفر تعیین شده است و در 313حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران . ا حجم استمتناسب ب

.ی این تحقیق را تشکیل می دهندی ارتقایافتهنفر نمونه 109مجموع

ی چنین در این پژوهش برای بررسی اعتبار ابزار سنجش، از اعتبار محتوا برای همههم

در اعتباریابی . ظری برای متغیّر وابسته استفاده شده استی نمتغیّرهای تحقیق و از اعتبار سازه

در اعتبار (. 61: 7307دواس، )گیرد ی نظری، مطابقت سنجه با انتظارات نظری مدّنظر قرار میسازه

ی پیشین گرفتهها یا تحقیقات انجاممفهوم و مقیاس تحقیق باید با روابط مدّنظر در تئوری سازه

1 Barlow 2 Decker 3 Magnitude 4 Recency 5 Duration 6 Clustering of strainful events 7 Cross-sectional

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

رو حاکی از آن است که نتایج تحقیقِ پیش(. 7309نیا و همکاران، یوردیعل)هماهنگی داشته باشد

میانگین وجود دارد؛ به این معنا کهمیانگین قلدری پسران و میانگین قلدری دختران تفاوت بین

تحقیقات . تر استبه طرز معناداری بیش دختران میانگین قلدری در پسران نسبت بهدر قلدری

و 6؛ توتورا0991و همکاران، 6؛ نِیشن0993، 1و هارل 3؛ الوفر0999، 0و فرینگتون 7بالدری)پیشین

و 77؛ کربن لوپز0979، 79اوندر -سِوِنو جِنگ 0؛ هیلوغلو 0979، 9و پیترمن 1ماریز؛ 0999همکاران،

نیز به چنین (0970، 71باکر-و اردور 73تاپچو ؛ 0977، 70چراغی و پیشکین؛ 0979همکاران،

ی از اعتبار سازه( قلدری)ی این پژوهش بنابراین مقیاس متغیّر وابسته. اندست یافتهای دنتیجه

این تحقیق نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده 76برای تعیین پایایی. نظری برخوردار است

( نامهپرسش)حاکی از آن است که پایایی ابزار سنجش جدول ضرایب آلفای متغیّرها در این. است

.حدّ مطلوبی استدر

ضریب آلفای کرونباخ متغیّرهای تحقیق -ی یكجدول شماره

1 Baldry 2 Farrington 3 Laufer 4 Harel 5 Nation 6 Totura 7 Marees 8 Petermann 9 Hilooglu 10 Cenkseven-Önder 11 Carbone-Lopez 12 Piskin 13 Topcu 14 Erdur-Baker 15 Reliability

آلفای کرونباخ تعداد گویه متغیّرهای تحقیق

99/9 9 نشینی افتراقیهم

66/9 79 نمایی اجتماعیمطلوب

00/9 36 فشار عمومی

99/9 01 خودکنترلی پایین

01/9 70 قلدری

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

تصریح مفاهیم و سنجش متغیّرها

قلدری

کالمی )و غیرمستقیمِ ( جسمی)قلدری یعنی آزار و اذیت مکرّرِ مستقیم ( 7003)از نظر الویس

(. 0976دکامپ و نوبای، )پُرزورتر از وی قدرتمندتر و( افراد)از سوی فرد یک فرد( و روانی

ترین مقیاس سنجش این مقوله است که از طریق معروف 7قربانی الویس/ی قلدرینامهپرسش

توتورا و )سنجد شدن را میهم قلدری و هم قربانی گویه، 19خودگزارشی و با اشتمال بر

76نامه که مشتمل بر ی این پرسششدهبرخی محقّقان از صورت کوتاه(. 610: 0999همکاران،

چنین هم. انداست، استفاده کرده( شدنی سنجش قربانیگویه 9ی سنجش قلدری و گویه 9)گویه

را لحاظ -شدنو نه قربانی -های آناند، فقط گویهکه صرفاً قصد بررسی قلدری را داشته محقّقانی

ی الویس و با عطف توجّه به نامهدر این تحقیق برای سنجش قلدری، با نظر به پرسش .اندکرده

، قلدری در سه بعد زبانی، جسمانی و [7]های مدارس ایرانیی ایران و ویژگیمقتضیّات جامعه

. گویه بررسی شده است 70اعی و در اجتم

سازی متغیّر قلدریفرایند عملیاتی -ی دوجدول شماره

: من از ابتدای سال تحصیلی تاکنون - گویه بعد متغیّر

قلدری

قلدری زبانی

.امآموزان دیگر فحش دادهبه قصد اذیّت کردن، به دانش .امآموزان دیگر را مسخره کردهعمداً دانش

.امآموزان دیگر طعنه و کنایه زدهبه قصد آزار دادن، به دانش .امآموزان دیگر را تهدید کردهدانش

قلدری جسمانی

.امها لگد زدهآموزان دیگر را کتک یا به آندانش .امها را هل دادهام یا آنآموزان دیگر عمداً تنه زدهبه دانش

.امها را خراب کردهام یا وسایل آنزور گرفتهآموزان دیگر را به پول دانش .امها آب دهان انداختهآموزان دیگر را نیشگون گرفته یا به آندانش

قلدری اجتماعی

ام یا در ها را از گروه دوستان بیرون انداختهام؛ آنآموزان دیگر را طرد کردهعمداً دانش .امها را آدم حساب نکردهکل، آن

.ها بدشان بیایدام تا بقیه از آنپخش و کاری کردهآموزان دیگر شایعات دروغین ی دانشدرباره .آموزان دیگر در جمع ضایع شوندام تا دانشکاری کرده

.امها تحقیر و اذیّت کردهی آنآموزان دیگر را در جمع به خاطر قیافه یا وضع مالی خانوادهدانش

1 Olweus Bully/Victim Questionnaire (OBVQ)

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

عمومی فشار

هنگامی که میان وسیله و . ها یکسان هستندهای مؤیّد آنهای اجتماعی و ارزشجامعه آرماندر

36در این تحقیق برای سنجش فشار، . شودهدف انفکاک باشد، فشار و به تبع آن جرم ایجاد می

در شش گویه مانند فوت ) 7های مثبتگویه مشتمل بر چهار بعد اصلی فشار یعنی حذف انگیزه

گویه و در چهار قسمت 77طی ) 0، وجود محرّک منفی...(دوست صمیمی، بیکاری پدر و

، شکست (کشمکش خانوادگی، تنبیه روانی از سوی معلّم، فشارهای درسی و تنبیه از سوی والدین

ات و گویه و در دو قسمت گسست میان انتظار 6طی ) 3در رسیدن به اهداف مثبت و ارزشمند

و حاالت ( دستاوردهای واقعی فرد و گسست میان پیامدهای منصفانه از نظر فرد و پیامدهای واقعی

مورد استفاده قرار ( 1 و یأس 6، اضطراب6گویه و در سه قسمت خشونت 70طی ) 1عاطفی منفی

؛ 0990، 9؛ لیونز0997اگنو، )طرّاحی این مقیاس نیز مبتنی بر تحقیقات پیشین است . گرفته است

؛ سیگل، 0990مون و همکاران، ؛ 0999؛ اگنو، 0996و همکاران، 79؛ ورهام0991و همکاران، 0بائو

؛ مون و جون جانگ، 0970، 77؛ اسپوهِن0977؛ مون و همکاران، 0979چین و هیندوجا، ؛ پت0979

0971.)

