27/04/16  

1  

SAĞLIK BAKIM VE HASTA HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI�

Yıldız DEMİRBAŞ

TÜRKİYE’DE YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN EĞİTİMİ,

SERTİFİKASYONU VE DAĞILIMI

Yoğun Bakım Hemşiresi Kimdir?

Dünyada ve Ülkemizde Yoğun Bakım Hemşireliği

Dünyada ve Ülkemizde Yoğun Bakım Ünitelerinin Tarihsel Gelişimi

Türkiye’de Yoğun Bakım Hemşireliğinin Eğitimi ve Sertifikasyonunun Tarihsel Gelişimi

Sertifikasyon Nasıl Olmalı?

Dünyada Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifikasyon Eğitimi

Türkiye'de Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifikasyon Eğitimi

Türkiye'de Yoğun Bakım Hemşirelerinin Dağılımı

YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE SAĞLIK BAKIM VE HASTA

HİZMETLERİ

YOĞUN BAKIM HEMŞİRESİ KİMDİR? Yoğun bakım hemşireliği, çok özel eğitimleri ve uygulamaları kapsayan; yaşamı tehdit altında bulunan kritik hastanın en uygun bakımı alabilmesi için araştırma sonuçlarından

yaralanmayı gerekli kılan, özel olarak eğitilmiş, lisanslandırılmış hemşireler tarafından icra edilen, meslekler arası bir ekibin parçası olan, iletişim becerileri ve uyumlu çalışmayı

gerektiren bir hemşirelik alanıdır.             Bucknall TK, Thomas SA.(1995) Clinical decision-making in critical care. Aust J Adv Nurs; 13: 10-17. American Association of Critical Care Nurses (AACN) http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf Erişim tarihi: 18.01.2016

DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ

Yoğun Bakım Servislerinde tedavi gören hastaların kritik hastalar olması, tedavi süreçlerinde kullanılan cihaz ve ekipmanların özel ve karmaşık yapıda olması, ölüm riski altında olan hastalara ani durumlarda acil müdahalelerin gerekmesi yoğun bakım hemşirelerinin özellikle nitelikli ve iyi eğitimli olmalarını zorunlu kılmaktadır. ICN göre nitelikli hemşire yetiştirilmesi için s ü r e k l i e ğ i t i m s a ğ l a n m a s ı g e r e k t i ğ i bildirilmektedir. Buda oryantasyon, hizmet içi eğitim kadar sertifika programlarının yapılması ile mümkün olmaktadır. Yapılan çalışmalarla yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin sertifikalı olmaları ile hasta güven l iğ i n in s ağ l anmas ı , gö rev ye tk i sorumluluğun bilinmesi arasında pozitif anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır.

WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum http// www.euro.who.int/document/e81552.pdf. : Erişim tarihi:19.01.2016 www.medicana.com.tr/hemşirelik/bilimsel-yayinlar/2014-Nitelikli - Bakima-Ulaşma-Yollari.pdf Galender K, Blengen MA; (2009) Competence and certification of registered nurses and safety of patients in intensive care units, Am J Crit Care,;18(2), s:106-13

27/04/16  

2  

İzmir Güney Kamu Hastaneleri Birliği «Hemşirelerde Görev Tanımı Bilinci» konusunda 13 sağlık tesisinde, 1307 hemşire üzerinde bir çalışma yapmıştır. 1. Sertifikalı hemşirelerin görevleri daha iyi bildikleri ve yerine getirdikleri tespit edilmiştir. (p≤ 0,05) 2. Yoğun bakımlarda çalışan hemşirelerin görev, yetki ve sorumluluklarını diğer servislerde çalışan hemşirelere göre daha fazla bildikleri saptanmış. 3. Yoğun bakım hemşirelerinin görevlerini sorumlu hemşire, çocuk ve ameliyathane hemşirelerinden daha fazla “benimsedikleri” saptanmıştır.

1. Baykal Ü, Sökmen S. İstanbul’daki kamu hastanelerinde görevli servis sorumlu hemşirelerinin yönetim eğitimi gereksinimlerinin analizi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10: 2- 11. 2. Atik G. Hemşirelerin mevzuata dayalı işlevleri hakkında hemşire öğretim elemanları ve hemşire yöneticilerin görüşlerinin belirlenmesi.Haliç Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi. İstanbul: 2008.

