Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe ...irmra.org/wp-content/uploads/2018/02/Annua-Report-2015-16-hindi.pdf · 57Jee Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe

=iegCeJeÊee J³eJemLeeheve ³eb$eCee SJeb he×leer keÀe heeueve keÀjles ngS mece³e hej, veefJeveleehetCe& SJeb efJeée ÞesCeer keÀer mesJeeSB heóeve keÀjvee ~

=nceejs ieénkeÀeW efkeÀ DeeJeM³eÊeÀeDeeW kesÀ Devegmeej jyeæ[ Glheeove keÀe efæ[peeF&ve, efJekeÀeme leLee GvnW mece³eesef®ele keÀjvee ~

=nceejs ieénkeÀeW keÀes Yejesmes kesÀ meeLe, efveYe&³e jnves ³eesi³e leLee menpelee mes GheueyOe nesvesJeeueer heefj#eCe SJeb cegu³eebkeÀve mesJeeSB heóeve keÀjvee ~

=heéfMe#eCe GheueyOe keÀjekesÀ jyeæ[ SJeb Dev³e Glheeo kesÀ efvecee&lee SJeb Debeflece GheYeesÊeÀe kesÀ leb$e kesÀ efJe<e³e keÀer me#ecelee keÀes yeæ{evee ~

=ueieeleej megj#ee ceW megOeej kesÀ efueS he´³eeme, Deewj nceejs meYeer efnleOeejkeÀeW kesÀ ceveesyeue Deewj keÀece kesÀ ceenewue mebyebefOele keÀe³ee&vJe³eve Deeblejjeäêr³e ceevekeÀ~

efoveebkeÀ : 8-07-2015 [e@. kesÀ. jepekegÀceej

efveosMekeÀ

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe

iegCeJeÊee veerefle

57JeeJeeef<e&keÀ efjHeesì&

2015-16Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe

Sme/[er

1

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe57JeeJeeef<e&keÀ efjHeesì&

2015-16

2

ue#³e

¢eqä

= efve<He#elee

DeKeCæ[lee

efJeéemeveer³elee

Glke=Àÿlee

=

=

=

veweflekeÀ cetu³e

ieénkeÀeW keÀes veefJevelee SJeb cetu³eJee|Oele mesJeeDeeW kesÀ meeLe efJeée ÞesCeer keÀer jyeæ[ SJeb Dev³e meeceûeerDeeW keÀer DevegmebOeeve, efJekeÀeme, heefj#eCe SJeb heéfMe#eCe keWÀê heóeve keÀjves nslet mecehe&Ce YeeJevee jKevee ~

jyeæ[ leLee mebyebefOele GÐeesieesb keÀes GvekeÀer JeweféekeÀ mheOee&lcekeÀ ceW megOeej ueeves kesÀ efueS GvekeÀer Jew%eeefvekeÀ leLee lekeÀveerefkeÀ DeeJeM³eÊeÀeDeeW keÀes hetje keÀjves nslet mesJeeSB heóeve keÀjvee ~


2015-16

3

DeO³e#e Þeer. Deej.Jner.ieebOeer peerDeejheer efue. 510,’S’ eEJeie, keÀesefnvetj efmeìer keÀcee|meDeue-1, efkeÀjesue jesæ[, Sue.yeer. Meem$eer ceeie& kesÀ yeepet ceW, kegÀuee& (heeq½ece), cegbyeF&[email protected] ¬eÀë-67082500/2600/He@ÀkeÌme-67082599 ceesyeeF&ue veb.-: 9820153094

Yeejle mejkeÀej,meb³egÊeÀ meef®eJe, [er.Dee³e.heer.heer. veF& efouueerGhe efveosMekeÀ, [er.Dee³e.heer.heer. veF& efouueermeg Þeer. megefvelee ³eeoJe efveosMekeÀ Fbìerûesìsæ[ HeÀe³eveevme eEJeie, JeeefCep³e Deewj GÐeesie ceb$eeue³eDeewÐeesefiekeÀ veerefle SJeb mebJeOe&ve efJeYeeie, GÐeesie YeJeve, veF& efouueer 110 011.otjOJeefve ¬eÀ. 011-23062794 / 9013134546 [email protected]

Jew%eeefvekeÀ Deewj DeewÐeeefiekeÀ DevegmebOeeve heefj<eo (meerSmeDeeF&Deej) [e. Sme.kesÀ.osMeheeb[s -: Jew%eeefvekeÀë-peer Jew%eeefvekeÀ Deewj DeewÐeesefiekeÀ DevegmebOeeve efJeYeeieefJe%eeve Deewj heéwÐeesefiekeÀer ceb$eeue³e, Yeejle mejkeÀej heéwÐeesefiekeÀer YeJeve, ve³ee cesnªueer jesæ[, veF& efouueer -: 110 [email protected]

cenejeä^ mejkeÀej, efce. S.Deej.®eeboesjerkeÀj meb³egÊeÀ efveoxMekeÀ, GÐeesie efJeYeeie, keÀeskeÀCe heÝeeie, SceDeeF&[ermeer keÀe³ee&ue³e, keÀe@chueskeÌme efyeeÅu[ie, Jeeieues DeewÐeesefiekeÀ #es$e, þeCes, (ceguetb[ ®eskeÀ veekeÀe kesÀ heeme)- 400 60425828504 , 22026955

Yeejleer³e heefjceeCe ceb[ue : (yeer DeeF& Sme) Þeer.æ[er.kesÀ.vee³ej - hećegKe meom³e, Jew%eeefvekeÀ peer Deewj æ[eræ[erpeer (ceevekeÀerkeÀjCe) Yeejleer³e heefjceeCe cebæ[ue ceevekeÀ YeJeve, 9 yeneogjMeen peHeÀej ceeie&, veF& efouueer-110 002 otjOJeefve ¬eÀ. 011-23231120

Þeer. Sve.kesÀ.kebÀmeeje-JewkeÀefuHekeÀ meom³eSme.meer.Sve.ÒecegKe (Heermeer[er)Yeejleer³e ceevekeÀ y³etjes, ceevekeÀ YeJeve, 09, yeneotj Mene peeHeÀj ceeie&, veF& efouueer-110002otjOJeveer ¬eÀ.: 011-23231120

jyeæ[ yees[& [e@. pescme peskeÀye, DevegmebOeeve efveosMekeÀ

Meemeer Heefj<eo 2015-16 kesÀ meom³e

Yeejleer³e jyeæ[ DevegmebOeeve mebmLee, jyeæ[ yees[&, keÀesÆe³ece 686 009 0481.2353311 ceeie& heefjJenve ceO³eJeleea mebmLee (meerDeeF&Deejìer ) efveoxMekeÀ,ceeie& heefjJenve ceO³eJeleea mebmLee (meerDeeF&Deejìer)efveosMekeÀ,hegves-veeefmekeÀ jesæ[,heesmì yee@keÌme veb. 1897 Yeesmejer, hegves -411 026 otjOJeefve ¬eÀ. 9520-27125177

DeefKeue Yeejleer³e jyeæ[ GÐeesie mebIe (SDeeF&DeejDeeF&S )Þeer.³eesiesMe Sme. ueeefþ³ee, efveosMekeÀ ueeefþ³ee jyeæ[ cewv³et. kebÀ.heé.ueer.meeefkeÀveekeÀe, kegÀuee&-DebOesjer jesæ[, cegbyeF&-400 07228519140/144

Þeer. Sce.SHeÀ.Jnesje,Pesefvele DeewÐeesefiekeÀ jyeæ[ GlheeokeÀ heé.efue.144 He´Àer hesme neGme, 215 He´Àer hesme pejveue ceeie&, vejerceve heeBF&vì, cegbyeF&-400 021, Yeejle otjOJeefve ¬eÀ.+91-22-2288 5888E-mail : [email protected]

Dee@ìesceesefìJn ìe³ej cewv³etHewÀkeÌ®ejme& DemeesefmeSMeve.(SìerSceS)

jeefpeJe yegOejepee, cene efveosMekeÀ, hećegKe Dee@ìesceesefìJn ìe³ej GlheeokeÀ mebmLee, heerS®eæ[er neGme, 4 Lee cepeuee,Sefme³eve iescme eqJnuespe kesÀ meeceves,efmejer FeqvmììîegMeveue Sefj³ee ,veF& efouueer 110 016. E-mail : rajiv.atmaindia.orgceesyeeF&ue : 09810555011otjOJeefve ¬eÀ. 011-26851187

Þeer. efJeve³e efJepe³eJee|ie³ee, meef®eJe, JewkeÀequhekeÀ meom³e, Yeejleer³e ìe³ej leebef$ekeÀer meueenekeÀej meefceefle, (Dee³eìerìerSmeer), heerS®e[er neGme, 4 Leer cebefpeue, Dee@HeÀ SefMe³eve iescme eqJnuespe,efmejer FbìerìîegMeveue Sefj³ee, veF& efouueer - 110 016 ceesyeeF&ue :- 09810498181E-mail : [email protected]

GÐeesie #es$e mes ®eboeoej meom³eæ[e@.[yu³et.efceuevme, ef$eJesveer jyeæ[, 08, hegbpeeveer DeewÐeesefiekeÀ #es$e,Keesheì, þeCes - 400601 [email protected]

[email protected]&ue :- 09320804050

Þeer.peer.S.efvePeeJeve,keÌJeefueìer heeueerceme& heé.efue, #es$e ¬eÀ. S-471, meæ[keÀ ¬eÀ.28, Jeeieues DeewÐeesefiekeÀ #es$e, þeCes - 400 604.ceesyeeF&ue :- 9820292285 otjOJeefve ¬eÀ. 25820342

DeeF&DeejSceDeejS,efveosMekeÀ

Deecebef$ele GÐeesie kesÀ mebheke&À kesÀ efueS,Þeer. efvejpe þkeÌkeÀj,he´sefmepeve jyeæ[ Fbæ[mìêrpe heé.efue. meer -45, jesæ[ veb. 25, Jeeieues Fmìsì, þeCes - 400 604otjOJeefve ¬eÀ. 25821778/ 25834360ceesyeeF&ue :- [email protected] / [email protected]

Þeer.æ[er.pes.Ye©®ee, efYecejepekeÀe FcheskeÌme efue. (yeerDeeF&Sue) 184-yeer, ceskeÀj ìe@Jej ‘ F, 18 HeÌueesj, keÀHeÀ Hejs[, cegbyeF& -400 005, [email protected]&ue :- 9820295609otjOJeefve ¬eÀ. : 91.22.40504050

Þeer. Jner. kesÀ. efceÞeepes kesÀ ìe³eme& De@C[ efueefceìs[ eEuekeÀ neGme,yeneotj Mene peeHeÀj ceeie&,veF& efouueer-110 002.

efce. he´Meevle yeer. ue@vkeÌmesme Fbef[³ee heé.efue., cegbyeF&[email protected]

[e@. Deej.kesÀ.ceeLeve,efjJejìskeÌme-keÀe uesìskeÌme Fbef[³ee heé.efue.2-yeer, jspeWì he@uesme, veF& 20 (hetjevee 151) nyeeryegune jes[, ìer. veiej, ®esVeF&-600 [email protected]@vsnl.comceesyeeF&ue :- 09840025972

[e@. Deej. cegKeesheeO³ee³e, efveosMekeÀ nefj MebkeÀj eEmeIeeefve³ee Fueesmìesceme& S@C[ ìe³ej mebMeesOeve mebmLeeve, nmes$eer, pes.kesÀ.ieéce, kebÀ¬eÀesueer, jepemecebo - 3131 342, jepemLeeve, Yeejle [email protected]

[e@. Sce.Sme.ye@vepeea [email protected]&ue :- 9820430420


2015-16

4

DeO³e#e keÀe mebosMe

megheÝeele !

osJeer³eeW Deewj meppeveeW,

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe (DeeF&DeejSceDeejS) keÀer 57 Jeer Jeee|<ekeÀ Deece yewþkeÀ ceW DeehekeÀe mJeeiele keÀjves ceW cegPes

yengle KegMeer nes jner nw ~ efveosMekeÀ keÀer efjheesì& Deewj 31, cee®e& 2016 hej meceehle nesvesJeeues efJeÊe Je<e& kesÀ efueS uesKee heefj#ekeÀ kesÀ

Jeee|<ekeÀ uesKee efjheesì& kesÀ meeLe Jeee|<ekeÀ efjheesì& DeehekeÀes heefj®eeefuele efkeÀS ieS nw Deewj meom³eeW kesÀ menceleer mes ceQ mecePelee ntB keÀer

Gmes he{e ie³ee nw ~

kegÀí meeueeW kesÀ efvejeMee Deewj keÀce ceveesYeeJe kesÀ yeeo efJeÊeer³e Je<e& 2015-16 ceW Guneefmele keÀjvesJeeuee yengle kegÀí nw ~ Fme meeue

Yeejleves p³eeoe De®ís J³eehekeÀ Deee|LekeÀ mebkesÀle efoKeeS nw ~ ®eeuet efJeÊe Je<e& kesÀ DeeKeerj ceW Yeejle ogefve³ee keÀer meyemes lespe

GYejvesJeeueer DeLe&J³eJemLee kesÀ ©he ceW ®eerve keÀes heej efkeÀ³ee nw ~ he´l³e#e efJeosMeer efveJesMe (SHeÀ[erDee³e) ves Fme meeue kesÀ oewjeve veF&

Tb®eeF& keÀes ígDee nw, yenghe#eer³e mebmLeeDeeW kesÀ efjheesì& Üeje Yeejleer³e DeLe&J³eJemLee keÀer ueieeleej efJekeÀeme nesves keÀe Yejesmee efoKeeves

mes yengle heéslmeenve efceuee nw ~

efJekeÀeme ceW yeeOee [euevesJeeueer cegêeeqmHeÀleer mes Deee|LekeÀ veerefle keÀes peKe[keÀj jKee Lee, Fme meeue kesÀ oewjeve ³en Yeer Deemeeve ngDee

Deewj efjpeJe& yeQkeÀ Dee@HeÀ Fbef[³ee megeqmLeleer ceW Dee ie³eer nw ~ ¬etÀ[ Deewj Jemlet eEkeÀcelees ceW vejceeF& Deeves mes Fme meeue kesÀ oewjeve

Yeejleer³e ®eeuet Keeles kesÀ Ieeìs keÀes ue#eCeer³e ©he mes keÀce efkeÀ³ee nw ~ Yeejle keÀer efve³ee&le ceW heéflemheOee& eE®eleepevekeÀ nesles ngS Yeer

J³eeheej Ieeìe Yeer keÀce nes ie³ee nw ~ Dee@ìes meskeÌìj, oesvees J³eeJemeeef³ekeÀ SJeb ³ee$eer Jeenve ceW ue#eCeer³e efJekeÀeme efoKee³ee nw ~ Yeejer

J³eeJemeeef³ekeÀ Jeenve ceW oes DebkeÀes kesÀ G®®e efJekeÀeme mes DeeOeejerkeÀ mebj®evee efJekeÀeme Deewj Keveve ieefleefJeOeer³ee ue#eCeer³e ©he mes ye{er

nw ~


2015-16

5

jyeæ[ Deewj ìe³ej GÐeesie kesÀ efueS ³en meeue mebefceÞe ©he keÀe jne nw ~ keÀ®®es ceeue keÀer efkeÀceles meJeex®®e mlej mes ueeYeheólee heéhle

keÀjves lekeÀ keÀce ngF& nw, ueskeÀerve heefjceeCe keÀce ngDee nw ~ efJeMes<eleë efve³ee&le yeepeej ceW ueieeleej ®euevesJeeueer ceboer mes efve³ee&le hej

Demej ngDee nw~ ìe³ej menerle ®eerve keÀer memleer jye[ JemletDeesves Fme meeue veF& Tb®eeF& keÀes mheMe& efkeÀ³ee nw ~ DeveskeÀ SceSmeSceF&

jyeæ[ ³egefveìme Fme ®eerve kesÀ Dee¬eÀceCe keÀe meecevee veneR keÀj mekeÀer Deewj Gvns Glheeove keÀe³e& keÀce ³ee yebo keÀjvee he[e nw ~ FmekesÀ

efmeJee³e osMe keÀer vew®³egjue jyeæ[ (SveDeej) Glheeove ceW efiejeJeì ngF& Deewj ceeBie SJeb Deehete|le kesÀ yeer®e keÀe Deblej Deewj yeæ{ ie³ee ~

meYeer efJehejerle heefjeqmLeleer kesÀ efKeueeHeÀ, jyeæ[ Deewj ìe³ej GÐeesie ves lespe keÀe³e&#ecelee ye{evee Deewj keÀce mes keÀce DeheefMeä mes

cegMkeÀerue keÀeueeJeOeer keÀes heej keÀjvee ueieeleej ®eeuet jKee nw ~ jyeæ[ / ìe³ej GÐeesie mebyebOeer meeue kesÀ oewjeve efkeÀS ieS Dee³eespeve /

meccesueve keÀer ceeefuekeÀe mes Fme ®egveewleerhetCe& keÀeueeJeOeer keÀe meecevee efJeéeeme kesÀ meeLe keÀjves kesÀ efueS De®íer he´LeeDeeW keÀes Deceue

keÀjvee mebYeJe ngDee ~

®eeuet efJeÊe Je<e& keÀer Meg©Deele mekeÀejelcekeÀ mebkesÀle mes ngF& nw ~ keÀce mes keÀce oes Ieìvee¬eÀce - De®íe ceevmetve Deewj Jemlet Deewj mesJee

keÀj (peerSmeìer) kesÀ efueS mebefJeOeeve megOeej efyeue - ìe³ej Deewj jyeæ[ meskeÌìj kesÀ efueS heéhleer keÀe ueeYeebMe osiee~

DeeF&DeejSceDeejS GÐeesie peiele kesÀ meeLe mebMeesOeve Deewj efJekeÀeme keÀes mene³³e keÀjves ceW DeieĆeer nw Deewj GÐeesie peiele kesÀ meeLe

nw~

Oev³eJeeo ~

Sme/[er,

jepeWê Jner.ieebOeer

DeO³e#e,


efveosMekeÀ Üeje Jeee|<ekeÀ efjHeesì& 2015-2016


efhe´³e meom³eieCe,

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe (DeeF&DeejSceDeejS) keÀer Je<e& 2015-2016 keÀer 57 Jeer Jeee|<ekeÀ efjheesì& he´mlegle

keÀjves ceW nceW he´meVelee nw ~

DeeF&DeejSceDeejS keÀe ieþve meve 1959 ceW Jew%eeefvekeÀ SJeb DeewÐeesefiekeÀ DevegmebOeeve mebIe kesÀ ªhe ceW nceejs osMe ceW jyeæ[

#es$e ceW yegefve³eeoer Deewj Deveghe´³egÊeÀ DevegmebOeeve SJeb efJekeÀeme ieefleefJeefOe³eeB Deewj mebyeboOe meeceieér keÀes yeæ{eJee osves kesÀ cegK³e nslet mes

efkeÀ³ee ie³ee nw ~ DeeF&DeejSceDeejS meesmee³eìer hebpeerkeÀjCe DeefOeefve³ece 1860, kesÀ lenle hebpeerke=Àle nw Deewj jyeæ[ GÐeesie, Deewj keWÀê

kesÀ heéfleefveefOe³eeW mes efceuekeÀj SkeÀ Meemeer heefj<eo Üeje Meeefmele nw ~ ³en heefj<eo keWÀê mejkeÀej SJebce jep³e mejkeÀejeW kesÀ jyeæ[ yees[&,

hećegKe DevegmebOeeve Deewj efJekeÀeme (Deej SC[ æ[er) heéfleÿeve, Mewef#eefCekeÀ mebmLeeveeW, JeeefCep³e SJebce GÐeesie ceb$eeue³e, veF& efouueer,

Yeejle mejkeÀej kesÀ he´MeemeefvekeÀ efve³eb$eCe kesÀ DeefOeve keÀe³e& keÀj jner nw~

iele 57 Je<eex mes DeeF&DeejSceDeejS ves ìe³ej Deewj iewj ìe³ej, oesveeW #es$eeW ceW Deheves keÀe³e&keÀueeheeW keÀe efJemleej efkeÀ³ee nw

Deewj GveceW efJeefJeOelee ueeF& nw Deewj ³en efJeée ceW efkeÀmeer Yeer heéfleeqÿle Deblejjeäêr³e mebmLeeve kesÀ yejeyej DevegmebOeeve SJeb efJekeÀeme

keÀe Devegþe Glke=Àÿlee keÀe keWÀê yeve ie³ee nw ~

jyeæ[, hee@ueercej, heWìme, jemee³eefvekeÀ Deewj Jem$e pewmes GÐeesie keÀF& Je<eex mes DeeF&DeejSceDeejS Üeje me=efpele

Del³eeOegefvekeÀ megefJeOeeDeeW Deewj FmekesÀ Jew%eeefvekeÀeW Üeje efJekeÀefmele efJeMes<e%elee keÀe Ghe³eesie keÀj jns nw ~

hejer#eCe Deewj hećeeCeve (ìe³ej Deewj iewj ìe³ej heefj#eCe), hejer#eCe, DevegmebOeeve Deewj Glheeo efJekeÀeme, hejeceMeea

mesJeeDeeW Deewj heé³eesefpele DevegmebOeeve kesÀ #es$eeW ceW Deheveer cegK³e efJeMes<e%elee kesÀ DeueeJee DeeF&DeejSceDeejS ves jyeæ[ Deewj mebyebefOele

GÐeesieeW keÀer peªjleeW keÀes hetje keÀjves kesÀ efueS efJeefYeVe #es$eeW ceW Deheves keÀe³e&keÀueeheeW keÀe efJeefJeefOekeÀjCe efkeÀ³ee nw ~


2015-16

6


2015-16

7

DeeF&DeejSceDeejS Üeje efkeÀS peeves Jeeues kegÀí keÀe³e&keÀueehe Fme he´keÀej nw~

?hejer#eCe Deewj hećeeCeve

?heéf¬eÀ³ee Deewj Glheeo efJekeÀeme

?meeceieér ®e³eve men ³eewefiekeÀ efJekeÀeme

?efjJeme& Fbefpeefve³eeEjie men Glheeo efJekeÀeme

?jyeæ[ Fbefpeefve³eeEjie Deewj heefjefcele lelJe efJeMues<eCe (SHeÀF&S)

?YeC[ejCe Deewj mesJee peerJeve Devegceeve

?ueIeg DeJeefOe Deewj uebyeer DeJeefOe kesÀ heeþîe¬eÀce

?jyeæ[ keÀewMeue efJekeÀeme mes mebyebefOele heeþîe¬eÀce

?heéfMe#eCe Deewj hejeceMe& mesJeeDeeW hej jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer Deewj he´³eesieMeeuee heýebOeve heĆeeueer (SueSceSme)

?iegCeJeÊee efve³eb$eCe/Deeéeemeve

?heéf¬eÀ³ee megOeej / mecem³ee meceeOeeve

?efJeHeÀuelee efJeMues<eve / HeÀesjWefmekeÀ peeB®e

?iegCeJeÊee uesKee hejer#ee Deewj peerSceheer uesKee mesJeeSB

DeeF&DeejSceDeejS keÀes Jew%eeefvekeÀ Deewj DeewÐeesefiekeÀ DevegmebOeeve efJeYeeie (æ[erSmeDeeF&Deej), Yeejle mejkeÀej, veF& efouueer Üeje ceev³elee oer ieF& nw ~ FmeceW SveSyeerSue, DeeF&SmeDees 9001, meerF&SceDeeF&SueSmeer, [erpeerSceSme Deeefo pewmeer heéfleÿerle jeäêr³e Deewj Deeblejjeäêr³e SpeWefme³eeW mes DeveskeÀ he´l³ee³eve / mecceeve heéhle efkeÀS nw ~ pees DeeF&DeejSceDeejS keÀer iegCeJeÊee efJeMes<eleeDeeW keÀes oMee&lee nw ~

DeeF&DeejSceDeejS ieénkeÀeW ceW Meeefceue nw ~

?mejkeÀejer/DeOe& mejkeÀejer mebieþve pewmes j#ee #es$e (Yeejleer³e veewmesvee, Jee³eg mesvee Deewj Dee³egOe keÀejKeeves) YeeYee

hejceeCeg DevegmebOeeve keWÀê, jeFìme, SmeDeejìermeerSme, ceePeieebJe [e@keÌme, yeerheermeerSue, S®eheermeerSue Deeefo~

?hećegKe ìe³ej kebÀheefve³eeB pewmes SceDeejSHeÀ, meerSì, Deheesuees, pes kesÀ ìe³ej, efceefMeueerve, efhejsueer, iegæ[F³ej, yeérpemìesve

Deeefo ~

?Dee@ìesceesefìJe DeesF&Sce pewmes ìeìe ceesìme&, ceeªleer megPetkeÀer efueefceìsæ[, ceeEnêe SCæ[ ceeEnêe, yepeepe Dee@ìes, Dee³eMej

ceesìme& Deeefo ~


veS DeO³e#e keÀe mJeeiele

[e@. kesÀ jepekegÀceej, efveosMekeÀ DeeF&DeejSceDeejS Deewj DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Dev³e Jeefjÿ DeefOekeÀeefj³eeW ves veS