خودکنترلی

. (7307شِین، مک ویلیامز و) خودکنترلی به معنای توانایی افراد در محدود کردن خود است

و هر شش بعد مقیاسی برای سنجش خودکنترلی تدوین کرده( 7003)و همکارانش 70گرَزمیک

ساده بر و هیچ اهمّیّتی برای دیگران قائل نشدن، ترجیح اعمال 71خودمحوری ،73تکانشگری

، عدم توانایی در کنترل76فکری هایهای جسمانی بر فعّالیّتترجیح فعّالیّت ،76کارهای سخت

1 Removal of positively valued stimuli 2 Presentation of negative stimuli 3 Failure to achieve positively valued goals 4 Negative emotions 5 Resentment 6

Anxiety 7 Frustration 8 Lyons 9 Bao 10 Wareham 11 Spohn 12 Grasmick 13 Impulsivity 14 Insensitivity 15 Preference for easy and simple tasks 16 Preference for physical rather than mental tasks

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

19..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

در پژوهشِ پیش رو (. 760: 0991، 3هیگینز)اند را ارائه داده 0و در نهایت خطرپذیری 7احساسات

( 7303نیا و یونسی، علیوردی)های پیشین گویه و مبتنی بر پژوهش 01رو این ابعاد در قالب

. سنجیده شده است

نشینی افتراقیهم

تواند تعاریف وجود دارند و هر فرد مینافی قانون در کنار هم /ای تعاریف حامیدر هر جامعه

یابی گیری و دستساترلند، روند شکل». ی قانون داشته باشدی افراد دربارهمتفاوتی نسبت به بقیه

ی حاکی گویه 6در این تحقیق، (. 09: 7061، 1کرسی)« نامدنشینی افتراقی میبه این تعاریف را هم

کننده بر قلدری دوستان صمیمی فرد، ی داللتهگوی 3از بزهکاری دوستان نزدیک و صمیمی و

مورد استفاده قرار گرفته و طرّاحی آن نیز مبتنی بر مقیاس قلدری اُلویس و تحقیقات پیشین بوده

(. 0991بائو و همکاران، )است

های تحقیقیافته

قلدریچنین هم. قلدری ندارند اصالً گویانپاسخ از درصد 6/1دهد ها نشان مییافته

در . درصد در حدّ زیاد است 0/1درصد در حدّ متوسّط و 0/00درصد از افراد در حدّ کم، 1/66

های جدول حاکی از آن آموزان دختر و پسر در متغیّر قلدری و ابعاد آن، دادهمقایسه میان دانش

جدول، این هاییافته طبق. آموزان دختر استتر از دانشآموزان پسر بیشدانش قلدریاست که

. اندمرتکب قلدری نشده اصالً آموزان دختردرصد از دانش 0/79آموزان پسر و دانش از درصد 0/1

آموزان دختر در این دانش قلدریتر از درصد، بیش 9/6آموزان پسر در حدّ زیاد با دانش قلدری

.درصد است 0/0حد با

درصد از 1/30کالمی قلدریچنین هم. ندارند قلدری کالمی اصالً گویانپاسخ از درصد 6/69

در قلدری جسمی . درصد در حدّ زیاد است 1/3درصد در حدّ متوسّط و 7/6افراد در حدّ کم،

چنین هم. ندارندجسمی قلدری اصالً گویانپاسخ از درصد 1/13دهد که نتایج جدول نشان می

درصد در حدّ 0/0توسّط و درصد در حدّ م 0/0درصد از افراد در حدّ کم، 6/09جسمی قلدری

اصالً گویانپاسخ از درصد 3/01 در بعد قلدری اجتماعی نیز نتایج حاکی از آن است که. زیاد است

1 Lack of temper control 2 risk taking 3 Higgins 4 Cressey

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........14

درصد 0/06درصد از افراد در حدّ کم، 1/30 اجتماعی قلدریچنین هم. ندارند اجتماعیقلدری

.درصد در حدّ زیاد است 7/71در حدّ متوسّط و

توزیع فراوانی و درصدی متغیّر قلدری و ابعاد آن -ی سهجدول شماره

گویانجنسیّت پاسخبرحسب و ابعاد آن ر قلدریآزمون تفاوت میانگین متغیّ -ی چهارشمارهجدول

متغیّر قلدری ابعاد آنو

میزان جمع کل دختر پسر

درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد

بعد قلدری کالمی

6/69 019 1/13 767 1/13 90 اصالً 1/30 731 00 16 1/13 90 کم

7/6 07 0 1 3/9 71 متوسّط 1/3 76 1/0 6 0/1 79 زیاد 799 179 799 096 799 096 جمع

بعد قلدری جسمی

1/13 390 9/96 719 6/69 701 اصالً 6/09 91 0/79 07 1/39 63 کم

0/0 70 6/7 3 1/1 0 متوسّط 0/0 70 6/7 3 1/1 0 زیاد 799 179 799 096 799 096 جمع

بعد قلدری

اجتماعی

3/01 770 3/09 69 3/06 61 اصالً 1/30 731 1/37 66 1/33 60 کم

0/06 796 0/01 67 9/06 66 متوسّط 7/71 69 7/76 37 0/73 01 زیاد 799 179 799 096 799 096 جمع

متغیّر قلدری

6/1 37 0/79 07 0/1 79 اصالً 1/66 069 1/13 767 7/61 771 کم

0/00 07 0/73 01 0/37 61 متوسّط 0/1 09 0/0 6 9/6 71 زیاد 799 179 799 096 799 096 جمع

تعداد جنسیّت قلدری میانگین

کالمی

میانگین بعد جسمی قلدری

میانگین بعد اجتماعی قلدری

میانگین قلدری متغیّر

70/7 96/0 71/9 31/9 096 دختر 39/7 96/0 63/9 16/9 096 پسر

33/6= t 999/9= Sig

03/1= t 999/9= Sig

96/9= t 011/9= Sig

79/1= t 999/9= Sig

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

تر از بیش (66/7) ر قلدری پسراندهد که میانگین متغیّنشان می ی چهارشماره نتایج جدول

چنین هم. معنادار است 999/9در سطح تفاوت است و این (00/7)ر قلدری دختران میانگین متغیّ

و میانگین قلدری جسمی دختران (63/9) میانگین قلدری جسمی پسران بینتفاوت معناداری

بین ،نتایج این جدولبنا بر . معنادار است 999/9و این تفاوت در سطح وجود دارد ( 71/9)

مشاهده 999/9در سطح اری ، تفاوت معناد(31/9)و دختران ( 16/9)میانگین قلدری کالمی پسران

دهد که در بعد قلدری اجتماعی بین دختران و پسرانجدول نشان میاین نتایج چنین هم. شودمی

