ZA BUDŽETSKO RAČUNOVODSTVO - dri.co.menik za Budžetsko računovodstvo - Jovan Đuranovic.pdf · sadrŽaj recenzija 6 1. opŠte napomene i propisi kojima se reguliŠe vo Đenje

ZA BUDŽETSKO RAČUNOVODSTVO

Priručnik

Jovan Đuranović

Podgorica, jun 2018. godine

Autor Jovan Đuranović

Izdavač Državna revizorska institucija

Recenzent Prof. dr Zoran Todorović

Lektor Katarina Milonjić

Kompjuterska obrada Nada Stojanović

Tiraž

100 primjeraka

Štampa GOLBI D.O.O.

CIP-Katalogizacija u publikaciji

Nacionalna biblioteka Crne Gore, Cetinje ISBN.............

COBISS.CG-ID.....

SADRŽAJ

RECENZIJA 6 1. OPŠTE NAPOMENE I PROPISI KOJIMA SE REGULIŠE VOĐENJE BUDŽETSKOG RAČUNOVODSTVA

10

2. SISTEM VOĐENJA BUDŽETSKOG RAČUNOVODSRTVA 12 – Gotovinska osnova vođenja budžetskog računovodstva 13 – Obračunska osnova vođenja budžetskog računovodstva 13 – Modifikovana gotovinska osnova vođenja budžetskog računovodstva 13 – Uloga budžetskog računovodstva u vođenju fiskalne politike 14

3. JEDINSTVENA KLASIFIKACIJA BUDŽETSKIH RAČUNA 14 – Ekonomska klasifikacija 15 – Klase na kojima se iskazuju obaveze, stanje imovine, kapital, izdaci i primici 15

4. MEĐUNARODNI RAČUNOVODSTVENI STANDARDI ZA JAVNI SEKTOR MRS-JS 1 – Prezentacija finansijskih izveštaja

20 21

– Vrste finansijskih izvještaja 22 – Razumljivost finansijskih informacija 22 – Relevantnost finansijskih informacija 22 – Pouzdanost finansijskih informacija 23 – Uporedivost finansijskih informacija 23 – Informacije koje treba da sadrže finansijski izvještaji 23 – Izvještaj o finansijskom stanju 23 – Izvještaj o finansijskoj uspješnosti 25 – Izvještaj o promjenama neto imovine – kapitala 27 – Napomene uz finansijske izvještaje 27 – Izvještajni period 27

MRS-JS 2 – Izvještaji o novčanim tokovima 28 – Prezentacija izvještaja o novčanim tokovima 28 – Ilustrativni primjer izvještaja o novčanim tokovima 29

MRS-JS 3 – Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške 30 – Promjene računovodstvenih procjena 31 – Računovodstvene greške 31

MRS-JS 4 – Učinci promjena kursa stranih valuta 31 – Priznavanje kursnih razlika 31

MRS-JS 5 –Troškovi pozajmljivanja 32 – Cilj i djelokrug 32 – Drugi troškovi pozajmljivanja 32 – Troškovi pozajmljivanja koji se mogu kapitalizovati 32

MRS-JS 6 – Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji 32 – Djelokrug 32 – Konsolidovani finansijski izvještaj 33 – Zasebni finansijski izveštaj 33 – Postupci konsolidovanja 33

MRS-JS 7 – Ulaganja u pridružene entitete 33 – Djelokrug 33 – Pridruženi entitet 34

MRS-JS 8 – Učešće u zajedničkim ulaganjima 34 – Djelokrug 34 – Učesnik u zajedničkom ulaganju 34

MRS-JS 9 – Prihodi iz transakcije razmjene 35 – Prihod od prodaje roba i pružanja usluga 36 – Prihod od korišćenja sredstava 36

MRS-JS 10 – Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama 37 – Djelokrug 37

MRS-JS 11 – Ugovori o izgradnji 37

– Prihod po osnovu ugovora o izgradnji 37 – Troškovi ugovora o izgradnji 38

MRS-JS 12 – Zalihe 39 – Odmjeravanje zaliha materijala 40 – Metode obračuna troškova po osnovu izlazne vrijednosti zaliha 40

MRS-JS 13 – Lizing 41 – Klasifikacija lizinga 41

MRS-JS 14 – Događaji nakon datuma izvještavanja 42 – Događaji poslije izvještajnog perioda 43

MRS-JS 15 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija 43 MRS-JS 16 – Investiciona imovina 43

– Cilj i djelokrug 43 – Klasifikacija investicione imovine 43 – Odmjeravanje investicione imovine 44 – Otuđenje investicione imovine 44

MRS-JS 17 – Nekretnine, postrojenjа i opremа 44 – Priznаvаnje nabavne vrijednosti 44 – Vođenje knjigovodstvene vrijednosti nekretninа, postrojenjа i opreme 45 – Klase nekretninа, postrojenjа i opreme 46 – Amortizаcijа 47 – Metode amortizacije 47 – Nаsljednа sredstvа 47

MRS-JS 18 – Izvještаvаnje po segmentimа 49 – Cilj 49 – Segmenti izvještavanja 49

MRS-JS 19 – Rezervisаnjа, potencijаlne obаveze i potencijаlnа imovinа 50 – Rezervisаnje 50 – Potencijalna obaveza 51 – Potencijalna imovina 51

MRS-JS 20 – Objelodanjivanje povezanih strana 52 – Povezane strane 52

MRS-JS 21 – Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu 53 – Cilj i djelokrug 53 – Procjenja potreba umanjenja vrijednosti imovine 54 – Nadoknadivi iznos imovine 54 – Fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje 54 – Upotrebna vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu 54

MRS-JS 22 – Objelodanjivanje finansijskih informacija o opštem državnom sektoru 57 – Cilj i djelokrug 57 – Usvojene međunarodne procedure objelodanjivanja finansijskih informacija o opštem

državnom sektoru 57

MRS-JS 23 – Prihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prenosi) 63 – Porezi 63 – Prenosi 65 – Finansijsko izvještavanje prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene 65

MRS-JS 24 – Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima 67 – Usvojeni budžet 67 – Prvobitni budžet i konačni budžet 67

MRS-JS 25 – Primanja zaposlenih 70 – Cilj i djelokrug 70 – Kratkoročna primanja zaposlenih 70 – Primanja po prestanku zaposlenja 71 – Ostala dugoročna primanja zaposlenih 71 – Otpremnine 71

MRS-JS 26 – Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu 72 – Cilj i djelokrug 72

– Umanjenje vrijednosti imovine 72 MRS-JS 27 – Poljoprivreda 73

– Cilj i djelokrug 73 – Priznavanje i mjerenje poljoprivrednih proizvoda 74 – Dobici i gubici biološkog sredstva, odnosno poljoprivrednih proizvoda 74 – Izvještaji o finansijskom stanju i finansijskoj uspješnosti entiteta koji se bavi proizvodnjom 74

MRS-JS 28 – Finansijski instrumenti: prezentacija 76 – Cilj i djelokrug 76 – Finansijski instrumenti 76

MRS-JS 29 – Finansijski instrumenti: priznavanje i odmjeravanje 78 MRS-JS 30 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje 78

– Rizici finansijskih instrumenta 78 – Izvještaji o finansijskoj poziciji 78 – Računovodstvo hedžinga 79

MRS-JS 31 – Nematerijalna imovina 79 – Nematerijalna imovina 80 – Odmjeravanje nematerijalne imovine 80 – Amortizacija nematerijalne imovine 80 – Rezidualna vrijednost 81 – Objelodanjivanje nematerijalne imovine 81

Međunarodni računovodstveni standard za javni sektor: Finansijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi računovodstva

82

6. POSLOVNE KNJIGE I KNJIGOVODSTVENA DOKUMENTACIJA DRŽAVNOG BUDŽETA I BUDŽETSKIH KORISNIKA

91

– Poslovne knjige 91 – Pomoćne knjige i evidencije 92 – Knjigovodstvena dokumenta državnog budžeta i budžetskih korisnika 92 – Čuvanje finansijske dokumentacije 93

7. FINANSIJSKA KONTROLA POTROŠNJE DRŽAVNOG NOVCA 94 – Službenik za odobravanje 95 – Eksterna revizija 97 – Unutrašnja revizija 97 – Evidencija državne imovine 98

8. PRIMJERI USPOSTAVLJANJA EVIDENCIJE PREKO BUDŽETSKIH RAČUNA 100 – Utvrđivanje i knjiženje amortizacije 101 – Postupak obračuna i knjiženja zarade, poreza i doprinosa 105 – Knjiženje kod potrošačke jedinice 111 – Evidencija transfera 112

9. VOĐENJE PORESKOG KNJIGOVODSTVA 112 – Opšti dio 112 – Knjigovodstvena evidencija poreza (javnih prihoda) 113 – Računski plan za knjiženje javnih prihoda 113 – Sintetički računi klase 1 – Novčana sredstva javnih prihoda 114 – Sintetički računi klase 3 – Poreski obveznici 115 – Sintetički računi klase 7 – Tekući javni prihodi 115 – Dokumentacija i način knjiženja javnih prihoda 116 – Zaključivanje knjigovodstvenih evidencija 118 – Rokovi za knjiženje poslovnih promjena i čuvanje knjigovodstvenih poreskih evidencija 118 – Završni poreski račun 118 – Poresko evidentiranje i izvještavanje u skladu sa MRS za javni sektor 119

10. POPIS DRŽAVNE IMOVINE, POTRAŽIVANJA I OBAVEZA 121 11. ZAVRŠNI RAČUN BUDŽETA CRNE GORE 122

– Iskazivanje suficita i deficita 123 Literatura 124

Priru

Rukopis dipl. oec Jovana Đuranovistranica kucanog teksta sa literaturomnskim propisima i projektima. Sastoji se od 11 glavnih djelova, iskljumene i zaključak, koji čine međprimjere što predstavlja dodatni kvalitet, naro

Ocjenu rada treba sagledati na osnovu zakonskih i profesionalnih primjenjuje u radu sa dosta praktipredviđa regulativa. U narednom prkako slijede:

U prvom dijelu Priručnika autor se osvrnunavedeni zakonski i podzakonski propisi i mekratkim napomenama o predmetu zakona i (MRSračunovodstva i vođenje evidencije u javnom sektoru. Takoopisan postupak neophodnih operacija kod obavljanja finadržavnim organima, organima državne uprave, vanbudžetskimsamouprave.

U drugom dijelu Priručnika – obravodstveno poslovanje budžeta i opština, predstavljeno putem knjigovodstvenog evidentiranja poslovnih promjena i finansijskog izvještavanja.

Struktura knjige usklađena je sa osnovnim ciljem sveobuhvatnog prezentiranja sistemskog okvira koji se odnosi na planiranje i izvršavanje budžeta. Obuhvakategorije, kao i zakonske pretpostavke u okviru kojih se proces planiranja i izvršavanja budžeta sistematizuje u opštoj formi

Treći dio Priručnika obuhvata cjelinuPravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji rafondova i budžeta opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta uspostavljena je u skladu sa međunarodnom standardnom klasifikacijom definisanom u GFSStatistics). Budžetsko računovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na modifikovanoj gotovinskoj osnovi.

Četvrti dio Priručnika se odnosi na primjenu javni sektot (MRS-JS) koje je donio Odbor za (International Public Sector Accounting Standardsfederacije računovođa (Intrernational Federation of Accounttant

Na osnovu Međunarodnih računovodstvenih standarda utvrvanje, odmjeravanje, prezentaciju i štajima za javni sektor.

riručnik za budžetsko računovodstvo

~ 6 ~

RECENZIJA

uranovića ,,Priručnik za budžetsko računovodstvostranica kucanog teksta sa literaturom razvrstanom u 22 bibliografske jedinicenskim propisima i projektima. Sastoji se od 11 glavnih djelova, isključujući uvod, opšte napo

ine međusobno povezanu cjelinu. Svaki dio teksta sadrži praktiprimjere što predstavlja dodatni kvalitet, naročito ako se ima u vidu namjena ovog Priru

Ocjenu rada treba sagledati na osnovu zakonskih i profesionalnih normi i regulative koja se jenjuje u radu sa dosta praktičnih primjera koji potkrepljuju pojedina rješenja

U narednom prikazu daje se kratak osvrt na pojedine cjeline iz Priru

autor se osvrnuo na budžetski sistem Crne Gorenavedeni zakonski i podzakonski propisi i međunarodni standardi za javni sektor (MRSkratkim napomenama o predmetu zakona i (MRS-JS) koji regulišu oblast

enje evidencije u javnom sektoru. Takođe je sistematizovan i hronološki opisan postupak neophodnih operacija kod obavljanja finansijsko-računovodstvenih poslova u

ma državne uprave, vanbudžetskim fondovima i jedinica

obrađuje se sistem vođenja budžetskog računovodstva,vodstveno poslovanje budžeta i budžetskih korisnika Crne Gore, državnih fondova i budžeta opština, predstavljeno putem knjigovodstvenog evidentiranja poslovnih promjena i finansijskog

ena je sa osnovnim ciljem sveobuhvatnog prezentiranja sistemskog okvira koji se odnosi na planiranje i izvršavanje budžeta. Obuhvaćene su osnovne sistemske kategorije, kao i zakonske pretpostavke u okviru kojih se proces planiranja i izvršavanja

ta sistematizuje u opštoj formi.

obuhvata cjelinu – Jedinstvena klasifikacija budžetskih raPravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa budžeta Crne Gore, budžeta vanbudžetskih fondova i budžeta opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta uspostavljena je u skladu

m standardnom klasifikacijom definisanom u GFS (Government Finance

unovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na noj gotovinskoj osnovi.

se odnosi na primjenu Međunarodnih računovodstvenih standarda za JS) koje je donio Odbor za Međunarodne računovodstvene standarde

International Public Sector Accounting Standards – IPSASB) kao tijelo Mea (Intrernational Federation of Accounttants – IFAC).

unovodstvenih standarda utvrđuju se zahtjevi vezani za prizna, odmjeravanje, prezentaciju i objelodanjivanje transakcija i događaja u finansijskim izvje

unovodstvo“, obuhvata 111 razvrstanom u 22 bibliografske jedinice, zajedno sa zako-

ći uvod, opšte napo-usobno povezanu cjelinu. Svaki dio teksta sadrži praktične

se ima u vidu namjena ovog Priručnika.

normi i regulative koja se potkrepljuju pojedina rješenja, koja

jedine cjeline iz Priručnika,

na budžetski sistem Crne Gore. U Priručniku su za javni sektor (MRS-JS) sa

koji regulišu oblast budžetskog sistematizovan i hronološki

unovodstvenih poslova u fondovima i jedinicama lokalne

čunovodstva, računo-budžetskih korisnika Crne Gore, državnih fondova i budžeta

opština, predstavljeno putem knjigovodstvenog evidentiranja poslovnih promjena i finansijskog

ena je sa osnovnim ciljem sveobuhvatnog prezentiranja sistemskog ene su osnovne sistemske

kategorije, kao i zakonske pretpostavke u okviru kojih se proces planiranja i izvršavanja

Jedinstvena klasifikacija budžetskih računa. Saglasno una budžeta Crne Gore, budžeta vanbudžetskih

fondova i budžeta opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta uspostavljena je u skladu (Government Finance

unovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na

unovodstvenih standarda za unovodstvene standarde

) kao tijelo Međunarodne

uju se zahtjevi vezani za prizna-aja u finansijskim izvje-

Priru

Odbor za Međunarodne računovodstMeđunarodni računovodstveni standard za javni sektor Međunarodne računovodstvene standarde

Peti dio Priručnika se odnosi na nsijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi raovaj Standard o prijemu gotovine, gotovinskim planeophodne su jer pružaju korisne podatke za procjenu sposobnosti entiteta da obezbjedovoljno gotovine u budućnosti, ve ili lokalne samouprave mogao da funkcioniše.

U šestom dijelu priručnika obradržavnog budžeta i budžetskih korisnika. Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po osnovu rashoda, izdataka, prihoda i primitaka, stanje i promjene na imovini, potraživanja, korisnike Crne Gore, Glavnog grada, Prijestonice i opština.

Sedmo poglavlje Priručnika odnosi se na Pravni sistem Crne Gore uspostavio je internu i ekstebudžetskih korisnika u pogledu zakonitogdržavnim sredstvima, kao i realno prikazivanje finansijskih izvjeoblast su sljedeći: Ustav Crne Gvnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonski akti doneseni Međunarodni standardi vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI)primjenjivanje INTOSAI revizorskih standarda.

Osmo poglavlje Priručnika odnosi se na primjere uspostavljanja evidencija preko budžetskihračuna. Računovodstvo budžetskih korisnikaciji računa za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština i Mearodnim računovodstvenim standardima za javni sektor vodimovine (klasa 0 i klasa 1), obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4) i primitaka (klasa 7). Imovina se vodi kao nefinansijska i finansijska.

Deveto poglavlje Priručnika odnosi se nabudžeta države čine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni zakonom. Najvažnija stavka u javnim prihodima države jesu porezi i doprinosi.

Obaveza vođenja poreskog knjigovodsva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je članom 6 stav 1 tačka 13 Zakona o poreskoj administarciji. vodstva propisuje ministarstvo nadležno za poslove finansija (zakonskog ovlašćenja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list CG“, br. 81/06). Takordom za javni sektor (MRS-JS 23) propisana je

Deseto poglavlje Priručnika odnosi se naPopis pokretne i nepoktretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o navođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari CG“, br. 13/10).


~ 7 ~

unovodstvene standarde (IPSASB) donio je ukupno tridest jedan unovodstveni standard za javni sektor prema obračunskoj osnovi, kao iunovodstvene standarde prema gotovinskoj osnovi.

se odnosi na Međunarodni računovodstveni standard za javni snsijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi računovodstva. Informacije koje obezbjeovaj Standard o prijemu gotovine, gotovinskim plaćanjima i gotovinskim saldima entiteta,

sne podatke za procjenu sposobnosti entiteta da obezbje kao i pouzdane izvore gotovine, kako bi budžetski sistem drža

ve ili lokalne samouprave mogao da funkcioniše.

obrađuju se poslovne knjige i knjigovodstvena dokumentacija državnog budžeta i budžetskih korisnika. Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po osnovu rashoda, izdataka, prihoda i primitaka, stanje i promjene na imovini, potraživanja, obaveza, izvorima finansiranja i slič

Glavnog grada, Prijestonice i opština.

odnosi se na finansijsku kontrolu potrošnje državnog novca.Pravni sistem Crne Gore uspostavio je internu i eksternu kontrolu finansijskog po

h korisnika u pogledu zakonitog, efikasnog i efektivnog trošenja i raspolaganja državnim sredstvima, kao i realno prikazivanje finansijskih izvještaja. Propisi koji regulišu ov

ore, Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru

na osnovu ovih zakona (uredbe, pravilnici i uputstva), standardi vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI) i Evropske smjernice za

primjenjivanje INTOSAI revizorskih standarda.

odnosi se na primjere uspostavljanja evidencija preko budžetskihunovodstvo budžetskih korisnika vrši se saglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasif

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština i Meunovodstvenim standardima za javni sektor vodi se računovodstvena evidencija

, obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4) i primitaka (klasa 7). Imovina se vodi kao nefinansijska i finansijska.

odnosi se na: vođenje poreskog knjigovodstva.ine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni zakonom.

nija stavka u javnim prihodima države jesu porezi i doprinosi.

poreskog knjigovodsva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je ka 13 Zakona o poreskoj administarciji. Način vođenja poreskog knjigo

vodstva propisuje ministarstvo nadležno za poslove finansija (čl. 6 stav 2 Zakona). Na osnovenja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o poreskom

br. 81/06). Takođe i Međunarodnim računovodstvenim standaJS 23) propisana je obaveza vođenja poreskog knjigo

odnosi se na popis državne imovine, potraživanja i obaveza.Popis pokretne i nepoktretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o na

enja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini

) donio je ukupno tridest jedan unskoj osnovi, kao i

unovodstveni standard za javni sektor: fina-Informacije koje obezbjeđuje

anjima i gotovinskim saldima entiteta, sne podatke za procjenu sposobnosti entiteta da obezbjeđuje

o bi budžetski sistem drža-

i knjigovodstvena dokumentacija državnog budžeta i budžetskih korisnika. Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po osnovu rashoda, izdataka, prihoda i primitaka,

obaveza, izvorima finansiranja i slično za budžetske

finansijsku kontrolu potrošnje državnog novca. finansijskog poslovanja

efektivnog trošenja i raspolaganja štaja. Propisi koji regulišu ovu

Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakon o Drža-vnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru

na osnovu ovih zakona (uredbe, pravilnici i uputstva), i Evropske smjernice za

odnosi se na primjere uspostavljanja evidencija preko budžetskih vrši se saglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifi-

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština i Međun-unovodstvena evidencija

, obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4) i primitaka

enje poreskog knjigovodstva. Javni prihodi ine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni zakonom.

poreskog knjigovodsva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je enja poreskog knjigo-

l. 6 stav 2 Zakona). Na osnovu enja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o poreskom

unovodstvenim standa-enja poreskog knjigovodstva.

popis državne imovine, potraživanja i obaveza. Popis pokretne i nepoktretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o načinu

u državnoj svojini (,,Sl. list

Priru

Popis stvari u državnoj svojini vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvarisvojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju se vrši popis, radi usklađivanja stanja iz knjigovodstvenih evidencija sa stvarnim stanjem.

Posljednje jedanaesto poglavlje PriruZavršni račun budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanjprimitaka i izdataka u odnosu na plan, druge podatke predviđene zakonom.

Završni račun budžeta Crne Gore fiskalnoj odgovornosti, na osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu finansija – Trezoru. Saglasno zakonu Vlada do kraja juna utvrračunu budžeta države i dostavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji završnog računa budžeta dostavlja Skupštini do 15. oktobra tekudinu.

U tom cilju autor ovog ,,Priručnika za budžetsko rarazmatranju i osvjetljavanju raznih pravila,se na ovu problematiku.

Bez sumnje ovaj rad u obliku priruispita zaposlenih u organima Državne revipostupke i procedure funkcionisanja budžeta i budžetskog ra

Urađeni i prezentovani rad autora dipl.priručnik koji je namijenjen kandidatorganima državne uprave u Crnoj Gori.

U Podgorici, 24. juna 2018. godine


~ 8 ~

Popis stvari u državnoj svojini vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvarisvojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju

ivanja stanja iz knjigovodstvenih evidencija sa stvarnim stanjem.

Posljednje jedanaesto poglavlje Priručnika odnosi se na: završni račun budžeta Crne Gore. un budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanj

primitaka i izdataka u odnosu na plan, čiji je krajnji efekat ostvarenje suficita ili deficita, kao i ene zakonom.

Crne Gore sastavlja se u skladu sa čl. 66, 67 i 68 Zakona o budžetu i a osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu

Saglasno zakonu Vlada do kraja juna utvrđuje Predlog zakona o završnom unu budžeta države i dostavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji

una budžeta dostavlja Skupštini do 15. oktobra tekuće, za prethodnu fiskalnu go

čnika za budžetsko računovodstvo“ dao je svoj puni doprinos razmatranju i osvjetljavanju raznih pravila, principa, metoda i zakonskih rješenja koji se odno

riručnika će veoma korisno poslužiti kandidatima za polaganje ispita zaposlenih u organima Državne revizorske institucije u Crnoj Goripostupke i procedure funkcionisanja budžeta i budžetskog računovodstva.

rad autora dipl. oec Jovana Đuranovića preporučujem kao nezaobilazni namijenjen kandidatima za polaganje ispita, kao i za edukaciju zaposlenih u

organima državne uprave u Crnoj Gori.

godine

Prof. dr Zoran Todorovi

Popis stvari u državnoj svojini vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvari u državnoj svojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju


un budžeta Crne Gore. un budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanja

iji je krajnji efekat ostvarenje suficita ili deficita, kao i

Zakona o budžetu i a osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu

uje Predlog zakona o završnom unu budžeta države i dostavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji

e, za prethodnu fiskalnu go-

dao je svoj puni doprinos h rješenja koji se odno-

e veoma korisno poslužiti kandidatima za polaganje zorske institucije u Crnoj Gori da lakše shvate

ujem kao nezaobilazni aciju zaposlenih u

Recenzent

dr Zoran Todorović, ovl. rev.

Priru

„Javne finansije moraju biti zdrave, budžet mora biti uravnotežen, javni dug mora biti smanjen,

državne administracije i kontrolisati je. Pomo

a narod

traži unaprijed je osu


~ 9 ~

„Javne finansije moraju biti zdrave, budžet mora biti uravnotežen, javni dug mora biti smanjen, moramo se boriti protiv arogancije

državne administracije i kontrolisati je. Pomoć drugim zemljama mora biti smanjena kako Rim ne bi bankrotirao,

a narod mora naučiti raditi umjesto da živi od javne pomo

Ciceronova preporuka iz 55. god. p. n. e.

„Svaki čovjek koji ne umije da odredi odnos izmeprihoda i rashoda onako kako život od njega

traži unaprijed je osuđen na propast. Prihod ne zavisiod tebe nego i od raznih drugih ljudi i okolnosti,

ali tvoja štednja zavisi samo od tebe.“

„Javne finansije moraju biti zdrave, budžet mora biti uravnotežen, moramo se boriti protiv arogancije

ć drugim zemljama mora biti smanjena kako Rim ne bi bankrotirao,

iti raditi umjesto da živi od javne pomoći.“

Ciceronova preporuka iz 55. god. p. n. e.

ovjek koji ne umije da odredi odnos između svojih prihoda i rashoda onako kako život od njega

Prihod ne zavisi samo od tebe nego i od raznih drugih ljudi i okolnosti,

ali tvoja štednja zavisi samo od tebe.“

Ivo Andrić

Priru

1. OPŠTE NAPOMENE I PROPISI KOJIMA SE REGULIŠE VOĐENJE BUDŽETSKOG RAČUNOVODSTVA

Ovaj Priručnik ima za cilj da kandidatima olakša predmeta Budžetsko računovodstvo.

U ovom Priručniku navedeni su zakonski i podzakonski propisi i mejavni sektor (MRS-JS) sa kratkim napomenama o predmetu zakona i MRSoblast budžetskog računovodstva i vosistematizovan i hronološki opisan postupak neophodnih operacija kod obavljanja finansijskoračunovodstvenih poslova u državnim organima, organima državne uprave, vanbudžetskim fondovima i jedinicama lokalne samouprave. Pored teoretskog dijela tumasimulirani su i praktični primjeri sprovokorisnicima Priručnika da lakše savladaju teoretska i prakti

Sistem vođenja budžetskog računovodstva i izvještavanja su krucijalni za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donošenju poslovnih politika i odluka. Stoga, da bi se osigurala kontrola zakonitog trošenje javnih sredstabudžetskih aproprijacija i to u svakoj od faza trošenja sredstava. Budžetsko ratakođe obezbjeđuje relevantne informacije i podatke za izradu analiza o racionalnom i ekonomičnom trošenju budžetskih sredstava.

Organi državne uprave, organi lokalne samouprave i vanbudžetski fondovi dužni su da vode finansijsko-računovodstvene poslove u skladu sa propisima Crne Gore i Meračunovodstvenim standardima za javni sektor (MRS

Propisi Crne Gore kojima se regposlova i finansijsko izvještavanje su:

1. Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti („Sl. list Crne Gore“, br. 20/2014

2. Zakon o budžetu Crne Gore;

3. Zakon o državnoj imovini Crne Gore

4. Zakon o finansiranju lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 42/2003 i 44Crne Gore“, br. 05/2008 i 74/10,

5. Uredba o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvarisvojini („Sl. list Crne Gore“, br. 13/2010);

6. Uputstvo o bližem načinu vršenja popisa pokretnih i nepokretnih stvari u državnoj svojini („Službeni list Crne Gore“, broj 47/2011)


~ 10 ~

OPŠTE NAPOMENE I PROPISI KOJIMA SE REGULIŠE VOĐENJE BUDŽETSKOG RAČUNOVODSTVA

nik ima za cilj da kandidatima olakša polaganje ispita za državnog revizora iz unovodstvo.

niku navedeni su zakonski i podzakonski propisi i međunarodni standardiJS) sa kratkim napomenama o predmetu zakona i MRS

unovodstva i vođenje evidencije u javnom sektoru. Takosistematizovan i hronološki opisan postupak neophodnih operacija kod obavljanja finansijsko

unovodstvenih poslova u državnim organima, organima državne uprave, vanbudžetskim vima i jedinicama lokalne samouprave. Pored teoretskog dijela tuma

ni primjeri sprovođenja računovodstvenih transakcija, što nika da lakše savladaju teoretska i praktična znanja iz ove obl

čunovodstva i izvještavanja su krucijalni za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donošenju poslovnih politika i odluka. Stoga, da bi se osigurala kontrola zakonitog trošenje javnih sredstava potrebno je pratiti korišbudžetskih aproprijacija i to u svakoj od faza trošenja sredstava. Budžetsko ra

uje relevantne informacije i podatke za izradu analiza o racionalnom i nom trošenju budžetskih sredstava.

gani državne uprave, organi lokalne samouprave i vanbudžetski fondovi dužni su da vode unovodstvene poslove u skladu sa propisima Crne Gore i Me

unovodstvenim standardima za javni sektor (MRS-JS).

Propisi Crne Gore kojima se reguliše način i postupak vođenja računovodstvenoposlova i finansijsko izvještavanje su:

Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti („Sl. list Crne Gore“, br. 20/2014

Zakon o državnoj imovini Crne Gore („Sl. list Crne Gore“, br. 21/2009 i 40/2011);

Zakon o finansiranju lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 42/2003 i 44Crne Gore“, br. 05/2008 i 74/10, 01/15 i 3/2016);

enja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i popis stvari u državnoj br. 13/2010);

inu vršenja popisa pokretnih i nepokretnih stvari u državnoj svojini broj 47/2011);

OPŠTE NAPOMENE I PROPISI KOJIMA SE REGULIŠE VOĐENJE

polaganje ispita za državnog revizora iz

unarodni standardi za JS) sa kratkim napomenama o predmetu zakona i MRS-JS koji regulišu

enje evidencije u javnom sektoru. Takođe je sistematizovan i hronološki opisan postupak neophodnih operacija kod obavljanja finansijsko-

unovodstvenih poslova u državnim organima, organima državne uprave, vanbudžetskim vima i jedinicama lokalne samouprave. Pored teoretskog dijela tumačenja propisa,

unovodstvenih transakcija, što će omogućiti na znanja iz ove oblasti.

unovodstva i izvještavanja su krucijalni za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donošenju poslovnih politika i odluka. Stoga, da

va potrebno je pratiti korišćenje budžetskih aproprijacija i to u svakoj od faza trošenja sredstava. Budžetsko računovodstvo

uje relevantne informacije i podatke za izradu analiza o racionalnom i

gani državne uprave, organi lokalne samouprave i vanbudžetski fondovi dužni su da vode unovodstvene poslove u skladu sa propisima Crne Gore i Međunarodnim

unovodstveno-finansijskih

Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti („Sl. list Crne Gore“, br. 20/2014,..., 4/2018);

(„Sl. list Crne Gore“, br. 21/2009 i 40/2011);

Zakon o finansiranju lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 42/2003 i 44/03, „Sl. list

i popis stvari u državnoj

inu vršenja popisa pokretnih i nepokretnih stvari u državnoj svojini

Priru

7. Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji raCrne Gore“, br. 72/2016);

8. Pravilnik o načinu sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, vanbudžetskih fondova i jedinica lokalne samouprave (

9. Uputstvo o radu Državnog trezora (

10. Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list Crne Gore“, br. 81/2006);

11. Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbu32/2003);

12. Naredba o načinu uplate javnih prihoda („Sl. list RCG“, br. 81/06 i 32/11);

13. Pravilnik o načinu dostavljanja i sadržaju podataka o prihodima, rashodima i budžetskom zaduženju jedinica lokalne samouprav

Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornostiupravljanje budžetom, pripremanjeunutrašnja kontrola i računovodstvo

Zakonom o budžetu Crne Gore,godine do 31. decembra koji važi za narednu fiskalnu godinu, planira se visina primitaka po strukturi (porezi, doprinosi, carine, takse, naknade, primici po osnovu uzetih kredita i sl.) i izdaci takođe se planiraju po vrstama i po potrošaizdaci za materijal i usluge, izdaci za održavanje, izdaci za kamate i otplate duga, izdaci za penzije, izdaci za socijalnu zaštitu, izdaci za zdravstveno osiguranje, kapitalni o budžetu planira se ostvarenje suficita ili deficita.

Zakonom o državnoj imovini Crne Goreorgana, organa jedinica lokalne samouprave i organizacija koje obavljaju javnu službu, u pogledu raspolaganja i korišćenja imovinom Crne Gore. Prema Zakonu o državni organi, jedinice lokalne samouprave i organizacije koje obavljaju javnu službu, koji koriste državnu imovinu, dužni su da vode evidenciju o stanju i kretanju te imovine, u skMeđunarodnim računovodstvenim standardima.

Zakonom o finansiranju lokalne samoupraveizravnanja i korišćenja uslovnih dotacija, kao i nasamouprave, zaduživanje i trezorsko poslovanje lokalne samouprave.

Trezorsko poslovanje lokalne samouprave ogleda se u obavljanju sljede

– finansijsko planiranje;

– upravljanje gotovinskim sredstvima;

– kontrola rashoda;

– upravljanje dugom i

– budžetsko računovodstvo i izvještavanje.


~ 11 ~

Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore i budžete opština

inu sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, vanbudžetskih fondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 43/2014);

Državnog trezora („Sl. list Crne Gore“, br. 53/2014);

Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list Crne Gore“, br. 81/2006);

Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za ivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih korisnika („Sl. list Crne Gore“, br.

inu uplate javnih prihoda („Sl. list RCG“, br. 81/06 i 32/11);

inu dostavljanja i sadržaju podataka o prihodima, rashodima i budžetskom zaduženju jedinica lokalne samouprave („Službeni list Crne Gore“, broj 26/2011)

etu i fiskalnoj odgovornosti reguliše se donošenje budpripremanje, planiranje i izvršenje budžeta, zajmovi

unovodstvo budžeta i poslovi državnog trezora.

etu Crne Gore, koji na predlog Vlade donosi Skupština Crne Gore svake godine do 31. decembra koji važi za narednu fiskalnu godinu, planira se visina primitaka po strukturi (porezi, doprinosi, carine, takse, naknade, primici po osnovu uzetih kredita i sl.) i

e se planiraju po vrstama i po potrošačkim jedinicama (izdaci za bruto zarade, izdaci za materijal i usluge, izdaci za održavanje, izdaci za kamate i otplate duga, izdaci za penzije, izdaci za socijalnu zaštitu, izdaci za zdravstveno osiguranje, kapitalni o budžetu planira se ostvarenje suficita ili deficita.

j imovini Crne Gore uređuje se položaj, prava i obaveze državnih organa, organa jedinica lokalne samouprave i organizacija koje obavljaju javnu službu, u

ćenja imovinom Crne Gore. Prema Zakonu o državnojdržavni organi, jedinice lokalne samouprave i organizacije koje obavljaju javnu službu, koji koriste državnu imovinu, dužni su da vode evidenciju o stanju i kretanju te imovine, u sk

unovodstvenim standardima.

Zakonom o finansiranju lokalne samouprave uređuju se izvori sredstava, naenja uslovnih dotacija, kao i način finansiranja sopstvenih poslova lokalne

trezorsko poslovanje lokalne samouprave.

Trezorsko poslovanje lokalne samouprave ogleda se u obavljanju sljedećih funkcija:

upravljanje gotovinskim sredstvima;

unovodstvo i izvještavanje.

džet Crne Gore i budžete opština (,,Sl. list

inu sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, vanbudžetskih br. 43/2014);

Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za džetskih korisnika („Sl. list Crne Gore“, br.

inu uplate javnih prihoda („Sl. list RCG“, br. 81/06 i 32/11);

inu dostavljanja i sadržaju podataka o prihodima, rashodima i budžetskom broj 26/2011).

budžeta, evidencija i zajmovi i garancije,

koji na predlog Vlade donosi Skupština Crne Gore svake godine do 31. decembra koji važi za narednu fiskalnu godinu, planira se visina primitaka po strukturi (porezi, doprinosi, carine, takse, naknade, primici po osnovu uzetih kredita i sl.) i

kim jedinicama (izdaci za bruto zarade, izdaci za materijal i usluge, izdaci za održavanje, izdaci za kamate i otplate duga, izdaci za penzije, izdaci za socijalnu zaštitu, izdaci za zdravstveno osiguranje, kapitalni izdaci). Zakonom

uje se položaj, prava i obaveze državnih organa, organa jedinica lokalne samouprave i organizacija koje obavljaju javnu službu, u

državnoj imovini, državni organi, jedinice lokalne samouprave i organizacije koje obavljaju javnu službu, koji koriste državnu imovinu, dužni su da vode evidenciju o stanju i kretanju te imovine, u skladu sa

uju se izvori sredstava, način finansijskog in finansiranja sopstvenih poslova lokalne

ih funkcija:

Priru

U pogledu ostalih pitanja koja nijesu regulisana Zakonom oodnose se na funkcionisanje trezorskog poslovanja lokalne samouprave, primjenjuju se odredbe Zakona o budžetu.

2. SISTEM VOĐENJA BUDŽRačunovodstveno poslovanje budžeta i budžetskih korisnika Crne Gore, državnih fondova i budžeta opština, predstavlja knjigovodstveno evidentiranje poslovnih promjena i finansijsko izvještavanje koje se odnosi na:

1. Evidencije tekućih izdataka (izdaci materijala, roba i usluga, zarade i druga liprimanja zaposlenih);

2. Evidencije kapitalnih izdataka (materijalna i nematerijalna ulaganja);3. Evidencije finansiranja aktivnosti (hartije od vrijednosti, kreditna zaduženja i druge

finansijske aktivnosti); 4. Evidencije transfera; 5. Evidencije obaveza.

Prema tome, računovodstvo predstavlja širi pojam koji u sebi sadrži knjigovodstveno evidentiranje i finansijske izvještaje. Knjigovodstvo predstavlja osnovni dio ranjegovu računsku osnovu. Postoje dva metoda voi dvojno knjigovodstvo. Prosto knjigovodstvovode evidencije o pojedinim djelovima imovine kao što su: osnovna sredstva, materijal, roba, gotovina, dužnici, povjerioci i sličkonačni finansijski rezultat, niti sagledati cjelokupna vrijednost imovine i obaveza. Dvojno knjigovodstvo je cjeloviti sistem koji omoguutvrdi ukupna vrijednost imovine, obaveza i finadvojnog knjigovodstva jeste da se svaki poslovni dogapromjena uvijek se odražava na dva ili više knjigovna jednom računu istovremeno znauspostavlja permanentna bilansna ravnoteža izmeaktive ili pasive, ili ravnoteža u okviru ra

Sistem dvojnog knjigovodstva u budžetskom raglavne knjige Trezora koja se vodi u Ministarstvu finansija, u kojoj se evidentiraju svi primici, izdaci, obaveze i rezultat – deficit ili suficit.

Vođenje budžetskog računovodstvablagovremenu informaciju o stanju imovine, obavezama, prihodima i rashodima i rezultatu poslovanja kod budžetskih subjekta. Budžetsko rasistemu tzv. modifikovane gotovinske osnove.

U međunarodnoj praksi i teoriji voizvještavanja u javnom sektoru (državnim organima, fondovima i organima lokalne samouprave) uspostavljeno je na jednoj od tri metode, i to na:

1 Jovan Đuranović, Računovodstvena dokumentacija kao osnova za vještaGore, br. 18–19/2012, str. 110.


~ 12 ~

U pogledu ostalih pitanja koja nijesu regulisana Zakonom o finansiranju lokalne samouprave, aodnose se na funkcionisanje trezorskog poslovanja lokalne samouprave, primjenjuju se odredbe

SISTEM VOĐENJA BUDŽETSKOG RAČUNOVODSTVAunovodstveno poslovanje budžeta i budžetskih korisnika Crne Gore, državnih fondova i

budžeta opština, predstavlja knjigovodstveno evidentiranje poslovnih promjena i finansijsko

ataka (izdaci materijala, roba i usluga, zarade i druga li

Evidencije kapitalnih izdataka (materijalna i nematerijalna ulaganja); Evidencije finansiranja aktivnosti (hartije od vrijednosti, kreditna zaduženja i druge

unovodstvo predstavlja širi pojam koji u sebi sadrži knjigovodstveno evidentiranje i finansijske izvještaje. Knjigovodstvo predstavlja osnovni dio ra

vu. Postoje dva metoda vođenja knjigovodstva: prosto i dvojno knjigovodstvo. Prosto knjigovodstvo ne predstavlja cjelovit sistem, jer se u njemu vode evidencije o pojedinim djelovima imovine kao što su: osnovna sredstva, materijal, roba, gotovina, dužnici, povjerioci i slično, pa se na osnovu takvih evidencija ne može utvrditi ukupni

ni finansijski rezultat, niti sagledati cjelokupna vrijednost imovine i obaveza. Dvojno knjigovodstvo je cjeloviti sistem koji omogućava da se na osnovu knjigovodstvenih podataka utvrdi ukupna vrijednost imovine, obaveza i finansijski rezultat. Osnovna karakteristika dvojnog knjigovodstva jeste da se svaki poslovni događaj dvostruko knjiži. Svaka poslovna promjena uvijek se odražava na dva ili više knjigovodstvena računa – konta, tako da pove

unu istovremeno znači smanjene na drugom računu za isti iznos, a bilansna ravnoteža između aktive i pasive, ili ravnoteža u okviru samo

okviru računa uspjeha (prihoda i rashoda).1

Sistem dvojnog knjigovodstva u budžetskom računovodstvu obezbijeđen je preko voglavne knjige Trezora koja se vodi u Ministarstvu finansija, u kojoj se evidentiraju svi primici,

deficit ili suficit.

unovodstva nije samo sebi cilj, već da obezbijedi tačblagovremenu informaciju o stanju imovine, obavezama, prihodima i rashodima i rezultatu poslovanja kod budžetskih subjekta. Budžetsko računovodstvo u Crnoj Gori koncipirano je na

modifikovane gotovinske osnove.

unarodnoj praksi i teoriji vođenje računovodstvenih evidencija i naizvještavanja u javnom sektoru (državnim organima, fondovima i organima lokalne

prave) uspostavljeno je na jednoj od tri metode, i to na:

unovodstvena dokumentacija kao osnova za vještačenja, Časopis udruženje sudskih vještaka Crne

finansiranju lokalne samouprave, a odnose se na funkcionisanje trezorskog poslovanja lokalne samouprave, primjenjuju se odredbe

ETSKOG RAČUNOVODSTVA unovodstveno poslovanje budžeta i budžetskih korisnika Crne Gore, državnih fondova i

budžeta opština, predstavlja knjigovodstveno evidentiranje poslovnih promjena i finansijsko

ataka (izdaci materijala, roba i usluga, zarade i druga lična

Evidencije finansiranja aktivnosti (hartije od vrijednosti, kreditna zaduženja i druge

unovodstvo predstavlja širi pojam koji u sebi sadrži knjigovodstveno evidentiranje i finansijske izvještaje. Knjigovodstvo predstavlja osnovni dio računovodstva ili

(pomoćne knjige) ne predstavlja cjelovit sistem, jer se u njemu

vode evidencije o pojedinim djelovima imovine kao što su: osnovna sredstva, materijal, roba, no, pa se na osnovu takvih evidencija ne može utvrditi ukupni

ni finansijski rezultat, niti sagledati cjelokupna vrijednost imovine i obaveza. Dvojno knjigovodstvenih podataka

sijski rezultat. Osnovna karakteristika aj dvostruko knjiži. Svaka poslovna

konta, tako da povećanje unu za isti iznos, čime se

u aktive i pasive, ili ravnoteža u okviru samo

đen je preko vođenja glavne knjige Trezora koja se vodi u Ministarstvu finansija, u kojoj se evidentiraju svi primici,

da obezbijedi tačnu, objektivnu i blagovremenu informaciju o stanju imovine, obavezama, prihodima i rashodima i rezultatu

dstvo u Crnoj Gori koncipirano je na

unovodstvenih evidencija i način finansijskog izvještavanja u javnom sektoru (državnim organima, fondovima i organima lokalne

asopis udruženje sudskih vještaka Crne

Priru

1. gotovinskoj osnovi, 2. obračunskoj osnovi i 3. modifikovanoj gotovinskoj osnovi.

U razvijenom demokratskom svijetu sve je više izražena tendencija da se rajavnom sektoru zasniva na gotovinskoj osnovi.

Gotovinska osnova vođenja budžetskog računovodstva

Gotovinska osnova vođenja budžetskog raili događaja u momentu isplate ili naplate gotovine. U Mestandardima za javni sektor u tački 1.2.2. data je definicija i objašnjenje vona gotovinskoj osnovi: „Prema gotovpriznaju tek kada entitet primi ili isplati gotovinu. Finansijski izvještaji pripremljeni prema gotovinskoj osnovi obezbjeđuju čperioda, svrsi upotrebe gotovine i o gotovinskim saldima na datum izvještavanja. mjerenja u finansijskim izvještajima jesu gotovinska salda i nastale promjene. Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama, kao što su plative obaveze i pozajmice, kao i o određi nekretnine, postrojenja i oprema

Obračunska osnova vođenja budžetskog računovodstva

Obračunska osnova vođenja budžetskog rapredstavlja računovodstvenu osnovu prema kojoj se transakcije i druga dogatrenutku njihovog nastanka (a ne samo kada se primi ili izda gotovina ili ekvivalent gotovine). Zbog toga se transakcije i događizvještajima za period na koji se odnose. Elementi koji se priznaju po obraimovina, obaveze, neto imovina, kapital, prihod i rashod. Dokumentacija na osnovu koje se sprovode ove transakcije su fakture, raplaćanje, čekovi i druga dokumenta koja prate nastanak poslovne promjene.

Modifikovana gotovinska osnova vođenja budžetskog računovodstva

Modifikovana gotovinska osnova vovođenje evidencije o primicima i izdacima na gotovinskoj osnovi, a imovina i obaveze se evidentiraju na obračunskoj osnovi.

Budžetsko računovodstvo, u skladu sa važegotovinskoj osnovi.

Danas u Evropi sve više zemalja prihvata obrajer je metoda sveobuhvatnija i pruža više relevantnih informacija koje mogu poslužiti kod planiranja budžeta i vođenja makroekonomske politike. Iz navedenih razloga Crna Gora treba da teži da uspostavi obračunski sistem vouspostavljanje treba obezbijediti zakonsku infrastrukturu, organizaciono prilagokadrovsku osposobljenost.

2 Međunarodni računovodstveni standardi za javni sektor, knjiga II, str. 550.


~ 13 ~

3. modifikovanoj gotovinskoj osnovi.

U razvijenom demokratskom svijetu sve je više izražena tendencija da se ragotovinskoj osnovi.


enja budžetskog računovodstva zasniva se na evidenciji transakcija aja u momentu isplate ili naplate gotovine. U Međunarodnim ra

standardima za javni sektor u tački 1.2.2. data je definicija i objašnjenje vođenja rana gotovinskoj osnovi: „Prema gotovinskoj osnovi računovodstva, transakcije i dogapriznaju tek kada entitet primi ili isplati gotovinu. Finansijski izvještaji pripremljeni prema

đuju čitaocima informacije o izvorima gotovine primljene tokom potrebe gotovine i o gotovinskim saldima na datum izvještavanja.

mjerenja u finansijskim izvještajima jesu gotovinska salda i nastale promjene. Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama, kao što su plative

e i pozajmice, kao i o određenoj negotovinskoj imovini, kao što su potraživanja, ulaganja i nekretnine, postrojenja i oprema“.2


enja budžetskog računovodstva prema MRS za javni sektor,unovodstvenu osnovu prema kojoj se transakcije i druga doga

trenutku njihovog nastanka (a ne samo kada se primi ili izda gotovina ili ekvivalent gotovine). Zbog toga se transakcije i događaji računovodstveno evidentiraju i priznaju u finansijskim izvještajima za period na koji se odnose. Elementi koji se priznaju po obračimovina, obaveze, neto imovina, kapital, prihod i rashod. Dokumentacija na osnovu koje se sprovode ove transakcije su fakture, računi, građevinske situacije, otpremnice, nalozi za

ekovi i druga dokumenta koja prate nastanak poslovne promjene.


Modifikovana gotovinska osnova vođenja budžetskog računovodstvaenje evidencije o primicima i izdacima na gotovinskoj osnovi, a imovina i obaveze se

unskoj osnovi.

unovodstvo, u skladu sa važećim propisima Crne Gore, vodi se na modifikovanoj

še zemalja prihvata obračunski sistem vođenja budžetskog rajer je metoda sveobuhvatnija i pruža više relevantnih informacija koje mogu poslužiti kod

enja makroekonomske politike. Iz navedenih razloga Crna Gora treba čunski sistem vođenja budžetskog računovodstva, za

uspostavljanje treba obezbijediti zakonsku infrastrukturu, organizaciono prilago

unovodstveni standardi za javni sektor, knjiga II, str. 550.

U razvijenom demokratskom svijetu sve je više izražena tendencija da se računovodstvo u


zasniva se na evidenciji transakcija unarodnim računovodstvenim

đenja računovodstva unovodstva, transakcije i događaji se

priznaju tek kada entitet primi ili isplati gotovinu. Finansijski izvještaji pripremljeni prema itaocima informacije o izvorima gotovine primljene tokom

potrebe gotovine i o gotovinskim saldima na datum izvještavanja. Fokus mjerenja u finansijskim izvještajima jesu gotovinska salda i nastale promjene. Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama, kao što su plative

enoj negotovinskoj imovini, kao što su potraživanja, ulaganja


prema MRS za javni sektor, unovodstvenu osnovu prema kojoj se transakcije i druga događanja priznaju u

trenutku njihovog nastanka (a ne samo kada se primi ili izda gotovina ili ekvivalent gotovine). riznaju u finansijskim

izvještajima za period na koji se odnose. Elementi koji se priznaju po obračunskoj osnovi su imovina, obaveze, neto imovina, kapital, prihod i rashod. Dokumentacija na osnovu koje se

, otpremnice, nalozi za


unovodstva podrazumijeva enje evidencije o primicima i izdacima na gotovinskoj osnovi, a imovina i obaveze se

im propisima Crne Gore, vodi se na modifikovanoj

enja budžetskog računovodstva jer je metoda sveobuhvatnija i pruža više relevantnih informacija koje mogu poslužiti kod

enja makroekonomske politike. Iz navedenih razloga Crna Gora treba čunovodstva, za čije

uspostavljanje treba obezbijediti zakonsku infrastrukturu, organizaciono prilagođavanje i

Priru

Uloga budžetskog računovodstva u vođenju fiskalne politike

Od najstarijih vremena do današnjeg dana nijedna država ne može da funkcioniše bez naplate državnih prihoda i zakonskog i planskog trošenja državnog novca. A kako drukutvrđivanje i naplatu javnih prihoda i obezbijediti njihovo trošenje po zvođenja budžetskog računovodstva?

Pod budžetskim računovodstvom podrazumijeva se nauizvještava o svim poslovnim dogapotraživanja, obaveze, prihode i primitke, rashode i izdatke, kao i na rezultat poslovanja korisnika budžetskih sredstava. Osnovni ciljje krucijalan za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donposlovnih politika i odluka, odnosno uravnoteženje budžetske potrošnje sa realno raspoloživim sredstvima. Stoga, da bi se osigurala kontrola zakonitog trošenja javnih sredstava potrebno je pratiti korišćenje budžetskih aproprijacija i to u svakoj odračunovodstvo takođe obezbjeđracionalnom i ekonomičnom trošenju budžetskih sredstava.

Znači, budžetsko računovodstvo u javnom sektoru ima za cilj da jasno informišradi planiranja i donošenja odluka, kao i da omoguodgovornosti.

Bez kvalitetnih računovodstvenih informacija ne može se voditi realna fiskalna politika, a posebno je značajno da su tačni i ažurnjavnih prihoda da bi se mogla voditi efikasna poreska politika.

3. JEDINSTVENA KLASIFIKACIJASaglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji ravanbudžetskih fondova i budžete opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta uspostavljena je u skladu sa međ(Government Finance Statistics).

Statistički sistem klasifikacije budžetskih izdataka i priizvještavanja javnog sektora uspostavio je Me

U skladu sa raznovrsnim potrebama formulisanja politike izvještavanja budžetskog upravljanja javni izdaci se generalno klasifikuju u skladu sa slje

– Funkcijama koje obavlja vlada klasifikovane na nivou osnovne djelatnosti,

– Organizacionoj strukturi,

– Ekonomskim kategorijama,

– Programskim zahtjevima.

Budžetsko računovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na gotovinskoj osnovi.


~ 14 ~


najstarijih vremena do današnjeg dana nijedna država ne može da funkcioniše bez naplate državnih prihoda i zakonskog i planskog trošenja državnog novca. A kako druk

ivanje i naplatu javnih prihoda i obezbijediti njihovo trošenje po zakonskoj proceduri, bez unovodstva?

unovodstvom podrazumijeva se naučni metod rada koji obuhvata, prati i izvještava o svim poslovnim događajima i promjenama koje se odnose na sredstva

ze, prihode i primitke, rashode i izdatke, kao i na rezultat poslovanja korisnika budžetskih sredstava. Osnovni cilj vođenja budžetskog računovodstva i izvještavanja je krucijalan za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donposlovnih politika i odluka, odnosno uravnoteženje budžetske potrošnje sa realno raspoloživim sredstvima. Stoga, da bi se osigurala kontrola zakonitog trošenja javnih sredstava potrebno je

enje budžetskih aproprijacija i to u svakoj od faza trošenja sredstava. Budžetsko e obezbjeđuje relevantne informacije i podatke za izradu analiza o

nom trošenju budžetskih sredstava.

unovodstvo u javnom sektoru ima za cilj da jasno informišradi planiranja i donošenja odluka, kao i da omogući praćenje ostvarenih rezultata i upravlja

unovodstvenih informacija ne može se voditi realna fiskalna politika, a čni i ažurni računovodstveni podaci u oblasti utvr

javnih prihoda da bi se mogla voditi efikasna poreska politika.

JEDINSTVENA KLASIFIKACIJA BUDŽETSKIH RAČUNASaglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa budžeta Crne Gore, budžete

etskih fondova i budžete opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta uspostavljena je u skladu sa međunarodnom standardnom klasifikacijom definisanom u GFS

.

ki sistem klasifikacije budžetskih izdataka i primitaka – GFS sistem, za potrebe izvještavanja javnog sektora uspostavio je Međunarodni monetarni fond (MMF).

U skladu sa raznovrsnim potrebama formulisanja politike izvještavanja budžetskog upravljanja javni izdaci se generalno klasifikuju u skladu sa sljedećim kategorijama:

Funkcijama koje obavlja vlada klasifikovane na nivou osnovne djelatnosti,

unovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na


najstarijih vremena do današnjeg dana nijedna država ne može da funkcioniše bez naplate državnih prihoda i zakonskog i planskog trošenja državnog novca. A kako drukčije obezbijediti

akonskoj proceduri, bez

ni metod rada koji obuhvata, prati i ajima i promjenama koje se odnose na sredstva – imovinu i

ze, prihode i primitke, rashode i izdatke, kao i na rezultat poslovanja unovodstva i izvještavanja

je krucijalan za upravljanje budžetom i postizanje finansijske odgovornosti u izradi i donošenju poslovnih politika i odluka, odnosno uravnoteženje budžetske potrošnje sa realno raspoloživim sredstvima. Stoga, da bi se osigurala kontrola zakonitog trošenja javnih sredstava potrebno je

faza trošenja sredstava. Budžetsko uje relevantne informacije i podatke za izradu analiza o

unovodstvo u javnom sektoru ima za cilj da jasno informiše rukovodstvo enje ostvarenih rezultata i upravljačke

unovodstvenih informacija ne može se voditi realna fiskalna politika, a unovodstveni podaci u oblasti utvrđivanja i naplate

BUDŽETSKIH RAČUNA una budžeta Crne Gore, budžete

etskih fondova i budžete opština, prezentacija planiranja i izvršenja budžeta unarodnom standardnom klasifikacijom definisanom u GFS

GFS sistem, za potrebe unarodni monetarni fond (MMF).

U skladu sa raznovrsnim potrebama formulisanja politike izvještavanja budžetskog upravljanja

unovodstvo u Crnoj Gori vodi se na nivou navedenih kategorija na modifikovanoj

Priru

I budžet Crne Gore, budžeti vanbudžetskih fondova i budžeti jedinica lokalne samouprave planiraju se i izvršavaju na jedinstven nafunkcionalnoj klasifikaciji propisanojRepublike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Ekonomska i funkcionalna klasifikacija su obavezujuće u postupku planiranja i izvršenja budžeta.

Ekonomska klasifikacija

Ekonomska klasifikacija budžeta strukturirana je po vrstama budžetskih izdataka. Za potrebe fiskalne analize, na primjer potrebno je razlikovati sa aspekta ekonomske klasifikacije izdatke za plaćanje kamata koja ima tretman troškova u odnosu na izdatak otplate zajmova kojpredstavlja transakciju finansiranja, ili teku

Ekonomska klasifikacija sadrži: klasu, kategoriju, grupu, sintetiku, analitiku i subanalitiku. Subanalitika nije ograničena i može se povebudžeta vanbudžetskih fondova i budžeta opština. Planiranje je obavezujugrupi i sintetici, dok se izvršavanje budžeta iskazuje do nivoa analitike i subanalitike. Planiranje primitaka, po potrebi, može se vršiti po analitiskladu sa navedenim Pravilnikom, iskazuje se po klasi, kategoriji, grupi i sintetici. Stanje imovine i obaveza može se pratiti po analitici i subanalitici prema potrebi budžeta Države, budžeta vanbudžetskih fondova i budžeta opština.

Klase na kojima se iskazuju obaveze, stanje imovine, kapital, izdaci i primici

Stanje imovine, obaveza i kapitala budžeta Crne Gore, budžeta državnih fondova i budžeta opština, iskazuje se na sljedećim klasama:

0 –

1 –

2 –

3 –

Planiranje, odobravanje potrošnje i isplate u toku fiskalne godine budžeta Crne Gore, budžeta državnih fondova i budžeta opština, iskazuju se na sljede

4 – Izdaci;

5 – Korektivni

Planiranje primitaka i ostvareni priliv u toku fiskalne godine budžeta državnih fondova i budžeta opština, iskazuju se na sljede

7 – P

9 – Korektivni ra

Planiranje i izvršenje budžeta vrši se po

– Ekonomskoj klasifikaciji računa,

– Funkcionalnoj klasifikaciji računa,

– Organizacionoj klasifikaciji računa i


~ 15 ~

I budžet Crne Gore, budžeti vanbudžetskih fondova i budžeti jedinica lokalne samouprave planiraju se i izvršavaju na jedinstven način u skladu sa računima dodijeljenim po ekonomskoj i funkcionalnoj klasifikaciji propisanoj Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji raRepublike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Ekonomska i funkcionalna

e u postupku planiranja i izvršenja budžeta.

Ekonomska klasifikacija

ikacija budžeta strukturirana je po vrstama budžetskih izdataka. Za potrebe fiskalne analize, na primjer potrebno je razlikovati sa aspekta ekonomske klasifikacije izdatke

anje kamata koja ima tretman troškova u odnosu na izdatak otplate zajmova kojpredstavlja transakciju finansiranja, ili tekuće izdatke od kapitalnih izdataka.

Ekonomska klasifikacija sadrži: klasu, kategoriju, grupu, sintetiku, analitiku i subanalitiku. ena i može se povećavati u skladu sa potrebama budžet

budžeta vanbudžetskih fondova i budžeta opština. Planiranje je obavezujuće po klasi, kategoriji, grupi i sintetici, dok se izvršavanje budžeta iskazuje do nivoa analitike i subanalitike. Planiranje primitaka, po potrebi, može se vršiti po analitici i subanalitici. Stanje imovine i obaveza, u skladu sa navedenim Pravilnikom, iskazuje se po klasi, kategoriji, grupi i sintetici. Stanje imovine i obaveza može se pratiti po analitici i subanalitici prema potrebi budžeta Države,

ndova i budžeta opština.


Stanje imovine, obaveza i kapitala budžeta Crne Gore, budžeta državnih fondova i budžeta ćim klasama:

– Nefinansijska imovina;

– Finansijska imovina;

– Obaveze;

– Kapital.

Planiranje, odobravanje potrošnje i isplate u toku fiskalne godine budžeta Crne Gore, budžeta fondova i budžeta opština, iskazuju se na sljedećim klasama:

Izdaci;

Korektivni računi.

Planiranje primitaka i ostvareni priliv u toku fiskalne godine budžeta Crne Gorefondova i budžeta opština, iskazuju se na sljedećim klasama:

Primici;

Korektivni računi.

Planiranje i izvršenje budžeta vrši se po jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet

čuna,

čuna,

računa i

I budžet Crne Gore, budžeti vanbudžetskih fondova i budžeti jedinica lokalne samouprave unima dodijeljenim po ekonomskoj i

Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Ekonomska i funkcionalna

ikacija budžeta strukturirana je po vrstama budžetskih izdataka. Za potrebe fiskalne analize, na primjer potrebno je razlikovati sa aspekta ekonomske klasifikacije izdatke

anje kamata koja ima tretman troškova u odnosu na izdatak otplate zajmova koja

Ekonomska klasifikacija sadrži: klasu, kategoriju, grupu, sintetiku, analitiku i subanalitiku. avati u skladu sa potrebama budžeta Države,

će po klasi, kategoriji, grupi i sintetici, dok se izvršavanje budžeta iskazuje do nivoa analitike i subanalitike. Planiranje

ci i subanalitici. Stanje imovine i obaveza, u skladu sa navedenim Pravilnikom, iskazuje se po klasi, kategoriji, grupi i sintetici. Stanje imovine i obaveza može se pratiti po analitici i subanalitici prema potrebi budžeta Države,


Stanje imovine, obaveza i kapitala budžeta Crne Gore, budžeta državnih fondova i budžeta

Planiranje, odobravanje potrošnje i isplate u toku fiskalne godine budžeta Crne Gore, budžeta

Crne Gore, budžeta

za budžet i to po:

Priru

– Programskoj klasifikaciji računa.

Ekonomska klasifikacija ra

– klase....................................................................0

– kategorije...........................................................00

– grupe...............................................................000

– sintetike......................

– analitike.......................................................00000

– subanalitike...............................................000000

Na osnovu navedenog da se zakljuobaveze, imovina, izdaci i primici iskazuju preko 9 klasa, i to:

Klasa

Klasa 1

Klasa 2

Klasa 3

Klasa 4

Klasa 5

Klasa 7

Klasa 9

Nefinansijska imovina – klasa 0 dijeli sa na dvije kategorije, i to: 01 i 02.

Kategorija 01 – Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima dijeli se na sljede

011

012

013

014

015

Kategorija 02 – Nefinansijska imovina u zalihama

021

Finansijska imovina – klasa 1 dijeli se na sljede

111

112

113

114

Obaveze – klasa 2 dijeli se na sljede


~ 16 ~

čuna.

Ekonomska klasifikacija računa vodi se na nivou:

klase....................................................................0

kategorije...........................................................00

grupe...............................................................000

sintetike.........................................................0000

analitike.......................................................00000

subanalitike...............................................000000

Na osnovu navedenog da se zaključiti da je po ekonomskoj klasifikaciji, propobaveze, imovina, izdaci i primici iskazuju preko 9 klasa, i to:

Klasa 0 – Nefinansijska imovina

Klasa 1 – Finansijska imovina

Klasa 2 – Obaveze

Klasa 3 – Kapital

Klasa 4 – Izdaci

Klasa 5 – Korektivni račun

Klasa 7 – Primici

Klasa 9 – Korektivni račun

klasa 0 dijeli sa na dvije kategorije, i to: 01 i 02.

Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima dijeli se na sljedeć

011 – Infrastruktura od opšteg značaja

012 – Lokalna infrastruktura

13 – Građevinski objekti

014 – Zemljište

015 – Oprema

Nefinansijska imovina u zalihama ima samo jednu grupu:

021 – Zalihe

dijeli se na sljedeće grupe računa:

111 – Konsolidovani račun

112 – Hartije od vrijednosti

113 – Pozajmice i krediti

114 – Date garancije

klasa 2 dijeli se na sljedeće kategorije i grupe:

una vodi se na nivou:

iti da je po ekonomskoj klasifikaciji, propisano da se

Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima dijeli se na sljedeće grupe:

e kategorije i grupe:

Priru

21 –

211

212

213

214

215

216

217

218

22 –

221

222

223

224

23 –

24 –

25 –

26 –

27 –

271

272

Na klasi 3 –

31

32

33

I z d a c i – klasa 4

41

411

412

413


~ 17 ~

– Obaveze za tekuće izdatke

211 – Obaveze za bruto zarade

212 – Obaveze za ostala lična primanja

213 – Obaveze za materijal i usluge

214 – Obaveze za tekuće održavanje

215 – Obaveze za kamate

216 – Obaveze za rentu

217 – Obaveze za subvenciju

218 – Ostale obaveze za izdatke

– Obaveze po transferima za socijalnu zaštitu

221 – Prava iz oblasti socijalne zaštite

222 – Obaveze za isplatu tehnoloških viškova

223 – Obaveze za prava iz oblasti PIO

224 – Obaveze za ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja

– Obaveze za transfere institucijama i pojedincima

– Obaveze za kapitalne izdatke

– Obaveze po osnovu pozajmica i kredita

– Obaveze po osnovu otplate dugova

– Obaveze iz rezervi

271 – Obaveze iz tekuće budžetske rezerve

272 – Obaveze iz stalne budžetske rezerve

Kapital – klasa 3

– kapital iskazuje se neto iznos imovine.

Kapital = Aktiva – Obveze iz pasive

31 – Kapital iz prethodne godine

32 – Kapital u toku fiskalne godine

33 – Smanjenje vrijednosti kapitala u toku fiskalne godine


41 – Tekući izdaci

411 – Bruto zarade (neto + porezi + doprinosi)

412 – Ostala lična primanja

413 – Rashodi za matrijal i usluge

Obaveze po transferima za socijalnu zaštitu

Obaveze za ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja

Obaveze za transfere institucijama i pojedincima

Smanjenje vrijednosti kapitala u toku fiskalne godine

e kategorije i grupe:

Priru

414

415

416

417

418

42

421

422

423

424

43 –sektoru

431

431partijama

431

431

413

413

413

44

441

441

441

441

441

441

441

45

46

47

Korektivni računi – klase 5 namijenjeni su evidentiranju isplata koje se odnose na izdatke vezane za povećanje vrijednosti finansijske i nefinansijske aktive, kaobilansu stanja.


~ 18 ~

414 – Tekuće održavanje

415 – Kamate

416 – Renta

417 – Subvencije

418 – Ostali izdaci

42 – Transferi za socijalnu zaštitu

421 – Prava iz oblasti socijalne zaštite

422 – Sredstva za tehnološke viškove

423 – Prava iz oblasti PIO

424 – Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite

– Transferi institucijama, pojedincima i nevladinom sektoru

431-1 – Transferi javnim institucijama

431-2 – Transferi nevladinim organizacijama, politipartijama

431-3 – Transferi pojedincima

431-4 – Transferi Republičkom fondu PIO

413-5 – Transferi Republičkom fondu zdravstva

413-6 – Transferi Zavodu za zapošljavanje Crne Gore

413-7 – Transferi opštinama

44 – Kapitalni izdaci

441-1 – Izdaci za infrastrukturu od opšteg značaja

441-2 – Izdaci za lokalnu infrastrukturu

441-3 – Izdaci za građevinske objekte

441-4 – Izdaci za uređenje zemljišta

441-5 – Izdaci za opremu

441-6 – Investiciono održavanje

441-7 – Izdaci za zalihe


46 – Otplata dugova

47 – Rezerve

namijenjeni su evidentiranju isplata koje se odnose na izdatke anje vrijednosti finansijske i nefinansijske aktive, kao i smanjenje obaveza u

Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite

Transferi institucijama, pojedincima i nevladinom

anizacijama, političkim

kom fondu zdravstva

Transferi Zavodu za zapošljavanje Crne Gore

čaja

namijenjeni su evidentiranju isplata koje se odnose na izdatke i smanjenje obaveza u

Priru

P r i m i c i – klasa 7 dijeli se na sljede

71

711

712

713

714

715

72

721

722

73 prethodne godine

731

732

74

75

Korektivni računi – klase 9

Korektivni račun – klase 9 namijenjen je evidentiranju primitaka koji se odnose na priliv ostvaren prodajom finansijske i nefinansijske imovine, uzetih pozajmica i emitovanih hartija od vrijednosti, kao i evidentiranje pove

4.

Izdaci po funkcionalnoj klasifikaciji iskazuju se po klasi, kategoriji i grupi.

4. Funkcionalna klasifikacija sadrži sljede

01

02

03

04

05

06

07

08

09


~ 19 ~


71 – Tekući prihodi

711 – Porezi

712 – Doprinosi

713 – Takse

714 – Naknade

715 – Ostali prihodi

72 – Primici od prodaje imovine

721 – Primici od prodaje nefinansijske imovine

722 – Primici od prodaje finansijske imovine

73 – Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine

731 – Sredstva od otplate kredita

732 – Sredstva prenesena iz prethodne godine

74 – Donacije i transferi


namijenjen je evidentiranju primitaka koji se odnose na priliv ostvaren prodajom finansijske i nefinansijske imovine, uzetih pozajmica i emitovanih hartija od

nosti, kao i evidentiranje povećanja obaveza u bilansu stanja.

4. Funkcionalna klasifikacija

Izdaci po funkcionalnoj klasifikaciji iskazuju se po klasi, kategoriji i grupi.

4. Funkcionalna klasifikacija sadrži sljedeće klase:

01 – Opšte javne službe

02 – Odbrana

03 – Javni red i bezbjednost

04 – Ekonomski poslovi

05 – Zaštita životne sredine

06 – Poslovi stanovanja i zajednice

07 – Zdravstvo

08 – Sport, kultura i religija

09 – Obrazovanje

Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz

namijenjen je evidentiranju primitaka koji se odnose na priliv ostva-ren prodajom finansijske i nefinansijske imovine, uzetih pozajmica i emitovanih hartija od

Priru

Treba imati u vidu da je Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, propisana obaveza za budžetske korisnike da budžetsko računovodstvo organizuju na nivou sintetike i analitike, a po potrebi i na nivou subanalitike.

Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji rafondova i budžete opština primjenjuje se i na nezavisna regulatorna tijela (agencije i sl.) i druge institucije ustanovljene zakonom, a koje se finansiraju iz doprinosa, namjenskih poreza ili drugih javnih prihoda.

4. MEĐUNARODNI RAČUNOVODSTVENI STANDARDI ZA

Međunarodne računovodstvene standarde za javni sektot (Međunarodne računovodstvene standarde (Standards – IPSASB) kao tijelo MeFederation of Accounttants – IFACgodine i danas ima oko 180 čračunovođa širom svijeta, koja preko nezavisnih odbora donosi meprofesionalnih računovođa, reviziji i raMeđunarodnih računovodstvenih standarda utvrravanje, prezentaciju i objelodanjivanje transakcija i dogajavni sektor.

Odbor za Međunarodne računovodstvene standardeMeđunarodni računovodstveni standard za javni sektor Međunarodne računovodstvene standarde

Radi uvođenja u ovu materiju na postandarda za javni sektor prema obra

MRS-JS 1 – Prezentacija finansijskih izv

MRS-JS 2 – Izvještaji o novčanim

MRS-JS 3 – Računovodstvene politike, promjene ra

MRS-JS 4 – Učinci promjena kursa stranih valuta;

MRS-JS 5 – Troškovi pozajmljivanja;

MRS-JS 6 – Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji;

MRS-JS 7 – Ulaganja u pridružene entitete;

MRS-JS 8 – Učešća u zajedničkim ulaganjima;

MRS-JS 9 – Prihod iz transakcija razmjene;

MRS-JS 10 – Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama

MRS-JS 11 – Ugovori o izgradnji;

MRS-JS 12 – Zalihe;


~ 20 ~

Treba imati u vidu da je Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, propisana obaveza za budžetske korisnike da

unovodstvo organizuju na nivou sintetike i analitike, a po potrebi i na nivou sub

ifikaciji računa za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština primjenjuje se i na nezavisna regulatorna tijela (agencije i sl.) i druge institucije ustanovljene zakonom, a koje se finansiraju iz doprinosa, namjenskih poreza ili

MEĐUNARODNI RAČUNOVODSTVENI STANDARDI ZAJAVNI SEKTOR

unovodstvene standarde za javni sektot (MRS-JS) donio je Odbor za unovodstvene standarde (International Public Sector Accounting

) kao tijelo Međunarodne federacije računovođIFAC). Međunarodna federacija računovođa osnovana je 1977.

godine i danas ima oko 180 članica iz 130 zemalja svijeta i okuplja preko 2,5 miliona ijeta, koja preko nezavisnih odbora donosi međunarodne standarde o etici

a, reviziji i računovodstvu u javnom sektoru.unovodstvenih standarda utvrđuju se zahtjevi vezani za priznavanje, odmje

entaciju i objelodanjivanje transakcija i događaja u finansijskim izvještajima za

unovodstvene standarde (IPSASB) donio je ukupno tridesunovodstveni standard za javni sektor prema obračunskoj osunovodstvene standarde prema gotovinskoj osnovi.

enja u ovu materiju na početku dajemo spisak Međunarodnih raprema obračunskoj osnovi i prema gotovinskoj osnovi.

Prezentacija finansijskih izvještaja;

čanim tokovima;

politike, promjene računovodstvenih procjena i greške;

inci promjena kursa stranih valuta;

Troškovi pozajmljivanja;

Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji;

Ulaganja u pridružene entitete;

čkim ulaganjima;

Prihod iz transakcija razmjene;

Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama;

Ugovori o izgradnji;

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, propisana obaveza za budžetske korisnike da

unovodstvo organizuju na nivou sintetike i analitike, a po potrebi i na nivou sub-

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština primjenjuje se i na nezavisna regulatorna tijela (agencije i sl.) i druge institucije ustanovljene zakonom, a koje se finansiraju iz doprinosa, namjenskih poreza ili

MEĐUNARODNI RAČUNOVODSTVENI STANDARDI ZA

JS) donio je Odbor za International Public Sector Accounting

unovođa (Intrernational osnovana je 1977.

lanica iz 130 zemalja svijeta i okuplja preko 2,5 miliona unarodne standarde o etici

unovodstvu u javnom sektoru. Na osnovu uju se zahtjevi vezani za priznavanje, odmje-

aja u finansijskim izvještajima za

) donio je ukupno trideset jedan unskoj osnovi, kao i

unarodnih računovodstvenih prema gotovinskoj osnovi.

procjena i greške;

Priru

MRS-JS 13 – Lizing;

MRS-JS 14 – Događaji nakon datuma izvještavanja;

MRS-JS 15 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija;

MRS-JS 16 – Investiciona imovina;

MRS-JS 17 – Nekretnine, postrojenja i oprema;

MRS-JS 18 – Izvještavanje po segmentima;

MRS-JS 19 – Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna imovina;

MRS-JS 20 – Objelodanjivanje povezanih strana;

MRS-JS 21 – Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu;

MRS-JS 22 – Objelodanjivanje finansijskih informacija o opštem državnom sektoru;

MRS-JS 23 – Prihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prenosi);

MRS-JS 24 – Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima;

MRS-JS 25 – Primanja zaposlenih;

MRS-JS 26 – Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu;

MRS-JS 27 – Poljoprivreda;

MRS-JS 28 – Finansijski instrumenti: Prezentacija;

MRS-JS 29 – Finansijski instrumenti: Priznavanje i odmjeravanje;

MRS-JS 30 – Finansijski instrumenti: Objelodanjivanje;

MRS-JS 31 – Nematerijalna imovina i

MRS-JS prema gotovinskoj osnovi: Finansijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi računovodstva.