DeO³e#e Þeer. jepeWê Jner.ieebOeer keÀe mJeeiele efkeÀ³ee ~


2015-16

8

?Dev³e heéfleeqÿle efvepeer #es$e keÀer kebÀheefve³eeB pewmes Sue SCæ[ ìer, efkeÀueexmkeÀj ie´ghe, F&dSuepeerDeeF& SmeS³etF&Deej ~

DeeF&DeejSceDeejS ceW iele Je<eeX ceW mecee|hele, efJeéeemeefve³e Deewj mece³e hej mesJee heóeve keÀjkesÀ meYeer ieénkeÀeW keÀe efJeéeeme peerlee nw ~ FmeceW efjJeme& FbefpeefveDeeEjie Deewj DevegmebOeeve SJebce efJekeÀeme kesÀ ceeO³ece mes GÐeesieeW kesÀ efueS DeeJeM³ekeÀ keÀF& cenlJehetCe& jyeæ[ IeìkeÀeW keÀe megosMeerkeÀjCe efkeÀ³ee nw Deewj GvnW efJekeÀefmele efkeÀ³ee nw ~

Je<e& 2015-16 kesÀ oewjeve cegK³e ieefleefJeefOe³eeB Deewj GheueeqyOe³eeB DeehekesÀ DeJeueeskeÀve kesÀ efueS efJemle=le efJeJejCe kesÀ meeLe he´mlegle nw ~

Deee|LekeÀ ceboer kesÀ yeeJepeto DeeF&DeejSceDeejS ves kegÀue efceueekeÀj ª. 17.06 keÀjesæ[ Dee|pele efkeÀS nQ Deewj Ke®eex keÀes ª. 12.92

keÀjesæ[ lekeÀ efmeefcele efkeÀ³ee nw efpememes efJeÊe Je<e& 2015-16 kesÀ efueS ª. 4.14 keÀjesæ[ keÀe mejhueme Deefpe&le efkeÀ³ee ie³ee nw ~

hejer#eCe Deewj Glheeo efJekeÀeme keÀe³e&keÀueeheeW keÀer ienve Dee³eespevee Deewj efve<heeove mes JeemleJe ceW nceejer he´®eeueve o#elee yeæ{er nw

efpememes nceveW DeheveW ieénkeÀeW keÀes lJeefjle Deewj yesnÊej mesJeeSB oer nQ ~ yeæ{leer meeceieér ueeiele, Ghejer Ke®eeX Deewj keÀe|cekeÀ MeefÊeÀ keÀer

ueeiele keÀes kegÀí meercee lekeÀ yesnlej he´®eeueve o#elee Deewj meeLe ner DeefOekeÀ mece³e lekeÀ keÀece keÀjkesÀ efve³ebef$ele efkeÀ³ee ie³ee nw~ Iejsueg

ieénkeÀeW keÀes mesJeeSB osves kesÀ DeueeJee ìe³ej hejer#eCe keWÀê yeng jeäêr³e ìe³ej keÀcheefve³eeB keÀes mesJeeSB oslee Dee jne nw efpememes Fmeves

efJeosMeer ieénkeÀeW mes keÀeHeÀer efJeosMeer cegêe Dee|pele keÀer nQ ~ leLeeefhe Je<e& 2016-17 kesÀ oewjeve veS GhekeÀjCeeW kesÀ GVe³eve Deewj GvekeÀer

Kejero keÀer ³eespevee yeveeF& pee jner nQ ~

[[email protected] eEmeIeeefve³ee, DeO³e#e, DeeF&DeejSceDeejS

kesÀ leerve meeue meHeÀue keÀe³e&keÀeue meceeHeve keÀjves kesÀ

yeeo Yeejle mejkeÀej Üeje Þeer. jepeWê Jner.ieebOeer,

peerDeejHeer efue. kesÀ ÒeyebOe efveosMekeÀ (HetJe& ceW Fmes

iegpejele efjkeÌuesce Deewj jyeæ[ Òee@[keÌì efue. mes peevee

peelee nw ~) GvekeÀe s e Eomeyej 2015 ce W

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeO³e#e veecepeo efkeÀ³es ie³es ~


2015-16

9

DeeF&DeejSceDeejS keÀer efve³eefcele efveosMekeÀ keÀer efve³egefÊeÀ~

hejer#eCe heÝeeieeW keÀe efve<heeove

iewj ìe³ej hejer#eCe efJeYeeie

iewj ìe³ej hejer#eCe efJeYeeie ceW hejer#eCe kesÀ mJeªhe kesÀ DeeOeej hej efvecveefueefKele 3 Deueie efJeYeeie nw:-

1) ³eebef$ekeÀ he´³eesieMeeuee

2) jemee³eefvekeÀ Deewj GhekeÀjCe he´³eesieMeeuee

3) Lece&ue he´³eesie³eMeeuee

Fme keWÀê kesÀ DeO³e#e [[email protected]³ejecegÎg, mene³³ekeÀ efveosMekeÀ nw Deewj FmeceW 13 Jew%eeefvekeÀ / lekeÀefvekeÀer keÀefce&³eeW keÀe mene³³ekeÀ oue nw ~ efpemekeÀer

hejer#eCe, heoOeleer efJekeÀeme, heoOeleer efJeefOeceev³ekeÀjCe Deewj efJeefYeVe efJe<uesMeveelcekeÀ GhekeÀjCeeW keÀer efJeMes<e%elee nw Fme efJeMes<e%elee ceW iegCeJeÊee

efve³eb$eCe hejer#eCe, efjJeme& Fbefpeefve³eeEjie, efJeHeÀuelee efJeMues<eCe, keÀ®®eer meeceieér efJeMues<eCe, Glheeo hej efJeMues<eCe, Glheeo hej hejer#eCe, heéfleyebefOele

IeìkeÀ hejer#eCe, he³ee&JejCe hejer#eCe, pJeueveMeeruelee hejer#eCe, meerueWì hejer#eCe Deeefo Meeefceue nQ ~ efJeYeeie efvejblej ieénkeÀeW keÀes heÝeeJeer Deewj o#e

mesJeeS@b osves keÀer efoMee ceW ieénkeÀ mesJee/ceekexÀeEìie efJeYeeie kesÀ meeLe efceuekeÀj keÀece keÀj jne nw ~

hećegKe GhekeÀjCe :-

he´³eesieMeeueeSB efvecveefueefKele GhekeÀjCeeW/GhemkeÀjeW mes mpepeerle nQ ~

efoveebkeÀ 29 cee®e& 2016 mes [[email protected]À.jepekegÀceej DeeF&DeejSceDeejS kesÀ efveosMekeÀ heo hej efve³eefcele ªhe mes efve³egÊeÀ efkeÀS ieS pees efveosMekeÀ heo DeeF&DeejSceDeejS ceW cee®e& 2014 kesÀ yeeo Keeueer Lee~ DeeF&DeejSceDeejS kesÀ efveosMekeÀ kesÀ ®e³eve nsleg meef®eJe, DeewOeese fiekeÀ veere fle Deewj mebJeOe&ve (SmeDeeF&heerheer), Yeejle mejkeÀej keÀer DeO³e#elee ceW Keespe men ®e³eve meefceefle ieefþle keÀer ieF&~ Keespe men ®e³eve meefceefle keÀer efmeHeÀeefjMe kesÀ DeeOeej hej, DeeF&DeejSceDeejS hej ueeiet Yeleea efve³eceeW kesÀ Devegmeej cebef$eceb[ue kesÀ efve³egÊeÀ meefceefle (Smeermeer) Üeje Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe (DeeF&DeejSceDeejS) kesÀ efveosMekeÀ kesÀ heo hej [e@. kesÀ. jepekegÀceej kesÀ ®e³eve Deewj efve³egefÊeÀ keÀe Devegceesove efkeÀ³ee ie³ee~

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ veS efveosMekeÀ keÀe meYeer Jeefjÿ DeefOekeÀeefj³eesb Üeje iegueomlee oskeÀj mJeeiele efkeÀ³ee ie³ee ~

³eebef$ekeÀ he´³eesieMeeueejyeæ[ heéf¬eÀ³ee efJeMues<ekeÀ (DeejheerS)efjDeesefceìj(Sceæ[erDeej)³etefveJeme&ue hejer#eCe ceMeerve cetveer efJemkeÀesceerìj Dee@ìes keÀþesjlee hejer#ekeÀ[erve Syejsæ[jSDej heejiec³elee ìsyej Syejsæ[j [er-cesefì³ee HeÌueseÅkeÌmeie ceMeerveje@me HeÌueeseEjie ceMeervenespe yemee\ì ceMeerveDeespeesve ®eQyej[veuehe ìêrhmeesceerìj efce³eeo meceehle neslesS®e Jner ìsmìj efceueerDeve cesIeenescme

jemee³eefvekeÀDeewj GhekeÀjCe he´³eesieMeeuee HeÀesefj³ej ìe¥meHeÀece& FbHe´Àejsæ[ mhesdkeÌìêsceerìj (SHeÀìerDeeF&Deej)SHeÀìerDeeF&Deej-SìerDeejhe´sjerle keÀheu[ hueecee (DeeF&meerheer) meerS®eSveSme efJeMues<ekeÀpeermeer-SHeÀDeeF&[erS®eheerSuemeer-peerheermeer³etJeer efJeefpeyeue mheskeÌìêsmkeÀe@heeryeerF&ìer melen #es$e efJeMues<ekeÀkeÀCe DeekeÀej efJeMues<ekeÀ SkeÌmeDeej[er SmeF&Sce-F&[erSme efJeMues<eCeelcekeÀ meblegueve ye´gkeÀ HeÀeru[ efJemkeÀesceerìjDev³e vece jemee³eefvekeÀ hejer#eCe megefJeOee ueew heéflejesOeer hejer#eCeheéshesve iewme hejer#eCe megefJeOee

Lece&ue he´³eesieMeeuee Leceex ie´sJeerceerìefjkeÀ efJeMues<ekeÀ (ìerpeerS) ieefleefMeue ³eebef$ekeÀ efJeMues<ekeÀ([erSceS) Deblej mkesÀeEveie kesÀueesjerceerìj ([erSmemeer) meJeex neF[êsefuekeÀ ieefleefMeue hejer#eCe megefJeOee mì^sme efjue@keÌmees ceerìj

³eebef$ekeÀ he´³eesieMeeuee

Deespeesve heéflejesOe efjDeesuee@efpekeÀue iegCe (DeejheerS Üeje)keÀþesjlee hejer#eCe ìsyej Ie<e&Ce [^ce Ie<e&Ce hejer#eCe Yeej yeveece efoMee heefjJele&ve hejer#eCeheóMe&ve keÀe hejer#eCeefce³eeo meceehle mebyebOeer DeO³e³eve cetveer ef®eheef®eheenì De@vì@efmìkeÀ iegCe, neF& Jeesuìspe ÒeeflejesOe

lev³elee iegCe jemee³eefvekeÀ Deewj GhekeÀjCe he´³eesieMeeuee hee@ueercej hen®eeve (SHeÀìerDeeF&Deej Üeje) DeejDeesS®eSme efJeMues<eCe(Deemeerheer)meerS®eSveSme efJeMues<eCe keÀ®®es ceeue keÀe efJeMues<eCe heéfleyebefOele IeìkeÀ Deewj efJeMues<eCe hueJeveMeeruelee hejer#eCe keÀce leeheceeCe hejer#eCe meerueWì hejer#eCe he³ee&JejCe hejer#eCe

Lece&ue he´³eesieMeeuee jyeæ[ mebj®evee efJeMues<eCe (ìerpeerS Üeje) keÀeb®e meb¬eÀceCe leeheceeve ([erSmemeer Üeje) [erSceS efJeMues<eCe meJeex neF[êsefuekeÀ hejer#eCe efce³eeo YeefJe<³eJeeCeer efceÞeCe Devegheele efJeMues<eCe heé¬eÀeflekeÀ DeeJeéfÊe menveMeefÊeÀ hejer#eCe megefJeOee

veer®es efve³eefcele hejer#eCe efoS ieS nw efpevnW efve³eefcele ªhe mes efkeÀ³ee peelee nQ ~

10


efJeYeeie ceW ìe³eme& pewmes efJeefYeVe GlheeoeW ìîetye, ieemkesÀì, nesmesme, yesuì, lesueefmeume, efjì^sæ[erie IeìkeÀeW, Deejesn, Peeefæ[³eeW, OeeQkeÀveer Deeefo keÀe hetCe& hejer#eCe efkeÀ³ee peelee nQ ~

efJeYeeie ieénkeÀeW kesÀ yesnlej he´meJe keÀer mesJeeDeeW kesÀ efueS ieénkeÀ mesJee/efJeheCeve efJeYeeie kesÀ meeLe efceuekeÀj keÀece keÀj jne nw ~

GÐeesie efJekeÀeme SJeb ieénkeÀ mesJee keWÀê

Fme keWÀê kesÀ DeO³e#e Þeerceleer megef®eeqmcelee meeng, mene³³ekeÀ efveosMekeÀ nw ~ Deewj 6 keÀefce&³eesb keÀe mene³³ekeÀ oue nQ ~ ³en keWÀê veS J³eJemee³e efJekeÀeme ieefleefJeefOe³eeW kesÀ efvecee&Ce keÀer megefJeOee Deewj ieénkeÀeW kesÀ efueS heÝeeJeer Deewj kegÀMeue mesJeeSb megefveeq½ele keÀjlee nw~


2015-16

hejer#eCe Deewj hećeeCeve

11


Glheeo efJekeÀeme / efJe%eeheve

efJe%eeheve oue efve³eefcele ªhe mes J³eeheej kesÀ veS keÀe³e&keÀueehe lew³eej keÀjves kesÀ efueS ieénkeÀeW kesÀ heeme peelee nw ~ efJe%eeheve efJeYeeie Üeje hejer#eCe,

heéfMe#eCe, hejeceMe& mesJee Deewj Glheeo efJekeÀeme pewmeer efJeMes<e%eleeDeeW kesÀ #es$eeW ceW J³eeheej kesÀ veS DeJemejeW keÀe helee ueiee³ee peelee nw~ ³en efJeYeeie

DeeF&DeejSceDeejS keÀe³e&keÀueeheeW mes mebyebefOele J³eeheej keÀer meYeer lejn keÀer peevekeÀejer oslee nw ~

efJeefÊe³e Je<e& 2014-15 kesÀ oewjeve Yeer DeeF&DeejSceDeejS kesÀ J³eeheej keÀes yeæ{eves kesÀ efueS efJeefYeVe mLeeveeW hej efnleOeejkeÀeW leLee meeLe ner

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meom³eeW keÀer keÀe³e&Meeuee Dee³eesefpele keÀjves keÀer veF& henue Megª keÀer ieF& nw ~ Je<e& kesÀ oewjeve efvecveefueefKele keÀe³e&MeeueeSB Deewj

meccesueve Dee³eesefpele efkeÀS ieS nw :-

1) 25 pegueeF& 2015 keÀes Deewjbieeyeeo ceW efnleOeejkeÀeW keÀer keÀe³e&Meeuee Dee³eesefpele keÀer ieF& ~

2) Deej[erSmeDees hej keÀe³e&Meeuee ~

3) 16 Deewj 17 efomebyej 2015 keÀes DeeF&DeejSceDeejS ves yeerF&meer hej jyeæ[ Jeu[& SkeÌmehees kesÀ meeLe meerDeeF&DeeF& jyeæ[ meccesueve

(DeeF&meerDeejmeer - 2015), cegbyeF& ceW Dee³eesefpele keÀer ieF&~

ieénkeÀ mesJee keWÀê (meerSmemeer)

³en keWÀê oesveeW iewj-#es$eeW kesÀ hejer#eCe kesÀ efueS henues Deewj yeeo DevegyebOe ieefleefJeefOe³eeW kesÀ efueS cegK³e ªhe mes efpeccesoej nw~FvekesÀ efpeccesoejer ceW peeb®e

nQ[eEueie, Yegieleeve keÀe heeueve, J³eJene³e&lee DeO³e³eve Meeefceue nw ~ hejer#eCe Deewj cetu³eebkeÀve mesJee nsleg GÜjCe Yespevee, DeeJeM³eÊeÀe Devegmeej ieénkeÀ

GvekesÀ hejer#eCe, efJekeÀeme kesÀ efueS ieénkeÀ kesÀ meeLe mecePeewlee %eeheve hej nmlee#ej keÀjves ceW mene³eÊee keÀjvee, DeeF&DeejSceDeejS mesJeeDeeW kesÀ mebyebOe

ceW ieénkeÀeW mes heéfleef¬eÀ³ee uesvee, DeeF&DeejSceDeejS keÀer meom³elee yeæ{]evee, ieénkeÀ keÀes Glheeo osves mes henues hejer#eCe efjheesìex keÀe mel³eeheve keÀjvee,

³eefo peªjle nes lees hejer#eCe keÀer peªjleeW keÀer mesJeeSb yeenj mes uesvee ~

³en efJeYeeie ieénkeÀ efMekeÀe³eleeW (³eefo keÀesF& nes) lees efveJeejCe keÀjlee nw Deewj iegCeJeÊee heýebOeve heĆeeueer heéf¬eÀ³eeDeeW kesÀ Devegmeej megOeejelcekeÀ keÀejJeeF&

keÀjves kesÀ efueS Gef®ele mlejhej cetue keÀejCe keÀe efJeMues<eCe efkeÀ³ee peelee nw ~

ìe³ej DevegmebOeeve, hejer#eCe Deewj hećeeCeve nslet Glke=Àälee-keWÀê


2015-16


2015-16

Fme keWÀê ceW GheueyOe IegceeJe heéflejesOe hejer#eCe megefJeOee keÀe Ghe³eesie,

Dee@ìesceesefìJe JeenveeW ceW he´³egÊeÀ Deheves ìe³ejeW keÀer FbOeve o#elee

oMee&veW kesÀ efueS hećegKe Dee@ìesceesefìJe DeesF&Sce Deewj DeieĆeer ìe³ej

efvecee&leeDeeW Üeje efkeÀ³ee pee jne nw~ efkeÀHeÀe³ele kesÀ mebyebOe ceW jeäêr³e

cenlJe keÀes osKeles ngS ³en keWÀê ³ee$eer keÀej Deewj J³eeJemeeef³ekeÀ Jeenve

ìe³ejeW kesÀ IegceeJe heéflejesOe ceeHeve kesÀ DeO³e³eve ceW Yeer keÀe³e&jle nQ ~

12

Fme keWÀê kesÀ DeO³e#e Þeer.efveleerMe MegkeÌuee, mene³³ekeÀ efveosMekeÀ nw Deewj FmeceW 5 Jew%eeefvekeÀ / lekeÀefvekeÀer keÀefce&³eesb keÀe mene³³ekeÀ oue nQ ~

³en keWÀê efJeefYeVe jeäêr³e Deewj Deeblejjeäêr³e ìe³ej efvecee&leeDeeW, Dee@ìesceesefìJe DeesF&SceSme, keÀmìce, yeerDeeF&Sme, SmeDeejìer³etSme, DeewÐeesefiekeÀ

#es$eeW mes heéhle Dee@ìesceesefìJe ìe³ejeW kesÀ hejer#eCe Deewj hećeeCeve ceW keÀe³e&jle nw~ FmekeÀer MegªJeele mes ogefve³ee Yej ceW 100 mes DeefOekeÀ ieénkeÀeW kesÀ efueS

Deueie-Deueie DeekeÀej kesÀ 3000 mes peeoe ìe³ejeW keÀe hejer#eCe efkeÀ³ee ie³ee nw ~

Fme mece³e Fme keWÀê ceW jeäêr³e Deewj Deeblejjeäêr³e ceevekeÀeW kesÀ Devegmeej 2/3 heefn³eeW, ³ee$eerkeÀej Deewj J³eeJemeeef³ekeÀ JeenveeW kesÀ hejer#eCe keÀer

megefJeOeeSb GheueyOe nQ~ GheueyOe hejer#eCe megefJeOeeDeeW ceW G®®e ieefle efve<heeove hejer#eCe, efJeefYeVe #eceleeDeeW keÀe menveMeeruelee hejer#eCe, huebpej

hejer#eCe, yeeræ[ DeveefmeeEìie hejer#eCe, ieefleefMeue Je=×er hejer#eCe, keÀþesjlee Deewj ef[efpeìue HegÀìeEhe´ì ceeheve Meeefceue nw~

DevegmebOeeve Deewj efJeHeÀuelee peeb®e

hejer#eCe kesÀ DeueeJee, Fme keWÀê ceW ìe³ej Meer³ejesieéHeÀer ceMeerve, IegceeJe ceMeerve, IegceeJe heéflejesOe ceefMeve, HegÀìeEhe´ì Deewj keÀþesjlee ceehe GhekeÀjCe,

ìe³ej heéwÐeesefiekeÀer hej DevegmebOeeve keÀjves kesÀ efueS ìe³ej keÀeEìie ceMeerve, ìe³ej meeceieér Deewj mesvee nJeeF& penepe ìe³ej pewmeer megefJeOeeSb Yeer GheueyeOe

nQ~ keWÀê ves efJeefYeVe Yeejleer³e Jee³eg mesvee mìsMevees mes heéhle mesvee nJeeF& penepe ìe³ejeW keÀer 3 oes<e peeb®e keÀe keÀe³e& meHeÀueleehetJe&keÀ hetje efkeÀ³ee nw~

ìe³ej IegceeJe heéflejesOe

ceevekeÀerkeÀjCe

hejerJenve FbefpeefveDeeEjie efJeYeeie (ìerF&æ[er 7), yeerDeeF&Sme, keÀe meom³e nesves kesÀ veeles, DeeF&DeejSceDeejS ves Deeblejjeäêr³e ceevekeÀeW kesÀ Devegªhe

mebiele ceevekeÀeW ceW Fme hewjeceerDej keÀes meceeefJeä keÀjves kesÀ efueS IegceeJe heéflejesOe hej Fme DeO³e³eve kesÀ ceeO³ece mes ceewpetoe ceevekeÀeW ceW mebOeej keÀjves

Deewj ìerF&æ[er 7 kesÀ meefceefle meom³eeW kesÀ meeLe [eìe meePee keÀjveW ceW meef¬eÀ³e YetefcekeÀe efveYeeF& nQ ~

he´mebmkeÀjCe Deewj Glheeo efJekeÀeme keWÀê

Fme keWÀê kesÀ DeO³e#e Þeer. ceesncceo Deefveme, mene³³ekeÀ efveosMekeÀ nw Deewj FmeceW 7 Jew%eeefvekeÀ / lekeÀefvekeÀer keÀce&®eeefj³eeW keÀe mene³³ekeÀ oue nQ ~

DeeF&DeejSceDeejS ceW DevegmebOeeve SJeb Glheeo efJekeÀeme kesÀ efueS megeqmpele yegefve³eeoer æ{eb®ee GheueyOe nw ~ Glheeo efJekeÀeme keWÀê ceW FbpeskeÌMeve ceeseÅuæ[ie

ceMeerves, JewkeÌ³etce keÀe@che´sMeve ceeseÅuæ[ie he´sme, yewveyejer efcekeÌmej, efJeefYeVe DeekeÀej keÀer oes jesue efceue, neF[êsefuekeÀ he´sme, meJeex neF[êsefuekeÀ ceMeerve Deeoer

Meeefceue nw ~ ’ceskeÀ Fve Fbef[³ee“ keÀes yeæ{eJee osves kesÀ efueS ³en efJeYeeie Deewj j#ee kesÀ efueS efJeefYeVe cenlJehetCe& Deew<eefOe GlheeoeW SmeesefmeSìs[ #es$eeW kesÀ

mJeosMeerkeÀjCe ceW kesÀvê Meeefceue nw~

ieefleefJeefOe³eeB/DevegmebOeeve SJeb efJekeÀeme heefj³eespeveeSb:

DeeF&DeejSceDeejS ves Glheeo efJekeÀeme Deewj Fmes ieénkeÀ keÀes mehueeF& keÀjves keÀe keÀece efkeÀ³ee ~

DeewÐeesefiekeÀ hejeceMe& Deewj Glheeo efJekeÀeme keWÀê (DeeF&heeræ[ermeer):

Fme kesÀê kesÀ DeO³e#e Þeer meslegceeOeJeve, mene³ekeÀ efveosMekeÀ nQ Deewj FmeceW heeb®e Jew%eeefvekeÀ / lekeÀveerkeÀer keÀce&®eeefj³eeW keÀe mene³ekeÀ oue nw~

ueIeg Deewj ceO³ece jyeæ[ SJeb mebIe“ mecyeÜ GÐeesieeW keÀe mebJeOe&ve keÀjves kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS, SceSmeSceF& meefnle DeesF&Sce, lesue #es$eeW, hejceeCeg

#es$eeW Deewj GvekesÀ Deehete|le keÀlee&DeeW keÀes DeewÐeesefiekeÀ hejeceMe&oe$eer mesJeeSb oslee nw~

³en kesÀê Deeves Jeeues Je<eeX ceW he´³eesÊeÀe GÐeesieeW keÀes mene³elee keÀjves kesÀ efueS Dev³e he#e Üeje efvejer#eCe kesÀ #es$e ceW keÀejesyeej kesÀ veS DeJemejeW keÀe Yeer

helee ueiee jne nw~

³en kesÀê j#ee SJeb mene³ekeÀ #es$eeW, DeesF&Sce Deeefo kesÀ efueS meeceieér Deewj jyeæ[ GlheeoeW kesÀ efJekeÀeme ceW keÀe³e&jle nw~

heéfMe#eCe Deewj keÀewMeue efJekeÀeme keWÀê (ìerSmeæ[ermeer):