گیری کرد که توان نتیجهی میطور کلّبه .شوددیده نمیتفاوت معناداری ( 011/9با سطح معناداری )

تر از این میانگین در بیش( جسمی قلدری کالمی و)آن پسران در قلدری و ابعاد یمیانگین نمره

.استدختران

رهای مستقل بر قلدری برحسب دختر و پسرتحلیل رگرسیونی متغیّ -6ی شمارهجدول

.دار استمعنی 11/1بستگی در سطح ضریب هم**/.دار استمعنی 11/1بستگی در سطح ضریب هم*

ضریب بتا

قلدری کالمیبعد ر وابستهمتغیّقلدری بعد

جسمی

قلدری بعد اجتماعی

ر متغیّ قلدری

ختر رهای مستقلمتغیّد

سر پ

ختر کلد

سر پ

ختر کلد

سر پ

ختر کلد

سر پ

کل

** پیوند افتراقی00/9

**30/9

**39/9

*79/9

**31/9

**31/9

99/9

*79/9

*91/9

**09/9

**31/9

**36/9

** فشار عمومی09/9

93/9

*73/9

90/9

93/9

91/9

**03/9

*77/9

**76/9

**00/9 90/9

**71/9

** خودکنترلی پایین01/9

77/9

*76/9

90/9

97/9

97/9

**93/9

**99/9

**99/9

**66/9

**16/9

**60/9

R 37/9

19/9

17/9

79/9

31/9

31/9

17/9

11/9

10/9

61/9

66/9

69/9

R2 79/9

76/9

71/9

93/9

71/9

71/9

69/9

66/9

69/9

33/9

30/9

31/9

F value 1/1

7/73

0/01

1/0

1/79

7/00

0/69

6/91

6/ 767

7/33

1/37

6/60

sig 99/9

999

/9

999

/9

96/9

999

/9

999

/9

999

/9

999

/9

999

/9

999

/9 99

9/9 99

9/9

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

ر قلدری و ابعاد آن به رهای مستقل بر متغیّثیر متغیّأتحلیل رگرسیونی ت ی پنج،شمارهجدول

در بعد قلدری کالمی، نتایج مندرج . دهدها را نشان میآن و کلّ گویان دختر و پسرتفکیک پاسخ

درصد از تغییرات بعد 71رهای مستقل متغیّکه بیانگر آن است ،جدول و ضریب تبیین آناین در

را تبیین ( درصد تغییرات بعد قلدری کالمی دختران و پسران 76و 79به ترتیب ) قلدری کالمی

رهای پیوند افتراقیهای بعد قلدری کالمی به ترتیب متغیّکنندهبینیترین پیشقوی. کنندمی

چنین بعد قلدری هم. هستند( 73/9=بتا) و فشار عمومی( 76/9=بتا)، خودکنترلی پایین (39/9=بتا)

و ( 01/9=بتا)خودکنترلی پایین ،(09/9=بتا) رهای فشار عمومیمتغیّ از سویتر کالمی دختران بیش

( 30/9=بتا) ر پیوند افتراقیاین در حالی است که متغیّ ؛شودبینی میپیش( 00/9=بتا) پیوند افتراقی

. کندترین تبیین را از بعد قلدری کالمی پسران ارائه میبیش

دهد که و ضریب تبیین آن نشان می ی پنجشمارهنتایج مندرج در جدول عالوه بر این،

درصد تغییرات بعد 71و 3به ترتیب ) درصد از تغییرات بعد قلدری جسمی 71رهای مستقل متغیّ

،ی بعد قلدری جسمیکنندهبینیترین پیشقوی. کنندرا تبیین می( قلدری جسمی دختران و پسران

ترین تبیین را از بیش( 31/9=بتا) ر پیوند افتراقیچنین متغیّهم. است (31/9=بتا) ر پیوند افتراقیمتغیّ

جدول و این نتایج مندرج در نیز در بعد قلدری اجتماعی. کندقلدری جسمی پسران ارائه میبعد

درصد از تغییرات بعد قلدری 69رهای مستقل که متغیّ ی آن استدهنده، نشانضریب تبیین آن

را تبیین ( درصد تغییرات بعد قلدری اجتماعی دختران و پسران 66و 69به ترتیب ) اجتماعی

رهای خودکنترلی پایینهای بعد قلدری اجتماعی به ترتیب متغیّکنندهبینیترین پیشقوی. دکننمی

چنین بعد قلدری هم. هستند( 91/9=بتا) و پیوند افتراقی( 76/9=بتا) ، فشار عمومی(99/9=بتا)

و فشار عمومی( 93/9=بتا) رهای خودکنترلی پایینمتغیّ از سوی تراجتماعی دختران بیش

، فشار (99/9=بتا) رهای خودکنترلی پاییناین در حالی است که متغیّ ؛شودبینی میپیش( 03/9=بتا)

ترین تبیین را از بعد قلدری اجتماعی پسران بیش( 79/9=بتا) و پیوند افتراقی( 77/9=بتا) عمومی

. دهندارائه می

ر دهد که در متغیّو ضریب تبیین آن نشان می ی پنجشمارهنتایج مندرج در جدول عالوه، به

درصد 30و 33به ترتیب ) ر قلدریدرصد از تغییرات بعد متغیّ 31رهای مستقل قلدری متغیّ

ر های متغیّکنندهبینیترین پیشقوی. کنندرا تبیین می( ر قلدری دختران و پسرانتغییرات متغیّ

و فشار عمومی( 36/9=بتا) ، پیوند افتراقی(60/9=بتا)رهای خودکنترلی پایین قلدری به ترتیب متغیّ

رهای خودکنترلی پایین متغیّ از سویتر ر قلدری دختران بیشچنین متغیّهم. هستند( 71/9=بتا)

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

11..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

این در حالی ؛شوندبینی میپیش( 09/9=بتا) و پیوند افتراقی( 00/9=بتا) ، فشار عمومی(66/9=بتا)

ترین تبیین را از بیش( 31/9=بتا) اقیو پیوند افتر( 16/9=بتا)رهای خودکنترلی پایین است که متغیّ

.کنندر قلدری پسران ارائه میمتغیّ

گیریبحث و نتیجه

شناسی انحرافات ی جامعهی برجستهپذیری قلدری بر اساس سه نظریّهدر پژوهش حاضر تبیین

فشار نشینی افتراقی و های تحقیق روابط معناداری را میان خودکنترلی، همیافته. پیگیری شده است

شده در این پژوهش مورد تأیید قرار ی مطرحاند و بدین ترتیب سه فرضیّهبا قلدری نشان داده

0990اگنو، ) ی فوق در تبیین سوءرفتار نوجوانان قوی است قدرت تبیینی هر سه نظریّه. اندگرفته

اری مشروط اثرگذاری فشار بر کجروی و بزهک( 0990)به نظر اگنو (. 7307شین، و ویلیامز و مک

نشینی افتراقی و به عواملی چون خودکنترلی، خودکارآمدی، اعتماد به نفس، کنترل اجتماعی، هم

