Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ
E-TİCARET, DİJİTAL PAZARLAR,
DİJİTAL MALLAR
ELEKTRONİK TİCARET VE İNTERNET
E-ticaret, bir alışveriş için web ve internet kullanımını
ifade eder. Daha biçimsel bir tanım olarak, E-ticaret,
organizasyonlar ve kişiler arasında elektronik
ortamda oluşan ticari işlemlerdir. Çoğunlukla,
internet ve Web üzerinden yapılan işlemleri ifade
eder. Bu ticari işlemler kişi ve organizasyonlar için
ürün ve hizmet değişimi karşılığı olarak bir ödeme ve
parasal değişimi gerektirir.
E-ticarette Yeni Gelişmelerİşletme ve İşlerin Dönüşmesi
O E-ticaretin ilk dalgasında kitap dünyası, müzik ve
havayolu şirketleri dönüştü.
O İkinci dalgada ise telefon, film, televizyon, mücevher,
gayrı menkul, hotel, fatura ödeme ve yazılım endüstrileri
benzer dönüşüm ile yüz yüze kaldılar.
O E-ticaretin genişlemesi ise; seyahat, takas, eğlence,
perakendecilik, mobilya sektöründe görüldü. Online
alışveriş sıradan kişilere kadar yaygınlaştı.
E-ticarette Yeni GelişmelerTeknolojik Altyapı
O Kablosuz internet bağlantılarının hızlıca gelişmesi,
O Kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğin yeni bir medya
olarak dağıtımının ortaya çıkması (blog wiki),
O İş ve evlerde İnternet geniş bandın yaygınlaşması,
O Bilgisayar ve bilgi teknolojisinin maliyetlerinin
düşmesi,
O Yeni internet tabanlı iletişim modellerinin gelişmesi.
E-ticarette Yeni GelişmelerYeni İş Modellerinin Ortaya Çıkması
OBazı iş şekilleri kendilerini e-ticaret şekillerine adapte
etmişlerdir. Geleneksel olarak iş yapan firmalar e-
ticaret siteleri aracılığıyla daha etkili satış yapmayı
planlamaktadırlar,
OGazete ve geleneksel medya online olmaya uyum
sağlamışlardır,
O Internet kullanıcılarının yarıdan çoğu sosyal sitelere
üye olmuştur.
E-Ticaret Niçin Farklıdır?
1. Her Yerde Bulunma
2. Küresel Erişim
3. Evrensel Standartlar
4. Bilgi Zenginliği
5. Etkileşim
6. Bilgi Yoğunluğu
7. Kişiselleştirme-Uyarlama
E-Ticarette Temel Konsept:Elektronik Pazarlar ve Elektronik Mallar
O İletişim sınırlı ise bilgi toplama maliyeti son
derece yüksektir.
O İnternet bilginin elde edilmesi ve dağıtılması
maliyetini büyük ölçüde düşürmektedir.
O İnternet, bilgi asimetrisini azaltmıştır.
Bilgi Asimetrisi, bir işlemde bir tarafın diğer
taraftan daha fazla bilgiye sahip olduğu zaman
vardır.
O Dijital pazarlar çok esnek ve etkilidir. Arama ve
işlem maliyetlerini, fiyat değiştirme maliyetini
(menü cost) düşürür.
O Pazar şartlarına göre dinamik olarak fiyat
değiştirebilmeyi sağlar. Dinamik fiyatlandırma,
ürün fiyatı müşterilerin talep karakteristiklerine veya
satıcıların arz durumlarına dayalı olarak değişir.
E-Ticarette Temel KonseptElektronik Pazarlar ve Elektronik Mallar…
O Dijital pazarlar, perakendeciler ve dağıtıcılar
gibi aracıları ortadan kaldırarak doğrudan
tüketicilere satış yapılmasını sağlar. Bu da
işleminin maliyetini büyük ölçüde düşürür.
E-Ticarette Temel KonseptElektronik Pazarlar ve Elektronik Mallar…
Tüketiciler İçin Aracıların Ortadan Kaldırılmasının Yararları
Dijital Mallar: E-Mal
Dijital Mallar, dijital ağlar üzerinden ulaştırılan
mallardır. Müzikler, videolar, yazılımlar, dijital olarak
saklanan, satılan ve teslim edilen ürünler olarak
ifade edilebilir. Genelde, dijital mallar için ilave bir
birim ürün üretmenin marjinal maliyeti neredeyse
sıfırdır. Ürünün internet üzerinden dağıtım maliyeti
ise çok düşüktür. Pazarlama maliyeti aynı kalırken
fiyatlandırma çok değişik olabilir.
Internet İş Modelleri
Bazı Internet iş modelleri;
Sanal Dükkan: Fiziksel ürünleri doğrudan
kullanıcıya veya kişisel işletmelere satan iş
modelidir. Hepsiburada, teknosa gibi.