Fme kesÀê kesÀ DeO³e#e Þeer.efveleerMe MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ nw Deewj DeevleefjkeÀ Deewj yeen³e mebkeÀe³e (He@ÀkeÀuìer) GvnW mene³elee keÀjles nQ~ ³en

kesÀê jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer leLee he´³eesieMeeuee heýebOeve heĆeeueer (SueSceSme) hej Glke=Àä heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce ®eueelee nw~

jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer hej heéfMe#eCe

³en keWÀê efvecveefueefKele hej DeuheeJeefOe heéfMe#eCe heeþîe¬eÀce Dee³eesefpele keÀjlee nw ~

?jyeæ[ GlheeoeW keÀe ³eewefiekeÀjCe Deewj hejer#eCe ~

?jyeæ[ GlheeoeW keÀer efjJeme& FbefpeefveDeeEjie Deewj efce³eeo Devegceeve ~

?Dee@ìesceesefìJe jyeæ[ GlheeoeW kesÀ efveefj#eCe Deewj hejer#eCe mes iegCeJeÊee Deeéeemeve ~


2015-16

13


heéfleYeeefie³eeW keÀes heéfMe#eCe osles ngS mebccesueve keÀ#e ceW mebkeÀe³e heeþ³e¬eÀce mecevJe³ekeÀ kesÀ meeLe Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ Deewj heéfMe#eCe menYeeieer


2015-16

14

?ceesuæ[ efkeÀS ngS jyeæ[ GlheeoeW keÀe ³eewefiekeÀ efæ[peeF&ve Deewj hejer#eCe ~

?jyeæ[ GlheeoeW keÀe he´mebmkeÀjCe, YeeweflekeÀ Deewj jemee³eefvekeÀ hejer#eCe ~

?jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer hej keÀe³e&Meeuee Deewj ìe³eme& keÀe hejer#eCe~

Fme efJeYeeie ves GhejesÊeÀ GuuesefKele heeþ³e¬eÀce Meer<e&keÀeW hej 7 lekeÀefvekeÀer keÀe³e&¬eÀce Dee³eesefpele efkeÀS nQ ~ GhejesÊeÀ heeþ³e¬eÀce ceW Deejæ[erSmeDees,

j#ee, jeFìme, DeesSvepeermeer pewmes mejkeÀejer mebieþCeeW Deewj ìe³ej GÐeesieeW, Dee@ìesceesìerJe DeesF&SceSme ves GhejesÊeÀ heeþ³e¬eÀceeW ceW Yeeie efue³ee nQ ~

250 mes DeefOekeÀ GcceerÜej heéfMeef#ele ngS Deewj GvneWves Deheves-Deheves keÀeceeW kesÀ keÀewMeueeW ceW megOeej efkeÀ³ee ~ GcceerÜejeW ves DeO³e³eve meeceieér keÀer efJe<e³e

Jemleg, he´mlegleer, meb®eej keÀer he³ee&hlelee, keÀe³e&efJeefOe, efJe<e³eeW keÀer heémebefiekeÀlee, mLeue leLee Keeve-heeve Je jnves keÀer megefJeOee meefnle heéMeemeefvekeÀ

heýebOeeW kesÀ yeejs ceW Deheveer heéfleef¬eÀ³ee oer nw ~

heéfleYeeieer J³eefÊeÀ³eeW ves Dehevee J³eJemee³e jyeæ[ GÐeesie, ceeefuekeÀ, veS GÐeefce³eeW, keÌ³egmeer Fbpeerefve³ej, Fbpeerefve³eme& hejs[, he³e&Jes#ekeÀeW, efvejer#ekeÀeW

Deewj uesKeehejer#ekeÀ Deeefo Meeefceue nw~

DevegketÀefuele heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce ceeveJe mebmeeOeve Deewj lekeÀveerkeÀer ìerce kesÀ meeLe heéjbefYekeÀ yeeleef®ele keÀjkesÀ efJeYeeie ceW ieénkeÀeW kesÀ peªjleeW kesÀ efueS heeþ³e¬eÀce keÀer j®evee Deewj GmekesÀ Devegmeej efomebyej 2015 ceW yepeepe Dee@ìes efueefceìsæ[ kesÀ keÀce&®eeefj³eeW ves SkeÀ heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce Dee³eesefpele efkeÀ³ee ~

heeþ³e¬eÀce mecevJe³ekeÀ Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ kesÀ meeLe yepeepe Dee@ìes efueefceìsæ[ kesÀ keÀce&®eeefj³eeW ves DeeF&DeejSceDeejS ceW DevegketÀefuele heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce ceW Yeeie efue³ee ~

he´³eesieMeeuee heýebOeve heĆeeueer hej heéfMe#eCe -:

lekeÀveerkeÀer heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀceeW kesÀ DeueeJee, efJeYeeie DeeF&SmeDees/DeeF&F&meer 17025:2005 kesÀ Devegmeej he´³eesieMeeuee heýebOeve heĆeeueer³eeW mes mebyebefOele

heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce ®eueeves ceW Yeer mene³elee keÀjlee nQ ~ he´³eesieMeeuee keÀer iegCeJeÊee heýebOeve heĆeeueer keÀer efveiejeCeer keÀjves Deewj GmeceW mene³elee keÀjves

ceW keÀe³e&vJe³eve keÀer heÝeeJekeÀeefjlee JeemleJe ceW he´³eesieMeeuee kesÀ he³e&Jes#ekeÀ mìeHeÀ DeLee&le iegCeJeÊee heýebOekeÀ SJeb lekeÀveerkeÀer heýebOekeÀ keÀer me#ecelee hej

efveYe&j keÀjlee nw ~

Fme cegoos hej yeue osves Deewj HeÀeskeÀme keÀjves kesÀ GoosMe mes SveSyeerSue ves ³en DeefveJee³e& yevee³ee nw keÀer, veJebyej 2012 mes SveSyeerSue he´l³eeef³ele

he´³eesieMeeueeDeeW ceW keÀe³e&jle/he´l³eeheve kesÀ efueS DeeJesove keÀjvesJeeues iegCeJeÊee heýebOekeÀ, DeeF&DeejSceDeejS pewmes heéfleeqÿle heéfMe#eCe mebmLeeve Üeje

Dee³eesefpele DeeF&SmeDees/DeeF&F&meer 17025:2005 mebyebOeer 4 efoJeefme³e heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce hetje keÀjW~ Fme 4 efoJeefme³e heeþ³e¬eÀce mes Jeefjÿ

he´³eesieMeeuee mìeHeÀ keÀes Deheveer ner heĆeeueer keÀe cetu³eebkeÀve keÀjves leLee Deheveer Deesj mes SveSyeerSue cetu³eebkeÀve keÀlee&DeeW keÀer he´l³ee³eve Dehes#eeDeeW kesÀ

heeueve mes ye®eves kesÀ efueS DeevleefjkeÀ iegCeJeÊee uesKee hejer#ee keÀer lekeÀveerkeÀeW keÀes mecePeves ceW Yeer mene³eÊee efceuesieer~

DeeF&SmeDees/DeeF&F&meer 17025:2005 Deewj DeebleefjkeÀ uesKee hejer#ee kesÀ Devegmeej, meYeer iegCeJeÊee heýebOekeÀ Deewj Dev³e Jeefjÿ he´³eesieMeeuee keÀe|cekeÀeW,

efpevekesÀ he´l³eeef³ele he´³eesieMeeueeDeeW kesÀ lekeÀefvekeÀer heýebOekeÀeW keÀer efpeccesoejer keÀe efveJee&nve keÀjves keÀer mebYeJevee nQ, SueSceSme mebyebOeer 4 efoJemeer³e

heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce ceW Yeeie uesles nQ ~ efJeYeeie ves he´l³eskeÀ keÀe³e&¬eÀce ceW 15 GcceerÜejeW keÀer heéfleYeeieerlee kesÀ meeLe DeeF&DeejSceDeejS, þeCes ceW SueSceSme

mebyebOeer efveOee&efjle heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀceeW keÀes meHeÀueleehetJe&keÀ hetje efkeÀ³ee nQ ~


2015-16

Þeer.Deefveue jsefue³ee, efveosMekeÀ SveSyeerSue, [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ DeeF&DeejSceDeejS

Deewj Þeer.Sme.megyećeefCe³ece kesÀ meeLe SveSyeerSue efveOee&jkeÀ heéfMe#eCe heéfleYeeieer ~

15

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ megeqmpele keWÀêeW ves heeq½eceer #es$e ceW Del³eeefOekeÀ efJeMes<e%e heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce Dee³eesefpele keÀjves kesÀ efueS jeäêr³e hejer#eCe SJeb

ceeheebkeÀve he´l³ee³eve yees[& he´³eesieMeeueeDeeW (SveSyeerSue) keÀes DeekeÀe|<ekeÀ efkeÀ³ee Deewj leovegmeej efmelebyej 2015 Deewj HeÀjJejer 2016 ceW

DeeF&DeejSceDeejS ceW ¬eÀceMe: he´³eesieMeeuee cetu³eebkeÀvekeÀlee& heéfMe#eCe SJeb heéfJeCelee hejer#eCe heóelee cetu³eebkeÀvekeÀlee& heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce Dee³eesefpele

efkeÀS ieS~ Þeer Deefveue jsefue³ees, efveosMekeÀ, SveSyeerSue ves jeäêr³e cenlJe kesÀ GÊeÀ heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce ceW menemelee keÀjves kesÀ efueS efveosMekeÀ,

DeeF&DeejSceDeejS Üeje keÀer ieF& henue Deewj oer ieF& Je®eve yeoOelee kesÀ efueS GvekeÀer Deewj hetjs oue keÀer mejnvee keÀer ~

keÀe³e&Meeuee Deewj mesefceveej

DeeF&DeejSceDeejS ves DeejmeerSceS meom³eeW kesÀ efueS oes keÀe³e&MeeueeSb - petve, 2015 ceW DeeF&DeejSceDeejS ceW leLee otmejer pegueeF&, 2015 ceW

Deewjbieeyeeo ceW meHeÀueleehetJe&keÀ Dee³eesefpele keÀer~ Deewjbieeyeeo kesÀ keÀe³e&Meeuee kesÀ cegK³e DeefleefLe ceev³e mebmeo meom³e, Yeejle mejkeÀej Þeer ®ebêkeÀeble

Kewjs Les~

efouueer mesefceveej

DeejmeerSceS (efo jyej kesÀefcekeÀue SC[ ce®eXì SmeesefmeSMeve) kesÀ keÀce&®eeefj³eeW kesÀ efueS petve, 2015 ceW SkeÀ efoJemeer³e mesefceveej meHeÀueleehetJe&

Dee³eesefpele efkeÀ³ee ie³ee~

DeeF&DeejSceDeejS ves 27 - 28 Deiemle, 2015 keÀes ’jye ìskeÀ 2015“ ceW meef¬eÀ³e ©he mes Yeeie efue³ee Deewj heéfleefveefOe³eeW kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS keÀer

#eceleeDeeW keÀes efoKeeves kesÀ efueS Deheveer hejer#eCe Deewj heéfMe#eCe mesJeeDeeW keÀes heóe|Mele efkeÀ³ee~ cegK³e DeefleefLe, ceeveveer³e Fmheele SJeb Keeve ceb$eer,

Yeejle mejkeÀej Þeer.Sve.Sme.leescej DeeF&DeejSceDeejS kesÀ mìe@ue hej DeeS Deewj GheueyOe hejer#eCe megefJeOeeDeeW keÀes osKekeÀj he´meVelee J³eÊeÀ keÀer

leLee menYeeefie³eeW mes hetíleeí keÀer Deewj DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Jew%eeefvekeÀeW mes yeele®eerle keÀer Deewj jyeæ[ GÐeesie kesÀ efJekeÀeme leLee ceskeÀ Fve Fbef[³ee kesÀ

mebJeOe&ve nsleg DeeF&DeejSceDeejS keÀer YetefcekeÀe keÀer mejenvee keÀer~


2015-16

’jye ìskeÀ 2015“ veF& efouueer ceW mìe@ue hej DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeefOekeÀejer

jye ìskeÀ, 2015 ceW Þeer Sve. Sme. leescej, ceeveveer³e Fmheele SJeb Keeve ceb$eer, Yeejle mejkeÀej, Þeer Jeer. kesÀ. efceÞee lekeÀveerkeÀer efveosMekeÀ, pes. kesÀ. ìe³ej (DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meeceev³e heefj<eo kesÀ meom³e)

leLee Dev³e heéfleefveefOe ~

16


2015-16

Fve neGme heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce

DeeF&DeejSceDeejS ves 23 - 24 efomecyej, 2015 keÀes yepeepe Dee@ìes efueefceìs[, DekegÀoea, hegCes ceW ’jye[ heéwÐeesefiekeÀ“ hej Devleie=&n heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce

Dee³eesefpele efkeÀ³ee~

GÊeÀ heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce ceW yepeepe kesÀ 24 Fbpeerefve³ejeW ves Yeeie efue³ee~

mebkeÀe³e kesÀ meeLe menYeeieer

DeeF&DeejSceDeejS keÀes jyeæ[ keÀewMeu³e efJekeÀeme Heefj<eo Deeefo efve³ece

(DeejSme[ermeer) 1956 Hebpeerke=Àle Oeeje 25 kesÀ lenle kebÀHeveer kesÀ meeLe mebyebOelee

efceue ieF& nQ ~ DeejSme[ermeer ves DeeF&DeejSceDeejS keÀes efvecveefueefKele met®eeryeÜ

Den&lee hewkeÀ (pee@ye jesue) kesÀ efueS heéfMe#eCe Dee³eesefpele keÀjves nsleg heéefOeke=Àle

efkeÀ³ee nw~

?efceue Dee@hejsìj

?kebÀhe´sMeve ceeseÅu[ie Dee@hejsìj

?FbpeskeÌMeve ceeseÅu[ie Dee@hejsìj

?uewye kewÀefcemì - Fve keÀeEceie je@ ceìsjer³eue ìseÅmìie

?uewye kewÀefcemì - yew®e efjueerpe ìseÅmìie

?uewye kewÀefcemì - keÌ³eesDe[& kebÀheeGb[ ìseÅmìie ³etyeerSme, keÀpe&le ceW DeeF&DeejSceDeejS keÀe oewje

17


2015-16

DeeF&DeejSceDeejS ves 5 cee®e&, 2016 keÀes keÀpe&le ceW ³etefveJeme&ue efyepevesme mketÀue (³etyeerSme) heefjmej ceW jyeæ[ GÐeesie peiele kesÀ J³eefÊeÀ³eeW /efnleOeejkeÀeW

kesÀ SkeÀ oue kesÀ oewjs keÀer J³eJemLee keÀer~

Fme efJeMes<e%e oue ves DeO³e#e, DeeF&DeejSceDeejS meefnle meeceev³e heefj<eo kesÀ keÀF& meom³e Deewj SDeeF&DeejDeeF&S, DeeF&DeejDeeF&, mejkeÀejer

mebieþveeW pewmes j#ee ceb$eeue³eeW kesÀ Dev³e meom³e Meeefceue Les~

’jyeæ[ heýebOeve mketÀue“ Megª keÀjves kesÀ keÀe³e& / GÎsM³e keÀer mebYeeJevee hej ®e®ee& Deewj efJe®eej-efJeceMe& kesÀ oewjeve DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Jeefjÿ

DeefOekeÀejer Yeer GheeqmLele Les~

iegCeJeÊee heýebOeve heĆeeueer

Fme keWÀê kesÀ DeO³e#e, iegCeJeÊee heýebOekeÀ Þeer.efveleerMe MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ Deewj Ghe iegCeJeÊee heýebOekeÀ æ[e.Yejle keÀheieeles, Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer nQ ~

Fme efJeYeeie keÀer Deeblejjeäêr³e mlej kesÀ iegCeJeÊee ceevekeÀeW keÀe keÀe³e&vJe³eve keÀjves Deewj GvnW yeveeS jKeves ceW cegK³e YetefcekeÀe nw leeefkeÀ hetjer ogefve³ee ceW DeeF&DeejSceDeejS kesÀ hejer#eCe hećeeCe he$eeW keÀes JewOe eqmJekeÀej efkeÀ³ee pee mekesÀ Deewj meeLe ner ³en efJeYeeie Dee@ìesceesìerJe ìe³ejeW Deewj ì³egyeeW kesÀ efueS peejer iegCeJeÊee DeeosMe keÀe heÝeeJeer keÀe³e&vJe³eve keÀjves ceW Yeejle mejkeÀej keÀer mene³elee Yeer keÀjlee nw ~ Fme efJeYeeie ceW Deeblejjeäêr³e mlej kesÀ efvecveefueefKele iegCeJeÊee ceevekeÀ nw ~

?DeeF&SmeDees/DeeF&F&meer 17025:2005-SveSyeerSue he´l³ee³eve

?DeeF&SmeDees 9001:2008 hećeeCeve

?yeerDeeF&Sme ceev³eleeheéhle

?meerF&SceDeeF&SueSmeer

?æ[erSmeDeeF&Deej

?æ[erpeerSceSme

efJeYeeie kesÀ keÀe³e&keÀuhe, heĆeeefue³eeW, GlheeoeW Deewj ieénkeÀeW keÀes oer ieF& mesJee kesÀ efve<heeove ceW efvejblej megOeej megefveeq½ele keÀjvee nw ~ efJeYeeie ³en Yeer megefveeq½ele keÀjlee nw keÀer heéfJeCelee leLee Deblej he´³eesieMeeuee leguevee hejer#eCe keÀe³e&¬eÀce ceW menYeeefielee mes Deeblejjeäêr³e ceevekeÀeW keÀer Dehes#ee keÀes hegje keÀjves kesÀ efueS he´³eesieMeeuee keÀer me#ecelee yeveeS jKeer ieF& nw ~

efJeYeeie ves DeeF&SmeDees / DeeF&F&meer 17025ë2005 kesÀ Devegmeej 4 efoJemeer³e he´³eesieMeeuee heýebOeve heĆeeueer heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce kesÀ efueS SveSyeerF&ìer (jeäêr³e efMe#ee SJeb heéfMe#eCe he´l³ee³eve yees[&, keÌ³etmeerDeeF&) pewmes iegCeJeÊee kesÀ veS ©he Yeer Meeefceue efkeÀS~ efJeYeeie ves Dev³e he#e Üeje efvejer#eCe mesJeeDeeW kesÀ efueS DeeF&SmeDees/DeeF&F&meer 17020ë 2012 kesÀ Devegmeej SveSyeermeeryeer he´l³ee³eve heéhle keÀjves keÀe keÀe³e& Yeer Meg© efkeÀ³ee~

18

meccesueve keÀe GodIeeìve cegK³e DeefleefLe ieesoer kesÀ efj³ej S[efcejue Sme.heer.ueeue, j#ee ceb$eeue³e, peerDeesDeeF&, vesJnue [e@keÀ³ee[&, cegbyeF& Üeje efkeÀ³ee ie³ee ~ Fme DeJemej hej mecceeveer³e DeefleefLe, Þeer. iegªoerhe eEmen Deevebo, hećegKe mebmLeehekeÀ,DeO³e#e Sce.[er.,³etefveJeme&ue efyepevesme mketÀue, keÀpe&le, Þeer.jepesê.Jner.ieebOeer, Sce[er, peerDeejheer efue.

Deewj DeO³e#e DeeF&DeejSceDeejS, ves GheeqmLele meom³eeW keÀe mJeeiele efkeÀ³ee.


2015-16

DeeF&DeejSceDeejS, Deewj GvekesÀ meom³eeW Deewj Dev³e efnleOeejkeÀeW kesÀ yeer®e meb®eej ye{eves kesÀ efueS DeOeesnmlee#ejer Üeje DeeF&DeejSceDeejS keÀe v³etpeuesìj he´keÀeefMele keÀjves kesÀ efueS SkeÀ veF& henue keÀer ieF& nw~ leovegmeej, 26 pegueeF&, 2015 keÀes Deewjbieeyeeo ceW Dee³eesefpele keÀe³e&Meeuee kesÀ oewjeve ceeveveer³e mebmeo meom³e Þeer ®eêkeÀeble Kewjs Üeje ’DeeF&DeejSceDeejS jye ìskeÀ HeÀeskeÌme - DeeF&DeejìerSHeÀ“ veecekeÀ DeeF&DeejSceDeejS kesÀ v³etpe uesìj kesÀ KeC[ 1 DebkeÀ 1 (ceF&, 2015) keÀe efJecees®eve efkeÀ³ee ie³ee~

Fme v³etpe uesìj keÀe Ghe³eesie DeeF&DeejSceDeejS ceW IeìveeDeeW, kegÀí lekeÀveerkeÀer mecee®eejeW, Deewj Dev³e cenlJehetCe& IeìveeDeeW / keÀe³e&Meeuee / heéfMe#eCe / meccesueve mes mebyebefOele met®evee kesÀ yeejs ceW DeeF&DeejSceDeejS Deewj GÐeesie peiele

kesÀ meom³eeW mes yeele®eerle keÀjves kesÀ efueS efkeÀ³ee peeSiee~ ³en v³etpe uesìj ceeefmekeÀ DeeOeej hej peejer efkeÀ³ee peeSiee Deewj Fmemes meYeer meom³eeW keÀes veJeervelece IeìveeDeeW, veF& megefJeOeeDeeW Deeoer kesÀ yeejs ceW metef®ele efkeÀ³ee peeSiee~

DeeF&DeejSceDeejS

DeeF&DeejSceDeejS-meerDeeF&DeeF& jyeæ[ meccesueve (DeeF&meerDeejmeer 2015), efpemeceW DeeF&DeeF&ìer kesÀ he´K³eele efMe#eeefJeoeW Deewj DevegmebOeeve Deewj efJekeÀeme kesÀ efJeefYeVe heéfleÿeveeW Deewj GÐeesie peiele kesÀ Jew%eeefvekeÀeW ves Yeeie efue³ee ~ jyeæ[ Deewj mebyebOe meeceefie´³eeW hej efvecee&Ce Deewj DevegmebOeeve kesÀ YeefJe<³e hej efJe®eej-efJece<e& keÀjves kesÀ efueS SkeÀ mene³ekeÀ ceb®e efmeoOe ngDee nw ~ DeveskeÀ efJe®eej-efJece<eex ceW ³en yeele GYej keÀj DeeF& keÀer j#ee, Dee@ìesceesefìJe, jsue #es$eeW mes Yeeie uesves Jeeues heéfleYeeefie³eeW kesÀ yeer®e yeele®eerle kesÀ yeeo ³en osKeves ceW Dee³ee efkeÀ Fve #es$eeW ceW veS DevegmebOeeve Deewj efJekeÀeme keÀer peªjle nw~

DeeF&DeejSceDeejS - meerDeeF&DeeF& jyeæ[ meccesueve (DeeF&meerDeejmeer) 2015

Deewj Yeejleer³e GÐeesie cenemebIe (meerDeeF&DeeF&), ves jye[ Jeu[& SkeÌmeheeW, 2015 kesÀ mecelegu³e 16 -17 efomecyej, 2015 keÀes ’mJeosMeerkeÀjCe kesÀ ceeO³ece mes jyeæ[ Deewj mene³ekeÀ GÐeesie keÀe meMeefÊeÀkeÀjCe, heéwÐeesefiekeÀer Deewj meeceieér Deewj heéf¬eÀ³eeDeeWb ceW DeefYeveJe he´³eeme“ hej meb³egÊeÀ ©he mes meccesueve (DeeF&meerDeejmeer) 2015 Dee³eesefpele efkeÀ³ee nw~

Þeer. cee.®ebêkeÀeble Kewjs, mebmeo meom³e ves Deewjbieeyeeo ceW DeeF&DeejSceDeejS ÜejeDee³eesefpele DeeF&DeejSceDeejS kesÀ mecee®eej He$e keÀe ueeskeÀeHe&Ce efkeÀ³ee ~

DeeF&DeejSceDeeS - mecee®eejhe$e (DeeF&DeejìerSHeÀ)

19


DeeF&DeejSceDeejS ves meccesueve ceW he´mlegle meJe&Þesÿ he´Lece Deewj efÜefle³e lekeÀveerkeÀer heshejeW kesÀ efueS ¬eÀceMe: ª.30000/- Deewj ª.2000/- kesÀ hegjmkeÀej keÀer Iees<eCee keÀer ~


2015-16

DeeF&DeejSceDeejS keÀer 30 efmelecyej, 2015 keÀes Dee³eesefpele Jeee|<ekeÀ Deece yewþkeÀ Deewj he´Lece hegjmkeÀej meceejesn

DeeF&DeejSceDeejS keÀer 56 Jeer Deece yewþkeÀ 30 efmelecyej, 2015 keÀes 2.30 yepes Dee³eesefpele keÀer ieF& Deewj FmekesÀ yeeo DeeF&DeejSceDeejS keÀe henuee

SpeerSce hegjmkeÀej meceejesn ngDee~ [e@. jIegheefle eEmeIeeefve³ee, DeO³e#e SJeb heýebOe efveosMekeÀ, pes kesÀ ìe³eme& efueefceìs[, DeeF&DeejSceDeejS kesÀ