های خاصّی است که حاکی از خودکنترلی پایین متضمّن ویژگی. ارتباط با هماالن بزهکار است

شود؛ زیرا این خودکنترلی به کجروی منجر می. بندی اندک فرد استروحیّات منفی و تقیّد و پای

و تمایالت آنی خویش از دست ناگهانی هایافراد قدرت خود را در کنترل و مهار خواسته

شود فشار در افراد، دار در خودکنترلی ضعیف موجب میچنین خصایص ریشههم. دهندمی

افزون بر این، خودکنترلی کم و تشدید فشارهای واردشده . تری برانگیزانداحساسات مخرّبِ عمیق

های نافی قانون های خاصّی که مؤیّد ارزشوی را طالب پیوند افتراقی و عضویّت در گروهبر فرد،

ی کجروی از جمله قلدری در ی این عوامل در کنار یکدیگر، فرد را آمادهمجموعه .کندهستند، می

آموز را سازد؛ زیرا مدرسه نخستین مکانی است که فرد نقش جدیدی به نام دانشیمحیط مدرسه م

ی دیالکتیک با او در مدرسه به برخورد و رابطه. گذراندپذیرد و ساعات فراوانی را در آن میمی

پردازد و دور از انتظار نیست که فرد مستعد برای کجروی، فضای مدرسه و ارکان اجتماعی آن می

. های خود قلدری کندایمدرسهها و همکالسیهمنسبت به

ی مثبت و معنادار میان خودکنترلی پایین و قلدری ی تحقیق حاضر که بر رابطهنخستین فرضیّه

ها و خودکنترلی به معنای توانایی فرد در مهار کردن خواسته. داللت داشته، تأیید شده است

رسد افراد با خودکنترلی ضعیف، قلدر نیز هستند؛ نظر میبه. تمایالت و محدود کردن خود است

یابی به جویی از دیگران برای دستنشان تکانشگری، آنی بودن و بهرهزیرا خودکنترلی ضعیف،

حسّی در این افراد ضعیف است دلی و همچنین احساس همهم .ها، مقاصد و امیال خود استلذّت

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........11

این افراد خودمحور . د و ترسی از تنبیه شدن ندارنداعتنا هستنها نسبت به قربانیان خود بیو آن

ترین راه مانند ها سادهآن. هستند و حاضرند برای رسیدن به اهداف خویش دیگران را فدا کنند

دست آمده نتایج به. اندیشندگزینند و به عواقب کار نمیزورگویی را برای انجام مقاصد خود بر می

بینی قلدری ترین متغیّر در پیشترین و قویمهمخودکنترلی پایین دهد که متغیّر از تحلیل نشان می

ی مستقیم و معناداری با قلدری دارد؛ به این معنا که به موازات خودکنترلی پایین رابطه. است

ی اوّل این تحقیق با تأیید فرضیّه. یابدتر بودن خودکنترلی، میزان قلدری افراد افزایش میضعیف

، (0973)، چوئی و چان (0979)، پارک (0993)نور و کرنل شده از سوی آنامنتایج تحقیقات انج

ی دوم تحقیق نیز که بر فرضیّه. سو استهم( 0971)و مون و جون جانگ ( 0971)مون و آالرید

. نشینی افتراقی و قلدری داللت داشته، مورد تأیید قرار گرفته استی مثبت و معنادار میان همرابطه

های بزهکار و در تعامل با هماالن بزهکار هستند، طی فرایند یادگیری موضع عضو گروهافرادی که

ها کنند و برای بقا در گروه به رفتارهای ضدّ اجتماعی که تعاریف حامی آنستیزانه اتّخاذ میقانون

یدربارهنشینی ترین میزان هماند بیشها نشان دادهیافته. پردازنداند، میو فنون ارتکابشان را آموخته

نشینی ی معنادار و مستقیم میان همهای پژوهش رابطهیافته. ی تقلّب در امتحانات بوده استگویه

نشینی با هماالن بزهکار، قلدری افراد اند؛ به این معنا که با افزایش رابطه و همافتراقی را تأیید کرده

نیز وجود این ( 0971)ون و جون جانگ و م( 0971)های مون و آالرید در پژوهش. یابدافزایش می

. رابطه تأیید شده است

ی مثبت و معنادار میان فشار عمومی و قلدری داللت ی سوم تحقیق هم که بر رابطهفرضیّه

ی آموزِ مواجه با فشار ممکن است برای تسکین و تخلیهدانش. داشته، مورد تأیید قرار گرفته است

گویه سنجیده 36در این پژوهش فشار طی . مدرسه روی بیاورداحساسات منفی، به قلدری در

. ی مستقیم و معناداری با قلدری داردکه فشار رابطه بوده استی آن دهندهها نشانیافته. شده است

ی شایان نکته. سو بوده استهم( 0971)ی سوم تحقیق با پژوهش مون و جون جانگ تأیید فرضیّه

آموزان پسر ی فشار و قلدری در دانشکه رابطهها آن است داده توجّه پس از بررسی و تحلیل

قلدری عالوه بر خصوصیّاتِ . معنادار نبوده، در حالی که این رابطه برای دختران معنادار بوده است

دهد که این رکن کلیدی نشان می. آمیز، حاکی از نابرابری قدرت استاستمرار و محتوای خشونت

این امکان وجود . تر بپنداردتر از قلدر باشد یا الاقل خود را ضعیفضعیف در قلدری، قربانی باید

شوند، در موضع ضعف قرار گرفته، منابع قدرت خود را تری متحمّل میدارد پسرانی که فشار بیش

های تحقیق در بعد یافته. تر از آن که قلدری کنند، مورد قلدری قرار گیرنداز دست دهند و بیش

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

19..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

نظیر فوت یا طالق والدین، بیماری جدّی یکی از اعضای خانواده، بیکار )بت حذف محرّک مث

کنند و ی آن بوده است که پسران بیش از دختران این بعد را تجربه میدهندهنشان...( شدن پدر و

گیرد و آنان را در معرض آزار و ها میهمین امر، منابع قدرت چون عزّت نفس و محبوبیّت را از آن

چون در این پژوهش قربانی شدن مطرح و سنجیده نشده است، . دهدقربانی شدن قرار می تهدید و

افزون بر این، به نظر اگنو سطح فشارها باید به حدّی . اثبات و مستدل کردن این ادّعا میسّر نیست

به . برسد که با مشایعت عوامل دیگر چون خودکنترلی پایین، به کجروی و ارتکاب آن منجر شود

ی کاهش فشار بلکه با شناسایی عواملی که پاسخ به فشار واسطه، جرایم را نه به(7006)ان اگنو اذع

با عطف توجّه به تحقیق مون و جون جانگ . توان کنترل کرد و کاهش دادسازند، میرا متأثّر می

، نتایجاندکه نقش میانجی احساسات منفی را در پیوند دادن فشار و قلدری سنجیده( 0971)

قائل شدن نقش میانجی برای. ی اهمّیّت فراوان احساسات منفی در این رابطه بوده استدهندهنشان

چه فشار، احساسات منفی و مخرّب ایجاد کند، منجر به احساسات منفی به این معناست که چنان