Budžetsko računovodstvo i finansijsko izvještavanje u Crnoj Gori, kao što je regotovinskoj i modifikovanoj gotovinskoj osnovi sa programskim opredjeljenjem da se uvede obračunski sistem vođenja budžetskog ra

U ovom Priručniku dat je samo siže djelokruga i cilja pojedinačitalac mogao upoznati sa suštinom i osnovnim rješenjima i porukama, kao i uporenašom praksom, a za detaljnije upoznavaje preporu

MRS-JS 1 – Prezentacija finansijskih izv

Cilj ovog standarda je da propiše osnov za prikazivanje finansijskih izvještaja u javnom sektoru, kako bi se obezbijedila uporedivost tekuperioda, kao i uporedivost izmeđsubjekte u javnom sektoru čija je djelatnost regulisana zakonskim propisima, a koji ostvaruje političke ili ekonomske ciljeve. Finansijski izvještaji u javnom sektoru nijesu samo sebi cilj vetreba da pruže informacije korisne za odlusa sredstvima koja su povjerena na korišpružanje informacija o finansijskoj strukturi i finansijskom položaju i poslovnim transakcijama


~ 21 ~

aji nakon datuma izvještavanja;

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija;

Investiciona imovina;

rojenja i oprema;

Izvještavanje po segmentima;

Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna imovina;

Objelodanjivanje povezanih strana;

Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu;

Objelodanjivanje finansijskih informacija o opštem državnom sektoru;

Prihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prenosi);

Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima;

zaposlenih;

Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu;

Finansijski instrumenti: Prezentacija;

Finansijski instrumenti: Priznavanje i odmjeravanje;

instrumenti: Objelodanjivanje;

Nematerijalna imovina i

JS prema gotovinskoj osnovi: Finansijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi

unovodstvo i finansijsko izvještavanje u Crnoj Gori, kao što je regotovinskoj i modifikovanoj gotovinskoj osnovi sa programskim opredjeljenjem da se uvede

enja budžetskog računovodstva.

niku dat je samo siže djelokruga i cilja pojedinačno za svaki MRSupoznati sa suštinom i osnovnim rješenjima i porukama, kao i upore

našom praksom, a za detaljnije upoznavaje preporučujemo integralni tekst MRS

Prezentacija finansijskih izvještaja

Cilj ovog standarda je da propiše osnov za prikazivanje finansijskih izvještaja u javnom sektoru, kako bi se obezbijedila uporedivost tekućih izvještaja sa izvještajima iz prethodnih perioda, kao i uporedivost između entiteta u javnom sektoru. Pod entitetom podrazumijevamo

ija je djelatnost regulisana zakonskim propisima, a koji ostvaruje ke ili ekonomske ciljeve. Finansijski izvještaji u javnom sektoru nijesu samo sebi cilj ve

treba da pruže informacije korisne za odlučivanje i za ukazivanje na odgovornost za gazdovanje sa sredstvima koja su povjerena na korišćenje. Prema tome, cilj finansijskih izvještaja je pružanje informacija o finansijskoj strukturi i finansijskom položaju i poslovnim transakcijama

Objelodanjivanje finansijskih informacija o opštem državnom sektoru;

Prihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prenosi);

Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima;

JS prema gotovinskoj osnovi: Finansijsko izvještavanje prema gotovinskoj osnovi

unovodstvo i finansijsko izvještavanje u Crnoj Gori, kao što je rečeno, vodi se na gotovinskoj i modifikovanoj gotovinskoj osnovi sa programskim opredjeljenjem da se uvede

MRS-JS, kako bi se upoznati sa suštinom i osnovnim rješenjima i porukama, kao i upoređenje sa

ujemo integralni tekst MRS-JS.

Cilj ovog standarda je da propiše osnov za prikazivanje finansijskih izvještaja u javnom ih izvještaja sa izvještajima iz prethodnih

m podrazumijevamo ija je djelatnost regulisana zakonskim propisima, a koji ostvaruje

ke ili ekonomske ciljeve. Finansijski izvještaji u javnom sektoru nijesu samo sebi cilj već anje i za ukazivanje na odgovornost za gazdovanje enje. Prema tome, cilj finansijskih izvještaja je

pružanje informacija o finansijskoj strukturi i finansijskom položaju i poslovnim transakcijama

Priru

koje je entitet obavio u određenom vremenskom periodu. Osnovne informacije koje treba da obezbijede entiteti preko finansijskih izvještaja u javnom sektoru su:

– informacije o izvorima, raspodjeli i upotrebi finansijskih sred

– informacije o načinu na koji je entitet finanobaveze;

– informacije koje su korisne u procjenjivanju sposobnosti entititeta da finansira svoje aktivnosti i izmiruje svoje obaveze;

– informacije o finansijskom stanju entiteta i nastalim promjenama;

– informacije o analizi i procjeni ekonomina troškove) i efikasnosti poslovanja entiteta koji pokazuje planirani ciljevi;

– informacije koje pokazuju da li se entitet ponaša zakonito u korišćenja budžetskih sredstava.

Vrste finansijskih izvještaja

U cilju obezbjeđivanja informacija o stanju sredstava, obaveza, neto imovini, prihodima i rashodima ovaj standard propisuje minimum finansijskih izvještaja za javni

� Izvještaj o finansijskom stanju, koji u sebi sadrži i bilans stanja ili izvješaj o aktivi i pasivi;

� Izvještaj o finansijskoj uspješnosti, koji je u suštini izvještaj o prihodima, rashodima, dobitku i gubitku ili suficitu i deficitu, jednom

� Izvještaj o promjeni u neto imovini (kapitalu);

� Izvještaj o novčanim tokovima;

� Računovodstvenu politiku i napomene uz finansijske izvještaje.

Finansijski izvještaji entiteta koji se odnose na odremogu donijeti kompetentne odluke treba da vjerno i realno predstavljaju finansijsko stanje, finansijsku uspješnost i novčane tokove. Informacije koje treba da obezbijede finansijski izvještaji treba da ispunjavaju pouzdanost i uporedivost.

Razumljivost finansijskih informacija

Finansijska informacija je razumljiva kad se opravdano može onjeno značenje. Korisnici informacija su menadžment entiteta, zaposlekojima entitet podnosi izvještaje, kontrolni organi, narodni poslanici i sredstva informisanja. Stručna lica zadužena za izradu informacija moraju voditi racilj, ako su je korisnici potpuno rapojava.

Relevantnost finansijskih informacija

Finansijska informacija je relevantna za korisnike ukoliko može pomoprošlih, sadašnjih i budućih događblagovremena.


~ 22 ~

đenom vremenskom periodu. Osnovne informacije koje treba da obezbijede entiteti preko finansijskih izvještaja u javnom sektoru su:

informacije o izvorima, raspodjeli i upotrebi finansijskih sredstava;

inu na koji je entitet finansirao svoje aktivnosti i izmirivao svoje

informacije koje su korisne u procjenjivanju sposobnosti entititeta da finansira svoje aktivnosti i izmiruje svoje obaveze;

informacije o finansijskom stanju entiteta i nastalim promjenama;

ije o analizi i procjeni ekonomičnosti ili efektivnosti (postignuti učna troškove) i efikasnosti poslovanja entiteta koji pokazuje u kojoj su mjeri ostvareni

informacije koje pokazuju da li se entitet ponaša zakonito u smislu formiranja prihoda i enja budžetskih sredstava.

Vrste finansijskih izvještaja

ivanja informacija o stanju sredstava, obaveza, neto imovini, prihodima i rashodima ovaj standard propisuje minimum finansijskih izvještaja za javni sektor i to:

Izvještaj o finansijskom stanju, koji u sebi sadrži i bilans stanja ili izvješaj o aktivi i pasivi;

Izvještaj o finansijskoj uspješnosti, koji je u suštini izvještaj o prihodima, rashodima, dobitku i gubitku ili suficitu i deficitu, jednom riječju bilans uspjeha;

Izvještaj o promjeni u neto imovini (kapitalu);

anim tokovima;

unovodstvenu politiku i napomene uz finansijske izvještaje.

Finansijski izvještaji entiteta koji se odnose na određeni vremenski period, a na osnovu kmogu donijeti kompetentne odluke treba da vjerno i realno predstavljaju finansijsko stanje,

čane tokove. Informacije koje treba da obezbijede finansijski izvještaji treba da ispunjavaju četiri kvalitetne karakteristike: razumljivost, relevantnost,

Razumljivost finansijskih informacija

Finansijska informacija je razumljiva kad se opravdano može očekivati da će korisnici shvatiti enje. Korisnici informacija su menadžment entiteta, zaposleni u entitetu, viši organi

kojima entitet podnosi izvještaje, kontrolni organi, narodni poslanici i sredstva informisanja. na lica zadužena za izradu informacija moraju voditi računa da je informacija postigla svoj

cilj, ako su je korisnici potpuno razumjeli i nije ostavila dilema oko tuma

Relevantnost finansijskih informacija

Finansijska informacija je relevantna za korisnike ukoliko može pomoći za procjenjivanje ih događaja. Uslov da bi informacija bila relevantna je da mora biti

enom vremenskom periodu. Osnovne informacije koje treba da

sirao svoje aktivnosti i izmirivao svoje

informacije koje su korisne u procjenjivanju sposobnosti entititeta da finansira svoje

nosti ili efektivnosti (postignuti učinci u odnosu u kojoj su mjeri ostvareni

smislu formiranja prihoda i

ivanja informacija o stanju sredstava, obaveza, neto imovini, prihodima i sektor i to:

Izvještaj o finansijskom stanju, koji u sebi sadrži i bilans stanja ili izvješaj o aktivi i pasivi;

Izvještaj o finansijskoj uspješnosti, koji je u suštini izvještaj o prihodima, rashodima,

eni vremenski period, a na osnovu kojih se mogu donijeti kompetentne odluke treba da vjerno i realno predstavljaju finansijsko stanje,

ane tokove. Informacije koje treba da obezbijede finansijski razumljivost, relevantnost,

ekivati da će korisnici shvatiti ni u entitetu, viši organi

kojima entitet podnosi izvještaje, kontrolni organi, narodni poslanici i sredstva informisanja. una da je informacija postigla svoj

zumjeli i nije ostavila dilema oko tumačenja određenih

ći za procjenjivanje a relevantna je da mora biti

Priru

Relevantnost informacija određFinansijska informacija je materijalno znauticale na ekonomske odluke ili procjen

Pouzdanost finansijskih informacija

Pouzdana finansijska informacija je ona koja nema materijalnih grešaka, koja je nepristrasna, a na koju se korisnici mogu osloniti, jer drugih događaja koje se putem informacija prezentuju

Da bi informacija vjerno predstavljala stanje finansijskih transakcija i drugih dogabude koncipirana tako da se fokus izrade finansijskih informacija stavi na suštinu, a ne na formu, znači suštinu treba postaviti izneutralna. Informacija je neutralna ako je nepristrasna neutralni ako su ciljno urađeni da utiprosuđivanje na neobjektivnim pretpostavkama koje su date u informacijama.

Uporedivost finansijskih informacija

Informacije u finansijskim izvještajima su uporedive kada obezbjeentitet može da upoređuje svoje poslovanje tokom više perioda kao poslovanje sa drugim entitetima, što znaista od jednog do drugog perioda, osim ako doako neki Međunarodni računovodstveni standardprezentovanju.

Informacije koje treba da sadrže finansijski izvještaji

U finansijskim izvještajima svaka materijalno znamaterijalno značajnom stavkom u finansijskom izvjekoje ukoliko se izostave ili netačili procjene koje treba da donese korisnik informacije. Finansijski izvještaji nastaju obradom velikog broja transakcija koje su razvrstane u grupe prema prirodi ili funkciji. Ukoliko neka stavka nije pojedinačno značajna pridružuje se drugim stavkama koje su najsrodnije ili se u napomenama konstatuje njena veli

Izvještaj o finansijskom stanju

Saglasno ovom standardu minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskom stanju su:

� nekretnine, postrojenja i oprema;

� nematerijalna sredstva;

� finansijska sredstva;

� ulaganja obračunata metodom uloga (equiti method);

� zalihe;

� povraćaji po osnovu netrgovinskih

� potraživanja po osnovu transakcija razmjene;


~ 23 ~

Relevantnost informacija određena je njenom prirodom i materijalnom znaFinansijska informacija je materijalno značajna ukoliko bi njeno izostavljanje ili netauticale na ekonomske odluke ili procjene.

Pouzdanost finansijskih informacija

Pouzdana finansijska informacija je ona koja nema materijalnih grešaka, koja je nepristrasna, a na koju se korisnici mogu osloniti, jer vjerno predstavlja stanje finansijskih transakcija i

m informacija prezentuju.

Da bi informacija vjerno predstavljala stanje finansijskih transakcija i drugih dogabude koncipirana tako da se fokus izrade finansijskih informacija stavi na suštinu, a ne na

suštinu treba postaviti iznad forme. Finansijska informacija mora biti . Informacija je neutralna ako je nepristrasna što znači da finansijski izvještaji nijesu

đeni da utiču na donosioca odluka da donese odluku ili vrši neobjektivnim pretpostavkama koje su date u informacijama.

Uporedivost finansijskih informacija

Informacije u finansijskim izvještajima su uporedive kada obezbjeđuju podatke na osnovu kojih uje svoje poslovanje tokom više perioda kao i da upore

poslovanje sa drugim entitetima, što znači da struktura finansijskih izvještaja treba da ostane ista od jednog do drugog perioda, osim ako dođe do značajne promjene poslovanja entiteta, ili

unovodstveni standardi za javni sektor zahtijevaju promjenu u


U finansijskim izvještajima svaka materijalno značajna grupa stavki se prikazuje zasebno. Pod ajnom stavkom u finansijskom izvještaju saglasno MRS-JS smatraju se stavke

koje ukoliko se izostave ili netačno prikažu bilo pojedinačno ili zbirno mogu uticati na odluke ili procjene koje treba da donese korisnik informacije. Finansijski izvještaji nastaju obradom

a koje su razvrstane u grupe prema prirodi ili funkciji. Ukoliko neka čajna pridružuje se drugim stavkama koje su najsrodnije ili se u

napomenama konstatuje njena veličina i značaj.

Izvještaj o finansijskom stanju

tandardu minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskom

nekretnine, postrojenja i oprema;

unata metodom uloga (equiti method);

aji po osnovu netrgovinskih transakcija, uključujući poreze i transferne prenose;

potraživanja po osnovu transakcija razmjene;

materijalnom značajnošću. ajna ukoliko bi njeno izostavljanje ili netačnost

Pouzdana finansijska informacija je ona koja nema materijalnih grešaka, koja je nepristrasna, a finansijskih transakcija i

Da bi informacija vjerno predstavljala stanje finansijskih transakcija i drugih događaja, treba da bude koncipirana tako da se fokus izrade finansijskih informacija stavi na suštinu, a ne na

. Finansijska informacija mora biti i da finansijski izvještaji nijesu

u na donosioca odluka da donese odluku ili vrši

uju podatke na osnovu kojih i da upoređuje svoje

i da struktura finansijskih izvještaja treba da ostane ajne promjene poslovanja entiteta, ili

i za javni sektor zahtijevaju promjenu u


ajna grupa stavki se prikazuje zasebno. Pod JS smatraju se stavke

no ili zbirno mogu uticati na odluke ili procjene koje treba da donese korisnik informacije. Finansijski izvještaji nastaju obradom

a koje su razvrstane u grupe prema prirodi ili funkciji. Ukoliko neka ajna pridružuje se drugim stavkama koje su najsrodnije ili se u

tandardu minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskom

i poreze i transferne prenose;

Priru

� gotovina i gotovinski ekvivalenti;

� obaveze po osnovu poreza i prenosa;

� obaveze po osnovu transakcija razmjene;

� rezervisanja;

� dugoročne obaveze;

� manjinska učešća i

� neto imovina (kapital).

Pored navedenih minimalnih stavki, entitet treba da objelodani, u Izvještaju o finansijskom stanju ili u napomenama, dalje podklasifikacije stavki koje se prezentuju i razvrstavaju na nakoji odgovara poslovanju entiteta, kpodklasifikuje na grupe kao što su roba, sirovine, materijal, nedovršeni proizvodi i gotovi proizvodi.

Ilustrovaćemo jedan primjer Izvještaja o finansijskom stanju koji je dat u skladu s predmetnim standardom. Napominjemo da nema unificiranog izvještaja za sve entitete u javnom sektoru, već ih treba prilagoditi u skadu sa specifi

Entitet javnog sektora

Izvještaj o finansijskom stanju na dan 31. IMOVINA Obrtna imovina Gotovina i gotovinski ekvivalent Potraživanja Zalihe Dati avansi Druga obrtna sredstva

1. Ukupno obrtna imovina Stalna sredstva Potraživanja Ulaganja u pridružene entitete Druga finansijska sredstva Nekretnine, postrojenja i oprema Zemljište i zgrade Nematerijalna imovina Druga finansijska sredstva

2. Ukupno stalna imovina I. Ukupno imovina(1 + 2) OBAVEZE Kratkoročne obaveze Dobavljači Kratkoročni krediti Tekući dio dugoročnih zajmova Kratkoročna rezervisanja Primanja zaposlenih Penzije


~ 24 ~

gotovina i gotovinski ekvivalenti;

obaveze po osnovu poreza i prenosa;

obaveze po osnovu transakcija razmjene;

Pored navedenih minimalnih stavki, entitet treba da objelodani, u Izvještaju o finansijskom stanju ili u napomenama, dalje podklasifikacije stavki koje se prezentuju i razvrstavaju na nakoji odgovara poslovanju entiteta, kao na primjer stavka zalihe se u skladu sa MRSpodklasifikuje na grupe kao što su roba, sirovine, materijal, nedovršeni proizvodi i gotovi

emo jedan primjer Izvještaja o finansijskom stanju koji je dat u skladu s predmetnim ardom. Napominjemo da nema unificiranog izvještaja za sve entitete u javnom sektoru,

ih treba prilagoditi u skadu sa specifičnostima u obavljanju djelatnosti.

Entitet javnog sektora-------------------- Izvještaj o finansijskom stanju na dan 31. decembra 20x2

20x2 20x1

X X

t X X X X X X X X X X

X X

X X X X X X X X X X X X X X

X X X X

X X X X X X X X X X X X

Pored navedenih minimalnih stavki, entitet treba da objelodani, u Izvještaju o finansijskom stanju ili u napomenama, dalje podklasifikacije stavki koje se prezentuju i razvrstavaju na način

ao na primjer stavka zalihe se u skladu sa MRS-JS 12 podklasifikuje na grupe kao što su roba, sirovine, materijal, nedovršeni proizvodi i gotovi

emo jedan primjer Izvještaja o finansijskom stanju koji je dat u skladu s predmetnim ardom. Napominjemo da nema unificiranog izvještaja za sve entitete u javnom sektoru,

Priru

3. Ukupno kratkoročne obaveze Dugoročne obaveze Dobavljači Dugoročni krediti Dugoročna rezervisanja Primanja zaposlenih Penzije 4. Ukupno dugoročne obaveze ____________________________________________II. Ukupne obaveze (3 + 4) _______________________________________________________NETO IMOVINA (I-II) ________________________________________NETO IMOVINA – KAPITAL Uplaćeni kapital drugih državnih preduzeRezerve Akumulirani suficit (deficit) Manjinsko učešće Ukupno neto imovina – kapital

Izvješt

Minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskoj uspješnosti saglasno MRSsu:

• prihodi;

• troškovi finansiranja;

• učešće u neto suficitu ili deficitu povezanih entiteta i zajednikorišćenjem metoda udjela;

• suficit ili deficit prije oporezivanja priznat prilikom otuobaveza pripisanih prestanku poslovanja i

• suficit ili deficit.

Sve stavke prihoda i rashoda se ne ukljurezerve. Da bi se neka stavka prihoda i rashoda iskljuisključenje predviđeno MRS-JS.

Ilustrujemo primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti na osnovu razvrstavanja upotrebom metode prirode troška.

Entitet javnog sektora

Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za godinu koja se završava 31. decembra 20x2 Prihodi Porezi Naknade, kazne i licence Prihodi iz transakcija razmjene Prenos od drugih državnih entiteta


~ 25 ~

X X

X X X X X X X X X X

ne obaveze X X ______________________________________________________________

X X ______________________________________________________________

X X ______________________________________________________________

h preduzeća X X X X X X X X X X

Izvještaj o finansijskoj uspješnosti

Minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskoj uspješnosti saglasno MRS

e u neto suficitu ili deficitu povezanih entiteta i zajedničkih ulaganja, obraenjem metoda udjela;

suficit ili deficit prije oporezivanja priznat prilikom otuđenja sredstava ili izmirenja obaveza pripisanih prestanku poslovanja i

Sve stavke prihoda i rashoda se ne uključuju u suficit ili deficit kao na primjer revalorizacione rezerve. Da bi se neka stavka prihoda i rashoda isključila iz suficita ili deficita, uslov je da je to

Ilustrujemo primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti na osnovu razvrstavanja etode prirode troška.

Entitet javnog sektora-------------------- Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za godinu koja se završava 31. decembra 20x2

20x2 20x1

Porezi X X Naknade, kazne i licence X X Prihodi iz transakcija razmjene X X Prenos od drugih državnih entiteta X X

Minimum podataka koje treba da sadrži Izvještaj o finansijskoj uspješnosti saglasno MRS-JS 1

kih ulaganja, obračunato

enja sredstava ili izmirenja

mjer revalorizacione ila iz suficita ili deficita, uslov je da je to

Ilustrujemo primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti na osnovu razvrstavanja

Priru

Ostali prihodi ____________________________________________________________Ukupni prihodi __________________________________________________________Rashodi Naknade, zarade i druga primanja zaposlenih Davanja i drugi prenosi Utrošene zalihe materijala Amortizacija Umanjenje vrijednosti nekretnina, postrojenja i opreme Ostali rashodi Troškovi finansiranja ___________________________________________________________Ukupni rashodi ___________________________________________________________Učešće u suficitu pridruženih entiteta Suficit (deficit) za period (X) Pripisiv: Vlasnicima entiteta koji kontroliše Manjinskim učešćima _________________________________________________________Ukupno __________________________________________________________ Drugi oblik klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti je na osnovu funkcionalne metode, na osnovu koje se rashodi razvrstavaju za koju su namijenjeni. Slijedi primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti u kojem su rashodi klasifikovani po funkcionalnoj metodi.

Entitet javnog sektoraIzvještaj o finansijskoj uspješnosti za Prihodi Porezi Naknade, kazne i licence Prihodi iz transakcija razmjene Prenos od drugih državnih entiteta Ostali prihodi ___________________________________________________________Ukupni prihodi _______________________________________________________Rashodi Opšte javne usluge Odbrana Javni red i bezbjednost Obrazovanje

3 Stavke u zagradi se oduzimaju prilikom utvr


~ 26 ~

Ostali prihodi X X ____________________________________________

Ukupni prihodi X X ___________________________________________________________________

Naknade, zarade i druga primanja zaposlenih (X)3 (X)

Utrošene zalihe materijala (X) (X)

Umanjenje vrijednosti nekretnina, postrojenja i opreme (X) (X)

Troškovi finansiranja (X) (X) _______________________________________________________________

(X) (X) ________________________________________________________________

e u suficitu pridruženih entiteta X X

) X X

Pripisiv: Vlasnicima entiteta koji kontroliše X X

ima X X ______________________________________________________________ Ukupno X X _______________________________________________________________

Drugi oblik klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti je na osnovu funkcionalne metode, na osnovu koje se rashodi razvrstavaju prema programu ili svrsi

Slijedi primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti u kojem su rashodi klasifikovani po

Entitet javnog sektora-------------------- Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za godinu koja se završava 31. decembra 20x2

20x2 20x1

Porezi X X Naknade, kazne i licence X X Prihodi iz transakcija razmjene X X Prenos od drugih državnih entiteta X X Ostali prihodi X X _______________________________________________________________ Ukupni prihodi X X _____________________________________________________________________

(X) (X) Odbrana (X) (X) Javni red i bezbjednost (X) (X) Obrazovanje (X) (X)

oduzimaju prilikom utvrđivanja konačnog stanja.

X X

Drugi oblik klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti je na prema programu ili svrsi

Slijedi primjer obrasca Izvještaja o finansijskoj uspješnosti u kojem su rashodi klasifikovani po

X X

(X) (X) (X) (X)

Priru

Zdravstvo Socijalna zaštita Stambene i komunalne usluge Sport, kultura i religija Ekonomski poslovi Zaštita životne sredine ________________________________________________Ukupni rashodi ________________________________________________________Učešće u suficitu pridruženih entiteta Suficit – deficit za period ______________________________________________ Pripisiv: Vlasnicima entiteta koji kontroliše Manjinskim učešćima _____________________________________________________Ukupno ______________________________________________________ I jedna i druga metoda klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti imaju svoje prednosti i dobre strane, zato u praksi treba primjenjivati obje metode. Podzakonski budžetski propisi u Crnoj Gori propisuju evidentiranje budžetskih stavki koriste

Izvještaj o promjenama neto imovine

Izvještaj o promjenama neto imovine određenom periodu koji su osnovni generator kapitala, kao i ostale prihode i rashode koji se direktno priznaju kao promjena neto imovine raspodjelama vlasnicima, po osnovu njihovih vlasnidirektno mogu uticati na promjenu neto imovine osnovno sredstvo prije isteka roka, amortizacija, u tom slusmanjuje kapital, a ako entitet dobije kao donaciju vrijednost tog osnovnog sredstva povepovećanja ili smanjenja imovine po osnovu revalorizacije ili zapromjene kursa stranih valuta direktno se pove

Napomene uz

Pored navedenih finansijskih izvještaja, entitet uz izvještaje dostavlja i napomene. U napomenama se objelodanjuju informacije koje zahtijevaju MRSizvještaju o finansijskom stanju, izvještaju o finansijskoj uspješnosti, izvještaju o promjenama neto imovine – kapitala ili izvještaju o nov

Prema MRS-JS 1 finansijski izvještaji za javni sektor treba da se prezentuju barem jednom godišnje.


~ 27 ~

Zdravstvo (X) (X) Socijalna zaštita (X) (X) Stambene i komunalne usluge (X) (X) Sport, kultura i religija (X) (X) Ekonomski poslovi (X) (X) Zaštita životne sredine (X) (X) _______________________________________________________________

(X) (X) _______________________________________________________________

e u suficitu pridruženih entiteta X X deficit za period X X

________________________________________________________________

Pripisiv: ntiteta koji kontroliše X X

ima X X ________________________________________________________________

X X ________________________________________________________________

I jedna i druga metoda klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti svoje prednosti i dobre strane, zato u praksi treba primjenjivati obje metode. Podzakonski

budžetski propisi u Crnoj Gori propisuju evidentiranje budžetskih stavki koriste

Izvještaj o promjenama neto imovine – kapitala

neto imovine – kapitala pokazuje iskazani ukupni suficit i deficit u enom periodu koji su osnovni generator kapitala, kao i ostale prihode i rashode koji se

direktno priznaju kao promjena neto imovine – kapitala, zajedno sa učešelama vlasnicima, po osnovu njihovih vlasničkih prava. Koji su to prihodi i rashodi koji

direktno mogu uticati na promjenu neto imovine – kapitala? Primjera radi, ako entitet rashoduje osnovno sredstvo prije isteka roka, amortizacija, u tom slučaju njegova sadašnja vrijednost, smanjuje kapital, a ako entitet dobije kao donaciju – poklon neko osnovno sredstvo za vrijednost tog osnovnog sredstva povećava se neto imovina – kapital. Tako

anja ili smanjenja imovine po osnovu revalorizacije ili za određene razlike po osnovu promjene kursa stranih valuta direktno se povećava ili smanjuje neto imovina

Napomene uz finansijske izvještaje

Pored navedenih finansijskih izvještaja, entitet uz izvještaje dostavlja i napomene. U lodanjuju informacije koje zahtijevaju MRS-JS, a koje nijesu prikazane u

izvještaju o finansijskom stanju, izvještaju o finansijskoj uspješnosti, izvještaju o promjenama kapitala ili izvještaju o novčanim tokovima.

Izvještajni period

JS 1 finansijski izvještaji za javni sektor treba da se prezentuju barem jednom

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

I jedna i druga metoda klasifikacije razvrstavanja rashoda u izvještaju o finansijskoj uspješnosti svoje prednosti i dobre strane, zato u praksi treba primjenjivati obje metode. Podzakonski

budžetski propisi u Crnoj Gori propisuju evidentiranje budžetskih stavki koristeći obje metode.

kapitala

kapitala pokazuje iskazani ukupni suficit i deficit u enom periodu koji su osnovni generator kapitala, kao i ostale prihode i rashode koji se

kapitala, zajedno sa učešćem vlasnika i kih prava. Koji su to prihodi i rashodi koji

kapitala? Primjera radi, ako entitet rashoduje sadašnja vrijednost,

poklon neko osnovno sredstvo za kapital. Takođe za iznos

ene razlike po osnovu ava ili smanjuje neto imovina – kapital.

Pored navedenih finansijskih izvještaja, entitet uz izvještaje dostavlja i napomene. U JS, a koje nijesu prikazane u

izvještaju o finansijskom stanju, izvještaju o finansijskoj uspješnosti, izvještaju o promjenama

JS 1 finansijski izvještaji za javni sektor treba da se prezentuju barem jednom

Priru

MRS-JS 2

Cilj ovog standarda je propisivanje izvještaja o novidentifikuju izvori gotovinskih priliva, stavke na koje je utrošena gotovina tokom izvještajnog perioda, i saldo gotovine na datum izvještavanja. Izvještaj o novtako da prezentuje poslovne ili teku

Pod novčanim tokovima se smatraju prilivi i odlivi gotovine i gotovinskih ekvivalenata u toku određenog vremenskog perioda (godišnje ili kvartalno).

Informacije o novčanim tokovima entiteta važne su zada daju informacije koje su bitne za utvza ocjenu da li entitet radi u skladu sa zakonskim propisima. Na osnovu izvještaja o novtokovima korisnici informacija saznaju kako je entitet javnog sektora stekao gotovinu za finansiranje svojih aktivnosti i nasmislu MRS-JS 2 podrazumijevaju se depoziti po vigotovinskim ekvivalentima podrazumijevaju kratkorobrzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja su podložna zanemarljivom riziku promjene vrijednosti.

Ovaj standard se primjenjuje na sve entitete javnog sektora osim na javna prpreduzeća su registrovana od strane države, kao na primjer komunalne službe, morsko dobro, željeznički saobraćaj i slično, a svoju djelatnost obavljaju na tržištu.

Javna preduzeća se u suštini nimalo ne razlikuju od entiteta koje sprovode slprivatnom sektoru, jer i ona posluju da bi ostvarili profit, mada neka od njih imaju odreobaveze vršenja usluga za zajednicu, u okviru kojih se od njih zahtijeva da obezbjepojedincima ili organizacijama robu ili usluge besplatn(paragraf 12 MRS-JS 1). Međutim, treba imati u vidu da javna preduzefinansijskog izvještavanja, već je i ova oblast pokrivena MRSfinansijski izvještaji.

Prezentacija izvještaja o nov

Novčani tokovi koji se prezentujuposlovnih aktivnosti, investicionih aktivnosti i aktivnosti finansiranja.

Poslovne aktivnosti predstavljaju kljufinansira iz realnih izvora. Finansiranje poslovnih aktivnosti entiteta u javnom sektoru vrši se iz novčanih prihoda od: poreza, doprinosa, taksa, naknada, donacija i transfera i sl. (javnih prihoda) ili novčanih priliva od prodaje roba i usluga ako entitet obavlja privrednu djelatnost. Iz novčanih prihoda koji se formiraju po osnovu poslovnih aktivnosti isplasredstva dobavljačima za nabavku roba i usluga, novnovčane isplate po osnovu prekida poslovanja (tehnološki viškovi zaposlenih), isplata rente, subvencija i transfera, novčane isplate po osnovu sudskih presuda ili poravnanja i druge isplate za obavljane redovnih aktivnosti.

Investicione aktivnosti predstavljaju sticanje i otukoja ne predstavljaju gotovinske ekvivalente. Saglasno MRStokova koji se prezentuju kao investiciona aktivnost:


~ 28 ~

JS 2 – Izvještaji o novčanim tokovima

Cilj ovog standarda je propisivanje izvještaja o novčanim tokovima na osnovu kojih se identifikuju izvori gotovinskih priliva, stavke na koje je utrošena gotovina tokom izvještajnog perioda, i saldo gotovine na datum izvještavanja. Izvještaj o novčanim tokovima koncipiran je tako da prezentuje poslovne ili tekuće aktivnosti i aktivnosti investiranja i finansiranja.

tokovima se smatraju prilivi i odlivi gotovine i gotovinskih ekvivalenata u toku enog vremenskog perioda (godišnje ili kvartalno).

tokovima entiteta važne su za korisnike finansijskih izvještaja bududa daju informacije koje su bitne za utvrđivanje odgovornosti i za donošenje odluka, odnosno za ocjenu da li entitet radi u skladu sa zakonskim propisima. Na osnovu izvještaja o nov

ija saznaju kako je entitet javnog sektora stekao gotovinu za finansiranje svojih aktivnosti i način na koji se ta gotovina upotrebljava. Pod gotovinom u

JS 2 podrazumijevaju se depoziti po viđenju i gotovina u blagajni, dok se pod kvivalentima podrazumijevaju kratkoročna, visokokvalitetna ulaganja koja se

brzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja su podložna zanemarljivom riziku promjene

Ovaj standard se primjenjuje na sve entitete javnog sektora osim na javna pra su registrovana od strane države, kao na primjer komunalne službe, morsko dobro,

no, a svoju djelatnost obavljaju na tržištu.

a se u suštini nimalo ne razlikuju od entiteta koje sprovode slprivatnom sektoru, jer i ona posluju da bi ostvarili profit, mada neka od njih imaju odreobaveze vršenja usluga za zajednicu, u okviru kojih se od njih zahtijeva da obezbjepojedincima ili organizacijama robu ili usluge besplatno ili po značajno sniženim cijenama

đutim, treba imati u vidu da javna preduzeća nijesu osloboć je i ova oblast pokrivena MRS-JS 6 – Konsolidovani i zasebni

Prezentacija izvještaja o novčanim tokovima

tokovi koji se prezentuju u izvještajima o novčanim tokovima razvrstavaju se na one iz poslovnih aktivnosti, investicionih aktivnosti i aktivnosti finansiranja.

predstavljaju ključni pokazatelj do koje mjere se poslovanje entiteta finansira iz realnih izvora. Finansiranje poslovnih aktivnosti entiteta u javnom sektoru vrši se iz

anih prihoda od: poreza, doprinosa, taksa, naknada, donacija i transfera i sl. (javnih nih priliva od prodaje roba i usluga ako entitet obavlja privrednu djelatnost. Iz

anih prihoda koji se formiraju po osnovu poslovnih aktivnosti isplaćima za nabavku roba i usluga, novčane isplate, naime zarada zaposleni

ane isplate po osnovu prekida poslovanja (tehnološki viškovi zaposlenih), isplata rente, ane isplate po osnovu sudskih presuda ili poravnanja i druge isplate

za obavljane redovnih aktivnosti.

tavljaju sticanje i otuđenje dugoročne imovine i drugih ulaganja koja ne predstavljaju gotovinske ekvivalente. Saglasno MRS-JS 2 navodimo primjere novtokova koji se prezentuju kao investiciona aktivnost:

tokovima na osnovu kojih se identifikuju izvori gotovinskih priliva, stavke na koje je utrošena gotovina tokom izvještajnog

tokovima koncipiran je e aktivnosti i aktivnosti investiranja i finansiranja.

tokovima se smatraju prilivi i odlivi gotovine i gotovinskih ekvivalenata u toku

korisnike finansijskih izvještaja budući ivanje odgovornosti i za donošenje odluka, odnosno

za ocjenu da li entitet radi u skladu sa zakonskim propisima. Na osnovu izvještaja o novčanim ija saznaju kako je entitet javnog sektora stekao gotovinu za

in na koji se ta gotovina upotrebljava. Pod gotovinom u enju i gotovina u blagajni, dok se pod na, visokokvalitetna ulaganja koja se

brzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja su podložna zanemarljivom riziku promjene

Ovaj standard se primjenjuje na sve entitete javnog sektora osim na javna preduzeća. Javna a su registrovana od strane države, kao na primjer komunalne službe, morsko dobro,

a se u suštini nimalo ne razlikuju od entiteta koje sprovode slične djelatnosti u privatnom sektoru, jer i ona posluju da bi ostvarili profit, mada neka od njih imaju određene obaveze vršenja usluga za zajednicu, u okviru kojih se od njih zahtijeva da obezbjeđuju

ajno sniženim cijenama a nijesu oslobođena od

Konsolidovani i zasebni

tokovima razvrstavaju se na one iz

okazatelj do koje mjere se poslovanje entiteta finansira iz realnih izvora. Finansiranje poslovnih aktivnosti entiteta u javnom sektoru vrši se iz

anih prihoda od: poreza, doprinosa, taksa, naknada, donacija i transfera i sl. (javnih nih priliva od prodaje roba i usluga ako entitet obavlja privrednu djelatnost. Iz

anih prihoda koji se formiraju po osnovu poslovnih aktivnosti isplaćuju se novčana ane isplate, naime zarada zaposlenih,

ane isplate po osnovu prekida poslovanja (tehnološki viškovi zaposlenih), isplata rente, ane isplate po osnovu sudskih presuda ili poravnanja i druge isplate

ne imovine i drugih ulaganja JS 2 navodimo primjere novčanih

Priru

• novčane isplate za nabavku nekretnina, postrojstalnih sredstava. Ove isplate obuhvataju i one koje se odnose na investicionu izgradnju nekretnina, postrojenja i opreme u sopstvenoj režiji;

• novčani prilivi od prodaje nekretnina, postrojenja i opreme nematerijalnihstalnih sredstava;

• novčane isplate za sticanje vlasniučešća u zajedničkom ulaganju (osim isplata za instrumente koji se smatraju gotovinskim ekvivalentima, ili za one koji se

• novčani prilivi od prodaje instrumenata vlasniinstrumenata drugih entiteta i uinstrumente koji se smatraju gotovinskim ekvivalentima, ili za svrhe trgovanja ili poslovanja);

• novčani prilivi i odlivi po osnovu dobijenih i vra

• novčani prilivi od terminskih ugovora, forvard ugovora, opcijskih ugovora i svop ugovor, osim kad se ti ugovori klasifikuju kao aktivnost finansiranja.

Pod aktivnostima finansiranja i sastava uloženog kapitala i pozajmica entiteta. Bankarski krediti u principu saktivnostima finansiranja.

Primjeri novčanih tokova koji proizilaze iz aktivnosti finansiranja su:

• novčani prilivi od datih zajmova, izdatih mjenica, obveznica, hipoteka i ostalih kratkoročnih i dugoročnih pozajmica i

• novčane otplate pozajmljeni

Navedena tri oblika novčanih tokova predstavljaju osnovu za izradu izvještaja o novtokovima.

Ilustrativni primjer izvještaja o nov

Dajemo primjer forme Izvještaj o novnije obavezujući u formi koja je data, vepraksa i da pruži osnovno rješenje. Menajvažnije stavke koje treba da objelodani finansijski izvještaj o nov

Konsolidovani izvještaj o novčanim tokovima za godinu koja se završava 31. decembra 20x2 NOVČANI TOKOVI IZ POSLOVNIH AKTIVNOSTIPrilivi Oporezivanje Prodaja roba i usluga Dotacije

Primljena kamata Ostali prilivi Odlivi


~ 29 ~

ane isplate za nabavku nekretnina, postrojenja i opreme, nematerijalnih i drugih stalnih sredstava. Ove isplate obuhvataju i one koje se odnose na investicionu izgradnju nekretnina, postrojenja i opreme u sopstvenoj režiji;

ani prilivi od prodaje nekretnina, postrojenja i opreme nematerijalnih

ane isplate za sticanje vlasničkih ili dužničkih instrumenata drugih entiteta i čkom ulaganju (osim isplata za instrumente koji se smatraju

gotovinskim ekvivalentima, ili za one koji se čuvaju u svrhe trgovanja ili poslovanja);

ani prilivi od prodaje instrumenata vlasničkih hartija od vrijednosti ili dužniinstrumenata drugih entiteta i učešća u zajedničkom ulaganju (osim isplata za instrumente koji se smatraju gotovinskim ekvivalentima, ili za one koji se svrhe trgovanja ili poslovanja);

ani prilivi i odlivi po osnovu dobijenih i vraćenih avansa i zajmova i

ani prilivi od terminskih ugovora, forvard ugovora, opcijskih ugovora i svop ugovor, osim kad se ti ugovori čuvaju za svrhe poslovanja ili trgovanja, ili se prilivi klasifikuju kao aktivnost finansiranja.

smatraju se aktivnosti entiteta koje dovode do izmjene velii sastava uloženog kapitala i pozajmica entiteta. Bankarski krediti u principu s

tokova koji proizilaze iz aktivnosti finansiranja su:

ani prilivi od datih zajmova, izdatih mjenica, obveznica, hipoteka i ostalih čnih pozajmica i

ane otplate pozajmljenih iznosa.

anih tokova predstavljaju osnovu za izradu izvještaja o nov

Ilustrativni primjer izvještaja o novčanim tokovima

Dajemo primjer forme Izvještaj o novčanim tokovima koji je odštampan u okviru MRSi u formi koja je data, već može da posluži entitetima javnog sektora kao dobra

praksa i da pruži osnovno rješenje. Međutim, ovaj oblik izvještaja suštinski obuhvata sve najvažnije stavke koje treba da objelodani finansijski izvještaj o novčanim tokovima.

Entitet javnog sektora anim tokovima za godinu koja se završava 31. decembra 20x2

20x2 20x1POSLOVNIH AKTIVNOSTI

Oporezivanje X X Prodaja roba i usluga X X

X X Primljena kamata X X Ostali prilivi X X

enja i opreme, nematerijalnih i drugih stalnih sredstava. Ove isplate obuhvataju i one koje se odnose na investicionu

ani prilivi od prodaje nekretnina, postrojenja i opreme nematerijalnih i drugih

kih instrumenata drugih entiteta i kom ulaganju (osim isplata za instrumente koji se smatraju

trgovanja ili poslovanja);

kih hartija od vrijednosti ili dužničkih kom ulaganju (osim isplata za

one koji se čuvaju u

enih avansa i zajmova i

ani prilivi od terminskih ugovora, forvard ugovora, opcijskih ugovora i svop poslovanja ili trgovanja, ili se prilivi

smatraju se aktivnosti entiteta koje dovode do izmjene veličine i sastava uloženog kapitala i pozajmica entiteta. Bankarski krediti u principu se smatraju

ani prilivi od datih zajmova, izdatih mjenica, obveznica, hipoteka i ostalih

anih tokova predstavljaju osnovu za izradu izvještaja o novčanim

tokovima

anim tokovima koji je odštampan u okviru MRS-JS 2, ali može da posluži entitetima javnog sektora kao dobra

utim, ovaj oblik izvještaja suštinski obuhvata sve m tokovima.

anim tokovima za godinu koja se završava 31. decembra 20x2

20x1

Priru

Troškovi zaposlenih Penzija

Dobavljači Plaćene kamate Ostali odlivi ___________________________________________________________ Neto novčani tok iz poslovnih aktivnosti __________________________________________________________ NOVČANI TOKOVI IZ INVESTICIONIH AKTIVNOSTIKupovina postrojenja i opreme Prinosi od postrojenja i opreme Prinosi od prodaje investicija Kupovina hartija od vrijednosti u stranoj valuti ___________________________________________________________Neto novčani tokovi iz investicionih aktivnosti __________________________________________________________ NOVČANI TOKOVI IZ AKTIVNOSTI FINANSIRANJAPrinosi od pozajmljivanja Otplate pozajmica Raspodjela – dividenda

Neto novčani tokovi iz aktivnosti finansiranja

Neto povećanje – smanjene gotovine i gotovinskih ekvivalenata Gotovina i gotovinski ekvivalenti na po_________________________________________________________Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda _________________________________________________________

MRS-JS 3 – Raračunovodstvenih

Cilj ovog standarda je da propišepromjenu računovodstvenih procjena i grešaka, a sve u cilju povepouzdanosti finansijskih izvještaja i uporedivosti tih izvještaja tokom vremena u okviru poslovanja samog entiteta ili sa izvještajima drugog entiteta.

Što znače računovodstvene politike? Pod rastandarda smatraju se posebni principi, osnove, konvencije, pravila i prakse koje je usvojio entitet u pripremi i prezentaciji finansijskih izvještaja. Usvojeni principi i pravila ne mogu biti u suprotnosti sa MRS-JS.

U slučaju da određene poslovne transakcije nijesu konkretno regulisane MRSentiteta treba da primijeni računovodstvenu politiku koja odlučivanje, i istovremeno vjerno prikazati finansijsko stanje, finansijsku uspješnost i novtokove. Znači, računovodstvene politike moraju biti neutralne, to jest oslobouz uvažavanja načela opreznosti i sveobuhv


~ 30 ~

Troškovi zaposlenih (X) (X)Penzija (X) (X)

i (X) (X)ene kamate (X) (X)

(X) (X)_____________________________________________________________________

ani tok iz poslovnih aktivnosti X X _____________________________________________________________________

ANI TOKOVI IZ INVESTICIONIH AKTIVNOSTI Kupovina postrojenja i opreme (X) (X)Prinosi od postrojenja i opreme X X Prinosi od prodaje investicija X X

i u stranoj valuti (X) (X)_______________________________________________________________________

ani tokovi iz investicionih aktivnosti (X) (X)_______________________________________________________________________

AKTIVNOSTI FINANSIRANJA Prinosi od pozajmljivanja X X Otplate pozajmica (X) (X)

(X) (X)

ani tokovi iz aktivnosti finansiranja (X) (X)

smanjene gotovine i gotovinskih ekvivalenata X X Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku perioda X X ______________________________________________________________________ Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda X X _______________________________________________________________________

Računovodstvene politike, promjene čunovodstvenih procjena i greške

Cilj ovog standarda je da propiše kriterijume za izbor i mijenjanje računovodstvenih politika, unovodstvenih procjena i grešaka, a sve u cilju povećanja relevantnosti i

pouzdanosti finansijskih izvještaja i uporedivosti tih izvještaja tokom vremena u okviru titeta ili sa izvještajima drugog entiteta.

unovodstvene politike? Pod računovodstvenim politikama u smislu ovog standarda smatraju se posebni principi, osnove, konvencije, pravila i prakse koje je usvojio

finansijskih izvještaja. Usvojeni principi i pravila ne mogu biti u

ene poslovne transakcije nijesu konkretno regulisane MRSčunovodstvenu politiku koja će da obezbijedi relevantne podatke za

ivanje, i istovremeno vjerno prikazati finansijsko stanje, finansijsku uspješnost i novunovodstvene politike moraju biti neutralne, to jest oslobođela opreznosti i sveobuhvatnosti u svim materijalno značajnim aspektima.

(X) (X) (X) (X) (X)

_

(X)

(X)

(X)

(X) (X)

(X)

__

politike, promjene

unovodstvenih politika, ćanja relevantnosti i

pouzdanosti finansijskih izvještaja i uporedivosti tih izvještaja tokom vremena u okviru

unovodstvenim politikama u smislu ovog standarda smatraju se posebni principi, osnove, konvencije, pravila i prakse koje je usvojio

finansijskih izvještaja. Usvojeni principi i pravila ne mogu biti u

ene poslovne transakcije nijesu konkretno regulisane MRS-JS, rukovodstvo relevantne podatke za

ivanje, i istovremeno vjerno prikazati finansijsko stanje, finansijsku uspješnost i novčane unovodstvene politike moraju biti neutralne, to jest oslobođene predrasuda,

čajnim aspektima.

Priru

Računovodstvene politike moraju biti konzistentne u što dužem vremenskom periodu, a njihova promjena može uslijediti samo ako to predstavlja zahtjev prema nekom MRSizmjene, ili kada promjena doprinosi objektivnijem prikazivanju informacija u finansijskim izvještajima.

Promjene ra

Promjene računovodstvenih procjena javljaju se u uslovima kada se pojedine stavke u finansijskim izvještajima ne mogu precizno vrednovati, veProcjena podrazumijeva rasuđivanje zasnovano na posljednjim raspoloživim, pouzdanim informacijama. Ukoliko dođe do promjene tih informacija, javlja se potreba za promjenomračunovodstvene procjene. Na primjer, mogu se zahtijevat

• poreskog prihoda koji se duguje državi;

• sumnjivih i spornih potraživanja koja nastaju od nenapla

• zastarjelosti zaliha;

• vijeka trajanja sredstava koja se amortizuju, ili procjena završnog dijela radova na izgradnji puta i

• obaveze po osnovu garancija.

Promjena računovodstvene procjene primjenjuje se na tekuprimjenjuje se na retroaktivno.

Ra

Osnovno je pravilo da sve greške u finansijskom izvještavanju nemaju istu težinu, a ovo pravvaži uopšte u životu. Za finansijsko izvještavanje u javnom sektoru važne su materijalno značajne greške. Materijalno znafinansijskog izvještaja. Finansijski izvještaji nijesu u skladu sa MRSznačajne greške. Sve materijalno znaperiodu u kome se greška javila, korekcijom po

MRS-JS 4 – U

Ovaj standard se primjenjuje na transakcije koje entitet obavlja u poslovanju sa inostranstvom, dok je cilj ovog standarda da propiše nainostrana poslovanja u finansijske izvještaizvještaje u valutu za prezentaciju

Priznavanje kursnih razlika

Pod kursnom razlikom u smislu ovog standarda smatra se razlika koja je rezultat prevodatog broja jedinica jedne valute u drugu valut

Ovaj standard se ne primjenjuje na rahedžingom se smatra osiguranje od rizika koji proizilazi iz promjene valutnih kurseva.

4 Opširnije u MRS-JS, knjiga I, str. 144 –147


~ 31 ~

unovodstvene politike moraju biti konzistentne u što dužem vremenskom periodu, a njihova promjena može uslijediti samo ako to predstavlja zahtjev prema nekom MRS

doprinosi objektivnijem prikazivanju informacija u finansijskim

Promjene računovodstvenih procjena

procjena javljaju se u uslovima kada se pojedine stavke u finansijskim izvještajima ne mogu precizno vrednovati, već se mogu samo procjenjivati.

đivanje zasnovano na posljednjim raspoloživim, pouzdanim đe do promjene tih informacija, javlja se potreba za promjenom

procjene. Na primjer, mogu se zahtijevati procjene:

poreskog prihoda koji se duguje državi;

sumnjivih i spornih potraživanja koja nastaju od nenaplaćenih poreza;

vijeka trajanja sredstava koja se amortizuju, ili procjena završnog dijela radova na

osnovu garancija.

procjene primjenjuje se na tekuće i buduće periode, što zna

Računovodstvene greške

Osnovno je pravilo da sve greške u finansijskom izvještavanju nemaju istu težinu, a ovo pravvaži uopšte u životu. Za finansijsko izvještavanje u javnom sektoru važne su materijalno

ajne greške. Materijalno značajne greške su one koje dovode u pitanje objektivnost finansijskog izvještaja. Finansijski izvještaji nijesu u skladu sa MRS-JS ako sadrže materijalno

ajne greške. Sve materijalno značajne greške iz ranijih peroda treba retroaktivno ispraviti u korekcijom početnog salda sredstava, obaveza i kapitala

Učinci promjena kursa stranih valuta

Cilj i djelokrug

Ovaj standard se primjenjuje na transakcije koje entitet obavlja u poslovanju sa inostranstvom, dok je cilj ovog standarda da propiše način na koji treba uključiti transakcije u stranoj valuti i inostrana poslovanja u finansijske izvještaje nekog entiteta i kako treba prevesti finansijske izvještaje u valutu za prezentaciju4.

Priznavanje kursnih razlika

Pod kursnom razlikom u smislu ovog standarda smatra se razlika koja je rezultat prevodatog broja jedinica jedne valute u drugu valutu po različitim deviznim kursevima.

enjuje na računovodstvo hedžinga za stavke u stranoj valuti. Pod hedžingom se smatra osiguranje od rizika koji proizilazi iz promjene valutnih kurseva.

147.

unovodstvene politike moraju biti konzistentne u što dužem vremenskom periodu, a njihova promjena može uslijediti samo ako to predstavlja zahtjev prema nekom MRS-JS zbog njegove

doprinosi objektivnijem prikazivanju informacija u finansijskim

procjena javljaju se u uslovima kada se pojedine stavke u se mogu samo procjenjivati.

ivanje zasnovano na posljednjim raspoloživim, pouzdanim e do promjene tih informacija, javlja se potreba za promjenom

vijeka trajanja sredstava koja se amortizuju, ili procjena završnog dijela radova na

e periode, što znači ne

Osnovno je pravilo da sve greške u finansijskom izvještavanju nemaju istu težinu, a ovo pravilo važi uopšte u životu. Za finansijsko izvještavanje u javnom sektoru važne su materijalno

ajne greške su one koje dovode u pitanje objektivnost o sadrže materijalno

ajne greške iz ranijih peroda treba retroaktivno ispraviti u etnog salda sredstava, obaveza i kapitala.

inci promjena kursa stranih valuta

Ovaj standard se primjenjuje na transakcije koje entitet obavlja u poslovanju sa inostranstvom, iti transakcije u stranoj valuti i

je nekog entiteta i kako treba prevesti finansijske

Pod kursnom razlikom u smislu ovog standarda smatra se razlika koja je rezultat prevođenja itim deviznim kursevima.

unovodstvo hedžinga za stavke u stranoj valuti. Pod hedžingom se smatra osiguranje od rizika koji proizilazi iz promjene valutnih kurseva.

Priru

Kursne razlike nastale po osnovu izmirenja stavki po kursevima različitim od onih po kojima su poprethodnim finansijskim izvještajima, priznaju se u suficitu ili deficitu u periodu u kojem su nastali.

MRS-JS 5

Ovaj standard propisuje način račsredstva koja je entitet uzeo za finansiranje svoje djelatnosti.

Troškovi pozajmljivanja su kamate i drugi rashodi entitetasredstava. Međutim, ovaj standard dozvoljava kao dopušteni alternativni postupak, kapitalizaciju troškova pozajmljivanja koji se mogu direktno pripisati sticanju, izgradnji ili proizvodnji kvalifikujućih sredstava, što po osnovu izgradnji ili proizvodnji kvalifikujunabavna vrijednost. Pod kvalifikujuneophodan duži vremenski period da bi bilo spremno za upotrebu ili prodaju.

Drugi troškovi pozajmljivanja

Pored redovne kamate u troškove pozajmljivanja mogu se uklju

• kamate na prekoračenja bankarskih kredita i kratkoro

• isplata premije u vezi sa pozajmicama;

• isplata pratećih troškova nastalih u vezi sa sporazumom o pozajmljivanju i

• finansijska dugovanja u odnosu na finansijski lizing i

• kursne razlike nastale po osnovu deviznih pozajmica.

Troškovi pozajmljivanja se priznaju kao trošak periodna koji su pozajmljivanja izvršena.

Troškovi pozajmljivanja koji se mogu kapitalizovati

Pod kapitalizacijom troškova pozajmljivanpripisati sticanju, izgradnji ili prsredstava navodimo poslovne zgrade, bolnice, infrastrukturu kao što su putevi, mostovi i elektrane. Druge investicije, kao i sredstva koja se masovno proizvode u kratkom vremenskom periodu nemaju tretman kvalifikuju

MRS-JS 6 – Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji

Ovim standardom se propisuje obaveza za sastavljanje i prezentaciju konsolidovanog i zasebnog finansijskog izvještaja od strane ekonomskog entiteta. Podpodrazumijevamo grupu entiteta javnog sektora, osim javnih preduzeentiteta koji kontroliše (matičnog entiteta) i jednog i više kontrolisanih entiteta. Kontrolisanim entitetom smatra se entitet koji je pod ko


~ 32 ~

Kursne razlike nastale po osnovu izmirenja monetarnih stavki ili usklađivanja monetarnih itim od onih po kojima su početno priznati tokom datog perioda, ili u

prethodnim finansijskim izvještajima, priznaju se u suficitu ili deficitu u periodu u kojem su

JS 5 – Troškovi pozajmljivanja

Cilj i djelokrug

in računovodstvenog obuhvatanja troškova za pozajmljena novsredstva koja je entitet uzeo za finansiranje svoje djelatnosti.

Troškovi pozajmljivanja su kamate i drugi rashodi entiteta nastali pri pozajmljivanju novutim, ovaj standard dozvoljava kao dopušteni alternativni postupak,

kapitalizaciju troškova pozajmljivanja koji se mogu direktno pripisati sticanju, izgradnji ili ih sredstava, što znači da se za iznos troškova pozajmljivanja nastalih

po osnovu izgradnji ili proizvodnji kvalifikujućih (kapitalnih) sredstava može povenabavna vrijednost. Pod kvalifikujućim (kapitalnim) sredstvom smatra se sredstvo za koje je

vremenski period da bi bilo spremno za upotrebu ili prodaju.

Drugi troškovi pozajmljivanja

Pored redovne kamate u troškove pozajmljivanja mogu se uključiti:

čenja bankarskih kredita i kratkoročne i dugoročne pozajmice;

ezi sa pozajmicama;

ih troškova nastalih u vezi sa sporazumom o pozajmljivanju i

finansijska dugovanja u odnosu na finansijski lizing i

kursne razlike nastale po osnovu deviznih pozajmica.

Troškovi pozajmljivanja se priznaju kao trošak perioda u kome su nastali, bez obzira na nana koji su pozajmljivanja izvršena.


Pod kapitalizacijom troškova pozajmljivanja smatraju se oni troškovi koji pripisati sticanju, izgradnji ili proizvodnji kvalifikujućeg sredstva. Kao primjer kvalifikujusredstava navodimo poslovne zgrade, bolnice, infrastrukturu kao što su putevi, mostovi i elektrane. Druge investicije, kao i sredstva koja se masovno proizvode u kratkom vremenskom

u tretman kvalifikujućih sredstava.

Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji

Djelokrug

Ovim standardom se propisuje obaveza za sastavljanje i prezentaciju konsolidovanog i zasebnog finansijskog izvještaja od strane ekonomskog entiteta. Pod ekonomskim entitetom podrazumijevamo grupu entiteta javnog sektora, osim javnih preduzeća, koja je sastavljena od

čnog entiteta) i jednog i više kontrolisanih entiteta. Kontrolisanim entitetom smatra se entitet koji je pod kontrolom drugog entiteta.

đivanja monetarnih etno priznati tokom datog perioda, ili u

prethodnim finansijskim izvještajima, priznaju se u suficitu ili deficitu u periodu u kojem su

unovodstvenog obuhvatanja troškova za pozajmljena novčana

nastali pri pozajmljivanju novčanih utim, ovaj standard dozvoljava kao dopušteni alternativni postupak,

kapitalizaciju troškova pozajmljivanja koji se mogu direktno pripisati sticanju, izgradnji ili i da se za iznos troškova pozajmljivanja nastalih

ih (kapitalnih) sredstava može povećati njihova im (kapitalnim) sredstvom smatra se sredstvo za koje je

ne i dugoročne pozajmice;

ih troškova nastalih u vezi sa sporazumom o pozajmljivanju i

a u kome su nastali, bez obzira na način


se direktno mogu eg sredstva. Kao primjer kvalifikujućih

sredstava navodimo poslovne zgrade, bolnice, infrastrukturu kao što su putevi, mostovi i elektrane. Druge investicije, kao i sredstva koja se masovno proizvode u kratkom vremenskom

Konsolidovani i zasebni finansijski izvještaji

Ovim standardom se propisuje obaveza za sastavljanje i prezentaciju konsolidovanog i ekonomskim entitetom

a, koja je sastavljena od nog entiteta) i jednog i više kontrolisanih entiteta. Kontrolisanim

Priru

Konsolidovani finansijski izvještaj

Konsolidovanim finansijskim izvještajem smatraju se finansijski izvještaji ekonomskih entiteta prikazani kao izvještaj pojedinačnog entiteta, odnosno entitet koji kontroliše (matiosnovu pojedinačnih finansijskih izvještaja sastavlja konsolidovani finansijski izvještaj.

Entitet koji kontroliše (matični entitet) treba da prezentuje konsolidovani finansijski izvještaj u kojem konsoliduje svoje kontrolisane entitete.

Ako entitet koji kontroliše (matičizvještaj, dužan je da sastavi zasebni finansijski izveštaj.

Zasebni finansijski izveštaj

Pod zasebnim finansijskim izvještajem, saglasno ovom standardu, su izvještaji koje sastavlja entitet koji kontroliše (matični entitet)značajan uticaj) ili učesnik u zajedniračunovodstveno obuhvataju na osnovu direktnog uosnovu iskazanog rezultata i neto imovine iz izvještaja entiteta u koji je investirano.

Kada se sastavlja zasebni finansijski izvještaj, ulaganjse obuhvataju putem korišćenja metode udjela ili po ulaganju po nabanoj vrijednosti. Korišćenje metode udjela u kontrolisanom entitetu podrazumijeva da se ulaganja u poevidentiraju po nabavnoj vrijednosti, apriznavanja učešća u suficitu ili deficitu entiteta u koji je investirano.

Postupci konsolidovanja

Postupci sastavljanja konsolidovanih finansijskih izvještaja entitet) vrši se na osnovu spajanja izvještaja osnovu sabiranja „red po red“ istih stavki kao što su imovina, obaveze neto imovina prihodi i rashodi.

Raspodjela suficita i deficita izmeentiteta, utvrđuju se na osnovu sadašnjih vlasniglasačkih prava.

Salda, transakcije, prihodi i rashodi izmegrupe, saglasno ovom standardu u potpunosti se eliminišu.

Finansijski izvještaji entiteta koji kontroliše njegovih zavisnih entiteta koji se koriste pri sastavljanju konsolidovanih finansijskih treba da se sastave na isti datum izvještavanja.

MRS-JS 7

Ovaj standard se odnosi na raizvještavanje ulaganja u pridruženi entitet, i pruža osnovupridruženim entitetima. Najčešćvlasničkog učešća u akcijama ili druge formalne strukture vlasni


~ 33 ~

Konsolidovani finansijski izvještaj

Konsolidovanim finansijskim izvještajem smatraju se finansijski izvještaji ekonomskih entiteta prikazani kao izvještaj pojedinačnog entiteta, odnosno entitet koji kontroliše (mati

nih finansijskih izvještaja sastavlja konsolidovani finansijski izvještaj.

čni entitet) treba da prezentuje konsolidovani finansijski izvještaj u kojem konsoliduje svoje kontrolisane entitete.

ontroliše (matični entitet) odluči da ne sastavlja konsolidovani finansijski dužan je da sastavi zasebni finansijski izveštaj.

Zasebni finansijski izveštaj

Pod zasebnim finansijskim izvještajem, saglasno ovom standardu, su izvještaji koje sastavlja ni entitet), investitor u pridruženom entitetu (u kom investitor ima

esnik u zajednički kontrolisanom entitetu, u kojima se ulaganja unovodstveno obuhvataju na osnovu direktnog učešća u neto imovini –

osnovu iskazanog rezultata i neto imovine iz izvještaja entiteta u koji je investirano.

Kada se sastavlja zasebni finansijski izvještaj, ulaganja u kontrolisane entitete, raćenja metode udjela ili po ulaganju po nabanoj vrijednosti.

enje metode udjela u kontrolisanom entitetu podrazumijeva da se ulaganja u poevidentiraju po nabavnoj vrijednosti, a knjigovodstvena vrijednost se uvećava ili umanjuje radi

a u suficitu ili deficitu entiteta u koji je investirano.

Postupci konsolidovanja

Postupci sastavljanja konsolidovanih finansijskih izvještaja entiteta koji kontroliše entitet) vrši se na osnovu spajanja izvještaja kontrolisanih entiteteta, to jest zavisnih entiteta na osnovu sabiranja „red po red“ istih stavki kao što su imovina, obaveze neto imovina

između entiteta koji kontroliše (matični entitet) i kontrolisanih uju se na osnovu sadašnjih vlasničkih učešća, a ne na osnovu potencijalnih

Salda, transakcije, prihodi i rashodi između entiteta, unutar ekonomskog entiteta grupe, saglasno ovom standardu u potpunosti se eliminišu.

entiteta koji kontroliše (matični entitet) i kontrolisanih entiteta, to jest njegovih zavisnih entiteta koji se koriste pri sastavljanju konsolidovanih finansijskih treba da se sastave na isti datum izvještavanja.

JS 7 – Ulaganja u pridružene entitete

Djelokrug

Ovaj standard se odnosi na računovodstveno obuhvatanje (evidentiranje) i finansijsko izvještavanje ulaganja u pridruženi entitet, i pruža osnovu za obračun vlasni

češći oblik ulaganja u pridruženi entitet jeste posjedovanje a u akcijama ili druge formalne strukture vlasničkog kapitala.

Konsolidovanim finansijskim izvještajem smatraju se finansijski izvještaji ekonomskih entiteta nog entiteta, odnosno entitet koji kontroliše (matični entitet) na

nih finansijskih izvještaja sastavlja konsolidovani finansijski izvještaj.

ni entitet) treba da prezentuje konsolidovani finansijski izvještaj u

i da ne sastavlja konsolidovani finansijski

Pod zasebnim finansijskim izvještajem, saglasno ovom standardu, su izvještaji koje sastavlja , investitor u pridruženom entitetu (u kom investitor ima

, u kojima se ulaganja kapitalu, a ne na


a u kontrolisane entitete, računovodstveno enja metode udjela ili po ulaganju po nabanoj vrijednosti.

enje metode udjela u kontrolisanom entitetu podrazumijeva da se ulaganja u početku ćava ili umanjuje radi

entiteta koji kontroliše (matični to jest zavisnih entiteta na

osnovu sabiranja „red po red“ istih stavki kao što su imovina, obaveze neto imovina – kapital,

ni entitet) i kontrolisanih a, a ne na osnovu potencijalnih

u entiteta, unutar ekonomskog entiteta – u okviru

ni entitet) i kontrolisanih entiteta, to jest njegovih zavisnih entiteta koji se koriste pri sastavljanju konsolidovanih finansijskih izvještaja

unovodstveno obuhvatanje (evidentiranje) i finansijsko un vlasničkih učešća u

i oblik ulaganja u pridruženi entitet jeste posjedovanje kog kapitala.

Priru

Ulaganjem u pridružene entitete smatra se ulaganje od strtim da visina ulaganja obezbjeđuje znanad pridruženim entitetom.

Pod pridruženim entitetom smatra se entitet u javnom sektoru u koji su od uložena sredstva do visine koja obezbje

Značajan uticaj u skladu sa ovim standardom smatra se pravo ustrane investitora o finansijskim i poslovnje rečeno ne i pravo kontrole nad tim politikama. Postojanje znaobično se prikazuje na jedan od sljede

• predstavljanjem u Upravnom odboru;

• učešće u procesima osmišljavanja poslov

• materijalno značajnim transakcijama izme

• razmjenom rukovodećeg kadra ili

• pružanjem bitnih tehnoliških informacija.

Ukoliko investitor posjeduje po osnovu vlasništva akcija 20% ili vu koji je investirao, pretpostavlja se da investitor ima znaglasačkih prava u entitetu u koji je investirao, pretpostavlja se da investitor nema znauticaj, izuzev kada se takav uticaj može jasno dokazati.

Entitet gubi značajan uticaj nad entitetom u koji je investirano kad izgubi pravo udonošenju odluka o finansijskoj i poslovnoj politici entiteta u koji je investirao.

Ulaganja u pridruženi entitet se raizvještajima investitora. Zasebnim finansijskim izvještajem smatraju se izvještaji koje sastavlja investitor u pridruženi entitet (u kom investitor ima znaračunovodstveno obuhvataju na osnovu diosnovu iskazanog rezultata i neto imovine iz izvještaja entiteta u koji je investirano.

MRS-JS 8 –

Ovaj standard se odnosi na raizvještavanje o zajedničkom ulaganju u imovinu, obavezama, prihodima i rashodima zajedničkog ulaganja, bez obzira na strukturu ili oblike u kojima se ostvaruju aktivzajedničkog ulaganja.

Učesnik u zajedničkom ulaganju

Učesnik u zajedničkom ulaganju je strana, odnosno subjekat u zajednizajedničku kontrolu nad tim zajedniosnovu obavezujućeg sporazuma kojim se obavezuju dvije i više strana da određene proizvodne ili uslužne aktivnosti na kojima je uspostavljena zajedniZajednička kontrola je ugovorena podjela kontrole izme


~ 34 ~

Ulaganjem u pridružene entitete smatra se ulaganje od strane investitora u pridruženi entitet, s đuje značajan uticaj, ali ne pravo kontrole od strane investitora

Pridruženi entitet

Pod pridruženim entitetom smatra se entitet u javnom sektoru u koji su od uložena sredstva do visine koja obezbjeđuje značajani uticaj, ali ne i pravo kontrole.

u skladu sa ovim standardom smatra se pravo učestvovanja u odlutitora o finansijskim i poslovnim politikama entiteta u koji je investirano, ali kao što

eno ne i pravo kontrole nad tim politikama. Postojanje značajnog uticaja investitora no se prikazuje na jedan od sljedećih načina:

predstavljanjem u Upravnom odboru;

e u procesima osmišljavanja poslovne i finansijske politike;

ajnim transakcijama između investitora i entiteta u koji je investirano;

ćeg kadra ili

pružanjem bitnih tehnoliških informacija.

Ukoliko investitor posjeduje po osnovu vlasništva akcija 20% ili više glasačkih prava u entitetu u koji je investirao, pretpostavlja se da investitor ima značajan uticaj, a ako ima manje od 20%

kih prava u entitetu u koji je investirao, pretpostavlja se da investitor nema znaj može jasno dokazati.

ajan uticaj nad entitetom u koji je investirano kad izgubi pravo udonošenju odluka o finansijskoj i poslovnoj politici entiteta u koji je investirao.

Ulaganja u pridruženi entitet se računovodstveno obuhvataju u zasebnim finansijskim Zasebnim finansijskim izvještajem smatraju se izvještaji koje sastavlja

investitor u pridruženi entitet (u kom investitor ima značajan uticaj), u kojima se ulaganja unovodstveno obuhvataju na osnovu direktnog učešća u neto imovini –


– Učešće u zajedničkim ulaganjima

Djelokrug

Ovaj standard se odnosi na računovodstveno obuhvatanje (evidentiranje) i finansijsko kom ulaganju u imovinu, obavezama, prihodima i rashodima

kog ulaganja, bez obzira na strukturu ili oblike u kojima se ostvaruju aktiv

Učesnik u zajedničkom ulaganju

kom ulaganju je strana, odnosno subjekat u zajedničkom ulaganju koja ima ku kontrolu nad tim zajedničkim ulaganjem. Zajedničko ulaganje uspostavljeno je na

eg sporazuma kojim se obavezuju dvije i više strana da ene proizvodne ili uslužne aktivnosti na kojima je uspostavljena zajedni

ka kontrola je ugovorena podjela kontrole između entiteta nad nekom akti

ane investitora u pridruženi entitet, s ajan uticaj, ali ne pravo kontrole od strane investitora

Pod pridruženim entitetom smatra se entitet u javnom sektoru u koji su od strane investitora ajani uticaj, ali ne i pravo kontrole.

estvovanja u odlučivanju od iteta u koji je investirano, ali kao što

ajnog uticaja investitora

u investitora i entiteta u koji je investirano;

čkih prava u entitetu ajan uticaj, a ako ima manje od 20%

kih prava u entitetu u koji je investirao, pretpostavlja se da investitor nema značajan

ajan uticaj nad entitetom u koji je investirano kad izgubi pravo učešća u donošenju odluka o finansijskoj i poslovnoj politici entiteta u koji je investirao.

u u zasebnim finansijskim Zasebnim finansijskim izvještajem smatraju se izvještaji koje sastavlja

ajan uticaj), u kojima se ulaganja kapitalu, a ne na


unovodstveno obuhvatanje (evidentiranje) i finansijsko kom ulaganju u imovinu, obavezama, prihodima i rashodima

kog ulaganja, bez obzira na strukturu ili oblike u kojima se ostvaruju aktivnosti

kom ulaganju koja ima ko ulaganje uspostavljeno je na

eg sporazuma kojim se obavezuju dvije i više strana da će sprovesti ene proizvodne ili uslužne aktivnosti na kojima je uspostavljena zajednička kontrola.

u entiteta nad nekom aktivnošću

Priru

uspostavljenom putem obavezujućvidu ugovora, zapisnika o postignutom dogovoru izmeugrađen u osnivački akt, statut ili druga akta zajedniformu obavezujući sporazum se po pravilu sapitanja kao što su:

• predmet aktivnosti zajednizajedničkom ulaganju;

• imenovanje Upravnog odbora ili ekvivaglasačka prava učesnika u zajedni

• kapitalni doprinosi učesnika u zajedni

• učešće učesnika u zajedničili deficitu, ili u novčanim tokovima zajedni

Obavezujući sporazum pravno obezbje(entiteta) nad zajedničkim ulaganjem. Uslov je da bi obavezujunijedan učesnik (entitet) zajedničaktivnosti koje se odnose na zajedniodluka iz oblasti bitnijih za ostvarivanje ciljeva zajednisaglasnost svih učesnika zajedničvećine učesnika zajedničkog ulaganja, ako je to sporazumom dozvoljeno.

MRS-JS 9

Cilj ovog standarda jeste da propiše ratransakcija razmjene i događaja razmjene. Prihod kao ekonomska kategorija predstavlja uvećanje ekonomskih koristi tokom izvještajnog perioda u obliku priliva po osnovu transakcija razmjene roba i usluga.

Pod transakcijama razmjene u smilu ovog standarda smatraju se transakcije u okviru kojih jedan entitet prima ili daje sredstva ili usluge, ili izmiruje obaveze davanjem ekvivalentne vrijednosti ili približno jednake vrijednosti u obliku gotovine drugom entitetu za primljenu robu, usluge ili korišćenje sredstava.

Prema tome prihodi koji nastaju po osnovu transakcije razmjene su:

– prihodi od pružanja usluga;

– prihodi od prodaje roba i

– prihodi od korišćenja imovine koja donosi prinose od kamate, tantijema i dividendi.