DeO³e#e ves yewþkeÀ keÀer ~ DeO³e#elee keÀer DeeF&DeejSceDeejS kesÀ keÀF& meom³eeW ves yewþkeÀ ceW Yeeie efue³ee~ DeO³e#e kesÀ mebyeesOeve kesÀ oewjeve [e@. eEmeIeeefve³ee

ves jyeæ[ GÐeesie keÀer Je=efÜ kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS keÀer YetefcekeÀe keÀer mejenvee keÀer Deewj DeeF&DeejSceDeejS kesÀ oue keÀes yeOeeF& oer~

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Fefleneme ceW henueer yeej Fmeves SceSmeSceF& meefnle efJeefYeVe #es$eeW ceW ³eesieoevekeÀlee& keÀejesyeejer meePesoejeW keÀe mecceeve keÀjles

ngS Deheves henues SpeerSce hegjmkeÀejeW keÀer Iees<eCee keÀer~ DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeO³e#e ves Yeer mejkeÀejer #es$eeW meefnle ìe³ej #es$e, iewj ìe³ej #es$e,

SceSmeSceF& #es$e kesÀ hegjmkeÀej efJepesleeDeeW keÀes SpeerSce hegjmkeÀej Deewj mejenvee hećeeCehe$e mes mecceeefvele efkeÀ³ee~

SceDeejSHeÀ efueefceìs[ ves ìe³ej #es$e ceW meJeexÊece keÀejesyeejer meePesoej keÀe hegjmkeÀej peerlee nw peyeefkeÀ peerDeejheer efueefceìs[ iewj ìe³ej #es$e ceW efJepeslee

jne nw~ DeeMeehegje jye[ GÐeesie ves SceSmeSceF& #es$e ceW meJeexÊece keÀejesyeejer meePesoejer keÀe hegjmkeÀej peerlee nw~

efceMeefueve Fbef[³ee heéFJesì efueefceìs[, SefMe³eve heWìdme efueefceìs[, yeeFcej Fueemìescej otmejs vecyej nw~ uecyes mece³e lekeÀ mebieþve keÀer mesJee keÀjves

Jeeues keÀce&®eeefj³eeW kesÀ heéfle DeeYeej he´keÀì keÀjves Deewj GvekeÀe mecceeve keÀjves Jeeues DeeF&DeejSceDeejS ves mebieþve ceW keÀer ieF& mesJee keÀer DeJeefOe kesÀ

DeeOeej hej efJeefYeVe ÞesefCe³eeW ceW Dehevee ’uecyeer mesJee DeJeefOe hegjmkeÀej“ Meg© efkeÀ³ee~

15, 20 Deewj 25 Je<eeX keÀer mesJee hetjer keÀjves Jeeues keÀce&®eeefj³eeW keÀes uecyeer mesJee DeJeefOe hegjmkeÀej efo³ee ie³ee Deewj DeeF&DeejSceDeejS keÀes oer ieF&

uecyeer mesJee nsleg DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meYeer 15 hegmkeÀej efJepesleeDeeW keÀes DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeO³e#e Üeje hegjmkeÀej Deewj mejenvee

hećeeCehe$e efJeleefjle efkeÀS ieS~

[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, efpevnW DeeF&DeejSceDeejS keÀe uecyeer mesJee DeJeefOe keÀe hegjmkeÀej Yeer efo³ee ie³ee nw, metef®ele efkeÀ³ee efkeÀ he´l³eskeÀ ÞesCeer

kesÀ efueS efveOee&efjle ceeveoC[eW kesÀ DeeOeej hej hegjmkeÀej efJepesleeDeeW keÀer met®eer keÀe efveCe&³e keÀjves kesÀ efueS 24 Dehe´wue, 2015 keÀes Dee³eesefpele 55 JeeR Deece

yewþkeÀ Üeje efueS ieS efveCe&³e kesÀ Devegmeej SkeÀ hegjmkeÀej meefceefle ieefþle keÀer ieF&~

20


Jeeef<e&keÀ Deece yewþkeÀ ceW GHeefmLele meom³e


2015-16

HegjmkeÀejeW kesÀ meeLe keÀejesyeejer meePesoej

uecyeer mesJee HegjmkeÀej kesÀ meeLe DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeO³e#e [e@. eEmeIeeefve³ee efJepesleeDeeW keÀe DeefYeJeeove keÀjles ngS

[[email protected]³ee ves meYeer hegjmkeÀej efJepesleeDeeW keÀes yeOeeF& oer Deewj DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meeLe keÀejesyeejer mebj#eCe keÀer mejenvee keÀer Deewj Deeieeceer Je<eeX ceW Yeer Fvemes mene³elee efceueves keÀer DeeMee J³eÊeÀ keÀer~ [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, DeeF&DeejSceDeejS ves Jeee|<ekeÀ Deece yewþkeÀ kesÀ meYeer menYeeefie³eeW keÀes Oev³eJeeo efo³ee Deewj efove Yej ®eues hegjmkeÀej meceejesn ceW meYeer efJepesleeDeeW keÀes yeOeeF& oer leLee DeeF&DeejSceDeejS keÀes GvekesÀ efvejvlej men³eesie leLee mebj#eCe kesÀ efueS GvekeÀe DeeYeej J³eÊeÀ efkeÀ³ee~

63 JeW DeeF&SmeDees/ìermeer 45 keÀer yewþkeÀeW ceW menYeeefielee:

nceejs Jew%eeefvekeÀ yeerDeeF&Sme Deewj DeeF&SmeDees keÀer yewþkeÀeW ceW efve³eefcele ªhe mes menYeeefielee keÀjles nw Deewsj jeäêr³e Deewj Devleje&äêr³e mlejeW hej ceevekeÀ efJekeÀefmele keÀjves ceW ³eesieoeve osles nQ ~

21


efvecveefueefKele meom³eeW ves yewþkeÀ ceW Yeeie efue³ee nw ~

1. Þeer.Sve.jepeieesheeue, jyeæ[ yees[& heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ hećegKe

2. [e. kesÀ.jepekegÀceej, DeeF&DeejSceDeejS heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ meom³e

3. [e. Deej.kesÀ.ceeLeve, jsJejìskeÌme heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ meom³e

4. [e. Deveghe kesÀ. ®ebêe, Deheesuees ìe³eme& efue. heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ meom³e

5. [e. mewkeÀle oemeieghlee, efnmesìêr heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ meom³e

6. Þee. ®ebêkesÀMe eEmeie, yeerDeeF&Sme heéfleefveefOe ceb[ue kesÀ meom³e

Yeeie efJeefveoxMeve lew³eej keÀjves kesÀ efueS efJe®eej-efJeceMe& ceW Yeeie uesves Deewj mebkeÀuhe heeefjle keÀjles mece³e, Yeejleer³e efJeMes<e%eeW ves Yeejleer³e GÐeesieeW keÀer

#ecelee Deewj efJeefveoxMeve keÀe heeueve keÀjves ceW GvekeÀer ³eesi³elee keÀes O³eeve ceW jKeles ngS Deheves jeäêr³e efnle keÀe ye®eeJe efkeÀ³ee ~ Yeejle ves jyeæ[

GoOeej, vew®³egjue jyeæ[ ceW DeheefMeä iewj jyeæ[ cee$ee kesÀ efveOee&jCe, Deewj uesìskeÌme GlheeoeW Deewj nespe kesÀ DeeF&SmeDees:8789 efJeefveoxMeve kesÀ mebMeesOeve

kesÀ efueS v³eg³eeke&À ceo he´mleeJe (Sve[yu³egDeeF&heer) kesÀ lenle ceevekeÀ lew³eej keÀjves kesÀ efueS he´³eespevee vesle=lJe YetefcekeÀe ueer nw~


2015-16

yeerDeeF&Sme keÀer Deesj mes Þeer.Sve.jepeieesHeeue keÀer DeO³e#elee ceW 6 meoeqm³e³e Yeejleer³e ÒeefleefveOeer ceb[ue ves

17 mes 25 DekeÌlegyej 2015 kesÀ oewjeve efJe®eer, ÖeÀebme ceW Dee³eesefpele 63 Jes DeeF&SmeDees ìermeer 45 yewþkeÀ ceW Yeeie efue³ee ~

22


2015-16

23

DeeF&DeejSceDeejS efve³eefcele ªhe mes Fbìj he´³eesieMeeuee hejer#eCe Deewj he´JeerCelee hejer#eCe keÀe³e&¬eÀce DeeJeM³ekeÀleeDeeW kesÀ Devegmeej Dee³eespeerle

keÀe³e&¬eÀce ceW Yeer menYeeefielee keÀjlee nw Deewj efve<heeove meblees<epevekeÀ hee³ee ie³ee nw~

jeäêr³e/Devleje&äêr³e peve&ueeW ceW lekeÀveerkeÀer heshejeW keÀe he´keÀeMeve:

DeeF&DeejSceDeejS Jew%eeefvekeÀ Mewef#ekeÀ DevegmebOeeve keÀe³e&keÀueeheeW ceW Meeefceue nQ Deewj ³es mebmLeeve kesÀ Dev³e J³eJemeeef³e³eeW / íe$eeW kesÀ meeLe Ieefveÿlee

mes efceuekeÀj keÀece keÀj jns nQ~ DeeF&DeeF&ìer, SveDeeF&ìer Deewj Dev³e mebmLeeveeW kesÀ íe$e Yeer Deheveer Fbìve&efMehe heefj³eespeveeDeeW keÀes hetje keÀjves kesÀ efueS

efve³eefcele ©he mes DeeF&DeejSceDeejS ceW Deeles nQ~ DevegmebOeeve efve<keÀ<eeX keÀes MeesOe keÀe³eeX kesÀ Yeeie kesÀ ©he ceW he´keÀeefMele efkeÀ³ee peelee nw, pees GvekesÀ

Mewef#ekeÀ heeþ³e¬eÀce heeþ³e®e³ee& keÀe Yeeie neWies Deewj kegÀí efve<keÀ<eeX keÀes hećegKe jeäêr³e Deewj Devleje&äêr³e peve&ueeW ceW Yeer he´keÀeefMele efkeÀ³ee peelee nw~

iele Je<e& kesÀ oewjeve efvecveefueefKele heshejeW keÀes jeäêr³e Deewj Devleje&äêr³e peve&ueeW ceW he´keÀeefMele efkeÀ³ee ie³ee nw~

1. efJeefYeVe efceÞeCekeÀejer efJeefOe³eeW kesÀ ceeO³ece mes mìerjerve y³egìe[erve jyeæ[ ce@efì^keÌme ceW HewÀueves Jeeues vewveeskeÀCeeW ceW legueveelcekeÀ DeO³e³eve, Depe³e

JeemegosJe jeCes, S.DeefJelee, Jeer.kesÀ.megef®e$ee, heer.Sme., Deewj [[email protected]À.jepekegÀceej, peve&ue Dee@HeÀ vewvees efjme®e&, KeC[ 32 (Dehe´wue, 2015 ) he=ÿ

43-50

2. Me -Sve keÀJe& Deewj SHeÀF&S, Üeje FuesmìesceerefjkeÀ hew[ keÀe LekeÀeve peerJeve Devegceeve, yeer.kesÀ.met³e&leue, S®e.peer.HeÀekeÀìkeÀj,æ

[[email protected]À.jepekegÀceej, [[email protected], peve&ue Dee@HeÀ meHexÀme Fbpeerefve³e[& ceìsjer³eue SC[ S[Jeevme[ ìskeÌveeuee@peer, Dehe´wue, 2015, KeC[ 5,

85-92

3. jyeæ[ GÐeesie ceW heót<eCe keÀer he³ee&JejCeer³e eE®elee, meblees<e meer.peieoeUs, [[email protected]À.jepekegÀceej, Deej.heer.®eJneCe, [er.Sve.eEMeos, meer.Sue.

heeefìue, Fbpeerefve³eeEjie Deewj DeewÐeesefiekeÀer ceW Devleje&äêr³e DevegmebOeeve peve&ue, KeC[ ë 04 DebkeÀ ë 11, veJecyej, 2015, 187-191

4. veeFìêFue jyeæ[ ceW hueeeqmìmeeFpej kesÀ ©he ceW efueieefveve, iegCeeW kesÀ FmekesÀ heÝeeJe, Fbpeerefve³eeEjie Deewj J³eeJeneefjkeÀ efJe%eeve ceW Devleje&äêr³e

DevegmebOeeve peve&ue, KeC[ ë 6, DebkeÀ 3, cee®e&, 2016 he=ÿ 78-84

5. vewveesmebjef®ele DeheefMeä jeKe mes meg¢æ{ ef®eìeWmeve efceÞeCe, De#ele peer. heeefìue, Sme.hetCe&®eêe, jcesMe iegceeiesjer, [[email protected]À.jepekegÀceej, Sme.

Deevebove, peve&ue Dee@HeÀ ceìsjer³eue meeFkeÀume SC[ Jesmì cewvespeceWì, he´meeefjleë 30 pegueeF&, 2015 / mJeerke=Àle ë 22 cee®e&, 2016 eÅmheíej

peeheeve, 2016

6. F&heer[erSue / hee@ueerheésheerueerve keÀeskeÀesveì efheLe efceÞeCeeW keÀe ceMeerveer, Lece&ue Deewj Deeke=Àefle efJe%eeve efJeMues<eCe, Jeer.kesÀ.Deefyelee, [[email protected]À.

jepekegÀceej, ce@¬eÀescee@u³etkeÌ³etume, SceSceSDeeF&pes, 11(1), 2015 he=ÿ 001-007

jeäêr³e/Devleje&äêr³e meccesueveeW ceW lekeÀveerkeÀer Heef$ekeÀeDeeW ceW he´mlegleer:

efJeefYeVe jeäêr³e Deewj Devleje&äêr³e meccesueveeW ceW efvecveefueefKele heshej he´mlegle efkeÀS ieS

?[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ ves 7 mes 8 Deiemle, 2015 keÀes veF& efouueer ceW Dee³eesefpele SkeÀ jeäêr³e jyeæ[ meccesueve ceW “hejer#eCe keÀer YetefcekeÀe

Deewj mJeosMeerkeÀjCe ceW jyeæ[ GlheeoeW keÀe iegCe efveOee&jCe leLee ’ceskeÀ Fve Fbef[³ee“ keÀe mebJeOe&ve keÀjves hej J³eeK³eeve efo³ee~

?Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ ves S®eSSue veeefmekeÀ ceW ’ceskeÀ Fve Fbef[³ee“ henue keÀe mebJeOe&ve keÀjves kesÀ efueS j#ee he´³eesie nsleg

jyeæ[ GlheeoeW hej mJeosMeerkeÀjCe hej DeeF&DeejSceSDeej keÀer YetefcekeÀe hej lekeÀveerkeÀer Jeelee& he´mlegle keÀer~

[[email protected]À.jepekegÀceej, ves efvecveefueefKele efJe<e³eeW hej cee®e&, 2016 ceW iueesyeue jyeæ[, uesìskeÌme Deewj ìe³ej SkeÌmehees, peerDeejìerF&, 2016 yeQkeÀe@keÀ

ceW Devleje&äêr³e heéfleYeeefie³eeW keÀes heéfMe#eCe efo³eeë

S. jyeæ[ GlheeoeW keÀer efJeHeÀuelee peeB®e kesÀ heéfle ¢eqäkeÀesCe~

peerDeejìerF&, 2016, yeQkeÀe@keÀ ceW DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Jew%eeefvekeÀ Dee³eespekeÀ SJeb heés.[er.Keleeriej, DeeF&DeeF&ìer Ke[iehegj

peerDeejìerF&, 2016 ceW mebkeÀe³e kesÀ ©he ceW[[email protected]À.jepekegÀceej Deewj Dev³e Devleje&äêr³e menYeeieer

24


2015-16yeer. Kejeye iegCeJeÊee keÀer ueeiele - ueIeg Deewj ceO³ece jye[ GÐeesieeW keÀes meleke&À keÀjves keÀe Ghee³e

meer. jyeæ[ GlheeoeW keÀe ieefleMeerue ceMeerveer hejer#eCe

[er. jyeæ[ vewvees kebÀheesefpeì - YeeJeer ©Peeve

F&. jyeæ[ GlheeoeW keÀer efjJeme& Fbpeerefve³eeEjie - eEmeneJeueeskeÀve

SHeÀ. jyeæ[ GlheeoeW kesÀ YeeweflekeÀ hejer#eCe ceW Deefveeq½elelee keÀe ceeheve

peer. ueIeg jyeæ[ GÐeesie kesÀ efueS iegCeJeÊee efve³eb$eCe he´³eesieMeeuee - eEmeneJeueeskeÀve

Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ ves efvecveefueefKele efJe<e³eeW hej cee®e&, 2016 ceW iueesyeue jyeæ[, uesìskeÌme Deewj ìe³ej SkeÌmehees,

peerDeejìerF&, 2016 yeQkeÀe@keÀ keÀes heéfMe#eCe efo³ee nw~

?ìe³ej megj#ee, hejer#eCe efJeefOe³eeb SJeb ceevekeÀ

?JeweféekeÀ ìe³ej efJeefve³eceve

?ìe³ejeW keÀer SkeÀ ©helee Deewj meblegueve

Þeerceleer megef®emceerlee meent, mene³ekeÀ efveosMekeÀ ves peerDeejSve Üeje 19 mes 20 HeÀjJejer, 2016 keÀes Dee³eesefpele iegpejele jye[ Mees ceW ’ues³ej

JeukeÀveeFpesMeve - jye[ GlheeoeW keÀer efce³eeo ye{eves Deewj ueeiele keÀes keÀce keÀjves kesÀ SkeÀ DeJemej“ hej J³eeK³eeve efo³ee nw~

DeeF&DeejSceDeejS Jew%eeefvekeÀeW ves efvecveefueefKele meccesueveeW ceW Yeeie efue³ee/ oewjs efkeÀS ë-

1. [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ ves SDeeF&DeejDeeF&S, GÊejer #es$e efouueer Üeje veF& efouueer ceW 7 mes 8 Deiemle, 2015 keÀes Dee³eesefpele jeäêr³e

jyeæ[ meccesueve - 2015 ceW Yeeie efue³ee~

2. Þeerceleer megef®emceerlee meeng, mene³ekeÀ efveosMekeÀ ves 19 mes 21 HeÀjJejer, 2016 lekeÀ iegpejele ceW Dee³eesefpele iegpejele jyeæ[ Mees (peerDeejSceS) ceW

Yeeie efue³ee~

3. Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ ves cee®e&, 2016 ceW Yeejleer³e jyeæ[ mebmLeeve (DeeF&DeejDeeF&) Üeje Dee³eesefpele ’DeeF&DeejmeerDees

jyeæ[ keÀe@ve 2015“ ceW Yeeie efue³ee~

4. DeeF&DeejSceDeejS Jew%eeefvekeÀeW ves yeQkeÀe@keÀ ceW 8 mes 11 cee®e&, 2016 kesÀ oewjeve iueesyeue jyeæ[, uesìskeÌme Deewj ìe³ej SkeÌmehees, peerDeejìerF&,

2016, yeQkeÀe@keÀ (peerDeejìerF& 2016) keÀe oewje efkeÀ³ee Deewj SkeÌmehees ceW DeeF&DeejSceDeejS keÀer megefJeOeeSb heóe|Mele keÀer Deewj DeeF&DeejSceDeejS

kesÀ Jew%eeefvekeÀeW ves heéfMe#eCe keÀe³e&¬eÀce Yeer Dee³eesefpele efkeÀS~

meerDeeF&DeeF& Üeje Dee³eesefpele 14-15 efmelebyej 2016 kesÀ 4 Les jeäêr³e he´³eesieMeeueeDeeW kesÀ meccesueve ceWDeeF&DeejSceDeejS kesÀ efveosMekeÀ keÀe mecetn ®e®ee& ceW menYeeie ~


2015-16

DeewÐeesefiekeÀ DevegmebOeeve Deewj efJekeÀeme kesÀ efueS Mewef#ekeÀ mebmLeeveeW kesÀ meeLe men³eesie:

1) DeeF&DeeF&ìer, meer³etSmeSìer, Deeoer mes Mewef#ekeÀ men³eesie, ³eoer keÀesF& nes ë

DeeF&DeejSceDeejS ves DeeF&DeeF&ìer Ke[hegj, DeeF&DeeF&ìer heìvee Deewj meer³etSmeSìer keÀesef®eve Deeoer pewmes Mewef#ekeÀ mebmLeeveeW kesÀ meeLe

men³eesie efkeÀ³ee nw~

he´l³eskeÀ Je<e& Fve mebmLeeveeW kesÀ íe$e Deheveer SkeÀ Je<eea³e Sce. ìskeÀ heefj³eespevee, 2 mes 3 ceen keÀer yeer. ìskeÀ heefj³eespevee Deewj ieér<cekeÀeueerve

Fbìve&Meerhe kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS ceW Deeles nQ~

2) jespeieej ueef#ele heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀceeW kesÀ efueS keÀe@uespees kesÀ meeLe mecePeewlee %eeheve :

DeeF&DeejSceDeejS ves efJe%eeve mveelekeÀ Deewj mveelekeÀesÊej íe$eeW keÀes keÀewMeue efJekeÀeme heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce osves kesÀ efueS %eevemeeOevee

keÀe@uespe, þeCes kesÀ meeLe mecePeewlee %eeheve efkeÀ³ee nw leeefkeÀ jyeæ[ Deewj mecyeÜ GÐeesie ceW GvekeÀer Ghe³eesieer DeepeerefJekeÀe keÀe helee ueiee³ee pee

mekesÀ Deewj Gmes ye{e³ee pee mekesÀ~ efJeefMeä ©he mes, DeeF&DeejSceDeejSves jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer Deewj GhekeÀjCeer³e lekeÀveerkeÀeW kesÀ mebyebOe ceW G®®e

efMe#ee Jeeuee 200 IeCìs keÀe jespeieej ueef#ele heéfMe#eCe heeþ³e¬eÀce efJekeÀefmele efkeÀ³ee nw~

ceeveJe mebmeeOeve efJekeÀeme keÀe³e&¬eÀce kesÀ lenle DeeF&DeejSceDeejS DeewÐeesefiekeÀ/Mew#eefCekeÀ keÀe³e&¬eÀceeW ceW mene³elee keÀj jner nw efpememes jyeæ[

heéwÐeesefiekeÀer hej efJeefYeVe mebmLeeveeW kesÀ DeJej mveelekeÀ Deewj mveelekeÀesÊej heeþ³e¬eÀceeW kesÀ efueS Mew#eefCekeÀ DeewÐeesefiekeÀ heefj³eespeveeDeeW Üeje ³es

mebmLeeve ueeYeeeqvJele ngS~ efvecveefueefKele mebmLeeveeW ves Je<e& 2015-16 kesÀ oewjeve jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer hej Mew#eefCekeÀ DevegmebOeeve keÀe³e& keÀe³e&¬eÀce

kesÀ lenle DeeF&DeejSceDeejS ves Deheves íe$e Yespes nw ~

25


2015-16

26

¬eÀce meb. mebmLeeveeW kesÀ veece íe$eeW keÀer mebK³ee heeþ³e¬eÀce

1. jeäêr³e heéwÐeesefiekeÀer mebmLeeve, keÀvee&ìkeÀ 1 Sce.ìskeÀ (efJe%eevemeeceieér

DeefYe³eebef$ekeÀer)

2. Yeejleer³e heéwÐeesefiekeÀer mebmLeeve, Keæ[iehegj 1 Sce.ìskeÀ (jyeæ[ heéwÐeesefiekeÀer)

3. efJe%eeve SJeb heéwÐeesefiekeÀer keÀes®eerve efJeéeefJeÐeeue³e, kesÀjuee 3 yeer.ìskeÀ (hee@efuecej efJe%eeve SJeb heéwÐeesefiekeÀer)

4. Scepeer ³etefveJee|meìer, kesÀjue 3 yeer.ìskeÀ (hee@efuecej Fbpeerefve³eeEjie)

5. efMeJeepeerjeJe peeWOeues keÀe@uespe, cegbyeF& 3 yeer.F&. (kesÀefcekeÀue)

6. SceDeeF&ìer mketÀue Dee@HeÀ cewvespeceWì, hegCes 1 SceyeerS (mecej Fbìve&efMehe heefj³eespevee)

Deewj

meYeer íe$eeDeeW ves Deheveer heefj³eespeveeSb hetjer keÀj ueer nQ Deewj mebyebefOele mebmLeeve kesÀ mebkeÀe³e ves GvekesÀ íe$eeW kesÀ efueS nceejer mene³elee keÀe DeeYeej

J³eÊeÀ efkeÀ³ee ~

DeeF&DeejSceDeejS ceW Dee³eesefpele meceejesn:

nceejs ceeveJe mebmeeOeve Deewj he´MeemeefkeÀ³e efJeYeeie ves Deheves keÀce&®eeefj³eeW kesÀ keÀu³eeCe keÀe ncesMee O³eeve jKee nw Deewj efJeefYeVe meceejesn Dee³eesefpele efkeÀS

keÌ³eeWefkeÀ ³es nceejer heefjmebcheefÊe³eeb nQ Deewj FveceW mes DeveskeÀ ves DeeF&DeejSceDeejS ceW keÀF& Je<eex lekeÀ mesJee keÀer nw ~

70 Jeeb mJeleb$elee efoJeme meceejesn

hejcheje kesÀ ©he ceW, ve kesÀJeue keÀce&®eeefj³eeW ceW yeequkeÀ GvekesÀ heefjJeej kesÀ meom³eeW kesÀ meeLe Yeer yesnlej mecePe Deewj oue YeeJevee keÀes ye{eves kesÀ efueS