اثرگذار ی ایجاد احساسات منفیواسطهشود؛ بنابراین فشار نه به صورت مستقیم بلکه بهقلدری می

مون و . دهدهایی نظیر بزهکاری و کجروی سوق میاست و این احساسات، فرد را به سوی واکنش

اند که وقتی احساسات منفی در تحلیل و مدل لحاظ جون جانگ در تحقیق خود چنین نتیجه گرفته

در . شده استمعنا شده یا از شدّت تأثیر آن کاسته اند، تأثیرات معنادار فشار بر قلدری بیگردیده

ی این امر باشد که دهندهتواند نشاننتیجه، تفوّق احساسات منفی بر فشار در تبیین قلدری می

کنند و برعکسِ دختران، فشار به تنهایی تر در اثر فشار، احساسات منفی را تجربه میپسران کم

. کندها ایجاد نمیپتانسیل کافی برای قلدری را در آن

. ای بومی برای سنجش قلدری استنامهتحقیق، طرّاحی و تدوین پرسش پیشنهاد پژوهشی این

گیری از مطالعات کمّی و کیفی در کنار هم و این قدم مهم، مشروط به مطالعات اکتشافی دقیق، بهره

ی مستقیم، رفتارسنجی و دیگرگزارشی های گوناگون سنجش مانند مشاهدهاستفاده از روش

چنین نگاه تاریخی و تطبیقی به قلدری در هم. است( اظهارات هماالنگزارش اولیای مدرسه و )

تر و و مدّنظر قرار دادن رفتارهای فرهنگی موجد آن، تصویری دقیقشناسی ارزشی ایران و ریشه

. کندها را مستدل میدهد و نقاط ابهام را رفع و تفاوتدست میاز این مقوله به کاراترتعریفی

توانند مباحثی چون بررسی وضعیّت قلدری در مدارس روستایی ان بعدی میعالوه بر این، محقّق

آموزان مقاطع تحصیلی دیگر، بررسی ارتباط میان قلدری و متغیّرهای اجتماعی یا در میان دانش

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........91

( قلدری سایبری یا قلدری در فضای مجازی)چون حمایت اجتماعی، بررسی شکل جدید قلدری

. ی علمی خویش قرار دهندمدارس را در برنامهو نیز وضعیّت قربانی شدن در

:یادداشت

-های جنسی نامناسب با دست یا گویههای مربوط به عبارات و عالمتگویه به عنوان نمونه،[ 7]

ی الویس نامههای مرتبطی مبتنی بر پرسشهای مربوط به قلدری نژادی لحاظ نشده و گویه

.ه استها شدجایگزین آن

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

91..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

منابع

.سمت: ، تهرانشناسی انحرافاتجامعه (7391)حبیب احمدی، .7

ی آموزشی کاهش زورگویی بر میزان اثربخشی برنامه» (7300)ه شعل امیری، و نسیم استکی آزاد، .0

.136-139صص ،3 ی، شمارهی پژوهش و سالمتمجلّه ،«رفتارهای قربانی کودکان

کاهش زورگویی مبتنی بر روش الویز یاثربخشی برنامه»( 7307) شعله امیری، و نسیم استکی آزاد، .3

. 793-716، صص شناسی بالینی ایرانپزشکی و روانی روانمجلّه ،«ندر پسرا

ی اثربخشی برنامه» (7300)منصوره مقتدایی، زهره و لطیفی، ؛شعله امیری، ؛نسیم استکی آزاد، .1

ی دو فصلنامه ،«ی اجتماعی کودکان پسر زورگویدهآموزش مبتنی بر الویز بر میزان رفتارهای پسند

.11-66صص ،0ی ، شمارهشناسی بالینی و شخصیّتروان

محسن و رحیمی، جعفر؛ ابوالفضل؛ تزوال، بهرامی، ؛زینب بیدل،؛ میالد نظرزاده، عرفان؛ ایوبی، .6

آموزان پسر با آن در دانششیوع قلدری، آسیب عمدی به خود و عوامل مرتبط » (7300)علی پیشه،دل

. 319-366صص ،61 ی، شمارهی اصول بهداشت روانیفصلنامه ،«دبیرستانی

بررسی میزان شیوعِ انواع زورگویی در مدارس »( 7300) حسن خضری، و کاظم برزگر بفرویی، .6

. 01-76صص ،تعلیم و تربیت استثنایی، «راهنمایی شهرستان یزد از دیدگاه دبیران

سیّد امین موسوی، و مسلم رجبی، سجّاد؛ خانجانی، سیامک؛ شیخی، پرویز؛ مولوی، سجّاد؛ بشرپور، .1

، «آموزان نوجوانهای تنظیم و ابراز هیجان با رفتارهای قلدری در دانشبررسی ارتباط شیوه» (7300)

.016-061، صص 10 ی، شمارهی دانشگاه علوم پزشکی اردبیلمجلّه

های نقش شیوه: قلدری در مدارس راهنمایی دخترانه»( 7300) پروانه عالئی، و منصور بیرامی، .9

. 66-39، صص 3( 1) ،شناسی مدرسهروان یفصلنامه ،«فرزندپروری و ادراک از محیط عاطفی خانواده

قلدری سنّتی و سایبری »( 7307) پروانه عالئی، و اسکندر تورج؛ فتحی آذر، منصور؛ هاشمی، بیرامی، .0

شناسی ی روانفصلنامه ،«آموزدانش -نقش کیفیّت ارتباط معلم :نوجوانان دختر مدارس راهنماییدر

. 711-767، صص 06 ی، شمارهتربیتی

ی آموزش کاهش اثربخشی برنامه» (7390) حسین مولوی، و شعله امیری، سیّد رضا؛ پورسیّد، .79

. 703-773، صص 0( 36) ،کودکان استثناییی فصلنامه ،«ی پنجم ابتداییآموزان پایهزورگویی در دانش

رابطه بین پذیرش اجتماعی و » (7303) عبداهلل آبادی،شفیع و مهدی زارع، اکرم؛ زاده،تقی .77

ی پژوهش و مجلّه ،«آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر گنابادخودکارآمدی تحصیلی با قلدری در دانش

. 101-107، صص 0 یشماره ،سالمت

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........91

بررسی :آموزان ایرانیسنجی مقیاس قلدری ایلینویس در دانشکفایت روان»( 7300)رضا چالمه، .70

. 60-30صص ،شناختیهای روانها و مدلروش ،«روایی، پایایی و ساختار عاملی

.نی :ی هوشنگ نایبی، تهران، ترجمهپیمایش در تحقیقات( 7307)ای .دی دواس، .73

ی گروهی بر اثربخشی مشاوره»( 7390)آبادی، الهام نعیم احمد و اعتمادی، ؛محمّد راضی مرادی، .71

آموزان قربانی قلدری، به منظور افزایش توان مقابله با ی انتخاب ویلیام گالسر با دانشاساس نظریّه

. 31-77، صص 1( 01)، شناختیمطالعات روان، «رفتارهای قلدرانه

های ی فارسی مقیاسسنجی نسخهروان (7300) سهیال خداکریم، حمید و سوری، ؛میثم رضاپور، .76