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ SERTİFİKASYON İLİŞKİSİ DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE YoĞun bakım

ÜNİTELERİ TARİHSEL GELİŞİMİ • Yoğun bakım akut hayatı tehdit edici hastalıkları olan hastaların hastanedeki ayrı bir bölümde bakılması

gerekliliğinin fark edilmesiyle doğmuştur.

•  1800’lü yıllarda Florence Nightingale ameliyat sonrası hastaların ayrı bir alanda bulunmasının avantajlarını tanımlamıştır.

•  1900’lerde Baltimore’daki John Hopkins hastanesinde 3 hastalık bir nöroşirürji yoğun bakım ünitesi açılmıştır.

• Bunu Chicago’daki prematür infant ünitesi izlemiştir.

•  1950’lerde mekanik ventilasyonun gelişmesiyle birlikte bu terapiyi alan hastaların belirli bir lokalizasyonda bakılması gereksinimiyle yoğun bakım ünitesi fikri gelişmiştir.

• Ülkemizde ilk reanimasyon servisi 1959 da Haydarpaşa Numune Hastanesinde, daha sonra 1970 yılında İstanbul Tıp Fakültesinde Dr. Cemalettin ÖNER tarafından kurulmuştur.

TÜRKİYE’DE YoĞun bakIm HEMŞİRELİĞİ eĞİtİmİ ve sertİfİkasyonunun TARİHSEL

GELİŞİMİ •  1998 Sağlık Bakanlığı ve Üniversiteler İşbirliği ile Türkiye’de ilk sertifikasyon programı

yapıldı.

•  2002 Yoğun Bakım Ünitesinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Eğitimine ve Sertifikalandırılmasına Dair Yönerge yayınlanmıştır.

•  2007’ de Yoğun Bakım Ünitelerinin Yeniden Yapılandırılması İçin Esasların açıklandığı yönerge yayınlanmış ve yoğun bakım ünitelerinde istihdam edilecek hemşire sayıları standardize edilmiştir.

•  19 Nisan 2011 Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayınlanmış ve Yoğun Bakım Hemşiresinin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir.

•  2014 Yoğun Bakım Ünitesinde çalışan personelin eğitim ve sertifikalandırılmasına ait yönerge ile eğitim içeriği ve eğitim merkezi olma kriterleri yenilenmiştir.

•  Türkiye'de lisans seviyesinde eğitim veren hemşirelik Yüksekokulu/fakülte/ bölümlerinden 6 tanesinde teorik yoğun bakım hemşireliği dersi verilmekte iken, 2 özel üniversitede yüksek lisans seviyesinde yoğun bakım hemşireliği programı bulunmaktadır.

• Çelik S, Veren F, (2009), Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Hemşirelik Okullarında Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi, Yeni Tıp Dergisi; 26, s: 226-229

sertİfİkasyon nasIl olmalI?

•  Avrupa Yoğun Bakım Hemş ireleri Dernekleri Federasyonu (EfCCNa) özel dal hemşireliğinin mezuniyet sonrası bir program olması ve eğitimin teorik/klinik uygulama kısımlarından oluşması gerektiğ ini bildirmektedir.

•  WHO; Yoğun bakım hemşireliği kursunun, başarılı olabilmesi için haftalık en az 30 saat, toplamda 1200 saat olması gerektiğini, tam zamanlı eğitimin tercih edildiğini ancak part-time uzaktan eğitim gibi seçeneklerin ülkelerin kaynaklarına göre değerlendirmeye açık olunması gerekliliğini bildirmektedir.

EfCCNa Europen federation of Critical Care Nursing Associations http://www.efccna.org/nursing-research/research Erişim Tarihi: 19.01.2016 WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and Midwives, Copenhagen, S: 7

Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ Sertİfİkasyon EĞİtİmİ-1

•  Avrupa’da yoğun bakım sertifika eğitimi teorik kısmının bir üniversite ya da uygun enstitüde yapılması öngörülmektedir.

•  Eğiticilerin akademik niteliklere sahip, yoğun bakım deneyimi olan kişilerden seçilmesi istenmektedir.