Kao primjeri za prihode od pružanja usluga mogu se navesti naplata putarine, prihodi po osnovu smještaja u državnim objektima, prihod po osnovu upravljanja državnim novcem (provizija), prihodi na primjer od Javne ustanove Narodni muzej Crne Gore, prihodi od nacionalnoh parkova i sl.

Pod prihodima po osnovu prodaje robe podrazumijeva se prodaja robe koju je proizveo entitet radi dalje prodaje kao na primjer publikacije, udžbenici, ili na primjer proizvodi koje proizvodi državni Biotehnički institut, kazneno popravni za


~ 35 ~

ljenom putem obavezujućeg sporazuma. Obavezujući sporazum može biti savidu ugovora, zapisnika o postignutom dogovoru između učesnika o zajednič

ki akt, statut ili druga akta zajedničkog ulaganja. Bez obzira na njegi sporazum se po pravilu sačinjava u pisanoj formi i u njemu se regulišu

predmet aktivnosti zajedničkog ulaganja, vrijeme trajanja i obaveza izvještavanja o

imenovanje Upravnog odbora ili ekvivalentnog upravnog tijela zajedniesnika u zajedničkom ulaganju;

česnika u zajedničkom ulaganju i

esnika u zajedničkom ulaganju u rezultatima, u prihodima, rashodima, suficitu anim tokovima zajedničkog ulaganja.

i sporazum pravno obezbjeđuje uspostavljanje zajedničke kontrole izmekim ulaganjem. Uslov je da bi obavezujući sporazum bio punovažan da

esnik (entitet) zajedničkog ulaganja ne bude u poziciji da jednostrano kontroliše aktivnosti koje se odnose na zajedničko ulaganje. Sporazumom se propisuje naodluka iz oblasti bitnijih za ostvarivanje ciljeva zajedničkog ulaganja, koje zahtijevaju

esnika zajedničkog ulaganja, ili odluka koje zahtijevaju saglasnost propisane kog ulaganja, ako je to sporazumom dozvoljeno.

JS 9 – Prihodi iz transakcije razmjene

Cilj ovog standarda jeste da propiše računovodstveno obuhvatanje prihoda koji proizilaze iz đaja razmjene. Prihod kao ekonomska kategorija predstavlja

anje ekonomskih koristi tokom izvještajnog perioda u obliku priliva po osnovu transakcija

ne u smilu ovog standarda smatraju se transakcije u okviru kojih jedan entitet prima ili daje sredstva ili usluge, ili izmiruje obaveze davanjem ekvivalentne vrijednosti ili približno jednake vrijednosti u obliku gotovine drugom entitetu za primljenu

enje sredstava.

Prema tome prihodi koji nastaju po osnovu transakcije razmjene su:

enja imovine koja donosi prinose od kamate, tantijema i dividendi.

i za prihode od pružanja usluga mogu se navesti naplata putarine, prihodi po osnovu smještaja u državnim objektima, prihod po osnovu upravljanja državnim novcem (provizija), prihodi na primjer od Javne ustanove Narodni muzej Crne Gore, prihodi od

Pod prihodima po osnovu prodaje robe podrazumijeva se prodaja robe koju je proizveo entitet radi dalje prodaje kao na primjer publikacije, udžbenici, ili na primjer proizvodi koje proizvodi

ki institut, kazneno popravni zavodi i sl.

i sporazum može biti sačinjen u esnika o zajedničkom ulaganju ili

kog ulaganja. Bez obzira na njegovu injava u pisanoj formi i u njemu se regulišu

kog ulaganja, vrijeme trajanja i obaveza izvještavanja o

lentnog upravnog tijela zajedničkog ulaganja i

kom ulaganju u rezultatima, u prihodima, rashodima, suficitu

ke kontrole između učesnika i sporazum bio punovažan da

kog ulaganja ne bude u poziciji da jednostrano kontroliše ko ulaganje. Sporazumom se propisuje način donošenja

kog ulaganja, koje zahtijevaju kog ulaganja, ili odluka koje zahtijevaju saglasnost propisane

prihoda koji proizilaze iz aja razmjene. Prihod kao ekonomska kategorija predstavlja

anje ekonomskih koristi tokom izvještajnog perioda u obliku priliva po osnovu transakcija

ne u smilu ovog standarda smatraju se transakcije u okviru kojih jedan entitet prima ili daje sredstva ili usluge, ili izmiruje obaveze davanjem ekvivalentne vrijednosti ili približno jednake vrijednosti u obliku gotovine drugom entitetu za primljenu

enja imovine koja donosi prinose od kamate, tantijema i dividendi.

i za prihode od pružanja usluga mogu se navesti naplata putarine, prihodi po osnovu smještaja u državnim objektima, prihod po osnovu upravljanja državnim novcem (provizija), prihodi na primjer od Javne ustanove Narodni muzej Crne Gore, prihodi od

Pod prihodima po osnovu prodaje robe podrazumijeva se prodaja robe koju je proizveo entitet radi dalje prodaje kao na primjer publikacije, udžbenici, ili na primjer proizvodi koje proizvodi

Priru

Prihodi od korišćenja imovine entiteta od strane drugih mogu biti po osnovu:

– kamate za uloženu gotovinu ili gotovinski ekvivalent;

– tantijema – naknada za korišćmarki, autorskih prava i kompjuterskih prava;

– dividendi ili sličnih raspodjela suficita vlasnicima unjihovom vlasništvu nad određ

Koji su to uslovi koje entitet mora ispuniti da se u raPrihodi se prikazuju u računovodstvu kad je vjerovatno da prodaje roba ili usluga biti naplaćodmjeriti.

Prihodi koji nastaju pri transakciji obikupaca ili korisnika nekog sredstva. Ovi sporazumi mogu biti u formi ugovora u pismenoj ili usmenoj formi za manje vrijednosti. Odmjeravanje prihoda vrši se po fer vrijednosti.

Prihod od prodaje roba i pružanja usluga

Prihod od pružanja usluga računovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljedeuslovi:

– iznos prihoda se može pouzdano utvrditi;

– izvjesno je da će doći do ekomomske koristi uslužne transakcije;

– stepen završenosti uslužne transakcije na datum izvještavanja može se pouzdano utvrditi;

– troškovi nastali po osnovu uslužne transakcije mogu se pouzdano utvrditi.

Prihod od prodaje roba računovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljedeuslovi:

– kada je roba isporučena kupcu;

– entitet koji je prodao robu prenio je na kupca znarobom;

– entitet koji je prodao robu gubi pravo vlasništva i kontrole nad prodatom robom;

– iznos prihoda od prodate robe se može pouzdano

– vjerovatno je da će doći do ekonomske koristi, tj. do priliva novtransakcije prodaje robe i

– troškovi nastali po osnovu prodaje robe mogu se pouzdano utvrditi.

Prihod od korišćenja sredstava

Prihod od korišćenja sredstava ekonomskih koristi po osnovu transakcija korišmože pouzdano utvrditi, i to u sljede

– kamata se priznaje kao prihod entiteta kada jprimjenom ugovorene kamate;


~ 36 ~

enja imovine entiteta od strane drugih mogu biti po osnovu:

kamate za uloženu gotovinu ili gotovinski ekvivalent;

naknada za korišćenje dugoročnih sredstava entiteta, na primjer patenata, robnih prava i kompjuterskih prava;

nih raspodjela suficita vlasnicima učešća u kapitalu, proporcionalno njihovom vlasništvu nad određenom vrstom kapitala.

Koji su to uslovi koje entitet mora ispuniti da se u računovodstvu mogu prikazati unovodstvu kad je vjerovatno da će buduća ekonomska korist od

prodaje roba ili usluga biti naplaćena i da je ta ekonomska korist realna i da se može pouzdano

Prihodi koji nastaju pri transakciji obično se određuju putem sporazuma izmekupaca ili korisnika nekog sredstva. Ovi sporazumi mogu biti u formi ugovora u pismenoj ili usmenoj formi za manje vrijednosti. Odmjeravanje prihoda vrši se po fer vrijednosti.

Prihod od prodaje roba i pružanja usluga

čunovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljede

iznos prihoda se može pouzdano utvrditi;

i do ekomomske koristi – gotovinskog priliva, po osnovu izvršene

završenosti uslužne transakcije na datum izvještavanja može se pouzdano utvrditi;

troškovi nastali po osnovu uslužne transakcije mogu se pouzdano utvrditi.

unovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljede

ena kupcu;

entitet koji je prodao robu prenio je na kupca značajne rizike i koristi od vlasništva nad

entitet koji je prodao robu gubi pravo vlasništva i kontrole nad prodatom robom;

iznos prihoda od prodate robe se može pouzdano utvrditi;

i do ekonomske koristi, tj. do priliva novčanih sredstava po osnovu

troškovi nastali po osnovu prodaje robe mogu se pouzdano utvrditi.

Prihod od korišćenja sredstava

entiteta računovodstveno se priznaje kada je izvjesan priliv ekonomskih koristi po osnovu transakcija korišćenja sredstava entiteta i kada se iznos prihoda može pouzdano utvrditi, i to u sljedećim slučajevima:

kamata se priznaje kao prihod entiteta kada je obračunata na ugovoreni iznos sredstava, primjenom ugovorene kamate;

nih sredstava entiteta, na primjer patenata, robnih

a u kapitalu, proporcionalno

unovodstvu mogu prikazati prihodi? a ekonomska korist od

ena i da je ta ekonomska korist realna i da se može pouzdano

uju putem sporazuma između entiteta i kupaca ili korisnika nekog sredstva. Ovi sporazumi mogu biti u formi ugovora u pismenoj ili usmenoj formi za manje vrijednosti. Odmjeravanje prihoda vrši se po fer vrijednosti.

unovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljedeći

gotovinskog priliva, po osnovu izvršene

završenosti uslužne transakcije na datum izvještavanja može se pouzdano utvrditi;

unovodstveno se priznaje kada su kumulativno ispunjeni sljedeći

ajne rizike i koristi od vlasništva nad

entitet koji je prodao robu gubi pravo vlasništva i kontrole nad prodatom robom;

anih sredstava po osnovu

unovodstveno se priznaje kada je izvjesan priliv enja sredstava entiteta i kada se iznos prihoda

unata na ugovoreni iznos sredstava,

Priru

– prihod od tantijema (naknada za korišmarki, autorskih prava i kompjuterskih prava) priznaju se onako kako su steugovorom.

Prihod od dividendi ili sličnih raspodjela suficita vlasnicima use priznaje kada se utvrde prava akcionara da prime isplatu.

MRS-JS 10 – Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama

Ovaj standard se primenjuje na finansijske izvještaje, ukljuizvještaje svakog entiteta čija funkcionalna valuta je valuta hiperinflatorne privrede. Funkcionalna valuta je valuta primarnog ekonomskog okruženje u kome entitet posluje.

U hiperinflatornoj privredi izvještavanje o rezultatima poslovanja i finansijskom stanju u domaćoj valuti nije upotrebljivo bez prepravljanja i ponovnog iskazivanja. Novac gubi kupovnu moć takvom brzinom da je upoređu različito vrijeme, čak u okviru istog obraneophodno finansijske izvještaje prepraviti i ponovo iskazati u uporednim podacima.

Stanje hiperinflacije u kojoj se jedna zemlja nalazihiperinflaciju se može reći da je rakcjeline. Krajem XX i početkom XXI vijeka u SR Jugoslaviji (Republika Srbija i Crna Gora) bila je izražena hiperinflacija, kada se kurs dinara kao funkcionkcionalne valute u toku dana mijenjao nekoliko puta. Inflacija je bila dostigla nevjerovatne bilionske iznose, pa je u tim uslovima prosječna plata realno iznosila svega nekolike njema

Osamostaljenjem Crne Gore i uvoriješen je ovaj ogromni ekonomski problem koji je bio doveo graegzistencije.

MRS

Cilj ovoga standarda je da propiše kriterijume i daje smjernice i troškove po osnovu ugovora o izgradnji treba priznati kao prihod, odnosno rashod u računovodstvene svrhe, odnosno prilikom sastavljanja i prezentacijeuspješenosti (bilans uspjeha).

Ugovor o izgradnji je ugovor sklopljen izmepojedinačnih sredstava (objekata) ili kombinacije sredstava, to jest više sredstava koja su međusobno usko povezana ili mekonačne namjene ili upotrebe.

Ugovori o izgradnji mogu biti definisani na razne nasvrstani su u ugovore s fiksnom cijenom i ugovore sa naknadnim uve

Prihod po osnovu ugovora o izgradnji

Ugovorni prihod po osnovu ugovora o izgradnji obuhvata:

• početni iznos prihoda dogovorenih ugovorom, i

• izmjene u ugovorenim radovima, promjena specifikacija radova i stimulativnim pla


~ 37 ~

prihod od tantijema (naknada za korišćenje sredstava entiteta, na primjer patenata, robnih marki, autorskih prava i kompjuterskih prava) priznaju se onako kako su ste

nih raspodjela suficita vlasnicima učešća u kapitalu rase priznaje kada se utvrde prava akcionara da prime isplatu.

Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama

Djelokrug

d se primenjuje na finansijske izvještaje, uključujući i konsolidovane finansijske ija funkcionalna valuta je valuta hiperinflatorne privrede. Funkci

onalna valuta je valuta primarnog ekonomskog okruženje u kome entitet posluje.

U hiperinflatornoj privredi izvještavanje o rezultatima poslovanja i finansijskom stanju u oj valuti nije upotrebljivo bez prepravljanja i ponovnog iskazivanja. Novac gubi kupovnu

takvom brzinom da je upoređivanje iznosa iz transakcija i drugih događaja koji su nastajali ak u okviru istog obračunskog perioda, neuporedivo i obmanjuju

neophodno finansijske izvještaje prepraviti i ponovo iskazati u uporednim podacima.

Stanje hiperinflacije u kojoj se jedna zemlja nalazi je proizvod ekonomske i politii da je rak-rana ekonomije jedne zemlje, a samim tim i društva kao

etkom XXI vijeka u SR Jugoslaviji (Republika Srbija i Crna Gora) bila ja, kada se kurs dinara kao funkcionkcionalne valute u toku dana

mijenjao nekoliko puta. Inflacija je bila dostigla nevjerovatne bilionske iznose, pa je u tim na plata realno iznosila svega nekolike njemačke marke.

i uvođenjem kao sredstva plaćanja njemačke marke, odnosno riješen je ovaj ogromni ekonomski problem koji je bio doveo građane Crne Gore na rub

MRS-JS 11 – Ugovori o izgradnji

Cilj ovoga standarda je da propiše kriterijume i daje smjernice kako bi se utvrdilo kada prihode i troškove po osnovu ugovora o izgradnji treba priznati kao prihod, odnosno rashod u

unovodstvene svrhe, odnosno prilikom sastavljanja i prezentacije izvještaja

je ugovor sklopljen između izvođača radova i investitora za izgradnju nih sredstava (objekata) ili kombinacije sredstava, to jest više sredstava koja su

usobno usko povezana ili međuzavisna u smislu konstrukcije, tehnologije i funkcije il

Ugovori o izgradnji mogu biti definisani na razne načine, a u skladu sa ovim standardom svrstani su u ugovore s fiksnom cijenom i ugovore sa naknadnim uvećanjem troškova.

Prihod po osnovu ugovora o izgradnji

po osnovu ugovora o izgradnji obuhvata:

etni iznos prihoda dogovorenih ugovorom, i

izmjene u ugovorenim radovima, promjena specifikacija radova i stimulativnim pla

enje sredstava entiteta, na primjer patenata, robnih marki, autorskih prava i kompjuterskih prava) priznaju se onako kako su stečena u skladu sa

a u kapitalu računovodstveno

Finansijsko izvještavanje u hiperinflatornim privredama

i i konsolidovane finansijske ija funkcionalna valuta je valuta hiperinflatorne privrede. Funkci-

onalna valuta je valuta primarnog ekonomskog okruženje u kome entitet posluje.

U hiperinflatornoj privredi izvještavanje o rezultatima poslovanja i finansijskom stanju u oj valuti nije upotrebljivo bez prepravljanja i ponovnog iskazivanja. Novac gubi kupovnu

đaja koji su nastajali unskog perioda, neuporedivo i obmanjujuće, pa je

neophodno finansijske izvještaje prepraviti i ponovo iskazati u uporednim podacima.

je proizvod ekonomske i političke krize. Za rana ekonomije jedne zemlje, a samim tim i društva kao

etkom XXI vijeka u SR Jugoslaviji (Republika Srbija i Crna Gora) bila ja, kada se kurs dinara kao funkcionkcionalne valute u toku dana

mijenjao nekoliko puta. Inflacija je bila dostigla nevjerovatne bilionske iznose, pa je u tim

čke marke, odnosno € ane Crne Gore na rub

kako bi se utvrdilo kada prihode i troškove po osnovu ugovora o izgradnji treba priznati kao prihod, odnosno rashod u

izvještaja o finansijskoj

a radova i investitora za izgradnju nih sredstava (objekata) ili kombinacije sredstava, to jest više sredstava koja su

uzavisna u smislu konstrukcije, tehnologije i funkcije ili

ine, a u skladu sa ovim standardom anjem troškova.

izmjene u ugovorenim radovima, promjena specifikacija radova i stimulativnim plaćanjima.

Priru

Prihodi po osnovu ugovora o izgradnji utvrpotraživanja za naknadu. Procjenu prihoda u odnosu na ugovor nastanku događaja i razrješenjem neizvjesnosti. Stoga se iznos prihoda po osnovu ugovora o izgradnji može povećavati ili smanjivati od perioda do perioda

• dogovora izvođača radova i investitora se prihodi po osnovu ugovora o izgradnji poveodnosu na period u kojem je ugovor bio po

• iznos prihoda ugovoren u ugovoru s fiksnom cijenom može se poveklauzule o povećanju troškova;

• iznos prihoda ugovora može se smanjiti kao posljedica kazni zbog kašnjenja izvoizvršenju ugovora ili

• kad ugovor o izgradnji s fiksnom cijenom sadržiugovoreni prihod se povećava ili smanjuje kako se broj jedinica pove

Izmjena prihoda po osnovu ugovora o izgradnji ukljuvjerovatno da će investitor – narukad je iznos prihoda moguće pouzdano izmjeriti.

Troškovi ugovora o izgradnji

Troškovi po osnovu ugovora o izgradnji obuhvataju:

– troškove koji se direktno odnose na odre

– troškove koji se mogu pripisati aktivnostima iz ugovora o izgradnji i rasporediti na dati ugovor i

– sve druge troškove kojima se prema uslovima ugovora izrinaručilac.

Troškovi koji su direktno povezani s odreračunovodstvu izvođača radova su:

– troškovi rada na terenu (gradilištu) uklju

– troškovi materijala korišćenog u izgradnji;

– amortizacija postrojenja i opreme koja se koristi u izvršenju ugovora;

– troškovi prevoza postrojenja, opreme i materijala na gradilište, odnosno s gradilišta;

– troškovi iznajmljivanja postrojenja i opreme;

– procijenjeni troškovi otklanjanja nedostataka u garantnom roku, ukljuostale troškove garancije, i

– potraživanja od trećih lica.

Troškovi koji se ne mogu pripisati ugovornoj aktivnosti ili koji se ne mogu rasporediti na ugovor o izgradnji već se isključuju iz troškova ugovora o izgradnji. Takvi troškovi obuhvataju:

– opšte administrativne troškove

– troškove prodaje,


~ 38 ~

Prihodi po osnovu ugovora o izgradnji utvrđuju se po fer vrijednosti primljene napotraživanja za naknadu. Procjenu prihoda u odnosu na ugovor često je potrebno izmijeniti po

aja i razrješenjem neizvjesnosti. Stoga se iznos prihoda po osnovu ugovora o avati ili smanjivati od perioda do perioda po osnovu:

a radova i investitora – naručioca da mogu ugovoriti odstupanje kojima se prihodi po osnovu ugovora o izgradnji povećavaju ili smanjuju u narednom periodu u odnosu na period u kojem je ugovor bio početno zaključen;

ugovoren u ugovoru s fiksnom cijenom može se povećati kao posljedica anju troškova;

iznos prihoda ugovora može se smanjiti kao posljedica kazni zbog kašnjenja izvo

kad ugovor o izgradnji s fiksnom cijenom sadrži fiksnu cijenu po jedinici proizvoda, ćava ili smanjuje kako se broj jedinica povećava ili smanjuje.

Izmjena prihoda po osnovu ugovora o izgradnji uključuje se u prihode izvođačnaručilac odobriti izmjenu i iznos prihoda koji proizlazi iz nje, i

e pouzdano izmjeriti.

Troškovi ugovora o izgradnji

Troškovi po osnovu ugovora o izgradnji obuhvataju:

troškove koji se direktno odnose na određeni ugovor;

troškove koji se mogu pripisati aktivnostima iz ugovora o izgradnji i rasporediti na dati

sve druge troškove kojima se prema uslovima ugovora izričito može teretiti investitor

Troškovi koji su direktno povezani s određenim ugovorom o izgradnji i koji se priznaju u a radova su:

troškovi rada na terenu (gradilištu) uključujući i nadzor na gradilištu;

ćenog u izgradnji;

amortizacija postrojenja i opreme koja se koristi u izvršenju ugovora;

škovi prevoza postrojenja, opreme i materijala na gradilište, odnosno s gradilišta;

troškovi iznajmljivanja postrojenja i opreme;

procijenjeni troškovi otklanjanja nedostataka u garantnom roku, uključ

Troškovi koji se ne mogu pripisati ugovornoj aktivnosti ili koji se ne mogu rasporediti na čuju iz troškova ugovora o izgradnji. Takvi troškovi obuhvataju:

opšte administrativne troškove čije nadoknađivanje nije specificirano u ugovoru,

uju se po fer vrijednosti primljene naknade ili esto je potrebno izmijeniti po

aja i razrješenjem neizvjesnosti. Stoga se iznos prihoda po osnovu ugovora o

ioca da mogu ugovoriti odstupanje kojima avaju ili smanjuju u narednom periodu u

ugovoren u ugovoru s fiksnom cijenom može se povećati kao posljedica

iznos prihoda ugovora može se smanjiti kao posljedica kazni zbog kašnjenja izvođača u

fiksnu cijenu po jedinici proizvoda, ćava ili smanjuje.

đača radova kada je ilac odobriti izmjenu i iznos prihoda koji proizlazi iz nje, i

troškove koji se mogu pripisati aktivnostima iz ugovora o izgradnji i rasporediti na dati

ito može teretiti investitor –

izgradnji i koji se priznaju u

škovi prevoza postrojenja, opreme i materijala na gradilište, odnosno s gradilišta;

procijenjeni troškovi otklanjanja nedostataka u garantnom roku, uključujući očekivane

Troškovi koji se ne mogu pripisati ugovornoj aktivnosti ili koji se ne mogu rasporediti na uju iz troškova ugovora o izgradnji. Takvi troškovi obuhvataju:

nije specificirano u ugovoru,

Priru

– troškove istraživanja i razvoja

– amortizaciju postrojenja i opreme koja nije u funkciji i koja nije korišodređenog ugovora.

Priznavanje prihoda i rashoda po osnovu ugovora o izgradnji vrši se kada se pouzdano procijeni da su nastali ugovoreni prihodi i rashodi. Visina prihoda i rashoda utvrstepenom izvršenja ugovora o izgradnji na datum izvršenja.

Priznavanje prihoda i rashoda prema stepenu izvršenosti ugovora o izgradnji metodom stepena završenostitroškovima ugovora koji su nastali u postizanju stepena dovršenosti. Kao rezultat ovog sučeljavanja imamo za posljedicu da su prihodi, rashodi i dobit u izvještajnom periodu proizvod izvršenih radova. Ova metoda pruža korisne informacije o obimu realizacije ugovorenih aktivnosti i učinku tokom izvještajnog perioda.

Cilj ovog standarda je propisivanje napitanje računovodstvenog evidentiranja zaliha je odrenabavke zaliha, koje se vode u evidenciji kao sredstvo do momenta njihove potrošnsa ciljem stvaranja prihoda. U ovom standardu se daju smjernice za utvr– nabavne vrijednosti zaliha i naknadnog priznavanja rashoda do neto ostvarive vrijednosti. Zalihe su sredstva u obliku materijala ili sirovina, kdistribuirana u toku procesa pružanja usluga, kao i materijal koji se drži radi dalje prodaje ili distribucije.

Neto ostvariva vrijednost je procijenjena prodajna cijena materijala u toku redovnog poslovanja, umanjena za procijenjene troškove dovršavanja i procijenjene troškove neophodne za realizaciju prodaje, razmjene ili distribucije. Praktiprocjenjuje da može ostvariti od prodaje zaliha u redovnom postupku. Osnovni cizaliha do nivoa neto ostvarive vrijednosti jeste da se uspostavi racionalan odnos prema zalihama, jer zalihe ako su zastarjele ili oštemože se desiti da se neće moći nadoknaditi nabavna vrijeponašati obazrivo i vršiti svođenje zaliha ispod njihove nabavne vrijednosti do nivoa neto ostvarive cijene, jer se na ovaj naprocjenjivati po iznosima višim upotrebom.

Zalihe u javnom sektoru mogu biti klasifikovane na:

• potrošna materijalna sredstva;

• matrijal za održavanje;

• rezervne djelove za postrojenja i opremu;

• municiju;

• strateške rezerve (na prim

• poštanski materijal koji se drži radi prodaje (na primjer poštanske marke);

• zemljište i i druge nekretnine koje se drže radi dalje prodaje.


~ 39 ~

troškove istraživanja i razvoja čije nadoknađivanje nije određeno ugovorom, i

amortizaciju postrojenja i opreme koja nije u funkciji i koja nije korišć

i rashoda po osnovu ugovora o izgradnji vrši se kada se pouzdano procijeni da su nastali ugovoreni prihodi i rashodi. Visina prihoda i rashoda utvrđuje se u skladu sa stepenom izvršenja ugovora o izgradnji na datum izvršenja.

prema stepenu izvršenosti ugovora o izgradnji metodom stepena završenosti. Prema ovoj metodi, prihodi ugovora su

ugovora koji su nastali u postizanju stepena dovršenosti. Kao rezultat ovog jedicu da su prihodi, rashodi i dobit u izvještajnom periodu proizvod

izvršenih radova. Ova metoda pruža korisne informacije o obimu realizacije ugovorenih inku tokom izvještajnog perioda.

MRS-JS 12 – Zalihe

Cilj ovog standarda je propisivanje načina računovodstvenog obuhvatanja zaliha. Osnovno unovodstvenog evidentiranja zaliha je određivanje iznosa izdataka po osnovu

nabavke zaliha, koje se vode u evidenciji kao sredstvo do momenta njihove potrošnsa ciljem stvaranja prihoda. U ovom standardu se daju smjernice za utvrđivanje cijene koštanja

nabavne vrijednosti zaliha i naknadnog priznavanja rashoda do neto ostvarive vrijednosti. Zalihe su sredstva u obliku materijala ili sirovina, koja će biti utrošena u procesu proizvodnje ili distribuirana u toku procesa pružanja usluga, kao i materijal koji se drži radi dalje prodaje ili

Neto ostvariva vrijednost je procijenjena prodajna cijena materijala u toku redovnog umanjena za procijenjene troškove dovršavanja i procijenjene troškove neophodne

za realizaciju prodaje, razmjene ili distribucije. Praktično, to je iznos koji entitet oprocjenjuje da može ostvariti od prodaje zaliha u redovnom postupku. Osnovni cizaliha do nivoa neto ostvarive vrijednosti jeste da se uspostavi racionalan odnos prema zalihama, jer zalihe ako su zastarjele ili oštećene ili je došlo do pada njihovih prodajnih cijena,

ći nadoknaditi nabavna vrijednost. Praksa je pokazala da se treba đenje zaliha ispod njihove nabavne vrijednosti

do nivoa neto ostvarive cijene, jer se na ovaj način ostvaruje princip da imovinu ne treba od iznosa čije se ostvarivanje očekuje njenom prodajom ili

Zalihe u javnom sektoru mogu biti klasifikovane na:

potrošna materijalna sredstva;

rezervne djelove za postrojenja i opremu;

strateške rezerve (na primjer energetske rezerve);

poštanski materijal koji se drži radi prodaje (na primjer poštanske marke);

zemljište i i druge nekretnine koje se drže radi dalje prodaje.

eno ugovorom, i

amortizaciju postrojenja i opreme koja nije u funkciji i koja nije korišćena za izvršenje

i rashoda po osnovu ugovora o izgradnji vrši se kada se pouzdano procijeni đuje se u skladu sa

prema stepenu izvršenosti ugovora o izgradnji često se naziva . Prema ovoj metodi, prihodi ugovora sučeljavaju se s

ugovora koji su nastali u postizanju stepena dovršenosti. Kao rezultat ovog jedicu da su prihodi, rashodi i dobit u izvještajnom periodu proizvod

izvršenih radova. Ova metoda pruža korisne informacije o obimu realizacije ugovorenih

unovodstvenog obuhvatanja zaliha. Osnovno ivanje iznosa izdataka po osnovu

nabavke zaliha, koje se vode u evidenciji kao sredstvo do momenta njihove potrošnje ili prodaje đivanje cijene koštanja

nabavne vrijednosti zaliha i naknadnog priznavanja rashoda do neto ostvarive vrijednosti. e biti utrošena u procesu proizvodnje ili

distribuirana u toku procesa pružanja usluga, kao i materijal koji se drži radi dalje prodaje ili

Neto ostvariva vrijednost je procijenjena prodajna cijena materijala u toku redovnog umanjena za procijenjene troškove dovršavanja i procijenjene troškove neophodne

no, to je iznos koji entitet očekuje i procjenjuje da može ostvariti od prodaje zaliha u redovnom postupku. Osnovni cilj procjene zaliha do nivoa neto ostvarive vrijednosti jeste da se uspostavi racionalan odnos prema

ene ili je došlo do pada njihovih prodajnih cijena, dnost. Praksa je pokazala da se treba

enje zaliha ispod njihove nabavne vrijednosti – cijene koštanja, in ostvaruje princip da imovinu ne treba

ekuje njenom prodajom ili

poštanski materijal koji se drži radi prodaje (na primjer poštanske marke);

Priru

Odmjeravanje zaliha materijala

Vrijednost zaliha materijala odmjerava se i u rakoštanja ili neto ostvarljivoj vrijednosti, a u slutransakcija razmjene, na primjer materijal dobijen po osnovu donacija, njihova nabavna vrijednost se odmjerava po fer vrijednosti na dan sticanja.

Prilikom izrade kalkulacije za utvrnabavne vrijednosti zaliha gotovih proizvoda treba obuhvatiti sve troškove nabavke, troškove konverzije, i druge troškove nastale u procesukonkretnog entiteta.

Troškovi nabavke zaliha obuhvataju nabavnu cijenu materijala, uvozne dažbine i druge poreze, osim onih koje entitet može kasnije da nadoknadi od poreskog organa, kao i transportne, manipulativne i druge troškove koji se direktno mogu pripisati nabavci gotove robe, materijala i sirovina.

Troškovi konverzije nastaju prvenstveno u proizvodnom procesu gdje se vrši stvaranje novih gotovih proizvoda. Ovi troškovi obuhvataju troškove direktno vezane zkao što je direktni rad u proizvodnji. Konverzije takotroškova i varijabilnih opštih troškova proizvodnje, koji su vezani za proces proizvodnje gotovih proizvoda. Pod fiksnim troškovima protroškove proizvodnje koji su relativno konstantni bez obzira na obim proizvodnje, kao što je trošak amortizacije i održavanje zgra

Varijabilni opšti troškovi proizvodnje su direktno ili su u direktnoj zavisnosti od obima proizvodnje, kao što je indirektan materijal i indirektan rad, primjera radi pogonska režija bavi se održavanjem opreme i visina njihovih troškova zavisi od obima proizvodnje.

Raspored opštih fiksnih troškova proizvodnje na troškove konverzije vrši se na osnovu optimalne proizvodne sposobnosti kapaciteta. korišćenje opreme koje omogućtroškove po jedinici proizvoda, što znanajracionalniju proizvodnju za koju se ou normalnim uslovima. Iznos opštih fiksnih trojedinicu proizvodnje bez obzira na obim proizvodnje, što znanižeg obima proizvodnje ili neiskoriš

Varijabilni opšti troškovi proizvodnje rasporestvarnog korišćenja proizvodnih kapaciteta.

Metode obračuna troškova po osnovu izlazne vrijednosti zaliha

U momentu izdavanja zaliha materijala sa skladišta u procesu proizvodnje stvaraju se troškovi koji čine sastavni dio cijene koštanja, odnosno nabavne cijene. Odmjeravanje cijene koštanja nabavne cijene vrši se uz primjenu metode standardne cijene koštanjaprva izlazna“ – FIFO metoda i metode prosje

Utvrđivanje cijene koštanja, odnosno natroškova materijala pokazuje koliko bi troškovi po jedinici proizvoda treba


~ 40 ~

Odmjeravanje zaliha materijala

Vrijednost zaliha materijala odmjerava se i u računovodsvu se priznaje po cijeni nižoj od cijene koštanja ili neto ostvarljivoj vrijednosti, a u slučaju kad se zalihe stiču kroz transakciju koja nije transakcija razmjene, na primjer materijal dobijen po osnovu donacija, njihova nabavna

r vrijednosti na dan sticanja.

kalkulacije za utvrđivanje cijene koštanja gotovih proizvodanabavne vrijednosti zaliha gotovih proizvoda treba obuhvatiti sve troškove nabavke, troškove konverzije, i druge troškove nastale u procesu dovođenja zaliha u konkretno stanje i kod

Troškovi nabavke zaliha obuhvataju nabavnu cijenu materijala, uvozne dažbine i druge poreze, osim onih koje entitet može kasnije da nadoknadi od poreskog organa, kao i transportne,

ne i druge troškove koji se direktno mogu pripisati nabavci gotove robe, materijala i

Troškovi konverzije nastaju prvenstveno u proizvodnom procesu gdje se vrši stvaranje novih gotovih proizvoda. Ovi troškovi obuhvataju troškove direktno vezane za jedinice proizvodnje, kao što je direktni rad u proizvodnji. Konverzije takođe obuhvataju sistematski raspored fiksnih troškova i varijabilnih opštih troškova proizvodnje, koji su vezani za proces proizvodnje gotovih proizvoda. Pod fiksnim troškovima proizvodnje podrazumijevamo one indirektne troškove proizvodnje koji su relativno konstantni bez obzira na obim proizvodnje, kao što je trošak amortizacije i održavanje zgrada i troškovi upravne administracije.

Varijabilni opšti troškovi proizvodnje su indirektni troškovi proizvodnje koji se mijenjaju direktno ili su u direktnoj zavisnosti od obima proizvodnje, kao što je indirektan materijal i indirektan rad, primjera radi pogonska režija bavi se održavanjem opreme i visina njihovih

bima proizvodnje.

fiksnih troškova proizvodnje na troškove konverzije vrši se na osnovu optimalne proizvodne sposobnosti kapaciteta. Optimalno iskorišćenje kapaciteta je takvo

enje opreme koje omogućava da se ostvari što veći obim proizvodnje uz što manje troškove po jedinici proizvoda, što znači da optimalni proizvodni kapaciteti predstavljaju najracionalniju proizvodnju za koju se očekuje da će biti ostvarena u okviru već

. Iznos opštih fiksnih troškova se ravnomjerno rasporejedinicu proizvodnje bez obzira na obim proizvodnje, što znači da se ne povenižeg obima proizvodnje ili neiskorišćenog proizvodnog kapaciteta.

Varijabilni opšti troškovi proizvodnje raspoređuju se na svaku jedinicu proizvodnje na osnovu enja proizvodnih kapaciteta.


U momentu izdavanja zaliha materijala sa skladišta u procesu proizvodnje stvaraju se troškovi ine sastavni dio cijene koštanja, odnosno nabavne cijene. Odmjeravanje cijene koštanja

nabavne cijene vrši se uz primjenu metode standardne cijene koštanja, metode „prva ulazna FIFO metoda i metode prosječna ponderisana cijena.

ivanje cijene koštanja, odnosno nabavne cijene primjenom standardne metode iskazivanja troškova materijala pokazuje koliko bi troškovi po jedinici proizvoda trebalo da iznose u datim

e priznaje po cijeni nižoj od cijene u kroz transakciju koja nije

transakcija razmjene, na primjer materijal dobijen po osnovu donacija, njihova nabavna

ivanje cijene koštanja gotovih proizvoda, odnosno nabavne vrijednosti zaliha gotovih proizvoda treba obuhvatiti sve troškove nabavke, troškove

enja zaliha u konkretno stanje i kod

Troškovi nabavke zaliha obuhvataju nabavnu cijenu materijala, uvozne dažbine i druge poreze, osim onih koje entitet može kasnije da nadoknadi od poreskog organa, kao i transportne,

ne i druge troškove koji se direktno mogu pripisati nabavci gotove robe, materijala i

Troškovi konverzije nastaju prvenstveno u proizvodnom procesu gdje se vrši stvaranje novih a jedinice proizvodnje,

e obuhvataju sistematski raspored fiksnih troškova i varijabilnih opštih troškova proizvodnje, koji su vezani za proces proizvodnje

izvodnje podrazumijevamo one indirektne troškove proizvodnje koji su relativno konstantni bez obzira na obim proizvodnje, kao što je

indirektni troškovi proizvodnje koji se mijenjaju direktno ili su u direktnoj zavisnosti od obima proizvodnje, kao što je indirektan materijal i indirektan rad, primjera radi pogonska režija bavi se održavanjem opreme i visina njihovih

fiksnih troškova proizvodnje na troškove konverzije vrši se na osnovu enje kapaciteta je takvo

izvodnje uz što manje optimalni proizvodni kapaciteti predstavljaju

e biti ostvarena u okviru većeg broja perioda škova se ravnomjerno raspoređuju na svaku

i da se ne povećavaju usljed

svaku jedinicu proizvodnje na osnovu


U momentu izdavanja zaliha materijala sa skladišta u procesu proizvodnje stvaraju se troškovi ine sastavni dio cijene koštanja, odnosno nabavne cijene. Odmjeravanje cijene koštanja –

, metode „prva ulazna

ne metode iskazivanja lo da iznose u datim

Priru

proizvodno-tehničkim uslovima. Standardni trošak je oblik unaprijed odremože definisati i kao planski trošak, koji se utvrplaniraju se na temelju podataka iz prethodnopolazi se od teoretski najniže moguupoređivanja sa stvarnim troškovima i preduzimanja mjera na poveposlovanja.

Metoda „prva ulazna prva izlazna“ koje su prve kupljene biti prve izdate u proizvodnju ili prodate, iz koje ostaju na zalihama na kraju perioda, posljednje nabavljene ili proizvedene.

Prema metodi prosječne ponderisane cijene, obrana osnovu ponderisanog prosjeka cijene koštanja slikoštanja sličnih stavki kupljenih ili proizvedenih tokom datog perioda. Prosjek sizračunavati periodično ili prilikom primanja svake naredne isporuke, zavisno od okolnosti u samom entitetu.

Cilj ovog standarda je da propiše, za korisnike i davaoce lizinga, odgovarajupolitike i objelodanjivanja, koje se primjenjuju u vezi sa finansijskim i poslovnim lizingom od strane davaoca – zakupodavca i korisnika lizinga

Lizing je ugovor kojim davalac pravo korišćenja sredstva, u zamjenu za plaperiod.

Klasifikacija lizinga na finansijski i poslovni zasniva se na tome u kojoj mjeri rizici i koristi koji su svojstveni vlasništvu nadzakupodavcu ili korisniku lizinga se klasifikacija lizinga.

Finansijski lizing je lizing kojim se suštinski prenose svi rizici i koristi koji pvlasništva nad zakupljenim sredstvom od davaoca zakupca. Potpisivanjem ugovora i isporukom zakupljenog sredstva, zakupodavac prenosi ekonomsko vlasništvo (pravo korišmože prenijeti tek nakon isteka ugovora o lizingu, nakon uplate posljednje rate i to po cijeni koja je značajno niža od fer vrijednosti, što znakonačno prenijeto.

Poslovni lizing je vrsta lizinga u kojemna vlasništvo nad zakupljenim sredstvompravno vlasništvo nad zakupljenim sredstvom, dok korišćenja. Nakon isteka ugovora, zakupljeno sredstvo se vra

U praksi se često dešava da se sklopi ugovor o lizingu izmeprimjer, javni sektor izgradi autosektor daje lizing (sa ili bez opcije otkupa saobralizingu se obaveže da održava auto


~ 41 ~

kim uslovima. Standardni trošak je oblik unaprijed određenog troška, pa se može definisati i kao planski trošak, koji se utvrđuje po jedinici proizvoda. Standardni troškovi planiraju se na temelju podataka iz prethodnog razdoblja i kod utvrđivanja njihovog iznosa polazi se od teoretski najniže moguće visine po jedinici proizvoda, a sve u cilju pra

ivanja sa stvarnim troškovima i preduzimanja mjera na poveć

va izlazna“ – FIFO metod polazi od pretpostavke da koje su prve kupljene biti prve izdate u proizvodnju ili prodate, iz čega proizilazi da su stavke, koje ostaju na zalihama na kraju perioda, posljednje nabavljene ili proizvedene.

ne ponderisane cijene, obračun cijene koštanja svake stavke odrena osnovu ponderisanog prosjeka cijene koštanja sličnih stavki na početku perioda i cijene

nih stavki kupljenih ili proizvedenih tokom datog perioda. Prosjek sno ili prilikom primanja svake naredne isporuke, zavisno od okolnosti u

MRS-JS 13 – Lizing

Cilj ovog standarda je da propiše, za korisnike i davaoce lizinga, odgovarajuće raja, koje se primjenjuju u vezi sa finansijskim i poslovnim lizingom od

zakupodavca i korisnika lizinga – zakupca.

Lizing je ugovor kojim davalac – zakupodavac lizinga prenosi na korisnika lizinga enja sredstva, u zamjenu za plaćanje jedne ili više rata, za dogovoreni vremenski

Klasifikacija lizinga

Klasifikacija lizinga na finansijski i poslovni zasniva se na tome u kojoj mjeri rizici i koristi koji su svojstveni vlasništvu nad sredstvom koje je uzeto u lizing pripadaju davaocu zakupodavcu ili korisniku lizinga – zakupcu. Na početku, prilikom sklapanja ugovora definiše

je lizing kojim se suštinski prenose svi rizici i koristi koji pnad zakupljenim sredstvom od davaoca – zakupodavca na korisnika

Potpisivanjem ugovora i isporukom zakupljenog sredstva, zakupodavac prenosi ekonomsko vlasništvo (pravo korišćenja) nad zakupljenim sredstvom, dok se pmože prenijeti tek nakon isteka ugovora o lizingu, nakon uplate posljednje rate i to po cijeni

ajno niža od fer vrijednosti, što znači da pravo vlasništva može, ali ne mora, biti

ga u kojem se suštinski ne prenose svi rizici i koristina vlasništvo nad zakupljenim sredstvom. U ovom slučaju, davalac – zakupodavac zadržava pravno vlasništvo nad zakupljenim sredstvom, dok korisnik lizinga – zakupac ima samo pravo

enja. Nakon isteka ugovora, zakupljeno sredstvo se vraća davaocu – zakupodavcu.

esto dešava da se sklopi ugovor o lizingu između javnog i privatnog sektora. Na primjer, javni sektor izgradi auto-put i isti iznajmi privatnom sektoru pod uslovom da privatni sektor daje lizing (sa ili bez opcije otkupa saobraćajnice). Privatni sektor na osnovu ugovora o lizingu se obaveže da održava auto-put, uključujući redovno unapređenje i kontrolu saobra

đenog troška, pa se uje po jedinici proizvoda. Standardni troškovi

ivanja njihovog iznosa e visine po jedinici proizvoda, a sve u cilju praćenja i

ivanja sa stvarnim troškovima i preduzimanja mjera na povećanju efektivnosti

FIFO metod polazi od pretpostavke da će stavke zaliha ega proizilazi da su stavke,

koje ostaju na zalihama na kraju perioda, posljednje nabavljene ili proizvedene.

un cijene koštanja svake stavke određuje se četku perioda i cijene

nih stavki kupljenih ili proizvedenih tokom datog perioda. Prosjek se može no ili prilikom primanja svake naredne isporuke, zavisno od okolnosti u

će računovodstvene ja, koje se primjenjuju u vezi sa finansijskim i poslovnim lizingom od

zakupodavac lizinga prenosi na korisnika lizinga – zakupca anje jedne ili više rata, za dogovoreni vremenski

Klasifikacija lizinga na finansijski i poslovni zasniva se na tome u kojoj mjeri rizici i koristi sredstvom koje je uzeto u lizing pripadaju davaocu –

etku, prilikom sklapanja ugovora definiše

je lizing kojim se suštinski prenose svi rizici i koristi koji proizlaze iz zakupodavca na korisnika lizinga –

Potpisivanjem ugovora i isporukom zakupljenog sredstva, zakupodavac prenosi enja) nad zakupljenim sredstvom, dok se pravo vlasništva

može prenijeti tek nakon isteka ugovora o lizingu, nakon uplate posljednje rate i to po cijeni ravo vlasništva može, ali ne mora, biti

se suštinski ne prenose svi rizici i koristi koji se odnose zakupodavac zadržava

zakupac ima samo pravo zakupodavcu.

u javnog i privatnog sektora. Na privatnom sektoru pod uslovom da privatni

ajnice). Privatni sektor na osnovu ugovora o enje i kontrolu saobraćaja.

Priru

Računovodstveno obuhvatanje lizinga vrši se na osnovu ugovora o lizingu i dokumentacije koja se izdaje na osnovu ugovora.

Na osnovu ugovora o finasijskom lizingu sredstvo i obaveze koje su predmet lizinga računovodstveno se prikazuju u bilansu stanja kod korisnika lizinga pasivi, dok davalac lizinga – zakupodavac isknjižava sredstva iz evidencije i vrši priznanje potraživanja i prihoda po osnovu lizingajednake fer vrijednosti imovine koja je predmjefinansijskog lizinga izdaje se faktura odmah nakon aktiviranja ugovora. Faktura ukljuobavezu: glavnica + zakupnina po ugovoru + ukupni PDV (PDV na zakupljeno sredstvo i PDV na kamatu). Na osnovu podataka, lizinga u bilans stanja. Shodno tome, sredstvo obaveza po osnovu lizinga biti proknjižena u pasivi. Finansijski trošak po osnovu lizingaalocirati na sve periode tokom trajanja lizinga, tako da se ostvaruje konstantna periodikamata na preostali saldo obaveze.

Na sredstva koja su predmet lizinga vrši se obravjerovatnoća da će korisnik lizingasredstvo treba u potpunosti amortizovati u periodu trajanja lizinga, odnosno u periodu kraod vijeka trajanja sredstva.

Korisnik lizinga – zakupac prima mjeseposlovnog lizinga. Faktura pokazuje neto vrijednost + PDV. Neto vrijednost obuhvata otplatu glavnice + kamatu za period na koji se odnosi. Mjesekorisnika lizinga – zakupca knjiže se i prikazuju kao oosnovu plaćenog lizinga u bilansu uspjeha.

MRS-JS 14 – Događaji nakon datuma izvještavanja

Cilj ovog standarda je da propiše sluizvještaje po osnovu događajainformacija koje entitet vrši nakon datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za objavljivanje.

Događaji poslije izvještajnog perioda

Događaji poslije izveštajnog perioda mogu biti pozitivni i periodu od posljednjeg dana izvještajnog perioda na koji se odnosi finansijski izvještaj i datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za objavljivanje. Datum odobrenja za objavljivanje finansijskih izvještaja je datum kada su finansijski izvili organa koji je nadležan. Primjera radi, Ministarstvo finansija priprema nacrt Zakona o završnom računu budžeta Crne Gore do 1. juna i dostavlja ga Vladi Crne Gore radi utvrpredloga zakona. Vlada predlog zakona dostavlja Skupštini Crne Gore do kraja septembra. Skupština do kraja godine usvaja Zakon o završnom rapredaje Skupštini od strane Vlade predloga Zakona o završnom rarevizorska institucija vrši reviziju završnog rasaznanja o budžetu i stanju imovine i, ukoliko utvrdi, ukazuje na uzroke i posljedice bitnih nedostataka i nepravilnosti i predlaže mjere za njihovo otklanjanjeusvaja Zakon o završnom računu i izvještaj Državne revizorske institucije o reviziji završnog računa. U periodu od donošenja predloga Zakona o završnom ra


~ 42 ~

tanje lizinga vrši se na osnovu ugovora o lizingu i dokumentacije koja

Na osnovu ugovora o finasijskom lizingu sredstvo i obaveze koje su predmet lizinga unovodstveno se prikazuju u bilansu stanja kod korisnika lizinga – zakupca

zakupodavac isknjižava sredstva iz evidencije i vrši priznanje potraživanja i prihoda po osnovu lizinga. Sredstva i obaveze prikazuju se u iznosima koje su jednake fer vrijednosti imovine koja je predmjer lizinga na početku lizinga. Prilikom realizacije finansijskog lizinga izdaje se faktura odmah nakon aktiviranja ugovora. Faktura ukljuobavezu: glavnica + zakupnina po ugovoru + ukupni PDV (PDV na zakupljeno sredstvo i PDV

podataka, korisnik lizinga – zakupac će unijeti sredstvo koje je predmet lizinga u bilans stanja. Shodno tome, sredstvo će biti proknjiženo u aktivi, dok obaveza po osnovu lizinga biti proknjižena u pasivi. Finansijski trošak po osnovu lizingaalocirati na sve periode tokom trajanja lizinga, tako da se ostvaruje konstantna periodikamata na preostali saldo obaveze.

Na sredstva koja su predmet lizinga vrši se obračun amortizacije. Ukoliko ne postoji realna zinga – zakupac steći vlasništvo do kraja trajanja lizinga, to

redstvo treba u potpunosti amortizovati u periodu trajanja lizinga, odnosno u periodu kra

zakupac prima mjesečnu fakturu za svoje obaveze koje se odnose po osnovu poslovnog lizinga. Faktura pokazuje neto vrijednost + PDV. Neto vrijednost obuhvata otplatu glavnice + kamatu za period na koji se odnosi. Mjesečne fakture za poslovni lizing kod

zakupca knjiže se i prikazuju kao obaveze u bilansu stanja i kao trošak po enog lizinga u bilansu uspjeha.

Događaji nakon datuma izvještavanja

Cilj ovog standarda je da propiše slučajeve u kojim entitet treba da koriguje svoje finansijske đaja nastalih poslije izvještajnog perioda i objelodanjivanje

informacija koje entitet vrši nakon datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za

Događaji poslije izvještajnog perioda

aji poslije izveštajnog perioda mogu biti pozitivni i negativni događperiodu od posljednjeg dana izvještajnog perioda na koji se odnosi finansijski izvještaj i datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za objavljivanje. Datum odobrenja za objavljivanje

kada su finansijski izvještaji odobreni od ovlašili organa koji je nadležan. Primjera radi, Ministarstvo finansija priprema nacrt Zakona o

unu budžeta Crne Gore do 1. juna i dostavlja ga Vladi Crne Gore radi utvrzakona. Vlada predlog zakona dostavlja Skupštini Crne Gore do kraja septembra.

Skupština do kraja godine usvaja Zakon o završnom računu budžeta. U periodu od 1. juna do predaje Skupštini od strane Vlade predloga Zakona o završnom računu Crne Gore, Državnarevizorska institucija vrši reviziju završnog računa i daje Skupštini Crne Gore pregled svojih saznanja o budžetu i stanju imovine i, ukoliko utvrdi, ukazuje na uzroke i posljedice bitnih nedostataka i nepravilnosti i predlaže mjere za njihovo otklanjanje. Skupština istovremeno

čunu i izvještaj Državne revizorske institucije o reviziji završnog una. U periodu od donošenja predloga Zakona o završnom računu kojeg je Vlada donijela 1.

tanje lizinga vrši se na osnovu ugovora o lizingu i dokumentacije koja

Na osnovu ugovora o finasijskom lizingu sredstvo i obaveze koje su predmet lizinga upca i to u aktivi i u

zakupodavac isknjižava sredstva iz evidencije i vrši priznanje . Sredstva i obaveze prikazuju se u iznosima koje su

Prilikom realizacije finansijskog lizinga izdaje se faktura odmah nakon aktiviranja ugovora. Faktura uključuje punu obavezu: glavnica + zakupnina po ugovoru + ukupni PDV (PDV na zakupljeno sredstvo i PDV

e unijeti sredstvo koje je predmet e biti proknjiženo u aktivi, dok će dugoročna

obaveza po osnovu lizinga biti proknjižena u pasivi. Finansijski trošak po osnovu lizinga treba alocirati na sve periode tokom trajanja lizinga, tako da se ostvaruje konstantna periodična

un amortizacije. Ukoliko ne postoji realna do kraja trajanja lizinga, to

redstvo treba u potpunosti amortizovati u periodu trajanja lizinga, odnosno u periodu kraćem

e se odnose po osnovu poslovnog lizinga. Faktura pokazuje neto vrijednost + PDV. Neto vrijednost obuhvata otplatu

ne fakture za poslovni lizing kod baveze u bilansu stanja i kao trošak po

Događaji nakon datuma izvještavanja

ajeve u kojim entitet treba da koriguje svoje finansijske nastalih poslije izvještajnog perioda i objelodanjivanje

informacija koje entitet vrši nakon datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za

negativni događaji koji nastaju u periodu od posljednjeg dana izvještajnog perioda na koji se odnosi finansijski izvještaj i datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za objavljivanje. Datum odobrenja za objavljivanje

eštaji odobreni od ovlašćenog pojedinca ili organa koji je nadležan. Primjera radi, Ministarstvo finansija priprema nacrt Zakona o

unu budžeta Crne Gore do 1. juna i dostavlja ga Vladi Crne Gore radi utvrđivanja zakona. Vlada predlog zakona dostavlja Skupštini Crne Gore do kraja septembra.

unu budžeta. U periodu od 1. juna do unu Crne Gore, Državna

daje Skupštini Crne Gore pregled svojih saznanja o budžetu i stanju imovine i, ukoliko utvrdi, ukazuje na uzroke i posljedice bitnih

Skupština istovremeno unu i izvještaj Državne revizorske institucije o reviziji završnog

unu kojeg je Vlada donijela 1.

Priru

jula do donošenja zakona od strane Skupštine Cusvojen do 31. 12. tekuće godine za prethodnu godinu), nastali su odredatuma izvještavanja (usvajanje predloga Zakona od strane Vlade) i datuma odobravanja od strane Skupštine Crne Gore, odnlistu Crne Gore. U periodu izmeobjelodanjivanja konkretnog finansijskog izvještaja (završnog raposebno oni koji su proizašli iz revizije završnog rastrane Državne revizorske institucije za otklanjane utvrMinistarstvo finansija nakon datuma odobravanja, saglasno ovom standardu, po pravilu treba da sprovede preporuke Državne revizorske institucije radi otklanjanjanepravilnosti utvrđenih u postupku revizije.

Vrlo često se u praksi pojavljuje primjer sudskih sporova i korekcije dogasudskih rješenja nakon datuma izvještavanpriznata rezervisanja koja se odnose na taj sudski spor. Prema tome entitet koriguje iznose koji su već priznati u njegovim finansijskim izvještajima, kako bi se odrazili korektivni doganakon datuma izvještavanja, odnosno poslije izvještajnog perioda.

MRS-JS 15 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija

Ovaj standar usvojen je 2003. godine, menjegova sadržina prenesena u dva nova standardaprezentacija i MRS-JS 30 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje.

MRS-

Cilj ovog standarda je da propiše postupak rai njeno objelodanjivanje.

Pod investicionom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina (zemljište, objekat, dio objekta ili zemljišta) koju vlasnik koristi za ostvarivanje prihoda od zakupnine ili drži radi porasta vrijednosti kapitala, a ne radi kadministrativne svrhe ili dalje prodaje u toku redovnog poslovanja. Iz same definicije investicione imovine proizilazi razlika od pojma nekretnina, jer je nekretnina imovina koja se nalazi u posjedu vlasnika namijenjena za korišadministrativne djelatnosti. Prema tome, investiciona imovina se prihoda od zakupnine ili porasta vrijednosti imovine, stoga investiciona imovina stvara novtokove nezavisno od druge imovine entiteta.

Klasifikacija investicione imovine

Radi jasnijeg razumijevanja podjele pojmova izmesmislu ovog standarda dajemo nekoliko

• zemljište koje se čuva radi dugoroprodaje u toku redovnog poslovanja. Na primjer, zemljište sa kojim posjeduje univerzitet i čuva se radi uvevrijeme u budućnosti i zaraditi na toj transakciji;


~ 43 ~

jula do donošenja zakona od strane Skupštine Crne Gore (Zakon o završnom rae godine za prethodnu godinu), nastali su određeni doga

datuma izvještavanja (usvajanje predloga Zakona od strane Vlade) i datuma odobravanja od strane Skupštine Crne Gore, odnosno objavljivanja Zakona o završnom računu u Službenom listu Crne Gore. U periodu između datuma izvještavanja i datuma odobravanja i objelodanjivanja konkretnog finansijskog izvještaja (završnog računa) desili su se doga

iz revizije završnog računa, a odnose se na predložene mjere od strane Državne revizorske institucije za otklanjane utvrđenih nedostataka. Vlada, odnosno

stvo finansija nakon datuma odobravanja, saglasno ovom standardu, po pravilu treba da e preporuke Državne revizorske institucije radi otklanjanja bitnih nedostataka i

enih u postupku revizije.

esto se u praksi pojavljuje primjer sudskih sporova i korekcije dogasudskih rješenja nakon datuma izvještavanja. U ovom slučaju entitet korigije sva prethodno priznata rezervisanja koja se odnose na taj sudski spor. Prema tome entitet koriguje iznose koji

priznati u njegovim finansijskim izvještajima, kako bi se odrazili korektivni dogavještavanja, odnosno poslije izvještajnog perioda.

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija

Ovaj standar usvojen je 2003. godine, međutim 2009. godine stavljen je van snage, jer je njegova sadržina prenesena u dva nova standarda i to MRS-JS 28 – Finansijski instrumenti:

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje.

-JS 16 – Investiciona imovina

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je da propiše postupak računovodstvenog obuhvatanja investicione imovine

Pod investicionom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina (zemljište, objekat, dio objekta ili zemljišta) koju vlasnik koristi za ostvarivanje prihoda od zakupnine ili drži radi porasta vrijednosti kapitala, a ne radi korišćenja u proizvodnji dobara ili usluga ili u administrativne svrhe ili dalje prodaje u toku redovnog poslovanja. Iz same definicije investicione imovine proizilazi razlika od pojma nekretnina, jer je nekretnina imovina koja se

namijenjena za korišćenje u proizvodnji ili za obavljanje uslužne ili administrativne djelatnosti. Prema tome, investiciona imovina se čuva sa ciljem ostvarivanja prihoda od zakupnine ili porasta vrijednosti imovine, stoga investiciona imovina stvara novtokove nezavisno od druge imovine entiteta.

Klasifikacija investicione imovine

Radi jasnijeg razumijevanja podjele pojmova između investicione imovine i nekretnina u smislu ovog standarda dajemo nekoliko primjera klasifikacije investicione imovine:

uva radi dugoročnog porasta vrijednosti imovine, ali ne i kratkoroprodaje u toku redovnog poslovanja. Na primjer, zemljište sa kojim posjeduje

uva se radi uvećanja vrijednosti, a koje se može prodati u odgovarajunosti i zaraditi na toj transakciji;

rne Gore (Zakon o završnom računu treba biti đeni događaji između

datuma izvještavanja (usvajanje predloga Zakona od strane Vlade) i datuma odobravanja od osno objavljivanja Zakona o završnom računu u Službenom

u datuma izvještavanja i datuma odobravanja i una) desili su se događaji,

una, a odnose se na predložene mjere od enih nedostataka. Vlada, odnosno

stvo finansija nakon datuma odobravanja, saglasno ovom standardu, po pravilu treba da bitnih nedostataka i

esto se u praksi pojavljuje primjer sudskih sporova i korekcije događaja po osnovu aju entitet korigije sva prethodno

priznata rezervisanja koja se odnose na taj sudski spor. Prema tome entitet koriguje iznose koji priznati u njegovim finansijskim izvještajima, kako bi se odrazili korektivni događaji

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje i prezentacija

utim 2009. godine stavljen je van snage, jer je Finansijski instrumenti:

unovodstvenog obuhvatanja investicione imovine

Pod investicionom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina (zemljište, objekat, dio objekta ili zemljišta) koju vlasnik koristi za ostvarivanje prihoda od zakupnine ili drži radi

enja u proizvodnji dobara ili usluga ili u administrativne svrhe ili dalje prodaje u toku redovnog poslovanja. Iz same definicije investicione imovine proizilazi razlika od pojma nekretnina, jer je nekretnina imovina koja se

enje u proizvodnji ili za obavljanje uslužne ili uva sa ciljem ostvarivanja

prihoda od zakupnine ili porasta vrijednosti imovine, stoga investiciona imovina stvara novčane

u investicione imovine i nekretnina u a klasifikacije investicione imovine:

nog porasta vrijednosti imovine, ali ne i kratkoročne prodaje u toku redovnog poslovanja. Na primjer, zemljište sa kojim posjeduje

anja vrijednosti, a koje se može prodati u odgovarajuće

Priru

• zemljište koje se čuva na neodreentitet nije odredio da će zemljište upotrebljavati kao imovinu koju koristi vlasnik, uključujući i korišćenje u okviru pružanjza potrebe sadašnjih i buduposlovanja, smatra se da se zemljište tretman investicione imovine;

• građevinski objekat koji se osnovi; i

• građevinski objekat koji se gradi ili priprema za budukretnina.

Osnovni uslovi da bi imovina dobila status buduća ekonomska korist, i kada se troškovi njenog pribavljanja ili fer vrijednost mogu pouzdano utvrditi.

Odmjeravanje

Knjigovodstvena vrijednost investicione imovine predstavlja iznos u kome je neko sredstvo priznato u izvještaju o finansijskom stanju. nabavnoj vrijednosti i po fer vrijednosti.

Nabavna vrijednosti kupljene investicione imovine obuhvata kupovnu cijenu i sve ostale zavisne troškove. Zavisne troškove usluge i sl.

Otuđenje

Investiciona imovina prestaje da se knjigovodstveno evidentira ili po otupovuče iz upotrebe, pa se ne očekuju nikakve buduod iste. Otuđenje se može ostvariti putem prodaje ili ugovaranja finansijskog lizinga.

Dobici ili gubici koji nastaju od otuneto primanja od otuđenja i knjigovodstvdeficitu u periodu otuđenja.

MRS-JS 17 –

Cilj ovog stаndаrdа je propisivаopreme uljučujući specijalnu vojnu opremu i infrastrukturna sredstva, kako bi korisnici finansijskih izvještaja mogli da se upoznaju o stanju i promjenama (povenekretninаma, postrojenju i opremi. Osnovnevidentirаnjem nekretninа postrojenjknjigovodstvene vrijednosti i troškovi

Prizn

Priznаvаnje nabavne vrijednosti nekretninsljedeći uslovi:


~ 44 ~

uva na neodređeno vrijeme za buduću upotrebu, na primjer ukoliko entitet nije odredio da će zemljište upotrebljavati kao imovinu koju koristi vlasnik,

enje u okviru pružanja usluga, kao što su usluge nacionalnih parkova za potrebe sadašnjih i budućih generacija, ili radi kratkoročne prodaje u toku redovnog poslovanja, smatra se da se zemljište čuva radi uvećanja vrijednosti imovine i ima tretman investicione imovine;

nski objekat koji se čuva i koji je dat u zakup eksternim stranama na tržišnoj

evinski objekat koji se gradi ili priprema za buduću upotrebu kao investiciona n

Osnovni uslovi da bi imovina dobila status investicione imovine jesu da se od nje oa ekonomska korist, i kada se troškovi njenog pribavljanja ili fer vrijednost mogu

Odmjeravanje investicione imovine

Knjigovodstvena vrijednost investicione imovine predstavlja iznos u kome je neko sredstvo nato u izvještaju o finansijskom stanju. Vrijednost investicione imovine utvr

nabavnoj vrijednosti i po fer vrijednosti.

Nabavna vrijednosti kupljene investicione imovine obuhvata kupovnu cijenu i sve ostale zavisne troškove. Zavisne troškove čine troškovi transporta, konsultantske usluge, advokatske

Otuđenje investicione imovine

Investiciona imovina prestaje da se knjigovodstveno evidentira ili po otuđenju ili kada se trajno čekuju nikakve buduće ekonomske koristi ili uslužni potencijal

se može ostvariti putem prodaje ili ugovaranja finansijskog lizinga.

Dobici ili gubici koji nastaju od otuđenja investicione imovine se utvrđuju kao razlika izmeenja i knjigovodstvene vrijednosti sredstva i priznaju se suficitu ili

– Nekretnine, postrojenjа i opremа

аnje rаčunovodstvenog obuhvаtаnjа nekretnini specijalnu vojnu opremu i infrastrukturna sredstva, kako bi korisnici

finansijskih izvještaja mogli da se upoznaju o stanju i promjenama (povećanju i smanjenju) na ma, postrojenju i opremi. Osnovnа pitаnjа u vezi sа r

postrojenjа i opreme su: priznаvаnje, utvrđknjigovodstvene vrijednosti i troškovi аmortizаcije koji se u vezi sа njimа prizn

Priznаvаnje nabavne vrijednosti

nje nabavne vrijednosti nekretninа, postrojenjа i opreme vrši se

u upotrebu, na primjer ukoliko e zemljište upotrebljavati kao imovinu koju koristi vlasnik,

a usluga, kao što su usluge nacionalnih parkova ne prodaje u toku redovnog

anja vrijednosti imovine i ima

uva i koji je dat u zakup eksternim stranama na tržišnoj

u upotrebu kao investiciona ne-

da se od nje očekuje a ekonomska korist, i kada se troškovi njenog pribavljanja ili fer vrijednost mogu

Knjigovodstvena vrijednost investicione imovine predstavlja iznos u kome je neko sredstvo Vrijednost investicione imovine utvrđuje se po

Nabavna vrijednosti kupljene investicione imovine obuhvata kupovnu cijenu i sve ostale e troškovi transporta, konsultantske usluge, advokatske

đenju ili kada se trajno ke koristi ili uslužni potencijal

se može ostvariti putem prodaje ili ugovaranja finansijskog lizinga.

uju kao razlika između ene vrijednosti sredstva i priznaju se suficitu ili

nekretninа, postrojenjа i i specijalnu vojnu opremu i infrastrukturna sredstva, kako bi korisnici

ćanju i smanjenju) na rаčunovodstvenim

nje, utvrđivаnje njihove priznаju.

i opreme vrši se аko su ispunjeni

Priru

� očekuje se dа će konkretnperiodu dužem od jednog izvještajnog perioda i postoji izvjesnost prilivkoristi povezаnih sа konkretnim sredstvom; i

� nаbаvnа vrijednost/cijenаpouzdаno odmjeriti – utvrditi.

Nаbаvnа vrijednost se sаstoji od njest direktno pripisive troškove dovo

Nabavna vrijednost pojedinačne stavke nekretninstandardom sastoji se od:

• njegove nabavne cijene, ukljurefundira, nakon odbijanja trgova

• bilo kakvih troškova direktno pripisivih dovopotrebe za njegovo funkcionisanje;

• početne procjene troškova demontiranja i uklanjanja ugrana kome se ono nalazi, što predstavlja obavezu koju entitet preuzima.

Direktni troškovi koji se pripisuju nabavnoj vrijednosti su:

• troškovi primanja zaposlenih koji se javljaju direktno uz izgradnju ili sticanje date nekretnine, postrojenj

• troškovi pripreme radnog prostora;

• troškovi isporuke i rukovanja;

• troškovi instaliranja i montaže;

• troškovi testiranja ispravnosti sredstva i

• naknade stručnjaka date za izradu projekata, odabir i sli

Nаknаdni izdаci u vidu rezervnih djelova i prilikom nabavke, a kao rashodi prilikom upotrebe. Meprimjer motor za lokomotivu, i propratna oprema kvalifikuju se kao postrojenjuslovom da entitet očekuje da će ih upotrebljavati duže od jednog izvještajnog perioda.

Vođenje knjigovodstvene vrijednosti nekretnin

Početno vrednovаnje svake stаvrijednosti. Vrednovаnje nаkon porаčunovodstvenom politikom, po modelu nprimjenjuje tu politiku na cijelu grupu nekretnin

Model nаbаvne vrijednosti podrnаbаvnoj vrijednosti umаnjenoj po osnovu аkumulirаnih gubitаkа po osnovu obezvre

Vođenje knjigovodstvene evidencije nekretninrevаlorizаcije, nаkon početnog prizn


~ 45 ~

e konkretnа mаterijаlnа sredstvа biti u upotrebi u poslovne svrhe u periodu dužem od jednog izvještajnog perioda i postoji izvjesnost priliv

konkretnim sredstvom; i

а koštаnjа konkretnog sredstvа ili fer vrijednost može se utvrditi.

stoji od nаbаvne cijene, uvećаne zа sve zаvisne troškove nroškove dovođenja sredstava u stanje funkcionalne pripravnosti

čne stavke nekretninа, postrojenjа i opreme u skladu sa ovim

njegove nabavne cijene, uključujući uvozne dažbine i poreze na promet koji se refundira, nakon odbijanja trgovačkih diskonta i rabata;

bilo kakvih troškova direktno pripisivih dovođenju tog sredstva na lokaciju i u stanju potrebe za njegovo funkcionisanje;

etne procjene troškova demontiranja i uklanjanja ugrađenog sredstva i ona kome se ono nalazi, što predstavlja obavezu koju entitet preuzima.

Direktni troškovi koji se pripisuju nabavnoj vrijednosti su:

troškovi primanja zaposlenih koji se javljaju direktno uz izgradnju ili sticanje date а i opreme;

troškovi pripreme radnog prostora;

troškovi isporuke i rukovanja;

troškovi instaliranja i montaže;

troškovi testiranja ispravnosti sredstva i

njaka date za izradu projekata, odabir i slično.

ci u vidu rezervnih djelova i opreme za servisiranje obično se knjiže kao zalihe prilikom nabavke, a kao rashodi prilikom upotrebe. Međutim, glavni rezervni djelovi kao na primjer motor za lokomotivu, i propratna oprema kvalifikuju se kao postrojenj

će ih upotrebljavati duže od jednog izvještajnog perioda.

Vođenje knjigovodstvene vrijednosti nekretninа, postrojenj

аvke nekretninа, postrojenjа i opreme vrši se po nkon početnog priznаvаnjа vrši se u sklаdu s

unovodstvenom politikom, po modelu nаbаvne vrijednosti ili modelu revprimjenjuje tu politiku na cijelu grupu nekretninа, postrojenjа i opreme.

vne vrijednosti podrаzumijevа evidenciju nekretninа, postrojenjnjenoj po osnovu аkumulirаne аmortizаcije i po osnovu eventu

po osnovu obezvređenjа vrijednosti sredstva.

enje knjigovodstvene evidencije nekretninа, postrojenjа i opreme na osnovu modela etnog priznаvаnjа nabavne vrijednosti, podrаzumijev

biti u upotrebi u poslovne svrhe u periodu dužem od jednog izvještajnog perioda i postoji izvjesnost prilivа ekonomskih

ili fer vrijednost može se

visne troškove nаbаvke, to enja sredstava u stanje funkcionalne pripravnosti.

i opreme u skladu sa ovim

i uvozne dažbine i poreze na promet koji se ne

enju tog sredstva na lokaciju i u stanju

enog sredstva i obnove terena

troškovi primanja zaposlenih koji se javljaju direktno uz izgradnju ili sticanje date

no se knjiže kao zalihe utim, glavni rezervni djelovi kao na

primjer motor za lokomotivu, i propratna oprema kvalifikuju se kao postrojenjа i oprema, pod e ih upotrebljavati duže od jednog izvještajnog perioda.

, postrojenjа i opreme

i opreme vrši se po nаbаvnoj du sа opredijeljenom

vne vrijednosti ili modelu revаlorizаcije i

, postrojenjа i opreme po cije i po osnovu eventuаlnih

i opreme na osnovu modela zumijevа evidenciju

Priru

sredstava, po procijenjenoj fer vrijednosti, umаkumulirаne gubitke po osnovu obezvre

Fer vrijednost nekretninа, postrojenjprocjene. Procjenu vrijednosti nekog sredstva obiposjeduje priznatu i odgovarajuvrijednost može se lako utvrditi prema cijenama važeza objekte opšte namjene, motorna vozila, mnoge vrste postrojenja i opreme. Može se desiti da je teško utvrditi tržišnu vrijednost za neku stavku imovine zbog nedostatka tržišnih transakcija, pa se u ovom slučaju fer vrijednost te stavke imovine može utvrditi na osnovu vrijednosti drugih stavki koje imaju slične odlike, pod sli

Učestalost revalorizacije zavisi od promjene opreme koje se revalorizuju. Kada dnosti nekretninа, postrojenjа i opreme neophodno je izvršitinijesu neophodne za stavku nekrenina, postrojenjvrijednosti. U takvom slučaju bila bi dovoljna revalorizacija svake tri ili pet godina.

Klase nekretnin

Razvrstavanje nekretninа, postrojenjprirode i upotrebe u okviru poslovanja nekog entiteta. Saglasno odredbama ovog MRSdajemo primjer odvojenih klasa:

• zemljište;

• poslovne zgrade;

• putevi;

• mašine;

• mreža za prenos električne energije;

• brodovi;

• avioni;

• specijalna vojna oprema;

• motorna vozila;

• namještaj i instalacije;

• kancelarijska oprema i

• naftne bušotine.

Ako se knjigovodstvenа vrijednost nekretninrevаlorizаcije, to povećanje se pripisuje direktno revknjigovodstvenа vrijednost neke klase sredstvse knjiži na dugovnoj strani revalorizacionog viška. Na kraju godine rarevalorizacioni višak i revalorizacioni manjak se zatvara i saldo se prenosi na radeficita, odnosno dobitka ili gubitka.


~ 46 ~

sredstava, po procijenjenoj fer vrijednosti, umаnjenoj zа аkumulirаnu аmortizobezvređenjа vrijednosti sredstva.

, postrojenjа i opreme određuje se na osnovu tržišnih podataka putem procjene. Procjenu vrijednosti nekog sredstva obično vrši pripadnik odgovarajuposjeduje priznatu i odgovarajuću profesionalnu kvalifikaciju. Za mnoga sredstva, fer vrijednost može se lako utvrditi prema cijenama važećim na slobodnom tržištu, kao na primjer za objekte opšte namjene, motorna vozila, mnoge vrste postrojenja i opreme. Može se desiti da

tržišnu vrijednost za neku stavku imovine zbog nedostatka tržišnih transakcija, aju fer vrijednost te stavke imovine može utvrditi na osnovu vrijednosti

ne odlike, pod sličnim oklonostima ili na sličnoj lokaci

estalost revalorizacije zavisi od promjene fer vrijednosti stavki nekretninKada se knjigovodstvena vrijednost bitno razlikuje od i opreme neophodno je izvršiti revalorizaciju. Česte revalorizacije

nijesu neophodne za stavku nekrenina, postrojenjа i opreme po osnovu nebitnih promjena fer aju bila bi dovoljna revalorizacija svake tri ili pet godina.