ی ارتقای مجلّه، «ی زورگویی الوئوس در مدارس راهنمایینامهارتکاب زورگویی و قربانی شدن پرسش

. 007-070، صص 1 یشماره ،هاایمنی و پیشگیری از مصدومیّت

.آوای نور :تهران ،(انحرافاتشناسی جامعه)شناسی اجتماعی آسیب (7393) اهللهدایت ستوده، .76

های اجتماعی و مهارت یمقایسه»( 7300) محمّدعلی مظاهری، و پور، مصطفیولی اسماعیل؛ شیری، .71

:شناسی تحوّلیی روانفصلنامه ،«آموزان قلدر، قربانی و عدم درگیرشناختی در دانشمشکالت روان

.709-790، صص 39 ی، شمارهشناسان ایرانیروان

.شناسانجامعه :نتهرا، خوابیشناسی کارتنجامعه (7390)اکبر نیا،علیوردی .79

شناختی گرایش ی جامعهمطالعه»( 7309)نیا، اکبر؛ خوشفر، غالمرضا و اسدی، حمیده علیوردی .70

. 61-06، صص شناختی زنانمطالعات اجتماعی روان، «آموز به فرار از منزلدختران دانش

یمطالعه» (7396)ده ملیحه سیّ موسوی چاشمی، و محمّداسماعیل ریاحی،اکبر؛ نیا،علیوردی .09

، 0 یشماره ،شناسی ایرانی جامعهمجلّه، «ی فشار اگنیوهآزمون تجربی نظریّ :شناختی بزهکاریجامعه

. 777-93صص

از دیدگاه تبیین رفتارهای وندالیستی»( 7300)سحر رحمانی، محمود و پور،شارع اکبر؛ نیا،علیوردی .07

، ی مطالعات اجتماعی ایرانهمجلّ ،«(ی دانشجویان دانشگاه مازندرانمطالعه)فشار -های آنومیهنظریّ

. 790-93، صص 1 یشماره

،«خودکنترلی، جنسیّت و تأثیر آن بر رفتارهای انحرافی»( 7309) صالح نژاد،صالح و اکبر نیا،علیوردی .00

. 06-6صص ،زن در توسعه و سیاست

بررسی میزان اثربخشی مشارکت »( 7300) سیّد احمد دتبار دیوکالیی،میرمحمّ و اکبر نیا،علیوردی .03

. 79-7صص ،شناسی کاربردیجامعه، «جویان بر درمان سوءمصرف مواددرمان

آزمون تجربی :تمایل به خودکشی در میان دانشجویان»( 7303) ندا یوسفی، و اکبر نیا،علیوردی .01

. 10-67، صص 61ی شماره ،شناسی کاربردیجامعه ،«عمومی اگنیوی فشار نظریّه

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

99..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

تأثیر میزان خودکنترلی بر ارتکاب جرم در میان »( 7303) عرفان یونسی، و اکبر نیا،علیوردی .06

. 779-03، صص 06 ی، شمارهراهبرد فرهنگ یفصلنامه ،«دانشجویان

اثربخشی »( 7300)نیلوفر میکاییلی، مقصود و نادر، سیّد حسن؛ زاده،سروش ؛حسین قمری گیو، .06

آموزان در های اجتماعی و عزّت نفس دانشی پیشگیری از زورگویی اولویوس بر زورگویی، مهارتبرنامه

.11-10صص ،77ی ، شمارهشناسی بالینیروان یفصلنامه ،«مدارس ابتدایی

تقویت هوش یاثربخشی برنامه»( 7309) عاطفه فر،سلطانی محمّدرضا و سیّد علی؛ رفتار، کیمیایی، .01

.393-010، صص 1( 79)، علوم رفتاری، «هیجانی بر کنترل رفتار قلدری نوجوانان

خانواده بیرونی و درونی عوامل تأثیر سنجش»( 7397) محمّدرضا و مشکانی، زهراسادات مشکانی، .09

یمجلّه ،«(افتراقی پیوند و اجتماعی کنترل ترکیبی ینظریّه تجربی آزمون) نوجوانان بزهکاری بر

. 06-3صص ،0 یشماره ،ایران شناسیجامعه

یاثربخشی برنامه» (7309)نسیم استکی آزاد، حسین و شعله؛ مولوی، منصوره؛ امیری، مقتدایی، .00

،«ابتدایی شهر اصفهانهای اجتماعی بر میزان رفتارهای قربانی کودکان پسر مقطع آموزش مبتنی بر مهارت

. 719-703صص ،0 یشماره ،شناسی اجتماعیهای روانی پژوهشفصلنامه

ی حمیدرضا ترجمه ،شناسیهای جرمنظریّه (7307) شِین، ماریلین دیو مک. ویلیامز، فرانک پی .39

.میزان :تهران محمّدی،ملک

انتشارات :گناباد افتخاری، د رضای سیّترجمه ،شناسیهای جرمنظریّه (7399) اِل .ستوما وینفری، .37

.دانشگاه آزاد گناباد با همکاری نشر مرندیز32. Agnew, R. (1992) »Foundation for a General Strain Theory of Crime and

Delinquency«, Criminology, 30(1): 47-87.

33. Agnew, R. (2001) »Building on the Foundation of General Strain Theory:

Specifying the Types of Strain Most Likely to Lead to Crime and Delinquency«,

Journal of Research in Crime and Delinquency, 38(4): 319-361.

34. Agnew, R. (2008) »Starin Theories«, Encyclopedia of social problems, 904-906.

35. Agnew, R., Brezina, T., Wright, J. P., & Cullen, F. T. (2002) »Strain, personality

traits, and delinquency: Extending general strain theory«, Criminology, 40(1): 43- 71.

36. Agnew, R., Scheuerman, H., Grosholz, J., Isom, D., Watson, L., & Thaxton, S.

(2011) »Does victimization reduce self-control? A longitudinal analysis«, Journal of

Criminal Justice, 169-174.

37. Aluede, O. (2004) »Psychological Maltreatment of Students: A Form of Child

Abuse and School Violence«, Journal of Human Ecology, 16(4): 265-270.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........94

38. Alvarez-Rivera, L. L., & Fox, K. A. (2010) »Instittutional attachments and self-

control: Understanding deviance among Hispanic adolescents«, Journal of Criminal

Justice, 666-674.

39. Arneklev, B. J., Elis, L., & Medlicott, S. (2006) »Testing the General Theory of

Crime: Comparing the Effects of “Imprudent Behavior”and an Attitudinal Indicator of

“Low Self-Control”«, Western Criminology Review, 7(3): 41–55.

40. Ba- Saddik, A. S., & Hattab, A. S. (2012) »Emotional abuse towards children by

schoolteachers in Aden Governorate, Yemen: A cross-sectional study«, BMC Public

Health, 12(647): 1-8.

41. Baker, J. O. (2010) »The expression of low self-control as problematic drinking in

adolescents: An integrated control perspective«, Journal of Criminal Justice, 237-244.