•  Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Eğitiminin tüm üye ülkelerde akreditasyonunun sağlanması için teorik ve pratik eğitim sırasında kursiyerlerin kredi toplaması istenmekte ve kurs sonunda 60 kredi toplanmış olması gerektiği belirtilmektedir.

WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and Midwives, Copenhagen,

Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ Sertİfİkasyon EĞİtİmİ - 2  

•  Amerika’da yoğun bakım hemşireliği sertifika başvurusu için ön koşullar belirlenmiştir. Buna göre en az lisans mezunu hemşireler arasından, kardiyak hayat desteği sertifikasına sahip, yasal zorunluluk olmamakla birlikte yoğun bakım deneyimi olan ve tanımlanan teknik, bilgisayar ve kişiler arası iletişim becerileri bulunan kişiler yoğun bakım hemşireliği kursuna kabul edilmektedir.

•  Sertifika programları ücretlidir. •  Uzaktan eğitim, tam zamanlı eğitim seçenekleri

bulunmaktadır. •  Uygulamalı eğitimin en az 432 saatinin doğrudan yatak başı

yoğun bakım hemşireliği uygulaması olarak yapılması istenmektedir.

•  Kurs sonunda sertifika sınavı yapılmaktadır.

American Association of Critical Care Nurses (AACN) http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf Erişim tarihi: 18.01.2016

27/04/16  

3  

Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ Sertİfİkasyon EĞİtİmİ - 3  

•  Avusturalya’ da yüksek lisans eğitimi olarak düzenlenmektedir. •  Sydney Üniversitesinde Yoğun Bakım Hemşireliği eğitimi tam zamanlı 3

yarı yıl, yarı zamanlı 5 yarı yıl olarak uygulanmaktadır. Program süresince 60 kredilik ders alınması kuralı bulunmaktadır.

•  Mezuniyet sonrası eğitim kapsamında ayrıca yarı zamanlı bir yıllık sertifika programı da bulunmaktadır. Her sömestrde 2 konuda çalışma yapılması gerekmektedir. Program kapsamında 3 farklı spesifik yoğun bakım alanına ait temel konularda 24 kredilik eğitim verilmektedir.

•  Programa katılmak için Sydney veya eşdeğer bir üniversitede lisans seviyesinde mezun olmak, en az 5 yıllık uzman hemşirelik deneyimi bulunmak, Avustralya'da hemşirelik yapıyor olmak ve İngilizce dil yeterliliğine sahip olmak gerekliliği bulunmaktadır. Ayrıca yoğun bakım ortamında çalışıyor olmak, gerekli klinik değerlendirmeleri üstlenmek üzere kendi yöneticisinden ve danışmanından bir destek açıklaması almak durumundadır.

•  Bu programlar ücretli olarak uygulanmaktadır.

Sdney University http://sydney.edu.au/courses/graduate-certificate-in-intensive-care-nursing , Avustralya, Erişim Tarihi: 19.01.2016

Türkİye’de yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ sertİfİkasyon EĞİtİmİ

•  Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesisleri yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşire ve sağlık memurlarına yönelik; nitelikli insan gücü yetiştirilmesi ve çalışan personelin hizmetle ilgili adaptasyonunun sağlanması ve sertifikalandırılması amacıyla; «Yoğun Bakım Ünitesinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Eğitimine ve Ser t i f ika landı r ı lmas ına Dai r Yönerge» doğrultusunda Sağlık Bakanlığı tarafından dönemler halinde sertifikasyon eğitimi düzenlenmektedir.

Türkİye’de yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ sertİfİkasyon EĞİtİmİ-2  

•  Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Eğitim Standartlarına göre; •  Eğitim merkezi en az dört farklı branşta hizmet veren yoğun bakım

üniteleridir. •  Teorik ve uygulamalı eğitim yapılmaktadır. •  Kursiyer kabulünde standart başvuru koşulu bulunmamaktadır. •  Eğitime devam zorunluluğu bulunmaktadır. (%10 yasal mazeretle

devamsızlık yapılabilir) •  Eğitim klinik rehber hemşireler gözetiminde yapılmaktadır. •  Eğitim müfredatı Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmekte ve

standart olarak uygulanmaktadır. •  Sertifika 5 yıl süre ile geçerli sayılmaktadır. •  Resertifikasyon sınavları ile yenilenmesi planlanmaktadır. •  Sertifikalar Sağlık Bakanlığı tarafından tescillenmektedir.