Ana Giriş (Portal): Özelleştirilmiş içerik ve diğer
hizmetleri ile Web’e bir giriş noktası sağlar.
Mynet.com, Yahoo.com gibi siteler.
Internet İş Modelleri…
Bilgi Komisyoncusu: Ürün, fiyat veya işletmeler
ile ilgili bilgi sağlayan satıcılar. Doğrudan
alıcılardan veya satıcılardan reklam geliri elde
eder. Cimri, akakce gibi.
Sanal Toplum: Benzer ilgi alanına sahip
kimselerin iletişim kurmalarını ve yararlı bazı
bilgileri bulabilmelerini ve bir araya gelmelerini
sağlar. facebook.com. twitter.com, msn.com gibi
siteler.
Internet İş Modelleri…
İşlem Komisyoncusu: Online satış işlemleriyle
kullanıcılara para ve zaman tasarrufu sağlar. Her
bir işlem için bir ücret elde edilir.
minisites.4xp.com, lp.optionrally.com,
markets.com, plus500.com gibi siteler.
Online Hizmet Sağlayıcı: İşletmeler ve kişiler
için online hizmet sağlar. Reklamlardan
işlemlerden veya üyeliklerden gelir elde eder.
Internet İş Modelleri…
İçerik Sağlayıcı: Web üzerinden elektronik
haber, fotoğraf, sinema ve müzik sağlayarak gelir
elde eden şirketlerdir. Müşteri içeriğe erişmek için
ödeme yapar veya site reklam alanı satarak gelir
elde eder. iTunes.com, games.com gibi siteler.
Internet İş Modelleri…
İnternet iş modellerinin çoğu tamamen internete
dayalı olduklarında İnternet Şirketi (pure-play)
olarak adlandırılır. Bu şirketler kendi işlerini internet
üzerinden yaptıklarından fiziksel bir yapıları yoktur.
Ancak Migros, Tansaş gibi birçok perakendeci
şirketler kendi fiziksel şirketlerinin bir uzantısı olarak
web siteleri geliştirmişlerdir. Bu tür işletmeler sanal-
fiziksel (clicks-and-mortar) işletme modellerine örnek
oluştururlar.
İletişim ve Sanal Toplum
Bu yeni iş modelleri İnternetin zengin iletişim
yeteneğinin avantajını kullanmaktadır.
http://www.sanalpazar.com/ sitesi e-posta ve
diğer iletişim araçlarını kullanan bir online açık
arttırma sitesidir. Sistem internet üzerinden teklif
almakta, değerlendirmekte ve en yüksek teklifi
bildirmekte ve her bir satıştan küçük bir komisyon
almaktadır.
İletişim ve Sanal Toplum…
Bu toplulukların temel bir gelir kaynağı hedef
müşteriler için web sitesine yerleştirilen
reklamlarıdır.
Banner reklamlar, web sayfasında görüntülenen
grafik, resim türü reklamlardır.
Açılır Pencere Reklamları, kişi bir web sitesine
eriştiğinde otomatik olarak açılır bir pencere
içinde görüntülenen reklamlardır.
Sosyal Ağlar
Sosyal Ağlar, online topluluk sitelerinin bir diğer
türüdür. Sosyal ağlar, arkadaşlar ile karşılıklı kişisel
ve iş ilişkileri yapılmasına izin verir.
Sosyal ağ siteleri üyeleri sayfalarda gezinirken ve
diğer üyeleri kontrol ederken, mesajlaşırken saatler
harcarlar. Bu hareketler çok büyük bilgiler açığa
çıkarır. İşletmeler, bu bilgileri hedef kitle için reklam
ve tutundurma çabaları için kullanırlar.
Sosyal Alış Veriş
Sosyal ağlar, sosyal alış veriş olarak adlandırılan
yeni bir e-ticaret deneyimine ilham verecek kadar
çekicidir. Sosyal Alış Veriş, kişilerin alış veriş
deneyimlerini paylaştıkları sitelerdir. Bu siteler
kendi diğer alış veriş yapacaklara yardım
sağlaması amacıyla görüşlerini bilgilerini ve
resimlerini paylaşmaları için alan ve sayfa sağlar.
Dijital İçerik, Eğlence ve Hizmetler
Web üzerinden mp3, video, resim gibi dijital içerik
sunabilme yeteneği, geleneksel basılı ve radyo
yayınına yeni alternatifler oluşturmuştur. Gazeteler
ve dergiler gibi basılı yayınların dijital versiyonu için
web siteleri vardır. En popüler web sitelerinden
bazıları dijital eğlence hizmeti sunmaktadır.