DeeF&DeejSceDeejS ves keÀce&®eeefj³eeW Deewj GvekesÀ heefjJeej kesÀ meom³eeW kesÀ meeLe ’mJeleb$elee efoJeme meceejesn“ Dee³eesefpele efkeÀ³ee~

GÊeÀ meceejesn OJepe HeÀnjeves Deewj efHeÀj veeMles kesÀ meeLe Meg© ngDee leLee FmekesÀ yeeo keÀce&®eeefj³eeW Deewj GvekesÀ ye®®eeW Üeje meebmke=ÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀce

he´mlegle efkeÀS ieS~ meceejesn kesÀ Deble ceW, he´l³eskeÀ ÞesCeer ceW ’meJeexÊece keÀce&®eejer“ hegjmkeÀej Deewj GheeqmLeefle hegjmkeÀej efoS ieS~


oMenje meceejesn

DeeF&DeejSceDeejS ves oMenje keÀe l³eesnej cevee³ee~ DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meYeer keÀce&®eeefj³eeW ves

efJepe³e oMeceer meceejesn ceW meef¬eÀ³elee mes Yeeie efue³ee ~

mJe®í Yeejle DeefYe³eeve keÀe³e&¬eÀce

Yeejle mejkeÀej kesÀ efveosMe kesÀ Devegmeej DeeF&DeejSceDeejS ves 2

DeÊetÀyej, 2015 keÀes mJe®í Yeejle DeefYe³eeve keÀe³e&¬eÀce cevee³ee ~ meYeer

keÀce&®eejer heéhle 9.45 SkeÀef$ele ngS Deewj ceb$eeue³e Üeje heefj®eeefuele

mJe®ílee keÀer MeheLe ueer ~ FmekesÀ yeeo meYeer keÀce&®eejer heefjmejeW,

he´³eesieMeeueeDeeW Deeefo kesÀ yeenj Deewj Deboj meHeÀeF& kesÀ efueS SkeÀ meeLe

efvekeÀue heæ[s ~


2015-16

27

meleke&Àlee peeieªkeÀlee mehleen ceveevee

kesÀvêer³e meleke&Àlee Dee³eesie, Yeejle mejkeÀej kesÀ efveosMe kesÀ Devegmeej,

DeeF&DeejSceDeejS ves 26 DeÊetÀyej 2015 mes 31 DeÊetÀyej 2015 lekeÀ

meleke&Àlee peeieªkeÀlee mehleen – 2015 keÀes cevee³ee ~ meleke&Àlee

peeieªkeÀlee mehleen kesÀ heéjbYe ceW ceb$eeue³e Üeje heefj®eeefuele MeheLe

ueer~ meleke&Àlee peeieªkeÀlee mehleen ceveeves keÀe efJe<e³e ’efveJeejkeÀ

meleke&Àlee megMeemeve keÀe SkeÀ GhekeÀjCe nw“~


Þeer efoueerhekegÀceej keÀer mesJeeefveJe=efÊe

Þeer efoueerhe kegÀceej DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meeLe 34 Je<e& keÀer

meHeÀueleehetJe&keÀ uebyeer mece³e keÀer mesJee oskeÀj 30 petve 2015 keÀes

DeeF&DeejSceDeejS keÀer mesJeeDeeW mes mesJee efveJe=efÊe efkeÀS ieS ~


2015-16

30 petve 2015 keÀes Þeer efoueerhe kegÀceej kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS Üeje

SkeÀ efJeoeF& meceejesn Dee³eesefpele efkeÀ³ee ie³ee Deewj DeeF&DeejSceDeejS kesÀ

meYeer keÀce&®eeefj³eeW ves GvekesÀ De®ís Deewj megKeer peerJeve kesÀ efueS keÀecevee

keÀer~

28

ìerce efyeeÅu[ie ieefleefJeefOe³eeBhejer#eCe, heéfMe#eCe, hejeceMe& Deewj Deej SC[ [er mesJeeDeeW ceW keÀe³e&jle meYeer S®eDees[er, SmeS®e / cegK³e DeefOekeÀeefj³eeW keÀes 16 leLee 17 pegueeF&, 2015 keÀes heéfMe#eCe me$e leLee efleceener meceer#ee yewþkeÀ kesÀ efueS oue YeeJevee mebJeOe&ve keÀe³e&keÀueeheeW kesÀ Yeeie kesÀ ©he ceW ueesveeJeeuee ceW SkeÀ efjmeesì& ceW ues pee³ee ie³ee~

hećegKe efyepevesme mketÀue Dee@HeÀ cewvespeceWì, hegCes kesÀ Jeefjÿ mebkeÀe³e [e@. mebpeerJeveer ieesieeJeues (keÀeheexjsì heýebOeve heéfMe#ekeÀ) Üeje “hejmhej efJejesOeer

heýebOeve mes mebieþve kesÀ ue#³eeW Deewj GÎsM³eeW keÀes heéhle keÀjves ceW, keÀce&®eeefj³eeW keÀe p³eeoe yesnlej heóMe&ve neslee nw hej heéfMe#eCe me$e Dee³eesefpele efkeÀ³ee

ie³ee~

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeefOekeÀeefj³eeW keÀe oue Deewj [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, [[email protected] ieesieeJeeues, (keÀe@heexjsì heýebOeve heéfMe#ekeÀ)

DeeF&DeejSceDeejS keÀer keÀejesyeejer heéf¬eÀ³ee Deewj FmekesÀ lelkeÀeue megOeej kesÀ efnle keÀes O³eeve ceW jKeles ngS Fme hetjs me$e keÀe meb®eeueve efveosMekeÀ Deewj

S®eDeej meueenkeÀej Üeje efkeÀ³ee ie³ee~


DeeF&DeejSceDeejS kesÀ DeefOekeÀejer ìerce kesÀ meeLe [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ DeeF&DeejSceDeejS, æ[[email protected] ieesieeJeues, (keÀe@heexjsì heýebOeve ì^svej) ~


2015-16

29

DeevleefjkeÀ me#ecelee mebJeOe&ve Þe=bKeuee kesÀ Yeeie kesÀ ©he ceW, DeeF&DeejSceDeejS ves Deheves yees[& ©ce ceW 12 Deewj 13 peveJejer, 2016 keÀes

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ Jew%eeefvekeÀ oue kesÀ efueS efvecveefueefKele heéfMe#eCe / mesefceveej Dee³eesefpele efkeÀ³ee~

[[email protected] heer.keÀeheieles ves ’jyeæ[-jyeæ[ yuesv[med ceW vewvees efHeÀueme&&“ efJe<e³e hej heéfMe#eCe efo³ee~

yee¿e efJeMes<e%e [e@. ìer.pes.Sce.efmevne ves vewvees heéwÐeesefiekeÀer hej veF& heefj³eespevee hej J³eeK³eeve efo³ee~

DeeF&DeejSceDeejS Jew%eeefvekeÀeW kesÀ hetjs oue ves Fme heéfMe#eCe / mesefceveej ceW meef¬eÀ³e ©he mes Yeeie efue³ee~

[[email protected] heer.keÀeheieles heéfMe#eCe osles ngS ~ yee¿e efJeMes<e%e [e@.ìer.pes.Sce.efmevne J³eeK³eeve osles ngS

Kesue GodIeeìve meceejesn

oue YeeJevee mebJeOe&ve Deewj SkeÀ otmejs mes J³eJenej keÀjves kesÀ keÀewMeue efJekeÀeme nsleg veF& henue kesÀ ©he ceW Kesue ceveesjbpeve keÀe³e&keÀueehe Meg© efkeÀS ieS~

Kesue ceveesjbpeve keÀe³e&keÀueeheeW keÀe GodIeeìve DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meeceev³e heefj<eo kesÀ meom³e Þeer veerjpe þkeÌkeÀj Üeje efkeÀ³ee ie³ee ~

GodIeeìve kesÀ oewjeve GvneWves DeeF&DeejSceDeejS keÀer veF& henue Deewj DeeF&DeejSceDeejS keÀe Ssmee ³egJee oue yeveeves keÀer mejenvee keÀer, pees

DeeF&DeejSceDeejS keÀes veF& Gb®eeF&³eeW hej ues ie³ee~ ³en henue DeeF&DeejSceDeejS ceW DevegketÀue JeeleeJejCe hewoe keÀjves kesÀ efueS Meg© keÀer ieF& nw Deewj

Fmemes SkeÀ otmejs kesÀ meeLe mebyebOe, SkeÀ otmejs kesÀ efJeYeeie kesÀ meeLe mebyebOe Deewj meeLeer keÀce&®eeefj³eeW ceW mJemLe heéflemheOee& ye{eves ceW mene³elee efceuesieer~

DeeF&DeejSceDeejS Üeje MeerIe´ ner ueIeg Kesue ìtvee&ceWì Dee³eesefpele efkeÀ³ee peeSiee~ keÀce&®eeefj³eeW kesÀ efueS keÀe³ee&ue³e mece³e kesÀ yeeo meeb³e keÀeue ceW Kesueves

kesÀ efueS ef¬eÀkesÀì Deewj yew[eEceìve pewmes Kesue Meg© efkeÀS ieS~

30


2015-16


2015-16

31

nceeje DeeYeej Deewj mejenvee

nce Deheves ieénkeÀeW, DeepeerJeve Deewj meeOeejCe meom³eeW keÀe DeeF&DeejSceDeejS kesÀ meeLe GvekesÀ keÀejesyeejer mebyebOeeW kesÀ efueS yengle DeeYeejer nQ~ nce

meYeer Deehete|lekeÀlee&DeeW keÀe Yeer nceejs keÀejesyeejer keÀe³eeX keÀes Deemeeve yeveeves kesÀ efueS nj mece³e GvekeÀer efvejvlej mene³elee kesÀ efueS Oev³eJeeo keÀjles nQ~

nce, he´Meemeve Deewj GÐeesie ceb$eeue³e, Yeejle mejkeÀej kesÀ meef®eJe, DeeF&heerheer, meb³egÊeÀ meef®eJe, [erDeeF&heerheer, Ghe meef®eJe, [erDeeF&heerheer, DeJej

meef®eJe, [erDeeF&heerheer leLee efJeYeeieer³e DeefOekeÀeefj³eeW keÀe Del³eeOegefvekeÀ keWÀêes keÀe meHeÀueleehetJe&keÀ heýebOeve keÀjves Deewj ìe³ej Deewj iewj ìe³ej, oesveeW

#es$eeW kesÀ efueS DeeF&DeejSceDeejS keÀes efJeée kesÀ meJee&efOekeÀ he´K³eele DeejSve[er mebmLeeveeW ceW mes SkeÀ mebmLeeve yeveeves ceW GvekesÀ he´MeemeefvekeÀ men³eesie kesÀ

efueS DeeYeejer nQ ~

nce Deheves DeO³e#e Þeer.jepeWê ieebOeer, heýebOe efveosMekeÀ, peerDeejheer efue. keÀes DeeF&DeejSceDeejS keÀes ceeie&oMe&ve keÀjves Deewj Gmes mene³elee keÀjves kesÀ

efueS nee|okeÀ DeeYeej J³eÊeÀ keÀjles nQ ~

nce DevegmebOeeve meueenkeÀej meefceefle kesÀ DeO³e#e (DeejSmeer), S®eDeej meefceefle, Kejero meefceefle Deewj efJeÊe meefceefle keÀe Je<e& kesÀ oewjeve GvekesÀ Üeje

efoS ieS yengcetu³e ceeie&oMe&ve Deewj mene³elee kesÀ efueS nee|okeÀ Oev³eJeeo keÀjles nQ ~

nce Deheveer Mee<eer hejer<eo kesÀ meYeer meom³eeW keÀe GvekeÀer meueen Deewj ceeie&oMe&ve kesÀ efueS, Deheves ieénkeÀeW Deewj meom³eeW keÀe GvekesÀ yengcetu³e mebj#eCe

kesÀ efueS Deewj jyeæ[ yees[&, SDeeF&DeejDeeF&S, SìerSceS, DeeF&DeejDeeF&, SDeejSDeeF&, meerDeeF&Deejìer, yeerDeeF&Sme, ìerSmeSmeDeeF&S,

meerDeesSmeDeeF&S pewmes mene³ekeÀ mebmLeeveeW keÀe Deewj nce YeefJe<³e ceW uebyes mece³e mes J³eeheej mebyebOeeW keÀes cenlJe Deewj Deble ceW eEkeÀleg Gleves ner cenlJehetCe&

Deheves meYeer keÀce&®eeefj³eeW keÀe Yeer DeeYeej J³eÊeÀ keÀjles nQ efpemeves men³eesie kesÀ efyevee DeeF&DeejSceDeejS keÀYeer Fleveer heíeleer veneR keÀj heelee ~

nce SveSyeerSue, yeerDeeF&Sme, ìer³etJeer vee@[&, DeejSme[ermeer, efmeefceueskeÀ, [erpeerSceSme, SveSyeerF&ìer, SveSyeermeeryeer, keÌ³etmeerDeeF& pewmeer Deheveer meYeer

hećeeCeve SspeWefme³eeW keÀe Yeer hećeeCehe$e Deewj hel³ee³eve oskeÀj DeeF&DeejSceDeejS keÀes GvekeÀer Deewj DeefOekeÀ mene³elee kesÀ efueS Oev³eJeeo keÀjles nQ,

efpevekesÀ ceeO³ece mes DeeF&DeejSceDeejS Fme osMe mes yeenj Deheveer mesJeeDeeW keÀe efJemleej keÀj mekeÀe~

ceQ Deheves meYeer DeefOekeÀeefj³eeW, meeefLe³eeW Deewj mene³ekeÀ mìeHeÀ keÀe GvekesÀ meYeer ³eesieoeveeW Deewj men³eesie kesÀ efueS Oev³eJeeo keÀjlee ntB efpevneWves

ieénkeÀeW / efnleOeejkeÀeW keÀer mesJee keÀer~ nce DeeF&DeejSceDeejS keÀes osMe kesÀ meJeexÊece Deej SC[ [er mebmLeeveeW ceW mes SkeÀ mebmLeeve yeveeves kesÀ efueS meYeer

mebyebefOeleeW mes efveÿehetJe&keÀ men³eesie Deewj mene³elee keÀer keÀecevee keÀjles nQ~

Oev³eJeeo !

DeehekeÀe,

Sme/æ[er

[[email protected]À.jepekegÀceej,

efveosMekeÀ

DeeF&DeejSceDeejS kesÀ keÀce&®eejer


2015-16

32

efJeYeeie hećegKe/keÀe³ee&lceKe hećegKe(yeeS mes oeS : Þeer.he´Meeble yevekeÀj, DeefOekeÀejer ceeveJe mebmeeOeve/he´MeemeefkeÀ³e, Þeerceleer megef®eeqmcelee meent, mene³ekeÀ efveosMekeÀ,

Þeer.efveleerMe MegkeÌuee, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.ceesncceo Deefveme, mene³ekeÀ efveosMekeÀ,

Þeer.censMe Jeepee, cegK³e uesKee DeefOekeÀejer, [[email protected]³ejecegot, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, ìer.Jner.mesletceGOeJeve, mene³ekeÀ efveosMekeÀ

heefj#eCe, hećeeCeve Deewj ìe³ej DevegmebOeeve ìerce kesÀ efueS Glke=Àÿlee keWÀê(yeeS mes oeS : Þeer.megMeeble heeìerue, keÀefveÿ lekeÀefvekeÀer DeefOekeÀejer, , mene³ekeÀ efveosMekeÀ,

[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, [[email protected] keÀeheieles, Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer, Þeer.efohekeÀ lee³e[s, keÀefveÿ lekeÀefvekeÀer DeefOekeÀejer

Þeer.efveleerMe MegkeÌuee



ieénkeÀ mesJee ìerce(yeeS mes oeS : Þeerceleer.megef®eeqmcelee meent, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, Þeer.Sve.S.HeÀeW[kesÀ, Jeefjÿ DeefOekeÀejer,

[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.yeer.Deej.Dejesìs, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer, Þeer.Þeerjece De³³ej, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer,

iewj ìe³ej heefj#eCe ìerce -(yewþs ntS yeeS mes oeS : Þeer.YeemkeÀj [gbyejs, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer, Þeer.yeer.Sme.³eeoJe, Jeefjÿ DeefOekeÀejer,

[[email protected]³ejececegot, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.ceveesnj veJeeues, Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀjer, Þeer.[er.pes.ceew³ee&, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ mene³ekeÀ, Þeerceleer.megneefmeveer keÀìkesÀ, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-De

(Ke[s ngS yeeS mes oeS : Þeer.meeyegjepe, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ mene³ekeÀ, Þeer.Meebleejece veeF&keÀ, Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ-De,

megÞeer.efhe´leer jmece, Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ-De, Þeer.jepeg Mesìdìer, Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ mene³ekeÀ-De,


2015-16

33


he´mebmkeÀjCe/Glheeo efJekeÀeme ìerce(yeeS mes oeS : Þeer.pe³ejece Mesodìer, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-S, Þeer.mebefohe %eevee.Sme.Deej., Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer,

[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.ceesncceo Deefveme, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, Þeer.jepesvê ceesjs, Jeefjÿ meerSvemeer ceefMeve ®eeuekeÀ-yeer, Þeer.MebkeÀj DeYebie, Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mesJekeÀ-yeer

hejer³eespevee/DeejSve[er ìerce (yeeS mes oeS : Þeer.GcesMe meeJeble, he´³eesieMeeuee mesJekeÀ, Þeer.meblees<e peieoeues, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer,

Þeer.meecepeer efJekeÌìj, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer, [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.ìer.Jner.mesletceeOeJeve, mene³ekeÀ efveosMekeÀ, Þeer.®ebove ®eewOetjer, keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer



2015-16

34


he´MeemeefkeÀ³e Deewj efveosMekeÀ keÀe³ee&ue³e ìerce(yeeS mes oeS : Þeer.he´sceeEmeie, megj#ee heefj®ej, Þeerceleer jepekeÀeblece De³ehheve oeme, Jeefjÿ mene³ekeÀ meef®eJe-yeer,

Þeer.he´Meeble yevekeÀj, Jeefjÿ DeefOekeÀejer ceeveJe mebmeeOeve/he´MeemeefkeÀ³e, [[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.®esleve osMecegKe, DeefOekeÀejer j¸ejKeeJe, Þeer.efJeJeskeÀ De®eesuekeÀj, FueskeÌìê@efvekeÀ/jKejKeeJe mene³ekeÀ

uesKee ìerce(yeeS mes oeS : Þeer.Þeer.kesÀ.Sme.MebkeÀj, Jeefjÿ JeeefCeeqp³ekeÀ mene³ekeÀ-yeer, Þeer.censMe Jeepee, cegK³e uesKee DeefOekeÀejer,

[[email protected]À.jepekegÀceej, efveosMekeÀ, Þeer.veeje³eveve kegÀììer, Jeefjÿ JeeefCeeqp³ekeÀ mene³ekeÀ-meer



2015-16

35

nceejs keÀce&®eejer : nceejer mebHeÊeer

Þeer.he´Meeble yevekeÀj Jeefjÿ ceeveJe mebmeeOeve DeefOekeÀejer

Þeer.efkeÀjve Mesìdìer keÀefveÿ he´MeemeefvekeÀ DeefOekeÀejer

Þeerceleer.jepekeÀeblece De³ehheve oeme Jeefjÿ meef®eJe mene³ekeÀ-yeer

Þeerceleer.JewMeeueer nes[eJe[skeÀj Jeefjÿ ueIeguesKekeÀ

Þeerceleer.ceerveue heeìerue Jeefjÿ JeeefCeeqp³ekeÀ mene³ekeÀ-S

kegÀ.meesveeueer Jee[keÀj Jeefjÿ uesKee mene³ekeÀ

he´MeemeefvekeÀ keÀce&®eejer uesKee SJeb efJeÊe keÀce&®eejer

[[email protected]À.jepekegÀceej efveosMekeÀ

Þeer.ceesncceo Deefveme mene³ekeÀ efveosMekeÀ

Þeer.efveleerMe kesÀ.MegkeÌuee mene³ekeÀ efveosMekeÀ

Þeer.ìer.Jner.mesletceeOeJeve mene³ekeÀ efveosMekeÀ

Þeer.pe³ejecegot mene³ekeÀ efveosMekeÀ

Þeerceleer.megef®eeqmcelee meent mene³ekeÀ efveosMekeÀ

Þeer.Sve.S.HeÀeW[kesÀ Jeefjÿ DeefOekeÀejer-ieénkeÀ mesJee

Þeer.ceveesnj veJeeues Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer

Þeer.meef®eve yeejJes Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer

[[email protected] keÀeheieles Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer

Þeer.%eevee mebefohe Sme.Deej. Jeefjÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer

Þeer.yeer.Sme.³eeoJe Jeefjÿ DeefOekeÀejer

Þeer.®esleve osMecegKe DeefOekeÀejer jKejKeeJe

Þeer.yeer.Deej.Dejesìs keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer

Þeer.®ebove ®eewOetjer keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer

Þeer.yeer.Deej.[gbyejs keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer

Þeerceleer.megneefmeveer keÀìkesÀ keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-S

Þeer.meeyetjepe keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ mene³ekeÀ

Þeer.meecepeer efJekeÌìj keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer

Þeer.[er.pes.ceew³ee& keÀefveÿ leebef$ekeÀer mene³ekeÀ-[er

Þeer.meblees<e peieoeues keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-S

Þeer.pe³ejece Mesììer keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-S

Þeer.Þeerjece De³ej keÀefveÿ Jew%eeefvekeÀ DeefOekeÀejer-yeer

Þeer.jepeg Sme. Mesììer Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ-S

Þeer.Meebleejece veeF&keÀ Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ-S

Þeer.efveuesMe Sve.peeOeJe keÀefveÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ

megÞeer.efhe´leer jmece Jeefjÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ-S

Þeer.efJeJeskeÀ De®eesuekeÀj efJeo³egle cejccele mene³ekeÀ

Þeer.jepeWê ceesjs Jeefjÿ meerSvemeer ceefMeve ®eeuekeÀ-S

Þeer.megMeeble heeìerue keÀefveÿ lekeÀefvekeÀer DeefOekeÀejer-S

Þeer.efohekeÀ lee³e[s keÀefveÿ lekeÀefvekeÀer DeefOekeÀejer-S

Þeer.meceerj ieebOeer keÀefveÿ he´³eesieMeeuee mene³ekeÀ


Þeer.censMe Jeepee cegK³e uesKee DeefOekeÀejer

Þeer.nsceble Kewjveej mene³ekeÀ efJeÊe DeefOekeÀejer

Þeer.veeje³eveve kegÀìdìer Jeefjÿ JeeefCeeqp³ekeÀ mene³ekeÀ-meer

Þeer.kesÀ.Sme.MebkeÀj Jeefjÿ JeeefCeeqp³ekeÀ mene³ekeÀ-yeer


2015-16

36

Sce.Sce.efveefmmece De@C[ kebÀheveer (hebpeerke=Àle) ®eeì&[& SkeÀeGbìsbì

yejes[eJeeuee cesvMeve, yeer-eEJeie 3 jer cebpeerue, 81, [e@. S@veer yesPebì jes[,Jejueer, cegbyeF& - 400 018.HeÀesve : 24949900 He@ÀkeÌme :24949905F&cesue : [email protected]

website : www.mmnissim.com


2015-16

37

mJeleb$e uesKee heefj#eCe efjheesì&

mJeleb$e uesKee heefj#ekeÀeW keÀer efjheesì& efhe´³e meom³eieCe,

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe,

þeCes, cegbyeF&- 400 604 ~

efJeefÊe³e ye³eeve hej efjheesì&

nceves Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe kesÀ efoveebkeÀ 31 cee®e& 2016 keÀes meceehle Je<e& kesÀ legueve he$e SJeb GmekesÀ meeLe peesæ[ efJeefÊe³e ye³eeve, Dee³e-J³e³e uesKee heéhleer leLee Yegieleeve uesKee keÀe meceeJesMe heefjef#ele nQ~ efJeefÊe³e efJeJejCeeW keÀe GÊejoeef³elJe mebmLee kesÀ heýebOe keÀe nw~ nceejer efpeccesoejer cee$e uesKee heefj#eCe kesÀ DeeOeej hej nceeje cebleJ³e he´keÀì keÀjvee nw~

efJeefÊe³e ye³eeve kesÀ efueS heýebOeve efkeÀ efpeccesoejer

heýebOeve keÀer lew³eejer Fve efJeefÊe³e ye³eeve keÀer Yeejle ceW Deece leewj hej eqmJekeÀe³e& uesKeebkeÀve efme×blees kesÀ Devegmeej mebIe keÀe Yetieleeve Deewj efJeefÊe³e eqmLeleer, efJeefÊe³e heóMe&ve Deewj heéeqhle³eeW keÀe SkeÀ me®®eeDeewj efve<he#e ¢M³e osves kesÀ efueS efpeccesoej nw ~ Fme efpeccesoejer ceW ef[peeF&ve, keÀe³ee&vJe³eve Deewj DeebleefjkeÀ efve³eb$eCee efkeÀ lew³eejer keÀjves kesÀ efueS heémebefiekeÀ kesÀ jKejKeeJe Deewj efJeefÊe³e ye³eeveefkeÀ SkeÀ me®®es Deewj efveëMetukeÀ HeÀece& meeceieér efcemìsìceWì efkeÀ OeesKeeOeæ[er ³ee $egìer kesÀ keÀejCe keÀer he´metefle Yeer Meeefceue nw ~

uesKee hejer#ekeÀ keÀer efpeccesoejer

nceejs uesKee heefj#ekeÀeW kesÀ DeeOeej hej Fve efJeefÊe³e ye³eeveeW hej SkeÀ je³e J³eÊeÀ keÀjves keÀer nceejer efpeccesoejer nw ~ Dee@ef[eEìie mebmLeeve kesÀ Yeejleer³e meveoer uesKeekeÀej Üeje peejer efkeÀS ieS ceevekeÀeW kesÀ Devegmeej nceejs ³eneB uesKee heefj#ee keÀe Dee³eespeve efkeÀ³ee leLee Gve ceevekeÀes keÀer DeeJeM³eÊeÀe nw efkeÀ nce veweflekeÀ DeeJeM³eÊeÀeDeeW keÀeDeewj ³eespeveeDeeW keÀe heeueve keÀjves kesÀ meeLe uesKee heefj#ee keÀer efveëMegukeÀ HeÀece& meeceieér efcemìsìceWì efJeefÊe³e ye³eeve keÀj jns nw ~ FmekesÀ yeejs ceW Gef®ele Deeéeemeve heéhle keÀjves kesÀ efueS ³en efjheesì& heóMeeale ~

uesKee heefj#ee efJeefÊe³e ye³eeve ceW cee$ee Deewj Kegueemes kesÀ yeejs ceW uesKee heefj#ee meeO³e heéhle keÀjves kesÀ efueS heéf¬eÀ³eeDeeW kesÀ heóMe&ve Meeefceue nw ~ ®e³eefleve heéf¬eÀ³eeDeeW, efJeefÊe³e ye³eeve keÀer meeceieér ieuele ye³eeve kesÀ peesefKece keÀe cetu³eebkeÀve leLee OeesKeeOe[er ³ee $etìer uesKee heefj#ekeÀ kesÀ HewÀmeues hej efveYe&j keÀjles nw ~ uesKee heefj#ekeÀ keÀer heéfkeÀ³ee leLee uesKee heefj#ekeÀ keÀer heefjeqmLeefle³eeB peesefKece DeekeÀueve keÀjves ceW Ghe³egÊeÀ nw ~ mebmLee keÀer lew³eejer Deewj efJeefÊe³e ye³eeve keÀer efve<he#e he´mletefle kesÀ efueS DeebleefjkeÀ efve³eb$eCe, SkeÀ uesKee heefj#ekeÀ keÀer Fmlesceeue uesKeebkeÀve efveefle³eeW kesÀ Deewef®el³e Deewj heýebOeve ÜejeefkeÀS ieS uesKeebkeÀve Devegceevees keÀer leke&Àmebielelee keÀe cetu³eebkeÀve nw ~ meeLe efn efJeefÊe³e ye³eeve keÀer meceie´ he´mletefle keÀe cetu³eebkeÀve Yeer Meeefceue nw ~ nceW heéhle uesKeeheefj#ee meyetle nceejs uesKeeheefj#ee keÀer je³e kesÀ efueS DeeOeej heóeve keÀjves kesÀ efueS he³ee&hle Deewj Gef®ele nw keÀe efJeéeeme keÀjles nw ~

efþkeÀeCe : cegbyeF& efoveebkeÀ : 19 ceF& 2016

Sme/[er®eeì&[& SkeÀeGbìWì

(SHeÀDeeF&DeejSce jefpe. veb.107122[yu³et )