Sağlık Bakanlığı (2015) Yoğun Bakım Hemşireliği Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları , Ankara

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ SERTİFİKASI EĞİTİMİ VERİLEN İLLER

-

-

Toplam 42 Merkez26 İl

Yoğun Bakım Ünitesi Sertifikalı Eğitim Verilen İller

55 0

1

İl S

ay

ısı

Değ

er A

ra

lığ

ı

26

0

6

BitlisElazığ

Adana

Adıyaman

Ağrı

Afyonkarahisar

Amasya

Kahramanmaraş

Ankara

Antalya

Artvin

Aydın

Bingöl

Balıkesir

Bilecik

Diyarbakır

Bolu

Burdur

BursaÇanakkale

ÇankırıÇorum

Denizli

Edirne

Erzincan

Erzurum

Eskişehir

Gaziantep

Giresun

Gümüşhane

Düzce

Hakkari

Hatay

Isparta

Mersin

İstanbul

İzmir

Kars

Kastamonu

Kayseri

Kırklareli

Kırşehir

Kocaeli

Konya

Kütahya

MalatyaManisa

MardinMuğla

Muş

Nevşehir

Niğde

OrduRize

Sakarya

Samsun

Siirt

Sinop

Sivas

Tekirdağ

Tokat

Trabzon

Tunceli

Şanlıurfa

Uşak

Van

Yozgat

Zonguldak

Aksaray

Bayburt

Karaman

Kırıkkale

Batman

Şırnak

Bartın

Ardahan

Iğdır

Yalova

Karabük

Kilis

Osmaniye

2

0

0

0

0

6

0

1

1

0

0

0

0

0

0

0

2

1

02

0

1

1

0

0

1

1

1

0

0

0

00

0

5

3

0

0

1

0

0

0

3

1

10

1

00

0

0

0

00

1

1

0

0

1

0

0

1

0

1

0

1

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

OECD ÜLKELERİNDE HEMŞİRE SAYISI, 2000, 2013

TKHK (2015) OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye, Ankara

SaĞlIk bakanlIĞI-ÜNİVERSİTE-ÖZEL HEMŞİRE VE EBELERİN DAĞILIMI

Türkiye’de hemşire ve ebe olarak görev yapan toplam 152.873 sağlık personeli mevcut olup; 26.991’i ebe, 125.882’si hemşiredir. Çalışanların % 69’u Sağlık Bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda hizmet vermektedir.

27/04/16  

4  

YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRE- EBELERİN TOPLAM ÇALIŞAN HEMŞİRE – EBEYE

ORANI (tkhk 2016)  

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna bağlı yoğun bakım ünitelerinde hizmet veren ebe- hemşire sayısı toplam ebe-hemşire sayısının %10 unu oluşturmaktadır.  

YOĞUN BAKIM SEVİYELERİNE GÖRE ÇALIŞAN HEMŞİRE- EBE DAĞILIMI (tkhk 2016)

YOĞUN BAKIM YATAK SAYISININ TOPLAM YATAK SAYISINA ORANI (tkhk 2016 mART)

ERİŞKİN YOĞUN BAKIM SEVİYELERİNE AİT YATAK SAYILARININ SAĞLIK BAKANLIĞI-ÜNİVERSİTE-ÖZEL

DAĞILIMI (2015)

YOĞUN BAKIM YATAK SAYILARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI (tkhk 2015)

ERİŞKİN YOĞUN baKIM ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN SERTİFİKA DAĞILIMI (tkhk 2015)

TKHK (2015) 2. Yönetici Çalıştayı, Eğitim ve AR-GE Daire Başkanlığı Sunumu, http://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/187a0b81191b4cee903daedc6eecdbbb.pdf Erişim Tarihi: 02.02.2016 TKHK (2015) Türkiye Bilgi Notu Oluşturma Modülü, İstatistik ve Analiz Daire Başkanlığı, raporsaglik.gov.tr Erişim Tarihi: 02.02.2016

Türkiye Kamu Hastanelerine bağlı sağlık tesislerinde görev yapan hemşirelerin %31’inin yoğun bakım hemşireliği sertifikası bulunmaktadır.