Geniş bant bağlantıları televizyon programlarının ve
filmlerinin web üzerinden sunulmasını sağlamıştır.
Elektronik Ticaret Türleri
İşletmelerden Tüketicilere (B2C) E-ticaret;
kişisel alıcılara yönelik perakende ürün ve hizmet
satışlarını içerir. kagurum.com, teknosa.com gibi
doğrudan tüketicilere satış yapan işletmelerdir.
Elektronik Ticaret Türleri…
İşletmelerden İşletmelere (B2B) E-ticaret;
işletmeler arasında ürün ve hizmet satışlarını
içerir. inoksan.com.tr işletmelere mutfak
ekipmanları satan, teknova.com.tr ise işletmelere
yönelik matbaacılık kimyasalları satan bir B2B
işletmesidir.
Elektronik Ticaret Türleri…
Tüketiciden Tüketiciye (C2C) E-ticaret;
tüketicilerin doğrudan tüketicilere satış
yapmalarını içerir. Örneğin; sanalpazar.com,
arabam.com tüketiciden tüketiciye satışlar yapan
sitelerdir.
Elektronik Ticaret Türleri…
E-ticaret işlemlerinin bir diğer sınıflandırması,
tarafların internete bağlantı şekillerine göredir.
Herhangi bir yerden ürün ve hizmet almak için bu
tür mobil aygıtların kullanılması Mobil Ticaret
olarak adlandırılır. İşletmeden işletmeye veya
işletmeden tüketiciye e-ticaretin her iki şekli de
mobil ticaret kullanılarak yerine getirilebilir.
İnteraktif Pazarlama ve Kişiselleştirme
Internet ve e-ticaret; geleneksel pazarlarda
imkansız olan milyonlarca kişi için kişiselleştirilmiş
ürünler sağlamakla bazı satıcıların pazarlamanın
kutsal kasesini elde etmesine yardım etmiştir.
cicekpasaji.com ve lamisura.com.tr gibi web
siteleri müşterilerin kişisel özelliklerine göre giysi
üretmektedirler.
Tıklama İzleyici Araçlar
Tıklama İzleyici araçlar web sitesindeki müşteri
hareketlerini toplar ve bir dosyada saklar. Bu araçlar
ziyaretçinin belirli bir web sitesinin önceden ziyaret
etmiş olduğu yerleri ve ayrıldığı zamanı kaydederler.
Ayrıca sitede hangi sayfaları ziyaret ettiği, her bir
sayfada ne kadar zaman harcadığı ve satın almalarını
kaydeder. İşletmeler, var olan ve potansiyel
müşterilerin kesin profillerini belirlemek için
müşterilerin ilgi alanları ve davranışları ile ilgili bu
bilgileri analiz ederler.
Web Sitesi Ziyaretçi Takibi
Kişiselleştirme
Web kişiselleştirmesi için bir teknik, bir web
sitesindeki kullanıcının davranışları ile ilgili toplanan
bilgilerin benzer ilgi alanındaki diğer müşterilerin
yanında görmek istedikleri şeyi tahmin etmek için
bilgileri karşılaştırmaya yarayan İşbirliğine Dayalı
Filtrelemedir. Yazılım, kişinin ilgi alanı varsayımına
dayanarak ona önerilerde bulunur. Örneğin; “bu ürünü
alanlar ayrıca yanında ….ürünü de aldı” şeklinde bir
öneride bulunulmaktadır.
Bloglar
Bloglar, pazarlama için umut verici bir diğer web
tabanlı araçlardan birisi olmuştur. Bir blog, popüler
ismiyle weblog, yazarı tarafından kronolojik
(yeniden eskiye) olarak girilmiş yazılar veya ilişkili
web sayfalarına bağlantılar içeren kişisel bir web
sayfasıdır. Blog (diğer bloglara bir link grubu) bir
blog listesi içerebilir. Çoğu bloglar, bloglara yapılan
girişler ile ilgili olarak yorumlarda bulunmaya izin
verir.
Müşteri Self Servisleri
Birçok işletme tüketicilerin sorularına cevap vermek
veya tüketicilere ürünler ile ilgili bilgiler sağlamak
için tüketici-destek uzmanları ihtiyacını azaltan e-
posta ve web sitesi araçlarını kullanırlar. Örneğin;
Türk Hava Yolları ve diğer büyük havayolu şirketleri
müşterilerinin online bilet alımı, kargo bilgileri
açıklamalarını görmeleri, koltuk düzenini, kalkış ve
varış zamanlarını öğrenmeleri için web siteleri
oluşturmuşlardır.
İşletmeden İşletmeye (B2B) E-Ticaret
İşletmelerden işletmelere (B2B) e-ticaretin
yaklaşık %80’i siparişler, sevkiyat planlaması,
konşimento, faturalandırma gibi iki işletme
arasındaki standart işlemlerin bilgisayardan
bilgisayara değişimini ve transferini sağlayan özel
Elektronik Veri Transferi (Electronic Data
Interchange: EDI) sistemine dayalıdır.