Klase nekretninа, postrojenjа i opreme

postrojenjа i opreme na klase vrši se po grupama sredstava, sliprirode i upotrebe u okviru poslovanja nekog entiteta. Saglasno odredbama ovog MRS

čne energije;

vrijednost nekretninа, postrojenjа i opreme uveanje se pripisuje direktno revаlorizаcionom višku, a ako se

vrijednost neke klase sredstvа umаnji kаo rezultаt revаlorizаse knjiži na dugovnoj strani revalorizacionog viška. Na kraju godine račun na kojem se knjižrevalorizacioni višak i revalorizacioni manjak se zatvara i saldo se prenosi na radeficita, odnosno dobitka ili gubitka.

mortizаciju i eventuаlne

uje se na osnovu tržišnih podataka putem no vrši pripadnik odgovarajuće struke koji

profesionalnu kvalifikaciju. Za mnoga sredstva, fer im na slobodnom tržištu, kao na primjer

za objekte opšte namjene, motorna vozila, mnoge vrste postrojenja i opreme. Može se desiti da tržišnu vrijednost za neku stavku imovine zbog nedostatka tržišnih transakcija,

aju fer vrijednost te stavke imovine može utvrditi na osnovu vrijednosti noj lokaciji.

fer vrijednosti stavki nekretninа, postrojenjа i se knjigovodstvena vrijednost bitno razlikuje od fer vrije-

alorizaciju. Česte revalorizacije i opreme po osnovu nebitnih promjena fer

aju bila bi dovoljna revalorizacija svake tri ili pet godina.

i opreme na klase vrši se po grupama sredstava, slične prirode i upotrebe u okviru poslovanja nekog entiteta. Saglasno odredbama ovog MRS-JS

uvećа kаo rezultаt cionom višku, a ako se

аcije to umanjenje čun na kojem se knjiži

revalorizacioni višak i revalorizacioni manjak se zatvara i saldo se prenosi na račun suficita ili

Priru

Pod amortizacijom sredstava se podrazumijeva sistematska alokacija na troškove iznosa nekog sredstva koje se amortizuje tokom korisnog vijeka upotrebe.

Amortizаcijа nekretninа, postrojenjsredstvo. Primjera radi, posebno bi se u okviru klase putevi amortizovali plokanali, staza, mostovi i osvjetljenja u okviru puteva, ili kod aviona motor aviona.

Amortizаcijа sredstava se obrаčkorisnog vijekа trаjаnjа, koja se primjenjuje nvrijednost, umаnjenа zа eventuаlnu procijenjenu reziduje preostala vrijednost sredstva ako bi se ono oturezidualna vrijednost bez materijalnog zna

Amortizаcijа sredstva počinje da tese nalazi u stanju da bi moglo da funkcioniše. Amortizacija sredstva prestaje u momentu kad ono prestaje da se priznaje, odnosno prestaje biti u upotrebi. Momentosmislu ovog standarda smatra se trenutak otusredstva ne očekuju nikakve buduć

Stopа amortizacije se utvrđuje na osnovu rsvаko pojedinаčno sredstvo.

Vijek trajanja sredstava se definiše kao ovremenski period, ili u zavisnosti od oObračun amortizacije posebno se vrši za zemljište a posebno za objekte zajedno. Zemljište ima neograničdeponije koji se amortizuju.

Zа obrаčun аmortizаcije sredstva tokom njegovog korisnog vijeka metode i to: prаvolinijska ili proporcionalna, degresivna i metoda po jedinici proizvodnje ili funkcionаlna metoda. Pravolinijska ili proporcionalna metoda podrazumijeva ujednaamortizaciju tokom korisnog vijeka upotrebe amortizacije je opadajuća amortizacija koja se utvrobračun amortizacije (nabavna vrijednost) za akumuliranu amortizaciju. Metoda po jedinici proizvodnje ili funkcionаlna metoda obraučinku tog sredstva. Entitet se opredjeljuje za metodu koja najbolje odražava realnost buduekonomskih koristi tog sredstva. Metoda amortizacije koja se primjenjuje na neko sredstvo se preispituje najmanje svakog izvještajnog perioda i ako su nastale znaočekivanim proizvodnim ili uslužnim rezultatima sredstva. Metoda amortizacije se bi se prilagodila očekivanim rezultatima. Takva promjena se vrši u skladu sa promjenom računovodstvene procjene u skladu sa MRS

Pod nasljednim sredstvima podrazumijevamo istorijske grnаlаzištа, zаštićene oblаsti, prirodne rezerve i umjetninasljedstvom, kupovinom, donаcijom, iz z


~ 47 ~

Amortizаcijа

Pod amortizacijom sredstava se podrazumijeva sistematska alokacija na troškove iznosa nekog koje se amortizuje tokom korisnog vijeka upotrebe.

, postrojenjа i opreme vrši se posebno za svaki dio, stavku, odnosno sredstvo. Primjera radi, posebno bi se u okviru klase putevi amortizovali plo

ovi i osvjetljenja u okviru puteva, ili kod aviona motor aviona.

čunаvа primjenom odgovаrаjuće stope, utvr, koja se primjenjuje nа osnovicu zа obrаčun аmortiz

lnu procijenjenu reziduаlnu vrijednost). Rezidualna vrijednost je preostala vrijednost sredstva ako bi se ono otuđilo na kraju svog korisnog vijeka. U praksi je rezidualna vrijednost bez materijalnog značaja u izračunavanju amortizacije.

inje da teče kada ono postane raspoloživo za korišćse nalazi u stanju da bi moglo da funkcioniše. Amortizacija sredstva prestaje u momentu kad ono prestaje da se priznaje, odnosno prestaje biti u upotrebi. Momentom prestanka priznanja u smislu ovog standarda smatra se trenutak otuđenja (prođa, donacija i sl.) i momenat kada se od

ekuju nikakve buduće koristi ili uslužni potencijali od njegovog koriš

uje na osnovu rаčunovodstvene procjene korisnog vijek

Vijek trajanja sredstava se definiše kao očekivana korist koju sredstvo može da daje za odrevremenski period, ili u zavisnosti od očekivanog kapaciteta sredstva ili fizič

un amortizacije posebno se vrši za zemljište a posebno za objekte čak i kada su stezajedno. Zemljište ima neograničen vijek trajanja i stoga se ne amortizuje, izuzev rudnici i

Metode amortizacije

cije sredstva tokom njegovog korisnog vijeka upotrebe mogu se koristiti tri volinijska ili proporcionalna, degresivna i metoda po jedinici proizvodnje ili

nijska ili proporcionalna metoda podrazumijeva ujednaamortizaciju tokom korisnog vijeka upotrebe sredstva. Degresivna metoda obra

a amortizacija koja se utvrđuje na osnovu umanjenja osnovice za vrijednost) za akumuliranu amortizaciju. Metoda po jedinici

lna metoda obračuna amortizacije zasniva se na očekivanoj upotrebi ili inku tog sredstva. Entitet se opredjeljuje za metodu koja najbolje odražava realnost budu

omskih koristi tog sredstva. Metoda amortizacije koja se primjenjuje na neko sredstvo se preispituje najmanje svakog izvještajnog perioda i ako su nastale znač

ekivanim proizvodnim ili uslužnim rezultatima sredstva. Metoda amortizacije se ekivanim rezultatima. Takva promjena se vrši u skladu sa promjenom

unovodstvene procjene u skladu sa MRS-JS 3.

Nаsljednа sredstvа

Pod nasljednim sredstvima podrazumijevamo istorijske grаđevine, spomenike, sti, prirodne rezerve i umjetničkа djelа kojа

cijom, iz zаostаvštinа i konfiskаcijom.

Pod amortizacijom sredstava se podrazumijeva sistematska alokacija na troškove iznosa nekog

posebno za svaki dio, stavku, odnosno sredstvo. Primjera radi, posebno bi se u okviru klase putevi amortizovali pločnik, ivičnjaci,

ovi i osvjetljenja u okviru puteva, ili kod aviona motor aviona.

e stope, utvrđene nа osnovu mortizаcije (nаbаvnа Rezidualna vrijednost

ilo na kraju svog korisnog vijeka. U praksi je

e kada ono postane raspoloživo za korišćenje, to jest kada se nalazi u stanju da bi moglo da funkcioniše. Amortizacija sredstva prestaje u momentu kad

m prestanka priznanja u a, donacija i sl.) i momenat kada se od

e koristi ili uslužni potencijali od njegovog korišćenja.

ovodstvene procjene korisnog vijekа trаjаnjа zа

ekivana korist koju sredstvo može da daje za određeni ekivanog kapaciteta sredstva ili fizičke proizvodnje.

čak i kada su stečeni en vijek trajanja i stoga se ne amortizuje, izuzev rudnici i

mogu se koristiti tri volinijska ili proporcionalna, degresivna i metoda po jedinici proizvodnje ili

nijska ili proporcionalna metoda podrazumijeva ujednačenu sredstva. Degresivna metoda obračuna

uje na osnovu umanjenja osnovice za vrijednost) za akumuliranu amortizaciju. Metoda po jedinici

čekivanoj upotrebi ili inku tog sredstva. Entitet se opredjeljuje za metodu koja najbolje odražava realnost budućih

omskih koristi tog sredstva. Metoda amortizacije koja se primjenjuje na neko sredstvo se preispituje najmanje svakog izvještajnog perioda i ako su nastale značajne promjene u

ekivanim proizvodnim ili uslužnim rezultatima sredstva. Metoda amortizacije se mijenja da ekivanim rezultatima. Takva promjena se vrši u skladu sa promjenom

evine, spomenike, аrheološkа se mogu sticаti:

Priru

Ovаj stаndаrd ne zаhtijevа od entitetnekretninom, postrojenjima i opremom. Mesredstvа zа njihovo vrednovanje, morvjerovatno da će njihova vrijednost realno odražavatržišnoj cijeni.

U slučaju primjene ovog standarda na npodatke:

• korišćena osnova za odmjeravanje (vrednovanje);

• korišćeni metod za amortizaciju;

• bruto knjigovodstvena vrijednost;

• akumulirana ispravka vrijednosti na kraju datog perioda;

• usaglašavanje knjigovodstvene vrijednosti na poodređenih djelova sadržaja.

Zakonske ili ustavne obaveze mogu nametnuti zabranu ili stroga prodaje. Normalno je da se za ova dobra donesu zakonski propisi kojima se propisuje nagazdovanja, zaštite, čuvanja i vođ

Primjer finansijskog izvještaja o nekretninama, postrojenjima i opremi(Usaglašavanje u 000 €)

Opis

Zemljište

Period izvještavanja Tekuća godina

Preth.godina

Početno stanje 650 Povećanje – Otuđenje –

Amortizacija – Revalorizacija (neto)

55

Konačno finansijsko stanje

705

Ukupni revalorizacioni suficit

130

Ukupni revalorizacioni deficit

28

Bruto knjigovodstv. vrijednost

705

Ispravka vrijednosti – Neto knjigov. vrijednost

705

Kod izrade ovog izvještaja treba voditi rasu: da početno stanje tekuće godine finansijsko stanje predstavlja poč


~ 48 ~

od entitetа da određenа nаsljednа sredstvа poistovjeti sa ostalom nekretninom, postrojenjima i opremom. Međutim, ako entitet primijeni ovа

njihovo vrednovanje, morа dа izvrši zаhtijevаnа objelodаnjivаe njihova vrijednost realno odražavati finansijski ekvivalent zasnovan na

aju primjene ovog standarda na nаsljednа sredstvа, entitet je dužan da objelodani sljede

ena osnova za odmjeravanje (vrednovanje);

eni metod za amortizaciju;

dstvena vrijednost;

akumulirana ispravka vrijednosti na kraju datog perioda;

usaglašavanje knjigovodstvene vrijednosti na početku i na kraju perioda, uz iskazivanje enih djelova sadržaja.

Zakonske ili ustavne obaveze mogu nametnuti zabranu ili stroga ograničenja otuprodaje. Normalno je da se za ova dobra donesu zakonski propisi kojima se propisuje na

uvanja i vođenja evidencija.

Primjer finansijskog izvještaja o nekretninama, postrojenjima i opremi

Zemljište

Objekti

Mašine

Preth. godina

Tekuća godina

Preth. godina

Tekuća godina

Preth. godina

610 730 710 380 360 – 85 86 52 68 – 25 16 8 12

– 36 35 38 33 40 –20 –15 2 3

650 734 730 388 380

88 125 110 14 11

25 165 135 11 9

650 770 760 410 385

– 36 30 22 5 650 734 730 388 380

Kod izrade ovog izvještaja treba voditi računa o nekim knjigovodstvenim principima kao što će godine čini krajnje stanje prethodne godine, ili da kona

finansijsko stanje predstavlja početno stanje uvećano za povećanja (nabavke), a umanjeno za

poistovjeti sa ostalom аj stаndаrd na ovа аnjа, iako je malo

ti finansijski ekvivalent zasnovan na

entitet je dužan da objelodani sljedeće

etku i na kraju perioda, uz iskazivanje

čenja otuđenja putem prodaje. Normalno je da se za ova dobra donesu zakonski propisi kojima se propisuje način

Primjer finansijskog izvještaja o nekretninama, postrojenjima i opremi

Namještaji i instalacije

Tekuća godina

Preth. godina

171 175 12 21

3 2

27 23 – –

153 171

– –

– –

195 190

42 19 153 171

una o nekim knjigovodstvenim principima kao što hodne godine, ili da konačno anja (nabavke), a umanjeno za

Priru

otuđenja (prodaje, rashodovanja i poklone) i amotrizaciju, dok revalorizacija može da povesmanji konačno finansijsko stanje nekrefekat revalorizacije pozitivan ili negativan.

MRS-JS 18

Cilj ovog standarda je da propiše principe finansijskog izvještavanja po segmentima. Objelodаnjivаnje informаcijа po segmentimizvještаjа dа bolje razumiju prošle postignute utransparentnosti u cilju ostvarivanja što venаdležnosti.

Pod segmentom izvještavanja u smislu ovog standarda smatra se jgrupа аktivnosti entitetа, zа koju je priklsа ciljem procjenjivаnjа uspješnosti entitetodlučivаnjа o budućoj rаspodjeli resurs

Ako posmatramo vladu kao jedan entitet koji u sebi sublimira ostale entitete (organe) javnog sektora vidimo da raspolaže značmaterijalnih dobara i usluga svojim grafinansijski izvještaji na nivou vlade ili nižeg entiteta pružaju uvid u stanje imovine koju entitet koristi i nastale obaveze izvještajnog ennaknade i troškove nastalih pri finansiranju pružanja usluga.

Aktivnosti entiteta su tako različneophodno prikazati zasebne finansijske podatobezbijedile informacije neophodne za procjenu uspješnosti entiteta u ostvarivanju ciljeva u prošlosti, kao i radi odlučivanja u budu

Nа nivou držаve, funkcionalno se klasifikuju i prezentima i saglasno ovom standardu kalsifikuju se izvještaji zobrаzovаnje, odbrаnа i socijalne službe. Na osnovu Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore, a u cilevidencije i izvještavanje za planiranje i izvršenje budžeta prema funkcionalnoj klasifikaciji razvrstane po klasama i to za oblasti:

01 – Opšte javne službe;

02 – Odbrana;

03 – Javni red i bezbjednost;

04 – Ekonomski poslovi;

05 – Zaštita životne sredine;

06 – Poslovi stanovanja i zajednice;

07 – Zdravstvo;

08 – Sport, kultura i religija;


~ 49 ~

enja (prodaje, rashodovanja i poklone) i amotrizaciju, dok revalorizacija može da poveno finansijsko stanje nekretninama, postrojenjima i opremi u zavisnosti da li je

efekat revalorizacije pozitivan ili negativan.

JS 18 – Izvještаvаnje po segmentimа

Cilj

Cilj ovog standarda je da propiše principe finansijskog izvještavanja po segmentima. po segmentimа trebа dа omogući korisnicim

bolje razumiju prošle postignute učinke entiteta i dа doprinese povetransparentnosti u cilju ostvarivanja što veće efikаsnosti i ispunjаvаnja

Segmenti izvještavanja

Pod segmentom izvještavanja u smislu ovog standarda smatra se jаsno rаzlikoju je priklаdno dа se zаsebno objаvljuju finаnsijske inform

uspješnosti entitetа u dosadašnjem ostvаrenju njegovih ciljevspodjeli resursа.

Ako posmatramo vladu kao jedan entitet koji u sebi sublimira ostale entitete (organe) javnog sektora vidimo da raspolaže značajnim javnim resursama i radi na obezbjeđenju širokog obima materijalnih dobara i usluga svojim građanima na cjelokupnoj teritoriji države. Konsolidovani finansijski izvještaji na nivou vlade ili nižeg entiteta pružaju uvid u stanje imovine koju entitet koristi i nastale obaveze izvještajnog entiteta, prihod od oporezivanja, raspodjelu budžeta i naknade i troškove nastalih pri finansiranju pružanja usluga.

Aktivnosti entiteta su tako različite, i neki obuhvataju širok pojam geografskih oblasti, da je neophodno prikazati zasebne finansijske podatke o pojedinim segmentima entiteta, kako bi se obezbijedile informacije neophodne za procjenu uspješnosti entiteta u ostvarivanju ciljeva u

ivanja u budućoj raspodjeli resursa.

ve, funkcionalno se klasifikuju i prezentuju finansijske informntima i saglasno ovom standardu kalsifikuju se izvještaji zа oblasti kao što su zdr

i socijalne službe. Na osnovu Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji una za budžet Crne Gore, a u cilju sprovođenja ovog standarda, propisano je vo

evidencije i izvještavanje za planiranje i izvršenje budžeta prema funkcionalnoj klasifikaciji razvrstane po klasama i to za oblasti:

Poslovi stanovanja i zajednice;

enja (prodaje, rashodovanja i poklone) i amotrizaciju, dok revalorizacija može da poveća ili etninama, postrojenjima i opremi u zavisnosti da li je

Cilj ovog standarda je da propiše principe finansijskog izvještavanja po segmentima. i korisnicimа finаnsijskih

doprinese povećanju obаveze iz svoje

zličitа аktivnost ili nsijske informаcije

renju njegovih ciljevа i rаdi

Ako posmatramo vladu kao jedan entitet koji u sebi sublimira ostale entitete (organe) javnog đenju širokog obima

anima na cjelokupnoj teritoriji države. Konsolidovani finansijski izvještaji na nivou vlade ili nižeg entiteta pružaju uvid u stanje imovine koju entitet

titeta, prihod od oporezivanja, raspodjelu budžeta i

ite, i neki obuhvataju širok pojam geografskih oblasti, da je ke o pojedinim segmentima entiteta, kako bi se

obezbijedile informacije neophodne za procjenu uspješnosti entiteta u ostvarivanju ciljeva u

ntuju finansijske informаcije po segme-oblasti kao što su zdrаvstvo,

i socijalne službe. Na osnovu Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji enja ovog standarda, propisano je vođenje

evidencije i izvještavanje za planiranje i izvršenje budžeta prema funkcionalnoj klasifikaciji

Priru

09 – Obrazovanje;

10 – Socijalna zaštita.

U okviru entiteta, vrši se izvještavanje po segmentima preko sljede

1. imovine segmenta – entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost imovine segmenta za svaki segment zasebno;

2. rashod segmenta – entitet objavljuje rashode za svaki segment zasebno po sljedestrukturi:

– zarade i naknade,

– amortizacija,

– ostali troškovi,

– rashod od kamate;

3. obaveze segmenta – entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost obaveza segmenta za svaki segment zasebno;

4. prihod segmenta – entitet objavljuje prihode za svaki segment zasebno po strukturi:

– odobrena sredstva iz budžeta,

– naknade iz eksternih izvora,

– međusobni transferi i

– prihod od kamate.

Saglasno MRS-JS 1 – Prezentacija finansijskih izvještaja, entitet objelodanjuje za svaki segment sljedeće finansijske stavke: otpis zaliha, postrojenja i opreme, rezerviotuđenja nekretnina, postrojenja i opreme, prestanak poslovanja, parnirješenja i ukidanje rezervisanja.

Pored finansijskog izvještaja, odnosno završnog raentiteta, koji obezbjeđuje segmentarno izvještavanje po potroša(ministarstvima, upravama, direkcijama i sl.), kao najizrazitiji primjer segmentarnog izvještavanja na nivou jedne potrošakoje u svom sastavu ima osnovno obrazovanje, srednje obrazovanje i visoko obrazovanje i za svaki segment se obezbjeđuje račrashodima.

MRS-JS 19 – Rezervisаnj

Cilj ovog stаndаrdа je definisаnje rezerviszаtim utvrđivаnje okolnosti u kojimodmjerаvаti i objelodanjivanje koje treba izvršiti u vezi sa njima.

Rezervisаnje kao pojam, u smislu ovog standarda, predstavlja obizvještаvаnjа, аli imа neizvjestаn rok dosp

Priznаvаnje rezervisаnjа se vrši ako su kumul


~ 50 ~

U okviru entiteta, vrši se izvještavanje po segmentima preko sljedećih kategorija:

entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost imovine segmenta za svaki segment zasebno;

entitet objavljuje rashode za svaki segment zasebno po sljede

entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost obaveza segmenta za svaki segment zasebno;

entitet objavljuje prihode za svaki segment zasebno po strukturi:

iz budžeta,

naknade iz eksternih izvora,

Prezentacija finansijskih izvještaja, entitet objelodanjuje za svaki segment e finansijske stavke: otpis zaliha, postrojenja i opreme, rezervisanja za restrukturiranja,

enja nekretnina, postrojenja i opreme, prestanak poslovanja, parnična poravnanja i sudska

Pored finansijskog izvještaja, odnosno završnog računa budžeta države kao zajedniuje segmentarno izvještavanje po potrošač

(ministarstvima, upravama, direkcijama i sl.), kao najizrazitiji primjer segmentarnog izvještavanja na nivou jedne potrošačke jedinice budžeta može se uzeti Ministarstvo prosvjete

sastavu ima osnovno obrazovanje, srednje obrazovanje i visoko obrazovanje i za uje računovodstvena evidencija o imovini, obavezama, prihodima i

njа, potencijаlne obаveze i potencijа

nje rezervisаnjа, potencijаlne obаveze i potencijnje okolnosti u kojimа se vrši priznаvаnje rezervisаnjа i nаčin

ti i objelodanjivanje koje treba izvršiti u vezi sa njima.

Rezervisаnje

nje kao pojam, u smislu ovog standarda, predstavlja obаvezu kojn rok dospijećа i iznos obaveze za izmirenje.

se vrši ako su kumulаtivno ispunjeni sljedeći uslovi:

gorija:

entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost imovine

entitet objavljuje rashode za svaki segment zasebno po sljedećoj

entitet objavljuje ukupnu knjigovodstvenu vrijednost obaveza

entitet objavljuje prihode za svaki segment zasebno po strukturi:

Prezentacija finansijskih izvještaja, entitet objelodanjuje za svaki segment sanja za restrukturiranja,

na poravnanja i sudska

una budžeta države kao zajedničkog uje segmentarno izvještavanje po potrošačkim jedinicama

(ministarstvima, upravama, direkcijama i sl.), kao najizrazitiji primjer segmentarnog ke jedinice budžeta može se uzeti Ministarstvo prosvjete

sastavu ima osnovno obrazovanje, srednje obrazovanje i visoko obrazovanje i za unovodstvena evidencija o imovini, obavezama, prihodima i

аlnа imovinа

veze i potencijаlne imovine, činа nа koji ih treba

vezu kojа postoji nа dаn

Priru

• entitet imа sаdаšnju obаvezu (zdogаđаjа;

• vjerovаtno je dа će izmirenje obkorist ili uslužni potencijal; i

• moše se izvršiti pouzdаna procjena

Kao primjer rezervisanja možemo navesti kad je ministarsvo finansija u ime države dalo garancije nekom javnom preduzećgodine entitet (ministarsvo finansija) pravi ekonomsku će nastati obaveza po ovom osnovu i da li Informacije po ovom osnovu objelodanju se u finansijskom izvještaju.

Rezervisаnje se koristi samo za rashode za koje je reočekuje da će neke ili sve isplaćene rashode koji su nastali po osnovu rezervisanja, nadoknaditi druga strana, ta naknada se priznaje u finansijskim izvještajima samo kada je potpuno jasno da će nadoknada biti dobijena.

Za svaku vrstu rezervisanja, entitet objelodanjuje knjigovodstvenu vrijednost na pokraju perioda, iznos korišćenog rezervisanja tokom perioda, neiskorištokom perioda, sažet opis prirode obaveze i oekonomske koristi ili usluga i iznos svih olikvidacije obaveza iz osnova rezervisanja.

Kao primjer potencijalne obaveze može se navesti prodaja neke opreme pod dvije godine. Na osnovu iskustva prodavac ove opreme procjenjuje koliki osnovu poravke opreme koja je u garantnom roku u prvoj godini, a koliko u drugoj godini, ili kao drugi primjer mogu se navesti sudski postupci u ko(novčana) odšteta koju on osporava. Ili se može navesti kao primjer koji se u praksi dešava da osuđena lica u žalbenom postupku dokažu da su nepravilno osuzatvorske kazne, pa po tom osnovu

Potencijalna imovina je moguća imovina koja nastaje po osnovu prošlih dogapostojanje će biti potvrđeno samo nastankom jednog ili više neizvjesnih budunijesu u potpunosti pod kontrolom entiteta. Kao primjer možemo navesti potraživanje koje se naplaćuje u sudskom postupku, potraživanja, tako i u datumu naplate. Potencijalna imovina se ne priznaje u finansijskim izvještajima pošto ovo može dovesti do priznavanja prihoda koji možda nikad nenaplaćeni. Međutim, kada je realizacija prihoda vjerovatna, ili ako je mogufinansijskih učinaka, tada se, potencijalna imovina objelodanjuje na datum izvještavanja finansijskim izvještajima.

Prilikom formiranja procjene rezervisanja potrebna je opreznost, kako prihod ili imovina ne bi bili precijenjeni, a rashod i obaveze potcijenjeni.


~ 51 ~

vezu (zаkonsku ili izvedenu) kojа je rezult

e izmirenje obаveze dovesti do odlivа resursа koji predstavlja ekonomsku

na procjena iznosa obаveze.

Kao primjer rezervisanja možemo navesti kad je ministarsvo finansija u ime države dalo garancije nekom javnom preduzeću po osnovu dobijenih kredita. Na dan 31. decembra fiskalne godine entitet (ministarsvo finansija) pravi ekonomsku analizu datih garancija i procjenjuje da li e nastati obaveza po ovom osnovu i da li će doći do odliva resursa (novč

Informacije po ovom osnovu objelodanju se u finansijskom izvještaju.

nje se koristi samo za rashode za koje je rezervisanje prvobitno priznato. Kada se ćene rashode koji su nastali po osnovu rezervisanja, nadoknaditi

druga strana, ta naknada se priznaje u finansijskim izvještajima samo kada je potpuno jasno da

Za svaku vrstu rezervisanja, entitet objelodanjuje knjigovodstvenu vrijednost na poenog rezervisanja tokom perioda, neiskorišćene iznose stornirane

tokom perioda, sažet opis prirode obaveze i očekivani vremenski rok svih oekonomske koristi ili usluga i iznos svih očekivanih nadoknada od druge strane po osnovu likvidacije obaveza iz osnova rezervisanja.

Potencijalna obaveza

Kao primjer potencijalne obaveze može se navesti prodaja neke opreme pod dvije godine. Na osnovu iskustva prodavac ove opreme procjenjuje koliki će troškovi nastati po osnovu poravke opreme koja je u garantnom roku u prvoj godini, a koliko u drugoj godini, ili kao drugi primjer mogu se navesti sudski postupci u kojima se od entiteta zahtijeva materijalna

ana) odšteta koju on osporava. Ili se može navesti kao primjer koji se u praksi ena lica u žalbenom postupku dokažu da su nepravilno osuđena na izdržavanje

zatvorske kazne, pa po tom osnovu traže materijalnu nadoknadu.

Potencijalna imovina

Potencijalna imovina je moguća imovina koja nastaje po osnovu prošlih dogaeno samo nastankom jednog ili više neizvjesnih buduć

ontrolom entiteta. Kao primjer možemo navesti potraživanje koje se uje u sudskom postupku, čiji je ishod neizvjestan kako u stepenu naplativosti

potraživanja, tako i u datumu naplate. Potencijalna imovina se ne priznaje u finansijskim što ovo može dovesti do priznavanja prihoda koji možda nikad neutim, kada je realizacija prihoda vjerovatna, ili ako je moguće izvršiti procjenu inaka, tada se, potencijalna imovina objelodanjuje na datum izvještavanja

Prilikom formiranja procjene rezervisanja potrebna je opreznost, kako prihod ili imovina ne bi bili precijenjeni, a rashod i obaveze potcijenjeni.

je rezultаt nekog prošlog

koji predstavlja ekonomsku

Kao primjer rezervisanja možemo navesti kad je ministarsvo finansija u ime države dalo u po osnovu dobijenih kredita. Na dan 31. decembra fiskalne

analizu datih garancija i procjenjuje da li i do odliva resursa (novčanih sredstava).

zervisanje prvobitno priznato. Kada se ene rashode koji su nastali po osnovu rezervisanja, nadoknaditi

druga strana, ta naknada se priznaje u finansijskim izvještajima samo kada je potpuno jasno da

Za svaku vrstu rezervisanja, entitet objelodanjuje knjigovodstvenu vrijednost na početku i na ćene iznose stornirane svih očekivanih odliva

ekivanih nadoknada od druge strane po osnovu

Kao primjer potencijalne obaveze može se navesti prodaja neke opreme pod garancijom od će troškovi nastati po

osnovu poravke opreme koja je u garantnom roku u prvoj godini, a koliko u drugoj godini, ili jima se od entiteta zahtijeva materijalna

ana) odšteta koju on osporava. Ili se može navesti kao primjer koji se u praksi često đena na izdržavanje

a imovina koja nastaje po osnovu prošlih događaja i čije eno samo nastankom jednog ili više neizvjesnih budućih događaja koji

ontrolom entiteta. Kao primjer možemo navesti potraživanje koje se iji je ishod neizvjestan kako u stepenu naplativosti

potraživanja, tako i u datumu naplate. Potencijalna imovina se ne priznaje u finansijskim što ovo može dovesti do priznavanja prihoda koji možda nikad neće biti utim, kada je realizacija prihoda vjerovatna, ili ako je moguće izvršiti procjenu inaka, tada se, potencijalna imovina objelodanjuje na datum izvještavanja u

Prilikom formiranja procjene rezervisanja potrebna je opreznost, kako prihod ili imovina ne bi

Priru

MRS-JS 20 –

Cilj ovog standarda jeste da uspou odnosima kada postoji kontrola transakcija od strane povezanih strana u odreokolnostima i na taj način se skreizvještaja možda uticalo postojanje povezanih strana.

Pod povezanim stranama u smislu ovog standarda smatra se da su strane povezane ako:

• jedna strana ima mogućnost da direktno ili indirektno preko jednog ili više posrednika kontroliše izvještaje entiteta;

• se radi o pridruženom entitetu;

• pojedinac koji posjeduje direktno ili indirektno uomogućava značajan uticaj na taj entitet, kao i

• je član uže porodice ključznačajno učešće, direktno ili indirektno, ili imaju mogu

Pod transakcijama povezanih strana smatra se prenos (transfer) resursa ili obaveza izmepovezanih strana, bez obzira da li se zaraobuhvataju transakcije sa drugim entitetom koji je povezana strana samo zbog svoje ekonomske zavisnosti od izvještajnog entiteta, ukoliko nijesu ispunjeni uslovi za povezanu stranu koji su definisani ovim standardom. Prakje jedan entitet zavisan od drugog po osnovu znausluga, samo po sebi vjerovatno nevjerovatno da će prouzrokovati odnos povezanih strana. Mezajedno sa drugim faktorima, može prouzrokovati znapovezanih strana. Zato je u ovakvim sluzavisnosti da bi se moglo ocijeniti da li se radi o povezanim stranama.

Značajan uticaj u smislu ovog standarda predstavlja mofinansijskim i poslovnim politikama entiteta. Znaobično preko predstavnika u Upravnom odboru ili adekvatnom upravnom tijelu. Znanastaje po osnovu vlasničkog učešć

Članovi uže porodice u smislu ovog standarda su oni očekivati da utiču ili da budu pod uticajem tog pojedinca u poslovima sa entitetom. To mogu biti:

– bračni drug, partner, izdržavano dijete ili srodnik koji živi u zajedni

– djed ili baba, otac ili majka, unuk ili unuka, brat ili sestra, tabračnog duga.

Za članove uže porodice može se ovezama sa odnosnim entitetom u smislu da jedna strana u poslovnim odnosima bude oštena štetu druge strane, zato je neophodno izvršiti procjenu njihovog uticaja.


~ 52 ~

Objelodanjivanje povezanih strana

Cilj ovog standarda jeste da uspostavi zahtjeve za objelodanjivanje postojanja povezanih strana u odnosima kada postoji kontrola transakcija od strane povezanih strana u odre

in se skreće pažnja na mogućnost da je na objektivnost finansijskih uticalo postojanje povezanih strana.

Povezane strane


ćnost da direktno ili indirektno preko jednog ili više posrednika kontroliše izvještaje entiteta;

se radi o pridruženom entitetu;

pojedinac koji posjeduje direktno ili indirektno učešće u izvještajnom entitetu koje im ajan uticaj na taj entitet, kao i članovi uže porodice takvog lica; i

lan uže porodice ključnog rukovodećeg osoblja u povezanoj strani ili posjeduju e, direktno ili indirektno, ili imaju mogućnost značajnih uticaja.

Pod transakcijama povezanih strana smatra se prenos (transfer) resursa ili obaveza izmepovezanih strana, bez obzira da li se zaračunava cijena. Transakcije povezanih strana ne obuhvataju transakcije sa drugim entitetom koji je povezana strana samo zbog svoje ekonomske zavisnosti od izvještajnog entiteta, ukoliko nijesu ispunjeni uslovi za povezanu stranu koji su definisani ovim standardom. Praktično ovaj stav znači da ekonomska zavisnost, u sluje jedan entitet zavisan od drugog po osnovu značajnog obima finansiranja, ili prometa roba i usluga, samo po sebi vjerovatno neće dovesti do kontrole ili značajnog uticaja, pa je stoga malo

e prouzrokovati odnos povezanih strana. Međutim, ekonomska zavisnost, zajedno sa drugim faktorima, može prouzrokovati značajan uticaj na formiranje odnosa povezanih strana. Zato je u ovakvim slučajevima važno procjenjivanje ekonomske i drugih

visnosti da bi se moglo ocijeniti da li se radi o povezanim stranama.

ajan uticaj u smislu ovog standarda predstavlja moć učestvovanja u upravljanju finansijskim i poslovnim politikama entiteta. Značajan uticaj se može ispoljiti na više na

preko predstavnika u Upravnom odboru ili adekvatnom upravnom tijelu. Značešća, čiji su odnosi regulisani statutom ili sporazumom.

lanovi uže porodice u smislu ovog standarda su oni članovi porodice od kojih se mou ili da budu pod uticajem tog pojedinca u poslovima sa entitetom. To mogu

ni drug, partner, izdržavano dijete ili srodnik koji živi u zajedničkom doma

djed ili baba, otac ili majka, unuk ili unuka, brat ili sestra, tast ili tašta i brat ili sestra

lanove uže porodice može se očekivati da će uticati, ili biti pod uticajem u poslovnim vezama sa odnosnim entitetom u smislu da jedna strana u poslovnim odnosima bude ošte

neophodno izvršiti procjenu njihovog uticaja.

Objelodanjivanje povezanih strana

stavi zahtjeve za objelodanjivanje postojanja povezanih strana u odnosima kada postoji kontrola transakcija od strane povezanih strana u određenim

nost da je na objektivnost finansijskih


nost da direktno ili indirektno preko jednog ili više posrednika

e u izvještajnom entitetu koje im lanovi uže porodice takvog lica; i

povezanoj strani ili posjeduju ajnih uticaja.

Pod transakcijama povezanih strana smatra se prenos (transfer) resursa ili obaveza između a. Transakcije povezanih strana ne

obuhvataju transakcije sa drugim entitetom koji je povezana strana samo zbog svoje ekonomske zavisnosti od izvještajnog entiteta, ukoliko nijesu ispunjeni uslovi za povezanu stranu koji su

i da ekonomska zavisnost, u slučaju kada ajnog obima finansiranja, ili prometa roba i

ajnog uticaja, pa je stoga malo utim, ekonomska zavisnost,

ajan uticaj na formiranje odnosa ajevima važno procjenjivanje ekonomske i drugih

estvovanja u upravljanju ajan uticaj se može ispoljiti na više načina,

preko predstavnika u Upravnom odboru ili adekvatnom upravnom tijelu. Značajan uticaj ni statutom ili sporazumom.

lanovi porodice od kojih se može u ili da budu pod uticajem tog pojedinca u poslovima sa entitetom. To mogu

kom domaćinstvu;

st ili tašta i brat ili sestra

e uticati, ili biti pod uticajem u poslovnim vezama sa odnosnim entitetom u smislu da jedna strana u poslovnim odnosima bude oštećena

Priru

Odnosi povezanih strana posebno su izraženi u javnom sektoru, s obzirom na strukturu organizacije državnih organa i organa državne uprave. Ako državnu upravu i državne organe posmatramo kao jednu cjelinu, možemo ih definisati kao skup svrsishodno povezanih organa u cjelini, od kojih svaki vrši određdirektnog sprovođenja aktivnosti, čsprovode putem odvojenih kontrolisanih entiteta i preko entiteta na koje imaju znakao što na primjer ministarstva mogu znaagencija i slično. Primjera radi, Ministarstvo finansija vrši nadzocjelishodnošću rada nad Poreskom upravom, Upravom za nekretnine, Upravom za imovinu i organima lokalne samouprave.

Od državnih organa i organa državne uprave onamjenski i da koriste javna sredstva uz visoki nivo poštenja. Postojanje odnosa povezanih strana znači da jedna strana može kontrolisati ili znaovaj način stvara se mogućnost za nastanak transakcija kojima se favorizuje jedna strana naštetu druge strane.

Objelodanjivanje određenih vrsta transakcija izmeda procijene uticaj transakcija na finansijsko stanje i uspješnost entiteta i njegovu sposobnost da izvrši utvrđene usluge, kao i obezbjepovezanim stranama.

MRS-JS 21 – Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu

Cilj ovog standarda je da propiše procedure koje entitet primjenjuje za utvrumanjena vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu.

Entiteti u javnom sektoru raspolažu sa imovinom koja generiše gotovinu i imovinom koja ne generiše gotovinu. Ako pod pojmom „generisanje“ podrazumijevamo stvaranje ili proizvodnju, normalno je da je primarna imovina koja generiše gotovinu u odnosu na imovinu koja ne generiše gotovinu. Međutim, u praksi je poznato da imovina koja ne generiše gotovinu može da predstavlja značajnu stavku bilansa stanja, zato je i cilj ovog standarda da propiše procedure koje entitet primjenjuje za utvrgotovinu.

Umanjenje vrijednosti imovine predstavlja gubitak budupotencijala imovine iznad propisane obragodišnja propisana amortizacija za neko osnovno sredstvo iznosi 5.000 koje to sredstvo donosi iznosi samo 2.000 sredstva. Ili, ako uzmemo kao primjer da je entitet sagrađeno vojno skladiše koje se više ne koristi, a zbog specijalne prirode objekta i njegove lokacije nije vjerovatno da se može dati u zakup ili prodati, stoga entitet ne može da generiše tokove gotovine od iznajmljivanja ili prodaje. Prema tome, smatra se da treba izvršiti umanjenje imovine, pošto ono više ne može da obezbjeda doprinosi ostvarivanju ciljeva koje entitet ima u okviru svoje djelatnosti. U ovakvim slučajevima od entiteta se zahtijeva da izvrši formalnu procjenu nadoknadivog iznosa imovine. Tehnološka promjena može prouzrokovati da je imovina zastarjela zbog zahtjev za umanjenje vrijednosti imovine. Zna


~ 53 ~

Odnosi povezanih strana posebno su izraženi u javnom sektoru, s obzirom na strukturu organizacije državnih organa i organa državne uprave. Ako državnu upravu i državne organe

možemo ih definisati kao skup svrsishodno povezanih organa u cjelini, od kojih svaki vrši određenu funkciju. Državni organi, organi državne uprave, pored

enja aktivnosti, često ispunjenje različitih ciljeva u okviru njihove nadležnosti ovode putem odvojenih kontrolisanih entiteta i preko entiteta na koje imaju zna

kao što na primjer ministarstva mogu značajno uticati na poslovne aktivnosti uprava, direkcija, no. Primjera radi, Ministarstvo finansija vrši nadzor nad zakonitoš

u rada nad Poreskom upravom, Upravom za nekretnine, Upravom za imovinu i

Od državnih organa i organa državne uprave očekuje se da koriste resurse racionalno, efikasno i vna sredstva uz visoki nivo poštenja. Postojanje odnosa povezanih

i da jedna strana može kontrolisati ili značajno uticati na aktivnosti druge strane. Na nost za nastanak transakcija kojima se favorizuje jedna strana na

enih vrsta transakcija između povezanih strana, omogućda procijene uticaj transakcija na finansijsko stanje i uspješnost entiteta i njegovu sposobnost da

ene usluge, kao i obezbjeđenje transparentnosti entiteta u vezi sa poslovanjem sa

Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je da propiše procedure koje entitet primjenjuje za utvrumanjena vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu.

Entiteti u javnom sektoru raspolažu sa imovinom koja generiše gotovinu i imovinom koja ne generiše gotovinu. Ako pod pojmom „generisanje“ podrazumijevamo stvaranje ili proizvodnju,

imarna imovina koja generiše gotovinu u odnosu na imovinu koja ne utim, u praksi je poznato da imovina koja ne generiše gotovinu može da

ajnu stavku bilansa stanja, zato je i cilj ovog standarda da propiše procedure je entitet primjenjuje za utvrđivanje umanjenja vrijednosti imovine koja ne generiše

Umanjenje vrijednosti imovine predstavlja gubitak budućih ekonomskih koristi ili uslužnog potencijala imovine iznad propisane obračunate amortizacije. Ovo praktičgodišnja propisana amortizacija za neko osnovno sredstvo iznosi 5.000 €, a ekonomska korist koje to sredstvo donosi iznosi samo 2.000 €, u ovom slučaju potrebno je izvršiti umanjenje tog sredstva. Ili, ako uzmemo kao primjer da je entitet (ministarstvo odbrane) imao namjenski

eno vojno skladiše koje se više ne koristi, a zbog specijalne prirode objekta i njegove lokacije nije vjerovatno da se može dati u zakup ili prodati, stoga entitet ne može da generiše

vanja ili prodaje. Prema tome, smatra se da treba izvršiti umanjenje imovine, pošto ono više ne može da obezbjeđuje entitetu uslužni potencijal, odnosno ne može da doprinosi ostvarivanju ciljeva koje entitet ima u okviru svoje djelatnosti. U ovakvim

evima od entiteta se zahtijeva da izvrši formalnu procjenu nadoknadivog iznosa imovine. Tehnološka promjena može prouzrokovati da je imovina zastarjela zbog čzahtjev za umanjenje vrijednosti imovine. Značajan porast troškova održavanja imo

Odnosi povezanih strana posebno su izraženi u javnom sektoru, s obzirom na strukturu organizacije državnih organa i organa državne uprave. Ako državnu upravu i državne organe

možemo ih definisati kao skup svrsishodno povezanih organa u enu funkciju. Državni organi, organi državne uprave, pored

itih ciljeva u okviru njihove nadležnosti ovode putem odvojenih kontrolisanih entiteta i preko entiteta na koje imaju značajan uticaj,

ajno uticati na poslovne aktivnosti uprava, direkcija, r nad zakonitošću i

u rada nad Poreskom upravom, Upravom za nekretnine, Upravom za imovinu i

ekuje se da koriste resurse racionalno, efikasno i vna sredstva uz visoki nivo poštenja. Postojanje odnosa povezanih

ajno uticati na aktivnosti druge strane. Na nost za nastanak transakcija kojima se favorizuje jedna strana na

u povezanih strana, omogućava korisnicima da procijene uticaj transakcija na finansijsko stanje i uspješnost entiteta i njegovu sposobnost da

transparentnosti entiteta u vezi sa poslovanjem sa

Umanjenje vrijednosti imovine koja ne generiše gotovinu

Cilj ovog standarda je da propiše procedure koje entitet primjenjuje za utvrđivanje da li je

Entiteti u javnom sektoru raspolažu sa imovinom koja generiše gotovinu i imovinom koja ne generiše gotovinu. Ako pod pojmom „generisanje“ podrazumijevamo stvaranje ili proizvodnju,

imarna imovina koja generiše gotovinu u odnosu na imovinu koja ne utim, u praksi je poznato da imovina koja ne generiše gotovinu može da

ajnu stavku bilansa stanja, zato je i cilj ovog standarda da propiše procedure ivanje umanjenja vrijednosti imovine koja ne generiše

ih ekonomskih koristi ili uslužnog čno znači da ako

€, a ekonomska korist aju potrebno je izvršiti umanjenje tog

(ministarstvo odbrane) imao namjenski eno vojno skladiše koje se više ne koristi, a zbog specijalne prirode objekta i njegove

lokacije nije vjerovatno da se može dati u zakup ili prodati, stoga entitet ne može da generiše vanja ili prodaje. Prema tome, smatra se da treba izvršiti umanjenje

uje entitetu uslužni potencijal, odnosno ne može da doprinosi ostvarivanju ciljeva koje entitet ima u okviru svoje djelatnosti. U ovakvim

evima od entiteta se zahtijeva da izvrši formalnu procjenu nadoknadivog iznosa imovine. Tehnološka promjena može prouzrokovati da je imovina zastarjela zbog čega se postavlja

ajan porast troškova održavanja imovine može

Priru

imati za posljedicu da imovina nije efikasna i rentabilna, kao što je to bilo predviprojektnom dokumentacijom od strane proizvoprocijeniti umanjene vrijednosti imovine. Vrijednost imovine koja ne generiumanjena kada je knjigovodstvena vrijednost imovine ve

Procjenja potreba umanjenja vrijednosti imovine

Entitet na svaki datum izvještavanja procjenjuje da li postoji potreba moguvrijednosti imovine. Prilikom procjenjivanja da li postoji potreba za umanjenjem vrijednosti imovine, entitet razmatra sljedeće uslove:

– prestanak potražnje ili minimalna potražnja za proizvodima ili potreba za uslugama koje je pružala ta imovina;

– postoji dokaz o fizičkom ošteć

– značajne dugoročne promjene sa negativnim efektom na entitet koje se ogledaju na mogućnost prestanka korišćenja imovine, planovi za restrukturiranje poslovanja, ili planovi za otuđivanje prije prethodno o

– odluka da se gradnja imovine zaustavi prije završetka objekta ili dobijanja upotrebne dozvole.

Ako postoji i jedna od navedenih naznaka da vrijednost imovine može biti umanjena, entitet provjerava preostali vijek trajanja, metod amortizacije ili rezidualnu vrijednost imovine njihovu korekciju u skladu sa međ

Nadoknadivi iznos imovine

Umanjenje vrijednosti imovine može ipredstavlja veći od sljedeća dva iznosa: fer vrijednosti imovili njene upotrebne vrijednosti.

Fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje

Fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje je cijena koja je postignuta kupoprodajnim ugovorom u nezavisnoj transakciji, korigo(dodatni – diferencijalni budući troškovi koji se npr. odnose na demontažu, odnosno troškovi koji su nastali radi dovođenja imovine u stanje prodaje) koji bi bili direktno pripisivi otuimovine. Ako ne postoji obavezujuaktivnom tržištu, fer vrijednost imovine umanjene za troškove prodaje je tržišna cijena imovine umanjena za troškove otuđenja. Troškovi otutransakcije, troškovi uklanjanja imovine i sl. Tržišna cijena je obicijena, a ukoliko nije poznata tekuumanjene za troškove prodaje uzima se posljednja cijena koja je postignuta u kupoprodatransakcijama, pod uslovom da nije došlo do znadatuma transakcije i datuma na koji se procjena vrši.

Upotrebna vrijednost imovine

Upotrebna vrijednost imovine koja ne generiše predstavlja sadašnju vrijednost preostalog uslužnog potencijala. Upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost preostalog uslužnog potencijala imovine može se iskazati na tri na


~ 54 ~

imati za posljedicu da imovina nije efikasna i rentabilna, kao što je to bilo predviprojektnom dokumentacijom od strane proizvođača, pa je i u ovom sluprocijeniti umanjene vrijednosti imovine. Vrijednost imovine koja ne generiumanjena kada je knjigovodstvena vrijednost imovine veća od nadoknadivog iznosa.


Entitet na svaki datum izvještavanja procjenjuje da li postoji potreba moguilikom procjenjivanja da li postoji potreba za umanjenjem vrijednosti

će uslove:

prestanak potražnje ili minimalna potražnja za proizvodima ili potreba za uslugama koje je

kom oštećenju imovine;

ne promjene sa negativnim efektom na entitet koje se ogledaju na ćenja imovine, planovi za restrukturiranje poslovanja, ili planovi

ivanje prije prethodno očekivanog datuma i;

imovine zaustavi prije završetka objekta ili dobijanja upotrebne

Ako postoji i jedna od navedenih naznaka da vrijednost imovine može biti umanjena, entitet provjerava preostali vijek trajanja, metod amortizacije ili rezidualnu vrijednost imovine njihovu korekciju u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima.

Nadoknadivi iznos imovine

Umanjenje vrijednosti imovine može ići do nadoknadivog iznosa. Nadoknadivi iznos imovine a dva iznosa: fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje


Fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje je cijena koja je postignuta kupoprodajnim ugovorom u nezavisnoj transakciji, korigovana za inkrementalne troškove

ći troškovi koji se npr. odnose na demontažu, odnosno troškovi enja imovine u stanje prodaje) koji bi bili direktno pripisivi otu

imovine. Ako ne postoji obavezujući kupoprodajini ugovor, već se imovinom trguje na aktivnom tržištu, fer vrijednost imovine umanjene za troškove prodaje je tržišna cijena imovine

enja. Troškovi otuđenja mogu biti troškovi pravnih usluga, takse na kovi uklanjanja imovine i sl. Tržišna cijena je obično tekuć

cijena, a ukoliko nije poznata tekuća kupoprodajna cijena, za procjenu fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje uzima se posljednja cijena koja je postignuta u kupoprodatransakcijama, pod uslovom da nije došlo do značajne promjene ekonomskih okolnosti izmedatuma transakcije i datuma na koji se procjena vrši.

Upotrebna vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu

Upotrebna vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu u skladu sa ovim standardom predstavlja sadašnju vrijednost preostalog uslužnog potencijala. Upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost preostalog uslužnog potencijala imovine može se iskazati na tri načina i to:

imati za posljedicu da imovina nije efikasna i rentabilna, kao što je to bilo predviđeno a, pa je i u ovom slučaju neophodno

procijeniti umanjene vrijednosti imovine. Vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu je nadoknadivog iznosa.


Entitet na svaki datum izvještavanja procjenjuje da li postoji potreba mogućeg umanjenja ilikom procjenjivanja da li postoji potreba za umanjenjem vrijednosti

prestanak potražnje ili minimalna potražnja za proizvodima ili potreba za uslugama koje je

ne promjene sa negativnim efektom na entitet koje se ogledaju na enja imovine, planovi za restrukturiranje poslovanja, ili planovi

imovine zaustavi prije završetka objekta ili dobijanja upotrebne

Ako postoji i jedna od navedenih naznaka da vrijednost imovine može biti umanjena, entitet provjerava preostali vijek trajanja, metod amortizacije ili rezidualnu vrijednost imovine i vrši

i do nadoknadivog iznosa. Nadoknadivi iznos imovine ine umanjene za troškove prodaje


Fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje je cijena koja je postignuta vana za inkrementalne troškove

i troškovi koji se npr. odnose na demontažu, odnosno troškovi enja imovine u stanje prodaje) koji bi bili direktno pripisivi otuđenju

se imovinom trguje na aktivnom tržištu, fer vrijednost imovine umanjene za troškove prodaje je tržišna cijena imovine

enja mogu biti troškovi pravnih usluga, takse na no tekuća kupoprodajna

a kupoprodajna cijena, za procjenu fer vrijednosti imovine umanjene za troškove prodaje uzima se posljednja cijena koja je postignuta u kupoprodajnim

ajne promjene ekonomskih okolnosti između

koja ne generiše gotovinu

gotovinu u skladu sa ovim standardom predstavlja sadašnju vrijednost preostalog uslužnog potencijala. Upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost preostalog uslužnog potencijala imovine može se iskazati na tri načina i to:

Priru

• primjenom metode amortizovanih troškov

• primjenom metode troškova obnove i

• primjenom metode uslužnih djelatnosti.

Primjenom metode amortizovanih troškova zamjene, upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost preostalog uslužnog potencijala imovine odreimovine.

Radi lakšeg razumijevanja pristupa utvrgotovinu primjenom metode amortizovanih troškova zamjene, mprezentovaćemo par primjera.

Primjer 1

1. Godine 2004. Ministarstvo zdravlja kupilo je novi sistemski

2. Procijenjeni vijek trajanja računara je 10 godina;

3. Procjena iskorišćenosti kapaciteta ra

4. Do 2010. godine iskorišćenost kapaciteta radošlo je do opadanja iskorišćenosti rada koriste personalne računare i lokalne servere;

5. Tržišna cijena personalnih račsistemskog računara je 300.000

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine prema upotrebnoj vrijednosti i gubitak od umanjenja vrijednosti imovine korištroškova zamjene:

1. nabavna vrijednost 2004. ................2. vijek trajanja.................................................10 godina3. akumulirana amortizacija do 2010. (1.000.000 x 6/10)..........4. knjigovodstvena vrijednost 2010. (1 5. troškovi zamjene.................................................................... 6. akumulirana amortizacija (300.000 x 6/10)............................7. nadoknadivi iznos (300.000 8. gubitak od umanjenja vrijednosti (400.000

Iznos od 120.000 predstavlja nadoknadivi iznos utvrsadašnje vrijednosti preostalog uslužnog potencijala imovine primtroškova zamjene. Knjigovodstvena vrijednost imovine (u datom primjeru 400.000) se smanjuje samo ako je nadoknadivi iznos imovine manji od knjigovodstvene vrijednosti. Knjigovodstvena sadašnja vrijednost imovine svodi se na njen vrijednosti imovine iskazuje se gubitak koji u ovom primjeru iznosi 280.000 knjigovodstvu, odnosno u finansijskim izvještajima iskazuje se knjigovodstvena sadašnja vrijednost nakon umanjenja i gubitak koji je nas


~ 55 ~

primjenom metode amortizovanih troškova zamjene;

primjenom metode troškova obnove i

primjenom metode uslužnih djelatnosti.

Primjenom metode amortizovanih troškova zamjene, upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost preostalog uslužnog potencijala imovine određuje se kao amortizovani troškovi

Radi lakšeg razumijevanja pristupa utvrđivanja upotrebne vrijednost imovine koja ne generiše gotovinu primjenom metode amortizovanih troškova zamjene, metode troškova obnove

zdravlja kupilo je novi sistemski računar po cijeni od 1.000.000

Procijenjeni vijek trajanja računara je 10 godina;

enosti kapaciteta računara u prosjeku je 80%;

enost kapaciteta računara u prosjeku bila je 80%, došlo je do opadanja iskorišćenosti računara na 20% budući da su mnoga odjeljenja po

unare i lokalne servere;

Tržišna cijena personalnih računara čiji je uslužni potencijal jednak uslužnom potencijalu unara je 300.000 €.

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine prema upotrebnoj vrijednosti i gubitak od umanjenja vrijednosti imovine korišćenjem metode amortizovanih

nabavna vrijednost 2004. .................................................... . 1.000.000 vijek trajanja.................................................10 godina akumulirana amortizacija do 2010. (1.000.000 x 6/10).......... 600.000 knjigovodstvena vrijednost 2010. (1 - 3)............................... 400.000 troškovi zamjene.................................................................... 300.000 akumulirana amortizacija (300.000 x 6/10)............................ 180.000 nadoknadivi iznos (300.000 – 180.000)................................ 120.000 gubitak od umanjenja vrijednosti (400.000 – 120.000).......... 280.000

Iznos od 120.000 predstavlja nadoknadivi iznos utvrđen na osnovu upotrebne, odnosno sadašnje vrijednosti preostalog uslužnog potencijala imovine primjenom metode amortizovanih troškova zamjene. Knjigovodstvena vrijednost imovine (u datom primjeru 400.000) se smanjuje samo ako je nadoknadivi iznos imovine manji od knjigovodstvene vrijednosti. Knjigovodstvena sadašnja vrijednost imovine svodi se na njen nadoknadivi iznos. Po osnovu umanjenja vrijednosti imovine iskazuje se gubitak koji u ovom primjeru iznosi 280.000 knjigovodstvu, odnosno u finansijskim izvještajima iskazuje se knjigovodstvena sadašnja vrijednost nakon umanjenja i gubitak koji je nastao umanjenjem vrijednosti imovine.

Primjenom metode amortizovanih troškova zamjene, upotrebna, odnosno sadašnja vrijednost uje se kao amortizovani troškovi zamjene

ivanja upotrebne vrijednost imovine koja ne generiše etode troškova obnove

unar po cijeni od 1.000.000 €;

unara u prosjeku bila je 80%, ali u 2010. godini i da su mnoga odjeljenja počela

iji je uslužni potencijal jednak uslužnom potencijalu

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine prema upotrebnoj enjem metode amortizovanih

1.000.000 €

600.000 € 400.000 € 300.000 € 180.000 € 120.000 € 280.000 €

en na osnovu upotrebne, odnosno jenom metode amortizovanih

troškova zamjene. Knjigovodstvena vrijednost imovine (u datom primjeru 400.000) se smanjuje samo ako je nadoknadivi iznos imovine manji od knjigovodstvene vrijednosti. Knjigovodstvena

nadoknadivi iznos. Po osnovu umanjenja vrijednosti imovine iskazuje se gubitak koji u ovom primjeru iznosi 280.000 €. U knjigovodstvu, odnosno u finansijskim izvještajima iskazuje se knjigovodstvena sadašnja

tao umanjenjem vrijednosti imovine.

Priru

Primjer 2 1. Godine 1999. jedna nerazvijena opština sagradila je bolnicu u vrijednosti od 1.800.000

Bolnica je sagrađena na dva sprata.2. Vijek trajanja je ....................................................... 25 3. Zbog opadanja broja stanovnika kapaciteti bolnice se koriste sa 50%, pa je rukovodstvo

odlučilo 2009. godine da zatvori drugi sprat i da bolnica ostane da radi na jednom spratu.4. Procijenjeni troškovi zamjene i rekonstrukcije da bi bolnica mogla da r

iznosi .......................................Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja vrijednosti imovine korišćenjem metode amortizovanih troškova zamjene:

1. nabavna vrijednost 1999. .................................................. 2. vijek trajanja.........................................................25 godina3. akumulirana amortizacija do 2009. (1.800.000 x 10/25)..... 4. knjigovodstvena vrijednost 2009. (1 5. troškovi zamjene.............................................................. 6. akumulirana amortizacija (800.000 x 10/25)...................... 7. nadoknadivi iznos (800.000 8. gubitak od umanjenja vrijednosti (1.080.000

Na osnovu ovog primjera računovodstveno treba iskazati knjigovodstvenu sadašnju vrijednost imovine nakon umanjenja u iznosu od 480.000 vrijednosti imovine u iznosu od 600.000

Metodom troškova obnove utvrodređuje se oduzimanjem procijenjenih troškova otroškova obnove imovine prije umanjenja vrijednosti. Ovaj pristup se obiod umanjenja vrijednosti nastaju usljed ošte

Preko primjera lakše ćemo razumjeti ovu metodu utvrnakon umanjenja.

Primjer 3

Ministrastvo odbrane 2001. godine kupilo je jedan autobus po cijeni od 250.000 vijek trajanja je 10 godina. Godine 2007. autobus je oštepotrebno 40.000 € da se vrati u upotrebno stanje. Troškovi za nabavku novog autobusa za pružanje slične usluge u 2007. iznosili bi 280.000

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja vrijednosti imovine primjenom metode

1. nabavna vrijednost 2001. ............................................... 2. vijek trajanja........10 godina 3. akumulirana amortizacija do 2007. (250.000 x 6/10)........4. knjigovodstvena vrijednost 2007. (1 5. troškovi zamjene novog autobusa........................ 6. akumulirana amortizacija (280.000 x 6/10)............ 7. amortizovani troškovi zamjene (neošte8. troškovi obnove....................................................................9. nadoknadivi iznos (7 - 8)................................................... 10. gubitak od umanjenja vrijednosti (4


~ 56 ~

Godine 1999. jedna nerazvijena opština sagradila je bolnicu u vrijednosti od 1.800.000 ena na dva sprata.

Vijek trajanja je ....................................................... 25 godina Zbog opadanja broja stanovnika kapaciteti bolnice se koriste sa 50%, pa je rukovodstvo

ilo 2009. godine da zatvori drugi sprat i da bolnica ostane da radi na jednom spratu.Procijenjeni troškovi zamjene i rekonstrukcije da bi bolnica mogla da radi na jednom spratu iznosi ....................................... 800.000

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja enjem metode amortizovanih troškova zamjene:

nost 1999. .................................................. 1.800.000 vijek trajanja.........................................................25 godina akumulirana amortizacija do 2009. (1.800.000 x 10/25)..... 720.000 knjigovodstvena vrijednost 2009. (1 - 3).......................... 1.080.000 troškovi zamjene.............................................................. 800.000 akumulirana amortizacija (800.000 x 10/25)...................... 320.000 nadoknadivi iznos (800.000 - 320.000)............................... 480.000 gubitak od umanjenja vrijednosti (1.080.000 - 480.000)..... 600.000

čunovodstveno treba iskazati knjigovodstvenu sadašnju vrijednost movine nakon umanjenja u iznosu od 480.000 € i gubitak koji je nastao umanjenjem

vrijednosti imovine u iznosu od 600.000 €.

utvrđivanje upotrebne, odnosno sadašnje vrijednosti imovine uje se oduzimanjem procijenjenih troškova obnove imovine od amortizovanih troškova ili

troškova obnove imovine prije umanjenja vrijednosti. Ovaj pristup se obično koristi kada gubici od umanjenja vrijednosti nastaju usljed oštećenja.

emo razumjeti ovu metodu utvrđivanja sadašnje vrijednosti imovine

Ministrastvo odbrane 2001. godine kupilo je jedan autobus po cijeni od 250.000 vijek trajanja je 10 godina. Godine 2007. autobus je oštećen u saobraćajnom udesu i bilo je

a se vrati u upotrebno stanje. Troškovi za nabavku novog autobusa za ne usluge u 2007. iznosili bi 280.000 €.

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja metode troškova obnove:

1. nabavna vrijednost 2001. ............................................... 250.000 €

3. akumulirana amortizacija do 2007. (250.000 x 6/10)........ 150.000 € 4. knjigovodstvena vrijednost 2007. (1 - 3)............... 100.000 € 5. troškovi zamjene novog autobusa........................ 280.000 € 6. akumulirana amortizacija (280.000 x 6/10)............ 168.000 € 7. amortizovani troškovi zamjene (neoštećeno stanje) (5 - 6) 112.000 € 8. troškovi obnove.................................................................... 40.000 €

8)................................................... 72.000 € 10. gubitak od umanjenja vrijednosti (4 - 9).......................... 28.000 €

Godine 1999. jedna nerazvijena opština sagradila je bolnicu u vrijednosti od 1.800.000 €.

Zbog opadanja broja stanovnika kapaciteti bolnice se koriste sa 50%, pa je rukovodstvo ilo 2009. godine da zatvori drugi sprat i da bolnica ostane da radi na jednom spratu.

adi na jednom spratu 800.000 €

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja

1.800.000 €

720.000 € 1.080.000 €

800.000 € 20.000 €

480.000 € 600.000 €

unovodstveno treba iskazati knjigovodstvenu sadašnju vrijednost € i gubitak koji je nastao umanjenjem

ivanje upotrebne, odnosno sadašnje vrijednosti imovine bnove imovine od amortizovanih troškova ili

čno koristi kada gubici

je vrijednosti imovine

Ministrastvo odbrane 2001. godine kupilo je jedan autobus po cijeni od 250.000 €. Procijenjeni ajnom udesu i bilo je

a se vrati u upotrebno stanje. Troškovi za nabavku novog autobusa za

Na osnovu ovih podataka treba utvrditi nadoknadivi iznos imovine i gubitak od umanjenja

Priru

Gubitak od umanjenja vrijednosti imovine po osnovu ošteiznosi 28.000 €.

MRS-JS 22 informacija o opštem državnom sektoru

Cilj ovog standarda je da propiše zahtjeve za objelodanjivanjem za vlade koje se opredijele da prezentuju informacije o opštem državnom, odnosno javnom sektoru u svojim konsolidovanim izvještajima.

Opšte državni sektor u skladu sa MRSdefinisano u statističkim osnovama finansijskog izvještavanja, a to su ministarstva i drugi entiteti koje kontroliše vlada, a koji se prevashodno bave netržišnim aktivnostima.

Usvojene međunarodne procedure objelodanjivanja finansijinformacija o opštem državnom sektoru

Ovaj standard temelji se na usvojenim menacionalnih računa iz 1993. godine koji su pripremile Ujedinjene nacije i druge meorganizacije5, Statistički priručnik za Evropski sistem računa iz 1995. (ESA 95). Napominjemo da se Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžet opština, koji je donijelo Ministarstvo finansija Crne Gore, temelji na Statistifinansije iz 2001. godine (GFSM 2001).

Finansijske informacije o opštem državnom sektoru se objelodanjuju u skladu sa računovodstvenim politikama usvojenim za sastavljanje i prezentaciju konsofinansijskih izvještaja države.

Objelodanjivanja koja se vrše za potrebe opšte državnog sektora treba da obuhvate najmanje sljedeće obavezne podatke:

• sredstva klasifikovana po glavnim grupama (na nivou sintetike), prikazujuulaganja u druge sektore;

• obaveze klasifikovane po glavnim grupama;

• neto imovina/kapital;

• ukupni revalorizacioni porasti i smanjenje i druge stavke prihoda i rashoda priznate direktno u neto imovini/kapitalu;

• prihod klasifikovan po glavnim grupama;

• rashod klasifikovan po glavnim grupama;

• suficit ili deficit;

• tokove gotovine od poslovnih aktivnosti klasifikovane po glavnim grupama;

5 MRS-JS, knjiga I, str. 659.


~ 57 ~

Gubitak od umanjenja vrijednosti imovine po osnovu oštećenja autobusa u saobra

JS 22 – Objelodanjivanje finansijskih informacija o opštem državnom sektoru

Cilj i djelokrug

ovog standarda je da propiše zahtjeve za objelodanjivanjem za vlade koje se opredijele da prezentuju informacije o opštem državnom, odnosno javnom sektoru u svojim konsolidovanim

Opšte državni sektor u skladu sa MRS-JS čine svi organizacioni entiteti države kako je kim osnovama finansijskog izvještavanja, a to su ministarstva i drugi

entiteti koje kontroliše vlada, a koji se prevashodno bave netržišnim aktivnostima.

Usvojene međunarodne procedure objelodanjivanja finansijinformacija o opštem državnom sektoru

Ovaj standard temelji se na usvojenim međunarodnim procedurama kao što je Sistem una iz 1993. godine koji su pripremile Ujedinjene nacije i druge me

čnik za državne finansije iz 2001. godine (GFSM 2001) i una iz 1995. (ESA 95). Napominjemo da se Pravilnik o jedinstvenoj

una za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžet opština, koji ansija Crne Gore, temelji na Statističkom priruč

finansije iz 2001. godine (GFSM 2001).

Finansijske informacije o opštem državnom sektoru se objelodanjuju u skladu sa unovodstvenim politikama usvojenim za sastavljanje i prezentaciju konso

se vrše za potrebe opšte državnog sektora treba da obuhvate najmanje

sredstva klasifikovana po glavnim grupama (na nivou sintetike), prikazujuruge sektore;

obaveze klasifikovane po glavnim grupama;

ukupni revalorizacioni porasti i smanjenje i druge stavke prihoda i rashoda priznate direktno u neto imovini/kapitalu;

prihod klasifikovan po glavnim grupama;

po glavnim grupama;

tokove gotovine od poslovnih aktivnosti klasifikovane po glavnim grupama;

enja autobusa u saobraćajnom udesu

ovog standarda je da propiše zahtjeve za objelodanjivanjem za vlade koje se opredijele da prezentuju informacije o opštem državnom, odnosno javnom sektoru u svojim konsolidovanim

entiteti države kako je kim osnovama finansijskog izvještavanja, a to su ministarstva i drugi

entiteti koje kontroliše vlada, a koji se prevashodno bave netržišnim aktivnostima.

Usvojene međunarodne procedure objelodanjivanja finansijskih

unarodnim procedurama kao što je Sistem una iz 1993. godine koji su pripremile Ujedinjene nacije i druge međunarodne

državne finansije iz 2001. godine (GFSM 2001) i una iz 1995. (ESA 95). Napominjemo da se Pravilnik o jedinstvenoj

una za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžet opština, koji kom priručniku za državne

Finansijske informacije o opštem državnom sektoru se objelodanjuju u skladu sa unovodstvenim politikama usvojenim za sastavljanje i prezentaciju konsolidovanih

se vrše za potrebe opšte državnog sektora treba da obuhvate najmanje

sredstva klasifikovana po glavnim grupama (na nivou sintetike), prikazujući zasebno

ukupni revalorizacioni porasti i smanjenje i druge stavke prihoda i rashoda priznate

tokove gotovine od poslovnih aktivnosti klasifikovane po glavnim grupama;

Priru

• tokove gotovine od investicionih aktivnosti; i

• tokove gotovine od aktivnosti finansiranja.

Objelodanjivanja finansijskih izvještaja prezentustandarda, koji čine osnovu za izradu finansijskih izvještaja na temelju nacionalnog zakonodavstva.

Ovom prilikom dajemo oblik izvsektoru na 31. decembar tekuće godine, a koji su dati u uputstvu za primjenu ovog standarda i to:

– Izvještaj o finansijskom stanju za opšti državni sektor;

– Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor

– Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor

– Izvještaj o promjenama neto imovine/kapitala za opšti državni sektor; i

– Izvještaj o tokovima gotovine za opšti državni sektor.

finansijskom stanju za opšti državni

Naziv

Opšti državni sektor

20X2. 20X1

SREDSTVA

Obrtna sredstva Gotovina i gotovinski ekvivalenti

X X

Potraživanja X X Zalihe X X

Avansi X XInvesticije X XDruga obrtna sredstva X X

Svega obrtna sredstva X X

Stalna sredstva Potraživanja X X

Investicije X XInvesticije u druge sektore X X

Druga finansijska sredstva X X Infrastruktura, postrojenja i oprema

X X

Zemljište i objekti X X

Nematerijalna imovina X X

6 Umanjenje stavki datih za opšte državni sektor ili za korporacije javnog sektora.


~ 58 ~

tokove gotovine od investicionih aktivnosti; i

tokove gotovine od aktivnosti finansiranja.

Objelodanjivanja finansijskih izvještaja prezentuju se na obrascima koji su sastavni dio ovog ine osnovu za izradu finansijskih izvještaja na temelju nacionalnog

Ovom prilikom dajemo oblik izvještaja u kojima se prezentuju podaci o opštem državnom će godine, a koji su dati u uputstvu za primjenu ovog standarda i

Izvještaj o finansijskom stanju za opšti državni sektor;

Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor – klasifikacija funkcija vlade;

spješnosti za opšti državni sektor – ekonomska klasifikacija rashoda;

Izvještaj o promjenama neto imovine/kapitala za opšti državni sektor; i

Izvještaj o tokovima gotovine za opšti državni sektor.

Izvještaj o

finansijskom stanju za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine


20X2. 20X1

Finansijske i nefinansijske korporacije

javnog sektora 20X2. 20X1.

Eliminisanja6

20X2. 20X1.

X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X) X X X X

X X X X (X) (X) X X X X X X X X

X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X)

X X X X X X (X) (X)


X X X X

X X X X

Umanjenje stavki datih za opšte državni sektor ili za korporacije javnog sektora.

ju se na obrascima koji su sastavni dio ovog ine osnovu za izradu finansijskih izvještaja na temelju nacionalnog

podaci o opštem državnom e godine, a koji su dati u uputstvu za primjenu ovog standarda i

klasifikacija funkcija vlade;

ekonomska klasifikacija rashoda;

sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine

Ukupno na nivou države

20X2. 20X1.

X X

X X X X

X X X X X X

X X X X

X X

X X X X

X X

X X

Priru

Druga nefinansijska sredstva X X

Svega stalna sredstva X X

UKUPNA SREDSTVA X X

OBAVEZE

Kratkoročne obaveze

Dugovanja X XKratkoročne pozajmice X XTekući dio pozajmica X X

Rezervisanja X XPrimanja zaposlenih X X

Druge kratkoročne obaveze X

Svega Kratkoročne obaveze X X

Dugoročne obaveze

Dugovanja X XPozajmice X XRezervisanja X X

Primanja zaposlenih X XDruge obaveze X X

Svega dugoročne obaveze X X

UKUPNE OBAVEZE X XNETO SREDSTVA X X

NETO IMOVINA/KAPITAL Rezerve X XAkumulirani suficit/(deficit) X X

X XNETO IMOVINA/KAPITAL X X

UKUPNA NETO IMOVINA/KAPITAL

X X

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine klasifikacija rashoda po funkcijama vlade

Naziv


20X2. 20X1.

Prihod Porezi X X

Provizije, finansijske kazne

X X

Prihod od drugih sektora

X X

Transferi od drugih vlada

X X


~ 59 ~

X X X X X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X)


X X X X X X X X

X X X (X) (X) X X X (X) (X) X


X X X X X X X X (X) (X) X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X) X X X X (X) (X)


X X (X) (X)

X X X X (X) (X) X X X X (X) (X)

Izvještaj o

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine klasifikacija rashoda po funkcijama vlade

Opšti državni

20X2. 20X1.

Finansijske i nefinansijske

korporacije javnog sektora

20X2. 20X1.

Eliminisanja

20X2. 20X1.

X X (X) (X)

X X

(X) (X)

X X X

(X) (X)

X X

X X X X

X X

X X X X X X

X X X X

X X X X

X X X X X X

X X X X X X

X X X X

X X X X

X X X X

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine –


20X2. 20X1.

X X

X X

X X

Priru

Drugi prihodi od poslovanja

X X

Ukupni prihodi X X

Rashodi Opšte javne usluge

X X Odbrana X X Javni red i bezbjednost

X X

Ekonomska pitanja X X

Zaštita životne sredine

X X

Stambene pogodnosti

X X

Zdravstvo X X Rekreacija, kultura i religija

X X

Obrazovanje X X Socijalna zaštita

X X

Ukupni rashodi X X

Suficit (deficit) za period

X X

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine

Naziv


20X2. 20x1.