Sve. keÀeefMeveeLeve men³eesieer

meom³e ¬eÀ. 36490


2015-16

38

nceejer je³e

nceejer je³e ceW, meJeexÊece peevekeÀejer SJe bnces heéhle mheäerkeÀjCees kesÀ Devegmeej, ³en efJeÊeer³e ye³eeve SJeb Gme hej efueKeer ngF& efìhheCeer kesÀ meeLe heefþle, mel³e SJeb efþkeÀ eqmLeleer oMee&les nw, pees Yeejle ceW meeceev³eleë he´®eefuele ceev³eleeheéhle uesKee efme×eblees kesÀ Devegmeej nw ~

1 :- ³eLee 31 cee®e& 2016 leguevehe$e SJeb mebIe efkeÀ eqmLeleer kesÀ efJe<e³e ceW ~

2 :-Dee³e leLee J³e³e kesÀ efJe<e³e ceW, Je<e& kesÀ Deble ceW Dee³e hej J³e³e kesÀ DeefOekeÀ kesÀ mebyebOe ceW nw ~

3 :-heéhleer SJeb Yegieleeve uesKee kesÀ efJe<e³e ceW, Je<e& kesÀ Deble ceW heéhleer SJeb Yegieleeve SJeb Yegieleeve kesÀ mebyebOe ceW nw ~

yeele keÀe peesj

efve®es efoS ieS cegÎeW hej O³eeve DeekeÀe|<ele efkeÀ³ee ie³ee nw ~

1 veesì veb. 3 Devegmetef®e 15 kesÀ efJeefÊe³e ye³eeve leLee ceO³eJeleea mìesDeme& Keeles keÀer jmeero SJeb Dev³e efJe<e³e leLee Dev³e mìe@keÀ kesÀ mebyebOe þjeefJekeÀ keÀeue kesÀ he½eele kesÀ efueS efkeÀS peevesJeeues meceeOeeve keÀer J³eJemLee ve nesves kesÀ keÀejCe nw ~ FvJnsvìjerpe keÀer metef®e yeveeF& ieF& nw leLee Je<e& kesÀ Deble ceW J³eJemLeeheve ves efkeÀS ntS melmelee kesÀ hećeeefCekeÀjCe hej DeeOeeefjle GmekeÀe cetu³eebkeÀve efkeÀ³ee ntDee nw ~

2 veesìveb. 5 Devegmetef®e 15 kesÀ efJeefÊe³e ye³eeve leLee jeäêr³e Kesleer veefJevelee heefj³eespevee ceW efueS ntS ceÊee kesÀ cetu³e -neme kesÀ efueS efkeÀS ntS heéJeOeeve kesÀ mebyebOe ceW nw pees efkeÀ ®eeì&[ DekeÀewvìvìme Dee@HeÀ Fbef[³ee Üeje peejer efkeÀS ntS uesKee kesÀ heefjceeCeeW keÀer Deehete|le veneR keÀjlee ~

3 veesìveb. 9 (De) Devegmetef®e 15 kesÀ efJeefÊe³e ye³eeve mebmLee kesÀ keÀce&®eejer Üeje jeMeer keÀe peesie yeve ntDee nw GmekeÀer Gef®ele peevekeÀejer Deewj heúebefyele peeB®e hetjer nesves kesÀ efmeJee³e vegkeÀmeeve kesÀ mebyebOe ceW keÀesF& Yeer heéJeOeeve veneR efkeÀ³ee peeSiee ~ nceejer je³e Fve ceeceueeW kesÀ mebyebOe ceW DeefOekeÀ ³eesi³e veneR nw ~

nceejer Deeies keÀer efjheesì&

S) nceves Ssmeer meYeer meg®eveeS SJeb mheeqäkeÀjCe heéhle efkeÀS nw, pees uesKee-heefj#eCe kesÀ GÎsMe mes nceejer peevekeÀejer SJeb efJeéeeme kesÀ Devetmeej DeeJeM³ekeÀ Les ~

yeer) nceejs Üeje efkeÀS ieS yeefn³eeW kesÀ efveefj#eCe kesÀ Devetmeej mebIe kesÀ uesKee-yeefn³eeW keÀes mecegef®ele {bie mes lew³eej efkeÀ³ee nw ~

meer) Fme DenJeeue ceW efpeme hej ®e®ee& keÀer nw Deewj GhejesÊeÀ leguevehe$e, Dee³e J³e³e keÀe uesKee, SJebb heéhleer leLee Yegieleeve lew³eej efkeÀS ieS Keeles kesÀ Deveg©he nw ~

[er) nceejer je³e ceW GkeÌle efJeÊeer³e ye³eeve ueeiet keÀjves kesÀ efueS Yeejleer³e meveoer uesKeekeÀej mebmLeeve Üeje peejer efkeÀS ieS uesKeebkeÀve ceevekeÀeW keÀe DevegHeeueve keÀjW ~

31.03.2016kesÀ efove

31.03.2015kesÀ efove

hetBpeeriele efveOeer SJeb os³elee³eW

hetBefpeiele efveOeer 1 5,561,082 5,163,582

Deejef#ele SJeb DeefOeMes<e 2 395,949,020 354,028,512

heefj³eespevee efveefOe³eeB 3 221,568,466 222,387,189

®eeuet os³eleeSB SJeb heéJeOeeve 4 50,734,651 39,333,964

³eesie 673,813,218 620,913,247

Deeqmle³eeB

®eeuet Deeqmle³eeB 5 168,703,636 186,407,485

®eeuet Deeqmle³eeB, $eÝCe SJeb Deieće 6 505,109,583 434,505,762

³eesie 673,813,218 620,913,247

cenlJehetCe& uesKeebkeÀve efveefle³eeB 14

uesKeeDeeW hej efìheeqCCe³eeB 15


kesÀ efueS Sce.Sce.efveeqmmece DeBC[ kebÀheveer Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe ®eeì&[ SkeÀeGbìWì

(Sve.keÀeefMeveeLe) ([[email protected]À.jepekegÀceej) (Deej.Jner.ieebOeer) heeì&vej efveosMekeÀ ®ewDejcesve

mLeeve :- cegbyeF&efoveebkeÀ : 19 ceF& 2016


2015-16

Sme/[erSme/[erSme/[er

39

31 cee®e& 2016 kesÀ efove keÀe legueve he$e


2015-16

40

31 cee®e& 2016 kesÀ meceeHle Je<e& keÀe Dee³e Deewj J³e³e uesKee




Devegmet®eer (©.) 2015-2016 (©.) 2013-2014

Dee³e

keÀejesyeej/mesJeeDeeW mes Dee³e 7 139,744,627 145,944,473

DebMeoeve/DeLe&mene³e 8 818,723 15,791,379

HeÀerme/®evoe 9 262,000 347,500

Dev³e Dee³e 10 29,740,108 21,709,715

³eesie 170,565,458 183,793,067

J³e³e

keÀ®®ee ceeue, jmee³eve keÀe Ke®e&, SJeb mìesme& 11 25,905,728 20,566,671

DeemLeehevee Ke®e& 12 49,849,966 46,517,994

Dev³e he´MeemeefvekeÀ Ke®e& 13 32,739,620 27,314815

cetu³e -neme 5 20,710,264 22,794,690

³eesie 129,205,578 117,194,170

Dee³e hej J³e³e keÀe DeefOekeÌ³e 41,359,880 66,598,898

pecee-JemletDeeW keÀer hetJe& DeJeefOe(vesì) (efìHHeCeer 8 ceW osKeW) 560,627 1]345]600

41]920]508 65]253]298

efJeefve³eesie :-

meeceev³e Deejef#ele ceW mLeeveebleefjle 41,920,508 65,253,298

cenlJehetCe& uesKee-veerefle³eeB 14

uesKeeDeeW hej efìheeqCCe³eeB 15

Sme/[er Sme/[er Sme/[er




Sme/[er Sme/[er Sme/[er

31 cee®e& 2016 kesÀ letueveHe$e keÀe Òee©He efJeYeeie

heéhleer³eeB ®eeuet Je<e& efheíues Je<e& Yegieleeve ®eeuet Je<e& efheíues Je<e&

heéjcYe efkeÀ Mes<e

veieoer Mes<e 12,936 13,069 he´³eesieMeeuee jmee³eve 17,532,589 19,033,208

mìesDeme& leLee Yeeie

yeQkeÀ ®eeuet Keelee 14,082,714 15,367,496 DeemLeehevee ueeiele 47,749,073 41,812,533

heé³eesefpele heefj³eespevee/peeB®e Dee³e 141,407,888 157,711,385 he´MeemeveerkeÀ ueeiele 32,178,993 28,887,138

heéfMe#eCe/keÀe³e&Meeuee MegukeÀ 5,472,243 2,338,483 De®eue DeeqmLe³eeB efkeÀ 3,009,006 2,048,210

Kejeroejer

cegole pecee hej y³eepe 15,855,779 9,944,720 meJeefOe pecee kesÀ efveJesMe 43,511,336 82,280,721

meueevee MegukeÀ/meyeeqm¬eÀhMeve 262,000 347,500 keÀce&®eejer $eÝCe 684,142 -

Dev³e Dee³e 947,074 1,746,507

DeeefpeJeve meom³e ³eesieoeve 300,000 100,000

he´JesMe MegukeÀ 97,500 114,000

keÀce&®eejer $eÝCe 420,200 474,300

De®eue efJe¬eÀer pecee 2,591 -

DeeKejer Mes<e

veieoer Mes<e 606 12,936

yeBkeÀ ®eeuet Keelee 34,165,180 14,082,714

³eesie 178,860,926 188,157,460 ³eesie 178,860,926 188,157,460


2015-16

41

³en Devegmetef®e 31 cee®e& 2016 kesÀ efove keÀe legueve he$e keÀe Debie nw ~

31.03.2016 31.03.2015

DeepeerJeve meom³elee DebMeoeve

Je<e& kesÀ DeejbYe ceW Mes<e jeMeer 3,425,000 3,325,000

pees[W : Je<e& kesÀ oewjeve heéhle jeMeer 300,000 100,000

Je<e& kesÀ Deble ceW Mes<e 3,725,000 3,425,000

he´JesMe MegukeÀ

Je<e& kesÀ DeejcYe ceW Mes<e 855,000 741,000

pees[W : Je<e& kesÀ oewjeve heéhle jeMeer 97,500 114,000

Je<e& kesÀ Deble ceW Mes<e 952,500 855,000

hetBpeer oeve HebÀæ[


meerDeeF&SmeDeej hetbpeer Devegoeve efveOeer


³eesie 5,561,082 5,163,582

efJeMes<e Deejef#ele keÀce&®eejer keÀu³eeCe efveOeerJe<e& kesÀ Deble ceW Mes<e 3,462,226 3,462,226

meeceev³e Deejef#eleJe<ee&jbYe ceW Mes<e 350,566,286 285,312,989pees[sëDee³e-J³e³e uesKee mes mLeeveeblejCe 41,920,508 65,253,297

392,486,794 350,566,286

³eesie 395,949,020 354,028,512


2015-16

42

Devegmet®eer - 1 Hetbpeer efveOeer

Devegmet®eer - 2 Deejef#ele SJeb DeefOeMes<e


Je<e& kesÀ DeejbYe ceW Mes<e 296,000 13,709,898 194,311,373 14,069,918 222,387,189 238,212,633

efveOeer/Devegoeve kesÀ efueS heefjJeOe&ve - - - - - 56,935

296,000 13,709,898 194,311,373 14,069,918 222,387,189 238,178,568

Devegoeve kesÀ GefÎäss kesÀ heéfle Ghe³eesefpele/

Ke®e& heé³eesefpele DevegmebOeeve leLee

SveSDeeF&heer heefj³eespevee mecyebOeer ®eeuet Je<e&

kesÀ efueS cetu³e -neme ª. kegÀí veneR/-

(efHeíues Je<e& ª.1,49,71,558/-) leLee

ª.8,18,723/-(efHeíues Je<e&

ª.;8,19,821/-) SJeb DeeJee|le Ke®e& keÀe

Dee³e-J³e³e Keeles ceW heéJeOeeve nw ~

- - - 818,723 818,723 15,791,379

hetbpeer efveOeer ceW nmleebleefjle - - - - - -

³eesie 296,000 13,709,898 194,311,373 13,251,195 221,568,466 222,387,189

efvepeer 2015-2016 2014-2015(De) ®eeuet os³eleeSB SbJe heéJeOeeve efJeefJeOe uesveoejKe®e& kesÀ efueS Dev³e 2,597,047 255,182

3,592,805 1,770,8476,189,852 2,026,029

Deieérce heéhleer 30,154,312 25,018,34236,344,165 27,044,371

(ye) heéJeOeeve pecee ngF& ígefÆ³eeW keÀe veieoer keÀjCe 7,284,295 6,702,725iewp³egF¥ìer keÀe heéJeOeeve (efìhheCeer 11 osKes) 7,106,191 5,586,868

14,390,486 12,289,593³eesie 50,734,651 39,333,964


2015-16

43

31-03-2016 31-03-2015

Devegmet®eer - 3 - Heefj³eespevee efveefOe³eeb

Devegmet®eer - 4 - ®eeuet os³eleeSB SJeb ÒeeJeOeeve


efJeJejCe mekeÀue Ke[b -neme efveJJeue Keb[

³en Devegmetef®e 31 cee®e& 2016 kesÀ eof ve keÀe leguevee he$e keÀe Debie nw ~

cetle& mebheefÊe

heÆeOe=le Yetefce

hetCe& mJeeefcelJe Jeeueer Yetefce

Fceejle

heÆeOe=le Yetefce hej

hetCe& mJeeefcelJe Jeeueer Yetefce hej

he´³eesieMeeuee GhekeÀjCe

Jeenve

peg[veej

keÀe³ee&ue³e GhekeÀjCe

keÀch³egìj heefjHesÀjue

efJeÐegle mLeehevee

hegmlekeÀeue³e efkeÀleeyes

Deiveer megj#ee GhekeÀjCe

[e³e Deewj GhekeÀjCe

Dev³e De®eue Deeqmle³eeB

keÀjKeevee Deewj ceefMevejer

SveSDeeF&heer-GhekeÀjCe

SveSDeeFzheer keÀe@³ej GhekeÀjCe

Decetle& mebheefÊe

mee@HeÀìJesDej

³eesie

efheíuee Je<e&

60,200

29,055,500

18,863,915

92,382,308

248,971,880

2,340,194

5,826,061

2,783,095

7,312,927

16,765,938

874,474

125,306

9,863,008

86,351

5,104,107

15,130,770

2,148,742

1,655,896

459,350,672

457,302,462

1,500

1,091

2,591

75,671

617,459

1,582,633

105,675

626,477

1,091

3,009,006

2,048,210

60,200

29,055,500

18,863,915

92,382,308

248,971,880

2,340,194

5,901,732

3,399,054

8,895,560

16,764,847

874,474

125,306

9,968,683

86,351

5,730,584

15,130,770

2,149,833

1,655,896

462,357,087

459,350,672

15,003,789

44,818,897

170,662,632

999,478

3,612,766

1,632,337

7,145,936

13,069,938

874,474

118,848

7,593,016

84,717

973,228

4,327,484

512,118

1,513,530

272,943,188

250,205,434

386,013

4,756,342

11,746,386

201,106

225,113

226,492

920,246

369,497

969

348,425

407

674,954

718,086

100,636

35,592

20,710,264

22,794,690

15,389,802

49,575,239

182,409,018

1,200,584

3,837,879

1,858,829

8,066,182

13,439,435

874,474

119,817

7,941,441

85,124

1,648,182

5,045,570

612,754

1,549,122

293,653,452

272,943,188

60,200

29,055,500

3,474,113

42,807,069

66,562,862

1,139,610

2,063,853

1,540,225

829,378

3,325,412

5,489

2,027,242

1,227

4,082,402

10,085,200

1,537,079

106,774

168,703,636

186,407,485

60,200

29,055,500

3,860,126

47,563,411

78,309,248

1,340,716

2,213,295

1,150,458

166,991

3,696,000

6,458

2,269,992

1,634

4,130,879

10,803,286

1,636,624

142,366

186,407,485

207,097,02856,935


2015-16

44

Devegmet®eer - 5 - De®eue mebHeefÊe³eeB

ueeiele kesÀ ©He ceW01.04.2015

Je<e& kesÀ oewjevepeesæ[

Je<e& kesÀ oewjevepeesæ[

ueeiele kesÀ ©He ceW31.03.2016

31.03.2015kesÀ efove cegu³e

Je<e& kesÀ oewjeveÒeyebOe

Ieìewleer kegÀue

31.03.2016

³eLee 31.03.2016 ³eLee 31.03.2015

2015-16 2014-15

(De) ®eeuet Deeqmle³eeB ceeue metef®e efJekeÀefmele jyeæ[ Glheeove 1,861,707 1,397,279®eeuet keÀece

- 5,497,274jmee³eve, mìesj SJeb mhesDeme& 601,628 239,090

2,463,335 7,133,643HegÀìkeÀj GOeejkeÀlee& (heéfleYeefle jefnle, Gef®ele)í:n ceen mes DeefOekeÀ GoeejefJe®eej ceW DeevesJeeuee 42,935,574 62,433,779DeebMekeÀe ueievesJeeuee 6,000,000 8,000,000

48,935,574 70,433,779keÀce : DebMekeÀeJeeues Oeej kesÀ efueS heéJeOeeve 6,000,000 8,000,000

42,935,574 62,433,779Dev³e (ín cenerves mes keÀce) 17,498,671

60,434,246 62,433,779

nele ceW Mes<e jkeÌkeÀce 606 12,936

yeQkeÀ Mes<eMes[³etue yeQkeÀ kesÀ meeLe®eeuet Keeles ceW 34,165,180 14,082,714pecee Keeles ceW 347,872,609 304,361,273

³eesie (De) 444,935,976 388,024,345yeer.$eÝCe, Deefieće SJeb Dev³e Deeqmle³eeB (heéfleYetefle jefnle, Gef®ele)keÀce&®eejer $eÝCe 1,228,650 1,648,850veieo ³ee Dev³e he´keÀej mes heéhle nesves ³eesi³e Deefieće leLee Dev³e jeefMe³eeB ³ee heéhle nesvesJeeuee cetu³e cetu³e kesÀ efueS heéhle 7,431,619 6,940,627m$eesle mes keÀj keÀìewleer 30,342,264 24,399,984SveSDeeF&heer heefj³eespevee heéhle keÀjves ³eesi³e 2,785,821 2,101,679y³eepe peceeDeeW hej Dee|pele 18,385,252 11,390,277³eesie (ye) 60,173,606 46,481,417³eesie (Deye) 505,109,583 434,505,762


2015-16

45

³en Devegmetef®e 31 cee®e& 2016 kesÀ efove keÀe legueve he$e keÀe Debie nw ~Devegmet®eer - 6 : ®eeuet Deefmle³eeB, $eÝCe SJeb Deefûece


peeB®e SJeb mebMeesOeve heÝeej 81,261,456 92,498,525

heéfMe#eCe/Jeke&ÀMee@he HeÀer Deewj Dev³e efjkeÀJejer 5,472,243 2,338,483

efcemeuesefve³eme Dee³e - 2,543

efJekeÀeme Dee³e 53,010,928 51,104,922

³eesie 139,744,627 145,944,473

heé³eesefpele heefj³eespeveeSB (veesì veb. 3)

DeemLeeefiele Dee³e (jepemJe Devegoeve) 818,723 15,791,379

³eesie 818,723 15,791,379

Jeee|<ekeÀ HeÀerme/meom³elee 262,000 347,500

³eesie 262,000 347,500


2015-16

46

2015-16 2014-15

Devegmet®eer - 7 Dee³e : mesJee Deewj Dee@HejsMeve

Devegmet®eer - 8 DebMeoeve / DeLe&mene³³e

Devegmet®eer - 9 MegukeÀ / DebMeoeve

y³eepe

Devegmetef®ele yeQkeÀ ceW efce³eeoer hej efveeq½ele efveOeer 28,793,034 20,926,494

mìeHeÀ $eÝCe hej 138,732 219,196

ye®ele yeQkeÀ Keeles hej 660,698 299,140

efJeefJeOe Dev³e Dee³e 12,590 3,814

DeefOekeÀej (ìerDeesìer) HeÀer 46,917 41,463

efkeÀje³ee heéhle — 56,899

mebef[^ yeBuevme hejleeJee (kegÀue) — 162,709

m¬ewÀhe keÀer efye¬eÀer 88,137 —

³eesie 29,740,108 21,709,715

he´³eesieMeeuee jmee³eve, mìesj SJeb hetpeex keÀer Kehele 21,235,420 20,628,314

mìe@keÀ ceW (ye{) + (Ieì) 4,670,308 61,643

³eesie 25,905,728 20,566,671

Jesleve cepeotjer Deewj YeÊes 40,526,708 37,340,719

YeefJe<³e efveOeer, ie´w®³egìer leLee Dev³e HebÀ[ kesÀ efueS DebMeoeve 7,166,737 6,999,847

keÀce&®eejer keÀu³eeCe efveefOe Ke®e& 2,156,521 2,177,428

³eesie 49,849,966 46,517,994




2015-16

47

2015-16 2014-15

Devegmet®eer - 10 Dev³e Dee³e

Devegmet®eer - 11 ceeue efkeÀ ueeiele SJeb jmee³eve SJeb lew³eej ceeue

Devegmet®eer - 12 ÒeMeemeefvekeÀ Ke®e&




2015-16

Devegmet®eer - 13 Dev³e ÒeMeemeefkeÀ³e Ke®e&

efyepeueer SJeb peue heÝeej 8,566,242 8,305,111

hueebì SJeb ceefMevejer leLee Dev³e Deeqmle³eeW hej 7,050,008 4,212,625

efyecee 153,760 283,546

oj SJeb keÀj 441,444 100,602

Jeenve cejccele SJeb jKejKeeJe 316,661 197,179

[ekeÀ, HeÀesve SJeb Dev³e meb®eeue meeOeve heÝeej 506,032 462,263

cegêCe SJeb uesKee meeceieér 707,728 543,003

³ee$ee SJeb heefjJenve Ke®e& 1,280,545 835,994

heefj<eo / keÀe³ee&Meeuee / meccesueve hej Ke®e& 1,905,974 2,089,880

®eboe Ke®e& 32,800 16,816

uesKee heefj#eCe MegukeÀ 115,000 100,000

J³eeJemeeF&keÀ MegukeÀ 3,045,151 3,062,914

efJeÊe heÝeej 1,207,037 767,377

$eÝCecegÊeÀ heÝeej 604,905 -

He´sÀì SJeb Deie´Jeleer Ke®e& 1,260,257 1,578,254

efJe%eeheve Ke®e& 261,773 91,875

keÀch³etìj SJeb efJeefJeOe J³e³e 314,373 361,409

DeeMebkeÀehetCe& $eÝCe jo 4,690,670 4,000,000

Yeleea J³e³e 262,362 305,967

Deveghe³egÊeÀ $eÝCe Keeles ceW 6,690,670 - -

keÀce-Jeeheme efueKes ntS mebefoiOe $eÝCeeW hej heéJeOeeve 6,690,670 - -

efJeefJeOe mebletueve mes efueKee ngDee 16,899 -

-

³eesie 32,739,620 27,314,815

2015-16 2014-15

48


(S) uesKeebkeÀve hejcheje

uesKee SsefleneefmekeÀ hejbheje keÀes Deheveeles ngS lew³eej efkeÀS ieS nw Deewj GmekesÀ heés-GOÜve kesÀ DeeOeej hej SJeb