Elektronik Veri Değişimi (EDI)
Tedarikçiler, alıcı firmanın müdahalesine gerek
olmaksızın belirlenen üretim hedefini karşılayacak
mal ve malzemenin otomatik olarak gönderilmesi,
teslim zamanlamasının yapılması için belirli alıcılara
online erişim imkanına sahiptirler.
Özel Endüstriyel Ağlar
İşletmenin diğer iş ortaklarıyla ve tedarikçileriyle
bağlantı kurmak için bir ekstranet kullanması ile
oluşur. Bu ağın sahibi alıcıdır. Tedarikçiler,
dağıtıcılar ve diğer işletme ortaklarıyla ürün
tasarımını paylaşmak ve geliştirmek; pazarlama,
üretim planlama, stok yönetimi, yapısal olmayan
iletişim ve e-posta için kullanılır. Bu özel endüstriyel
ağların diğer bir adı da Özel Değişim Ağı’dır.
Bir Özel Endüstriyel Ağ
Ağ Pazarları
Ağ Pazarları, e-hub olarak da adlandırılır, çok sayıda farklı
satıcı ve alıcı için internet teknolojisine dayalı tek bir dijital
pazar alanı sağlar.
Satıcılar ve alıcılar arasında bağımsız bir aracı olarak iş
görür. Ağın sahibi endüstridir. Ağ pazarları alım ve satım
işlemlerinden ve alıcılara sağlanan diğer hizmetlerden gelir
elde eder. Ağ pazarlarında katılımcılar, online olarak
pazarlık, anlaşma, açık arttırma ile fiyat belirleyebilir veya
sabit bir fiyat da sunabilir.
Bir Ağ Pazarı
Mobil-Ticaret
M-ticaret uygulamaları hareket halindeki kişiler ve
kritik zamanlı hizmetlerin alınması için
geliştirilmiştir. Özellikle Avrupa, Japonya, Güney
Kore ve klasik internet kullanımı ücretinin çok
pahalı olduğu diğer ülkelerde oldukça popülerdir.
Mobil-Ticaret
1. İçerik ve Konum Tabanlı Hizmetler
2. Bankacılık ve Finansal Hizmetler
3. Kablosuz Reklamcılık
4. Oyunlar ve Eğlence
Kablosuz Web’den Bilgilere Erişim
Cep telefonu, PDA ve kablosuz yayın alabilen diğer
aygıtlar ile herhangi bir yerden Web’e ulaşmak
mümkün olmasına rağmen, bir anda elde edilen
bilgi miktarı sınırlıdır.
Bazı web siteleri özellikle m-ticaret için
tasarlanmışlardır. Küçük mobil aygıt ekranına
sığabilecek boyutta bilgi ve grafikler sağlayan web
sayfaları bu sitelerinin özellikleridir.
M-Ticaret Zorlukları
Kablosuz İnternet erişimi sağlayan Wi-Fi
noktaları, yüksek hızlı internet erişimi ile esnek ve
hareketli olmayı birleştiren bir teknoloji
olduğundan birçok ülkede mantar gibi
çoğalmaktadır. Bununla birlikte m-ticaret
hizmetlerinin pazara girişi çok sorunlu olmaktadır.
Cep telefonlarındaki klavyeler ve ekranlar hala
çok ince ve tuhaftır.
E-ticaret Ödeme Sistemleri
1. Dijital Kredi Kart Ödeme Sistemleri
2. Elektronik Portföy
3. Mikro Ödeme
4. Saklı Değere Bağlı Ödeme Sisteminde
5. Elektronik Para
6. Karşılıklı Ödeme
7. Elektronik Çek
M-Ticaret İçin Elektronik Ödeme Sistemleri
Wi-Fi bağlantısıyla Internet ödemelerinin tamamını
yapabilmek mümkündür. Ancak birçok m-ticaret
işlemleri, küçük miktardaki ödeme gerektirir.
Mikro ödeme sistemleri, cep telefonu veya internet
servis sağlayıcılarının küçük ödemeleri cep telefonu
faturası gibi bir tek faturaya ekledikleri Avrupa ve
Asya ülkelerinde işe yaramaktadır.
KAYNAKÇA
Laudon K. C, J. P. Laudon, «Management Information
System: Managing The Digital Firm», Pearson
International Edition, Çeviri Abdullah NARALAN,
Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, Erzurum 2010
http://www.atauni.edu.tr/uploads/profilDosyalar/9a506
9ed532fc8b05e4edfd0c54a9582.pdf (Laudon 10.
Baskı Türkçe Ders Notu)