Prihod Porezi X X Provizije, finansijske kazne

X X

Prihod od drugih sektora

X X

Transferi od drugih vlada

X X


~ 60 ~

X X

(X) (X)

X X

(X) (X)

X X

X X

(X) (X)

X X

(X) (X)

X X

X X (X) (X) X X

(X) (X)

X X

(X) (X)

X X

(X) (X)

Izvještaj o

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine ekonomska klasifikacija rashoda

Opšti državni

Finansijske i nefinansijske

korporacije javnog sektora

20X2. 20x1.

Eliminisanja

20x2. 20x1.

(X) (X) X X

(X) (X)

X X

(X) (X)

X X

X X X X X X X X X X X X X X X X

X X X X

X X X X X X X X

finansijskoj uspješnosti za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine –


20x2. 20x1.

X X X X

X X

Priru

Drugi prihodi od poslovanja

X X

Ukupni prihodi X X

Rashodi Nadoknada zapolenih

X X

Korišćenje roba i usluga

X X

Potrošnja osnovnog kapitala

X X

Kamata X X

Subvencije X X Drugi rashodi X X

Ukupni rashodi X X

Suficit (deficit) X X

promjenama neto imovine/kapitala za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31.


Naziv

Revalo-rizacione rezerve

Stanje na dan 31. decembar 20X0.

X

Suficit od revalorizacije nekretnina

X

Deficit od revalorizacije investicija

(X)

Razlike kod prevođenja kurseva

Neto dobici i gubici nepriznati u izvještaju o finansijskoj uspješnosti

X

Neto suficit za period Stanje na dan 31. decembar 20X1.

X

Deficit od revalorizacije nekretnina

(X)

Suficit od revalorizacije investicija

X


~ 61 ~

X X

(X) (X)

X X (X) (X) X X (X) (X)

X X (X) (X)

X X (X) (X)

X X (X) (X)

X X (X) (X X X X X (X) (X

X X (X) (X

Izvještaj o

promjenama neto imovine/kapitala za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20__ godine

rizacione

Rezerve prevođenja

Akumu-lirani suficit

(deficit)


javnog sektora

Eliminisanja

(X) X X X

X

(X) X

(X) (X)

(X) X (X)

X X (X) (X) X X (X)

(X) X

X (X)

X X

X X X X

X X

X X

X X

X X X X X X

X X

decembra 20__ godine

Elimi-nisanja


X

X

(X)

(X)

X

(X) X (X) X

(X)

(X) X

Priru

Razlika od prevođenja kurseva

Neto dobici i gubici nepriznati u izvještaju o finansijskoj uspješnosti

(X)

Neto deficit za period

Stanje na dan 31. decembar 20X2.

X

tokovima gotovine za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20x2. godine

Naziv Opšti državni

sektor

20x2. 20x1.

TOKOVI GOTOVINE IZ POSLOVNIH AKTIVNOSTI

Prilivi Oporezivanje X XProdaja roba i usluga

Subvencije Primljena kamata Dividende od drugih sektora vladi

X X

Drugi prilivi X XPlaćanja

Troškovi zaposlenih (X) (X)Penzijska primanja (X) (X)Dobavljači (X) (X)

Plaćena kamata (X) (X)Dividende drugim sektorima

Druga plaćanja (X) (X)

Neto tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti

X X

TOKOVI GOTOVINE IZ INVESTICIONIH AKTIVNOSTI

Kupovina postrojenja i opreme

(X) (X)

Prilivi od prodaje postrojenja i opreme

X X

Prilivi od prodaje investicija X X

Kupovina hartija od vrijednosti u stranoj valuti

(X) (X)


~ 62 ~

(X) X

(X) (X) (X)

(X) (X) (X)

(X) X X (X)

Izvještaj

o tokovima gotovine za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20x2. godine



javnog sektora

Eliminisanja

20x2. 20x1. 20x2. 20x1. 20x2. 20x1.

X X X (X) (X)

X X (X) (X)

X X (X) (X) X X

X X (X) (X)

X X X X (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) X X

(X) (X) (X) (X) X X X X X X (X) (X)

(X) (X) (X) (X)

X X X X

X X X X

(X) (X) (X) (X)

X

(X) (X)

(X) (X)

(X) X

tokovima gotovine za opšti državni sektor za godinu koja se završila 31. decembra 20x2. godine


20x2. 20x1.

X X X X

X X X X

X X

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X)

(X) (X) X X

(X) (X)

X X

X X

(X) (X)

Priru

Neto tokovi gotovine iz investicionih aktivnosti

(X) (X)

TOKOVI GOTOVINE IZ AKTIVNOSTI FINANSIRANJA

Prilivi od pozajmica X X

Otplata pozajmica (X) (X)

Neto tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja

X X

NETO POVEĆANJE / (SMANJENE) GOTOVINE I GOTOVINSKIH EKVIVALENATA

X X

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku perioda

X X

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda

X X

Objelodanjivanje informacija o opšte državnom sektoru putem finansijskih izvještaja koje smo dali pruža korisne informacije korisnicima ekonomskog i finansijskog stanja kako u realnom, tržišnom sektoru, tako i javnom, odnosno državnom sektoru.

MRS-JS 23 – Prihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

Cilj ovog standarda je da propiše zahtjeve za finansijsko izvještavanje prihoda koji nastaju od transakcija koje nijesu transakcije razmjene. Pod prihodima koji nastaju od transakcija koje nijesu transakcije razmjene smatraju se porezi i prenosi.

Porezi se u smislu paragrafa 7 alineja 9 i paragrafa 26 ovog standarda definišu kao ekonomske koristi ili uslužni potencijali za koje postoje obaveza da se plate ili mogu platiti entitetima javnog sektora, u skladu sa zakonima ili propisima, ustanovljenim za obezdržavi, izuzev novčanih i drugih kazni nametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni prenosi državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu porezi. Država uvodi u okviru svog pravnog sistoporezivanje za pojedince i druge entitete, koji se nazivaju poreskim obveznicima.

U paragrafu 27 MRS-JS stoji:

„Zakonski propisi mogu značajno da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema, ali imaju određeni broj zajedničkih karakteristika. Poreskim zakonima i propisima se:

a) uspostavlja pravo države da napla

b) utvrđuje osnovica po kojoj se porez izra


~ 63 ~

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

X X X X

(X) (X) (X) (X) X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X)

X X X X (X) (X)

Objelodanjivanje informacija o opšte državnom sektoru putem finansijskih izvještaja koje smo dali pruža korisne informacije korisnicima finansijskih izvještaja radi sagledavanja kompletnog ekonomskog i finansijskog stanja kako u realnom, tržišnom sektoru, tako i javnom, odnosno

rihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prenosi)

ovog standarda je da propiše zahtjeve za finansijsko izvještavanje prihoda koji nastaju od transakcija koje nijesu transakcije razmjene. Pod prihodima koji nastaju od transakcija koje

raju se porezi i prenosi.

Porezi

se u smislu paragrafa 7 alineja 9 i paragrafa 26 ovog standarda definišu kao ekonomske koristi ili uslužni potencijali za koje postoje obaveza da se plate ili mogu platiti entitetima javnog sektora, u skladu sa zakonima ili propisima, ustanovljenim za obezbje

anih i drugih kazni nametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni prenosi državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu porezi. Država uvodi u okviru svog pravnog sistema, pomoću svojih suverenih ovlašoporezivanje za pojedince i druge entitete, koji se nazivaju poreskim obveznicima.

čajno da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema, ali kih karakteristika. Poreskim zakonima i propisima se:

uspostavlja pravo države da naplaćuje porez,

uje osnovica po kojoj se porez izračunava i

(X) (X)

X X

(X) (X) X X

X X

X X

X X

Objelodanjivanje informacija o opšte državnom sektoru putem finansijskih izvještaja koje smo finansijskih izvještaja radi sagledavanja kompletnog

ekonomskog i finansijskog stanja kako u realnom, tržišnom sektoru, tako i javnom, odnosno

rihodi od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

ovog standarda je da propiše zahtjeve za finansijsko izvještavanje prihoda koji nastaju od transakcija koje nijesu transakcije razmjene. Pod prihodima koji nastaju od transakcija koje

se u smislu paragrafa 7 alineja 9 i paragrafa 26 ovog standarda definišu kao ekonomske koristi ili uslužni potencijali za koje postoje obaveza da se plate ili mogu platiti entitetima

bjeđivanje prihoda anih i drugih kazni nametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni

prenosi državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu u svojih suverenih ovlašćenja,

oporezivanje za pojedince i druge entitete, koji se nazivaju poreskim obveznicima.

ajno da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema, ali kih karakteristika. Poreskim zakonima i propisima se:

Priru

c) ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izraporeskih potraživanja i obezbje

Poreski zakoni i propisi često zahtijevaju od poreskih obveznika da dostave periodidržavnoj agenciji (instituciji) koja upravlja odreinformacije i dokaze o stepenu aktivnosti koja je predmet oporezivanja i izraporeskog potraživanja od strane države. Propisi za primanja po osnovu poreza se u mnogome razlikuju, ali su obično koncipirani tako da država prima redovna plazakonskim mjerama. Poreski zakoni se obipojedince i druge entitete koji krše zakon. Iz ovakvih preporuka datih u navedenom stavu MRSJS 23 proizlazi da kod načina utvrđ

Polazeći od ovakve regulative koja je data u MRSstandard, koji se odnosi u dijelu na utvru našoj zakonskoj legislativi i praksi. Na osnovu poreskihprihvaćen je princip samooporezivanja što je u duhu MRSsamooporezivanja, dato je zakonsko ovlašobveznik netačno utvrdi poresku obavezu donese rješenjeneplaćanje poreza propisane su visoke novpravno lice) kao i krivična odgovornost za ve

U paragrafu 12 MRS-JS 23 definiše se državni prparagrafom „čine bruto prilivi ekonomskih koristi ili uslužnog potencijala koje je izvještajni entitet primio ili može primiti, a koji predstavlja povepovećanje koje se odnosi na učešćdržavne organizacije ili trećih strana nezastupnika. Ovo iz razloga što entitet druge koristi od naplaćenih sredstava, prilikom postizanja svojih ciljeva“. Ovaj standard praktično znači da institucija koja je zadužena da utvrnjima raspolagati već je dužna da sva naplabudžeta. Kod nas je i ovaj princip zadovoljen jer se svi napladržavnog poreskog organa uplaćuju na raCentralne banke Crne Gore.

Porezi su glavni izvor prihoda državnih i drugih entiteta javnog sektora. Zakoni i propisi mogu da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema pojedinih zemalja, ali imaju odrezajedničke karakteristike. Poreskim zakonima i propisima saglasno paragrafu 27 ovog standarda treba propisati:

– uspostavljanje prava države da napla

– utvrđivanje osnovice po kojoj se porez izra

– ustanovljavanje procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izraporeskih potraživanja i obezbje

Slične vrste poreza uvedene su u mnogim državama. Radi uspostavljanja jedinstvenog poreskog sistema u zemljama koje prihvataju MRSse da se uvedu sljedeći porezi:


~ 64 ~

ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izrah potraživanja i obezbjeđivanja plaćanja poreza.“

esto zahtijevaju od poreskih obveznika da dostave periodidržavnoj agenciji (instituciji) koja upravlja određenim porezom. Poreski obveznik obi

kaze o stepenu aktivnosti koja je predmet oporezivanja i izraporeskog potraživanja od strane države. Propisi za primanja po osnovu poreza se u mnogome

no koncipirani tako da država prima redovna plaćanja bez pribjegavazakonskim mjerama. Poreski zakoni se obično striktno sprovode i često namećpojedince i druge entitete koji krše zakon. Iz ovakvih preporuka datih u navedenom stavu MRS

ina utvrđivanja poreza važi princip samooporezivanja.

i od ovakve regulative koja je data u MRS-JS 23 može se konstatovati da je ovaj standard, koji se odnosi u dijelu na utvrđivanje i naplatu javnih prihoda (poreza) implementiran u našoj zakonskoj legislativi i praksi. Na osnovu poreskih zakonskih propisa u Crnoj Gori

en je princip samooporezivanja što je u duhu MRS-JS 23. Pored sistema samooporezivanja, dato je zakonsko ovlašćenje poreskom organu da u slučajevima kada poreski

no utvrdi poresku obavezu donese rješenje o utvrđivanju poreske obaveze. Za anje poreza propisane su visoke novčane kazne za odgovornog pojedinca (fizi

na odgovornost za veće iznose izbjegavanja neplaćanja poreza.

JS 23 definiše se državni prihod. Prihodi u skladu sa navedenim ine bruto prilivi ekonomskih koristi ili uslužnog potencijala koje je izvještajni

entitet primio ili može primiti, a koji predstavlja povećanje neto imovine – ešće vlasnika. Iznosi naplaćeni od državnog zastupnika ili druge

ih strana neće uzrokovati povećanje neto imovine ili prihoda tog zastupnika. Ovo iz razloga što entitet – zastupnik ne može da kontroliše upotrebu, ili da ima

enih sredstava, prilikom postizanja svojih ciljeva“. Ovaj standard i da institucija koja je zadužena da utvrđuje i naplaćuje javne prihode ne može sa

je dužna da sva naplaćena sredstva uplati na propisani rabudžeta. Kod nas je i ovaj princip zadovoljen jer se svi naplaćeni javni prihodi od strane državnog poreskog organa uplaćuju na račun Ministarstva finansija – Trezora koji se vodi kod

ihoda državnih i drugih entiteta javnog sektora. Zakoni i propisi mogu da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema pojedinih zemalja, ali imaju odre

ke karakteristike. Poreskim zakonima i propisima saglasno paragrafu 27 ovog

uspostavljanje prava države da naplaćuje porez;

ivanje osnovice po kojoj se porez izračunava;

ustanovljavanje procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izraporeskih potraživanja i obezbjeđenje plaćanja poreza.

ne vrste poreza uvedene su u mnogim državama. Radi uspostavljanja jedinstvenog poreskog sistema u zemljama koje prihvataju MRS-JS, saglasno paragrafu 65 ovog standarda preporu

ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izračunavanje

esto zahtijevaju od poreskih obveznika da dostave periodične prihode enim porezom. Poreski obveznik obično pruža

kaze o stepenu aktivnosti koja je predmet oporezivanja i izračunava se iznos poreskog potraživanja od strane države. Propisi za primanja po osnovu poreza se u mnogome

anja bez pribjegavanja esto nameću stroge kazne za

pojedince i druge entitete koji krše zakon. Iz ovakvih preporuka datih u navedenom stavu MRS-rezivanja.

JS 23 može se konstatovati da je ovaj ivanje i naplatu javnih prihoda (poreza) implementiran

zakonskih propisa u Crnoj Gori JS 23. Pored sistema čajevima kada poreski

ivanju poreske obaveze. Za ane kazne za odgovornog pojedinca (fizičko i

ćanja poreza.

ihod. Prihodi u skladu sa navedenim ine bruto prilivi ekonomskih koristi ili uslužnog potencijala koje je izvještajni

kapitala, osim na eni od državnog zastupnika ili druge

anje neto imovine ili prihoda tog zastupnik ne može da kontroliše upotrebu, ili da ima

enih sredstava, prilikom postizanja svojih ciljeva“. Ovaj standard uje javne prihode ne može sa

sani račun državnog eni javni prihodi od strane

Trezora koji se vodi kod

ihoda državnih i drugih entiteta javnog sektora. Zakoni i propisi mogu da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema pojedinih zemalja, ali imaju određene

ke karakteristike. Poreskim zakonima i propisima saglasno paragrafu 27 ovog

ustanovljavanje procedure za upravljanjem porezom, to jest procedure za izračunavanje

ne vrste poreza uvedene su u mnogim državama. Radi uspostavljanja jedinstvenog poreskog JS, saglasno paragrafu 65 ovog standarda preporučuje

Priru

1. Porez na dobit predstavlja oporezivanjepod porezom na dobit treba razumjeti porez na dohodak fizipravnih lica koji su uvedeni u naš poreski sistem.

2. Porez na dodatu vrijednost predstavlja vršenje oporezive aktivnosti pi usluga od strane poreskog obveznika tokom perioda oporezivanja. U naš poreski sistem uvedena je ova vrsta poreza.

3. Porez na robu i usluge utvrđuje se po osnovu kupovina ili prodaja oporezive robe ili usluga tokom perioda oporezivanjauvođenja poreza na dodatu vrijednost, kada je ukinut i mjesto njega uveden porez na dodatu vrijednost.

4. Carina kao vrsta poreza plaća se prilikom kretanja roba ili usluga preko državnih granica.

5. Porez na nasljedstvo nakon smrti lica koje posjeduje oporezivu imovinu. U našem poreskom sistemu uveden je porez na promet nepokretnosti i u okviru ovog zakona jedno poglavlje se odnosi na porez na naslje

6. Porez na imovinu. Ovaj porez je takokoji je prihod lokalnih samouprava, pa lokalne samouprave vrše i utrvporeza.

Iz izloženog se može zaključiti da je poresko zakonodavstvo Crne Gore usaglašeno sa Međunarodnim računovodstvenim standardima za javni sektor.

Prenosi u smislu ovog standarda obuhvataju subvencije, oprost duga, novnasljedstva, poklone, donacije u novcu, robi i uslugama. Pokloni i donacije su dobrovoljni prenosi sredstava uključujući gotovinu i drjedan entitet prenosi drugom, obič

Finansijsko izvješprihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

Entitet treba da objelodani u svom finansijskom izvještaju

• Iznos prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene priznate tokom perioda prema glavnim vrstama, prikazujuprikazujući po vrstama;

• Iznos potraživanja priznatih u vezi sa transakcijo

• Iznos obaveza priznatih u vezi sa prenijetim sredstvima;

• Postojanje i iznos svih avansnih primanja u vezi sa transakcijama koje nijesu transakcije razmjene;

• Iznos svih oproštenih obaveza.

Entitet treba da objelodani u napo

• Računovodstvene politike usvojene za priznavanje prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene;


~ 65 ~

Porez na dobit predstavlja oporezivanje zarada tokom perioda oporezivanja. U ovom slupod porezom na dobit treba razumjeti porez na dohodak fizičkih lica i porez na dobit pravnih lica koji su uvedeni u naš poreski sistem.

Porez na dodatu vrijednost predstavlja vršenje oporezive aktivnosti po osnovu prometa roba i usluga od strane poreskog obveznika tokom perioda oporezivanja. U naš poreski sistem

đuje se po osnovu kupovina ili prodaja oporezive robe ili usluga tokom perioda oporezivanja. Ovaj porez egzistirao je u našem poreskom sistemu do

enja poreza na dodatu vrijednost, kada je ukinut i mjesto njega uveden porez na dodatu

ća se prilikom kretanja roba ili usluga preko državnih granica.

na nasljedstvo nakon smrti lica koje posjeduje oporezivu imovinu. U našem poreskom sistemu uveden je porez na promet nepokretnosti i u okviru ovog zakona jedno poglavlje se odnosi na porez na nasljeđe i poklon.

Porez na imovinu. Ovaj porez je takođe uveden u naš poreski sistem, ali se radi o porezu koji je prihod lokalnih samouprava, pa lokalne samouprave vrše i utrvđivanje i naplatu ovog

čiti da je poresko zakonodavstvo Crne Gore usaglašeno sa m standardima za javni sektor.

Prenosi

Prenosi u smislu ovog standarda obuhvataju subvencije, oprost duga, novnasljedstva, poklone, donacije u novcu, robi i uslugama. Pokloni i donacije su dobrovoljni

i gotovinu i druga monetarna sredstva, robu i usluge u naturi koje jedan entitet prenosi drugom, obično bez ikakvih uslovljavanja.

Finansijsko izvještavanje prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

Entitet treba da objelodani u svom finansijskom izvještaju sljedeće podatke:

Iznos prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene priznate tokom perioda prema glavnim vrstama, prikazujući posebno poreze po vrstama i prenose tako

Iznos potraživanja priznatih u vezi sa transakcijom koja nije transakcija razmjene;

Iznos obaveza priznatih u vezi sa prenijetim sredstvima;

Postojanje i iznos svih avansnih primanja u vezi sa transakcijama koje nijesu transakcije

Iznos svih oproštenih obaveza.

Entitet treba da objelodani u napomenama uz finansijske izvještaje i sljedeće podatke:

unovodstvene politike usvojene za priznavanje prihoda od transakcija koje nijesu

zarada tokom perioda oporezivanja. U ovom slučaju kih lica i porez na dobit

o osnovu prometa roba i usluga od strane poreskog obveznika tokom perioda oporezivanja. U naš poreski sistem

uje se po osnovu kupovina ili prodaja oporezive robe ili usluga . Ovaj porez egzistirao je u našem poreskom sistemu do

enja poreza na dodatu vrijednost, kada je ukinut i mjesto njega uveden porez na dodatu

a se prilikom kretanja roba ili usluga preko državnih granica.

na nasljedstvo nakon smrti lica koje posjeduje oporezivu imovinu. U našem poreskom sistemu uveden je porez na promet nepokretnosti i u okviru ovog zakona jedno

u naš poreski sistem, ali se radi o porezu đivanje i naplatu ovog

iti da je poresko zakonodavstvo Crne Gore usaglašeno sa

Prenosi u smislu ovog standarda obuhvataju subvencije, oprost duga, novčane kazne, nasljedstva, poklone, donacije u novcu, robi i uslugama. Pokloni i donacije su dobrovoljni

uga monetarna sredstva, robu i usluge u naturi koje

prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

Iznos prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene priznate tokom perioda i posebno poreze po vrstama i prenose takođe

m koja nije transakcija razmjene;

Postojanje i iznos svih avansnih primanja u vezi sa transakcijama koje nijesu transakcije

će podatke:

unovodstvene politike usvojene za priznavanje prihoda od transakcija koje nijesu

Priru

• Za glavne vrste prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene, osnovu po kojima je odmjerena fer vrijednost resursa koji se prihoduje u entitet;

• Za glavne vrste prihoda od oporezivanja koje entitet ne može pouzdano da odmjeri tokom perioda, odnosno informaciju o prirodi tog poreza;

• Prirodu i vrstu glavnih vrsta nasljedstva, poklona, vrste primjene robe u naturi.

U cilju unifikacije načina objelodanjivanja navedenih podataka koji se prezentuju u finansijskim izvješatajima, za godinu koja se završava 31. decembra 20x2 u okviru ovog standarda dat je primjer kako može da izgleda Izvještaj o finansijskoj uspješnosti i Izvještaj o finansijskom stanju.

Prihod od transakcija koje nijesu transakcije razmjenePrihod od oporezivanja Prihod od poreza na dobit Porez na robu i usluge Porez na imovinu Prihod od prinosa Prinosi od drugih država Pokloni, donacije, robe u naturi Usluge u naturi

20x2 20x1 Obrtna imovina Gotovina u banci Potraživanja po osnovu poreza Potraživanja po osnovu poreza na robu i usluge Potraživanja po osnovu prenosa Potraživanja po osnovu prenosa od drugih država Stalna imovina Zemljište Postrojenja i oprema Kratkoročne obaveze Obaveze koje se priznaju prema sporazumu o prenosu Avansna primanja


~ 66 ~

Za glavne vrste prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene, osnovu po erena fer vrijednost resursa koji se prihoduje u entitet;

Za glavne vrste prihoda od oporezivanja koje entitet ne može pouzdano da odmjeri tokom perioda, odnosno informaciju o prirodi tog poreza;

Prirodu i vrstu glavnih vrsta nasljedstva, poklona, donacija, prikazujućjene robe u naturi.

ina objelodanjivanja navedenih podataka koji se prezentuju u finansijskim izvješatajima, za godinu koja se završava 31. decembra 20x2 u okviru ovog

rimjer kako može da izgleda Izvještaj o finansijskoj uspješnosti i Izvještaj


20x2

koje nijesu transakcije razmjene

poreza na dobit X Porez na robu i usluge X Porez na imovinu X

Prinosi od drugih država X Pokloni, donacije, robe u naturi X Usluge u naturi X

Izvještaj

o finansijskom stanju

Obrtna imovina

Gotovina u banci X Potraživanja po osnovu poreza Potraživanja po osnovu poreza na robu i usluge X

Potraživanja po osnovu prenosa od drugih država X

Zemljište X Postrojenja i oprema X

Obaveze koje se priznaju prema sporazumu o prenosu X

Avansna primanja

Za glavne vrste prihoda od transakcija koje nijesu transakcije razmjene, osnovu po

Za glavne vrste prihoda od oporezivanja koje entitet ne može pouzdano da odmjeri

ujući zasebno glavne

ina objelodanjivanja navedenih podataka koji se prezentuju u finansijskim izvješatajima, za godinu koja se završava 31. decembra 20x2 u okviru ovog

rimjer kako može da izgleda Izvještaj o finansijskoj uspješnosti i Izvještaj

20x1

X X X X X

X X X X X

X X

X X

X X

X X X X

X

Priru

Porezi Prenosi

U Izvještaju o finansijskoj uspješnosti iskazuju se naplaIzvještaju o finansijskom stanju iskazuje se obrtna imovina, stalna imovina i kratkoroobaveze.

MRS-JS 24 – Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim

Cilj ovog standarda jeste da se u finansijske izvještaje entiteta objelodane uporedni podaci o budžetskim iznosima koji se nalaze u usvojenom budžetu i stvarnim iznosima koji nastaju izvršenjem budžeta. Ovim standardom se takomaterijalno značajnih razlika izme

Pod usvojenim budžetom u smiovlašćenje za aproprijaciju izdatka koje se dobija na osnovu zakona, vladinih odluka vezanih za predviđene prihode ili prilive za budžetski period. Pod aproprijacijom u smislu ovog standarda podrazumijeva se ovlašalokaciju sredstava za potrebe koje utvr

Usvojeni budžet odražava predvivišegodišnjem budžetskom periodu na osnovu tekuuslova tokom tog budžetskog perioda, i rashode ili plili drugo relevantno nadležno tijelo. Usvojeni budžet može biti u formi prvobitnog budžeta i konačnog budžeta.

Prvobitni budžet i konačni budžet

Prvobitni budžet je početni usvojeni budžet za budžetski period, dokprvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, alokacije, dodatne aproprijacije i druge, na zakonski ili na slibudžetski period, što znači da konazakonskim mjerama ili drugim odrebudžeta.

Dodatne aproprijacije mogu biti neophodne u slunijesu adekvatno predvidjeli zahtjevi za promjene političkih ili ekonomskih uslova ili nekih drugih objektivnih okolnosti. Ili, budžetski prihodi tokom perioda se ne ostvaruju u iznosima predvitransferi između pozicija budžeta mogu biti neophodni u cilju finansiranja prioriteta u toku fiskalnog perioda. Shodno tome može biti potrebno smanjenje sredstava dodijeljenih nekom entitetu ili za neku aktivnost u odnosu na iznos koji je prvobitno dodijeljen za datiodržavanja fiskalne discipline.

Ako se budžet ne usvoji prije počsaglasno paragrafu 10 ovog standarda primjenjiva


~ 67 ~

Porezi X Prenosi X

pješnosti iskazuju se naplaćeni porezi i prihodi od prenosa, a u Izvještaju o finansijskom stanju iskazuje se obrtna imovina, stalna imovina i kratkoro

Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima

rda jeste da se u finansijske izvještaje entiteta objelodane uporedni podaci o budžetskim iznosima koji se nalaze u usvojenom budžetu i stvarnim iznosima koji nastaju izvršenjem budžeta. Ovim standardom se takođe zahtijeva da se objelodane objašnjenja razl

ajnih razlika između budžetskih i stvarnih iznosa.

Usvojeni budžet

Pod usvojenim budžetom u smislu paragraf 7 alineja 5 ovog standarda podrazumijeva se enje za aproprijaciju izdatka koje se dobija na osnovu zakona, vladinih

ene prihode ili prilive za budžetski period. Pod aproprijacijom u smislu ovog standarda podrazumijeva se ovlašćenje entiteta dobijeno od zakonodavnog tijela za alokaciju sredstava za potrebe koje utvrđuje zakonodavni ili sličan nadležni organ.

Usvojeni budžet odražava predviđene prihode ili primanja koja se očekuju u godišnjem ili višegodišnjem budžetskom periodu na osnovu tekućih planova i predviđuslova tokom tog budžetskog perioda, i rashode ili plaćanja koje je odobrilo zakonodavno tijelo ili drugo relevantno nadležno tijelo. Usvojeni budžet može biti u formi prvobitnog budžeta i

Prvobitni budžet i konačni budžet

etni usvojeni budžet za budžetski period, dok je konaprvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, alokacije, dodatne aproprijacije i druge, na zakonski ili na sličan način odobrene promjene, primjenljive na

i da konačan budžet sadrži sve usvojene promjene ili izmjene zakonskim mjerama ili drugim određenim mjerodavnim aktima u cilju rebalansa prvobitnog

Dodatne aproprijacije mogu biti neophodne u slučajevima u kojima se prvobitnim budžetom nijesu adekvatno predvidjeli zahtjevi za izdacima nastali usljed na primjer prirodnih nepogoda,

kih ili ekonomskih uslova ili nekih drugih objektivnih okolnosti. Ili, budžetski prihodi tokom perioda se ne ostvaruju u iznosima predviđenim u prvobitnom budžetu, i interni

u pozicija budžeta mogu biti neophodni u cilju finansiranja prioriteta u toku fiskalnog perioda. Shodno tome može biti potrebno smanjenje sredstava dodijeljenih nekom entitetu ili za neku aktivnost u odnosu na iznos koji je prvobitno dodijeljen za dati

Ako se budžet ne usvoji prije početka budžetskog perioda, prvobitni budžet iz prošle godine, saglasno paragrafu 10 ovog standarda primjenjivaće se kao budžet u datoj budžetskoj godini.

X X

eni porezi i prihodi od prenosa, a u Izvještaju o finansijskom stanju iskazuje se obrtna imovina, stalna imovina i kratkoročne

Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim

rda jeste da se u finansijske izvještaje entiteta objelodane uporedni podaci o budžetskim iznosima koji se nalaze u usvojenom budžetu i stvarnim iznosima koji nastaju

e zahtijeva da se objelodane objašnjenja razloga

lu paragraf 7 alineja 5 ovog standarda podrazumijeva se enje za aproprijaciju izdatka koje se dobija na osnovu zakona, vladinih dekreta i drugih

ene prihode ili prilive za budžetski period. Pod aproprijacijom u enje entiteta dobijeno od zakonodavnog tijela za

an nadležni organ.

ekuju u godišnjem ili ih planova i predviđenih ekonomskih anja koje je odobrilo zakonodavno tijelo

ili drugo relevantno nadležno tijelo. Usvojeni budžet može biti u formi prvobitnog budžeta i

je konačni budžet prvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, alokacije, dodatne

in odobrene promjene, primjenljive na usvojene promjene ili izmjene

enim mjerodavnim aktima u cilju rebalansa prvobitnog

ajevima u kojima se prvobitnim budžetom izdacima nastali usljed na primjer prirodnih nepogoda,

kih ili ekonomskih uslova ili nekih drugih objektivnih okolnosti. Ili, budžetski enim u prvobitnom budžetu, i interni

u pozicija budžeta mogu biti neophodni u cilju finansiranja prioriteta u toku fiskalnog perioda. Shodno tome može biti potrebno smanjenje sredstava dodijeljenih nekom entitetu ili za neku aktivnost u odnosu na iznos koji je prvobitno dodijeljen za dati period u cilju

etka budžetskog perioda, prvobitni budžet iz prošle godine, e se kao budžet u datoj budžetskoj godini.

Priru

Entitet prezentuje poređenje budžetskih i stvarnih iznosa u finansijskim izvještajima samo kad se finansijski izvještaji i budžet sastavljaju na uporednoj osnovi. Entitet u finansijskim izvještajima prezentuje sljedeće podatke:

• Prvobitne i konačne iznose budžeta;

• Stvarne iznose na uporednoj osnovi;

• U napomenama za objelodanjivanje, objašnjenje materijalno znaizmeđu budžeta i stvarnih iznosa.

Finansijski izvještaji za prezentaciju budžeta treba da obezbijede informacije koje su relevantne za potrebe odlučivanja korisnika.

Informacije koje su date u finansijskom izvještaju za prezentaciju budžeta treba da su pouzdane i da vjerno prikazuju finansijsku poziciju, finansijsku uspješnost i tokove gotovine entiteta, da odražavaju ekonomsku suštinu transakcija, drugih dogasu neutralne, to jest nepristrasne, da su urasvim materijalno značajnim aspektima.

Uz ovaj standard ilustrovani su primjeri finansijskih izvještaja za prezentacijunijesu obavezujući, ali predstavljaju korisnu dokumentacionu osnovu za praktiprimjenu ovog standarda.

poređenju budžetskih i stvarnih iznosa za vladu za godinu koja se završava 31. decembra 20xx.

(Klasifikacija plaćanja prema funkcijama

Naziv

PRIMANJA Oporezivanje Sporazumi o pomoći Međunarodne agencije

Druge donacije i pomoć Prihodi: pozajmice

Prihodi: otuđenje postrojenja i opremeTrgovinske aktivnosti Drugi prihodi

Ukupni prilivi

PLAĆANJA Zdravstvo

Prosvjeta Javni red/bezbjednost Socijalna zaštita

Odbrana Stambene pogodnosti


~ 68 ~

enje budžetskih i stvarnih iznosa u finansijskim izvještajima samo kad se finansijski izvještaji i budžet sastavljaju na uporednoj osnovi. Entitet u finansijskim

će podatke:

ne iznose budžeta;

na uporednoj osnovi;

U napomenama za objelodanjivanje, objašnjenje materijalno znau budžeta i stvarnih iznosa.

Finansijski izvještaji za prezentaciju budžeta treba da obezbijede informacije koje su relevantne snika.

Informacije koje su date u finansijskom izvještaju za prezentaciju budžeta treba da su pouzdane i da vjerno prikazuju finansijsku poziciju, finansijsku uspješnost i tokove gotovine entiteta, da odražavaju ekonomsku suštinu transakcija, drugih događaja i stanja, a ne samo pravni oblik, da su neutralne, to jest nepristrasne, da su urađene uz poštovanje načela opreza i da su kompletne u

ajnim aspektima.

Uz ovaj standard ilustrovani su primjeri finansijskih izvještaja za prezentacijui, ali predstavljaju korisnu dokumentacionu osnovu za prakti

Izvještaj o

enju budžetskih i stvarnih iznosa za vladu za godinu koja se završava 31. decembra 20xx.Budžet na gotovinskoj osnovi

anja prema funkcijama)

Budžetirani iznosi ________________ Prvobitni Konačni

Stvarni iznosi na uporedivoj

osnovi

X X X X X X X X X

X X X X X X

enje postrojenja i opreme X X X X X X X X X

X X X (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

enje budžetskih i stvarnih iznosa u finansijskim izvještajima samo kad se finansijski izvještaji i budžet sastavljaju na uporednoj osnovi. Entitet u finansijskim

U napomenama za objelodanjivanje, objašnjenje materijalno značajnih razlika

Finansijski izvještaji za prezentaciju budžeta treba da obezbijede informacije koje su relevantne

Informacije koje su date u finansijskom izvještaju za prezentaciju budžeta treba da su pouzdane i da vjerno prikazuju finansijsku poziciju, finansijsku uspješnost i tokove gotovine entiteta, da

ja i stanja, a ne samo pravni oblik, da ela opreza i da su kompletne u

Uz ovaj standard ilustrovani su primjeri finansijskih izvještaja za prezentaciju budžeta, koji i, ali predstavljaju korisnu dokumentacionu osnovu za praktično tumačenje i

enju budžetskih i stvarnih iznosa za vladu za godinu koja se završava 31. decembra 20xx.

na uporedivoj

Razlika između konačnog budžeta i stvarnog

X X X

X X

X X X

X (X)

(X) (X) (X)

(X) (X)

Priru

Rekreacija, kultura i religija Ekonomska pitanja

Drugo

Ukupna plaćanja

NETO PRIMANJA/(PLAĆANJA)

finansijskoj uspješnosti za godišnji budžet koji se usvaja na obra

(Slična prezentacija bi se usvojila i za druge finansijske izvještaje)

Stvarni 20XX-1.

Naziv

Prihod X Porez

X

Provizija, novčane kazne i licence

Prihodi od transakcija razmjene

Transferi od drugih vlada Drugi prihodi

X Ukupni prihodi Rashodi Zarade, plate, primanja

zaposlenih

Donacije i druga transferna plaćanja

Korišćene zalihe i potrošna roba

Rashodi amortizacije Drugi rashodi

Troškovi finansiranja Ukupni rashodi Učešće u suficitu pridruženih

entiteta

X Suficit (deficit) za period Pripisiv:

Vlasnicima entiteta koji kontroliše

Manjinskom učešću

X


~ 69 ~

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) X X X

Finansijski izvještaj o

finansijskoj uspješnosti za godišnji budžet koji se usvaja na obračunskoj osnovi koji se završava 31. decembra 20xx.

na prezentacija bi se usvojila i za druge finansijske izvještaje)

Stvarni 20XX.

Konačan budžet 20XX.

Prvobitni budžet 20XX.

X X X

ane kazne i X X X

Prihodi od transakcija X X X

Transferi od drugih vlada X X X X X X

X X X

Zarade, plate, primanja (X) (X) (X)

Donacije i druga transferna (X) (X) (X)

ene zalihe i potrošna (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

e u suficitu pridruženih X X X

Suficit (deficit) za period X X X

Vlasnicima entiteta koji X X X

X X X

X X X

(X) (X)

(X) (X) X

unskoj osnovi koji se završava

Razlika između

prvobitnog i stvarnog budžeta

X

X

X

X X

X (X)

(X)

(X)

(X) (X)

(X) (X) X

X

X

X

X

Priru

Na nivou vlade se prezentuju kontrolisane entitete, uključujući i javna peduzedecembra 20XX.

MRS-

Cilj ovog standarda je da propiše strane entiteta javnog sektora. Pod primanjima zaposlenih u smislu ovog standarda smatraju se svi oblici naknada koje entitet daje u razmjenu za usluge zaposlenih.

Primanja zaposlenih uključuju priizdržavanim licima, a koja se mogu izmiriti isplatom (ili davanjem dobara ili usluga) koja se vrši direktno zaposlenima, njihovim supružnicima, djeci i drugim izdržavanim licima, ili drugima, kao što su osiguravajuća društva.

Zaposleni može da radi u nekom entitetu puno radno vrijeme, skrapovremeno ili privremeno. U smislu ovoga standarda, zaposlenima se smatra i glavni rukovodeći kadar.

Primanja zaposlenih mogu biti: kratkorozaposlenja, ostala dugoročna primanja zaposlenih i otpremnine.

Kratkoročna primanja zaposlenih

Kratkoročna primanja zaposlenih su zarade, plate i doprinosi za socijalno osiguranje, naknade za vrijeme bolovanja i naknade koje dospijevaju za plazavršetka perioda u kome su zaposleni pružili relevantne usluge, kao na primjer naknade za korišćenje godišnjeg odmora, učdvanaest mjeseci od završetka obramedicinska njega, smještaj, automobil i besplatna ili dotirana dobra ili usluge) za trenutno zaposlene.

Računovodstvo kratkoročnih primanja zaposlenih uglavnom je jednostavnzahtijevaju nikakve aktuarske pretpostavke za mjerenje obaveza ili troška te da ne postoji mogućnost aktuarskog dobitka ili gubitka. Štaviše, obaveze za kratkorona nediskontovanoj (nominalnoj) osnovi.

Pod aktuarskim dobitkom ili gubitkom u smislu ovog standarda smatra se usklađivanje (efekti razlika izmedogodilo) i efekti promjena aktuarskih pretpostavki.

Entitet može zaposlenima naknađodmor, bolovanje i kratkoročna nesposobnost za rad, porodiljsko odsustvo, odsutstvo zbog svjedočenja na sudu, odsutstvo zbog služenja vojnoga roka. Pravo na primanje naknada za vrijeme odsustvovanja dijeli se na dvije kategorije, i to:

(a) kumulativno i

(b) nekumulativno.


~ 70 ~

Na nivou vlade se prezentuju konsolidovani finansijski izvještaji koji obuhvataju sve ći i javna peduzeća za fiskalni period od 1. januara 20XX. do 31.

-JS 25 – Primanja zaposlenih

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je da propiše računovodstvo i objelodanjivanja za primanja zaposlenih od strane entiteta javnog sektora. Pod primanjima zaposlenih u smislu ovog standarda smatraju se svi oblici naknada koje entitet daje u razmjenu za usluge zaposlenih.

čuju primanja koja se obezbjeđuju zaposlenima ili njihovim izdržavanim licima, a koja se mogu izmiriti isplatom (ili davanjem dobara ili usluga) koja se vrši direktno zaposlenima, njihovim supružnicima, djeci i drugim izdržavanim licima, ili

iguravajuća društva.

Zaposleni može da radi u nekom entitetu puno radno vrijeme, skraćeno radno vrijeme, stalno, povremeno ili privremeno. U smislu ovoga standarda, zaposlenima se smatra i glavni

Primanja zaposlenih mogu biti: kratkoročna primanja zaposlenih, primanja poslije prestanka na primanja zaposlenih i otpremnine.

Kratkoročna primanja zaposlenih

na primanja zaposlenih su zarade, plate i doprinosi za socijalno osiguranje, naknade ja i naknade koje dospijevaju za plaćanje u roku od dvanaest mjeseci nakon

završetka perioda u kome su zaposleni pružili relevantne usluge, kao na primjer naknade za enje godišnjeg odmora, učešće u dobiti i bonusi (ako dospijevaju za isplatu u toku

vanaest mjeseci od završetka obračunskog perioda) i nenovčana primanja (kao što je medicinska njega, smještaj, automobil i besplatna ili dotirana dobra ili usluge) za trenutno

nih primanja zaposlenih uglavnom je jednostavno, buduzahtijevaju nikakve aktuarske pretpostavke za mjerenje obaveza ili troška te da ne postoji

nost aktuarskog dobitka ili gubitka. Štaviše, obaveze za kratkoročna primanja se mjere na nediskontovanoj (nominalnoj) osnovi.

dobitkom ili gubitkom u smislu ovog standarda smatra se ivanje (efekti razlika između ranijih aktuarskih pretpostavki i onoga što se stvarno

dogodilo) i efekti promjena aktuarskih pretpostavki.

Entitet može zaposlenima naknađivati odsustvovanja iz raznih razloga, kao što su godišnji čna nesposobnost za rad, porodiljsko odsustvo, odsutstvo zbog

enja na sudu, odsutstvo zbog služenja vojnoga roka. Pravo na primanje naknada za a dvije kategorije, i to:

konsolidovani finansijski izvještaji koji obuhvataju sve a za fiskalni period od 1. januara 20XX. do 31.

unovodstvo i objelodanjivanja za primanja zaposlenih od strane entiteta javnog sektora. Pod primanjima zaposlenih u smislu ovog standarda smatraju se

uju zaposlenima ili njihovim izdržavanim licima, a koja se mogu izmiriti isplatom (ili davanjem dobara ili usluga) koja se vrši direktno zaposlenima, njihovim supružnicima, djeci i drugim izdržavanim licima, ili

eno radno vrijeme, stalno, povremeno ili privremeno. U smislu ovoga standarda, zaposlenima se smatra i glavni

primanja zaposlenih, primanja poslije prestanka

na primanja zaposlenih su zarade, plate i doprinosi za socijalno osiguranje, naknade anje u roku od dvanaest mjeseci nakon

završetka perioda u kome su zaposleni pružili relevantne usluge, kao na primjer naknade za e u dobiti i bonusi (ako dospijevaju za isplatu u toku

ana primanja (kao što je medicinska njega, smještaj, automobil i besplatna ili dotirana dobra ili usluge) za trenutno

o, budući da se ne zahtijevaju nikakve aktuarske pretpostavke za mjerenje obaveza ili troška te da ne postoji

čna primanja se mjere

dobitkom ili gubitkom u smislu ovog standarda smatra se iskustveno u ranijih aktuarskih pretpostavki i onoga što se stvarno

iz raznih razloga, kao što su godišnji na nesposobnost za rad, porodiljsko odsustvo, odsutstvo zbog

enja na sudu, odsutstvo zbog služenja vojnoga roka. Pravo na primanje naknada za

Priru

Kumulativna plaćanja za vrijeme odsustvovanja su ona koja se prenose unaprijed i mogu se koristiti u narednim periodima ako se pravo korišObaveza nastaje tokom pružanja usluge od strane zaposlenih na osnovu kojih se uvenjihovo pravo na buduće naknade za vrijeme odsustvovanja.

Neakumulirana plaćanja za vrijeme odsustvovanja se ne prenose u naredni period. Ona propadaju ako se pravo u tekućem pnovčanu isplatu za neiskorišćeno pravo kod napuštanja subjekta. Prema ovom standardu ovo je obično slučaj za plaćeno bolovanje (zbog toga što neiskorišbuduće pravo), kao i materinsko odsustvo i naknade za uili vojnoj službi. U našoj praksi pravo po osnovu naknade za godišnji odmor ne može se prenijeti u narednu godinu.

Premije i učešče u dobiti kao očekivani trošak samo kada entitet ima sadašnju zakonsku ili izvedenu obavezu da izvrši takvu isplatu kao rezultat prošlih događaja i ako se može sa

Primanja po prestanku zaposlenja

Primanja poslije prestanka zaposlenja su: penzije, druga penzijska primanja, životno osiguranje poslije prestanka zaposlenja i medicinska njega poslije prestanka zaposlenja.

Zakonska ili izvedena obaveza datog entiteta po osnovu primanja poslije prestanka zaposlenja je ograničena do iznosa koji on prihvata da uplati u dati fond. Stoga se iznos primanja poslije prestanka zaposlenja koji prima zaposleni odre(možda i zaposleni) u plan (fond) primanja poslije prestanka zaposlendruštvo, zajedno s prihodom od ulaganja koje proizlazi iz upla

Računovodstvo za primanja poslije prestanka zaposlenja je složeno, jer se zahtijevaju aktuarske pretpostavke za odmjeravanje obaveza i rashoda, a postoji dobitaka i gubitaka. Štaviše, obaveze se mjere po diskontovanoj osnovi, buduizmirivati mnogo godina nakon što su zaposleni izvršili svoje usluge.

Ostala dugoročna primanja zaposlenih

Ostala dugoročna primanja zaposlenih u smislu ovog standarda su: naknade za vrijeme dužeg odsustva s rada ili naknade za vrijeme strudugogodišnji rad, naknade na vrijeme duže sprijeu cjelosti unutar dvanaest mjeseci od kraja obraodložena naknada koja dospijeva u roku od dvanaest mjeseci ilizarađena i naknada koju plaća entitet dok pojedinac ne zapo

Ovaj standard zahtijeva primjenu pojednostavljene radugoročna primanja zaposlenih. Ova se metoda razlikuje od raprimanja poslije prestanka zaposlenja u sljedebez naknadnih preračunavanja, i svi troškovi prošlih usluga (minulog rada) se odmah priznaju.

Otpremnine kao primanja zaposlenih isplanekog zaposlenog prije uobičajenogprihvati da je višak u zamjenu za otpremninu.


~ 71 ~

anja za vrijeme odsustvovanja su ona koja se prenose unaprijed i mogu se koristiti u narednim periodima ako se pravo korišćenja ne iskoristi u cjelosti u teku

ja usluge od strane zaposlenih na osnovu kojih se uvee naknade za vrijeme odsustvovanja.

anja za vrijeme odsustvovanja se ne prenose u naredni period. Ona ćem periodu ne iskoristi u cjelosti i ne daje pravo zaposlenima na ćeno pravo kod napuštanja subjekta. Prema ovom standardu ovo je

eno bolovanje (zbog toga što neiskorišćeno prethodno pravo ne povevo), kao i materinsko odsustvo i naknade za učešće u sudskom postupku po pozivu

ili vojnoj službi. U našoj praksi pravo po osnovu naknade za godišnji odmor ne može se

e u dobiti kao kratkoročna primanja zaposlenih entitet treba da prizna u ekivani trošak samo kada entitet ima sadašnju zakonsku ili izvedenu obavezu da izvrši takvu

isplatu kao rezultat prošlih događaja i ako se može sačinjeti pouzdana procjena obaveze.

Primanja po prestanku zaposlenja

ije prestanka zaposlenja su: penzije, druga penzijska primanja, životno osiguranje poslije prestanka zaposlenja i medicinska njega poslije prestanka zaposlenja.

Zakonska ili izvedena obaveza datog entiteta po osnovu primanja poslije prestanka zaposlenja ena do iznosa koji on prihvata da uplati u dati fond. Stoga se iznos primanja poslije

prestanka zaposlenja koji prima zaposleni određuje iznosom doprinosa koji je uplatio subjekt (možda i zaposleni) u plan (fond) primanja poslije prestanka zaposlenja ili u osiguravajudruštvo, zajedno s prihodom od ulaganja koje proizlazi iz uplaćenih doprinosa.

unovodstvo za primanja poslije prestanka zaposlenja je složeno, jer se zahtijevaju aktuarske pretpostavke za odmjeravanje obaveza i rashoda, a postoji i mogućnost ostvarivanja aktuarskih dobitaka i gubitaka. Štaviše, obaveze se mjere po diskontovanoj osnovi, buduizmirivati mnogo godina nakon što su zaposleni izvršili svoje usluge.

Ostala dugoročna primanja zaposlenih

ja zaposlenih u smislu ovog standarda su: naknade za vrijeme dužeg odsustva s rada ili naknade za vrijeme stručnog usavršavanja, jubilarne nagrade ili nagrade za dugogodišnji rad, naknade na vrijeme duže spriječenosti sa rada, ako ne dospijevaju za plau cjelosti unutar dvanaest mjeseci od kraja obračunskog perioda, učešća u dobiti, bonusi, odložena naknada koja dospijeva u roku od dvanaest mjeseci ili više od kraja perioda u kome je

a entitet dok pojedinac ne započne novi radni odnos.

Ovaj standard zahtijeva primjenu pojednostavljene računovodstvene metode za ostala na primanja zaposlenih. Ova se metoda razlikuje od računovodstva koje se zahtijeva za

primanja poslije prestanka zaposlenja u sljedećem: aktuarski dobici i gubici se odmah priznaju, unavanja, i svi troškovi prošlih usluga (minulog rada) se odmah priznaju.

Otpremnine

Otpremnine kao primanja zaposlenih isplaćuju se na osnovu odluke entiteta da prekine rad čajenog datuma penzionisanja ili odluke zaposlenog da dobrovoljno

prihvati da je višak u zamjenu za otpremninu.

anja za vrijeme odsustvovanja su ona koja se prenose unaprijed i mogu se enja ne iskoristi u cjelosti u tekućem periodu.

ja usluge od strane zaposlenih na osnovu kojih se uvećava

anja za vrijeme odsustvovanja se ne prenose u naredni period. Ona eriodu ne iskoristi u cjelosti i ne daje pravo zaposlenima na

eno pravo kod napuštanja subjekta. Prema ovom standardu ovo je eno prethodno pravo ne povećava e u sudskom postupku po pozivu

ili vojnoj službi. U našoj praksi pravo po osnovu naknade za godišnji odmor ne može se

entitet treba da prizna u ekivani trošak samo kada entitet ima sadašnju zakonsku ili izvedenu obavezu da izvrši takvu

injeti pouzdana procjena obaveze.

ije prestanka zaposlenja su: penzije, druga penzijska primanja, životno osiguranje

Zakonska ili izvedena obaveza datog entiteta po osnovu primanja poslije prestanka zaposlenja ena do iznosa koji on prihvata da uplati u dati fond. Stoga se iznos primanja poslije

uje iznosom doprinosa koji je uplatio subjekt ja ili u osiguravajuće

enih doprinosa.

unovodstvo za primanja poslije prestanka zaposlenja je složeno, jer se zahtijevaju aktuarske nost ostvarivanja aktuarskih

dobitaka i gubitaka. Štaviše, obaveze se mjere po diskontovanoj osnovi, budući da se mogu

ja zaposlenih u smislu ovog standarda su: naknade za vrijeme dužeg nog usavršavanja, jubilarne nagrade ili nagrade za

enosti sa rada, ako ne dospijevaju za plaćanje ća u dobiti, bonusi,

više od kraja perioda u kome je adni odnos.

unovodstvene metode za ostala unovodstva koje se zahtijeva za

i gubici se odmah priznaju, unavanja, i svi troškovi prošlih usluga (minulog rada) se odmah priznaju.

uju se na osnovu odluke entiteta da prekine rad datuma penzionisanja ili odluke zaposlenog da dobrovoljno

Priru

Entitet donosi odluku da isplati otpremninuisključivo ako ima detaljan zvaničod njega odustane. Takav detaljan plan treba da sadrži minimum sljedefunkcije i broj zaposlenika s kojima radnih mjesta ili funkcije i vrijeme

MRS-JS 26 – Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu

Cilj ovog standarda je propisivanje postupka koje entitet primjenjuje radi odrevrijednost sredstva koje generiše gotovinu umanjena i po tom osnovu pove– trošak) do iznosa knjigovodstvene vrijednosti sredstva. Ovaj standentitet treba da stornira gubitak od umanjenja vrijednosti i objelodanjivanje podataka koji se odnosi na umanjenje vrijednosti imovine.

Imovina koja generiše gotovinu iskazuje se po upotrebnoj vrijednosti. Upotrebna vrijednost sredstva koje generiše gotovinu u skladu sa ovim standardom je sadašnja vrijednost procijenjenih budućih tokova gotovine, koji se ood njegove prodaje na kraju korisnog vijeka trajanja.

Osnova za procjenjivanje budućrazumnim dokumentovanim pretpostavkama koje predstavljaju najbolju procjenu rukovodstva u zavisnosti od ekonomskih uslova, koji sredstva. Pored procjenjivanja budugotovine do koje nužno dolazi po osnovu pripreme sredstva za upotrebu, svakodnevnog servisiranja sredstava, kao i budukonzistentno alocirati korišćenju datog sredstva.

Ovaj standard se ne primjenjuje na nematerijalnu imovinu, gudvil, zalihe i imovinu koja generiše imovinu, a nastaje kao rezultat ugovora o izgradnji, kao ni na finansijska sredstva.

Imovina koja generiše gotovinu jeprinosa, kao na primjer imovina agencije za geodetski premjer koja za unaplaćuje naknadu.

Umanjenje vrijednosti imovine

Umanjenje vrijednosti imovine vrši se primjenom postupka amortizapodrazumijeva sistematska alokacija trošenja sredstava koje se amortizuje tokom korisnog vijeka trajanja. Međutim, entitet u toku godine procjenjuje da li treba izvršiti umanjenje vrijednosti imovine ispod njene knjigovodstvene vvrijednosti imovine mogu se javiti sljede

– značajan pad tržišne vrijednosti sredstva u toku perioda, mnogo veu postupku amortizacije;

– značajne promjene nastale zbog tehnoloških, ekonom

– porast tržišnih kamatnih stopa tokom perioda, koji diskontnu stopu, primijenjenu kod obranadoknadivu vrijednost sredstva;


~ 72 ~

otpremninu određenom zaposlenom ili grupi zaposlenih samo i ivo ako ima detaljan zvanični plan raskida radnog odnosa, i nema realnu mogu

od njega odustane. Takav detaljan plan treba da sadrži minimum sljedećih podataka: lokaciju, funkcije i broj zaposlenika s kojima će se raskinuti radni odnos, otpremnine za svaku grupu radnih mjesta ili funkcije i vrijeme u kojem će taj plan biti sproveden.

Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je propisivanje postupka koje entitet primjenjuje radi odrevrijednost sredstva koje generiše gotovinu umanjena i po tom osnovu povećan gubitak (rashod

trošak) do iznosa knjigovodstvene vrijednosti sredstva. Ovaj standard takođentitet treba da stornira gubitak od umanjenja vrijednosti i objelodanjivanje podataka koji se odnosi na umanjenje vrijednosti imovine.

Imovina koja generiše gotovinu iskazuje se po upotrebnoj vrijednosti. Upotrebna vrijednost stva koje generiše gotovinu u skladu sa ovim standardom je sadašnja vrijednost

ih tokova gotovine, koji se očekuju od kontinuiranog korišod njegove prodaje na kraju korisnog vijeka trajanja.

ćih tokova gotovine zasniva se na projekciji zasnovanoj na razumnim dokumentovanim pretpostavkama koje predstavljaju najbolju procjenu rukovodstva u zavisnosti od ekonomskih uslova, koji će postojati tokom preostalog korisnog vijeka trajanja

d procjenjivanja budućih tokova gotovine entitet pravi projekciju i odliva gotovine do koje nužno dolazi po osnovu pripreme sredstva za upotrebu, svakodnevnog servisiranja sredstava, kao i budućih opštih troškova koji se mogu direktno opravdano i

enju datog sredstva.


Imovina koja generiše gotovinu je imovina koja se drži u cilju generisanja komercijalnog prinosa, kao na primjer imovina agencije za geodetski premjer koja za u

Umanjenje vrijednosti imovine

Umanjenje vrijednosti imovine vrši se primjenom postupka amortizacije. Pod amortizacijom se podrazumijeva sistematska alokacija trošenja sredstava koje se amortizuje tokom korisnog

utim, entitet u toku godine procjenjuje da li treba izvršiti umanjenje vrijednosti imovine ispod njene knjigovodstvene vrijednosti. Kao uslov za umanjenje vrijednosti imovine mogu se javiti sljedeći faktori:

ajan pad tržišne vrijednosti sredstva u toku perioda, mnogo veći nego što je to izvršeno

ajne promjene nastale zbog tehnoloških, ekonomskih, tržišnih i zakonskih uslova;

porast tržišnih kamatnih stopa tokom perioda, koji će se vjerovatno značdiskontnu stopu, primijenjenu kod obračuna upotrebne vrijednosti i znanadoknadivu vrijednost sredstva;

enom zaposlenom ili grupi zaposlenih samo i dnosa, i nema realnu mogućnost da

ćih podataka: lokaciju, e se raskinuti radni odnos, otpremnine za svaku grupu

Umanjenje vrijednosti imovine koja generiše gotovinu

Cilj ovog standarda je propisivanje postupka koje entitet primjenjuje radi određivanja da li je ćan gubitak (rashod

ard takođe određuje kada entitet treba da stornira gubitak od umanjenja vrijednosti i objelodanjivanje podataka koji se

Imovina koja generiše gotovinu iskazuje se po upotrebnoj vrijednosti. Upotrebna vrijednost stva koje generiše gotovinu u skladu sa ovim standardom je sadašnja vrijednost

ekuju od kontinuiranog korišćenja sredstva i

ih tokova gotovine zasniva se na projekciji zasnovanoj na razumnim dokumentovanim pretpostavkama koje predstavljaju najbolju procjenu rukovodstva u

e postojati tokom preostalog korisnog vijeka trajanja ih tokova gotovine entitet pravi projekciju i odliva

gotovine do koje nužno dolazi po osnovu pripreme sredstva za upotrebu, svakodnevnog se mogu direktno opravdano i


imovina koja se drži u cilju generisanja komercijalnog prinosa, kao na primjer imovina agencije za geodetski premjer koja za učinjene usluge

cije. Pod amortizacijom se podrazumijeva sistematska alokacija trošenja sredstava koje se amortizuje tokom korisnog

utim, entitet u toku godine procjenjuje da li treba izvršiti umanjenje rijednosti. Kao uslov za umanjenje

i nego što je to izvršeno

skih, tržišnih i zakonskih uslova;

e se vjerovatno značajno odraziti na una upotrebne vrijednosti i značajno umanjiti

Priru

– postoje raspoloživi dokazi o zastarjelosti ili fizi

– nastanak značajnih promjena u poslovanju entiteta, kao na primjer prestanak korišsredstva, donošenje planova za obustavljanje ili restrukturiranje poslovanja;

– postojanje raspoloživog dokazekonomski učinak sredstva lošiji, ili

Storniranje gubitaka od umanjenja vrijednosti, entitet sprovodi u uslovima kada je tržišna vrijednost sredstva značajno porasla u tpromjene u tehnološkom, tržišnom, ekonomskom ili zakonskom okruženju. U ovim uslovima neophodno je izvršiti revalorizaciju sredstva i za efekat revalorizacije smanjiti gubitak ili povećati suficit.

MR

Cilj ovog standarda je propisati rapoljoprivrednom djelatnošću.

1. Ovaj standard entiteti primjenjuju prilikom prezentacije finansijskih izvještaja koji sena poljoprivrednu djelatnost za:

– biološka sredstva;

– poljoprivredne proizvode u trenutku ubiranja (žetve).

2. Ovaj standard ne odnosi se i na vo

– zemljišta povezano s poljoprivrednom MRS-JS 16 – Investicione nekretnine i MRS

– nematerijalne imovine povezane s poljoprivrednim aktivnostima, jer je ova oblast obuhvaćena MRS-JS 31 –

– biološka sredstva koja se drže radi snabdijevanja ili pružanja usluga.

Saglasno ovom standardu dajemo tabelu koja prikazuje primjere klasifikacije voevidencija bioloških sredstava i poljoprivrednih proizvoda.

Biološka sredstva

Ovce Drveće u šumskom zasadu Industrijske biljke

Domaće životinje za proizvodnju mliSvinje Vinova loza Voćke


~ 73 ~

oživi dokazi o zastarjelosti ili fizičkom oštećenju sredstva;

ajnih promjena u poslovanju entiteta, kao na primjer prestanak korišsredstva, donošenje planova za obustavljanje ili restrukturiranje poslovanja;

postojanje raspoloživog dokaza na osnovu internih izvještaja koji ukazuju na to da je inak sredstva lošiji, ili će biti lošiji od očekivanog.

Storniranje gubitaka od umanjenja vrijednosti, entitet sprovodi u uslovima kada je tržišna ajno porasla u toku perioda, ili kada su se stvorile zna

promjene u tehnološkom, tržišnom, ekonomskom ili zakonskom okruženju. U ovim uslovima neophodno je izvršiti revalorizaciju sredstva i za efekat revalorizacije smanjiti gubitak ili

MRS-JS 27 – Poljoprivreda

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je propisati računovodstveni tretman i objavljivanja izvještaja povezano s

1. Ovaj standard entiteti primjenjuju prilikom prezentacije finansijskih izvještaja koji se

poljoprivredne proizvode u trenutku ubiranja (žetve).

2. Ovaj standard ne odnosi se i na vođenje evidencije:

zemljišta povezano s poljoprivrednom djelatnošću, jer je zemljište regulisano u okviru Investicione nekretnine i MRS-JS 17 – Nekretnine, postrojenja i oprema;

nematerijalne imovine povezane s poljoprivrednim aktivnostima, jer je ova oblast – Nematerijalna imovina; i

ška sredstva koja se drže radi snabdijevanja ili pružanja usluga.

Saglasno ovom standardu dajemo tabelu koja prikazuje primjere klasifikacije voevidencija bioloških sredstava i poljoprivrednih proizvoda.

Poljoprivredni proizvodiVuna Posječena stabla Pamuk Posječena šećerna trska

e životinje za proizvodnju mlijeka Mlijeko Meso Grožđe Ubrano voće

ajnih promjena u poslovanju entiteta, kao na primjer prestanak korišćenja sredstva, donošenje planova za obustavljanje ili restrukturiranje poslovanja;

a na osnovu internih izvještaja koji ukazuju na to da je

Storniranje gubitaka od umanjenja vrijednosti, entitet sprovodi u uslovima kada je tržišna oku perioda, ili kada su se stvorile značajne pozitivne

promjene u tehnološkom, tržišnom, ekonomskom ili zakonskom okruženju. U ovim uslovima neophodno je izvršiti revalorizaciju sredstva i za efekat revalorizacije smanjiti gubitak ili

unovodstveni tretman i objavljivanja izvještaja povezano s

1. Ovaj standard entiteti primjenjuju prilikom prezentacije finansijskih izvještaja koji se odnose

jer je zemljište regulisano u okviru Nekretnine, postrojenja i oprema;

nematerijalne imovine povezane s poljoprivrednim aktivnostima, jer je ova oblast

Saglasno ovom standardu dajemo tabelu koja prikazuje primjere klasifikacije vođenja

Poljoprivredni proizvodi

Priru

Biološko sredstvo je živa životinja ili biljka, proizvod bioloških sredstava datog entiteta.

Priznavanje i mjerenje

Entitet priznaje biološka sredstva ili poljoprivredne proizvode samo kada:

• entitet kontroliše sredstva kao

• je vjerovatno da će buduće ekonomske koristi vezane sa tim sredstvima priticati entitetu; i

• se fer vrijednost ili trošak imovine mogu pouzdano izmjeriti.

Fer vrijednost imovine temelji se na njenoj sadašnjoj lokaciji i uslovima. primjer, fer vrijednost stoke na farmi je cijena za stoku na odgovarajutroškove prevoza i druge troškove dovo

U poljoprivrednim aktivnostima, kontrola može biti dokazana, na primjer, pravnim vnad stokom i žigosanjem ili sličkoristi ocjenjuju se mjerenjem zna

Biološko sredstvo se odmjerava prilikom poperioda, koje se mjeri po svojoj fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, osim u slukada se fer vrijednost ne može pouzdano odmjeriti.treba mjeriti po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju

Dobici i gubici biološkog sredstva, odnosno poljoprivrednih proizvoda

Dobici i gubici u skladu sa ovim standardom,sredstva po fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, kao i onaj koji nastaje iz promjene fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje biološkog sredstva, treba ukljudeficit za period u kome je nastao. Dobitak može nastati pri posredstva, na primjer prinos po osnovu ra

Entitet objelodanjuje metode i znavrijednosti svake grupe poljoprivrednihsredstava. Entitet treba da objelodanjuje ukupan tekućeg perioda po osnovu počproizvoda, kao i dobitak ili gubitak nastao kao rezultat promjene fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje bioloških sredstava.razdvajanje na potrošna i osnovna biološka sredstva i na biološka sredstva koja se drže radi distribucije uz nominalnu naknadu ili bez naknade. Primjeri potrošnih bioloških sredstava su stoka namijenjena proizvodnji mesa, stoka koja se drži radi prodaje, ribe u ribnjacima i sliOsnovna biološka sredstva je primjera radi stoka za priplod, stokamlijeka, kao i loza i druge voćke koje služe za proizvodnju vo

Izvještaji o finansijskom stanju

U nastavku dajemo primjere izvještaja o koji se bavi proizvodnjom mlijeka, koji mogu biti primijenjeni u praksi.


~ 74 ~

Biološko sredstvo je živa životinja ili biljka, dok je poljoprivredni proizvod ubrani (sakupljeni) proizvod bioloških sredstava datog entiteta.

Priznavanje i mjerenje poljoprivrednih proizvoda

Entitet priznaje biološka sredstva ili poljoprivredne proizvode samo kada:

entitet kontroliše sredstva kao rezultat prošlih događaja,

e buduće ekonomske koristi vezane sa tim sredstvima priticati entitetu;

se fer vrijednost ili trošak imovine mogu pouzdano izmjeriti.

Fer vrijednost imovine temelji se na njenoj sadašnjoj lokaciji i uslovima. primjer, fer vrijednost stoke na farmi je cijena za stoku na odgovarajućem tržištu umanjena za troškove prevoza i druge troškove dovođenja stoke na tržište.

U poljoprivrednim aktivnostima, kontrola može biti dokazana, na primjer, pravnim vnad stokom i žigosanjem ili sličnim načinom označavanja stoke dobijene rakoristi ocjenjuju se mjerenjem značajnih fizičkih svojstava.

Biološko sredstvo se odmjerava prilikom početnog priznavanja i na kraju svakog izvještajnog oda, koje se mjeri po svojoj fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, osim u slu

kada se fer vrijednost ne može pouzdano odmjeriti. U takvim slučajevima biološko sredstvo treba mjeriti po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju.

biološkog sredstva, odnosno poljoprivrednih proizvoda

Dobici i gubici u skladu sa ovim standardom, koji proizlaze iz početnog priznavanja biološkog sredstva po fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, kao i onaj koji nastaje iz promjene fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje biološkog sredstva, treba uklju

d u kome je nastao. Dobitak može nastati pri početnom priznavanju biološkog sredstva, na primjer prinos po osnovu rađanja teleta.

metode i značajne pretpostavke primijenjene pri odmjeravanju fer vrijednosti svake grupe poljoprivrednih proizvoda u momentu ubiranja i svake grupe bioloških

objelodanjuje ukupan dobitak ili gubitak koji se pojavi tokom perioda po osnovu početnog priznavanja bioloških sredstava i poljoprivrednih

i gubitak nastao kao rezultat promjene fer vrijednosti umanjene za bioloških sredstava. Entitet treba opisati svaku grupu bioloških sredstava, uz

razdvajanje na potrošna i osnovna biološka sredstva i na biološka sredstva koja se drže radi distribucije uz nominalnu naknadu ili bez naknade. Primjeri potrošnih bioloških sredstava su stoka namijenjena proizvodnji mesa, stoka koja se drži radi prodaje, ribe u ribnjacima i sliOsnovna biološka sredstva je primjera radi stoka za priplod, stoka koja se drži radi proizvodnje

ćke koje služe za proizvodnju voća.

Izvještaji o finansijskom stanju i finansijskoj uspješnosti entiteta koji se bavi proizvodnjom

U nastavku dajemo primjere izvještaja o finansijskom stanju i finansijskoj uspješnosti koji se bavi proizvodnjom mlijeka, koji mogu biti primijenjeni u praksi.

dok je poljoprivredni proizvod ubrani (sakupljeni)

poljoprivrednih proizvoda

e ekonomske koristi vezane sa tim sredstvima priticati entitetu;

Fer vrijednost imovine temelji se na njenoj sadašnjoj lokaciji i uslovima. Kao rezultat, na em tržištu umanjena za

U poljoprivrednim aktivnostima, kontrola može biti dokazana, na primjer, pravnim vlasništvom avanja stoke dobijene rađanjem. Buduće

etnog priznavanja i na kraju svakog izvještajnog oda, koje se mjeri po svojoj fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, osim u slučaju

ajevima biološko sredstvo

biološkog sredstva, odnosno poljoprivrednih proizvoda

etnog priznavanja biološkog sredstva po fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, kao i onaj koji nastaje iz promjene fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje biološkog sredstva, treba uključiti u suficit ili

etnom priznavanju biološkog

ajne pretpostavke primijenjene pri odmjeravanju fer proizvoda u momentu ubiranja i svake grupe bioloških

dobitak ili gubitak koji se pojavi tokom etnog priznavanja bioloških sredstava i poljoprivrednih

i gubitak nastao kao rezultat promjene fer vrijednosti umanjene za Entitet treba opisati svaku grupu bioloških sredstava, uz

razdvajanje na potrošna i osnovna biološka sredstva i na biološka sredstva koja se drže radi distribucije uz nominalnu naknadu ili bez naknade. Primjeri potrošnih bioloških sredstava su stoka namijenjena proizvodnji mesa, stoka koja se drži radi prodaje, ribe u ribnjacima i slično.

koja se drži radi proizvodnje

entiteta koji se

i finansijskoj uspješnosti entiteta

Priru

Entitet---------------

finansijskom stanju na dan 31. decembra 20x2

Napomene

Opis Sredstva Obrtna imovina Gotovina i gotovinski ekvivalenti Potraživanja Zalihe Ukupno obrtna sredstva Stalna sredstva Osnovna biološka sredstva Osnovno stado za proizvodnju mlijeka – u pripremi Osnovno stado za proizvodnju mlijeka – u funkciji Ukupna osnovna biološka sredstva Nekretnine, postrojenja i oprema Ukupna stalna sredstva Ukupna sredstva Obaveze Tekuće obaveze Dugovanja Ukupno tekuće obaveze NETO IMOVINA/KAPITAL Uloženi kapital Akumulirani kapital Ukupno neto imovina/kapital Ukupno neto imovina/kapital i obaveze Entitet---------------


Opis Fer vrijednost proizvedenog mlijeka Dobici od promjene fer vrijednosti umanjene za procijenjene troškove na mjestu prodaje osnovnog stada za proizvodnjumlijeka Ukupna vrijednost proizvodnje Troškovi iskorišćenih zaliha Troškovi zaposlenih


~ 75 ~

Izvještaj o

finansijskom stanju na dan 31. decembra 20x2

Napomene 31. decembar 31. decembar 20x8 20x7

Iznos u € Iznos u €

Gotovina i gotovinski ekvivalenti 20.000 15.000 Potraživanja 85.000 75.000 Zalihe 82.500 75.850 Ukupno obrtna sredstva 187.500 165.850

Osnovna biološka sredstva

55.550 48.640

376.880 412.850 Ukupna osnovna biološka sredstva 432.430 461.490 Nekretnine, postrojenja i oprema 1.450.550 1.410.800 Ukupna stalna sredstva 1.882.980 1.872.290 Ukupna sredstva 2.070.480 2.038.140

125.500 145.600 125.500 145.600

1.200.000 1.200.000 953.552 875.600

2.153.552 2.075.600 2.279.052 2.221.200


Za godinu

koja se završava 31. decembra 20x8

mlijeka 518. 250

mjestu prodaje osnovnog stada za proizvodnju mlijeka 38.850 Ukupna vrijednost proizvodnje 557.100

enih zaliha (138.523) Troškovi zaposlenih (128.283)

Priru

Troškovi amortizacije Ostali poslovni troškovi Ukupno troškovi Suficit za dati period 77.952Napomene Entitet---------------

Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti Prihodi gotovine od prodaje mlijeka Prihodi od prodaje stoke 95.850Gotovina isplaćena za nabavke i zaposlene Gotovina isplaćena za kupovinu stoke Neto gotovina iz poslovnih aktivnosti Neto gotovina upotrijebljena u investicione svrhe 65.800Neto povećanje gotovine Gotovina na početku godine Gotovina na kraju godine Entitet objelodanjuje usklađivanje promjenaizmeđu početka i kraja tekućeg perioda, nastalih po osnovu dobitka ili gubitka usljed promjene fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje, povedistribucije sa ili bez naknade i druge promjene koje su izazvale promjenu vrijednosti biološkog sredstva.

MRS-JS 28 – Finansijski instrumenti: prezentacija

Cilj ovog standarda jeste da ustanovi principe za prezentaciju finansijskih instrumenata kao obaveza ili kapitala. Ovaj standard se odnosi na klasifikaciju finansijskih instrumenata sa stanovišta emitenata na finansijska sredstva, finansijske obaveze i instrumente kapitala, klasifikaciju pripadajućih kamata, dividendi, gubitaka i dobitka, te okolnfinansijska sredstva i finansijske obaveze mogu prebiti.

Pod finansijskim instrumentom u skladu sa ovim standardom podrazumijeva se usljed kojeg nastaje finansijsko sredstvo jednog entiteta ili kapitala drugog entiteta.