42. Baldry, A. C . ,& Farrington, D. P . (2000) »Bullies and delinquents: personal

characteristics and parental styles«, Journal of Community & Applied Social

Psychology ,10(1): 17-31

43. Bao, W., Haas, A., & pi, y. (2004) »Life strain, negative emotions, and

delinquency: An empirical test of general strain theory in the People's Republic of

China«, International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology,

48(3): 281-297.

44. Bar low, H. D., & Decker, S. H. (2009) Criminology and Public Policy,

Philadelphia: Temple University Press.

45. Barlow, H. D., & Kauzlarich, D. (2010) Explaining Crime: A Primer in

Criminological Theory, plymouth: Rowman & Littlefield Publishers.

46. Beaver, K. M., Wright, J. P., DeLisi, M., & Vaughn, M. G. (2008) »Genetic

influences on the stability of low self-control: Results from a longitudinal sample of

twins«, Journal of Criminal Justice, 478-485.

47. Bosworth, K., Espelage, D. L., & Simon, T. R. (1999) »Factors Associated With

Bullying Behavior in Middle School Students«, Journal of Early Adolescence, 19(3):

341-362.

48. Bouman, T., Meulen, M. v., Goossens, F. A., Olthof, T., Vermande, M. M., &

Aleva, E. A. (2012) »Peer and self-reports of victimization and bullying:Their

differential association with internalizing problems and social adjustment«, Journal of

School Psychology, 50: 759-774.

49. Butch, L. (2011) Bullying, Suicide,and Homicide :Understanding, Assessing,

and Preventing Threats to Self and Others for Victims of Bullying, New York:

Routledge.

50. Chen, L.-M., & Cheng, Y.-Y. (2013) »Prevalence of school bullying among

secondary students in Taiwan: Measurements with and without a specific definition of

bullying«, School Psychology International, 34(6): 707-720.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

91..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

51. Cheraghi, A., & Piskin, M. (2011) »A comparison of peer bullying among high

school students in Iran and Turkey«, Social and Behavioral Sciences, 15: 2510-2520.

52. Chui, W. H., & Chan, H. C. (2013) »Association between self-control and school

bullying behaviors among Macanese adolescents«, Child Abuse & Neglect, 37(4): 237-

242.

53. Conner, B. T., Stein, J. A., & Longshore, D. (2009) »Examining Self-Control as a

Multidimensional Predictor of Crime and Drug Use in Adolescents with Criminal

Histories«, The Journal of Behavioral Health Services & Research, 36(2): 137-149.

54. Cooper, G. D., Clements, P. T., & Holt, K. E. (2012) »Examining Childhood

Bullying and Adolescent Suicide: Implications for School Nurses«, The Journal of

School Nursing, 28(4): 275-283.

55. Cowie, H., & Jennifer, D. (2008) New perspectives on bullying, Newyork: Open

university press.

56. DeCamp, W., & Newby, B. (2015) »From Bullied to Deviant: The Victim-

Offender Overlap Among Bullying Victims«, Youth Violence and Juvenile Justice,

13(1): 3-17.

57. Donnellan, C. (2006) Bullying Issues, Cambridge: Independence.

58. Ellwanger, S. J. (2006) Young Driver Accidents and Accidents and : Modeling

and General Theories of Crime, New York: LFB Scholarly Publishing LLC.

59. Felipe, M. T., García, S. d., Babarro, J. M., & Arias, R. M. (2011) »Social

Characteristics in bullying Typology: Digging deeper into description of bully-victim«,

Social and Behavioral Sciences, 29: 869-878.

60. Gini, G. (2006) »Bullying as a social process: The role of group membership in

students’ perception of inter-group aggression at school«, Journal of School

Psychology, 44: 51-65.

61. Gottfredson, M., & Hirschi, T. (1990) A general theory of crime, California:

Stanford University Press.

62. Hammig, B., & Jozkowski, K. (2013) »Academic Achievement, Violent

Victimization, and Bullying Among U.S. High School Students«, Journal of

Interpersonal Violence, 28(7): 1424-1436.

63. Harel-Fisch, Y., Walsh, S. D., Fogel-Grinvald, H., Amitai, G., Pickett, W.,

Molcho, M., . . . Craig, W. (2011) »Negative school perceptions and involvement in

school bullying: A universal relationship across 40 countries«, Journal of Adolescence,

34: 639-652.

64. Higgins, G. E. (2007) »Examining the Original Grasmick Scale: A Rasch Model

Approach«, Criminal Justice and Behavior, 34(2): 157-178.

65. Higgins, G. E., Khey, D. N., Dawson-Edwards, B. C., & Marcum, C. D. (2012)

»Examining the Link Between Being a Victim of Bullying and Delinquency Trajectories

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........91

Among an African American Sample«, International Criminal Justice Review, 22(2):

110-122.

66. Hong, J. S., Kral, M. J., & Sterzing, P. R. (2014) »Pathways From Bullying

Perpetration, Victimization, and Bully Victimization to Suicidality Among School-

Aged Youth: A Review of the Potential Mediators and a Call for Further Investigation«,

Trauma, Violence, & Abuse, 1-12.

67. Hutzell, K. L., & Payne, A. A. (2012) »The Impact of Bullying Victimization on

School Avoidance«, Youth Violence and Juvenile Justice, 10(4): 370-385.

68. Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2011) »Is low empathy related to bullying after

controlling for individual and social background variables?«, Journal of Adolescence,

34: 59-71.

69. Kepenekci, Y. K., & Cınkır, S. (2006) »Bullying among Turkish high school

students«, Child Abuse & Neglect, 30: 193-204.

70. Kupchik, A., & Farina, K. A. (2014) »Imitating Authority: Students' Perceptions of

School Punishment and Security, and Bullying Victimization«, Youth Violence and

Juvenile Justice, 1-17.

71. Kyriakides, L., & Creemers, B. P. (2013) «Characteristics of effective schools in

facing and reducing bullying«, School Psychology International, 34(3): 348-368.

72. Laufer, A . ,& Harel, Y.(2003) »The role of family, peers and school perceptions in

predicting involvement in youth violence«, The International Journal of Adolescent

Medicine and Health ,15(3): 235-244

73. Lee, C.-H. (2010) »Personal and Interpersonal Correlates of Bullying Behaviors

Among Korean Middle School Students«, Journal of Interpersonal Violence, 25(1):

152-176.

74. Lee, C.-H. (2011) »An Ecological Systems Approach to Bullying Behaviors

Among Middle School Students in the United States«, Journal of Interpersonal

Violence, 26(8): 1664-1693.

75. Losey, B. (2011) Bullying , suicide , and homocide, Newyork: Routledge.

76. Lyons, J. A. (2002) General Strain Theory and Social Support: A Study of

African Americans, Louisiana: Case Western Reserve University.