27/04/16  

5  

Sonuç •  Sertifikalı çalışan sayısı artırılmalı, •  Katılımcıların nitelikleri detaylandırılmalı, •  Yoğun Bakım Hemşireliği Yüksek lisans programları teşvik

edilmeli, •  Eğitim müfredatının standartlığı gibi eğitici eğimleri ile

eğitimcilerinde aynı eğitimi almaları sağlanmalı, •  Akademisyenler Sağ l ık Bakanlığ ına bağ l ı eğ i t im

merkezlerinde de eğitim programına dahil edilmeli, •  Dünya uygulamalarında olduğu gibi sertifika programı sonrası

lisanslandırma sınavı standart olarak tek merkezli yapılmalı, •  Yoğun bakım hemşireliği sertifikasına sahip olarak yoğun

bakımda çalışıyor olmanın maddi getirisi olmalıdır.

hedeflerİMİZ  •  Sağlık Bakım ve Hasta Hizmetleri Daire Başkanlığı olarak; •  Hazırlanmakta olduğumuz yoğun bakım üniteleri klinik

rehberi ile yoğun bakım hemşirelik hizmetlerinin standardize edilmesini,

•  Hazırlanan klinik rehber doğrultusunda etkili bir hizmet içi eğitim uygulanmasını,

•  Klinik rehbere dayalı performans değerlendirme kriterlerinin bulunduğu ve performans ölçümünün yapılacağı tüm sürecin planlandığı rehber ile uygulamaya yönelik sistem geliştirmeyi hedeflemekteyiz.

KAYNAKLAR •  American Association of Critical Care Nurses (AACN)

http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf Erişim tarihi: 18.01.2016 •  Atik G. Hemşirelerin mevzuata dayalı işlevleri hakkında hemşire öğretim elemanları ve hemşire yöneticilerin görüşlerinin

belirlenmesi. Haliç Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi. İstanbul: 2008. •  Baykal Ü, Sökmen S. İstanbul’daki kamu hastanelerinde görevli servis sorumlu hemşirelerinin yönetim eğitimi

gereksinimlerinin analizi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10: 2- 11. •  Bucknall TK, Thomas SA.(1995) Clinical decision-making in critical care. Aust J Adv Nurs; 13: 10-17. •  Çelik S, Veren F, (2009), Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Hemşirelik Okullarında Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi, Yeni Tıp

Dergisi; 26, s: 226-229 •  EfCCNa Europen federation of Critical Care Nursing Associations http://www.efccna.org/nursing-research/research Erişim

Tarihi: 19.01.2016 •  Galender K, Blengen MA; (2009) Competence and certification of registered nurses and safety of patients in intensive care

units, Am J Crit Care,;18(2), s:106-13 •  TKHK (2015) 2. Yönetici Çalıştayı, Eğitim ve AR-GE Daire Başkanlığı Sunumu,

http://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/187a0b81191b4cee903daedc6eecdbbb.pdf Erişim Tarihi: 02.02.2016 •  TKHK (2015) Türkiye Bilgi Notu Oluşturma Modülü, İstatistik ve Analiz Daire Başkanlığı, raporsaglik.gov.tr Erişim Tarihi:

02.02.2016 •  TKHK (2015) OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye, Ankara •  Sağlık Bakanlığı (2015) Yoğun Bakım Hemşireliği Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları , Ankara •  Sdney University http://sydney.edu.au/courses/graduate-certificate-in-intensive-care-nursing , Avustralya, Erişim Tarihi:

19.01.2016 •  WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and

Midwives, Copenhagen, S: 7 •  WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum http// www.euro.who.int/document/e81552.pdf. : Erişim tarihi:

19.01.2016 •  www.medicana.com.tr/hemşirelik/bilimsel-yayinlar/2014-Nitelikli - Bakima-Ulaşma-Yollari.pdf Erişim tarihi:19.01.2016

AYTÜN LEYMUN-2014

Bir araya gelmek başlangıç, bir arada durabilmek ilerleme ,birlikte çalışmak ise başarıdır …

21/03/2014

           

     

TEŞEKKÜRLER