Finansijsko sredstvo je svako sredstvo koje je:

a) gotovina – novac;

b) instrument kapitala drugog entiteta;


~ 76 ~

Troškovi amortizacije (16.250) Ostali poslovni troškovi (196.092) Ukupno troškovi (479.148) Suficit za dati period 77.952

Izvještaj

o tokovima gotovine

Godina završena sa 31. 12. 20x8

poslovnih aktivnosti

Prihodi gotovine od prodaje mlijeka 510.350 Prihodi od prodaje stoke 95.850

ena za nabavke i zaposlene (490.350) ena za kupovinu stoke (45.550)

Neto gotovina iz poslovnih aktivnosti 70.300 Neto gotovina upotrijebljena u investicione svrhe 65.800

4.500 7.500 12.000

ivanje promjena knjigovodstvene vrijednosti bioloških sredstava ćeg perioda, nastalih po osnovu dobitka ili gubitka usljed promjene

fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje, povećanje usljed nove kupovine, smanjenje usljed li bez naknade i druge promjene koje su izazvale promjenu vrijednosti biološkog

Finansijski instrumenti: prezentacija

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda jeste da ustanovi principe za prezentaciju finansijskih instrumenata kao obaveza ili kapitala. Ovaj standard se odnosi na klasifikaciju finansijskih instrumenata sa stanovišta emitenata na finansijska sredstva, finansijske obaveze i instrumente kapitala,

ih kamata, dividendi, gubitaka i dobitka, te okolnfinansijska sredstva i finansijske obaveze mogu prebiti.

Finansijski instrumenti

Pod finansijskim instrumentom u skladu sa ovim standardom podrazumijeva se usljed kojeg nastaje finansijsko sredstvo jednog entiteta ili finansijska obaveza ili instrument

je svako sredstvo koje je:

b) instrument kapitala drugog entiteta;

knjigovodstvene vrijednosti bioloških sredstava eg perioda, nastalih po osnovu dobitka ili gubitka usljed promjene

anje usljed nove kupovine, smanjenje usljed li bez naknade i druge promjene koje su izazvale promjenu vrijednosti biološkog

Finansijski instrumenti: prezentacija

Cilj ovog standarda jeste da ustanovi principe za prezentaciju finansijskih instrumenata kao obaveza ili kapitala. Ovaj standard se odnosi na klasifikaciju finansijskih instrumenata sa stanovišta emitenata na finansijska sredstva, finansijske obaveze i instrumente kapitala,

ih kamata, dividendi, gubitaka i dobitka, te okolnosti u kojima se

Pod finansijskim instrumentom u skladu sa ovim standardom podrazumijeva se svaki ugovor finansijska obaveza ili instrument

Priru

c) ugovorno pravo da se:

• primi novac ili drugo finansijsko sredstvo od drugog entiteta

• razmijeni finansijsko sredstvo ili finansijska obaveza sa drugim entitetom prema uslovima koji su potencijalno povoljniji za entitet.

d) ugovor koji će se izmiriti ili se može izmiriti instrumentima sopstvenog kapitala entiteta i koji je:

• nederivativni instrument za koji entitet jeste ili može biti u obavezi da primi promjenljiv broj instrumenata sopstvenog kapitala entiteta; ili

• derivatni koji će se izmiriti ili se može izmiriti na naiznosa gotovine ili drugih finanskapitala entiteta.

Finansijska obaveza je svaka obaveza koja je:

a) ugovorna obaveza da se:

• isporuči novac – gotovina ili drugo finansijsko sredstvo drugom subjektu; ili

• razmjenjivanje finansijskih sruslovima iz ugovora; ili

b) ugovor koji će se izmiriti ili se može izmiriti instrumentima sopstvenog kapitala entiteta i koji je nederivativni ili derivatni.

Emitent finansijskog instrumenta treba da kod ponjegove sastavne djelove (komponente) kao finansijsku obavezu, finansijsko sredstvo ili instrument kapitala, u skladu sa suštinom ugovornog sporazuma te obaveze, finansijskog sredstva i instrumenta kapitala.

Finansijski instrument se kvalifikuje kaoinstrument ne uključuje nikakvu ugovornu obavezu u vidu dostavljanja gotovine drugog finansijskog sredstva drugom entitetu ili ako instrumentima sopstvenog kapitala emitenata.navesti ugovor o finansijskim garancijama. Ugovor o finansijskimzahtijevaju od emitenta da izvrši odresu nastali zbog toga što određeni dužnik nije izvršio plauradi u skladu sa ugovorom. Država mObično država izdaje garancije u cilju ostvarivanja državne politike na planu podrške infrastrukturnim projektima i stabilizacije finansijkog tržišta u periodu krize.

Finansijska sredstava čine valuta budućnosti. Valuta – gotovina je finansijsko sredstvo jer predstavlja ekvivalent razmjene, odnosno na osnovu kojeg se odmjeravaju i priznaju sve transakcije u finansijskim izvještajima.

Uobičajni primjer finansijskih sredstava koja predstavljaju ugovoreno pravo na dobijanje gotovine u budućnosti i odgovarajuisplate gotovine u budućnosti su:

• potraživanja od kupaca i obaveze prema dobavlja


~ 77 ~

primi novac ili drugo finansijsko sredstvo od drugog entiteta, ili

razmijeni finansijsko sredstvo ili finansijska obaveza sa drugim entitetom prema uslovima koji su potencijalno povoljniji za entitet.

e se izmiriti ili se može izmiriti instrumentima sopstvenog kapitala entiteta i

ni instrument za koji entitet jeste ili može biti u obavezi da primi promjenljiv broj instrumenata sopstvenog kapitala entiteta; ili

e se izmiriti ili se može izmiriti na način drugačiji od razmjene fiksnog iznosa gotovine ili drugih finansijskih sredstava za fiksni broj instrumenata sopstvenog

je svaka obaveza koja je:

gotovina ili drugo finansijsko sredstvo drugom subjektu; ili

razmjenjivanje finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza s drugim entitetom prema


Emitent finansijskog instrumenta treba da kod početnog priznavanja klasifikujenjegove sastavne djelove (komponente) kao finansijsku obavezu, finansijsko sredstvo ili instrument kapitala, u skladu sa suštinom ugovornog sporazuma te definicijama finansijske obaveze, finansijskog sredstva i instrumenta kapitala.

Finansijski instrument se kvalifikuje kao instrument kapitala, ne kao finansijska obaveza,uje nikakvu ugovornu obavezu u vidu dostavljanja gotovine

drugog finansijskog sredstva drugom entitetu ili ako će instrument biti ili može biti izmireninstrumentima sopstvenog kapitala emitenata. Kao primjer finansijskih instrumenta možemo navesti ugovor o finansijskim garancijama. Ugovor o finansijskim garancijama su ugovori koji zahtijevaju od emitenta da izvrši određena plaćanja kako bi nadoknadio gubitak povjerioca koji

đeni dužnik nije izvršio plaćanje onda kada je bio u obavezi da to uradi u skladu sa ugovorom. Država može da izdaje finansijske garancije iz više razloga.

no država izdaje garancije u cilju ostvarivanja državne politike na planu podrške infrastrukturnim projektima i stabilizacije finansijkog tržišta u periodu krize.

ine valuta – gotovina i ugovoreno pravo na dobijanje gotovine u gotovina je finansijsko sredstvo jer predstavlja ekvivalent razmjene,

odnosno na osnovu kojeg se odmjeravaju i priznaju sve transakcije u finansijskim izvještajima.

inansijskih sredstava koja predstavljaju ugovoreno pravo na dobijanje nosti i odgovarajuće finansijske obaveze koja predstavlja ugovorenu obavezu

potraživanja od kupaca i obaveze prema dobavljačima;

razmijeni finansijsko sredstvo ili finansijska obaveza sa drugim entitetom prema


ni instrument za koji entitet jeste ili može biti u obavezi da primi promjenljiv

iji od razmjene fiksnog ijskih sredstava za fiksni broj instrumenata sopstvenog

gotovina ili drugo finansijsko sredstvo drugom subjektu; ili

edstava ili finansijskih obaveza s drugim entitetom prema


klasifikuje instrument ili njegove sastavne djelove (komponente) kao finansijsku obavezu, finansijsko sredstvo ili

definicijama finansijske

finansijska obaveza, ako uje nikakvu ugovornu obavezu u vidu dostavljanja gotovine – novca ili

e instrument biti ili može biti izmiren Kao primjer finansijskih instrumenta možemo

garancijama su ugovori koji anja kako bi nadoknadio gubitak povjerioca koji

anje onda kada je bio u obavezi da to ože da izdaje finansijske garancije iz više razloga.

no država izdaje garancije u cilju ostvarivanja državne politike na planu podrške

gotovina i ugovoreno pravo na dobijanje gotovine u gotovina je finansijsko sredstvo jer predstavlja ekvivalent razmjene,

odnosno na osnovu kojeg se odmjeravaju i priznaju sve transakcije u finansijskim izvještajima.

inansijskih sredstava koja predstavljaju ugovoreno pravo na dobijanje e finansijske obaveze koja predstavlja ugovorenu obavezu

Priru

• potraživanja i obaveze po osnovu mjenica;

• potraživanja i obaveze po osnovu kredita; i

• potraživanja i obaveze po osnovu obveznica.

U svakom slučaju, ugovoreno pravo jedne strane na dobijanje gotovine je povezano sa odgovarajućom obavezom druge strane da gotovinu i

MRS-JS 29 – Finansijski instrumenti: priznavanje i odmjeravanje

Cilj ovog standarda je da se uspostave principi za priznavanje i odmjeravanje finansijskih sredstava, finansijskih obaveza i nekih ugovora za kupovinu ili prodaju nefinansijskih stavki

MRS-JS 30 – Finansijski instrumenti: objelodanjivanje

Cilj ovog standarda je da zahtijeva od entiteta da u svojim finansijskim izvještajima obezbijede objelodanjivanja koja omogućavaju korisnicima da procijene znaza finansijsku poziciju i performanse entiteta i da procijeni prirodu i stepen rizika koji potifinansijskih instrumenata kojima je entitet izložen tokom perioda i na kraju izveštajnog perioda, kao i to kako entitet upravlja tim rizicima.

Rizici

Rizici s kojima se srijeće entitet u svom poslovanju su: kreditni rizik, valutni rizik, kamatni rizik, rizik likvidnosti i tržišni rizik. U skladu sa ovim standardom dajemo definicije pojedinačno za svaki rizik:

Kreditni rizik je rizik da jedna suzrokovati kod druge strane nastanak finansijskog g

Valutni rizik je rizik da će vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjene deviznog kursa.

Kamatni rizik je rizik da će vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjena tržišnih kamatnih stopa.

Rizik likvidnosti predstavlja rizik da sredstava za izmirivanje obaveza povezanih sa finansijski

Tržišni rizik je rizik da će fer vrijednost ili budufluktuirati usljed promjene tržišnih cijena. Tržišni rizik se sastoji od tri vrste rizika: valutnog rizika, rizika kamatne stope i drugih rizik

Entitet obelodanjuje informacije koje omoguprocijene značaj finansijskih instrumenata za njihovu finansijsku poziciju i performanse.

Izvještaji o finansijskoj poziciji

Izvještaji o finansijskoj pozicijisredstava i finansijskih obaveza, i knjigovodstveno se objelodanjuju kao sljede

7 Zbog velikog obima i djelokruga i propisane kratku napomenu, a za detaljnije proučavanje preporu


~ 78 ~

vanja i obaveze po osnovu mjenica;

potraživanja i obaveze po osnovu kredita; i

potraživanja i obaveze po osnovu obveznica.

aju, ugovoreno pravo jedne strane na dobijanje gotovine je povezano sa om obavezom druge strane da gotovinu isplati.

Finansijski instrumenti: priznavanje i odmjeravanje

Cilj ovog standarda je da se uspostave principi za priznavanje i odmjeravanje finansijskih sredstava, finansijskih obaveza i nekih ugovora za kupovinu ili prodaju nefinansijskih stavki

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje

je da zahtijeva od entiteta da u svojim finansijskim izvještajima obezbijede ćavaju korisnicima da procijene značaj finansijskih instrumenata

jsku poziciju i performanse entiteta i da procijeni prirodu i stepen rizika koji potifinansijskih instrumenata kojima je entitet izložen tokom perioda i na kraju izveštajnog perioda, kao i to kako entitet upravlja tim rizicima.

Rizici finansijskih instrumenta

e entitet u svom poslovanju su: kreditni rizik, valutni rizik, kamatni rizik, rizik likvidnosti i tržišni rizik. U skladu sa ovim standardom dajemo definicije

je rizik da jedna strana finansijskog instrumenta neće izvršiti obavezu i da uzrokovati kod druge strane nastanak finansijskog gubitka.

e vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjene

će vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjena

predstavlja rizik da će entitet imati poteškoća u pribavljanju finansijskih sredstava za izmirivanje obaveza povezanih sa finansijskim instrumentima.

e fer vrijednost ili budući tokovi gotovine finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjene tržišnih cijena. Tržišni rizik se sastoji od tri vrste rizika: valutnog rizika, rizika kamatne stope i drugih rizika koji zavise od promjene cijene.

Entitet obelodanjuje informacije koje omogućavaju korisnicima finansijskih izvještaja da aj finansijskih instrumenata za njihovu finansijsku poziciju i performanse.

Izvještaji o finansijskoj poziciji

Izvještaji o finansijskoj poziciji koji se objelodanjuju obuhvataju kategoriju finansijskih sredstava i finansijskih obaveza, i knjigovodstveno se objelodanjuju kao sljedeć

Zbog velikog obima i djelokruga i propisane regulative koja je sadržana u ovom standardu, ovom prilikom dajemo samo ovu avanje preporučujemo izvorni integralni tekst MRS-JS 29, Knjiga I.

aju, ugovoreno pravo jedne strane na dobijanje gotovine je povezano sa

Finansijski instrumenti: priznavanje i odmjeravanje

Cilj ovog standarda je da se uspostave principi za priznavanje i odmjeravanje finansijskih sredstava, finansijskih obaveza i nekih ugovora za kupovinu ili prodaju nefinansijskih stavki7.

Finansijski instrumenti: objelodanjivanje

je da zahtijeva od entiteta da u svojim finansijskim izvještajima obezbijede aj finansijskih instrumenata

jsku poziciju i performanse entiteta i da procijeni prirodu i stepen rizika koji potiču od finansijskih instrumenata kojima je entitet izložen tokom perioda i na kraju izveštajnog perioda,

e entitet u svom poslovanju su: kreditni rizik, valutni rizik, kamatni rizik, rizik likvidnosti i tržišni rizik. U skladu sa ovim standardom dajemo definicije

e izvršiti obavezu i da će

e vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjene

e vrijednost finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjena

a u pribavljanju finansijskih

i tokovi gotovine finansijskog instrumenta fluktuirati usljed promjene tržišnih cijena. Tržišni rizik se sastoji od tri vrste rizika: valutnog

avaju korisnicima finansijskih izvještaja da aj finansijskih instrumenata za njihovu finansijsku poziciju i performanse.

koji se objelodanjuju obuhvataju kategoriju finansijskih sredstava i finansijskih obaveza, i knjigovodstveno se objelodanjuju kao sljedeće kategorije:

regulative koja je sadržana u ovom standardu, ovom prilikom dajemo samo ovu Knjiga I.

Priru

• finansijska sredstva koja se iskazuju po fer vrijednosti, kroz suficituspjeha preko kursnih razlika i sl.), pokazujuodmah poslije početnog priznavanja i ona koja su klasifikovana, kao i ona koja se drže radi trgovanja;

• investicije koje se drže do dospije

• krediti i potraživanja;

• finansijska sredstva raspoloživa za prodaju;

• finansijske obaveze po fer vrijednosti kroz suficit ili deficit (bilans uspjeha), prikazujuposebno one koje su označsu klasifikovane, kao i one koje se drže radi trgovanja; i

• finansijske obaveze koje se odmjeravaju po amortizovanoj vrijednosti.

Na osnovu navedenog može se zakljuobjelodanjuju po fer vrijednosti kroz suficit ili defic

Za svaku vrstu rizika koji potiče od finansijskih instrumenata, entitet objelodanjuje izloženost riziku i kako on nastaje i svoje ciljeve, politike, i procjene za upravljanje rizikom i metode korišćene za odmjeravanje tog rizika.

U izvještaju o finansijskoj uspješnosti ili gubitaka od finansijskih sredstava i finansijskih obaveza, bilo kao stavke u izvještaju o ukupnom rezultatu bilo u napomenama.

Entitet objelodanjuje u svom finansrelevantne za razumijevanje finansijskih izvještaja.

Računovodstvo hedžinga

Entitet objelodanjuje računovodstvo hedžingaosigurati, kombinovati poslove da

Da bi lakše shvatili hedžing najbolje je da ga posmatramo kao osiguranje od rizika koje dobrovoljno vrši. Kad čovjek odluOvo ne znači da će se spriječiti negativan dogadogađaja će biti smanjen ili potpuno zanemarljiv. Na primjer, ukoliko je domakuću, tada se hedžingovao od požara, provale ili drugih nesresmanjio rizik od gubitka.

Sa računovodstvenog aspekta postoje tri vrste hedžinga, i to: hedžing fer vrijednost, hedžing tokova gotovine i hedžing neto investicije u inostranom poslovanju.

MRS-JS 31

Cilj je ovoga standarda da propistandardom se propisuju kriterijumi za priznavanje objelodanjivanja i odmjeravanja knjigovodstvene vrijednosti nematerijalne imovine.

8 O ovom instrumentu detaljno je opisano u MRS


~ 79 ~

finansijska sredstva koja se iskazuju po fer vrijednosti, kroz suficit ili deficit (u bilansu uspjeha preko kursnih razlika i sl.), pokazujući posebno i ona ozna

etnog priznavanja i ona koja su klasifikovana, kao i ona koja se drže

investicije koje se drže do dospijeća;

finansijska sredstva raspoloživa za prodaju;

finansijske obaveze po fer vrijednosti kroz suficit ili deficit (bilans uspjeha), prikazujuposebno one koje su označene kao takve odmah poslije početnog priznavanja i one koje

, kao i one koje se drže radi trgovanja; i

finansijske obaveze koje se odmjeravaju po amortizovanoj vrijednosti.

Na osnovu navedenog može se zaključiti da se finansijska sredstva i finansijske obaveze objelodanjuju po fer vrijednosti kroz suficit ili deficit (bilans uspjeha).

če od finansijskih instrumenata, entitet objelodanjuje izloženost riziku i kako on nastaje i svoje ciljeve, politike, i procjene za upravljanje rizikom i metode

ene za odmjeravanje tog rizika.

ještaju o finansijskoj uspješnosti entitet obelodanjuje stavke prihoda, rashoda, dobitaka ili gubitaka od finansijskih sredstava i finansijskih obaveza, bilo kao stavke u izvještaju o ukupnom rezultatu bilo u napomenama.

Entitet objelodanjuje u svom finansijskom izvještaju računovodstvene politikerelevantne za razumijevanje finansijskih izvještaja.

Računovodstvo hedžinga

unovodstvo hedžinga. Instrument hedžing (engl.) znaosigurati, kombinovati poslove da se obezbijedi od gubitaka pomoću drugih transakcija.

Da bi lakše shvatili hedžing najbolje je da ga posmatramo kao osiguranje od rizika koje ovjek odluči da hedžinguje, on sebe osigurava od negativnih doga

čiti negativan događaj, ali ukoliko se on desi uticaj negativnog e biti smanjen ili potpuno zanemarljiv. Na primjer, ukoliko je doma

u, tada se hedžingovao od požara, provale ili drugih nesrećnih slučajeva i na ovaj na

unovodstvenog aspekta postoje tri vrste hedžinga, i to: hedžing fer vrijednost, hedžing tokova gotovine i hedžing neto investicije u inostranom poslovanju.8

JS 31 – Nematerijalna imovina

še računovodstveni postupak za nematerijalnu imovinu. Ovim suju kriterijumi za priznavanje nematerijalne imovine, kao i na

objelodanjivanja i odmjeravanja knjigovodstvene vrijednosti nematerijalne imovine.

O ovom instrumentu detaljno je opisano u MRS-JS 29 i MRS-JS 30, Knjiga I.

ili deficit (u bilansu i posebno i ona označena kao takva

etnog priznavanja i ona koja su klasifikovana, kao i ona koja se drže

finansijske obaveze po fer vrijednosti kroz suficit ili deficit (bilans uspjeha), prikazujući etnog priznavanja i one koje

finansijske obaveze koje se odmjeravaju po amortizovanoj vrijednosti.

iti da se finansijska sredstva i finansijske obaveze

e od finansijskih instrumenata, entitet objelodanjuje izloženost riziku i kako on nastaje i svoje ciljeve, politike, i procjene za upravljanje rizikom i metode

entitet obelodanjuje stavke prihoda, rashoda, dobitaka ili gubitaka od finansijskih sredstava i finansijskih obaveza, bilo kao stavke u izvještaju o

unovodstvene politike, koje su

. Instrument hedžing (engl.) znači obezbijediti, u drugih transakcija.

Da bi lakše shvatili hedžing najbolje je da ga posmatramo kao osiguranje od rizika koje čovjek i da hedžinguje, on sebe osigurava od negativnih događaja.

aj, ali ukoliko se on desi uticaj negativnog e biti smanjen ili potpuno zanemarljiv. Na primjer, ukoliko je domaćin osigurao

čajeva i na ovaj način

unovodstvenog aspekta postoje tri vrste hedžinga, i to: hedžing fer vrijednost, hedžing

unovodstveni postupak za nematerijalnu imovinu. Ovim nematerijalne imovine, kao i način

objelodanjivanja i odmjeravanja knjigovodstvene vrijednosti nematerijalne imovine.

Priru

Pod nematerijalnom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina bez fiziobilježja koji se može identifikovati. Znaniti se mjeriti jedinicama mjere. Uobisoftver, patenti, autorska prava, filmovi, založna prava, dozvole za ribarenje, stekvote, licence i franšize, odnos prema korisnicima usluga i marketinška prava.

Knjigovodstvena vrijednost nematerijalne imovine je iznos po kojem izvještaju o finansijskom stanju, nakon umanjenja za akumuliranu amortizaciju i akumulirani gubitak od umanjenja vrijednosti imovine.

Odmjeravanje nematerijalne imovine

Entitet treba procijeniti vjerovatnošpotencijala, koristeći razumne i prihvatljive pretpostavke, koje predstavljaju najbolju procjenu od strane uprave entiteta, ukupnih ekonomskih uslova koji upotrebe te imovine. Nematerijalna imovina se poKada se nematerijalna imovina stekne kroz transakciju koja nije transakcija razmjene, njena početna vrijednost na dan sticanja se odmjerava (udatum. Nakon početnog priznavanja, nematerijalna imovina se knjiži po svojoj nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju i eventualno umanjenja vrijednosti. Takođe, nakon porevalorizovanoj vrijednosti, što je njena fer vrijednost na dan revalorizacije, umanjena za akumuliranu amortizaciju. U svrhu revalorizacije prema ovome standardu, fer vrijednost se utvrđuje prema aktivnom tržištu. Revalorizacija se treba obavljati redovno, tako da se knjigovodstvena vrijednost imovine znadatum izvještaja o finansijskom stanju.

Entitet će procijeniti ima li nematerijalna imovina ograniupotrebe, te ako je ograničen, odrediti dužinu korisnog vijeka upotrebe ili broj proizvodnih ili drugih sličnih jedinica koje čine taj korisni vijek trajanja. Nematerijalna imovina za koju se, na temelju analiza svih relevantnih čneto tokove gotovine ili obezbijediti uslužni potencijal za entitet, entitet s neograničenim korisnim vijekom upotrebe.

Amortiza

Nematerijalna imovina sa ograničkorisnog vijeka. Amortizacija zapokada se nalazi u položaju i u stanju potrebnom za poslovanje, na napredvidjelo. Amortizacija će prestati kada se imovina klasifikuje kao imovina namijenjena prodaji, odnosno kada prestane poslovanje, ili kada se imovina prestane priznavati. Korišmetod amortizacije treba da odražava dinamiku kojom se oekonomske koristi ili uslužni potencijal od imovine. Ako se dinamika ne može pouzdano odrediti, koristiće se proporcionalna (linearna) metoda.

Provjera amortizacionog perioda i metoda amortizacije nematerijalne imovine s ogrkorisnim vijekom trajanja trebaju se provjeravati najmanje na kraju svake fiskalne godine, to


~ 80 ~

Nematerijalna imovina

nematerijalnom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina bez fiziobilježja koji se može identifikovati. Znači, to je imovina koja se ne može kvantitativno opisati niti se mjeriti jedinicama mjere. Uobičajeni primjeri nematerijalne imovine susoftver, patenti, autorska prava, filmovi, založna prava, dozvole za ribarenje, stekvote, licence i franšize, odnos prema korisnicima usluga i marketinška prava.

Knjigovodstvena vrijednost nematerijalne imovine je iznos po kojem je imovina priznata u izvještaju o finansijskom stanju, nakon umanjenja za akumuliranu amortizaciju i akumulirani gubitak od umanjenja vrijednosti imovine.

Odmjeravanje nematerijalne imovine

Entitet treba procijeniti vjerovatnošću očekivanih budućih ekonomskih koristi ili uslužnog i razumne i prihvatljive pretpostavke, koje predstavljaju najbolju procjenu

od strane uprave entiteta, ukupnih ekonomskih uslova koji će postojati tokom korisnog vijeka upotrebe te imovine. Nematerijalna imovina se početno odmjerava po nabavnoj vrijednosti. Kada se nematerijalna imovina stekne kroz transakciju koja nije transakcija razmjene, njena

etna vrijednost na dan sticanja se odmjerava (utvrđuje) kao njena fer vrijednost na taj etnog priznavanja, nematerijalna imovina se knjiži po svojoj nabavnoj

vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju i eventualno akumuliraneđe, nakon početnog priznavanja nematerijalna imovina se knjiži po

revalorizovanoj vrijednosti, što je njena fer vrijednost na dan revalorizacije, umanjena za akumuliranu amortizaciju. U svrhu revalorizacije prema ovome standardu, fer vrijednost se

tržištu. Revalorizacija se treba obavljati redovno, tako da se knjigovodstvena vrijednost imovine značajno ne razlikuje od fer vrijednosti te imovine na datum izvještaja o finansijskom stanju.

e procijeniti ima li nematerijalna imovina ograničeni ili neograničen, odrediti dužinu korisnog vijeka upotrebe ili broj proizvodnih ili čine taj korisni vijek trajanja. Nematerijalna imovina za koju se, na

nih činjenica, ne može predvidjeti rok do kojeg neto tokove gotovine ili obezbijediti uslužni potencijal za entitet, entitet će tretirati kao imovinu

enim korisnim vijekom upotrebe.

tizacija nematerijalne imovine

na imovina sa ograničenim korisnim vijekom upotrebe amortizuje se tokom njenog započinje kada je imovina raspoloživa za upotrebu,

kada se nalazi u položaju i u stanju potrebnom za poslovanje, na način koji je e prestati kada se imovina klasifikuje kao imovina namijenjena

prodaji, odnosno kada prestane poslovanje, ili kada se imovina prestane priznavati. Korišmetod amortizacije treba da odražava dinamiku kojom se očekuje da će entitet trošiti buduekonomske koristi ili uslužni potencijal od imovine. Ako se dinamika ne može pouzdano

e se proporcionalna (linearna) metoda.

Provjera amortizacionog perioda i metoda amortizacije nematerijalne imovine s ogrkorisnim vijekom trajanja trebaju se provjeravati najmanje na kraju svake fiskalne godine, to

nematerijalnom imovinom u smislu ovog standarda smatra se imovina bez fizičkog i, to je imovina koja se ne može kvantitativno opisati

ajeni primjeri nematerijalne imovine su: kompjuterski softver, patenti, autorska prava, filmovi, založna prava, dozvole za ribarenje, stečene uvozne kvote, licence i franšize, odnos prema korisnicima usluga i marketinška prava.

je imovina priznata u izvještaju o finansijskom stanju, nakon umanjenja za akumuliranu amortizaciju i akumulirani

ih ekonomskih koristi ili uslužnog i razumne i prihvatljive pretpostavke, koje predstavljaju najbolju procjenu

ti tokom korisnog vijeka etno odmjerava po nabavnoj vrijednosti.

Kada se nematerijalna imovina stekne kroz transakciju koja nije transakcija razmjene, njena uje) kao njena fer vrijednost na taj

etnog priznavanja, nematerijalna imovina se knjiži po svojoj nabavnoj akumulirane gubitke od

og priznavanja nematerijalna imovina se knjiži po revalorizovanoj vrijednosti, što je njena fer vrijednost na dan revalorizacije, umanjena za akumuliranu amortizaciju. U svrhu revalorizacije prema ovome standardu, fer vrijednost se

tržištu. Revalorizacija se treba obavljati redovno, tako da se ajno ne razlikuje od fer vrijednosti te imovine na

ili neograničeni korisni vijek en, odrediti dužinu korisnog vijeka upotrebe ili broj proizvodnih ili

ine taj korisni vijek trajanja. Nematerijalna imovina za koju se, na injenica, ne može predvidjeti rok do kojeg će moći stvarati

e tretirati kao imovinu

enim korisnim vijekom upotrebe amortizuje se tokom njenog inje kada je imovina raspoloživa za upotrebu, odnosno

in koji je rukovodstvo e prestati kada se imovina klasifikuje kao imovina namijenjena

prodaji, odnosno kada prestane poslovanje, ili kada se imovina prestane priznavati. Korišćeni e entitet trošiti buduće

ekonomske koristi ili uslužni potencijal od imovine. Ako se dinamika ne može pouzdano

Provjera amortizacionog perioda i metoda amortizacije nematerijalne imovine s ograničenim korisnim vijekom trajanja trebaju se provjeravati najmanje na kraju svake fiskalne godine, to

Priru

jest na svaki datum izvještavanja. Ukoliko je došlo do primjene korisnog vijeka trajanja imovine, amortizacija će se u skladu s tim promijeniti.

Rezidualna vrijednost (procijenjeni ostatak vrijednosti) nematerijalne imovine s odrekorisnim vijekom trajanja pretpostavlja se da je nula, osim ako:

– postoji obveza treće strane da kupi tu imovinu na kraju korisnog vijeka upotrebe, ili

– postoji aktivno tržište za tu imovinu i ostatak vrijednosti se može odrediti pozivanjem na to tržište.

Procijenjena rezidualna vrijednosti neke imovine zasniva se na iznosu koji se može nadoknaditi otuđenjem, pri čemu se koriste cijene koje preovlaimovine koja je došla do kraja svog korisnog vijeka upotrebe.

Objelodanjivanje

Entitet objelodanjuje za svaku grupu nematerijalne imovine sljede

• da li je korisni vijek upotrebe ogranivjekove upotrebe i korišćene stope amortizacije;

• korišćene metode amortizacije za nematerijalnu imovinu s ogranivijekom trajanja;

• bruto knjigovodstvenu vrijednost i akumuliranu amortizaciju (zajedno sgubicima od umanjenja vrijednosti) na po

• stavke izvještaja o finansijskim performansama u kojima je ukljunematerijalne imovine;

• usklađivanje knjigovodstvene vrijednosti na poprikazuje:

– povećanja, s tim da se odvojeno prikažu povepojedinačnim kupovinama i drugo;

– imovina koja je klasifikovana kao imovina namijenjena prodaji ili i druga otu

– povećanja ili smanjenja tokom perioda

– gubitke od umanjenja priznate u deficitu tokom perioda;

– amortizacija priznata tokom perioda;

– neto kursne razlike koje proizlaze iz prevoprezentacije entiteta, i iz prevoi

– druge promjene knjigovodstvene vrijednosti tokom perioda.


~ 81 ~

jest na svaki datum izvještavanja. Ukoliko je došlo do primjene korisnog vijeka trajanja e se u skladu s tim promijeniti.

Rezidualna vrijednost

Rezidualna vrijednost (procijenjeni ostatak vrijednosti) nematerijalne imovine s odrekorisnim vijekom trajanja pretpostavlja se da je nula, osim ako:

e strane da kupi tu imovinu na kraju korisnog vijeka upotrebe, ili

postoji aktivno tržište za tu imovinu i ostatak vrijednosti se može odrediti pozivanjem

Procijenjena rezidualna vrijednosti neke imovine zasniva se na iznosu koji se može nadoknaditi emu se koriste cijene koje preovlađuju na dan procjene za prodaju sli

imovine koja je došla do kraja svog korisnog vijeka upotrebe.

Objelodanjivanje nematerijalne imovine

Entitet objelodanjuje za svaku grupu nematerijalne imovine sljedeće podatke:

da li je korisni vijek upotrebe ograničen ili neograničen, i ako je ogranivjekove upotrebe i korišćene stope amortizacije;

ene metode amortizacije za nematerijalnu imovinu s ograni

bruto knjigovodstvenu vrijednost i akumuliranu amortizaciju (zajedno sgubicima od umanjenja vrijednosti) na početku i na kraju perioda;

stavke izvještaja o finansijskim performansama u kojima je uključ

ivanje knjigovodstvene vrijednosti na početku i na kraju perioda

anja, s tim da se odvojeno prikažu povećanja iz internog razvoja, povenim kupovinama i drugo;

imovina koja je klasifikovana kao imovina namijenjena prodaji ili i druga otu

anja ili smanjenja tokom perioda kao rezultat revalorizacije;

gubitke od umanjenja priznate u deficitu tokom perioda;

amortizacija priznata tokom perioda;

neto kursne razlike koje proizlaze iz prevođenja finansijskih izvještaja u valutu prezentacije entiteta, i iz prevođenja inostranog poslovanja u izvještajnu valutu entiteta;

druge promjene knjigovodstvene vrijednosti tokom perioda.

jest na svaki datum izvještavanja. Ukoliko je došlo do primjene korisnog vijeka trajanja

Rezidualna vrijednost (procijenjeni ostatak vrijednosti) nematerijalne imovine s određenim

e strane da kupi tu imovinu na kraju korisnog vijeka upotrebe, ili

postoji aktivno tržište za tu imovinu i ostatak vrijednosti se može odrediti pozivanjem

Procijenjena rezidualna vrijednosti neke imovine zasniva se na iznosu koji se može nadoknaditi dan procjene za prodaju slične

će podatke:

en, i ako je ograničen, korisne

ene metode amortizacije za nematerijalnu imovinu s ograničenim korisnim

bruto knjigovodstvenu vrijednost i akumuliranu amortizaciju (zajedno s akumuliranim

stavke izvještaja o finansijskim performansama u kojima je uključena amortizacija

etku i na kraju perioda kojim se

anja iz internog razvoja, povećanja

imovina koja je klasifikovana kao imovina namijenjena prodaji ili i druga otuđenja;

enja finansijskih izvještaja u valutu slovanja u izvještajnu valutu entiteta;

Priru

Objelodanjenje za svaku grupu nematerijalne imovine s ogranivrši se najmanje na kraju svake fiskalne godine, to jest na svak

MEĐUNARODNI RAČUNOVODSTVENI STANDARD ZA JAVNI SEKTOR: FINANSIJSKO IZVJEŠTAVANJE PREMA GOTOVINSKOJ OSNOVI

Cilj ovog standarda je da propiše naprezentovati na osnovu gotovinskog ra

Informacije koje obezbjeđuje ovaj standard o prijemu gotovine, gotovinskim plagotovinskim saldima entiteta, neophodne su jer pružaju korisne podatke za procjenu sposobnosti entiteta da obezbjeđgotovine, kako bi budžetski sistem države ili lokalne samouprave mogao da funkcioniše.

Ovaj standard važi, kako za opšte finansijske izvještaje pojedinakonsolidovane opšte finansijske izvještaje ekonomskog entiteta, kao što je cjelokupna vlada.

Saglasno ovom standardu korisnici opštih finansijskih izvještaja uključlanove zakonodavstva, kreditore, dobavljauključuju one finansijske izvještaje koji se prikazuju posebno, ili u okviru nekog drugog javnog dokumenta kao što je godišnji izvještaj.

Ovaj standard odnosi se na sve entitete javnog sektora, izuzev državnih preduze

U cilju lakšeg razumijevanja i praćdate u ovom standardu:

• gotovina se sastoji od gotovine na raspolaganju, depozita po viekvivalenata;

• gotovinska osnova je račdogađaje tek kada se gotovina primi ili isplati;

• gotovinski ekvivalenti su kratkorokonvertovati u poznate gotovinske iznose i koje ne podliježu znapromjene vrijednosti;

• gotovinski tokovi su prilivi i odlivi gotovine;

• gotovinska plaćanja su odlivi gotovine; i

• gotovinska primanja su prilivi gotovine.

Gotovinsko računovodstvo

Gotovinsko računovodstvo priznaje transakcije i dogagotovinu (ili gotovinske ekvivalente). Finansijski izvještaji koji se pripremaju na gotovinskoj osnovi obezbjeđuju korisnicima informacije o izvorima gotovine nastale tokom perioda, svrhe u koje je gotovina upotrijebljena i gotovinska salda na izvještajni izvještajima treba iskazati gotovinska salda i njihove promjene.


~ 82 ~

Objelodanjenje za svaku grupu nematerijalne imovine s ograničenim korisnim vijekom trajanja vrši se najmanje na kraju svake fiskalne godine, to jest na svaki datum izvještavanja.


RAČUNOVODSTVA

Cilj i djelokrug

Cilj ovog standarda je da propiše način na koji se opšti finansijski izvještajiprezentovati na osnovu gotovinskog računovodstva.

uje ovaj standard o prijemu gotovine, gotovinskim plagotovinskim saldima entiteta, neophodne su jer pružaju korisne podatke za procjenu

ezbjeđuje dovoljno gotovine u budućnosti, kao i pouzdane izvore gotovine, kako bi budžetski sistem države ili lokalne samouprave mogao da funkcioniše.

Ovaj standard važi, kako za opšte finansijske izvještaje pojedinačnih entiteta, tako i za pšte finansijske izvještaje ekonomskog entiteta, kao što je cjelokupna vlada.

Saglasno ovom standardu korisnici opštih finansijskih izvještaja uključuju poreske obveznike, lanove zakonodavstva, kreditore, dobavljače, medije i zaposlene. Opšti finansijski

uju one finansijske izvještaje koji se prikazuju posebno, ili u okviru nekog drugog javnog dokumenta kao što je godišnji izvještaj.

Ovaj standard odnosi se na sve entitete javnog sektora, izuzev državnih preduze

anja i praćenja ove oblasti dajemo osnovne definicije pojmova koje su

se sastoji od gotovine na raspolaganju, depozita po viđenju i gotovinskih

gotovinska osnova je računovodstvena osnova koja priznaje transakcije i ostale aje tek kada se gotovina primi ili isplati;

gotovinski ekvivalenti su kratkoročne, visoko likvidne investicije, koje se mogu odmah konvertovati u poznate gotovinske iznose i koje ne podliježu zna

gotovinski tokovi su prilivi i odlivi gotovine;

anja su odlivi gotovine; i

gotovinska primanja su prilivi gotovine.

Gotovinsko računovodstvo

unovodstvo priznaje transakcije i događaje tek kada entitet primi ili plati gotovinu (ili gotovinske ekvivalente). Finansijski izvještaji koji se pripremaju na gotovinskoj

uju korisnicima informacije o izvorima gotovine nastale tokom perioda, svrhe u koje je gotovina upotrijebljena i gotovinska salda na izvještajni datum. Takođizvještajima treba iskazati gotovinska salda i njihove promjene.

enim korisnim vijekom trajanja i datum izvještavanja.


opšti finansijski izvještaji trebaju

uje ovaj standard o prijemu gotovine, gotovinskim plaćanjima i gotovinskim saldima entiteta, neophodne su jer pružaju korisne podatke za procjenu

nosti, kao i pouzdane izvore gotovine, kako bi budžetski sistem države ili lokalne samouprave mogao da funkcioniše.

nih entiteta, tako i za pšte finansijske izvještaje ekonomskog entiteta, kao što je cjelokupna vlada.

uju poreske obveznike, e, medije i zaposlene. Opšti finansijski izvještaji

uju one finansijske izvještaje koji se prikazuju posebno, ili u okviru nekog drugog javnog

Ovaj standard odnosi se na sve entitete javnog sektora, izuzev državnih preduzeća.

enja ove oblasti dajemo osnovne definicije pojmova koje su

đenju i gotovinskih

transakcije i ostale

ne, visoko likvidne investicije, koje se mogu odmah konvertovati u poznate gotovinske iznose i koje ne podliježu značajnijem riziku

aje tek kada entitet primi ili plati gotovinu (ili gotovinske ekvivalente). Finansijski izvještaji koji se pripremaju na gotovinskoj

uju korisnicima informacije o izvorima gotovine nastale tokom perioda, svrhe u datum. Takođe, u finansijskim

Priru

Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama kao što su plative obaveze i pozajmice, kao i o odreulaganja i imovina, postrojenja i oprema.

Entitet treba da pripremi i prezentuje finansijske izvještaje opšte namjene, koji ukljusljedeće komponente:

1. Izvještaj o primanjima i plaćanjima gotovine kojim

• priznaju sva primanja gotovine, isplate gotovine i pokontroliše entitet; i

• posebno iskazuje plaćanja koje je izvršila tre

2. Računovodstvene politike i napomene sa objašnjenjima;

3. Kada entitet svoj odobreni budžet javno objavi na kraju u vidu završnog rapoređenje budžetskih i stvarnih iznosa u okviru zasebnog dodatnog finansijskog izvještaja ili u vidu dodatne kolone u izvještaju o primanjima i pla

Finansijski izvještaji opšte namjene obuhvataju izvještaj o primanjima i isplatama gotovine i izvještaje koji objelodanjuju dodatne informacije o primanjima, plakoje kontroliše entitet, kao i računovodstvene politike i napomene.

Napomene uz finansijske izvještaje ukljusuštinu podataka u finansijskom izvještaju), ili detaljnije tabele ili analize iznosa prikazanih u finansijskim izvještajima, kao i dodatne informacije. One ukljuuključivati ostala objelodanjivanja koja se smatraju neophodnim za fer prezentaciju i poboljšanje odgovornosti. Izvještaj o treba da prikaže na osnovu klasifikacija koje odgov

Klasifikacija ukupnih primanja i odliva gotovine koja koje su usvojene na osnovu profesiposebno se klasifikuju gotovinska prihoda od otuđivanja imovine, postrojenja i opreme i ostalih kontinuiranih pružanja usluga i trgovinskih aktivnosti, dok se gotovinska plalična primanja, izdaci za materijal, aktivnosti pružanja usluga, ukljuili ostalim entitetima, programe umanjenja duga, sticanja imovine, postrojenja i opreme i bilo koje trgovinske aktivosti.

Plaćanja trećih strana u ime entiteta

Najčešći primjer izmirivanja obaveza entitetima, prema gotovinskoj rajeste da vlada upravlja troškovima svojihcentralizovane funkcije trezora ili putem ,,jedinstvenog raplaćanja u ime tih entiteta i sektora nakondobije od entiteta – sektor u čije se ime vrši plavrši plaćanje ne kontroliše prilive i odlive


~ 83 ~

Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama kao što su plative obaveze i pozajmice, kao i o određenoj negotovinskoj imovini, kao što su potraživanja, ulaganja i imovina, postrojenja i oprema.

Finansijski izvještaji

Entitet treba da pripremi i prezentuje finansijske izvještaje opšte namjene, koji uklju

ćanjima gotovine kojim se:

priznaju sva primanja gotovine, isplate gotovine i početni i krajnji saldo gotovine koje

ćanja koje je izvršila treća strana u ime entiteta.

unovodstvene politike i napomene sa objašnjenjima;

itet svoj odobreni budžet javno objavi na kraju u vidu završnog raenje budžetskih i stvarnih iznosa u okviru zasebnog dodatnog finansijskog izvještaja ili u

vidu dodatne kolone u izvještaju o primanjima i plaćanjima gotovine.

ski izvještaji opšte namjene obuhvataju izvještaj o primanjima i isplatama gotovine i izvještaje koji objelodanjuju dodatne informacije o primanjima, plaćanjima i saldima gotovine

čunovodstvene politike i napomene.

uz finansijske izvještaje uključuju narativne opise (detaljne opise koji objašnjavaju suštinu podataka u finansijskom izvještaju), ili detaljnije tabele ili analize iznosa prikazanih u finansijskim izvještajima, kao i dodatne informacije. One uključuju tražene informacije, a mogu

ivati ostala objelodanjivanja koja se smatraju neophodnim za fer prezentaciju i poboljšanje odgovornosti. Izvještaj o ukupnim primanjima i odlivu (isplata) gotovine entitet

na osnovu klasifikacija koje odgovaraju poslovanju entiteta.

primanja i odliva gotovine koja će se objelodaniti vrši se na osnovu klasa koje su usvojene na osnovu profesionalne procjene i međunarodnih standarda. Tako na primjer, posebno se klasifikuju gotovinska primanja od: poreza, grantova ili donacija; pozajmica;

ivanja imovine, postrojenja i opreme i ostalih kontinuiranih pružanja usluga i trgovinskih aktivnosti, dok se gotovinska plaćanja mogu klasifikovati na primjer posebno za

izdaci za materijal, aktivnosti pružanja usluga, uključujući transfere ili ostalim entitetima, programe umanjenja duga, sticanja imovine, postrojenja i opreme i bilo

Plaćanja trećih strana u ime entiteta

er izmirivanja obaveza entitetima, prema gotovinskoj računovodstvenoj osnovi vlada upravlja troškovima svojih pojedinačnih entiteta i ostalih sektora

trezora ili putem ,,jedinstvenog računa“. Centralni entitet anja u ime tih entiteta i sektora nakon odgovarajućeg ovlašćenja i dokumentacije koju

čije se ime vrši plaćanje. U ovim slučajevima, entitet u anje ne kontroliše prilive i odlive gotovine, i salda gotovine.

Napomene uz finansijske izvještaje mogu pružiti dodatne informacije o obavezama kao što su kao što su potraživanja,

Entitet treba da pripremi i prezentuje finansijske izvještaje opšte namjene, koji uključuju

etni i krajnji saldo gotovine koje

itet svoj odobreni budžet javno objavi na kraju u vidu završnog računa, objavljuje enje budžetskih i stvarnih iznosa u okviru zasebnog dodatnog finansijskog izvještaja ili u

ski izvještaji opšte namjene obuhvataju izvještaj o primanjima i isplatama gotovine i anjima i saldima gotovine

uju narativne opise (detaljne opise koji objašnjavaju suštinu podataka u finansijskom izvještaju), ili detaljnije tabele ili analize iznosa prikazanih u

ažene informacije, a mogu ivati ostala objelodanjivanja koja se smatraju neophodnim za fer prezentaciju i

primanjima i odlivu (isplata) gotovine entitet

e se objelodaniti vrši se na osnovu klasa unarodnih standarda. Tako na primjer,

primanja od: poreza, grantova ili donacija; pozajmica; ivanja imovine, postrojenja i opreme i ostalih kontinuiranih pružanja usluga i

anja mogu klasifikovati na primjer posebno za ći transfere članicama

ili ostalim entitetima, programe umanjenja duga, sticanja imovine, postrojenja i opreme i bilo

unovodstvenoj osnovi nih entiteta i ostalih sektora preko

. Centralni entitet – trezor vrši i dokumentacije koju

entitet u čije se ime

Priru

Odabir i objelodanjivanje računovodstvenih politika

Finansijski izvještaji opšte namjene treba da prikažu informacije koje su:

• razumljive;

• relevantne za odlučivanje;

• pouzdane i

• uporedive.

U napomenama uz finansijske izvještaje, kao dio o rsvaku specifičnu računovodstvenu politiku koja je neophodna za pravilno shvatanje finansijskih izvještaja.

Informacije su razumljive kada se oU tom smislu, pretpostavlja se da korisnici dovoljno dobro poznaju aktivnosti entiteta, kao i okruženje u kome entitet posluje, kao i da su voljni analizirati te informacije.

Informacije o složenim pitanjima ne treba iskljupretpostavke da će biti teško razumljive odre

Informacije su relevantne za korisnike ukoliko se mogu koristiti prilikom procjenjivanja prošlih, sadašnjih ili budućih dogaprocjena (evaluacija). Na relevantnost finansijskih informacija utiinformacija. Informacija ili podatak se smatra materijalno znaizostavljanje ili pogrešno prikazivanje movrše na osnovu finansijskih izvještaja. Materijalnost zavisi od prirode ili veligreške u slučaju izostavljanja ili pogrešnog prikazivanja informacija. Stoga, materijalnost predstavlja „prag“ ili graničnu tačmoraju posjedovati kako bi bile korisne.

Informacije treba da budu blagovremene kako bi bile relevantne. Ukoliko postoji neopravdano kašnjenje u objavljivanju informacija,

Pouzdana informacija je ona koja nema materijalnih grešaka i pristrasnosti, tako da korisnici mogu biti sigurni da vjerodostojno prikazuje ono što treba da prikaže. Da bi informacija vjerodostojno prikazivala transakcije ili ostale dogasuštinom transakcije i ostalih dogazakonski oblik. Da bi informacija vjerodostojno prikazala transakciju i ostale dogaje predstavljena u skladu sa suštinomtransakcije ili ostalih događaja nije uvijek u skladu sa njihovom pravnom formom.

Informacija je neutralna ako je nepristrasna. Finansijski izvještaji nijesu neutralniinformacije namjenski odabrane ili prikazane na naodluka kojima bi se postigao predodre


~ 84 ~


Finansijski izvještaji opšte namjene treba da prikažu informacije koje su:

čivanje;

U napomenama uz finansijske izvještaje, kao dio o računovodstvenim politikama, treba opisati unovodstvenu politiku koja je neophodna za pravilno shvatanje finansijskih

Razumljivost

Informacije su razumljive kada se očekuje da će korisnik lako shvatiti značenje tih U tom smislu, pretpostavlja se da korisnici dovoljno dobro poznaju aktivnosti entiteta, kao i okruženje u kome entitet posluje, kao i da su voljni analizirati te informacije.

Informacije o složenim pitanjima ne treba isključivati iz finansijskih izvještaja samo na osnovu e biti teško razumljive određenim korisnicima.

Relevantnost

Informacije su relevantne za korisnike ukoliko se mogu koristiti prilikom procjenjivanja ćih događaja, ili prilikom potvrđivanja, ili ispravki prethodnih

procjena (evaluacija). Na relevantnost finansijskih informacija utiče priroda i informacija. Informacija ili podatak se smatra materijalno značajnim, ako bi njihovo izostavljanje ili pogrešno prikazivanje moglo uticati na odluke korisnika ili procjene koje se vrše na osnovu finansijskih izvještaja. Materijalnost zavisi od prirode ili veli

aju izostavljanja ili pogrešnog prikazivanja informacija. Stoga, materijalnost nu tačku i nije primarna kvalitativna karakteristika koju informacije

moraju posjedovati kako bi bile korisne.

Informacije treba da budu blagovremene kako bi bile relevantne. Ukoliko postoji neopravdano kašnjenje u objavljivanju informacija, one mogu izgubiti svoju relevantnost.

Pouzdanost

Pouzdana informacija je ona koja nema materijalnih grešaka i pristrasnosti, tako da korisnici mogu biti sigurni da vjerodostojno prikazuje ono što treba da prikaže. Da bi informacija

a transakcije ili ostale događaje, treba da je prikazana u skladu sa suštinom transakcije i ostalih događaja, a ne samo da prikazuje njihovu formu pa bio to i zakonski oblik. Da bi informacija vjerodostojno prikazala transakciju i ostale doga

suštinom i ekonomskom realnošću, a ne samo formom. aja nije uvijek u skladu sa njihovom pravnom formom.

ako je nepristrasna. Finansijski izvještaji nijesu neutralniinformacije namjenski odabrane ili prikazane na način koji ima za cilj da utiodluka kojima bi se postigao predodređeni rezultat ili ishod.


unovodstvenim politikama, treba opisati unovodstvenu politiku koja je neophodna za pravilno shvatanje finansijskih

čenje tih informacija. U tom smislu, pretpostavlja se da korisnici dovoljno dobro poznaju aktivnosti entiteta, kao i

ih izvještaja samo na osnovu

Informacije su relevantne za korisnike ukoliko se mogu koristiti prilikom procjenjivanja vanja, ili ispravki prethodnih

e priroda i materijalnost tih ajnim, ako bi njihovo

glo uticati na odluke korisnika ili procjene koje se vrše na osnovu finansijskih izvještaja. Materijalnost zavisi od prirode ili veličine stavke ili

aju izostavljanja ili pogrešnog prikazivanja informacija. Stoga, materijalnost ku i nije primarna kvalitativna karakteristika koju informacije

Informacije treba da budu blagovremene kako bi bile relevantne. Ukoliko postoji neopravdano

Pouzdana informacija je ona koja nema materijalnih grešaka i pristrasnosti, tako da korisnici mogu biti sigurni da vjerodostojno prikazuje ono što treba da prikaže. Da bi informacija

aje, treba da je prikazana u skladu sa aja, a ne samo da prikazuje njihovu formu pa bio to i

zakonski oblik. Da bi informacija vjerodostojno prikazala transakciju i ostale događaje, treba da u, a ne samo formom. Suština

aja nije uvijek u skladu sa njihovom pravnom formom.

ako je nepristrasna. Finansijski izvještaji nijesu neutralni ako su in koji ima za cilj da utiče na donošenje

Priru

Obazrivost je uključivanje određprocjenjivanju u uslovima neizvjesnosti, kako imovina i prihod ne bi bili precijenjeni, a obaveze i rashodi potcijenjeni.

Informacije u finansijskim izvještajima treba da budu materijalnosti.

Informacije u finansijskim izvještajima su uporedive kada su korisnici u mogusličnosti i razlike između tih informacija i informacija u drugim izvještajima.

Uporedivost se odnosi na:

– upoređivanja finansijskih izvještaja razli

– upoređivanja finansijskih izvještaja istog entiteta u razli

Princip uporedivosti predviđa da korisnici treba da budu informisani o politikama koje su korišćene u pripremi finansijskih izvještaja, promjenama tih politika i posljedicama tih promjena.

Treba imati u vidu da korisnici informacija žele da uporeperiodima, te je iz tih razloga važno da finansijski izvještaji prikazuju odgovarajuza prethodne periode.

Poređenje budžetskih i stvarnih iznosa (obračunskoj ili gotovinskoj), za isti period i na osnovu jedinstvene klasifikacije budžetskih pozicija. Time će se osigurati da se objelodanjivanje informacija vrši na istoj osnovi na kojoj je urađen i sam budžet.

Entiteti treba da podnose finansijske izvještaji opšte namjene najmanje jednom godišnje. Kada se u vanrednim uslovima promijeni izvještajni datum entiteta i kada se godišnji finansijski izvještaji podnose za period duži ili krakoji je manji ili veći od godine, objelodani razloge zbog kojih je došlo do skraproduženja propisanog perioda od godinu dana i uporedivi.

Finansijski izvještaji gube na znaperiodu nakon izvještajnog datuma. Entitet treba da je u poziciji da objavi svoje finansijske izvještaje u periodu od 6 mjeseci nakon izvještajnog datuma, mada je optimalnijpremašuje tri mjeseca.

Entitet treba u finansijskim izvještajima, da objelodani sljede

• sjedište i zakonski oblik entiteta;

• opis prirode poslova i glavnih aktivnosti entiteta;

• relevantne zakone koji reguli


~ 85 ~

ivanje određenog stepena opreznosti kada se odlučuje pri potrebnom njivanju u uslovima neizvjesnosti, kako imovina i prihod ne bi bili precijenjeni, a

Informacije u finansijskim izvještajima treba da budu kompletne u okviru granica

Uporedivost

izvještajima su uporedive kada su korisnici u moguu tih informacija i informacija u drugim izvještajima.

ivanja finansijskih izvještaja različitih entiteta; i

ijskih izvještaja istog entiteta u različitim vremenskim periodima.

đa da korisnici treba da budu informisani o politikama koje su ene u pripremi finansijskih izvještaja, promjenama tih politika i posljedicama tih

vidu da korisnici informacija žele da upoređuju učinak entiteta u vremenskim periodima, te je iz tih razloga važno da finansijski izvještaji prikazuju odgovaraju

enje budžetskih i stvarnih iznosa će se prezentovati na istoj računovodstvenoj osnovi unskoj ili gotovinskoj), za isti period i na osnovu jedinstvene klasifikacije budžetskih

e se osigurati da se objelodanjivanje informacija vrši na istoj osnovi na kojoj je

Izvještajni period

Entiteti treba da podnose finansijske izvještaji opšte namjene najmanje jednom godišnje. Kada se u vanrednim uslovima promijeni izvještajni datum entiteta i kada se godišnji finansijski izvještaji podnose za period duži ili kraći od godine dana, entitet treba da, kao dodatak periodu

i od godine, objelodani razloge zbog kojih je došlo do skraproduženja propisanog perioda od godinu dana i činjenicu da komparativni iznosi možda nijesu

ski izvještaji gube na značaju ako oni nijesu dostupni korisnicima u prihvatljivom periodu nakon izvještajnog datuma. Entitet treba da je u poziciji da objavi svoje finansijske izvještaje u periodu od 6 mjeseci nakon izvještajnog datuma, mada je optimalnij

Informacije o entitetu

Entitet treba u finansijskim izvještajima, da objelodani sljedeće informacije:

sjedište i zakonski oblik entiteta;

opis prirode poslova i glavnih aktivnosti entiteta;

relevantne zakone koji regulišu poslovanje entiteta, ukoliko isti postoje; i

čuje pri potrebnom njivanju u uslovima neizvjesnosti, kako imovina i prihod ne bi bili precijenjeni, a

u okviru granica

izvještajima su uporedive kada su korisnici u mogućnosti da utvrde

itim vremenskim periodima.

a da korisnici treba da budu informisani o politikama koje su ene u pripremi finansijskih izvještaja, promjenama tih politika i posljedicama tih

inak entiteta u vremenskim periodima, te je iz tih razloga važno da finansijski izvještaji prikazuju odgovarajuće informacije

unovodstvenoj osnovi unskoj ili gotovinskoj), za isti period i na osnovu jedinstvene klasifikacije budžetskih

e se osigurati da se objelodanjivanje informacija vrši na istoj osnovi na kojoj je

Entiteti treba da podnose finansijske izvještaji opšte namjene najmanje jednom godišnje. Kada se u vanrednim uslovima promijeni izvještajni datum entiteta i kada se godišnji finansijski

od godine dana, entitet treba da, kao dodatak periodu i od godine, objelodani razloge zbog kojih je došlo do skraćenja ili

injenicu da komparativni iznosi možda nijesu

aju ako oni nijesu dostupni korisnicima u prihvatljivom periodu nakon izvještajnog datuma. Entitet treba da je u poziciji da objavi svoje finansijske izvještaje u periodu od 6 mjeseci nakon izvještajnog datuma, mada je optimalniji rok koji ne

šu poslovanje entiteta, ukoliko isti postoje; i

Priru

• naziv matičnog entiteta ukoliko postoji.

Objelodanjivanje informacija koje su navedene omoguposlova entiteta i da shvate zakonodavno i institucionalno okruženje u kome ent

Uporedne

Uporedne – komparativne informacije treba objelodaniti u odnosu na prethodni period za sve brojčane informacije, osim kada se radi o finansijskim izvještajimakojima je ovaj standard prvi put primijenjen. Komparativne informacije treba ukljunarativne i opisne informacije kada je to relevantno da bi se shvatili finansijski izvještaji tekućeg perioda.

Kada se u finansijskim izvještajima pojavi greška vezana za prikazani gotovinski saldo, iznos greške koja se odnosi na prethodne periode treba prikazati ispravkom gotovine na poperioda. Ako je izvodljivo, potrebno je u finansijskim izvještajima ponovkomparativne informacije.

U napomenama uz finansijske izvještaje, entitet treba da objelodani sljedegreške, iznos ispravke i činjenicu da je uporedna finansijskom izvještaju, ili da je to neizvodljivo.

Greške mogu nastati kao rezultat matematipolitika, pogrešnim tumačenjem č

Konsolidovani finansijski izvještaji

Konsolidovani finansijski izvještaji su finansijski izvještaji ekonomskog entiteta prikazani kao izvještaji jednog entiteta. Konsolidovani finansijski izvještaji sastavljaju se na nivou vlade ili matičnog entiteteta koji ima kontrolu nad jednim ili više entiteta.

U konsolidovanim finansijskim izvještajima, pored finansijskih podataka, treba vršiti sljedeobjelodanjivanja: lista značajnih kontrolisanih entiteta, ukljukojoj kontrolisani entitet posluje (kada se razlikuje od kontrolnog entitet


Prezentacija budžetskih informacija vrši se putem finansijskih izvještaja u sljede

Odobreni budžet odražava predvivišegodišnjem budžetskom periodu na osnovu ekonomskih uslova tokom budžetskog perioda, i rashoda ili izdataka koje je odobrilo neko zakonodavno tijelo lokalne samouprave. U nekim pravnim sistemima, što je praksa i kod nas, odobreni budžet se donosi u formi zakona kojeg usvaja Skupština Crne Gore ili u formi odluke koju donosi skupština lokalne samouprave.

Prvobitni budžet je početni odobreni budžet za bsadrži prenesene iznose neizmirenih obaveza iz prethodnog perioda, po osnovu ugovora ili sporazuma.

Konačni budžet je prvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, alokacije, dodatne aproprijacije i druge zakonski odobrene promjene izvršene u budžetskom


~ 86 ~

nog entiteta ukoliko postoji.

Objelodanjivanje informacija koje su navedene omogućavaju korisnicima da utvrde prirodu poslova entiteta i da shvate zakonodavno i institucionalno okruženje u kome ent

Uporedne – komparativne informacije

komparativne informacije treba objelodaniti u odnosu na prethodni period za sve ane informacije, osim kada se radi o finansijskim izvještajima za izvještajni period u

prvi put primijenjen. Komparativne informacije treba ukljunarativne i opisne informacije kada je to relevantno da bi se shvatili finansijski izvještaji

Korekcija grešaka

Kada se u finansijskim izvještajima pojavi greška vezana za prikazani gotovinski saldo, iznos greške koja se odnosi na prethodne periode treba prikazati ispravkom gotovine na poperioda. Ako je izvodljivo, potrebno je u finansijskim izvještajima ponovo iskazati uporedne

U napomenama uz finansijske izvještaje, entitet treba da objelodani sljedeće podatke: prirodu injenicu da je uporedna – komparativna informacija ponovo iskazana u

izvještaju, ili da je to neizvodljivo.

Greške mogu nastati kao rezultat matematičkih grešaka, grešaka u primjeni raenjem činjenica, pronevjerom ili previdima.

Konsolidovani finansijski izvještaji

ijski izvještaji su finansijski izvještaji ekonomskog entiteta prikazani kao izvještaji jednog entiteta. Konsolidovani finansijski izvještaji sastavljaju se na nivou vlade ili

nog entiteteta koji ima kontrolu nad jednim ili više entiteta.

anim finansijskim izvještajima, pored finansijskih podataka, treba vršiti sljedeajnih kontrolisanih entiteta, uključujući naziv i pravnu nadležnost u

kojoj kontrolisani entitet posluje (kada se razlikuje od kontrolnog entiteta).


Prezentacija budžetskih informacija vrši se putem finansijskih izvještaja u sljede

odražava predviđene prihode ili prilive koji se očekuju u godišnjem ili višegodišnjem budžetskom periodu na osnovu ekonomskih uslova tokom budžetskog perioda, i rashoda ili izdataka koje je odobrilo neko zakonodavno tijelo – skupština države ili skupštinalokalne samouprave. U nekim pravnim sistemima, što je praksa i kod nas, odobreni budžet se donosi u formi zakona kojeg usvaja Skupština Crne Gore ili u formi odluke koju donosi

etni odobreni budžet za budžetski period. Prvobitni budžet može da sadrži prenesene iznose neizmirenih obaveza iz prethodnog perioda, po osnovu ugovora ili

je prvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, rijacije i druge zakonski odobrene promjene izvršene u budžetskom

avaju korisnicima da utvrde prirodu poslova entiteta i da shvate zakonodavno i institucionalno okruženje u kome entitet posluje.

komparativne informacije treba objelodaniti u odnosu na prethodni period za sve za izvještajni period u

prvi put primijenjen. Komparativne informacije treba uključiti u narativne i opisne informacije kada je to relevantno da bi se shvatili finansijski izvještaji

Kada se u finansijskim izvještajima pojavi greška vezana za prikazani gotovinski saldo, iznos greške koja se odnosi na prethodne periode treba prikazati ispravkom gotovine na početku

o iskazati uporedne –

će podatke: prirodu komparativna informacija ponovo iskazana u

kih grešaka, grešaka u primjeni računovodstvenih

ijski izvještaji su finansijski izvještaji ekonomskog entiteta prikazani kao izvještaji jednog entiteta. Konsolidovani finansijski izvještaji sastavljaju se na nivou vlade ili

anim finansijskim izvještajima, pored finansijskih podataka, treba vršiti sljedeća i naziv i pravnu nadležnost u


Prezentacija budžetskih informacija vrši se putem finansijskih izvještaja u sljedećim oblicima:

ekuju u godišnjem ili višegodišnjem budžetskom periodu na osnovu ekonomskih uslova tokom budžetskog perioda, i

skupština države ili skupština lokalne samouprave. U nekim pravnim sistemima, što je praksa i kod nas, odobreni budžet se donosi u formi zakona kojeg usvaja Skupština Crne Gore ili u formi odluke koju donosi

Prvobitni budžet može da sadrži prenesene iznose neizmirenih obaveza iz prethodnog perioda, po osnovu ugovora ili

je prvobitni budžet korigovan za sve rezerve, prenesene iznose, transfere, rijacije i druge zakonski odobrene promjene izvršene u budžetskom

Priru

periodu. Znači, konačani budžet sadrži sve promjene koje su odobrene zakonskim mjerama u cilju revidiranja prvobitnog budžeta. Konaodobrenog (planiranog) budžeta u toku godine, po pravilu u drugoj polovini fiskalne godine.

Stvarni budžet u smislu ovog standarda je izvršenje budžeta ili ostvareni rezultat budžeta.

Prezentacijom budžetskih i stvarnih iznosaprvobitnog i konačnog budžeta i stvarnog iznosa na uporednoj osnovi, i na taj nakorisnicima finansijskih izvještajakorišćeni u skladu sa odobrenim budžetom, odnosno u sklobjelodanjivanje, entitet daje objašnjenje materijalno zna(prvobitnog ili konačnog) i stvarnih iznosa, što materijalno značajnih odstupanja od odobrenog

Neke zemlje (uglavnom razvijene) odobravaju i stavljaju na raspolaganje javnosti budžet za više godina, a ne samo za jednu godinu. Objelodanjivanje odobrenog i ostvarenog budžeta za više godina obezbjeđuje kvalitetne informa

Budžetska klasifikacija zahtijeva od entiteta da ukupne prilive i odlive gotovine sistematizuje po ekonomskoj, funkcionalnoj ili programskoj klasifikaciji, tako na primjer posebnoprilivi gotovine od oporezivanja i to po vrstama poreza, prilivi od donacija, pozajmica, prihodi od prodaje imovine, postrojenja i opreme, i ostali prihodi po osnovu pružanja usluga i trgovinskih aktivnosti. Ukupni odlivi mogu se klasifikutvrde odlivi gotovine po osnovu zarada i liumanjenja duga, sticanja imovine, postrojenja i opreme i bilo koje trgovinske aktivnosti, transfera i slično.

Izvještaji o odlivima i p

U nastavku dajemo primjere sadržaja izvještaja o odlivima i prilivima gotovine i relevantna objelodanjivanja u napomenama i izvještaj o porelakše shvatili primjenu i prezentaciju vodstvenoj gotovinskoj osnovi.

KONSOLIDOVANI IZVJEŠTAJI ZA VLADU O PRILIVU I ODLIVU GOTOVINE ZA GODINU ZAVRŠENU NA 31. DECEMBAR 200X

Opis Napomena

PRILIVI Porezi Porez na dobit

Porez na dodatu vrijednost

Porez na imovinu


~ 87 ~

ani budžet sadrži sve promjene koje su odobrene zakonskim mjerama u cilju revidiranja prvobitnog budžeta. Konačan budžet u našim uslovima se smatra rebalansom

(planiranog) budžeta u toku godine, po pravilu u drugoj polovini fiskalne godine.

u smislu ovog standarda je izvršenje budžeta ili ostvareni rezultat budžeta.

Prezentacijom budžetskih i stvarnih iznosa u finansijskim izvještajima nog budžeta i stvarnog iznosa na uporednoj osnovi, i na taj na

finansijskih izvještaja da indetifikuje uzroke i posljedice da li su resursi dobijeni i eni u skladu sa odobrenim budžetom, odnosno u skladu sa zakonom. U napomenama za

objelodanjivanje, entitet daje objašnjenje materijalno značajnih razlika izmenog) i stvarnih iznosa, što će pomoći korisnicima da razumiju razloge

ajnih odstupanja od odobrenog budžeta.

Budžet za više godina

Neke zemlje (uglavnom razvijene) odobravaju i stavljaju na raspolaganje javnosti budžet za više godina, a ne samo za jednu godinu. Objelodanjivanje odobrenog i ostvarenog budžeta za

uje kvalitetne informacije o sprovođenju i rezultatima budžetske politike.

Budžetska klasifikacija

Budžetska klasifikacija zahtijeva od entiteta da ukupne prilive i odlive gotovine sistematizuje po ekonomskoj, funkcionalnoj ili programskoj klasifikaciji, tako na primjer posebnoprilivi gotovine od oporezivanja i to po vrstama poreza, prilivi od donacija, pozajmica, prihodi od prodaje imovine, postrojenja i opreme, i ostali prihodi po osnovu pružanja usluga i trgovinskih aktivnosti. Ukupni odlivi mogu se klasifikovati tako da se, na primjer, posebno utvrde odlivi gotovine po osnovu zarada i ličnih primanja, pružanja usluga, mate

imovine, postrojenja i opreme i bilo koje trgovinske aktivnosti,

Izvještaji o odlivima i prilivima gotovine

U nastavku dajemo primjere sadržaja izvještaja o odlivima i prilivima gotovine i relevantna objelodanjivanja u napomenama i izvještaj o poređenju budžetskih i stvarnih iznosa, kako bilakše shvatili primjenu i prezentaciju finansijskih izvještaja za opšte namjene prema ra

KONSOLIDOVANI IZVJEŠTAJI ZA VLADU O PRILIVU I ODLIVU GOTOVINE ZA GODINU ZAVRŠENU NA 31. DECEMBAR 200X

Prilivi (odlivi) koje kontroliše

entitet na 31. 12. 20x9

Plaćanja trećih strana

Prilivi (odlivi) koje kontroliše entitet na

31. 12. 20x8

X _ X

X _ X

X _ X

ani budžet sadrži sve promjene koje su odobrene zakonskim mjerama u an budžet u našim uslovima se smatra rebalansom

(planiranog) budžeta u toku godine, po pravilu u drugoj polovini fiskalne godine.

u smislu ovog standarda je izvršenje budžeta ili ostvareni rezultat budžeta.

vrši se poređenje nog budžeta i stvarnog iznosa na uporednoj osnovi, i na taj način omogućava

da indetifikuje uzroke i posljedice da li su resursi dobijeni i adu sa zakonom. U napomenama za

ajnih razlika između budžeta i korisnicima da razumiju razloge

Neke zemlje (uglavnom razvijene) odobravaju i stavljaju na raspolaganje javnosti budžet za više godina, a ne samo za jednu godinu. Objelodanjivanje odobrenog i ostvarenog budžeta za

enju i rezultatima budžetske politike.

Budžetska klasifikacija zahtijeva od entiteta da ukupne prilive i odlive gotovine sistematizuje po ekonomskoj, funkcionalnoj ili programskoj klasifikaciji, tako na primjer posebno se iskazuju prilivi gotovine od oporezivanja i to po vrstama poreza, prilivi od donacija, pozajmica, prihodi od prodaje imovine, postrojenja i opreme, i ostali prihodi po osnovu pružanja usluga i

tako da se, na primjer, posebno nih primanja, pružanja usluga, materijala,

imovine, postrojenja i opreme i bilo koje trgovinske aktivnosti,

U nastavku dajemo primjere sadržaja izvještaja o odlivima i prilivima gotovine i relevantna enju budžetskih i stvarnih iznosa, kako biste izvještaja za opšte namjene prema računo-

KONSOLIDOVANI IZVJEŠTAJI ZA VLADU O PRILIVU I ODLIVU GOTOVINE ZA GODINU

Prilivi (odlivi) koje kontroliše entitet na

Plaćanja trećih strana

_

_

_

Priru

Ostali porezi

Spoljna pomoć 19

Multilateralne agencije

Bilateralne agencije

Ostale donacije

Ostale pozajmice Dobici od pozajmica

210

Kapitalni prilivi Dobici od otuđenja postrojenja i opreme

Trgovinske aktivnosti

Prilivi od trgovinskih aktivnosti

Ostali prilivi 311

UKUPNI PRILIVI X

ODLIVI

Poslovanje Plate, zarade i naknade zaposlenih

(X)

Zalihe i potrošni materijal

(X) (X)

Transferi Donacije (X)Ostala transferna plaćanja

(X)

Investicije Kupovina/izgradnja postrojenja i opreme

(X)

Kupovina finansijskih instrumenata

(X) (X)

Otplata kredita i kamate

Otplata pozajmica (X) Otplata kamate

(X) (X)

9 Spoljna pomoć se prima u vidu zajmova i donacija od multilateralnih i bileteralnih donatorskih agencija prema sporazumu u kojem su precizno navedene svrhe za koje će pomo10 Pozajmice obuhvataju gotovinske prilive od banaka, sli11 Ostali prilivi čine naknade, kazne, i razni prihodi.


~ 88 ~

X - X

X X X

X X X

X X X

X X X

X X X

X X -

X - X

X X X

X X X

(X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) - (X)

(X) - (X)

(X) (X) (X)

(X) (X) - (X)

(X) (X)

(X) - (X)

(X) (X) - - (X) (X)

se prima u vidu zajmova i donacija od multilateralnih i bileteralnih donatorskih agencija prema sporazumu u kojem su precizno navedene svrhe za koje će pomoći biti iskorišćene.

Pozajmice obuhvataju gotovinske prilive od banaka, sličnih kreditnih agencija i komercijalnih institucija i iznose dugovanje.ine naknade, kazne, i razni prihodi.

–

X

X

X

X

X

-

-

X

X

(X)

(X) (X)

- -

-

(X)

- (X)

-

- -

se prima u vidu zajmova i donacija od multilateralnih i bileteralnih donatorskih agencija prema sporazumu u

reditnih agencija i komercijalnih institucija i iznose dugovanje.