77. Marées, N. V . ,& Petermann, F . (2010) »Bullying in German Primary Schools

Gender Differences, Age Trends and Influence of Parents ’Migration and Educational

Backgrounds «, School Psychology International, 31(2): 178-198

78. Matsueda, R., & Heimer, K. (1987) »Race, Family Structure, and Delinquency: A

Test of Differential Association and Social Control Theories«, American Sociological

Review, 52(6): 826-840.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

91..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

79. McMullen, J. C. (1999) A Test of Self-control Theory Using General Patterns

of Deviance, Blacksburg: Doctor of Philosophy in Sociology:Virginia Polytechnic

Institute.

80. Mendez, J. J., Bauman, S., & Guillory, R. M. (2012) »Bullying of Mexican

Immigrant Students by Mexican American Students: An Examination of Intracultural

Bullying«, Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 34(2): 279-304.

81. Moon, B., & Alarid, L. F. (2014) »School Bullying, Low Self-Control, and

Opportunity«, Journal of Interpersonal Violence, - published online, 1-18.

82. Moon, B., & Jang, S. J. (2014) »A General Strain Approach to Psychological and

Physical Bullying:A Study of Interpersonal Aggression at School«, Journal of

Interpersonal Violence, 29(12): 2147-2171.

83. Moon, B., Hwang, H.-W., & McCluskey, J. D. (2011) »Causes of School Bullying

: Empirical Test of a General Theory of Crime, Differential Association Theory, and

General Strain Theory«, Crime & Delinquency, 850-880.

84. Moon, B., Morash, M., McCluskey, C. P., & Hwang, H.-W. (2009) »A

Comprehensive Test of General Strain Theory«, Journal of Research in Crime and

Delinquency, 46(2): 182-212.

85. Nofziger, S. (2008) »The ''Cause'' of Low Self-Control: The Influence of Maternal

Self-Control«, Journal of Research in Crime and Delinquency, 191-224.

86. Owens-Sabir, M. C. (2007) The Effects of Race and Family Attachment on

Self-Esteem, Self-Control, and Delinquency, New York: LFB Scholarly Publishing

LLC.

87. Papanikolaou, M., Chatzikosma, T., & Kleio, K. (2011) »Bullying at School: The

role of family«, Social and Behavioral Sciences, 29: 433-442.

88. Papanikolaou, M., Chatzikosma, T., & Kleio, K. (2011) »Bullying at School: The

role of family«, Social and Behavioral Sciences, 29: 433-442.

89. Park, N. K. (2010) Understanding school bullying: A general theory of crime

and empirical findings , (Master Of Science In Justice Policy , The University Of Texas At San Antonio) . 90. Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2011) »Traditional and Nontraditional Bullying

Among Youth: A Test of General Strain Theory«, Youth & Society, 727-753.

91. Peleg-Oren, N., Cardenas, G. A., Comerford, M., & Galea, S. (2012) »An

Association Between Bullying Behaviors and Alcohol Use Among Middle School

Students«, The Journal of Early Adolescence, 32(6): 761–775.

92. Perkins, H. W., Craig, D. W., & Perkins, J. M. (2011) »Using social norms to

reduce bullying: A research intervention among adolescents in five middle schools«,

Group Processes & Intergroup Relations, 14(5): 703–722.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

94 تابستان، 1یم، شمارهچهاری دورهفرهنگی، -ی اجتماعیی مطالعات توسعهفصلنامه...... .........91

93. Peters, M. P., & Bain, S. K. (2011) »Bullying and Victimization Rates Among

Gifted and High-Achieving Students«, Journal for the Education of the Gifted,

34(624): 624-643.

94. Pfeiffer, J. P., & Pinquart, M. (2014) »Bullying in German boarding schools: A

pilot study«, School Psychology International, 35(6): 580–591.

95. Reiss JR, A. J., & Rhodes, A. L. (1964) »An Empirical Test of Differential

Association Theory«, Journal of Research in Crime and Delinquency, 1(1): 5-18.

96. Rigby, K. (2003) Stop the bullying : A handbook for schools, Melbourne: Acer

Press.

97. Rigby, K., & Barrington, T. E. (2010) How schools counter bullying,

Camberwell: Acer Press.

98. Rigby, K., & Cox, I. (1996) »The contribution of bullying at school and low self-

esteem to acts of delinquency among Australian teenagers«, Personality and Individual

Differences, 21(4): 609-612.

99. Rivers, I., Duncan, N., & Besag, V. E. (2007) Bullying : A handbook for

educators and parents, Westport: Praeger.

100. 100.Sanders, C. E., & Phye, G. D. (2004) Bullying Implications for the

Classroom, london: Elsevier Academic Press.

101. 101.Siegel, L. J. (2010) Criminology: Theories, Patterns, and Typologies (tenth

ed.), Belmont: Wadsworth.

102. Smith, P. K., & Sharp, S. (1994) School bullying : Insights and Perspectives,

London: Routledge.

103. Spohn, R. E. (2012) »Delinquent Friends and Reactions to Strain: An Examination

of Direct and Indirect Pathways«, Western Criminology Review, 13(1): 16-36.

104. Stöber, J. (2001) »The Social Desirability Scale-17 (SDS-17): Convergent validity,

discriminant validity, and relationship with age«, European Journal of Psychological

Assessment, 17: 1-20.

105. Strohmeier, D., Spiel, C., & Gradinger, P. (2008) »Social relationships in

multicultural schools: Bullying and victimization«, European Journal of

Developmental Psychology, 5(2): 262 – 285.

106. Topcu ,Ç . ,& Erdur-Baker ,Ö .(2012) »Affective and cognitive empathy as

mediators of gender differences in cyber and traditional bullying « , School Psychology

International, 33(5): 550-561

107. Totura, C. M., MacKinnon-Lewis, C., Gesten, E. L., Gadd, R., Divine, K. P.,

Dunham, S., & Kamboukos, D. (2008) »Bullying and Victimization Among Boys and

Girls in Middle School:The Influence of Perceived Family and School Contexts«, The

Journal of Early Adolescence, 29(4): 571-609. 108. Unnever, J. D., & Cornell, D. G. (2003) »Bullying, Self-Control, and Adhd«,

Journal of Interpersonal Violence, 129-149.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0

99..................................................................... آموزانتحلیل اجتماعی قلدری در میان دانش

109. Unnever, J. D., & Cornell, D. G. (2003) »Bullying, Self-Control, and Adhd«,

Journal of Interpersonal Violence, 18(129): 129-147.

110. Vazsonyi, A. T., Pickering, L. E., Junger, M., & Hessing, D. (2001) »An Empirical

Test of a General Theory of Crime: A Four-Nation Comparative Study of Self-Control

and the Prediction of Deviance«, Journal of Research in Crime and Delinquency,

38(2): 91-131.

111. Walklate, S. (2007) Understanding criminology : Current theoretical debates

(3rd ed.), Berkshire: Open University Press.

112. Wareham, J., Cochran, J. K., & Sellers, C. S. (2005) »Community, Strain, and

Delinquency: A Test of a Multi-Level Model of General Strain Theory«, Western

Criminology Review, 6(1): 117-133.

Dow

nloa

ded

from

jour

nals

.sab

z.ac

.ir a

t 5:2

1 +

0330

on

Mon

day

Janu

ary

13th

202

0