Feqvmì³etì Dee@HeÀ ®eeì&[& SkeÀeGbìbsì Dee@HeÀ Fbef[³ee Joeje he´keÀeefMele keÀer ngF& Gef®ele uesKee heefjCeece kesÀ Devegmeej

nw ~

(yeer) ceeue keÀe Ghe³eesie

efJeefÊe³e efJeJejCe yeveeves kesÀ efueS J³eJemLeeheve keÀes Deboepe SJeb kegÀí keÀuhevee hej efveYe&j jnvee he[lee nw efpemekeÀe

efJeefÊe³e efJeJejCe kesÀ efove efkeÀ Deeqmle³eeB leLee os³eleeSB hej SJeb efjheesì& keWÀ keÀeue ceW Dee³e leLee J³e³e kesÀ efueKes ngS

jkeÌkeÀce hej Demej he[lee nw ~ he´l³e#e heefjCeece leLee Deboepe ceW pees HeÀke&À neslee nw GvekeÀe efpeme keÀeueeJeOeer ceW

heefjCeece neslee nw Gmehej efJe®eej efkeÀ³ee peelee nw ~ peye keÀer J³eJemLeeheve kesÀ ®eeuet IeìveeDeeW keÀe Deboepee leLee

ke=Àleer kesÀ meJeexlke=Àä %eeve hej DeeOeeefjle neslee nw ~ efHeÀj Yeer he´l³e#e heefjCeece Fme Deboepe mes Deueie nes mekeÀles

nw~

(meer) FvJesvìjer

efJekeÀeme efkeÀS ngS jyeæ[ Glheeove, jmee³eve meb®e³e, leLee Yeeie keÀe v³etvelece Ke®e& leLee heéhle nesves ³eesi³e cetu³e

hej DeeOeefjle cetu³e efkeÀ³ee peelee nw ~ ceeue, jmee³eve, Yeb[ej SJeb Yeeie kesÀ Ke®e& ceW Keefjoer keÀe Ke®e& leLee

heefjJele&ve cetu³e meeqcceefuele neslee nw ~ FvJesvìjer keÀj cetu³e SHeÀDeeF&SHeÀDees hej DeeOeeefjle neslee nw ~

([er) De®eue Deeqmle³eeB

S) De®eue DeeqmLe³eeW keÀe efveOee&jCe efJeefvecee&Ce DeefOeieńCe ueeiele hej efkeÀ³ee ie³ee nw efpemeceW DeefOeieńCe mebyebefOe

DeeJeekeÀ Yeeæ[e, ®egbieer leLee keÀj SJeb vewefceefÊekeÀ leLee he´l³e#e ueeiele meeqcceefuele nw ~

yeer) heé³eesefpele heefj³eespevee kesÀ DeefOeve heéhle Deeqmle³eeW keÀe hetbpeerkeÀjCe DeefOeieńCe Je<e& ceW ueeiele hej efkeÀ³ee ie³ee

nw~

meer) meeHeÀìJesDej kesÀ mecheeove kesÀ mebyebOe ceW efkeÀ³ee Ke®e& pees efkeÀ ne[&JesDej mebyebOeer DeefleefjÊeÀ efnmmee veneR nw

Gmes Decetle& mJeªhe ceW hetbpeeriele efkeÀ³ee nw ~


Devegmegef®e 14 : cenÊJeHetCe& uesKeebkeÀve efveefle³eeB


2015-16

49


2015-16

50

(F) cetu³e-neme

SveSDeeF&heer heefj³eespeveeDeeW kesÀ Debleie&le heéhle efkeÀS ntS Deeqmle³eeW kesÀ DeueeJee mejkeÀejer Devegoeveer SJeb Dev³e Devegoeve

Joeje efvee|cele leLee DeeqmLe³eeW hej cetu³e -neme keÀe heéJeOeeve Dee³ekeÀj efve³eceeW kesÀ Devegmeej hegbpeerkeÀjCe kesÀ efoveebkeÀ mes

cetu³e -neefmele cetu³e kesÀ DeeOeej hej keÀer³ee ie³ee nw ~ SveSDeeF&heer heefj³eespevee kesÀ Debleie&le Kejeroer ngF& / heéhle efkeÀ ieF&

Deeqmle³eeB -Je<e& kesÀ efueS cetu³e -neme SveSDeeF&heer heefj³eespevee Deeqmle³eeB kesÀ efueS efveeq½ele efkeÀS ngS oj mes mejue jsKee

he×leer mes heéJeOeeve efkeÀ³ee nw ~ Je<e& kesÀ oewjeve Keefjoer ieF& Deeqmle³eeB efpemekeÀe cetu³e ª. 10,000/- mes keÀce nesiee GmekeÀe

ª. 1/- Mes<e cetu³e ceeveles ngS 100 heéfleMele kesÀ oj mes cegu³e-neme hekeÀ[e ie³ee nw~ Je<e& kesÀ oewjeve meeqcceefuele JemletDeeW

keÀe cetu³e-neme hegjs Je<e&kesÀ efueS efue³ee ie³ee nw ~ efuepenesu[ peefceve keÀe Ke®e& efuepe keÀeue ceW heefjMeesOeve veneR efkeÀ³ee ie³ee

nw ~

(SheÀ) mejkeÀejer Deewj Dev³e Devegoeve

mejkeÀejer /Dev³e Devegoeve keÀes Fme uesKee ceW Meeefceue efkeÀ³ee ie³ee nQ, peye efkeÀ GmekeÀer Meleex keÀer mebmLee Dehete|le keÀjsieer

FmekeÀer mener heefj#eCe nesiee SJeb FmekesÀ efceueves keÀe mener efve½e³e nesiee ~

cetu³e-neme pev³e Deeqmle³eeW mes mebyebefOele Devegoeve keÀes DemLeeefiele Dee³e ceeveles ntS, cetu³e-neme kesÀ Devegheele ceW Dee³e-

J³e³e uesKee ceW ceev³elee oer ieF& nw ~ heé³eesefpele DevegmebOeeve heefj³eespevee mebyebOeer DeeJee|le Ke®eex keÀes efveOeer mes mecee³eesefpele

efkeÀ³ee nw Deewj Dee³e-J³e³e uesKee ceW GmekesÀ Devegmeej ceev³elee oer ieF& nw ~

(peer) Dee³e efkeÀ ceev³elee

S) mebmLee Üeje efJekeÀeme efkeÀS ngS Glheeove kesÀ mebyebOe keÀer heé³eesefpele heefj³eespeveeDeeW keÀe meeOeejCe leewj hej efJelejCe

kesÀ mece³e uesKee ceW oMee&³ee ie³ee nw leLee GmekeÀer peesefKece SJeb ueeYe leYeer mLeeveebleefjle efkeÀS peeles nQ ~

yeer) peeB®e SJeb heéfMe#eCe MegukeÀ kebÀ$eeì kesÀ oj mes mesJee osves kesÀ mece³e Dee³e kesÀ ªhe ceW efoKee³ee ie³ee nw ~

meer) y³eepe Dee³e kebÀ$eeì kesÀ oj mes oj mece³e Devegheele mes uesKee ceW efoKee³ee ie³ee nw ~

(S®e) efJeosMeer ®eueve keÀe J³eJemLeeheve

Je<e& kesÀ oewjeve efJeosMeer cetêe mebyebefOe uesve-osve J³eJenej JeemleefJekeÀ efJeefvece³e oj kesÀ Devetmeej Gmeer efove ueeiet efkeÀ³ee ie³ee

nw ~ Je<e& kesÀ Deble ceW yekeÀe³ee efJeosMeer cegêe keÀes legueve he$e kesÀ efove he´®eefuele oj hej oMee&³ee ie³ee nw ~ cegêe kesÀ DeueeJee

nesvesJeeues J³eJenej, pees efkeÀ hegjeves mes efJeosMeer cegêe ceW oMee&S ieS nw ~ GvnW J³eJenej kesÀ efove kesÀ efJeefvece³e kesÀ oj kesÀ uesKee

ceW oMee&³ee ie³ee nw ~ cegêe mebyebOeer J³eJenej kesÀ mesìueceWì/efjmìsìceWì kesÀ keÀejCe nesuesJeeues efJeefvece³e kesÀ HeÀke&À keÀes efpeme

Je<e& kesÀ oewjeCe J³eJenej neslee nw GmeceW Dee³e ³ee J³eJe kesÀ ªhe ceW oMee&³ee ie³ee nw ~

(DeeF&) keÀce&®eeefj³eeW kesÀ efueS ueeYe

S. efveOee&efjle ³eesieoeve ³eespevee

mebmLee Üeje efveJee&n veerefOe keÀer efveOee&efjle ³eesieoeve ³eespevee ces ³eesieoeve efo³ee peelee nw efpemekeÀe he´Meemeve

heéosefMekeÀ YeefJe<³e efveJee&n efveOeer DeefOekeÀejer Üeje efkeÀ³ee peelee nw ~ SJeb FmeceW ³eesieoeve kesÀ DeueeJee keÀesF& Yeer DeefOekeÀ

efpeccesoejer veneR nesleer nQ ~ FmekeÀe Je<e& ceW Ke®e& efoKee³ee peelee nw ~

efveOee&efjle ueeYe ³eespevee

ie´@®³egF&ìer keÀer os³eleeSB Je<e& kesÀ Deble ceW meebeqK³ekeÀer cetu³eebkeÀve kesÀ DeeOeejhej efveeq½eleer efkeÀ peeleer nw, efpemekeÀe efnmeeye

heéspeskeÌìs[ ³egefveì ¬esÀ[erì he×leer mes efkeÀ³ee peelee nw ~ meebeqK³ekeÀer ueeYe SJeb Ieeìe efpemeceW DevegYeJe mecee³eespeve SJeb

meebeqK³ekeÀer Deboepe ceW yeoueeJe heefjCeece keÀes Dee³e-J³e³e uesKee ceW efoKee³ee peelee nw ~ efheéfce³ece Yegieleeve keÀes Dee³e-

J³e³e uesKee ceW efoKee³ee peelee nw ~

yeer. mebmLee kesÀ ígÆer kesÀ OeesjCe kesÀ Devegmeej keÀce&®eeefj ígÆer kesÀ ueeYe keÀes hee$e nesles nw ~ ueeYe ve ueer ngF& Mes<e ígÆer keÀer

os³eleeSB Je<e& kesÀ Deble ceW meebeqK³ekeÀer kesÀ cetu³eebkeÀve hej DeeOeeefjle efoKeeF& ieF& nw ~

(pes) Dee³ekeÀj

Dee³ekeÀj keÀevetve 211961 kesÀ keÀuece 10 (21) kesÀ DeefOeve mebmLee keÀes Dee³ekeÀj Yejves mes cegÊeÀ efkeÀ³ee ie³ee nw ~

(kesÀ) heéJeOeeve SJeb DeekeÀeqmcekeÀ os³eleeSB

hetJe& Ieìerle Ieìvee kesÀ heefjCeece Deiej keÀesF& os³eleeSB efvecee&Ce nesleer nw SJeb efpemekesÀ efueS meeceieér keÀe J³e³e nesves keÀer

mebYeeJevee nw SJeb efpeme J³e³e keÀe Yejesmescebo cetu³e efveeq½ele efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw ~ DeekeÀeqmcekeÀ os³eleeDeeW keÀes heíeì

efkeÀ³ee peelee nw peye mebYeeJ³e yebOeve nes ³ee Ssmee Jele&ceeve yebOeve nes efpemekesÀ efueS meeceieér keÀe J³e³e nesves keÀer mebYeeJevee

nes, uesefkeÀve J³e³e nesves keÀer mebYeeJevee veneR nes ~ peye efkeÀ Ssmes mebYeeJ³e yebOeve ³ee Jele&ceeve yebOeve nes peneB meeceieér keÀe

J³e³e nesves keÀer mecYeeJevee yengle keÀce nesleer nw ~

YeefJe<³e


2015-16

51



Devegmegef®e 15 : KeeleeW Hej O³eeve oW ~

2015 - 2016 ª. 2014 - 2015 ª.

he´Jeeme Ke®e& 1,23,799 62,141

SScemeer Deewj mhesDej heeì& 4,826,022 2,155,097

1 ueiele kesÀ Ke®e& kesÀ efueS

(S) mebmLee ves efo ngF& yeQkeÀ ieBjvìer ef¬eÀ³eeefMeuelee (ª.2,20,12,729/-(efheíues Je<e& ª.2,48,97,584/-)

(yeer) mebIe Üeje efJeJeeefole Je@ì keÀer ceebie ©. 1,07,77,573 ( efheíues Je<e& ª.1,07,77,573/-)

(meer) mebIe Üeje Glheeo MegukeÀ keÀer ceebie ©. 2,94,36,432/( Yegieleeve keÀer jeefMe keÀer efveJeue ©. 23,33,768/.)

( efheíues Je<e& ª.2,94,36,432/-)

2 mebyebefOele Dee³ekeÀj jskeÀe@[& mes Devegmeej m$eesle mes keÀìewleer efkeÀS ngS keÀj (ìer[erSme) keÀer jkeÌkeÀce kesÀ metuen kesÀ keÀe³e&

kesÀ yeekeÀer jnles ngS ª. 30,342,264/-( efheíues Je<e& ª .2,43,99,984/-)keÀer heéhle keÀjves ³eesi³e jkeÌkeÀce keÀes uesKee

kesÀ Devegmeej efoKee³ee ie³ee nw ~ mebmLee keÀes Dee³ekeÀj kesÀ Yegieleeve mes cegHeÀle keÀjves Jeeues keÀuece 35 kesÀ GhekeÀuece (1)

kesÀ keÀuece (2) kesÀ meeLe heæ{les ngS keÀuece 32 SHeÀ ¬eÀ. 10/3063-Dee³eìer (SDee³e) kesÀ Devegmeej peejer efkeÀS ngS

veesefìefHeÀkesÀMeve Üeje efoS ngS SkeÌPebhMeve keÀes efve³eefcele keÀjves efkeÀ leLee DeeJeM³ekeÀ mebyebefOele cetu³eefveOee&jCe Je<e& kesÀ

efueS Dee³eìer efjìve& Yejves keÀer heéf¬eÀ³ee peejer nw leLee ìer[erSme hegveuee&Ye nesves keÀer DeeMee nw ~

3 ceO³eJeleea mìesDej efJeYeeie keÀer iewj ceewpegoieer Deewj jKejKeeJe mìe@keÀ jefpemìme& Deewj kegÀí mece³e kesÀ efueS hegveë

efveOee&efjle hejleeJee kesÀ os³e Deewj yebo mìekeÀ Gmes O³eeve ceW efue³ee nw Deewj J³eJemLeeheve ves Je<e& kesÀ DeeefKej ceW GmekeÀer

peeB®e keÀer nw ~

4 $eÝCe SJeb Deieérce, meb[êr [sìme&, ¬esÀef[ìme&, SJeb pecee hetBpeer kesÀ efMe<e&keÀ ceW efoKeeF& ieF& Mes<e jkeÌkeÀce uesKee keÀer hegeqmlekeÀe

kesÀ Devegmeej nQ SJeb hećeeefCekeÀjCe, metuen leLee heefjCeecepev³e mecebpeve kesÀ DeefOeve nw ~ J³eJemLeeheve kesÀ Devegceeve kesÀ

Devegmeej he´®eefuele ceÊee, $eÝCe SJeb Deieérce efpemekeÀe J³eJemee³e kesÀ meeceev³e J³eJenej ceW keÀesF& cegu³e nw, Jen legueve he$e

ceW efoKeeS ieS kegÀue cegu³e kesÀ meceeve nw ~

5 Yeejleer³e ke=Àef<e DevegmebOeeve keÀeweqvmeue kesÀ efveoxMe kesÀ Devegmeej ’jeäêr³e ke=Àef<e veefJevelee heefj³eespeveeDeeW kesÀ“ DeefOeve

mebheeove efkeÀS ngS DeefOekeÀ ceÊee hej SmeSueSce he×leer mes cetu³e-neme keÀe heéJeOeeve efkeÀ³ee ie³ee nw~ SJeb Jes Feqvmìì³egì

Dee@HeÀ ®eeì&[& DekeÀeGvìvme Dee@HeÀ Fbef[³ee Üeje peejer efkeÀS ngS uesKee heefjCeceeW keÀer Deehete|le veneR keÀjles ~


2015-16

52


7-1 ueIeglece (met#ce)s ueIeg SJeb ceO³ece GÐeesie efJekeÀeme keÀe³eoe 2006 (SceSmeSceF&[er)

J³eJemLeeheve ves mebmLee keÀes ceeue SJeb mesJee heóeve keÀjves Jeeueer SJeb pees efkeÀ met#ce, ueIeg SJeb ceO³ece GÐeesie efJekeÀeme keÀe³eoe, 2006

ces J³eeK³ee efkeÀS Devegmeej met#ce SJeb ueIet GÐeesie keÀer J³eeK³ee ceW hee$e nQ Ssmeer kebÀheveerDeeW keÀer hen®eeve keÀes efveeq½ele keÀjves keÀer

heéf¬eÀ³ee peejer nw~

2015-16 2014-15

2. SceSmeSceFæ[er lenle Deehete|le keÀlee&DeeW kesÀ efueS cetue jeefMe :- 305,748 202,248

veesì :- efve³ele leeefjKe mekeÀ hejkeÀ efkeÀS ieS Yetieleeve mes mebyebefOele Dev³e peevekeÀejer/Kegueemes/y³eepe ueeiet veneR nw Deewj meb®e³eer

y³eepe Megv³e efkeÀ³ee pee jne nw ~

8. hetJe&keÀeue hej DeeOeeefjle cegÎs


2015-16

2015-2016 2014-2015

ìsefueHeÀesve, SScemeer, kewÀefueye´sMeve, ueeFmesvme HeÀerme 328,188

Sseq®íkeÀ oeve 1,096,350

Glheeo MegukeÀ 603,980

heéwÐeesefiekeÀer nmleeblejCe MegukeÀ 736,900 1,345,600

ìe³ej hejer#eCe Deewj efJeMues<eCe mesJee 1,133,345

Meg× Dee³e (J³e³e) 560,627 1,345,600

9. mebmLee kesÀ keÀce&®eejer Üeje ueieYeie ©. 14 ueeKe jeMeer keÀe ieyeve nes ie³ee lees Gef®ele peevekeÀejer Deewj heúebefyele peeB®e hetjer nesves kesÀ efmeJee³e vegkeÀmeeve kesÀ mebyebOe ceW keÀesF& Yeer heéJeOeeve veneR efkeÀ³ee peeSiee~

53


2015-2016 2014-2015

efveOee&efjle ueeYe efpeccesoejer ceW yeoueeJe1 Dehe´wue 2015 kesÀ efove efpeccesoejer keÀe mener cegu³e 10,142,661 7,287,543mesJee ueeiele 804,467 595,005y³eepe ueeiele 753,113 651,463meebeqK³ekeÀer ueeYe (Ieeìe) 841,858 1,686,673ueeYe Yegieleeve 936,635 78,02331 cee®e& 2016 kesÀ efove efpeccesoejer keÀe efJeÐeceeve cetu³e 9,921,748 10,142,661³eespevee Deeqmle³eeB kesÀ mener cetu³e ceW yeoue1 Dehe´wue 2015 kesÀ efove ³eespevee Deeqmle³eeB kesÀ mener cetu³e 4,555,793 4,179,627³eespevee Deeqmle³eeB efkeÀ Dehesef#ele Jeehemeer 400,500 382,710keÀce&®eejer Üeje ³eesieoeve ö -ueeYe Yegieleeve 2,032,985 õmebeqK³ekeÀer ueeYe / (Ieeìe) 107,751 6,54431 cee®e& 2016 kesÀ efove ³eespevee Deeqmle³eeB keÀe mener cetu³e 2,815,557 4,555,793Je<e& kesÀ efueS ueeYe efpeccesoejer SJeb ³eespevee Deeqmle³eeB efjkeÀeqvmeefueSMeveJe<e& 31 cee®e& 2016 ceW efveOeer yebOeve keÀe ®eeuet oj 9,921,748 10,142,661³eespevee ueeiele ceev³elee oj 31 cee®e& 2016 hej 2,815,557 4,555,793kegÀue osveoeefj³eeB (mebheefÊe) 7,106,191 5,586,868jkeÌkeÀce efkeÀ ceev³elee yeQuevme Meerì mes osveoeefj³eeB 9,921,748 10,142,661mebheefÊe 2,815,557 4,555,793kegÀue osveoeefj³eeB, mebheefÊe yeBuevme Meerì ceW efoKee³ee 7,106,191 5,586,868ueeYe Deewj Ieeìe ³eespevee efkeÀcele hej ®eeuet mesJee 804,467 595,005y³eepe efkeÀcele 753,113 651,463³eespevee S@mesì keÀe efveeq½ele hejleeJee 400,500 382,710kegÀue mener Ieeìe(HeÀe³eoe) ®eeuet Je<e& ceW ceev³elee 734,107 1,693,217efkeÀcele ³eesie keÀe mheeqäkeÀjCe Devegmetef®e 12 ceW meceeefJeä ³eespevee ceW 422,973 2,556,975³eespevee ueeiele hej ³eesie hejleeJee Deewj DeeJeM³ekeÀ mecesì ³eespevee Deeqmle³eeB hej Jeehemeer 400,500 382,710mener ueeYe / (Ieeìe) ³eespevee S@mesì hej 107,751 6,544³eespevee Demesì Hej mener HejleeJee 292,749 376,166


2015-16

Devegmetef®e 15 - Keeles Hej efìHHeCeer³eeB

S) keÀce&®eejer ueeYe

Je<e& - kesÀ oewjeve efvecve mebmLeeveeW keÀes Dee³e SJeb J³e³e Keeles ceW efokeÀe³ee ie³ee nQ ~

54



³eespevee Deeqmle³eeB efkeÀ efveJesMe peevekeÀejer 31.03.2016 31.03.2015

ª. ª.

Yeejleer³e peerJeve efyecee efveJesMe Üeje meb®eefuele 100% 100%

efJeJejCe 31.03.2016 31.03.2015

ígì keÀe oj 7.80 % 7.70 %

³eespevee Deeqmle³eeB hej Jeehemeer keÀe he´l³e#e oj 7.80 % 8.75 %

Jesleve ceW Je=×er 6.00 % 6.00 %

YeefJe<³e ceW Deboeefpele Jesleve Je=ef× Deboepe kesÀ efueS, mener efkeÀcele, uesKee keÀe yeoueeJe, Jeefj<þlee ye{leer Deewj Dev³e mebyebefOele IeìkeÀ pewmes keÀce&®eeefj yeepeej ceW hegjJeþe Deewj ceeBie jner nes ~

Ssmes Deboepe uebyeer mece³e Deewj hetJe& DevegYeJe ce³ee&efole hej DeeOeeefjle / legjble YeefJe<³e ceW veneR nw ~ DevegYeJe DeeOeeefjle meyegle Yeer megPeeJe oslee nw efkeÀ peeoe uebyeer mece³e kesÀ efueS nesvesJeeueer G®®e Jesleve ceW yeæ{le keÀer oj menpe Deemeeve veneR nQ ~

®eeuet Deewj efheíueer keÀeueeJeOeer efkeÀ jkeÌkeÀce efve®es efo nw ~

©. ©. ©. ©. ©.