Priru

Ostali odlivi 412

UKUPNI ODLIVI

Povećanje (smanjenje) gotovine

Gotovina na početku

513

Povećanje (smanjenje) gotovine

Gotovina na kraju godine

POREĐENJU Za vladu za godinu X koja se završava sa 31. decembrom 200x (klasifikacija odliva prema funkcijama)

Opis

PRILIVI GOTOVINE Oporezivanje Sporazumi o pomoći

Međunarodne agencije Druge donacije i pomoći Prihodi: pozajmice

Prihodi: otuđenja postrojenja i opreme Trgovinske aktivnosti Drugi prilivi

UKUPNI PRILIVI

ODLIVI GOTOVINE Zdravstvo Prosvjeta Javni red/bezbjednost

Socijalna zaštita Odbrana Stambene pogodnosti

Sport, kultura i religija Ekonomska pitanja Drugo

UKUPNI ODLIVI

NETO TOKOVI GOTOVINE

12 U ostale odlive uključene su dividende, ispl13 Gotovina se sastoji od gotovine u blagajni, depozita po vi


~ 89 ~

(X) (X) (X)

(X) (X) (X)

(X) (X) (X)

(X) (X)

(X) (X)

(X) (X)

IZVJEŠTAJ O

ĐENJU BUDŽETSKIH I STVARNIH IZNOSA Za vladu za godinu X koja se završava sa 31. decembrom 200x (klasifikacija odliva prema funkcijama)

Stvarni iznosi Konačni budžet

Prvobitni budžet

X X X

X X X X X X X X X

X X X X X X X X X

X X X

(X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X) (X)

(X) (X) (X) X X X

ene su dividende, isplaćene raspodjele, izmireni zakonski sporovi i razna plaćanja.tovine u blagajni, depozita po viđenju i gotovinskih ekvivalenata.

(X)

(X)

-

Za vladu za godinu X koja se završava sa 31. decembrom 200x (klasifikacija odliva prema funkcijama)

Prvobitni budžet

Razlika između

konačnog i stvarni iznos X

X X X

X X X

X

(X) (X) (X)

(X) (X) (X)

(X) (X) (X)

(X) X

ćanja.

Priru

Objelodanjivanje aktive, pasive i poređenje sa budžetima

U uslovima kada vlada, odnosno njeni entiteti vode budžetsko osnovi, potrebno je da u napomenama uz finansijske izvještaje objelodanjuju informacije o svojoj aktivi i pasivi. Ovo iz razloga jerznačajna sredstva koja koriste za ostvarineće se prezentovati u finansijskom izvještaju prema gotovinskoj osnovi o prilivima i odlivima gotovine, međutim vlada treba da prati upravljanje svojim kreditnim dugovima i ostalim obavezama, potraživanjima kao i evidenciju o nabavljenoj imovini (postrojenja i opremu i sl.) koja nije plaćena.

Izvještaj o novčanom toku

Saglasno paragrafu 2.2.1. ovog standarda entitet koji namjerava da preračunovodstva podstiče se da izvještaj o prizahtijeva Međunarodni standard za javni sektor 2 entitet koji vodi računovodstvo na gotovinskoj osnovi može koristiti formu izvještaja o novčanim tokovima koju koriste entiteti koji vode ra

Entitet koji prikazuje informacije u obliku izvještaja o novgotovinske tokove nastale iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti, na nanajviše odgovara njegovim aktivnostima.

Izvještaj o novčnom toku iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti linijske stavke u kojima će biti prikazane sljede

Novčani tok iz poslovnih aktivnosti

1. Ukupni prilivi od poslovnih prilivi od prodaje roba i usluga, prilivi od gotovinskih primanja od grantova, ili transfera, naknada, provizija, primanja po osnovu sudskih poravnanja i drugih prihoda);

2. Ukupni odlivi za poslovne aktivnosti (odlivi javnog sektora za finansiranje njihovog poslovanja, gotovinska plarobu i usluge, gotovinska plaosnovu premija i zahtjeva za odštetu, gotovinska plaosnovu sudskih poravnanja);

3. Neto gotovinski tok od poslovnih aktivnosti (1

Novčani tok iz investicionih aktivnosti

1. Ukupni prilivi iz investicionih aktivnosti (prilivi iz inosnovu: prodaje nekretnina, postrojenja i opreme; prodaje kapitala ili dužniinstrumenata; primanja od otplate avansa i kredita datih drugim stranama).

2. Ukupni odlivi iz investicionih aktivnosti (odlivi iz investicgotovine za nabavku nekretnina, opreme i postrojenja, nematerijalne i ostale dugoroaktive, odlivi za sticanje kapitala ili dužnizajedničkim ulaganjima i gotovinski avansi i kredit

14 Konsolidovani novčani tok iz poslovnih aktivnosti na nivou države ukazuje do kog nivoa je država finansirala svoje tekuaktivnosti iz poreza i taksi.


~ 90 ~


U uslovima kada vlada, odnosno njeni entiteti vode budžetsko računovodstvo na gotovinskoj osnovi, potrebno je da u napomenama uz finansijske izvještaje objelodanjuju informacije o svojoj aktivi i pasivi. Ovo iz razloga jer vlada i vladini entiteti, pored gotovine, kontrolišu

koja koriste za ostvarivanje svojih ciljeva. Negotovinska imovina i obaveze e se prezentovati u finansijskom izvještaju prema gotovinskoj osnovi o prilivima i odlivima

utim vlada treba da prati upravljanje svojim kreditnim dugovima i ostalim jima kao i evidenciju o nabavljenoj imovini (postrojenja i opremu i sl.)

Izvještaj o novčanom toku

Saglasno paragrafu 2.2.1. ovog standarda entitet koji namjerava da pređe na obrae se da izvještaj o prilivima i odlivima gotovine prezentuje u formi koja

unarodni standard za javni sektor 2 – Izvještaj o novčanim tokovima. Znaunovodstvo na gotovinskoj osnovi može koristiti formu izvještaja o

riste entiteti koji vode računovodstvo na obračunskoj osnovi.

Entitet koji prikazuje informacije u obliku izvještaja o novčanom toku, iskazuje svoje gotovinske tokove nastale iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti, na na

odgovara njegovim aktivnostima.

nom toku iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti e biti prikazane sljedeće pozicije:

Novčani tok iz poslovnih aktivnosti

Ukupni prilivi od poslovnih aktivnosti (izvori priliva su: porezi, dažbine, donacije i kazne, prilivi od prodaje roba i usluga, prilivi od gotovinskih primanja od grantova, ili transfera, naknada, provizija, primanja po osnovu sudskih poravnanja i drugih prihoda);

slovne aktivnosti (odlivi čine: gotovinska plaćanja ostalim entitetima javnog sektora za finansiranje njihovog poslovanja, gotovinska plaćanja dobavljarobu i usluge, gotovinska plaćanja zaposlenima, gotovinska plaćanja za osiguranje po

ja i zahtjeva za odštetu, gotovinska plaćanja lokalnih poreza, i pla

Neto gotovinski tok od poslovnih aktivnosti (1 - 2)14.

Novčani tok iz investicionih aktivnosti

Ukupni prilivi iz investicionih aktivnosti (prilivi iz investicionih aktivnosti formiraju se po osnovu: prodaje nekretnina, postrojenja i opreme; prodaje kapitala ili dužniinstrumenata; primanja od otplate avansa i kredita datih drugim stranama).

Ukupni odlivi iz investicionih aktivnosti (odlivi iz investicionih aktivnosti su: odlivi gotovine za nabavku nekretnina, opreme i postrojenja, nematerijalne i ostale dugoroaktive, odlivi za sticanje kapitala ili dužničkih instrumenata drugih entiteta i u

kim ulaganjima i gotovinski avansi i krediti dati drugim stranama).

ani tok iz poslovnih aktivnosti na nivou države ukazuje do kog nivoa je država finansirala svoje teku


unovodstvo na gotovinskoj osnovi, potrebno je da u napomenama uz finansijske izvještaje objelodanjuju informacije o

vlada i vladini entiteti, pored gotovine, kontrolišu vanje svojih ciljeva. Negotovinska imovina i obaveze

e se prezentovati u finansijskom izvještaju prema gotovinskoj osnovi o prilivima i odlivima utim vlada treba da prati upravljanje svojim kreditnim dugovima i ostalim

jima kao i evidenciju o nabavljenoj imovini (postrojenja i opremu i sl.)

e na obračunsku osnovu livima i odlivima gotovine prezentuje u formi koja

anim tokovima. Znači, da unovodstvo na gotovinskoj osnovi može koristiti formu izvještaja o

čunskoj osnovi.

anom toku, iskazuje svoje gotovinske tokove nastale iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti, na način koji

nom toku iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti će uključivati

aktivnosti (izvori priliva su: porezi, dažbine, donacije i kazne, prilivi od prodaje roba i usluga, prilivi od gotovinskih primanja od grantova, ili transfera, naknada, provizija, primanja po osnovu sudskih poravnanja i drugih prihoda);

anja ostalim entitetima ćanja dobavljačima za anja za osiguranje po

anja lokalnih poreza, i plaćanja po

vesticionih aktivnosti formiraju se po osnovu: prodaje nekretnina, postrojenja i opreme; prodaje kapitala ili dužničkih instrumenata; primanja od otplate avansa i kredita datih drugim stranama).

ionih aktivnosti su: odlivi gotovine za nabavku nekretnina, opreme i postrojenja, nematerijalne i ostale dugoročne

kih instrumenata drugih entiteta i učešće u i dati drugim stranama).

ani tok iz poslovnih aktivnosti na nivou države ukazuje do kog nivoa je država finansirala svoje tekuće

Priru

3. Neto novčani tok iz investicionih aktivnosti (1

Neto novčani tok iz aktivnosti finansiranja

1. Prilive iz aktivnosti finansiranja entiteti formiraju po osnovu: zajmova, obveznica, mjenica, hipoteka i ostalih kratkoročnih ili dug

2. Odlivi po osnovu finansiranja su: gotovinske otplate pozajmljenih iznosa i odlivi gotovine za finansijski zakup.

3. Neto gotovinski tok iz aktivnosti finansiranja (1

Kao rezultat pojedinačnih neto novNa osnovu izloženog da se zaključkao razlika između gotovinskih priliva nastalih iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti i gotovinskih isplata nastalih

6. POSLOVNE KNJIGEDRŽAVNOG BUDŽETA I BUDŽETSKIH KORISNIKA

Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po osnovu rashoda, izdataka, prihoda i obaveza, izvora finansiranja i sliPrijestonice i opština.

Poslovne knjige budžeta i budžetskih korisnika vode se po sistemu dvojnog knjigovodstva, hronološki, uredno i ažurno, u skladu sa strukturom rajedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

Poslovne knjige vode se u elektronskom obliku ili rijetko u sl

Softverski program u kojem se knjiži račuvanje podataka o svim proknjiženim transakcijama i omoguračunovodstvenih kontrola i onemogu

Poslovne knjige koje se vode za budžet i budžetske korisnike su: dnevnik, glavna knjiga i pomoćne knjige i evidencije.

Glavna knjiga za budžet i budžetske korisnike Crne Gore vodi se u Ministarstvu finansija Trezoru i Trezoru Glavnog grada, Prijestonice i opštinama u Crnoj Gori.

Glavna knjiga sadrži računovodstvene evidencije za svaku potrošaGore, odnosno za potrošačke jedinice Glavnog grada, Prijestonice i opština.

Glavna knjiga Trezora jeste osnova za podnosno izrade završnih računa budžeta Crne Gore, Glavnog grada, Prijestonice i opština.


~ 91 ~

ani tok iz investicionih aktivnosti (1 - 2).

Neto novčani tok iz aktivnosti finansiranja

Prilive iz aktivnosti finansiranja entiteti formiraju po osnovu: zajmova, obveznica, mjenica, čnih ili dugororičnih pozajmica.

Odlivi po osnovu finansiranja su: gotovinske otplate pozajmljenih iznosa i odlivi gotovine

Neto gotovinski tok iz aktivnosti finansiranja (1 - 2).

nih neto novčanih tokova dobijamo konačni ili ukupni neto novNa osnovu izloženog da se zaključiti da ukupni neto novčani tok predstavlja iznos koji se dobija

u gotovinskih priliva nastalih iz poslovnih, finansijskih i investicionih aktivnosti i gotovinskih isplata nastalih po istom osnovu.

6. POSLOVNE KNJIGE I KNJIGOVODSTVENA DOKUMENTACIJADRŽAVNOG BUDŽETA I BUDŽETSKIH KORISNIKA

Poslovne knjige

Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po osnovu rashoda, izdataka, prihoda i primitaka, stanja i promjena na imovini, potraživanja, obaveza, izvora finansiranja i slično za budžetske korisnike Crne Gore, Glavnog grada,

Poslovne knjige budžeta i budžetskih korisnika vode se po sistemu dvojnog knjigovodstva, ronološki, uredno i ažurno, u skladu sa strukturom računa koja je propisana Pravilnikom o

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete

Poslovne knjige vode se u elektronskom obliku ili rijetko u slobodnim listovima.

Softverski program u kojem se knjiži računovodstvena dokumentacija treba da obezbijedi uvanje podataka o svim proknjiženim transakcijama i omogući funkcionisanje sistema internih

unovodstvenih kontrola i onemogućava brisanje proknjiženih poslovnih promjena.

Poslovne knjige koje se vode za budžet i budžetske korisnike su: dnevnik, glavna knjiga i

za budžet i budžetske korisnike Crne Gore vodi se u Ministarstvu finansija vnog grada, Prijestonice i opštinama u Crnoj Gori.

unovodstvene evidencije za svaku potrošačku jedinicu budžeta Crne ke jedinice Glavnog grada, Prijestonice i opština.

Glavna knjiga Trezora jeste osnova za pripremanje konsolidovanih finansijskih izvuna budžeta Crne Gore, Glavnog grada, Prijestonice i opština.

Prilive iz aktivnosti finansiranja entiteti formiraju po osnovu: zajmova, obveznica, mjenica,

Odlivi po osnovu finansiranja su: gotovinske otplate pozajmljenih iznosa i odlivi gotovine

i ukupni neto novčani tok. ani tok predstavlja iznos koji se dobija

u gotovinskih priliva nastalih iz poslovnih, finansijskih i investicionih

I KNJIGOVODSTVENA DOKUMENTACIJA DRŽAVNOG BUDŽETA I BUDŽETSKIH KORISNIKA

Poslovne knjige su sveobuhvatne evidencije o finansijskim transakcijama koje se odnose po primitaka, stanja i promjena na imovini, potraživanja,

no za budžetske korisnike Crne Gore, Glavnog grada,

Poslovne knjige budžeta i budžetskih korisnika vode se po sistemu dvojnog knjigovodstva, una koja je propisana Pravilnikom o

una za budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete

obodnim listovima.

unovodstvena dokumentacija treba da obezbijedi i funkcionisanje sistema internih

enih poslovnih promjena.

Poslovne knjige koje se vode za budžet i budžetske korisnike su: dnevnik, glavna knjiga i

za budžet i budžetske korisnike Crne Gore vodi se u Ministarstvu finansija –

ku jedinicu budžeta Crne

ripremanje konsolidovanih finansijskih izvještaja, una budžeta Crne Gore, Glavnog grada, Prijestonice i opština.

Priru

Pomoćne knjige i evidencije

Vrste pomoćnih knjiga i evidencija jesu:

1. Pomoćna knjiga dobavljača koja obezbjedobavljačima;

2. Pomoćna knjiga kupaca koja obezbjekupaca (broj i datum fakture, iznos potraživanja, dospijeuplate, stanje duga i sl.);

3. Pomoćna knjiga osnovnih sredstava koja obezbjesredstvima (naturalno i vrijednosno) po nomenklaturi nematerijalnih ulaganja i osnovnih sredstava sa stopama amortizacije;

4. Pomoćna knjiga sitnog iventara i zaliha (naturalno i vpodatke o svim promjenama na zalihama, ako je to ekonomski opravdano;

5. Pomoćna knjiga o zaradama koja obezbobračunatim i isplaćenim zaradama;

6. Pomoćna evidencija o ostvarenio svim prihodima i rashodima;

7. Pomoćna evidencija plasmana koja obezbjedugoročnim plasmanima;

8. Pomoćna evidencija duga koja obezbjedugoročnim instrumentima duga;

9. Ostale pomoćne knjige i evidencije ako je potrebno, kao na primjer voblagajničko poslovanje, putnih naloga i sli

Knjigovodstvena dokumenta državnog budžeta i budžetskih korisnika

Knjigovodstvena dokumenta ili isprave kao što su na primjer: računi – fakture, izjava primaoca, zahtjevi za plaza isplatu zarada zaposlenih, ugovori o uzetim pozajmicama i kreditisadrže sve podatke potrebne za knjiženjetanka poslovne promjene. Sastavljaju ga lica koja su ujene.

Evidentiranje u poslovnim knjigama vrši se na osnovu vjerodostojne i tadokumentacije – isprave. Knjigovodstvena dokumentacijatavljati i odražavati poslovnu promjenu i obuhvatiti sve podatke potrebne knjige.

Smatra se da je isprava ili dokumentacija urednamjesto i vrijeme njenog sastavljanja i njen materijalni sadržaj luga u dokumentu treba biti pojedinaisporučene robe, kao i datum kad je ista obavljena, odnosno isporu

Vjerodostojna je isprava ona koja potpuno i istinito odražava nastalu poslovnu transakciju.


~ 92 ~

Pomoćne knjige i evidencije

nih knjiga i evidencija jesu:

ča koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim obavezama prema

na knjiga kupaca koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim potraživanjima od kupaca (broj i datum fakture, iznos potraživanja, dospijeće potraživanja, datum i iznos

na knjiga osnovnih sredstava koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim osnovnim sredstvima (naturalno i vrijednosno) po nomenklaturi nematerijalnih ulaganja i osnovnih sredstava sa stopama amortizacije;

na knjiga sitnog iventara i zaliha (naturalno i vrijednosno) koja obezbjepodatke o svim promjenama na zalihama, ako je to ekonomski opravdano;

na knjiga o zaradama koja obezbjeđuje detaljne podatke za svakog zaposlenog o enim zaradama;

na evidencija o ostvarenim prilivima i rashodima koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim prihodima i rashodima;

na evidencija plasmana koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim kratkoro

na evidencija duga koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim kratkoronim instrumentima duga;

ne knjige i evidencije ako je potrebno, kao na primjer vođenje evidencije za lovanje, putnih naloga i slično.


Knjigovodstvena dokumenta ili isprave su osnova i temelj za knjiženje u poslovnim knjigamafakture, izjava primaoca, zahtjevi za plaćanje

za isplatu zarada zaposlenih, ugovori o uzetim pozajmicama i kreditima i slisadrže sve podatke potrebne za knjiženje. Dokument se sastavlja u momentu i na mjestu nastanka poslovne promjene. Sastavljaju ga lica koja su učestvovala u nastanku poslovne prom

Evidentiranje u poslovnim knjigama vrši se na osnovu vjerodostojne i tačne knjigovodstvene isprave. Knjigovodstvena dokumentacija mora nedvosmisleno i istinito preds

tavljati i odražavati poslovnu promjenu i obuhvatiti sve podatke potrebne za unos u poslovne

dokumentacija uredna kad se iz nje nedvosmisleno može utvrditi mjesto i vrijeme njenog sastavljanja i njen materijalni sadržaj – na primjer u prometu roba i uluga u dokumentu treba biti pojedinačno navedena vrsta, količina i cijena obavljene usluge ili

ene robe, kao i datum kad je ista obavljena, odnosno isporučena.

ona koja potpuno i istinito odražava nastalu poslovnu transakciju.

detaljne podatke o svim obavezama prema

uje detaljne podatke o svim potraživanjima od e potraživanja, datum i iznos

uje detaljne podatke o svim osnovnim sredstvima (naturalno i vrijednosno) po nomenklaturi nematerijalnih ulaganja i osnovnih

rijednosno) koja obezbjeđuje detaljne podatke o svim promjenama na zalihama, ako je to ekonomski opravdano;

uje detaljne podatke za svakog zaposlenog o

đuje detaljne podatke

uje detaljne podatke o svim kratkoročnim i

vim kratkoročnim i

ne knjige i evidencije ako je potrebno, kao na primjer vođenje evidencije za


su osnova i temelj za knjiženje u poslovnim knjigama ćanje, obračunske liste

ma i slično i moraju da Dokument se sastavlja u momentu i na mjestu nas-

estvovala u nastanku poslovne prom-

čne knjigovodstvene mora nedvosmisleno i istinito preds-

za unos u poslovne

kad se iz nje nedvosmisleno može utvrditi na primjer u prometu roba i us-ina i cijena obavljene usluge ili

ona koja potpuno i istinito odražava nastalu poslovnu transakciju.

Priru

Knjigovodstvena dokumentacija koja cidužnika, da bi bila vjerodostojna i uredna, mora sadržati uglavnom sljede

– datum i mjesto izdavanja isprave;

– naziv i redni broj isprave;

– naziv i adresu izdavaoca i primaoca isprave;

– kratki opis poslovnog doga

– količina ako se radi o robi ili materijalu;

– vrijednost poslovnog dogadogađaja;

– imena lica koja učestvuju u izvršavanju poslovnog doga

– potpis i pečat ovlašćene osobe (

Samo dokument koji ispunjava navedene uslove mogao bi se proknjižiti u poslovne knjige.

Čuvanje finansijske dokumentacije

Čuvanje finansijske dokumentacije propisano je Uputstvom o radu Državnog trezora (poglavlje IX). Glavni službenik za finansije dužan je da obezbijedi da se dokumentacija i ažurno i uredno vodi evidencija u potroša

Na osnovu navedenog Uputstva propisani su rokovi za dokumentacije:

1. Finansijski izvještaji, računovodstvena dokumentacija potrošase vršila potrošnja državnog novca, ukljuMinistarstvo u cilju ispunjavanja finansijskih zadataka,

2. Računovodstvena dokumentacija na osnovu koje se sprovodi evidencija u Glavnoj knjizi Trezora (izjava primaoca, zahtjevi za pla

3. Završni računi Budžeta Crne Gore i završni radeset godina;

4. Podaci iz Glavne knjige Trezora u elektronskoj formi, iz finansijske baze podataka, se trajno;

5. Dokumentacija u vezi državnog duga

6. Platne liste o obračunatim zaradama zaposlenih

Službenik za finansije, odlaganje ili uništenje finansijske evidencije vrši na osnovu dobijenog pismenog ovlašćenja glavnog službenika za finansije.

O odlaganju ili uništenju finansijske dokumentacije vodi se registar, koji sadrži:

• datum odlaganja ili uništenja finansijske

• opis dokumentacije koja se odlaže ili uništva;

• način odlaganja ili uništavanja,


~ 93 ~

dokumentacija koja cirkuliše u obligacionom odnosu izmedužnika, da bi bila vjerodostojna i uredna, mora sadržati uglavnom sljedeće bitne podatke:

datum i mjesto izdavanja isprave;

naziv i redni broj isprave;

naziv i adresu izdavaoca i primaoca isprave;

pis poslovnog događaja;

ina ako se radi o robi ili materijalu;

vrijednost poslovnog događaja, pojedinačno za svaku stavku i ukupan iznos poslovnih

estvuju u izvršavanju poslovnog događaja i

ene osobe (izdavaoca isprave).


Čuvanje finansijske dokumentacije

uvanje finansijske dokumentacije propisano je Uputstvom o radu Državnog trezora (poglavlje za finansije dužan je da obezbijedi da se čuva sva ra

dokumentacija i ažurno i uredno vodi evidencija u potrošačkoj jedinici.

Na osnovu navedenog Uputstva propisani su rokovi za čuvanje finansijskih izvještaja i

čunovodstvena dokumentacija potrošačke jedinice na osnovu koje se vršila potrošnja državnog novca, uključujući i računovodstvene obrasce koje propisuje Ministarstvo u cilju ispunjavanja finansijskih zadataka, čuvaju se najmanje deset godina.

novodstvena dokumentacija na osnovu koje se sprovodi evidencija u Glavnoj knjizi Trezora (izjava primaoca, zahtjevi za plaćanje i dr.) čuvaju se najmanje pet godina;

uni Budžeta Crne Gore i završni račun potrošačkih jedinica čuvaju se najmanje

Podaci iz Glavne knjige Trezora u elektronskoj formi, iz finansijske baze podataka,

Dokumentacija u vezi državnog duga čuva se trajno i

unatim zaradama zaposlenih čuvaju se trajno.

odlaganje ili uništenje finansijske evidencije vrši na osnovu dobijenog enja glavnog službenika za finansije.


datum odlaganja ili uništenja finansijske dokumentacije;

opis dokumentacije koja se odlaže ili uništva;

in odlaganja ili uništavanja,

rkuliše u obligacionom odnosu između povjerioca i će bitne podatke:

no za svaku stavku i ukupan iznos poslovnih


uvanje finansijske dokumentacije propisano je Uputstvom o radu Državnog trezora (poglavlje uva sva računovodstvena

uvanje finansijskih izvještaja i

ke jedinice na osnovu koje unovodstvene obrasce koje propisuje

uvaju se najmanje deset godina.

novodstvena dokumentacija na osnovu koje se sprovodi evidencija u Glavnoj knjizi uvaju se najmanje pet godina;

kih jedinica čuvaju se najmanje

Podaci iz Glavne knjige Trezora u elektronskoj formi, iz finansijske baze podataka, čuvaju

odlaganje ili uništenje finansijske evidencije vrši na osnovu dobijenog


Priru

• podatke o datim ovlašćenjima za odlaganje ili uništenje;

• imena službenika zaduženih za odlaganje ili uništenje finansijske dokumentacije i druge potrebne podatke.

Ministarstvo finansija dužno je da obezbijedi bezbjednost i nedostupnost podataka koji se čuvaju u informacionom sistemu Trezora, kao i njihovu bezbjednost prilikom koriš

Potrošačka jedinica dostavlja ministru finansija spesimen potpisa svakog držakoji je raspoređen na mjesto službenika za finansije. Pomoodgovoran za vođenje registra o ovlaš

7. FINANSIJSKA KONTROLA POTROŠNJE DRŽAVNOG NOVCAPravni sistem Crne Gore uspostavio je internu i eksternu kontrolu finansijskog poslovanja budžetskih korisnika u pogledu zakonitog (pravilnog), efikasnog i raspolaganja državnim sredstvima, kao i realno prikazivanje finansijskih izvještaja. Propisregulišu ovu oblast su sljedeći: Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonski akti doneseni na osnovu ovih zakouputstva), Međunarodni standardi vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI)za primjenjivanje INTOSAI revizorskih standarda.

Na osnovu Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti i Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonskim aktima donesenim na osnovu ovih zakona, kontrola trošenja i raspolaganja državnim sredstvima u okviru javnog sektora uspostavljena je interna kontrola, odnosno revizija. Pod subjektima u javnom sektoru čl. 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru,korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država vlasnički udio.

Na osnovu Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornostije Uputstvu o radu Državnog trezora. izdataka, odnosno izvršenja budžeta, kontrola prikupljanja javnih prihoda, kontrola upravljanja domaćim i spoljnim dugom države, kontrola finansijskih transakcija, raevidencija i finansijskih izvještaja

Uputstvom o radu Državnog trezora definisani su nazivi službenikakorisnika koji vrše kontrolu državnog novca i finansijskog izvještavanja i to:

• glavni službenik za finansije ili službenik za odobravanje;

• službenik za odobravanje;

• službenik za ovjeravanje;

• službenik za ovlašćivanje;

• službenik za kontrolu zahtjeva za pla

• službenik za transfer prihoda; i


~ 94 ~

ćenjima za odlaganje ili uništenje;

imena službenika zaduženih za odlaganje ili uništenje finansijske dokumentacije i druge

Ministarstvo finansija dužno je da obezbijedi bezbjednost i nedostupnost podataka koji se uvaju u informacionom sistemu Trezora, kao i njihovu bezbjednost prilikom koriš

ka jedinica dostavlja ministru finansija spesimen potpisa svakog držaen na mjesto službenika za finansije. Pomoćnik ministra finansija za Trezor je

enje registra o ovlašćenim i raspoređenim službenicima za finansije.

FINANSIJSKA KONTROLA POTROŠNJE DRŽAVNOG NOVCACrne Gore uspostavio je internu i eksternu kontrolu finansijskog poslovanja

budžetskih korisnika u pogledu zakonitog (pravilnog), efikasnog i efektivnog trošenja i raspolaganja državnim sredstvima, kao i realno prikazivanje finansijskih izvještaja. Propis

ći: Ustav Crne Gore, Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonski akti doneseni na osnovu ovih zakona (uredbe, pravilnici i

unarodni standardi vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI) i Evropske smjernice za primjenjivanje INTOSAI revizorskih standarda.

Na osnovu Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti i Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonskim aktima donesenim na osnovu ovih zakona, kontrola trošenja i raspolaganja državnim sredstvima u okviru javnog sektora uspostavljena je interna kontrola, odnosno revizija. Pod subjektima u javnom sektoru l. 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru,

korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju ve

i fiskalnoj odgovornosti Ministarstvo finansija Crne Gore donijelo je Uputstvu o radu Državnog trezora. Ovim uputstvom propisuje se način i postupak kontrole

budžeta, kontrola prikupljanja javnih prihoda, kontrola upravljanja im i spoljnim dugom države, kontrola finansijskih transakcija, ra

evidencija i finansijskih izvještaja.

Uputstvom o radu Državnog trezora definisani su nazivi službenika zaposleni kod budžetskih korisnika koji vrše kontrolu državnog novca i finansijskog izvještavanja i to:

glavni službenik za finansije ili službenik za odobravanje;

službenik za odobravanje;

ivanje;

kontrolu zahtjeva za plaćanje;

službenik za transfer prihoda; i

imena službenika zaduženih za odlaganje ili uništenje finansijske dokumentacije i druge

Ministarstvo finansija dužno je da obezbijedi bezbjednost i nedostupnost podataka koji se uvaju u informacionom sistemu Trezora, kao i njihovu bezbjednost prilikom korišćenja.

ka jedinica dostavlja ministru finansija spesimen potpisa svakog državnog službenika nik ministra finansija za Trezor je

enim službenicima za finansije.

FINANSIJSKA KONTROLA POTROŠNJE DRŽAVNOG NOVCA Crne Gore uspostavio je internu i eksternu kontrolu finansijskog poslovanja

efektivnog trošenja i raspolaganja državnim sredstvima, kao i realno prikazivanje finansijskih izvještaja. Propisi koji

Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji i Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u

na (uredbe, pravilnici i i Evropske smjernice

Na osnovu Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti i Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i podzakonskim aktima donesenim na osnovu ovih zakona, kontrola trošenja i raspolaganja državnim sredstvima u okviru javnog sektora uspostavljena je interna kontrola, odnosno revizija. Pod subjektima u javnom sektoru u smislu l. 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, smatraju se:

korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna ili opštine imaju većinski

Ministarstvo finansija Crne Gore donijelo in i postupak kontrole

budžeta, kontrola prikupljanja javnih prihoda, kontrola upravljanja im i spoljnim dugom države, kontrola finansijskih transakcija, računovodstvenih

zaposleni kod budžetskih

Priru

• blagajnik.

Glavni službenik za finansije je odgovorno lice za zakonito korišbudžetskom korisniku, tj. potrošadirektor, odnosno lice postavljeno da rukovodi potrošafinansije može pismeno ovlastiti lice koje

Službenik za odobravanje

Na osnovu ovlašćenja glavni službenik za finansije, službenik za odobravanje odobrava predlog za potrošnju državnog novca kada utvrdi da je zahtjev za jest da na toj poziciji u budžetu ima raspoloživih sredstava i da se zasvrsishodnoj upotrebi državnog novca. Službenik za odobravanje ne može odobriti plakoja prelaze limit sredstava odobrenih u budžetu. U praksi službenik za odobravanje je najpomoćnik ministra ili pomoćnik direktora, zadužen za finansijsko ra

Službenik za ovjeravanje je lice u potrošaodnosi na funkciju ovjeravanja taplaćanje državnim novcem ili tačza ovjeravanje, ovjerava zahtjev za plaizvršilo uslugu ili dostavilo robu, da li je fiziprateći dokumenat koji jasno ukazuje o potrebi plai sl.) sadrži podatke o nazivu pravnog ili fiziili isporučenu robu ili materijal, kao i za sva druga plazarada zaposlenih, ugovori o djelu, plapo pravilu načelnik, odnosno rukovodilac službe.

Državni službenici koji su u potrošaodobravanje ne može obavljati dužnost službenika za ovjeravanje ili službenika za ovlaš

Sva plaćanja izdataka koje vrše potroša„zahtjev za plaćanje“. Obrazac „zahtjev za plapredaje Državnom trezoru radi evidencije u glavnoj knjizi Trezora i obrade na osnovu kojegdaje nalog za plaćanje sa računa Trezora. Drugi primjerak ostaje potrošapismeni dokaz i spaja se sa izvornom dokumentacijom i služi za knjiženje i za potrebe interne i eksterne revizije koja utvrđuje ispravnost i cjelishodnost poslovn

Službenik za ovlašćivanje je lice finansija da obavlja finansijski zadatak koji se odnosi na davanje saglasnosti za isplatu novca sa državnog računa koji se vodi u Trezoru, nakon konračunu. Službenik za ovlašćivanje je po pravilu pomo

Službenik za kontrolu zahtjeva za plafinansija. Službenik za kontrolu zahtjeva zsu zahtjevi pravilno popunjeni i potpisani od ovlašjedinici i da li je zahtjev za plaćanje evidentiran u glavnoj knjizi Trezora i da li postoji dovoljno sredstava na odgovarajućoj stavci budžeta koja su odobrena potrošaplaćanja. Svojim potpisom službenik za kontrolu garantuje da je zahtjev za plarezervisanje ispravan.


~ 95 ~

je odgovorno lice za zakonito korišćenje sredstava odobrenih budžetskom korisniku, tj. potrošačkoj jedinici. Glavni službenik za finansije je ministar, direktor, odnosno lice postavljeno da rukovodi potrošačkom jedinicom. Glavni službenik za

pismeno ovlastiti lice koje će obavljati posao odobravanja izvršenja budžeta.

Službenik za odobravanje

enja glavni službenik za finansije, službenik za odobravanje odobrava predlog za potrošnju državnog novca kada utvrdi da je zahtjev za plaćanje državnim novcem zakonit, to jest da na toj poziciji u budžetu ima raspoloživih sredstava i da se zahtjev temelji na efikasnoj i

sishodnoj upotrebi državnog novca. Službenik za odobravanje ne može odobriti pladobrenih u budžetu. U praksi službenik za odobravanje je najnik direktora, zadužen za finansijsko računovodstvene poslove.

je lice u potrošačkoj jedinici koje obavlja finansijski zadatak, koji se nosi na funkciju ovjeravanja tačnosti i punovažnosti (istinitosti) predloga ili zahtjeva za

anje državnim novcem ili tačnosti i istinitosti u prikupljanju državnim novcem. Službenik za ovjeravanje, ovjerava zahtjev za plaćanje nakon što utvrdi da li je fizičko ili pravno lice izvršilo uslugu ili dostavilo robu, da li je fizičko ili pravno lice predalo fakturu ili neki drugi

i dokumenat koji jasno ukazuje o potrebi plaćanja, da li prateći dokumenat (faktura, ravnog ili fizičkog lica kojem se vrši plaćanje za u

enu robu ili materijal, kao i za sva druga plaćanja državnim novcem kao što su isplate zarada zaposlenih, ugovori o djelu, plaćanja kreditnih obaveza i sl. Službenik za ovjeravanje

elnik, odnosno rukovodilac službe.

Državni službenici koji su u potrošačkoj jedinici raspoređeni na mjesto službenika za odobravanje ne može obavljati dužnost službenika za ovjeravanje ili službenika za ovlaš

koje vrše potrošačke jedinice sa računa Trezora podnose se na obrascu anje“. Obrazac „zahtjev za plaćanje“ popunjava se u dva primjerka. Or

predaje Državnom trezoru radi evidencije u glavnoj knjizi Trezora i obrade na osnovu kojegčuna Trezora. Drugi primjerak ostaje potrošač

pismeni dokaz i spaja se sa izvornom dokumentacijom i služi za knjiženje i za potrebe interne i uje ispravnost i cjelishodnost poslovnih događaja.

je lice zaposleno u Ministarstvu finansija koje rasporefinansija da obavlja finansijski zadatak koji se odnosi na davanje saglasnosti za isplatu novca sa

una koji se vodi u Trezoru, nakon kontrole da li ima dovoljno novca na državnom ivanje je po pravilu pomoćnik minista zadužen za Trezor.

Službenik za kontrolu zahtjeva za plaćanje je lice zaposleno u Trezoru u Ministarstvu finansija. Službenik za kontrolu zahtjeva za plaćanje i zahtjeva za rezervisanje, provjerasu zahtjevi pravilno popunjeni i potpisani od ovlašćenih službenika za finansije u potroša

ćanje evidentiran u glavnoj knjizi Trezora i da li postoji dovoljno oj stavci budžeta koja su odobrena potrošačkoj jedinici za obavljanje

anja. Svojim potpisom službenik za kontrolu garantuje da je zahtjev za pla

enje sredstava odobrenih koj jedinici. Glavni službenik za finansije je ministar,

kom jedinicom. Glavni službenik za e obavljati posao odobravanja izvršenja budžeta.

enja glavni službenik za finansije, službenik za odobravanje odobrava predlog anje državnim novcem zakonit, to

htjev temelji na efikasnoj i sishodnoj upotrebi državnog novca. Službenik za odobravanje ne može odobriti plaćanja

dobrenih u budžetu. U praksi službenik za odobravanje je najčešće unovodstvene poslove.

koj jedinici koje obavlja finansijski zadatak, koji se nosti i punovažnosti (istinitosti) predloga ili zahtjeva za

nosti i istinitosti u prikupljanju državnim novcem. Službenik fizičko ili pravno lice

ko ili pravno lice predalo fakturu ili neki drugi i dokumenat (faktura, račun

anje za učinjenu uslugu anja državnim novcem kao što su isplate

anja kreditnih obaveza i sl. Službenik za ovjeravanje je

eni na mjesto službenika za odobravanje ne može obavljati dužnost službenika za ovjeravanje ili službenika za ovlašćivanje.

una Trezora podnose se na obrascu anje“ popunjava se u dva primjerka. Original se

predaje Državnom trezoru radi evidencije u glavnoj knjizi Trezora i obrade na osnovu kojeg se una Trezora. Drugi primjerak ostaje potrošačkoj jedinici kao

pismeni dokaz i spaja se sa izvornom dokumentacijom i služi za knjiženje i za potrebe interne i

zaposleno u Ministarstvu finansija koje raspoređuje ministar finansija da obavlja finansijski zadatak koji se odnosi na davanje saglasnosti za isplatu novca sa

trole da li ima dovoljno novca na državnom nik minista zadužen za Trezor.

je lice zaposleno u Trezoru u Ministarstvu anje i zahtjeva za rezervisanje, provjerava da li

enih službenika za finansije u potrošačkoj anje evidentiran u glavnoj knjizi Trezora i da li postoji dovoljno

koj jedinici za obavljanje anja. Svojim potpisom službenik za kontrolu garantuje da je zahtjev za plaćanje i

Priru

Primalac za transfer prihoda je ovlašzadatak preuzimanja javnih prihoda sa uplatnih raprimaoca, kao i uplatu gotovine na odgovaraju

Blagajnik je državni službenik za finansije u potrošazadatak transakcije sa gotovim novcem.

Čuvanje gotovog državnog novcadržavnim novcem u smislu uputstva o trezorskom poslovanju podrazumijevamo valute, poštanske marke, novčane naloge, poštanske naloge kao i druga sredstva plačuvaju u blagajni. Prema MRS-depoziti po viđenju i gotovinski ekvivalenti. Pod gotovinskim ekvivalentom podrazumijevaju se kratkoročna, visoko likvidna ulaganja koja se brzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja su podložna zanemarljivom riziku promjene vrijednosti. ekvivalenti se sastoje od salda na ratržišta novca.

Službenik za finansije – blagajnik koji je zadužen za koristi u privatne svrhe ili pozajmljuje, odnosno uzima na pozajmicu novac za koji je zadužen. Za blagajnu u potrošačkoj jedinici zadužen je sakoji je lično odgovoran za njeno čza finansije dužan je da obezbijedi adekvatne uslove za gubljenja ili zloupotrebe. Novac kojim raspolaže potrošaslužbenik za finansije čuva se u:

– trezoru za novac,

– sefu,

– nezapaljivoj kutiji za novac sa sigurnosnom bravom ili

– nezapaljivoj sigurnosnoj ladici ili ormaru sa specijalnom bravom.

Službenik za finansije koji čuva kljupreduzima mjere predostrožnosti radi sprefinansije koji je zadužen za ključeve može ih predati samo drugom službzamjenjuje na osnovu rješenja starješine organa.

Prilikom zvanične predaje dužnosti izmečuvanje državnog novca u kasi, finansijski službenici primopredaji dužnosti koji sadrži sve podatke o stanju gotovine i drugih sredstava plamarkice, mjenice, potvrde ili druge vrijednosne papire i konstataciju o primopredaji kljukase u kojoj se čuva novac.

Ukoliko usljed nepredviđenih okolnosti nije službenik za finansije dužan je da ostanje sa knjigovodstvenom evidencijom i utvrdi eventualni višak ili manjak novca.

Nadležni službenik za finansije njegovog transporta. Prilikom prenošenja novca, glavni službenik za finansije dužan je da preduzme mjere predostrožnosti, radi spreiznos veći od 20.000 € novac prenose najmanje dva slu


~ 96 ~

je ovlašćeno lice u potrošačkoj jedinici koje obavlja finansijski zadatak preuzimanja javnih prihoda sa uplatnih računa, njihovo procesuiranje uz izjavu primaoca, kao i uplatu gotovine na odgovarajuće uplatne račune.

je državni službenik za finansije u potrošačkoj jedinici koji obavlja finansijski zadatak transakcije sa gotovim novcem.

uvanje gotovog državnog novca obavlja službenik za finansije – blagajnik. Pod gotovim državnim novcem u smislu uputstva o trezorskom poslovanju podrazumijevamo valute,

ne naloge, poštanske naloge kao i druga sredstva pla-JS 2 pod gotovinom se podrazumijeva gotovina u blagajni i

enju i gotovinski ekvivalenti. Pod gotovinskim ekvivalentom podrazumijevaju se na, visoko likvidna ulaganja koja se brzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja

su podložna zanemarljivom riziku promjene vrijednosti. Depoziti po viđenju i gotovinski ekvivalenti se sastoje od salda na računima kod banaka i ulaganja u kratkoro

blagajnik koji je zadužen za čuvanje državnog novcakoristi u privatne svrhe ili pozajmljuje, odnosno uzima na pozajmicu novac za koji je zadužen.

koj jedinici zadužen je samo jedan službenik za finansije no odgovoran za njeno čuvanje i jedini ima pristup novcu u blagajni. Glavni službenik

za finansije dužan je da obezbijedi adekvatne uslove za čuvanje novca radi spretrebe. Novac kojim raspolaže potrošačka jedinica a kojim je zadužen

nezapaljivoj kutiji za novac sa sigurnosnom bravom ili

nezapaljivoj sigurnosnoj ladici ili ormaru sa specijalnom bravom.

čuva ključeve trezora za novac, sefa, kutije ili ladice za novac preduzima mjere predostrožnosti radi sprečavanja njihovog gubljenja ili krađfinansije koji je zadužen za ključeve može ih predati samo drugom službeniku koji ga zvanizamjenjuje na osnovu rješenja starješine organa.

ne predaje dužnosti između dva službenika za finansije koji su zaduženi za uvanje državnog novca u kasi, finansijski službenici – blagajnici potpisuju zapisnik o

redaji dužnosti koji sadrži sve podatke o stanju gotovine i drugih sredstava plamarkice, mjenice, potvrde ili druge vrijednosne papire i konstataciju o primopredaji klju

enih okolnosti nije moguće izvršiti zvaničnu predaju dužnosti, glavni službenik za finansije dužan je da omogući brojanje novca uz prisustvo svjedoka, sravni staro stanje sa knjigovodstvenom evidencijom i utvrdi eventualni višak ili manjak novca.

je – blagajnik odgovoran je i za čuvanje novca i prilikom njegovog transporta. Prilikom prenošenja novca, glavni službenik za finansije dužan je da preduzme mjere predostrožnosti, radi sprečavanja gubljenja ili krađe novca. U slu

€ novac prenose najmanje dva službenika.

koj jedinici koje obavlja finansijski una, njihovo procesuiranje uz izjavu

koji obavlja finansijski

blagajnik. Pod gotovim državnim novcem u smislu uputstva o trezorskom poslovanju podrazumijevamo valute,

ne naloge, poštanske naloge kao i druga sredstva plaćanja koja se JS 2 pod gotovinom se podrazumijeva gotovina u blagajni i

enju i gotovinski ekvivalenti. Pod gotovinskim ekvivalentom podrazumijevaju se na, visoko likvidna ulaganja koja se brzo pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja

Depoziti po viđenju i gotovinski unima kod banaka i ulaganja u kratkoročne instrumente

državnog novca ne može da koristi u privatne svrhe ili pozajmljuje, odnosno uzima na pozajmicu novac za koji je zadužen.

mo jedan službenik za finansije – blagajnik, uvanje i jedini ima pristup novcu u blagajni. Glavni službenik

uvanje novca radi sprečavanja krađe, ka jedinica a kojim je zadužen

eve trezora za novac, sefa, kutije ili ladice za novac avanja njihovog gubljenja ili krađe. Službenik za

eniku koji ga zvanično

u dva službenika za finansije koji su zaduženi za blagajnici potpisuju zapisnik o

redaji dužnosti koji sadrži sve podatke o stanju gotovine i drugih sredstava plaćanja, markice, mjenice, potvrde ili druge vrijednosne papire i konstataciju o primopredaji ključeva od

nu predaju dužnosti, glavni tvo svjedoka, sravni staro

stanje sa knjigovodstvenom evidencijom i utvrdi eventualni višak ili manjak novca.

uvanje novca i prilikom njegovog transporta. Prilikom prenošenja novca, glavni službenik za finansije dužan je da

e novca. U slučaju da je

Priru

Eksternu reviziju kod korisnika budžetskih sredstava, odnosno u javnom sektoru vrširevizorska institucija (u daljem teksu DRI)eksterne revizije ovdje ćemo dati samo u vidu napomena, jer su predmet i djelokrug ove revizije detaljno obrađeni u priručniku „Revizija javnog sektora“ dr Branislava Radulovi

Saglasno članu 144 Ustava Crne Gore i Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji (u tekstu Zakonom) obezbijeđena je samostalnost i nezavisnost Državne revizorske institucije kao organa koji je organizaciono odvojen od izvršne vlasti. U „Državna revizorska institucija Crne Gore je samostalan Državna revizorska institucija vrši reviziju zakonitosti i uspješnosti upravljanja državnom imovinom i obavezama, budžetima i svim finansijskim poslovima subjekata ranja javni ili nastaju korišćenjem državSkupštini godišnji izvještaj. Državnom revizorskom institucijom upravlja Senat.

Osnovni zadatak Državne revizorske tivanje dokumenata, transakcija, sistema unutrašnje kontrole i unutrašnje revizije, raovodstvenih i finansijskih postupaka i drugih evidencija subjekata revizije u cilju utvrli su finansijski izvještaji istiniti, objektivni i sastavljeni u skladu sa prihvaovodstvenim standardima. Takođsijskog poslovanja kod subjekta revizije. Pored revizije zakonitosti poslovanja DRI vrši i reviziju uspješnosti upravljanja državnom imovinom poslovima subjekata revizije čiji se izvori finansiraju javnim prihodima ili nastajudržavne imovine.

Reviziju u javnom sektoru DRI vrši i radi obezbjebudžetom, imovinom i ekonomskimsve u cilju unapređivanja njegovog poslovanja i prevencije pogrešnog postupanja.

Revizija se obavlja na način i prema postupcima utvrMeđunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija i kodeksom profesionalne etike.

DRI podnosi godišnji izvještaj Skupštini i Vladi do kraja oktobra o izvršenim revizijama. Sastavni dio godišnjeg izvještaja je izvještaj o reviziji završnog ra

Unutrašnja revizija u javnom sektoru uspostavljena je finansijskih kontrola u javnom sektoru

sektoru u smislu čl. 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrosmatraju se: korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju većinski vlasnički udio.

Unutrašnja revizija u javnom sektoru ima za cilj unapresubjektu da ostvari svoje ciljeve obezbjeradnih zadataka i poboljšanju efikasnosti upravljanupravljanja.


~ 97 ~

Eksterna revizija

Eksternu reviziju kod korisnika budžetskih sredstava, odnosno u javnom sektoru vrširevizorska institucija (u daljem teksu DRI) na osnovu ustavnog i zakonskog ovlaš

emo dati samo u vidu napomena, jer su predmet i djelokrug ove revizije Revizija javnog sektora“ dr Branislava Radulovi

lanu 144 Ustava Crne Gore i Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji (u ena je samostalnost i nezavisnost Državne revizorske institucije kao

organa koji je organizaciono odvojen od izvršne vlasti. U članu 144 UstavaDržavna revizorska institucija Crne Gore je samostalan i vrhovni organ državne revizije.

Državna revizorska institucija vrši reviziju zakonitosti i uspješnosti upravljanja državnom imovinom i obavezama, budžetima i svim finansijskim poslovima subjekata čiji su izvori finansi

ćenjem državne imovine. Državna revizorska institucija podnosi Skupštini godišnji izvještaj. Državnom revizorskom institucijom upravlja Senat.

Osnovni zadatak Državne revizorske institucije u skladu sa članom 5 i 6 Zakona je da vrši ispija, sistema unutrašnje kontrole i unutrašnje revizije, ra

ovodstvenih i finansijskih postupaka i drugih evidencija subjekata revizije u cilju utvrli su finansijski izvještaji istiniti, objektivni i sastavljeni u skladu sa prihva

odstvenim standardima. Takođe, DRI vrši utvrđivanje pravilnosti, odnosno zakonitosti finansijskog poslovanja kod subjekta revizije. Pored revizije zakonitosti poslovanja DRI vrši i revi

uspješnosti upravljanja državnom imovinom i obavezama, budžetima i svim finansijskim čiji se izvori finansiraju javnim prihodima ili nastaju

Reviziju u javnom sektoru DRI vrši i radi obezbjeđivanja bitnih informacija o upravljanju budžetom, imovinom i ekonomskim poslovima i zakonitog postupanja kod subjekta revizije, a

ivanja njegovog poslovanja i prevencije pogrešnog postupanja.

in i prema postupcima utvrđenim okvirom revizorskih standarda ovnih revizorskih institucija i kodeksom profesionalne etike.

podnosi godišnji izvještaj Skupštini i Vladi do kraja oktobra o izvršenim revizijama. Sastavni dio godišnjeg izvještaja je izvještaj o reviziji završnog računa budžeta Crne Gore.

Unutrašnja revizija

Unutrašnja revizija u javnom sektoru uspostavljena je Zakonom o sis

finansijskih kontrola u javnom sektoru. Kao što je naprijed rečeno, pod subjektima u javnom l. 2 Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru

smatraju se: korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju

javnom sektoru ima za cilj unapređenje poslovanja subjekata i pomaže subjektu da ostvari svoje ciljeve obezbjeđujući sistematičan, disciplinovan pristup izvršavanju

boljšanju efikasnosti upravljanja rizikom, kontrolama i procesima

Eksternu reviziju kod korisnika budžetskih sredstava, odnosno u javnom sektoru vrši Državna na osnovu ustavnog i zakonskog ovlašćena. Oblast

emo dati samo u vidu napomena, jer su predmet i djelokrug ove revizije Revizija javnog sektora“ dr Branislava Radulovića.

lanu 144 Ustava Crne Gore i Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji (u daljem ena je samostalnost i nezavisnost Državne revizorske institucije kao

lanu 144 Ustava Crne Gore stoji: ni organ državne revizije.

Državna revizorska institucija vrši reviziju zakonitosti i uspješnosti upravljanja državnom im-čiji su izvori finansi-

ne imovine. Državna revizorska institucija podnosi Skupštini godišnji izvještaj. Državnom revizorskom institucijom upravlja Senat.“

lanom 5 i 6 Zakona je da vrši ispi-ja, sistema unutrašnje kontrole i unutrašnje revizije, račun-

ovodstvenih i finansijskih postupaka i drugih evidencija subjekata revizije u cilju utvrđivanja da li su finansijski izvještaji istiniti, objektivni i sastavljeni u skladu sa prihvaćenim račun-

ivanje pravilnosti, odnosno zakonitosti finan-sijskog poslovanja kod subjekta revizije. Pored revizije zakonitosti poslovanja DRI vrši i revi-

i svim finansijskim iji se izvori finansiraju javnim prihodima ili nastaju korišćenjem

ivanja bitnih informacija o upravljanju poslovima i zakonitog postupanja kod subjekta revizije, a

ivanja njegovog poslovanja i prevencije pogrešnog postupanja.

enim okvirom revizorskih standarda ovnih revizorskih institucija i kodeksom profesionalne etike.

podnosi godišnji izvještaj Skupštini i Vladi do kraja oktobra o izvršenim revizijama. una budžeta Crne Gore.

Zakonom o sistemu unutrašnjih

eno, pod subjektima u javnom la u javnom sektoru

smatraju se: korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju

enje poslovanja subjekata i pomaže an, disciplinovan pristup izvršavanju

ja rizikom, kontrolama i procesima

Priru

Poslove unutrašnje revizije obavljaju unturašnji revizori koji ispunjavaju posebne uslove predviđene Uredbom o zvanjima unutrašnjih revizora.

Uredbom o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru utvrza uspostavljanje unutrašnje revizije u javnom sektoru. Saglasno navedenoj Uredbi sljedesubjekti u javnom sektoru uspostavljaju posebnu organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju:

1. Ministarstvo unutrašnjih poslova

2. Ministarstvo odbrane

3. Ministarstvo finansija

4. Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija

5. Ministarstvo prosvjete i sporta

6. Ministarstvo kulture

7. Ministarstvo saobra

8. Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

9. Ministarstvo održivog razvoja i turizma

10. Ministarstvo rada i socijal

11. Uprava policije

12. Uprava carina

13. Poreska uprava

14. Uprava za nekretnine

15. Zavod za izvršenje krivi

16. Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore

17. Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore

18. Zavod za zapošljavanje Crne Gore i

19. Glavni grad Podgorica.

Pored navedenih subjekata organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju uspostavljaju i subjekti u javnom sektoru koji su korisnici budžetskih sredstava, a koji imaju više od 200 zaposlenih, odnosno više od 5.000.000,00 € izdataka.

Evidencija dr

Saglasno čl. 41 Zakona o državnoj imovini Crne Gore državna imovina se evidentira u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima (MRS). Evidentiranje državne imovine po MRS, znači, da je organizacija racilju operacionalizacije ovakvog zakonskog rješenja doneseni su podzakonski akti od strane Vlade i Ministarstva finansija. Vlada je donijela Uredbu o nanepokretnih stvari i popisu stvari u državnoj o bližem načinu vršenja popisa pokretnih i nepokretnih stvari.


~ 98 ~

Poslove unutrašnje revizije obavljaju unturašnji revizori koji ispunjavaju posebne uslove ene Uredbom o zvanjima unutrašnjih revizora.

Uredbom o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru utvrđuje se naljanje unutrašnje revizije u javnom sektoru. Saglasno navedenoj Uredbi sljede

subjekti u javnom sektoru uspostavljaju posebnu organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju:

Ministarstvo unutrašnjih poslova

Ministarstvo odbrane

Ministarstvo finansija

Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija

Ministarstvo prosvjete i sporta

Ministarstvo kulture

Ministarstvo saobraćaja i pomorstva

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Ministarstvo rada i socijalnog staranja

Uprava za nekretnine

Zavod za izvršenje krivičnih sankcija

Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore

Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore

Zavod za zapošljavanje Crne Gore i

Podgorica.

Pored navedenih subjekata organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju uspostavljaju i subjekti u javnom sektoru koji su korisnici budžetskih sredstava, a koji imaju više od 200 zaposlenih,

€ izdataka.

Evidencija državne imovine

l. 41 Zakona o državnoj imovini Crne Gore državna imovina se evidentira u skladu unovodstvenim standardima (MRS). Evidentiranje državne imovine po

i, da je organizacija računovodstva imovine zasnovana na obračcilju operacionalizacije ovakvog zakonskog rješenja doneseni su podzakonski akti od strane Vlade i Ministarstva finansija. Vlada je donijela Uredbu o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i popisu stvari u državnoj svojini. Ministarstvo finansija donijelo je Uputstvo

inu vršenja popisa pokretnih i nepokretnih stvari.

Poslove unutrašnje revizije obavljaju unturašnji revizori koji ispunjavaju posebne uslove

uje se način i kriterijumi ljanje unutrašnje revizije u javnom sektoru. Saglasno navedenoj Uredbi sljedeći

subjekti u javnom sektoru uspostavljaju posebnu organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju:

Pored navedenih subjekata organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju uspostavljaju i subjekti u javnom sektoru koji su korisnici budžetskih sredstava, a koji imaju više od 200 zaposlenih,

l. 41 Zakona o državnoj imovini Crne Gore državna imovina se evidentira u skladu unovodstvenim standardima (MRS). Evidentiranje državne imovine po

obračunskoj osnovi. U cilju operacionalizacije ovakvog zakonskog rješenja doneseni su podzakonski akti od strane

enja evidencije pokretnih i svojini. Ministarstvo finansija donijelo je Uputstvo

Priru

Državni organi, organi lokalne samouprave i javne službe opština vode evidenciju o stanju i promjenama naod vrijednosti u državnoj svojini i vrše njihov popis na nauputstvom.

Evidenciju državne imovine posebno vode državni organi i jedinice lokalne samouprave kao korisnici državne imovine, koji podatke dostavljaju Upravi za imovinu na osnovu kojih Uprava uspostavlja registar nepokretnosti za cjelokupnu imovinu sa kojom raspolaže Crna Gora.

U posebnoj evidenciji pokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje funkcija organa upisuju se: oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari koje koriste organi za ostvarivanje funkcije.

Takođe se uspostavlja posebna evidencija nepokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje funkcija organa sa sljedećim podacima: poslovne zgrade, garaže, stanovi za službene potrebe i drugi gra

Prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi, predmeti kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno ovode se u registru nepokretnosti iimovinu.

Knjigovodstvena evidencija pokretnih, i nepokretnih stvari i hartija od vrijednosti vodi se u knjigovodstvu organa koji te stvari koristi na osnodokumentacije, u skladu sa propisima o rabudžet Države i opština i razvrstavanju imovine po grupama i metodama za utvramortizacije.

Jedinstvena evidencija prirodnih interesa kojima raspolaže Crna Gora, odnosno opština vodi se na osnovu popisa, odnosno identifikacije tih stvari, procjene njihove vrijednosti, podataka iz katastra nepokretnosti i drugih podataka i prateće dokumentacije, koji su dužni da obezbijede i dostave organi u nadležnosti te stvari, u rokovima propisanim Zakonom o državnoj imovini.

Jedinstvena evidencija nepokretnih stvari državne imovine odvojeno sadrži podatke o nepokretnim stvarima:

– kojima raspolaže Crna Gora;

– kojima raspolažu opštine;

– kojima upravljaju javne službe

– koje su stečene zajednič

Državni organi, organi lokalne samouprave i javne službe opština, podatke iz evidencija dostavljaju Upravi, na propisanim obrascima, koji su propisani navedenom uredbom i to na:

• Obrascu „PS-1“ za pokretne stvari (oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari koje koriste organi za ostvarivanje funkcije);


~ 99 ~

Državni organi, organi lokalne samouprave i javne službe čiji je osnivač Crna Gora, odnosno opština vode evidenciju o stanju i promjenama na pokretnim i nepokretnim stvarima i hartijamaod vrijednosti u državnoj svojini i vrše njihov popis na način utvrđen navedenom uredbom i

Evidenciju državne imovine posebno vode državni organi i jedinice lokalne samouprave kao movine, koji podatke dostavljaju Upravi za imovinu na osnovu kojih Uprava

uspostavlja registar nepokretnosti za cjelokupnu imovinu sa kojom raspolaže Crna Gora.

U posebnoj evidenciji pokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje funkcija organa upisuju se: oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari koje koriste organi za ostvarivanje

e se uspostavlja posebna evidencija nepokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje im podacima: poslovne zgrade, garaže, reprezentativni objekti,

stanovi za službene potrebe i drugi građevinski objekti.

Prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi, predmeti istorijsko-dokumentarne, umjetnikulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno o

registru nepokretnosti i jedinstvenoj evidenciji državne imovine koju vodi Uprava za

Knjigovodstvena evidencija pokretnih, i nepokretnih stvari i hartija od vrijednosti vodi se u knjigovodstvu organa koji te stvari koristi na osnovu vjerodostojne knjigovodstvene dokumentacije, u skladu sa propisima o računovodstvu, jedinstvenoj klasifikaciji rabudžet Države i opština i razvrstavanju imovine po grupama i metodama za utvr

Jedinstvena evidencija prirodnih bogatstava, dobra u opštoj upotrebi i druga dobra od opšteg interesa kojima raspolaže Crna Gora, odnosno opština vodi se na osnovu popisa, odnosno identifikacije tih stvari, procjene njihove vrijednosti, podataka iz katastra nepokretnosti i drugih

e dokumentacije, koji su dužni da obezbijede i dostave organi u nadležnosti te stvari, u rokovima propisanim Zakonom o državnoj imovini.

Jedinstvena evidencija nepokretnih stvari državne imovine odvojeno sadrži podatke o

kojima raspolaže Crna Gora;

kojima raspolažu opštine;

kojima upravljaju javne službe čiji je osnivač Crna Gora, ili čiji je osniva

ene zajedničkim ulaganjima.

Državni organi, organi lokalne samouprave i javne službe čiji je osnivač Crna Gora, odnosno opština, podatke iz evidencija dostavljaju Upravi, na propisanim obrascima, koji su propisani

1“ za pokretne stvari (oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari za ostvarivanje funkcije);

č Crna Gora, odnosno i nepokretnim stvarima i hartijama

en navedenom uredbom i

Evidenciju državne imovine posebno vode državni organi i jedinice lokalne samouprave kao movine, koji podatke dostavljaju Upravi za imovinu na osnovu kojih Uprava

uspostavlja registar nepokretnosti za cjelokupnu imovinu sa kojom raspolaže Crna Gora.

U posebnoj evidenciji pokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje funkcija organa upisuju se: oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari koje koriste organi za ostvarivanje

e se uspostavlja posebna evidencija nepokretnih stvari koje se koriste za ostvarivanje reprezentativni objekti,

dokumentarne, umjetničke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno opština

državne imovine koju vodi Uprava za

Knjigovodstvena evidencija pokretnih, i nepokretnih stvari i hartija od vrijednosti vodi se u vu vjerodostojne knjigovodstvene

unovodstvu, jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Države i opština i razvrstavanju imovine po grupama i metodama za utvrđivanje

bogatstava, dobra u opštoj upotrebi i druga dobra od opšteg interesa kojima raspolaže Crna Gora, odnosno opština vodi se na osnovu popisa, odnosno identifikacije tih stvari, procjene njihove vrijednosti, podataka iz katastra nepokretnosti i drugih

e dokumentacije, koji su dužni da obezbijede i dostave organi u čijoj su

Jedinstvena evidencija nepokretnih stvari državne imovine odvojeno sadrži podatke o

iji je osnivač opština;

č Crna Gora, odnosno opština, podatke iz evidencija dostavljaju Upravi, na propisanim obrascima, koji su propisani

1“ za pokretne stvari (oprema, prevozna sredstva i druge pokretne stvari

Priru

• Obrascu „PS-2“ za pokretne stvari (predmeti kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno opština);

• Obrascu „NS-1“ za nepokretne stvari (poslovne zgrade, gstanovi za službene potrebe i drugi graostvarivanje funkcije);

• Obrascu „NS-2“ za nepokretne stvari (prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi i druga dobra od opšteg interesa kojima

Obrasci dati u navedenoj uredbi služe za obezbjenepokretnosti, postrojenja i opreme, koji treba da obezbijede sinteti

Ovi obrasci daju osnovne podatke o budžetskom korisniku: vopreme, isprava na osnovu koje je izvršena ravijek trajanja, ispravka vrijednosti, knjigovodstvena vrijednost i tereti i ogranicilju dosljedne praktične primjene, a i u skladu sa MRSoprema, ove obrasce treba dopuniti za:

– Kolonu za upisivanje broja ra

– Kolonu u kojoj se upisuje pove

– Kolonu u kojoj se upisuje otu

Ovi dopunjeni podaci obezbjeđuju voevidencije, kao i neophodne podatke o povepostrojenja i oprema po osnovu revalorizacije i otu

8. PRIMJERI USPOSTAVLJANJA EVIDENCIJE PREKO

Računovodstvo budžetskih korisnika vrši se saglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikacijiračuna za budžet Crne Gore i budžete opš

Međunarodnim računovodstvenim standardima za javni sektor vodi se radencija imovine (klasa 0 i klasa 1), obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4mitaka (klasa 7). Imovina se vodi kao nefinansijska i finansijska.u okviru klase 0 i sadrži dvije kategorije:

01 Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima

02 Nefinansijska imovina u zalihama.

Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima obuhvata grupe konta na kojim se evidentirasljedeća imovina:

011 Infrastruktura od opšteg zna

012 Lokalna infrastruktura

013 Građevinski objekti


~ 100 ~

2“ za pokretne stvari (predmeti istorijsko-dokumentarne, umjetnikulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno

1“ za nepokretne stvari (poslovne zgrade, garaže, reprezentativni objekti, stanovi za službene potrebe i drugi građevinski objekti koje koriste organi za

2“ za nepokretne stvari (prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi i druga dobra od opšteg interesa kojima raspolaže Crna Gora).

Obrasci dati u navedenoj uredbi služe za obezbjeđivanje analitičke individualne evidencije nepokretnosti, postrojenja i opreme, koji treba da obezbijede sintetičku evidenciju.

Ovi obrasci daju osnovne podatke o budžetskom korisniku: vrsti nepokretnosti, postrojenja i opreme, isprava na osnovu koje je izvršena računovodstvena evidencija, nabavna vrijednost, vijek trajanja, ispravka vrijednosti, knjigovodstvena vrijednost i tereti i ogranič

ene, a i u skladu sa MRS-JS 17 – Nekretnine, postrojenja i oprema, ove obrasce treba dopuniti za:

Kolonu za upisivanje broja računa koji je određen prema jedinstvenoj klasifikaciji;

Kolonu u kojoj se upisuje povećanje ili smanjene iz revalorizacije i

Kolonu u kojoj se upisuje otuđenje po osnovu prodaje, poklona ili rashodovanja.

Ovi dopunjeni podaci obezbjeđuju vođenje jedinstvenog informacionog sistema i sintetievidencije, kao i neophodne podatke o povećanju, odnosno smanjenju vrijednosti nekretpostrojenja i oprema po osnovu revalorizacije i otuđenja.

PRIMJERI USPOSTAVLJANJA EVIDENCIJE PREKOBUDŽETSKIH RAČUNA

unovodstvo budžetskih korisnika vrši se saglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikacijiuna za budžet Crne Gore i budžete opština.

unovodstvenim standardima za javni sektor vodi se računovodstvenadencija imovine (klasa 0 i klasa 1), obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4

Imovina se vodi kao nefinansijska i finansijska. Nefinansijska imovinau okviru klase 0 i sadrži dvije kategorije:

01 Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima

02 Nefinansijska imovina u zalihama.

Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima obuhvata grupe konta na kojim se evidentira

011 Infrastruktura od opšteg značaja

dokumentarne, umjetničke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna Gora, odnosno

araže, reprezentativni objekti, evinski objekti koje koriste organi za

2“ za nepokretne stvari (prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi i

ke individualne evidencije ku evidenciju.

rsti nepokretnosti, postrojenja i unovodstvena evidencija, nabavna vrijednost,

vijek trajanja, ispravka vrijednosti, knjigovodstvena vrijednost i tereti i ograničenja. Međutim, u Nekretnine, postrojenja i

en prema jedinstvenoj klasifikaciji;

enje po osnovu prodaje, poklona ili rashodovanja.

enje jedinstvenog informacionog sistema i sintetičke anju, odnosno smanjenju vrijednosti nekretnine,

PRIMJERI USPOSTAVLJANJA EVIDENCIJE PREKO

unovodstvo budžetskih korisnika vrši se saglasno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji

čunovodstvena evi-dencija imovine (klasa 0 i klasa 1), obaveza (klasa 2), kapitala (klasa 3), izdataka (klasa 4 i pri-

Nefinansijska imovina vodi se

Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima obuhvata grupe konta na kojim se evidentira

Priru

014 Zemljište i

015 Oprema.

U okviru ovih sintertičkih računa, budžetski korisnici otvaraju analitisvojim potrebama.

Utvrđivanje i knjiženje amortizacije

Utvrđivanje amortizacije materijalne i nematerijalne imovine propisano je Pravilnikom o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrtizacije budžetskih i vanbudžetskih korisnika. Saglasno ovom pravilniku, amortizaciji podliježe materijalna i nematerijalna imovina prelazi 1.000 €, osim zemljišta i umjetnitizacije materijalne i nematerijalne imovine vrši se primjenom propisanih amortizacionih stopa na nabavnu vrijednost, korišćenjem proporcionalne metode, na obrascu koji je odštampan uz navedeni Pravilnik.

Primjer:

Nabavna vrijednost kompjuterske opremekraju godine.

Amortizacija = 8.000 x 10% = 800.

Knjiženje:

320 Smanjenje vrijednosti kapitala 800.

015-2-1 Ispravka vrijednosti kompjuterske opreme 800

Za obračunatu amortizaciju u aktivi smanjuje se nabavna vrijednost materijalne imovine (osnovnih sredstava) preko računa ispravke vrijednosti, a u pasivi smanjenje kapitala.

Primjer knjiženja nabavke i plać

Na osnovu Zakona o budžetu Crne Gore za 2017. godinu potrošasredstva za nabavku kompjuterske opreme u vrijednosti od 15.000,00

1. Potrošačka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku 8 kompjutera u vrijednosti od 8.000,00

2. Od dobavljača „NM“ izvršena je nabavka 8 kompjutera po fak. br. 50 od 25. 5. 2017. na inos od 8.000,00 €.

3. Na osnovu navedene fakture podnijet je zahtjev Trezoru za pla8.000,00 €. Trezor je izvršio uplatu.

Knjiženje kod potrošačke jedinice:

Na osnovu Zakona o budžetu Crne Gore za 2017. otvoren je evidentni raizdaci za nabavku kompjuterske opreme u iznosu od 15.000,00

1) 441-50-1 – Rezervisana sredstva za nabavku kompjutera


~ 101 ~

čuna, budžetski korisnici otvaraju analitičke ra

Utvrđivanje i knjiženje amortizacije

ivanje amortizacije materijalne i nematerijalne imovine propisano je Pravilnikom o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvr

udžetskih korisnika. Saglasno ovom pravilniku, amortizaciji podliježe materijalna i nematerijalna imovina čiji je vijek trajanja duži od jedne godine i

€, osim zemljišta i umjetničkih djela koji se ne amortizuju. Utvrtizacije materijalne i nematerijalne imovine vrši se primjenom propisanih amortizacionih stopa

ćenjem proporcionalne metode, na obrascu koji je odštampan uz

Nabavna vrijednost kompjuterske opreme iznosi 8.000 €. Izvršiti amortizaciju i knji

Amortizacija = 8.000 x 10% = 800.- €

320 Smanjenje vrijednosti kapitala 800.- €

1 Ispravka vrijednosti kompjuterske opreme 800 €

atu amortizaciju u aktivi smanjuje se nabavna vrijednost materijalne imovine čuna ispravke vrijednosti, a u pasivi smanjenje kapitala.

Primjer knjiženja nabavke i plaćanja opreme

Na osnovu Zakona o budžetu Crne Gore za 2017. godinu potrošačkoj jedinici odosredstva za nabavku kompjuterske opreme u vrijednosti od 15.000,00 €.

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku 8 vrijednosti od 8.000,00 €. Trezor je odobrio rezervaciju sredstava.

a „NM“ izvršena je nabavka 8 kompjutera po fak. br. 50 od 25. 5. 2017. na i

Na osnovu navedene fakture podnijet je zahtjev Trezoru za plaćanje dobavlja€. Trezor je izvršio uplatu.

ke jedinice:

Na osnovu Zakona o budžetu Crne Gore za 2017. otvoren je evidentni računi 441izdaci za nabavku kompjuterske opreme u iznosu od 15.000,00 €.

Duguje PotražujeRezervisana sredstva za nabavku kompjutera 8.000,00 €

čke račune saglasno

ivanje amortizacije materijalne i nematerijalne imovine propisano je Pravilnikom o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amor-

udžetskih korisnika. Saglasno ovom pravilniku, amortizaciji podliježe iji je vijek trajanja duži od jedne godine i čija vrijednost

kih djela koji se ne amortizuju. Utvrđivanje amor-tizacije materijalne i nematerijalne imovine vrši se primjenom propisanih amortizacionih stopa

enjem proporcionalne metode, na obrascu koji je odštampan uz

€. Izvršiti amortizaciju i knjiženje na

atu amortizaciju u aktivi smanjuje se nabavna vrijednost materijalne imovine una ispravke vrijednosti, a u pasivi smanjenje kapitala.

jedinici odobrena su

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku 8 €. Trezor je odobrio rezervaciju sredstava.

a „NM“ izvršena je nabavka 8 kompjutera po fak. br. 50 od 25. 5. 2017. na iz-

anje dobavljaču u iznosu od

uni 441-50 – Planirani

Duguje Potražuje €

Priru

441-50-0 – Planirani izdaci za nabavku kompjutera Za rezervisana sredstva kod trezora2) 015-20 – Kompjuteri 241-51 – Obaveza prema dobavlja500 – Korektivni račun 320 – Kapital Po ispostavljenoj fakturi br. 50 od dobavlja3) 441-50-2 – Izdaci za nabavljene kompjutere 441-50-1 – Rezervisana sredstva za nabavku kompjutera 241-51 – Obaveza prema dobavljač 500 – Korektivni račun Za podneseni zahtjev za plaćanje i izvršenu isplatu od strane Trezora Ukoliko u datom primjeru u toku godin31.12.2017. iskazaće se sljedeće stanje na ravrijednost kompjutera od 8.000,00nabavku kompjutera za 8.000,00kompjutere za iznos izvršenog planeizmirenih obaveza prema dobavlja

U glavnoj knjizi Trezora takođe se sprovodi knjiženje po osnovu transakcija koje se odnose na formiranje obaveze i izdacima za nabavku kompjuterske opreme, što znaglavne knjige Trezora treba da pokaže stanje obaveze prema dobavljaplaćenu zahtijevanu potrošnju, odnosno izdatak po osnovu nabavke kompjutera.

Primjer knjiženja inventara

Pod inventarom smatraju se materijalna dobra manja od 1.000,00 € i knjiži se u okviru grupe ra

Nabavka inventara vrši se pod uslovom da su sredstva predvisredstva obezbijeđena.