DeeJeM³ekeÀ ueeYe keÀe mheeq<ìkeÀjCe 9,921,748 10,142,661 7,287,543 9,705,553 8,482,513

³eespevee Deeqmle³eeB 2,815,557 4,555,793 4,179,627 4,675,190 4,795,971

peeoe / (vegkeÀmeeve) (7,106,191) (5,586,868) (3,107,916) (5,030,363) (3,686,542)

DevegYeJe ceW le[pees[ ³eespevee efkeÀ peyeeyeoeefj³eeB 762,028 551,751 1,517,343 451,928 619,054

DevegYeJe ceW le[pees[ ³eespevee S@mesì hej 107,751 6,544 35,283 24,053 34,428

efJeJejCe 31.03.2016 31.03.2015 31.03.2014 31.03.2013 31.03.2012

efJecee le%e ves ®eueeF& ieF& HetCe& efJecee keÀer efkeÀcele mes Heo J³eJemLeeHeve mencele nw ~ pewmes efkeÀS DevegYeJe keÀe De@[pemìceWì ³eespevee De@mesì Hej Deewj Deefmle³eeW Hej lew³eej efceuelee nw Deewj FmeefueS yebo vener neslee nw ~


2015-16

55

³eespevee Deefmle³eeB keÀer efveJesMe peevekeÀejer

cetueOeve keÀe ÒecegKe meebeqK³ekeÀer Devegceeve -




Sme/[erSme/[erSme/[er


ígÆer jesefKekeÀjCe 31.03.2016 31.03.2015

ªhe³es ªhe³es

®eeuet Je<e& 31 cee®e& 2016 efkeÀ efkeÀcele DeeJeM³ekeÀleeSB 7,284,295 6,702,725

³eespevee mebheefÊe - -

Meg× oeef³elJe / mebheefÊe 7,284,295 6,702,725

keÀce&®eeefj³eeW keÀe YeefJe<³e efveJee&n efveOeer ceW men³eesie 31.03.2016 31.03.2015

(ª.) (ª.)

heéseqJn[bì/ie´@®³egF&ìer Deewj Flej HebÀ[me ceW men³eesie 2,382,374 2,302,210

efnmmee ³eespevee keÀe mHeefäkeÀjCe

Dev³e uebyeer mece³e keÀer peyeeyeoeefj³eeB -

YeefJe<³e ceW Jesleve Je=ef× keÀe Fefmìcesì efve<HeefÊe mene³ekeÀ efJecee keÀer efkeÀcele ®eueveJe=×er keÀer uesKee, Jeefjälee, ye{le Deewj Dev³e peg[s ngS IeìkeÀeW mes pewmes meHuee³e Deewj mebYeJe nw ~


2015-16

56


2015-16

57

SceDeejSHeÀ efueefceìsæ[-®esVedF&

æ[Je kesÀefcekeÀume Fbìjve@Meveue heé.efue.-hegCes

heerjsueer ìe³eme& - oef#eCe DeeHe´ÀerkeÀe

HeÀeukeÀve ìe³eme& efueefceìsæ[ - keÀvee&ìkeÀ

Speerpeer SkeÌmeheesì& - uegefOe³eevee

Deie´Jeeue jyeæ[ efueefceìsæ[ - DeebOe´heósMe

ceunes$ee jyeæ[ efueefceìsæ[ - veF& efouueer

®eWie efmeve jyeæ[ Fbæ[eqmìpe kebÀ/ce@eqkeÌmeme - lewJeeve

iegæ[ F³ej Fbefæ[³ee - Deewjbieeyeeo

ieeQiePeesJn/hesjue efjJnj jyeæ[ ìe³eme& efueefceìsæ[-®ee³evee

efce®esefueve Fbefæ[³ee ìe³eme& heé.efue.-veF& efouueer

yeeruee& ìe³eme& - nefjÜej

Je@yekeÀes ìerJnerSme Fbefæ[³ee efue. - ®esVedF&

keÀe@vìervesvìue Dee@ìesceesefìJn keÀe@cheesvesvìme - veF& efouueer

meerSì efueefceìsæ[ - cegbyeF&

yeéPee ìe³eme& - efncee®eue heósMe

Fcesju[ jsefmemeefue³evì ìe³ej ce@v³eg. heé.efue. - leeefceuevee[g

keÀyeerj kebÀheesveWvìme/heerìer Fueebieeheébæ[e-veF& efouueer

FvnesJnsefìJn ìe³eme& - cegbyeF&

Deheesuees ìe³eme& - iegpejele

ceesefleyee efmeefuekeÀe@ve heé.efue. - cegbyeF&

cewmetj hee@efueceme& De@C[ jyeæ[ heé.efue.- cewmetj

veboer jyeæ[ - nwêeyeeo

SkeÌmesue jyeæ[ efueceìsæ[ - nwêeyeeo

jece uegYe³ee De@C[ mevme - uegefOe³eevee

³eesKeecee - veF& efouueer

Fbæ[es ®ee³evee FcheskeÌme - veF& efouueer

Sme De@C[ pes ie@v³eguesì meesu³egMeve heé.efue. - iegpejele

yeeueef¬eÀMevee Fbæ[eqmìpe efue.- cegbyeF&

Fmìceve Dee@ìes De@C[ hee@Jej efue. - nefj³eeCee

Meeveæ[e@ie v³eg keÀe@ìervesvì ìe³ej kebÀ.efue.- ®ee³evee

efHeÀSì ef¬eÀmeuej De@Hme ìseqkeÌvekeÀue meWìj - hegves

nceejs DeepeerJeve meom³e


2015-16


58

FueskeÌìêsmìerue keÀeeÅmìime efueefceìs[keÀesuekeÀelee

DeejSme FbheskeÌme FbìjvesMeveuekeÀesuekeÀelee

Dee@jmeve neseÅu[ime kebÀheveer efueefceìs[keÀesuekeÀelee

Delegue efueefceìs[

meceéì hee@efuecejYee³eboj

pewve Fbpeerefve³eme&ceguegb[

kegÀJee& jyeæ[ Deewj JeeuJeceguegb[

yeer peer jyeæ[ GlheeoDeewjbieeyeeo

yesmì jyej GlheeoieesjsieebJe

yeńbme hee@efuecej veJeer cegbyeF&

he´sefmepeve jyej Fb[mìêrpeJeueea / DebOesjer

ª®®eeme FbheskeÌme heéFJesì efueefceìs[veJeer cegbyeF&

Þeer mejespee jyej Glheeo iegpejele

heÝeele Fueesmìesceme& efJe¬eÀesueer

peesmesHeÀ uesmueer [e³eveeefcekeÌme heéFJesì efueefceìs[ JemeF&

ne@efkeÀvme kegÀkeÀj þeCes

efHeÀu®ejce hee@efuecejhegCes

De@keÌ³egje JeeuJe heé.efueefceìs[þeCes

efmevLee@ue ieérve Svepeea heé.efueefceìs[jepekeÀesì

ef$eJesCeer jyeæ[ þeCes

ieesoeJejer yee³ees jsefHeÀosefjpe efueefceìs[HeÀesì&

ÞeJeCe keÀeyeexkesÀce Sue Sue heerveJeer cegbyeF&

JeekeÀes efmeume heéFJesì efueefceìs[ieesjsieebJe

DeeMeglees<e jyeæ[ heé.efueefceìs[jepekeÀesì

59


2015-16


³egvee³eìs[ jyeæ[ Fb[mìêrpe heé. efueefceìs[Yee³eboj

Deceer hee@efuecejceerjejes[

eEme[erkesÀì JeeFhej efmemìerceceejesue

mhesMeefueìer ³egjsLevme heé.efueefceìs[ hegCes

j#ee hee@efuekeÀe@ìme heé.efueefceìs[Yeesmejer

ueeefþ³ee jyeæ[ ce@v³eg kebÀ heé.efueefceìs[DebOesjer

yee³ecej Fueesmìesceme&hegCes

pe³eÞeer jyeæ[ Fb[mìêrpe hegCes

Þeerjece jyeæ[ Glheeo Yeesmejer

o jyeæ[ jWpe yeesjerJeueer

ieesmeeefue³ee jyeæ[ Fb[mìêrpeieesJee

DeesmeekeÀe jyeæ[ DebOesjer

jesìskeÌme Dee@ìescesMeve efueefceìs[ [eseqcyeefJeueer

³etefveJeme&ue Dee@F&ue efmeume ce@v³eg.kebÀ.DeeF&ìer. kegÀuee&

uee³eve jyeæ[ Fb[mìêrpe JemeF&

DeeMeehegje jyeæ[ GÐeesie veeefmekeÀ

ef$ekeÀe@ve hee@efuecej DebOesjer

Þeer jyeæ[ JekeÌme& jyeeues

eEmehueskeÌme jyeæ[ iegpejele

ShueeF[ efmemìce ceguegb[

eEno Fueesmìesceme& veJeer cegbyeF&

yee@cyes Dee@F&ue efmeume kebÀheveer JemeF&

v³eg Spe HeÀe³ej HeÀeF&eEìie iegpejele

FbìskeÀ kebÀìêsume veeefmekeÀ


2015-16

60

meeiee Fueemìesceme&heeueIej

hewjeceeGbì efmeumeDebOesjer

ceesveseheésve Fbìjve@Meveueceguegb[

ìe³ej efie´hejyeeues

meerue Jesue hee@efuecejiegpejele

ieesoeJejer yee³eesjsefHeÀvesefjpe efueefceìs[ieébìjes[

DeejSce ShueeF[ Fbpeerefve³eme&DecyejveeLe

efvejbpeve jyeæ[oefnmej

jeJe mkeÀesìêbme efceMeve Sb[ heweEkeÀieDebOesjer

Lesefmeve¬egÀhe Fb[mìêrpeþeCes

Fb[eqmìêrDeue hee@efueceme& JemeF&

heer.yeer.Meen Sb[ kebÀheveercegbyeF&

ye´scyees ye´skeÀ Fbef[³ee heéFJesì efueefceìs[hegCes

hee@h³eguej jyeæ[ GlheeoieesjsieebJe

Yetefce jyeæ[ heésmesmejkeÀeboerJeueer

efcelemegHetÀkegÀ kebÀheeGbæ[ heé.efueefceìs[ HeÀesì&

megveerlee hee@efuecejhegCes

Þe×e ìskeÌvees meesu³egMeve heé. efueefceìs[efYeJeb[er

FveesJee jyeæ[ heé.efueefceìs[hegCes

pe³ekeÀes efmeumeieesjsieebJe

jeCes Fueesmìesceme& heésmesmejoefnmej

keÀeceìe Fbìjheé³epesmekegÀuee&

hejceséejerkesÀcekeÀu³eeCe

hee³eefve³ej jyeæ[ Sb[ kesÀefcekeÀueheJeF&

61


2015-16

Dee³e&ve SkeÌmeheesìme&ueKeveT

meghej nespe Fb[mìêrpeveesS[e

Deej.Sce. jyeæ[ eqkeÌueefvekeÀveF& efouueer

ceeªleer ìskeÌvees jyeæ[veesS[e

[suìjesefvekeÌme Fbef[³ee efueefceìs[veesS[e

F&mìve& hee@efueceme&nefj³eeCee

Sce.yeer.jyeæ[ ieeefpe³eeyeeo

nefj³eeCee jyeæ[ GÐeesienefj³eeCee

n@efjmìesve ce@vìskeÀ heéFJesì efueefceìs[pe³ehegj

keÀceue jyehueemì nefj³eeCee

yeeryeerSce FcheskeÌme veF& efouueer

eEnogmleeve Dee@³eue efmeumeJemeF&

Fmìve& ì^s[dme efueefceìs[kesÀjue

[er Sb[ [er HeÀecee&m³egefìkeÀue Fb[mìêrmeuesce

menevee jyeæ[ Fb[mìêrpemeuesce

leespee ìe³ej Sb[ ì^s[dme heéFJesì efueefceìs[kesÀjue

hee@efuenespe jyeæ[ (Yeejle) heé.efue.leefceuevee[g

megpee meesF& Fb[mìêrpe heé.efueefceìs[leefceuevee[g

peskesÀ HesÀvej (Fbef[³ee) efueefceìs[®esVeF&

hesvìe³ej JeeuJe Deewj kebÀìêsue Fbef[³ee heéFJesì efueefceìs[leefceuevee[g

meghejjve heés[keÌìceogjeF&

keÀeìmeve hee@efueceme&keÀvee&ìkeÀ

DeuHeÀe Fueesmìesceme&yeQieueesj

jemee³eefvekeÀ DevegYeeieSHeÀìerDeeF&Deej mheskeÌìesceerìj SìerDeej kesÀ meeLe (efvekeÀesuesì 6700)SHeÀìerDeeF&Deej mheskeÌìesceerìj (hee|keÀve SueSce heejeieeve 1000)meerS®eSveSme SsveueeF&pej (ìtmheskeÀ meerS®eSveSme ceeF&¬eÀes) neF& he´sMej efueeqkeÌJe[ ¬eÀesceesìesieéHeÀ(S®eheerSuemeer/peermeerheer Sefuepevì 1100) peermeerSceSme hee³ejesuewmej/SHeÀDeeF&[er kesÀ meeLe(efMecee[Pet peermeer 17DeeF&meerheer mheskeÌìesceerìj (mheseqkeÌìdmejesme meermeer[er) Jesoj Dees ceerìj(Deìueeme cees[sue meerDeeF& 300 [yu³e w) uees ìschejs®ej efjìdkeÌ³eeve efjefpe[erìer uees ìschejs®ej efye´ìuevesme ìsmìj(efveefJeìskeÀ) yeerF&ìer meHexÀme Sefj³ee Sveuee³epej( mceeì& Fvmìtcesvì SmeDeesDeejyeer 90) HeÀuescesefyeueerìer ìsmìjye´tkeÀefHeÀu[ efJemkeÀesefceìj(ye´tkeÀefHeÀu[ [erJner - 2) DeeF&Deej mheskeÌìesceerìj(heee|keÀve Suecej 1310) iewme ¬eÀesceesìesieéHeÀ - peermeer 2014meyeceeF&¬eÀeve heee|ìkeÀue meeF&pej - efvekeÀesche 380³etJner mheskeÌìesceerìj - efMecee[Pet 1800

Lece&ue DevegYeeie[eF&vesceskeÀ ceskewÀefvekeÀue SveueeF&pej([erSceS ) (JnerS- 4000 ceeqìdJeye ) meJeex neF&ueeF&keÀ ceefMeve(Fvmìejve ceskeÀ) mìeme efjuejkeÌmeesceerìj ef[He´Àeqvme³eue mkesÀeEveie kesÀueesjerceerìj([erSmeheer-7 hee|keÀveSucej) ef[He´Àeqvme³eue mkesÀeEveie kesÀueesefjceerìj (keÌ³et-10 ìerS Fvmì ceWvì) ìerpeerS - heeF&efjme Sveje³epej Leceex ieéefJeceseqìdkeÀ SkeÀvejeF&pej (ìerpeerS-7 hee|keÀveSucej) Leceex ieéefJeceseqìdkeÀ SkeÀvejeF&pej(ìerpeerS-6 Deeìes mewcheue kesÀ meeLe hee|keÀveSucej) Leceex ieéefJeceseqìdkeÀ SkeÀvejeF&pej (keÌ³et - 50 ìerS Fvmì cesvì) DeeF&Pees[ FchewkeÀ ìsmìj efJekeÀeì meeHeÀìeEveie heeFbì ìsmìj

ef¬eÀhe ìseÅmìie GhekeÀjCe keÀchesmeve

efHeÀefpekeÀue DevegYeeieefjDees ceerìj cee[sue Deej-100, ceervmeeìes cetveer efJemkeÀesceerìjS uewyeìskeÀ jyeæ[ heésmesefmeyeuesìer DeveueeF&pej(DeejheerS DeuHeÀe ìskeÌveesuee@peer ³etSmeS ) ³etefveJeme&ue ìseÅmìie ceefMeve(10000 kesÀpeerS 500 kesÀpeer) ³etefveJeme&ue ìseÅmìie ceefMeve efPeJekeÀ(500 kesÀpeer mìej ceskeÀ ) efceueer cesieesnesce ceerìj(cee@[sue SueSme-3) ³etefveJeme&ue ìseÅmìie ceefMeveefJe[erDees kesÀ meeLeSkeÌmìsvmeesceerìj jyeæ[ ne[&vesme ìsmìj (DeeF&DeejS®e[er [s[ uees[ ne[&vesme ìsmìj Jeiewjs ) [erDeeF&Sve Deye´smeve (³etSmeS ) [veuehe ì^hmeesceerìj ef[ceeefì³ee HeÀueseÅkeÌmeie ceefMeveje@me HeÀueseÅkeÌmeie ceefMeveef[HeÀueskeÌMeve ìsmìj [eFHe´Àece kesÀ efueS S³ej/iewme hee|ceefyeueerìer ìsmìj ieg[efj®e HeÀueskeÌmees ceerìj keÀeye&ve yuewkeÀ ef[mheMe&ve ìsmìj neF& nesuìspe ìsmìj (40 kesÀJner ieecee ®eWyej (2500 meerDeeF& ) MeekeÀ Symeeyej ìsmìj

meheese\ìie megefJeOeeSB hesìsueeF&pej n³etefce[erìer ®escyej (efveefJeìskeÀ ) neF& he´sMej efj³eekeÌìj neF& he´sMej efj³eekeÌìj neF& he´sMej nespe ìsmìeRie leefMeveFueskeÌìê@efvekeÀ yeQuevme (mebK³ee 4) ceequìmesue SeEpeie DeesJnve Dee@eqkeÌmepeve/SDej yee@cye ìsmìjSDej mekeÌ³egefueìeRie SeEpeie DeesJnve (mebK³ee 9) ne[ês v³etcewefìkeÀ heche³etJner ®escyej (efveefJeìskeÀ) meeF&jes ìsmì ®escyej 30 ef[.mes. lekeÀ (efveefJeìskeÀ) meeF&jes ìsmì ®escyej 30 ef[.mes. lekeÀ efmeuevì ìsmì megefJeOee kesÀ meeLe (efveefJeìskeÀ)


2015-16

62

Òeef¬eÀ³ee SJeb Dev³e FeqkeÌJeheceWì efj-ì^seE[ie ceefMeve

efceeÅkeÌmeieyeeveyegjer efcekeÌmej SHeÀS 40 35 Sue #ecelee efceeÅkeÌmeie ceerue5 x13 -2 mebK³ee 12 x30 - 1 mebK³ee 16 x 42 - 1 mebK³ee yeésyeb[j hueeeqmìkeÀes[&j SkeÌmìt[j kesÀ meeLe cee[sue heerSue 2200

ceeseÅu[ie Òesme eqìdJeve neF&[êsefuekeÀ Òessme Fme DeekeÀej kesÀ :

12 x 12

14 x 14

neF&[êsefuekeÀ Òessme

36 x 36 - 1 mebK³ee

47 x 48 - 1 mebK³ee

1 efce. x 1 efce. - 1 mebK³ee JewkeÌ³etce kebÀhexsMeve Òessme - hewmìve jyeæ[ FpeskeÌMeve ceeseÅu[ie ceefMeve - DeejF&heer ceskeÀ 1000 meer meer #ecelee hueeeqmìkeÀ FbpeskeÌMeve ceeseÅu[ie ceefMeve Sbpesue ³etSmeS

kewÀueW[j3 jesu[ kewÀueW[j - uewye meeF&pe - 1 mebK³ee

3 jesu[ kewÀueW[j - 16 x 48 meeF&pe - 1 mebK³ee

SkeÌmìt[j3 keÀesu[ HeÀer[ SkeÌmìt[j6 neHeÀ HeÀer[ SkeÌmìt[j eqìdJeve m¬etÀ SkeÌmìt[j efHeÀ[j kesÀ meeLe

Deeìes keÀJnj4 8 uee Deeìes keÌuesJe Fv[eF&jskeÌì hexkeÀej 1 mebK³ee4 x 8 uee Deeìes keÌuesJe Fv[eF&jskeÌì hexkeÀej 1 mebK³eeyeeF&uej 300 Sme LecewkeÌme ceskeÀ 1 mebK³ee

veevees SJeb uewìskeÌme efJeYeeie heee|ìkeÀue meeF&pe SsveueeF&pejSceSmeìer cewkesÀefvekeÀue mìwefyeefueìer ìsmìjmeHexÀme ìseqvmeceerìjef[eEheie FeqkeÌJeheceWìLexs[ ³etefveì HeÀesce HeÀee\ceie FeqkeÌJeheceWì neì S³ej DeesJnveuewìskeÌme SJeb ef[mheMe&vekeÀuej mheskeÌìêsHeÀesìesceerìjceeF&¬eÀes JesJe DeesJnve

ìtue ©ce/ cesvìsvevme Mee@he meerSvemeer efceeEueie ceefMeve nee\[pe ceskeÀ ³etefveJeme&ue efceeEueie ceefMeve Jee|ìkeÀue SJeb neefjpeebìuejwef[³eue eq[due ceefMevemeHexÀme ûeeF¥eE[ie ceefMeve cewv³etDeueneF&[êsefuekeÀ meHexÀme ûeeF¥eE[ie ce³eevemesvìj uesLe ceefMeveyesv®e ûeeF¥eE[ie ceefMevenespe yeeqmì¥ie ÒesMej ceefMeveS³ej keÀe@chexsmeme&

efMeefjDeesiexeHeÀer kesÀ efueS ìe³ej peeB®e ³eb$emketÀìj hewmeWpej keÀejS ì^keÀ SJeb yeme Jeiewj kesÀ efueS ìe³ej Sv[³etjvme peeB®e ceefMeve jeseEueieÞesefPemìvì kesÀ meeLe veeF&peS JneF&yexsMeve SJeb neMedZvesme peeB®e³egefveJeme&ue ìseÅmìie ceefMeve huebpej peeB®e kesÀ meeLeyeer[ Deveefmeefìîe megefJeOeeS hetì efhexvì

x


2015-16

63


DeefOekeÀej heóeve / heéceeefCekeÀjCe / ceev³elee Üeje ? SveyeerSue (DeeF&SmeDees : 1705.2005) ? DeeF&SmeDees -9001 . 2008 (yeerSmeDeeF& ) ? meWìj HeÀe@j efceefueìjer SDej Jee|ovesme S@C[ mee|ìefHeÀkesÀì meerF&SceDeeF&Suemeer ) ? Keeve metj#ee efveoxMeeue³e ( [erpeerSceSme ) ? Jew%eeefvekeÀ SJeb DeewÐeesefiekeÀ DevegmebOeeve efJeYeeie ? yeerDeeF&Sme

cegK³e ieefleefJeefOe³eeB ? heéf¬eÀ³ee SJeb Glheeo efJekeÀeme ? ceeue ®egvevee / efJeMes<elee leLee efJekeÀeme ? efjJnme& DeefYe³eebef$ekeÀer / kebÀheeGb[ efJekeÀeme ? peeB®e leLee hećeeefCekeÀeCe (ìe³ej leLee ìe³ej DeueeJee peeB®e ) ? jyeæ[ DeefYe³eebef$ekeÀer SJeb efHeÀveeF&ì SefueceWvì efJeMues<eCe ? iegCeJeÊee uesKeeheefj#eCe leLee peerSceheer mesJeeSB ? heéfMe#eCe leLee ceMeJeje mesJeeSB jyeæ[ lekeÀefvekeÀer SJeb SueSceSme Òe³eesieMeeuee J³eJemLeeheve ³eb$eCee ? mìesjspe leLee mesJee Dee³egceeve Deboepee ? iegCeJeÊee efve³eb$eCe / SsMegjvme? heéf¬eÀ³ee megOeej / mecem³ee efveJeejCe ? ueeiele keÀìewleer ? DemeHeÀuelee efJeMues<eCe

DeeF&DeejSceDeejS Üeje efvecee&Ce keÀer ieF& DeOegefvekeÀ megefJeOeeDeeW keÀer mene³elee mes SJeb FmekesÀ Jew%eeefvekeÀes Üeje efJekeÀeme keÀer ieF& kegÀMeuelee keÀer mene³elee mes DeeF&DeejSceDeejS efvecve GÐeesieeW kesÀ efJe<e³e ceW lekeÀefvekeÀer SJeb Jew%eeeefvekeÀ hejeceeMe& SJeb mesJeeSB os mekeÀleer nw ~

kegÀMeueleeSB ? mhesefmeefHeÀkesÀMeve leLee FmekeÀe DeLe& ? efjJeme& efjFbefpeefveDeeEjie ? he´mebmkeÀjCe keÀe efJekeÀeme ? osefMekeÀjCe SJeb jyeæ[ GlheeokeÀeW keÀe Dee³eele efJekeÀuhe ? ueeiele ceW Ieìewleer ? Dee³egceeve keÀe Deboepe ? vekeÀej SJeb jÎer keÀe efve³eb$eCe ? Debeflece Glheeo kesÀ iegCeJeÊee ceW megbOeej? ìerheerDeej

DeefOekeÀ peevekeÀejer kesÀ efueS ke=Àhe³ee Fme heles hej mebheke&À keÀjW [e@. kesÀ. jepekegÀceej, efveosMekeÀ

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe #es$e ¬eÀ. 254/1 yeer, jemlee veb. 16 Jner, Jeeieues DeewÐeesefiekeÀ Fmìsì, Leeves -400 604. cenejeä^, Yeejle .

otjYee<e ¬eÀ : 022 . 25811348 / 2583650 /51 / 52, ìwefueHewÀkeÌme : 022-25823910ìsefueHe@ÀkeÌme : 022-25823910 email : [email protected] Website : www.irmra.org


2015-16

64

Documents

Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe ...irmra.org/wp-content/uploads/2018/02/Annua-Report-2015-16-hindi.pdf · 57Jee Yeejleer³e jyeæ[ efvecee&lee DevegmebOeeve mebIe