Primjer:

Zakonom o budžetu planirani izdatak za nabavku inventara u vrijednosti 700,00

1) Potrošačka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku itara u iznosu od 700,00 €. Trezor je

2) Na osnovu odobrenog zahtjeva za 20 od dobavljača „CB“ nabavila je i

3) Potrošačka jedinica podnijela zahtjev Trezoru za pla

4) Trezor izvršio plaćanje u iznosu od 300,00

5) Donijeta je odluka ovlašćenog lica o rashodovanju (otpisu) inventara u iznosu od

Knjiženje kod potrošačke jedinice:

Na osnovu Zakona o budžetu potrošaizdaci za nabavku inventara na iznos 700,00


~ 102 ~

Planirani izdaci za nabavku kompjutera Za rezervisana sredstva kod trezora

Kompjuteri 8.000,00 €Obaveza prema dobavljaču za kompjutere

un 8.000,00 €Kapital

Po ispostavljenoj fakturi br. 50 od dobavljača „NM“ Izdaci za nabavljene kompjutere 8.000,00 €

ervisana sredstva za nabavku kompjutera Obaveza prema dobavljaču za kompjutere 8.000,00€

un anje i izvršenu isplatu od strane Trezora

Ukoliko u datom primjeru u toku godine nije bilo više promjena stanja na ovim raće stanje na računima: na računu 015-20 iskazana je nabavna

vrijednost kompjutera od 8.000,00 €, na računu 320 iskazano je povećanje kapitala za izvršenu nabavku kompjutera za 8.000,00 €, na računu 441-52 iskazani su izdaci za nabavljene kompjutere za iznos izvršenog plaćanja od 8.000,00 €, dok su ostali računi zatvoreni, jer nema neizmirenih obaveza prema dobavljačima.

đe se sprovodi knjiženje po osnovu transakcija koje se odnose na iranje obaveze i izdacima za nabavku kompjuterske opreme, što znač

glavne knjige Trezora treba da pokaže stanje obaveze prema dobavljaču, zahtijevanu potrošnju i enu zahtijevanu potrošnju, odnosno izdatak po osnovu nabavke kompjutera.

ventarom smatraju se materijalna dobra čija je nabavna vrijednost većži se u okviru grupe računa 015.

ventara vrši se pod uslovom da su sredstva predviđena budžetom i da

Zakonom o budžetu planirani izdatak za nabavku inventara u vrijednosti 700,00

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku i€. Trezor je rezervisao tražena sredstva.

Na osnovu odobrenog zahtjeva za rezervaciju sredstava, potrošačka jedinica po fakturi br. a „CB“ nabavila je inventar u iznosu od 380,00 €.

ka jedinica podnijela zahtjev Trezoru za plaćanje inventara u iznosu od 380,00

anje u iznosu od 300,00 €.

ćenog lica o rashodovanju (otpisu) inventara u iznosu od

ke jedinice:

Na osnovu Zakona o budžetu potrošačka jedinica otvara evidentni račun 441ventara na iznos 700,00 €.

Planirani izdaci za nabavku kompjutera 8.000,00 €

€ u za kompjutere 8.000,00 €

€ 8.000,00 €

€ ervisana sredstva za nabavku kompjutera 8.000,00 €

un 8.000,00 €

na ovim računima, na 20 iskazana je nabavna anje kapitala za izvršenu u izdaci za nabavljene

uni zatvoreni, jer nema

e se sprovodi knjiženje po osnovu transakcija koje se odnose na iranje obaveze i izdacima za nabavku kompjuterske opreme, što znači, knjigovodstvo

u, zahtijevanu potrošnju i enu zahtijevanu potrošnju, odnosno izdatak po osnovu nabavke kompjutera.

ija je nabavna vrijednost veća od 300,00 €, a

ena budžetom i da su novčana

Zakonom o budžetu planirani izdatak za nabavku inventara u vrijednosti 700,00 €

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za nabavku inven-

ka jedinica po fakturi br.

nosu od 380,00 €.

enog lica o rashodovanju (otpisu) inventara u iznosu od 180,00 €.

un 441-59-0 – Planirani

Priru

1) 441-59-1 – Rezervisana sredstva za nabavku

441-59-0 – Planirani izdaci za nabavku i

Za rezervisana sredstva kod trezora2) 015- 90 – Iventar ........................................

241-51 – Obaveza prema dobavlja

500 – Korektivni račun za nabavku i

320 – Kapital...................

Za nabavku inventara po fakturi br. 20 od dobavlja

3) 441-59-2 – Zahtijevana potrošnja za n

441-59-1 – Rezervisana sredstva za nabavku i

241-51 – Obaveza prema dobavljač

500 – Korektivni račun

Za podneseni zahjev trezoru za pla

4) 441-59-3 – Izdaci za nabavljeni sitan i

441-59-2 – Odobrena zahtijevana potrošnja za sitan i

Za izvršeno plaćanje sa računa trezora

5) 320 – Kapital ....................................................

015-92 – Inventar................................

Za rashodovani inventar

Knjiženje kod Trezora:

Na osnovu Zakona o budžetu knjiže se na evidentnim rastrukturi za fiskalnu godinu, a u primjeru je dato da na ranabavku inventara iznose 700,00

1) 441-59-1 – Rezervisana sredstva za nabavku i

441-59-0 – Planirani izdaci za nabavku i

Za rezervisana sredstva kod trezora2) 015-90 – Inventar ....................................


500 – Korektivni račun za nabavku i

320 – Kapital...................


~ 103 ~

Duguje

Rezervisana sredstva za nabavku inventara..... 380,00 €

Planirani izdaci za nabavku inventara ..........................

Za rezervisana sredstva kod trezora Iventar .......................................... 380,00 €

Obaveza prema dobavljaču za inventar...................

un za nabavku inventara ............... 380,00 €

Kapital...................

ventara po fakturi br. 20 od dobavljača „CB“

Zahtijevana potrošnja za nabavku inventara...... 380.00 €

Rezervisana sredstva za nabavku inventara ......

Obaveza prema dobavljaču ................................. 380,00 €

čun – isplaćeni inventar ........................

ahjev trezoru za plaćanje

Izdaci za nabavljeni sitan inventar ....................... 300,00 €

Odobrena zahtijevana potrošnja za sitan inventar..

una trezora

Kapital ....................................................

Inventar................................ 180,00 €

knjiže se na evidentnim računima svi planirani izdaci i primici po strukturi za fiskalnu godinu, a u primjeru je dato da na računu 441-59-0 – Planirani izdaci za

ventara iznose 700,00 €.

Duguje

Rezervisana sredstva za nabavku inventara..... 380,00 €

Planirani izdaci za nabavku inventara ..........................

Za rezervisana sredstva kod trezora ............................. 380,00 €

Obaveza prema dobavljaču za inventar...................

un za nabavku inventara ............... 380,00 €

Kapital...................

Duguje Potražuje

380,00 €

ventar................... 380,00 €

380,00 €

ntara ...... 380.00 €

...... 380,00 €

300,00 €

180,00 €

unima svi planirani izdaci i primici po Planirani izdaci za

Duguje Potražuje

ventara .......................... 380,00 €

ventar................... 380,00 €

Kapital................... 380,00 €

Priru

Za nabavku inventara po fakturi br. 20 od dobavlja

3) 441-59-2 – Zahtijevana potrošnja za nabavku i

441-59-1 – Rezervisana sredstva za nabavku i

Po zahtjevu za plaćanje i fak. br. 20 od dobavlja

4) 441-59-3 – Izdaci za nabavljeni sitan i

441-59-2 – Odobrena zahtijevana potrošnja za

241-51 – Obaveza prema dobavljač

111 – Konsolidovani rač

Za izvršeno plaćanje sa računa trezora

5) 320 – Kapital ....................................................

015-92 – Inventar................................

Za rashodovani inventar

Primjer knjiženja odobrene i ispla

1. Budžet Crne Gore odobrio je pozajmicu Opštini u iznosu od 200.000,00 kamatom 6%.

2. Trezor je isplatio odobrenu pozajmicu od 200.000

3. Opština je vratila glavni dug u ugovorenom roku od 200.000

Knjiženje odobrene i isplaćene pozajmice kod Trezora

Osnovni uslov da bi Trezor mogao odobriti, odnosno isplati zajam opštini ili nekom drugom subjektu jeste da su Zakonom o budžetu za tu fiskalnu godinu predvi


~ 104 ~

ventara po fakturi br. 20 od dobavljača „CB“

Zahtijevana potrošnja za nabavku inventara...... 380.00

Rezervisana sredstva za nabavku inventara ...........

anje i fak. br. 20 od dobavljača „CB“za nabavku inventara

nabavljeni sitan inventar .......................... 300,00

Odobrena zahtijevana potrošnja za sitan inventar..........

Obaveza prema dobavljaču ................................. 300,00

Konsolidovani račun trezora..................................................

čuna trezora

Kapital .................................................... 180,00 €

Inventar................................

Primjer knjiženja odobrene i isplaćene pozajmice iz budžeta

1. Budžet Crne Gore odobrio je pozajmicu Opštini u iznosu od 200.000,00

2. Trezor je isplatio odobrenu pozajmicu od 200.000 €.

ila glavni dug u ugovorenom roku od 200.000 € i kamatu od 6.000 €.

ene pozajmice kod Trezora

Osnovni uslov da bi Trezor mogao odobriti, odnosno isplati zajam opštini ili nekom drugom subjektu jeste da su Zakonom o budžetu za tu fiskalnu godinu predviđena sredstva za davanje

380.00 €

380.00 €

ventara

300,00 €

300,00 €

300,00 €

300,00 €

€

180,00 €

1. Budžet Crne Gore odobrio je pozajmicu Opštini u iznosu od 200.000,00 € na 6 mjeseci sa

€ i kamatu od 6.000 €.

Osnovni uslov da bi Trezor mogao odobriti, odnosno isplati zajam opštini ili nekom drugom

ena sredstva za davanje

Priru

zajmova, kao i da ima slobodnih nepotrošenih sredstava na toj budžetskoj ptransakcije moraju biti knjigovodstveno sprovedene.

Analizom računa na kojima su izvršene poslovne transakcije po osnovu pozajmice iz budžeta dolazimo do zakljubudžeta, ona se u budžetsko knjigovodstvo knjiži kao izdatak na klasi „4“ i istovremeno na klsi „1“ zadužuje se primalac dobijene pozajmice. Ove se poslovne transakcije sprovode korišćenjem korektivnog računa na klasi „9“.

Kada je primalac pozajmice vratio utransakcija knjiži na klasi „7“ kao primitak.

Postupak obračuna i knjiženja zarade, poreza i doprinosa

Obračun zarada, poreza i doprinosa na zaradama

1. Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru („Sl. l42/17 i 12/18);

2. Zakon o porezu na dohodak fizi83/16);

3. Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje 13/07,..., 22/17);

4. Zakonom o radu („Službeni list Crne Goreprava i dužnosti namještenika, ako Zakonom o državnim službenicima ili posebnim zakonom nije drukčije određeno;

5. Opšti kolektivni ugovor („Službeni list Republike Crne Gore

6. Upustvo za obračun bruto zarada

7. Sporazum o utvrđivanju obračiznosima („Službeni list Crne Gore

8. Uredba o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika („Službeni list Republike Crne Gore“, br. 24/05,..., 70/06);

9. Uputstvo o načinu obračunavanja i planovu zaposlenja („Sl. list RCG

10. Odluka o visini otpremnine državnih službenika i namještenika („Službeni list Crne Gorebr. 23/10).

Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru reguliše se najavnom sektoru i to:

1. struktura zarade;

2. platni razredi i koeficijenti;

4. utvrđivanje dijela zarade i dono

5. posebna zarada i varijabilni dio zarade;

6. minimalna zarada;


~ 105 ~

zajmova, kao i da ima slobodnih nepotrošenih sredstava na toj budžetskoj ptransakcije moraju biti knjigovodstveno sprovedene.

una na kojima su izvršene poslovne transakcije po osnovu odobrene i isplapozajmice iz budžeta dolazimo do zaključka: u trenutku kad je odobrena pozajmica ispla

žeta, ona se u budžetsko knjigovodstvo knjiži kao izdatak na klasi „4“ i istovremeno na klsi „1“ zadužuje se primalac dobijene pozajmice. Ove se poslovne transakcije sprovode

una na klasi „9“.

Kada je primalac pozajmice vratio uzeta sredstva, u budžetskom knjigovodstvu ta se poslovna kao primitak.


un zarada, poreza i doprinosa na zaradama u javnom sektoru vrši se u skladu sa:

oslenih u javnom sektoru („Sl. list CG“, br. 16/16, 83/16, 21/17,

Zakon o porezu na dohodak fizičkih lica („Službeni list Republike Crne Gore

Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Službeni list Crne Gore

Zakonom o radu („Službeni list Crne Gore“, br. 49/08,..., 66/12), koji se primprava i dužnosti namještenika, ako Zakonom o državnim službenicima ili posebnim

đeno;

i kolektivni ugovor („Službeni list Republike Crne Gore“, br. 14/14);

un bruto zarada („Službeni list Crne Gore“, br 05/11);

ivanju obračunske vrijednosti koeficijenta i startnog dijela zarade u bruto t Crne Gore“, br. 80/2010);

Uredba o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika („Službeni br. 24/05,..., 70/06);

unavanja i plaćanja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po os(„Sl. list RCG“, br. 81/06 i „Sl. list CG“, br. 4/10,..., 10/17);

Odluka o visini otpremnine državnih službenika i namještenika („Službeni list Crne Gore

Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru reguliše se način utvrđ

donošenje rješenja;

5. posebna zarada i varijabilni dio zarade;

zajmova, kao i da ima slobodnih nepotrošenih sredstava na toj budžetskoj poziciji. Sve ove

odobrene i isplaćene ka: u trenutku kad je odobrena pozajmica isplaćena iz

žeta, ona se u budžetsko knjigovodstvo knjiži kao izdatak na klasi „4“ i istovremeno na kla-si „1“ zadužuje se primalac dobijene pozajmice. Ove se poslovne transakcije sprovode

zeta sredstva, u budžetskom knjigovodstvu ta se poslovna


vrši se u skladu sa:

16/16, 83/16, 21/17,

kih lica („Službeni list Republike Crne Gore“, br. 65/01,...,

(„Službeni list Crne Gore“, br.

49/08,..., 66/12), koji se primjenjuje na prava i dužnosti namještenika, ako Zakonom o državnim službenicima ili posebnim

unske vrijednosti koeficijenta i startnog dijela zarade u bruto

Uredba o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika („Službeni

iz i na lična primanja po os-br. 4/10,..., 10/17);

Odluka o visini otpremnine državnih službenika i namještenika („Službeni list Crne Gore“,

utvrđivanja zarada u

Priru

7. pravo na naknadu troškova i

8. druga primanja.

Drugi propisi, zakoni i opši kolektivni ugovor kojim se ureprimanja zaposlenih u javnom sektoru trebaju biti usaglašeni sa Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru.

Utvrđivanje osnovne zarade zaposlenih u radno vrijeme i standardni radni ugrupe i podgrupe u koje je rasporejenta koju utvrđuje Vlada Crne Gore.vrijednosti koeficijenta i startnog dijela zarade u bruto iznosima,između učesnika kolektivnog ugovora i Vladeiznosu na mjesečnom nivou iznosi 90

Minimalna zarada zaposlenog za standardni radni uh saglasno čl. 2 Sporazuma o utvrđu bruto iznosu u mjesecu ne može biti niža od 30% prosjeprethodnom polugodištu. Na osnovu prosjegodine od 765,00 € minimalna bruto zarada iznosi

229, 50 € (765,00 x 30% = 229, 50 €), a neto 149,40 €.

Startni dio zarade, na mjesečnom nivou, u bruto iznosumože biti manji od 63,00 € što čini 70% od 90,00

Zarada zaposlenog u bruto iznosu za puno radno vrijeme od 176 h saglasno obračun zarada utvrđuje se po sljede

Zarada = Startni dio zarade + (koeficijent složenosti uve

vrijednost koeficijenta).

Zarada za radno vrijeme manje od

(Startni dio zarade + koef. složenosti uve

minuli rad x obra

Zarada = --------------------------------------------------------------------------------------

Dajemo primjer obračuna zarade saglasno sektoru ako je zaposleni raspoređstažom 14 godina po kom osnovu se uverada, službenik je ostvario radnih sati 168 (imao je 8 h neopravdanih):startni dio zarade najmanje iznosi = 90 x 70% = 63,00

63,00 + (6,5 x 108 x 90) x 168

zarada = -------------------------------------------------------------

176


~ 106 ~

Drugi propisi, zakoni i opši kolektivni ugovor kojim se uređuju zarade, naknade zarada i druga primanja zaposlenih u javnom sektoru trebaju biti usaglašeni sa Zakonom o zaradama

osnovne zarade zaposlenih u javnom sektoru saglasno članu 12 Zakona za puno radno vrijeme i standardni radni učinak utvrđuje se množenjem koeficijenta predvigrupe i podgrupe u koje je raspoređeno njegovo zvanje sa obračunskom vrijednoš

e Gore. Saglasno čl. 3 Sporazuma o utvrđivanju obravrijednosti koeficijenta i startnog dijela zarade u bruto iznosima, potpisan 24. 12. 2010. godine

esnika kolektivnog ugovora i Vlade, obračunska vrijednost koeficijenta u bruto nom nivou iznosi 90 €.

Minimalna zarada zaposlenog za standardni radni učinak i puno radno vrijeme za prosjeSporazuma o utvrđivanju obračunske vrijednosti koeficijenta, startni dio zarade u mjesecu ne može biti niža od 30% prosječne zarade u Crnoj Gori u

prethodnom polugodištu. Na osnovu prosječne plate koja je iznosila u prvom polugodištu 2017. € minimalna bruto zarada iznosi

€ (765,00 x 30% = 229, 50 €), a neto 149,40 €.

nom nivou, u bruto iznosu u skladu sa čl. 4 navedenog Sporazuma čini 70% od 90,00 € – obračunske vrijednosti koeficijenta.

Zarada zaposlenog u bruto iznosu za puno radno vrijeme od 176 h saglasno čuje se po sljedećoj formuli:

Zarada = Startni dio zarade + (koeficijent složenosti uvećan za minuli rad x obra

manje od 176 časova u mjesecu obračunava se po formuli:

(Startni dio zarade + koef. složenosti uvećan za

minuli rad x obračunata vrijednost koeficijenta) x broj radnih sati

--------------------------------------------------------------------------------------

176

una zarade saglasno čl. 11 do 23 Zakona o zaradama zaposlenih u javnom aspoređen u grupu poslova pod 16 sa koeficijentom 6,5 i radnim

stažom 14 godina po kom osnovu se uvećava koeficijenat složenosti za 8% na ime minulrada, službenik je ostvario radnih sati 168 (imao je 8 h neopravdanih): startni dio zarade najmanje iznosi = 90 x 70% = 63,00 €

63,00 + (6,5 x 108 x 90) x 168

------------------------------------------------------------- = 663,21 € bruto zarada.

176

uju zarade, naknade zarada i druga primanja zaposlenih u javnom sektoru trebaju biti usaglašeni sa Zakonom o zaradama

lanu 12 Zakona za puno uje se množenjem koeficijenta predviđenog za

unskom vrijednošću koefici-o utvrđivanju obračunske

potpisan 24. 12. 2010. godine unska vrijednost koeficijenta u bruto

inak i puno radno vrijeme za prosječno 176 unske vrijednosti koeficijenta, startni dio zarade

ne zarade u Crnoj Gori u ne plate koja je iznosila u prvom polugodištu 2017.

l. 4 navedenog Sporazuma ske vrijednosti koeficijenta.

Zarada zaposlenog u bruto iznosu za puno radno vrijeme od 176 h saglasno čl. 3 Uputstva za

an za minuli rad x obračunska

unava se po formuli:

unata vrijednost koeficijenta) x broj radnih sati

--------------------------------------------------------------------------------------

Zakona o zaradama zaposlenih u javnom pod 16 sa koeficijentom 6,5 i radnim

ava koeficijenat složenosti za 8% na ime minulog

€ bruto zarada.

Priru

Neto zarada se dobija: 663,21 / 1,492531 = 444,35 doprinosi koji padaju na teret zaposlenog.

Uvećanje zarade. Zarada zaposlenog saglasno za prekovremeni rad, noćni rad i rad u državne praznike. Po osnovu prekovremenog rada i rada noću uvećava se zarada zaposlenog po ostvarene prekovremene časove rada,odnosno primjenom koeficijenta 2.5. Primjera radi, zaposleni je ostvario 20 h prekovremenih koji se uvećavaju za 40% i dobijamo da je prekovremeni rad 28 h (20 x 1.4 = 28). U ovom primjeru redovno radno vrijeme od 176 h treba poveukupno ostvareni radni sati u mjesecu iznose 204 h (176 + 28).

Ovom prilikom dajemo primjer uvezaposleni čije je radno mjesto bodovano sa koeficijentom složenosti 6,5 uveminulog rada 5% i odrađenih 20 sati prekovremenog rada

63,00 + (6,5 x 1.05 x 90) x (176+20 x 1.4)

Ukupna bruto zarada za prekovremeni rad

Saglasno čl. 22 Opšteg kolektivnog ugovora

svaku započetu godinu radnog staža:

– do 10 godina ................................

– od 10 do 20 godina ................................

– preko 20 godina............................................................1,00 %

Doprinosi na bruto zaradu obračsocijalno osiguranje, a način obraobračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa

Pregled stopa poreza i doprinosa za socijalno osiguranje

Vrsta doprinosa

Porez na dohodak fizičkih lica

Doprinos za penzijsko invalidsko osiguranje

Doprinos za zdravstveno osiguranje

Doprinos za osiguranje od nezaposlenosti


~ 107 ~

Neto zarada se dobija: 663,21 / 1,492531 = 444,35 € ili kada se od bruto zarade oduzme porez i oji padaju na teret zaposlenog.

Zarada zaposlenog saglasno čl. 21 Opšteg kolektivnog ugovora, uveni rad i rad u državne praznike. Po osnovu prekovremenog rada i rada

ava se zarada zaposlenog po času najmanje za 40%, tj. primjenom koeficijenta 1.4 na asove rada, a za rad u vrijeme praznika uvećava se zarada za 150%

odnosno primjenom koeficijenta 2.5. Primjera radi, zaposleni je ostvario 20 h prekovremenih 0% i dobijamo da je prekovremeni rad 28 h (20 x 1.4 = 28). U ovom

primjeru redovno radno vrijeme od 176 h treba povećati za 28 h prekovremenog rada, pa ukupno ostvareni radni sati u mjesecu iznose 204 h (176 + 28).

Ovom prilikom dajemo primjer uvećanja zarada po osnovu prekovremenog rada, na primjer, ije je radno mjesto bodovano sa koeficijentom složenosti 6,5 uve

enih 20 sati prekovremenog rada:

6,5 x 1.05 x 90) x (176+20 x 1.4)

za prekovremeni rad = ------------------------------------------------

176

Opšteg kolektivnog ugovora zarada zaposlenog u javnom sektoru uve

etu godinu radnog staža:

................................................................... 0,5%

........................................................ 0,75%

preko 20 godina............................................................1,00 %

na bruto zaradu obračunavaju se na osnovu Zakona o doprinosima za obavezno in obračuna poreza i doprinosa propisan je Uputstvom o na

anja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po osnovu zaposlenja

Pregled stopa poreza i doprinosa za socijalno osiguranje

Stopa na teret zaposlenog

1. Na primanja do 765,00 € stopa poreza iznosi 9% 2. Na primanja preko 765,00 € stopa poreza iznosi 11%

15%

8,5%

0,5%

€ ili kada se od bruto zarade oduzme porez i

l. 21 Opšteg kolektivnog ugovora, uvećava se ni rad i rad u državne praznike. Po osnovu prekovremenog rada i rada

najmanje za 40%, tj. primjenom koeficijenta 1.4 na se zarada za 150%

odnosno primjenom koeficijenta 2.5. Primjera radi, zaposleni je ostvario 20 h prekovremenih 0% i dobijamo da je prekovremeni rad 28 h (20 x 1.4 = 28). U ovom

ati za 28 h prekovremenog rada, pa

ada po osnovu prekovremenog rada, na primjer, ije je radno mjesto bodovano sa koeficijentom složenosti 6,5 uvećanje po osnovu

= 785,00 €

zarada zaposlenog u javnom sektoru uvećava se za

unavaju se na osnovu Zakona o doprinosima za obavezno Uputstvom o načinu

na primanja po osnovu zaposlenja.

Pregled stopa poreza i doprinosa za socijalno osiguranje Stopa na

teret poslodavca

5,5%

4,30%

0,5%

Priru

Fond rada

Prevencija radne invalidnosti i rehabilitacije15

Prirez na porez za Podgoricu Članski doprinos Privrednoj komori Crne Gore

Bruto zarada na primanja do 765,00

Ovaj koeficijent dobija se na osnovu formule:

100

Koeficijent = ----------------------------

100 - (9 + 15 + 8,5 + 0

Kao što formula pokazuje, koeficijent za pretvaranje neta u bruto zaradu primjeru su data primanja samo do doprinos za penzijsko invalidsko osiguranje 15%, doprinos za zdravstveno osiguranje 8,5% i doprinos za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%. U datom primjeru bruto zarada od dijeli se sa koeficijentom od 1,492532 x 100 i dobija se neto zarada od

Bruto zarada čini i osnovicu za pla

Pored poreza na zarade obračunava se i plaOsnovica za plaćanje prireza jeste obraPodgoricu i Cetinje 15%, a za ostale opštine u Crnoj Gori po stopi od 13%.

Primjer za obračun i knjiženje obra

Potrošačka jedinica dostavila je podatke Trezoru za obragodine u neto iznosu od: 30.418,00

1. Trezor je izvršio obračun zarada kod potroša

– neto zarada ......................... ...................................

– bruto zarada: (neto zarada 30.418,00

a) obaveza za porez (45.400,00 x 9%)....................................

b) doprinosi na teret zaposlenog

– obaveza za PIO (45.400,00 x 15%).................................

– obaveza za zdravstveno osiguranje po stopi

– obaveza za osiguranje od nezaposlenosti

Ukupni doprinosi na teret zaposleno

c) Doprinosi na teret poslodavca

15 Ovaj doprinos se plaća u zavisnosti od broja zaposlenih. Vidi: Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom („Sl. list Crne Gore“, br. 49/08,..., 55/16).


~ 108 ~

lanski doprinos Privrednoj

Bruto zarada na primanja do 765,00 € pretvara u neto zaradu primjenom koeficijenta 1,492532.

Ovaj koeficijent dobija se na osnovu formule:

---------------------------- x 100 = 1,492532

5 + 8,5 + 0,5)

Kao što formula pokazuje, koeficijent za pretvaranje neta u bruto zaradu čprimjeru su data primanja samo do 765,00 €) i doprinosi koji padaju na teret zaposlenog: doprinos za penzijsko invalidsko osiguranje 15%, doprinos za zdravstveno osiguranje 8,5% i doprinos za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%. U datom primjeru bruto zarada od

,492532 x 100 i dobija se neto zarada od 512,50

ini i osnovicu za plaćanje doprinosa koji padaju na teret zaposlenog i poslodavca.

čunava se i plaća se prirez na porez na dohodak fizinje prireza jeste obračunati porez na dohodak fizičkih lica

Podgoricu i Cetinje 15%, a za ostale opštine u Crnoj Gori po stopi od 13%.

un i knjiženje obračuna i isplate zarada, poreza i doprinosa

je podatke Trezoru za obračun zarade za februar mjesec tekugodine u neto iznosu od: 30.418,00 €.

un zarada kod potrošačke jedinice:

neto zarada ......................... ................................... 30.418,00 €

bruto zarada: (neto zarada 30.418,00 € x 1,492532)... 45.400,00 €

a) obaveza za porez (45.400,00 x 9%).................................... 4.086,00

obaveza za PIO (45.400,00 x 15%)................................. 6.810,00

obaveza za zdravstveno osiguranje po stopi 8,5% ............... 3.859,00

obaveza za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%........................227,00

ret zaposlenog.............................14.882,00

ti od broja zaposlenih. Vidi: Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom („Sl. list Crne Gore“, br. 49/08,..., 55/16).

0,2%

13% 0,27%

pretvara u neto zaradu primjenom koeficijenta 1,492532.

Kao što formula pokazuje, koeficijent za pretvaranje neta u bruto zaradu čini porez 9% (u i doprinosi koji padaju na teret zaposlenog:

doprinos za penzijsko invalidsko osiguranje 15%, doprinos za zdravstveno osiguranje 8,5% i doprinos za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%. U datom primjeru bruto zarada od 765,00 €

512,50 €.

anje doprinosa koji padaju na teret zaposlenog i poslodavca.

na dohodak fizičkih lica. čkih lica, po stopi za

una i isplate zarada, poreza i doprinosa

un zarade za februar mjesec tekuće

ti od broja zaposlenih. Vidi: Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa

Priru

– doprinos za PIO (45.400,00 x 5,5%)...................................

– doprinos za zdravstveno osiguranje

– doprinos za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%.

– fond rada 0,2%..........................................

– prevencija radne invalidnosti i rehabil

Ukupni doprinosi na teret poslodavca.........

d) opštinski prirez 13%.....................................

2. Trezor je izvršio isplatu neto zarada i sve poreze i doprinose za potroša

Knjiženja kod Trezora:

Na osnovu Zakona o budžetu u okviru raizdaci za svaku potrošačku jedinicu, a planirani izdaci po osnovu zarada u navedenom primjeru evidentirani su u okviru računa 411

1) 411- 1-0 – Zahtjev za plaćanje neto zarada.............................

211-1 – Obaveza po osnovu zahtjeva za neto zarade...............

411-2-0 – Zahtjev za plaćanje poreza na zarade.........................

211-2 – Obaveza po osnovu poreza na zarade..........................

411-3-0 – Zahtjev za plaćanje doprinosa na teret zaposlenog...

211-3 – Obaveza po osno

411-4-0 – Zahtjev za plaćanje doprinosa na teret poslodavca.....

211-4 – Obaveza po osnovu dopr. na teret poslodavca............

411-5-0 – Zahtjev za plaćanje opštinskog p

211-5 – Obaveza po osnovu opštinskog prireza..........................

Za zahtijevanu i odobrenu potrošnju po osnovu neto zarada, poreza i doprinosa na teret

zaposlenih i poslodavca

2) 411-1-1 – Izdaci za isplaćene neto zarade...

411-1-0 – Zahtjev za pla

211-1 – Obaveze za neto zarade.............................................

111 – Konsolid. račun trezora za isplatu neto zarade...........

411- 2-1 – Izdaci za isplaćeni porez na neto zaradu...................


211-2 – Obaveze za poreze.........................................................


~ 109 ~

doprinos za PIO (45.400,00 x 5,5%)................................... 2.497,00

doprinos za zdravstveno osiguranje 4,30%......................1.952,20

nos za osiguranje od nezaposlenosti 0,5%..................227,00

fond rada 0,2%.................................................................. 90,80

prevencija radne invalidnosti i rehabilitacije 0,2%................90,80

teret poslodavca................................ 4.857,80

d) opštinski prirez 13%.............................................................. 631,51

2. Trezor je izvršio isplatu neto zarada i sve poreze i doprinose za potrošačku jedinicu.

Na osnovu Zakona o budžetu u okviru računovodstva Trezora evidentiraju seku jedinicu, a planirani izdaci po osnovu zarada u navedenom primjeru

411 – Planirani izdaci za bruto zarade.

Duguje Potražuje

anje neto zarada............................. 30.418,10

Obaveza po osnovu zahtjeva za neto zarade...............

anje poreza na zarade......................... 4.086,00

Obaveza po osnovu poreza na zarade..........................

anje doprinosa na teret zaposlenog... 14.882,00

Obaveza po osnovu dopr. na teret zaposl..................

anje doprinosa na teret poslodavca..... 4.857,80

Obaveza po osnovu dopr. na teret poslodavca............

anje opštinskog prireza............................. 631,51

Obaveza po osnovu opštinskog prireza..........................


ene neto zarade................................. 30.418,10

Zahtjev za plaćanje neto zarade..............................

Obaveze za neto zarade............................................. 30.418,10

čun trezora za isplatu neto zarade...........

eni porez na neto zaradu................... 4.086,00

Zahtjev za plaćanje poreza..........................................

Obaveze za poreze......................................................... 4.086,00

čku jedinicu.

ovodstva Trezora evidentiraju se svi planirani ku jedinicu, a planirani izdaci po osnovu zarada u navedenom primjeru

Duguje Potražuje

30.418,10

4.086,00

4.086,00

14.882,00

4.857,80

4.857,80

631,51

631,51


30.418,10

30.418,10

4.086,00

4.086,00

4.086,00

Priru

111 – Konsolidovani ra

Za isplaćenu neto zaradu i porez

411-3-0 – Izdaci za isplaćane doprinose na teret zaposlenog....


211-3 – Obaveza po osnovu doprinosa na teret zaposlenog...

111 – Konsolid. račun trezora za isplatu doprinosa .......

411-4-1 – Izdaci za isplaćene doprinose na teret poslodavca.......


211-4 – Obaveza po osnovu doprinosa na teret poslodavca......

111 – Konsolidovani ra

411-5-0 – Izdaci za isplaćani opštinski prirez...................................


211-5 – Obaveza po osnovu opštinskog prireza.............................

111 – Konsolid. račun trezora za isplatu opšt. prireza..........

Za isplaćene doprinose i prirez na porez.

U ovom primjeru je dato da su doprinosi na teret zaposlenog kao i doprinosa na teret poslodavca knjiženi jednom stavkom, dok je u praksi obaveza da se doprinosi knjiže po vrstama, tj. analitički.

Primjer knjiženja izdataka za teku

Zakonom o budžetu planirani izdatak za tekuiznosi 20.000 €.

1. Potrošačka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za ulaganje u tekuće održavanje zgrade (opravka, krerezervisao tražena sredstva.

2. Na osnovu odobrenog zahtjeva za izvođačem tekuće održavanje zgrade (opravka, kredobila fakturu br. 30 na iznos od 18.000

3. Potrošačka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za pla18.000 €.

4. Trezor je na osnovu zahtjeva potrošadobavljaču u iznosu od 18.000,00


~ 110 ~

Konsolidovani račun trezora za isplatu poreza................

ane doprinose na teret zaposlenog.... 14.882,00

Zahtjev za plaćanje doprin. na teret zaposlenog..........

Obaveza po osnovu doprinosa na teret zaposlenog... 14.882,00

un trezora za isplatu doprinosa ........................

ene doprinose na teret poslodavca....... 4.857,80

Zahtjev za plaćanje doprinosa na teret poslodavca...

novu doprinosa na teret poslodavca...... 4.857,80

Konsolidovani račun trezora za isplatu doprinosa..............

ani opštinski prirez................................... 631,50

ahtjev za plaćanje opštinskog prireza.....................

Obaveza po osnovu opštinskog prireza............................. 631,50

čun trezora za isplatu opšt. prireza..........

ene doprinose i prirez na porez.

U ovom primjeru je dato da su doprinosi na teret zaposlenog kao i doprinosa na teret poslodavca knjiženi jednom stavkom, dok je u praksi obaveza da se doprinosi knjiže po

knjiženja izdataka za tekuće održavanje

planirani izdatak za tekuće održavanje zgrade (opravka, kre

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za ulaganje u zgrade (opravka, krečenje i sl.) u iznosu od 18.000

Na osnovu odobrenog zahtjeva za rezervaciju sredstava potrošačka jedinica ugovorila je sa e održavanje zgrade (opravka, krečenje i sl.) i nakon izv

dobila fakturu br. 30 na iznos od 18.000 €.

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za plaćanje fakture br. 30 na iznos od

Trezor je na osnovu zahtjeva potrošačke jedinice izvršio plaćanje obaveze prema od 18.000,00 €.

4.086,00

14.882,00

14.882,00

14.882,00

14.882,00

4.857,80

4.857,80

un trezora za isplatu doprinosa.............. 4.857,80

anje opštinskog prireza..................... 631,50

un trezora za isplatu opšt. prireza.......... 631,50

U ovom primjeru je dato da su doprinosi na teret zaposlenog kao i doprinosa na teret poslodavca knjiženi jednom stavkom, dok je u praksi obaveza da se doprinosi knjiže po

e održavanje zgrade (opravka, krečenje i sl.)

ka jedinica podnijela je zahtjev Trezoru za rezervaciju sredstava za ulaganje u enje i sl.) u iznosu od 18.000 €. Trezor je

ka jedinica ugovorila je sa enje i sl.) i nakon izvršenih radova

anje fakture br. 30 na iznos od

ćanje obaveze prema

Priru

Knjiženje kod potrošačke jedinice

Na osnovu Zakona o budžetu potrošarashodi za tekuće održavanje građ

1) 415-2-1 – Rezervisana sredstva za teku

415-2-0 – Planirana sredstva za teku

Za rezervisana sredstva kod trezora2) 500 – Korektivni račun.............................


Za izvršenu nabavku po fakturi br. 30

3) 241-51 – Obaveza prema dobavlja

500 – Korektivni račun .......................................................

415-2-2 – Zahtijevana potrošnja sredstava za

415-2-1 – Rezervisana sredstva za teku

Za podneseni zahtjev trezoru za pla

4) 415-2-3 – Izdaci za tekuće održavanje ..........................

415-2-2 – Zahtijevana potrošnja sredstava za teku

Za izvršeno plaćanje obaveze za teku

Primjer knjiženja izdataka za kamate

1. Za namjenski uzeti kredit banka je dostavila Trezoru obra€. Zahtjev za plaćanje kamate ovjerenslužbenika za ovjeravanje (direktora direktor

2. Odgovorni službenik u Ministod 22.000,00 €.

3. Trezor na osnovu podnesenog zahtjeva izvršio pla

Knjiženje kod Trezora:

Na osnovu Zakona o budžetu Trezor je na poPlanirani izdaci za kamate, na teret kojeg ra

1) 416-1-1 Odobrena – rezervisana sredstva za pla

251-0-1 Obaveze po osnovu kamata za uzeti kredit..........................

Za odobreni zahtjev za plaćanje na osnovu dobijenog obra

2) 416-1-2 Zahtjev za plaćanje kamate za uzeti kredit.....................


~ 111 ~

Knjiženje kod potrošačke jedinice

Na osnovu Zakona o budžetu potrošačka jedinica otvara evidentni račun 415e održavanje građevinskih objekata na iznos od 20.000 €.

Duguje

Rezervisana sredstva za tekuće održavanje..... 18.000,00

Planirana sredstva za tekuće održavanje ..........................

Za rezervisana sredstva kod trezora un...................................................... 18.000,00

Obaveza prema dobavljaču............................... ................

Za izvršenu nabavku po fakturi br. 30

Obaveza prema dobavljaču ................................. 18.000,00

čun .......................................................

Zahtijevana potrošnja sredstava za tekuće održavanje..18.000,00 €

Rezervisana sredstva za tekuće održavanje.....

Za podneseni zahtjev trezoru za plaćanje

e održavanje .......................... 18.000,00

Zahtijevana potrošnja sredstava za tekuće održavanje......

anje obaveze za tekuće održavanje po zahtjevu potrošačke jedinice

r knjiženja izdataka za kamate

Za namjenski uzeti kredit banka je dostavila Trezoru obračun kamata u iznosu od 22.000,00 anje kamate ovjeren je od strane službenika za odobravanje (ministra) i

službenika za ovjeravanje (direktora direktorata) i potvrđen je da je tačan.

Odgovorni službenik u Ministarstvu podnio je zahtjev Trezoru za plaćanje kamate na iznos

Trezor na osnovu podnesenog zahtjeva izvršio plaćanje kamate u iznosu od 15.000,00

Zakona o budžetu Trezor je na početku godine otvorio evidentni raPlanirani izdaci za kamate, na teret kojeg računa se vrši odobravanje sredstava.

Duguje Potražuje

rezervisana sredstva za plaćanje kamate..... 22.000,0

1 Obaveze po osnovu kamata za uzeti kredit..........................

anje na osnovu dobijenog obračuna za kamate

anje kamate za uzeti kredit..................... 22.000,00

un 415-2-0 – Planirani

Duguje Potražuje

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

18.000,00 €

ke jedinice

un kamata u iznosu od 22.000,00 od strane službenika za odobravanje (ministra) i

ćanje kamate na iznos

anje kamate u iznosu od 15.000,00 €.

etku godine otvorio evidentni račun 416-1-0 –una se vrši odobravanje sredstava.

Duguje Potražuje

22.000,00 €

22.000,00 €

22.000,00 €

Priru

416-1-1 Odobrena – rezervisana sredstva za pla

Za podneseni zahtjev za plaćanje kamate3) 416-1-3 Izdatak po osnovu plać

416-1-2 Zahtjev za plaćanje kamate...................................................

251-0-1 Obaveze po osnovu kamata za uzeti kredit....................

111 Konsolid. račun trezora.............................................................

Za izvršenu uplatu i izdatak po osnovu kamata za uzeti kredit

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom sektoru i javnom sektoru iskazuju se kao izdaci kod isplatioca i evidentiraju se na rapojedincima, nevladinom i javnom sektoru evidentira se na ra

U okviru računa na grupi 431 –potrošnje, zahtjevi za plaćanje i plavezani za transakcije između učesnika u javnoj potrošnji, nosilaca javne potrošnje, nevladinog sektora i pojedinaca, pod uslovom da nemaju komercijalni karakter. Ova vrsta izdataka predstavlja dio transfernih izdataka, koji predssa karakterom socijalnih davanja, kao na primjer: transferi RepubliRepubličkom fondu za zdravstveno osiguranje, transferi Zavodu za zapošljavanje, transferi za zdravstvenu zaštitu, transferi opštinama, transferi Univerzitetu Crne Gore i slimogu biti definisani kao zakonska obaveza ili mogu biti namijenjeni pokriučesnika u javnoj potrošnji.

9. VOĐENJE PORESKOG KNJIGOVODSTVA

Javni prihodi budžeta države čine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni zakonom. Najvažnija stavka u javnim prihodima države jesu porezi i doprinosi.

Obaveza vođenja poreskog knjigovodstva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je članom 6 stav 1 tačka 13 Zakona o poreskoj administarciji. knjigovodstva propisuje ministarstvo nadležno za poslove finansija (osnovu zakonskog ovlašćenja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list CG“, br. 81/06). Takostandardom za javni sektor (MRS

Pravilnikom o Poreskom knjigovodstvuporezima, doprinosima, naknadama, i drugim javnim prihodima (u daljem tekstu: javni prihodi), način zaključivanja knjigovodstvenih evidencija, naračuna, rokovi za knjiženje knjigovodstvenih promjena i naevidencija i dokumentacije.

U poreskom knjigovodstvu vrši se evidentiranje javnih prihoda, a koje se odnosi na:


~ 112 ~

rezervisana sredstva za plaćanje kamate............

anje kamate plaćanja kamate za uzeti kredit.......... 15.000,00

nje kamate...................................................

1 Obaveze po osnovu kamata za uzeti kredit.................... 15.000,00

un trezora.............................................................

Za izvršenu uplatu i izdatak po osnovu kamata za uzeti kredit

Evidencija transfera

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom sektoru i javnom sektoru iskazuju se kao izdaci kod isplatioca i evidentiraju se na računu grupe 431, a obaveze za transfer institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru evidentira se na račun 231.

– transferi, evidentiraju se mjesečna ili kvartalna odobravanja anje i plaćanje bez odgovarajućeg činjenja protivusluge, a koji su

česnika u javnoj potrošnji, nosilaca javne potrošnje, nevladinog sektora i pojedinaca, pod uslovom da nemaju komercijalni karakter. Ova vrsta izdataka predstavlja dio transfernih izdataka, koji predstavljaju širu kategoriju i obuhvataju sva plasa karakterom socijalnih davanja, kao na primjer: transferi Republičkom fondu PIO, transferi

kom fondu za zdravstveno osiguranje, transferi Zavodu za zapošljavanje, transferi za , transferi opštinama, transferi Univerzitetu Crne Gore i sli

mogu biti definisani kao zakonska obaveza ili mogu biti namijenjeni pokriću deficita pojedinih

VOĐENJE PORESKOG KNJIGOVODSTVA

Opšti dio

čine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni nija stavka u javnim prihodima države jesu porezi i doprinosi.

reskog knjigovodstva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je ka 13 Zakona o poreskoj administarciji. Način vo

knjigovodstva propisuje ministarstvo nadležno za poslove finansija (čl. 6 stav 2 Zakona). Na enja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o

poreskom knjigovodstvu („Sl. list CG“, br. 81/06). Takođe i Međunarodnim rastandardom za javni sektor (MRS-JS 23) propisana je obaveza vođenja poreskog knjigovodstv

o Poreskom knjigovodstvu uređuje se način vođenja knjigovodstvenih evidencija o porezima, doprinosima, naknadama, i drugim javnim prihodima (u daljem tekstu: javni

ivanja knjigovodstvenih evidencija, način sastavljanja završnog poreskog una, rokovi za knjiženje knjigovodstvenih promjena i način čuvanja knjigovodstvenih


22.000,00 €

15.000,00 €

15.000,00 €

15.000,00 €

15.000,00 €

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom sektoru i javnom sektoru iskazuju se kao za transfer institucijama,

na ili kvartalna odobravanja ja protivusluge, a koji su

esnika u javnoj potrošnji, nosilaca javne potrošnje, nevladinog sektora i pojedinaca, pod uslovom da nemaju komercijalni karakter. Ova vrsta izdataka

tavljaju širu kategoriju i obuhvataju sva plaćanja kom fondu PIO, transferi

kom fondu za zdravstveno osiguranje, transferi Zavodu za zapošljavanje, transferi za , transferi opštinama, transferi Univerzitetu Crne Gore i slično. Transferi

ću deficita pojedinih

VOĐENJE PORESKOG KNJIGOVODSTVA

ine porezi, doprinosi, takse i naknade i drugi prihodi uvedeni nija stavka u javnim prihodima države jesu porezi i doprinosi.

reskog knjigovodstva u Crnoj Gori od strane poreskog organa propisana je in vođenja poreskog

l. 6 stav 2 Zakona). Na enja Ministrastvo finansija Crne Gore donijelo je Pravilnik o

unarodnim računovodstvenim enja poreskog knjigovodstva.

enja knjigovodstvenih evidencija o porezima, doprinosima, naknadama, i drugim javnim prihodima (u daljem tekstu: javni

završnog poreskog uvanja knjigovodstvenih


Priru

1) prenos stanja iz prethodne godine;

2) tekuća zaduženja javnim prihodima i njihove promjene;

3) uplate javnih prohoda;

4) kamate i troškove prinudne naplate;

5) raspoređivanje javnih prihoda.

Ovako strukturirana evidencija javnih prihoda obezbjese na osnovu knjigovodstvenih podataka utvrdi ukupno zaduženje, naplata i raspodjela javnih prihoda.

Knjigovodstvena evidencija

Osnovne knjigovodstvene evidencijepomoćne knjige. Knjigovodstvene evidencije poreza vode se za svaku fiskalnu godinu posebno. Glavna knjiga je osnovna knjiga dvojnog knjigovodstva koja služi za knjiženje promjena stanja na računima. U glavnoj knjizi se sintetinaplate javnih prihoda.

Glavna knjiga se sastoji od računa i dnevnika.

Dnevnik je knjiga u kojoj se unose promjene hronološkim redom nastanka poslovnih doga

Pomoćne knjige predstavljaju analitianalitičkim računima poreskih obveznika.

Individualni – analitički računi poreskih obveznika vode se pojedinaprihoda.

Računi analitičkih evidencija sadrže:

1) opšte podatke o poreskom obvezniku;

2) broj naloga za knjiženje;

3) broj dokumenta za knjiženje (prijava, rješenje i dr.);

4) opis dokumenta za knjiženje;

5) datum knjiženja dokumenta i datum dospije

6) zaduženje poreskog obaveznika;

7) uplata poreske obaveze;

8) saldo na računu poreskog obvez

Poresko knjigovodstvo se vodi samo na osnovu vjerodostojne poreske dokumentacije, kao i obezbjeđivanje relevantnih poreskih podaka.

Računski plan za knjiženje javnih prihoda

Knjiženje javnih prihoda vrši se prema raporeskom knjigovodstvu. Računski plan vosintetike, analitike i subanalitike.


~ 113 ~

1) prenos stanja iz prethodne godine;

a zaduženja javnim prihodima i njihove promjene;

4) kamate i troškove prinudne naplate;

ivanje javnih prihoda.

Ovako strukturirana evidencija javnih prihoda obezbjeđuje cjeloviti sistem koji omogusnovu knjigovodstvenih podataka utvrdi ukupno zaduženje, naplata i raspodjela javnih

Knjigovodstvena evidencija poreza (javnih prihoda)

Osnovne knjigovodstvene evidencije poreza, odnosno javnih prihoda su glavna knjiga i tvene evidencije poreza vode se za svaku fiskalnu godinu posebno.

Glavna knjiga je osnovna knjiga dvojnog knjigovodstva koja služi za knjiženje promjena stanja se sintetički evidentiraju svi poslovni događ

čuna i dnevnika.

Dnevnik je knjiga u kojoj se unose promjene hronološkim redom nastanka poslovnih doga

ne knjige predstavljaju analitička evidencija stanja i promjena na individualnim unima poreskih obveznika.

čuni poreskih obveznika vode se pojedinačno po vrstama javnih

kih evidencija sadrže:

1) opšte podatke o poreskom obvezniku;

dokumenta za knjiženje (prijava, rješenje i dr.);

5) datum knjiženja dokumenta i datum dospijeća poreske obaveze, odnosno uplate;

6) zaduženje poreskog obaveznika;

unu poreskog obveznika.

Poresko knjigovodstvo se vodi samo na osnovu vjerodostojne poreske dokumentacije, kao i ivanje relevantnih poreskih podaka.

Računski plan za knjiženje javnih prihoda

Knjiženje javnih prihoda vrši se prema računskom planu, koji je odštampan u čunski plan vođenja javnih prihoda razvijen je na nivou klase,

uje cjeloviti sistem koji omogućava da snovu knjigovodstvenih podataka utvrdi ukupno zaduženje, naplata i raspodjela javnih

poreza (javnih prihoda)

poreza, odnosno javnih prihoda su glavna knjiga i tvene evidencije poreza vode se za svaku fiskalnu godinu posebno.

Glavna knjiga je osnovna knjiga dvojnog knjigovodstva koja služi za knjiženje promjena stanja ki evidentiraju svi poslovni događaji utvrđivanja i

Dnevnik je knjiga u kojoj se unose promjene hronološkim redom nastanka poslovnih događaja.

ka evidencija stanja i promjena na individualnim –

no po vrstama javnih

a poreske obaveze, odnosno uplate;

Poresko knjigovodstvo se vodi samo na osnovu vjerodostojne poreske dokumentacije, kao i

unskom planu, koji je odštampan u Pravilniku o enja javnih prihoda razvijen je na nivou klase,

Priru

Računski plan za javne prihode, sastoji se od raklase, i to:

1) klasa „1“– računi novčanih sredstava;

2) klasa „3“– računi obveznika javnih prihoda (uklju

3) klasa „7“– računi javnih prihoda.

Zbog preglednosti i racinalnosti ove tplan) za javne prihode, koji je objavljen u navedenom Pravilniku samo do nivoa sintetike.

Sintetički računi klase 1

Broj i naziv računa:

1110 – Novčana sredstva po osnovu poreza na dohodak fiziosnovu poreza na lična primanja zaposlenih kod pravnih i fiziprihode od samostalne djelatnosti, po osnovu poreza od imovine i imovinskih prava i po osnovu poreza na prihod od kapitala;

1120 – Novčana sredstva po osnovu poreza na

1130 – Novčana sredstva na računu po osnovu poreza na promet;

1140 – Novčana sredstva po osnovu akciza (duvanske prerađevine, mineralna ulja, njihove derivate i supstitute, akcize iz skbenzin 98, bezolovni benzin 95, dizel gorivo D

1150 – Novčana sredstva po osnovu poreza na dodatu vrijednost

1190 – Novčana sredstva po osnovu novnadležan za javne prihode;

1250 – Novčana sredstva po osnovu poreza na imovinu;

1410 – Novčana sredstva po osnovu naknada za koriš

142 – Novčana sredstva po osnovu naknada za koriš

1510 – Novčana sredstva po osnovu ostalih republiračuna vode se analitički računi za novsredstva dobijena prodajom predmeta u prekršajnom, krivi

1600 – Novčana sredstva po osnovu poreza na promet proizvoda i usluga, po osnovu poreza na promet motornih vozila, poreza na promet upotrebljavanih motornih vozila i novpo osnovu poreza na premiju osiguranja;

1710 – Novčana sredstva po osnovu dospjprihoda;

1810 – Novčana sredstva po osnovu doprinosa za socijalno osiguranje

1820 – Novčana sredstva po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje;

1830 – Novčana sredstva po osnovu doprinosa za


~ 114 ~

unski plan za javne prihode, sastoji se od računa po vrstama prihoda, koji su grupisani u tri

anih sredstava;

uni obveznika javnih prihoda (uključujući i račune depozita);

uni javnih prihoda.

Zbog preglednosti i racinalnosti ove teme ovom prilikom prezentovaćemo računski plan (kontni e prihode, koji je objavljen u navedenom Pravilniku samo do nivoa sintetike.

klase 1 – Novčana sredstva javnih prihoda

ana sredstva po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica (novčna primanja zaposlenih kod pravnih i fizičkih lica, po osnovu poreza na

prihode od samostalne djelatnosti, po osnovu poreza od imovine i imovinskih prava i po osnovu

ana sredstva po osnovu poreza na dobit pravnih lica;

čunu po osnovu poreza na promet;

ana sredstva po osnovu akciza (akcize u proizvodnji za: alkohol i alkoholna pievine, mineralna ulja, njihove derivate i supstitute, akcize iz sk

benzin 98, bezolovni benzin 95, dizel gorivo D-2 i eko dizel i na uvozne i doma

ana sredstva po osnovu poreza na dodatu vrijednost – PDV;

ana sredstva po osnovu novčanih kazni koje izriče republič

ana sredstva po osnovu poreza na imovinu;

ana sredstva po osnovu naknada za korišćenje prirodnih dobara;

ana sredstva po osnovu naknada za korišćenje komunalnih dobara;

stva po osnovu ostalih republičkih prihoda. U okviru ovog sintetičuni za novčana sredstva za prihode od oduzete imovinske koristi,

sredstva dobijena prodajom predmeta u prekršajnom, krivičnom i drugom postupku i sl.;

ana sredstva po osnovu poreza na promet proizvoda i usluga, po osnovu poreza na promet motornih vozila, poreza na promet upotrebljavanih motornih vozila i novpo osnovu poreza na premiju osiguranja;

ana sredstva po osnovu dospjelih, a neplaćenih poreza i doprinosa i drugih javnih

ana sredstva po osnovu doprinosa za socijalno osiguranje – PIO;

ana sredstva po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje;

ana sredstva po osnovu doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti.

una po vrstama prihoda, koji su grupisani u tri

une depozita);

računski plan (kontni e prihode, koji je objavljen u navedenom Pravilniku samo do nivoa sintetike.

Novčana sredstva javnih prihoda

novčana sredstva po kih lica, po osnovu poreza na

prihode od samostalne djelatnosti, po osnovu poreza od imovine i imovinskih prava i po osnovu

akcize u proizvodnji za: alkohol i alkoholna pića, evine, mineralna ulja, njihove derivate i supstitute, akcize iz skladišta na olovni

2 i eko dizel i na uvozne i domaće cigarete);

e republički organ uprave

enje komunalnih dobara;

U okviru ovog sintetičkog ana sredstva za prihode od oduzete imovinske koristi,

nom i drugom postupku i sl.;

ana sredstva po osnovu poreza na promet proizvoda i usluga, po osnovu poreza na promet motornih vozila, poreza na promet upotrebljavanih motornih vozila i novčana sredstva

enih poreza i doprinosa i drugih javnih

osiguranje od nezaposlenosti.

Priru

Sintetički računi klase 3

3110 – Obveznici poreza na dohodak fizi

3120 – Obveznici poreza na dobit pravnih lica;

3130 – Obveznici poreza na promet nepokretnosti i poreza na naslje

3140 – Obveznici akciza;

3150 – Obveznici poreza na dodatu vrijednost;

3191 – Obveznici kamata po osnovu javnih prihoda;

3400 – Obveznici republičkih naknada;

3510 – Obveznici ostalih republič

3610 – Obveznici poreza na promet;

3710 – Obveznici dospjelih, a nepla

3800 – Obveznici doprinosa za socijalno osiguranje za novozaposlene;

3820 – Obveznici doprinosa za zdravstveno osiguranje;

3830 – Obveznici doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti;

3910 – Depoziti poreza.

Sintetički računi

7110 – Porez na dohodak fizičkih lica;

7120 – Porez na dobit pravnih lica;

7130 – Porez na promet nepokretnosti i porez na naslje

7140 – Akcize;

7150 – Porez na dodatu vrijednost proizvoda i usluga u zemlji i porez na dodatu vrijednost na usluge stranih lica;

7250 –Porez na imovinu;

7410 – Naknade;

7510 – Ostali republički prihodi, u okviru kojeg saoduzete imovinske koristi i sredstva dobijena prodajom predmeta u prekršajnom, krividrugom postupku i

7600 – Porez na promet;

7710 – Dospjeli, a neplaćeni porezi i doprinosi i drugi javni prihodi;

7800 – Doprinosi za socijalno osiguranje (za novozapo

7810 – Doprinosi za PIO;

7811 – Doprinos za PIO od fizipoljoprivrednog ili šumskog zemljišta;


~ 115 ~

Sintetički računi klase 3 – Poreski obveznici

Obveznici poreza na dohodak fizičkih lica;

Obveznici poreza na dobit pravnih lica;

Obveznici poreza na promet nepokretnosti i poreza na nasljeđe i poklon;

Obveznici poreza na dodatu vrijednost;

Obveznici kamata po osnovu javnih prihoda;

kih naknada;

Obveznici ostalih republičkih prihoda;

Obveznici poreza na promet;

dospjelih, a neplaćenih poreza i doprinosa i drugih javnih prihoda;

Obveznici doprinosa za socijalno osiguranje za novozaposlene;

Obveznici doprinosa za zdravstveno osiguranje;

Obveznici doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti;

Sintetički računi klase 7 – Tekući javni prihodi

čkih lica;

Porez na dobit pravnih lica;

Porez na promet nepokretnosti i porez na nasljeđe i poklon;

jednost proizvoda i usluga u zemlji i porez na dodatu vrijednost na

ki prihodi, u okviru kojeg sa sintetičkog računa iskazuju prihod od oduzete imovinske koristi i sredstva dobijena prodajom predmeta u prekršajnom, krivi

eni porezi i doprinosi i drugi javni prihodi;

osi za socijalno osiguranje (za novozaposlene);

Doprinos za PIO od fizičkih lica koja su vlasnici, nosioci prava ili plodouživaoci poljoprivrednog ili šumskog zemljišta;

e i poklon;

enih poreza i doprinosa i drugih javnih prihoda;

jednost proizvoda i usluga u zemlji i porez na dodatu vrijednost na

una iskazuju prihod od oduzete imovinske koristi i sredstva dobijena prodajom predmeta u prekršajnom, krivičnom i

kih lica koja su vlasnici, nosioci prava ili plodouživaoci

Priru

7821 – Doprinos za zdravstveno osiguranje za zaposlene

7830 – Doprinos za osiguranje od nezaposlenosti.

Dokumentacija i način knjiženja javnih prihoda

Knjiženje javnih prihoda se vrši na osnovu vjerodostojne dokumentacije i to:

1) izvještaja o stanju na računima glavne knjiobveznika na kraju prethodne godine;

2) poreskih prijava i poreskih rješenja;

3) izvoda Centralne banke (elektronska swift poruka).

Knjiženje javnih prihoda vrši se po sistemu dvojnog knjigovodstva, svaka promjena se evidentira na dva računa, tako da

Poresko knjigovodstvo se zasniva na napodrazumijeva:

1) da se knjiženja zasnivaju na urednoj i vjerodostojnoj knjigovodstvenoj dokumentaciji;

2) da se sve nastale promjene knjiže hronološkim redom;

3) da se iz sprovedenih knjiženja u svako vrijeme može utvrditi iznos poreskog zaduženja, iznos uplate i saldo;

4) da se knjiženje početnog stanja i nastalih promjena vrši u propisanim rokovima, utvrovim pravilnikom.

Zbir knjiženja na individualnim analitiiskazanom na odgovarajućim sinteti

Knjiženje početnog stanja, odnosno prenos stanja iz prethodne godine vrši se tako što se za iznos poreskog duga zadužuju individualni analitiodobravaju odgovarajući računi javnih prihoda klase „7odgovarajući računi klase „7“, a odobravaju individualni analiti

Knjiženje uplata javnih prihoda od strane poreskog obveznika vrši se tako što se za uplaiznos zadužuje odgovarajući račun novsintetičkih računa klase „3“. Knjiženja koja se sprovode na sintetisprovode se i na individualnim analiti

Knjiženje izmijenjenih poreskih prijava iz prethodne godine sprovodi se na nastorniraju zaduženja po prethodnoj prijavi na individualnim analitiobveznika na klasi „3“ i za isti iznos odobrava se ili zadužuje odgovaraju

Knjiženje povraćaja javnih prihoda koji su uplauplaćeni nepravilno, vrši se storniranjem uplate na odgoračunima poreskih obveznika klase „3računima novčanih sredstava klase „1

Primjer knjiženja poreza na dodatu vrijednost

1. Mjesečna prijava koju je podnijelo DOO predporeza na dodatu vrijednost (PDV) iznosi 22.000


~ 116 ~

Doprinos za zdravstveno osiguranje za zaposlene;

Doprinos za osiguranje od nezaposlenosti.


Knjiženje javnih prihoda se vrši na osnovu vjerodostojne dokumentacije i to:

unima glavne knjige i individualno-analitičkim raobveznika na kraju prethodne godine;

poreskih prijava i poreskih rješenja;

izvoda Centralne banke (elektronska swift poruka).

Knjiženje javnih prihoda vrši se po sistemu dvojnog knjigovodstva, svaka promjena se una, tako da za isti iznos jedan račun duguje, a drugi račun potražuje.

Poresko knjigovodstvo se zasniva na načelima tačnosti, urednosti, ažurnosti, a što

da se knjiženja zasnivaju na urednoj i vjerodostojnoj knjigovodstvenoj dokumentaciji;

tale promjene knjiže hronološkim redom;

da se iz sprovedenih knjiženja u svako vrijeme može utvrditi iznos poreskog zaduženja,

etnog stanja i nastalih promjena vrši u propisanim rokovima, utvr

Zbir knjiženja na individualnim analitičkim računima obveznika treba da odgovara iznosu im sintetičkim računima klase „1“, „3“ i „7“.

etnog stanja, odnosno prenos stanja iz prethodne godine vrši se tako što se za poreskog duga zadužuju individualni analitički računi poreskih obveznika klase „3

čuni javnih prihoda klase „7“. Za iznos preplate zadužuju se , a odobravaju individualni analitički računi klase „

Knjiženje uplata javnih prihoda od strane poreskog obveznika vrši se tako što se za uplačun novčanih sredstava klase „1“ uz odobravanje odgovaraju

. Knjiženja koja se sprovode na sintetičkim račsprovode se i na individualnim analitičkim računima poreskih obveznika.

Knjiženje izmijenjenih poreskih prijava iz prethodne godine sprovodi se na nastorniraju zaduženja po prethodnoj prijavi na individualnim analitičkim rač

i za isti iznos odobrava se ili zadužuje odgovarajući rač

aja javnih prihoda koji su uplaćeni u iznosu većem od utvreni nepravilno, vrši se storniranjem uplate na odgovarajućim individualnim analiti

unima poreskih obveznika klase „3“ i istovremeno storniranjem zaduženja na odgovarajuanih sredstava klase „1“.

Primjer knjiženja poreza na dodatu vrijednost

na prijava koju je podnijelo DOO preduzeće „M. M.“ Poreskoj upravi po osnovu poreza na dodatu vrijednost (PDV) iznosi 22.000 €.


kim računima poreskih

Knjiženje javnih prihoda vrši se po sistemu dvojnog knjigovodstva, svaka promjena se čun potražuje.

nosti, urednosti, ažurnosti, a što

da se knjiženja zasnivaju na urednoj i vjerodostojnoj knjigovodstvenoj dokumentaciji;

da se iz sprovedenih knjiženja u svako vrijeme može utvrditi iznos poreskog zaduženja,

etnog stanja i nastalih promjena vrši u propisanim rokovima, utvrđenim

unima obveznika treba da odgovara iznosu

etnog stanja, odnosno prenos stanja iz prethodne godine vrši se tako što se za uni poreskih obveznika klase „3“, a

. Za iznos preplate zadužuju se uni klase „3“.

Knjiženje uplata javnih prihoda od strane poreskog obveznika vrši se tako što se za uplaćeni uz odobravanje odgovarajućih

kim računima klase „3“

Knjiženje izmijenjenih poreskih prijava iz prethodne godine sprovodi se na način što se računima poreskih

ći račun klase „7“.

em od utvrđenog ili su im individualnim analitičkim

i istovremeno storniranjem zaduženja na odgovarajućim

Poreskoj upravi po osnovu

Priru

2. Preduzeće je uplatilo na ime PDV

3. Poreska uprava je izvršila prenos (pražnjenje) sredstava sa rakonsolidovanog računa Trezora u iznosu od 18.000

Knjiženje kod Poreske uprave:

1) 315 – Poreski obveznik „M. M.“ za PDV...

715 – Porez na dodatu vrijednost

Za mjesečnu prijavu PDV

2) 115 – Račun za novčana sredstva za PDV...............................

315 – Poreski obveznik „M. M.“ za PDV...................................

Za uplaćena sredstva na prolazni ra

3) 715 – Porez na dodatu vrijednost

115 – Račun za novčana sredstva za PDV...................................... 18.000,00

Za prenesena sredstva PDV na ko

Knjiženja u glavnoj knjizi Trezora:

111 – Konsolidovani račun trezora...................................................... 18.000,00

715 – Porez na dodatu vrijednost

Za uplaćena sredstva po osnovu PDV na konsolidivani ra

Radi bolje preglednosti dajemo knjiženje prikazano preko „T“

Knjiženje kod Poreske uprave:



~ 117 ~

e je uplatilo na ime PDV-a u korist glavnog računa Trezora iznos od 18.000

Poreska uprava je izvršila prenos (pražnjenje) sredstava sa računa PDVuna Trezora u iznosu od 18.000 €.

kod Poreske uprave:

Duguje Potražuje

Poreski obveznik „M. M.“ za PDV........................... 22.000,00

Porez na dodatu vrijednost – PDV.......................................

nu prijavu PDV

ana sredstva za PDV............................... 18.000,00

Poreski obveznik „M. M.“ za PDV...................................

ena sredstva na prolazni račun PDV

Porez na dodatu vrijednost – PDV.................................. 18.000,00

čana sredstva za PDV...................................... 18.000,00

Za prenesena sredstva PDV na konsolidovani račun trezora.


un trezora...................................................... 18.000,00

Porez na dodatu vrijednost – PDV....................................... 18.000,00

ena sredstva po osnovu PDV na konsolidivani račun trezora

Radi bolje preglednosti dajemo knjiženje prikazano preko „T“

kod Poreske uprave:


una Trezora iznos od 18.000 €.

una PDV-a u korist

Duguje Potražuje

22.000,00

22.000,00

18.000,00

18.000,00

18.000,00

ana sredstva za PDV...................................... 18.000,00

un trezora...................................................... 18.000,00

18.000,00

Priru

Knjiženja sprovedena u Poreskoj upravi i u glavnoj knjizi Trezora daju sliku o utvrporeskoj obavezi (PDV), naplaćenoj poreskoj obavezi, stanju nenaplastanju novčanih sredstava po osnovu naplatačnosti sprovedenih knjigovodstvenih transakcija obezbijevodstva. Primjera radi, dugovni promet na kontu 715 vodi u Poreskoj upravi, treba da odgovara potražnom prometuvrijednost, koji se vodi u glavnoj knjizi Trezora, ili, potražni promet na raobveznik, treba da odgovara dugovnom prometu na rakoji se vodi u Poreskoj upravi.

Zaključivanje knjigovodstvenih evidencija

Na kraju godine, poslije knjiženja svih poslovnih promjena u toku fiskalne godine, knjigovodstvena evidencija se zakljuklase „1“, „3“ i „7“ zaključuju se tako što sesaldo se upisuje u kolonu sa manjim iznosom. Dnevnik se zakljuposljednjeg knjiženja iskazuje zbir kolona. Individualni analitizaključuju se tako što se pojedinakolonu sa manjim iznosom.

Rokovi za knjiženje poslovnih promjena i čuvanje knjigovodstvenih

Knjiženje poslovnih promjena u vezi sa utvrautomatskom obradom podataka, pa bi i ažurnosttrebala da bude na dnevnom nivou.

Poreski organ je dužan da knjigovodstvene evidencije i dokumentaciju za knjiženje ili njihovo čuvanje povjeri za to ovlaš

Završni poreski račun i individualni analitidnevnik se čuva najmanje 10 godina.

Knjigovodstvena dokumentacija (poreske prijave, poreska rješenja i dr.), godina.

Poreski organ po isteku godine sastavlja završni radaljem tekstu: završni poreski rač

Završni poreski račun se sastavlja na Obrascu „ZPRzavršnog poreskog računa jeste promet i saldo iskazani u glavnoj knjizi klase „1ostvareni u godini za koju se sačinjava završni ra


~ 118 ~

Knjiženja sprovedena u Poreskoj upravi i u glavnoj knjizi Trezora daju sliku o utvrporeskoj obavezi (PDV), naplaćenoj poreskoj obavezi, stanju nenaplaćene poreske obaveze i

anih sredstava po osnovu naplaćenih poreza koja se vode u Trezoru.nosti sprovedenih knjigovodstvenih transakcija obezbijeđena je primjenom dvojnog knjigo

vodstva. Primjera radi, dugovni promet na kontu 715 – porez na dodatu vrijednost, koji se ravodi u Poreskoj upravi, treba da odgovara potražnom prometu konta 711-4 –vrijednost, koji se vodi u glavnoj knjizi Trezora, ili, potražni promet na računu 315 obveznik, treba da odgovara dugovnom prometu na računu 715 – porez na dodatu vrijednost

anje knjigovodstvenih evidencija

Na kraju godine, poslije knjiženja svih poslovnih promjena u toku fiskalne godine, knjigovodstvena evidencija se zaključuje sa stanjem na dan 31. decembra. Rač

uju se tako što se pojedinačno sabiraju dugovna i potražna strana, a saldo se upisuje u kolonu sa manjim iznosom. Dnevnik se zaključuje tako što se ispod posljednjeg knjiženja iskazuje zbir kolona. Individualni analitički računi poreskih obveznika

pojedinačno sabira dugovna i potražna strana, a saldo se upisuje u

Rokovi za knjiženje poslovnih promjena i čuvanje knjigovodstvenih poreskih evidencija

Knjiženje poslovnih promjena u vezi sa utvrđivanjem i naplatom javnih prihodaautomatskom obradom podataka, pa bi i ažurnost knjiženja poslovnih promjenatrebala da bude na dnevnom nivou.

Poreski organ je dužan da knjigovodstvene evidencije i dokumentaciju za knjiženje o ovlašćenoj organizaciji.

un i individualni analitički računi poreskih obveznika čuvaju se trajno, a uva najmanje 10 godina.

Knjigovodstvena dokumentacija (poreske prijave, poreska rješenja i dr.), čuvaju se najmanje 10

Završni poreski račun

Poreski organ po isteku godine sastavlja završni račun javnih prihoda za prethodnu godinu (u daljem tekstu: završni poreski račun).

un se sastavlja na Obrascu „ZPR“. Dokumentaciona osnova za sastavljanje una jeste promet i saldo iskazani u glavnoj knjizi klase „1

činjava završni račun.

Knjiženja sprovedena u Poreskoj upravi i u glavnoj knjizi Trezora daju sliku o utvrđenoj ene poreske obaveze i

enih poreza koja se vode u Trezoru. Kontrola ena je primjenom dvojnog knjigo-

porez na dodatu vrijednost, koji se račun – porez na dodatu

vrijednost, koji se vodi u glavnoj knjizi Trezora, ili, potražni promet na računu 315 – poreski porez na dodatu vrijednost

Na kraju godine, poslije knjiženja svih poslovnih promjena u toku fiskalne godine, uje sa stanjem na dan 31. decembra. Računi glavne knjige

no sabiraju dugovna i potražna strana, a uje tako što se ispod

uni poreskih obveznika no sabira dugovna i potražna strana, a saldo se upisuje u

Rokovi za knjiženje poslovnih promjena i čuvanje knjigovodstvenih

ivanjem i naplatom javnih prihoda vrši se knjiženja poslovnih promjena po pravilu

Poreski organ je dužan da knjigovodstvene evidencije i dokumentaciju za knjiženje čuva uredno

uni poreskih obveznika čuvaju se trajno, a

čuvaju se najmanje 10

un javnih prihoda za prethodnu godinu (u

. Dokumentaciona osnova za sastavljanje una jeste promet i saldo iskazani u glavnoj knjizi klase „1“, „3“ i „7“

Priru

Poreski organ je dužan da završni poreski ratekuće godine za prethodnu godinu. Dajemo primjer sastavljanja osnovu podataka iz primjera knjiženja

CRNA GORA PORESKA UPRAVA

ZAVRŠNI PORESKI RAza period 1. 1. do 31. 12. _______ godine

Račun

Naziv računa

315 Poreski obveznik „M. M.“

715 Vrsta poreza – PDV 115 Uplatni račun kod Poreske

uprave UKUPNO Bitno je imati u vidu da ukupni dugovni prometračunima odgovara ukupnom potražnom prometu.

Poresko evidentiranje i izvještavanje u skladu sa MRS za

Definisanja i korišćenje poreza, naMeđunarodnim računovodstvenim standardom za javni sektor (MRStransakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prinosi).

Porezi su u smislu paragrafa 7 i 26 MRSobaveza da se plate ili mogu platiti entitetima javnog sektora, u skladu sa zakonima ili propisima, ustanovljenim za obezbjenametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni prenosioci državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu porezi. Država uvodi oporezivanje za pojedince i druge entitete u okviru svog pravnog sistovlašćenja, koji se nazivaju poreskim obveznicima.

U paragrafu 27 MRS-JS stoji: „Zakonski propisi mogu znasistema do pravnog sistema, ali imaju odrezakonima i propisima se:

(1) uspostavlja pravo države da napla

(2) utvrđuje osnovica po kojoj se porez izra

(3) ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest, procedure za izraporeskih potraživanja i obebjeđ

Polazeći od ovakve regulative koja je data u MRSstandard, koji se odnosi u dijelu na utvru našoj zakonskoj legislativi i praksi. Na osnovu zakonskih po


~ 119 ~

Poreski organ je dužan da završni poreski račun dostavi Ministarstvu finansija do 31. marta dnu godinu. Dajemo primjer sastavljanja Završnog poreskog ra

osnovu podataka iz primjera knjiženja poreza na dodatu vrijednost.

CRNA GORA Obrazac ZPR

ZAVRŠNI PORESKI RAČUN za period 1. 1. do 31. 12. _______ godine

čuna

Duguje

Potražuje

22.000,00 18.000,00

18.000,00 22.000,00Poreske 18.000,00 18.000,00

58.000,00 58.000,00Bitno je imati u vidu da ukupni dugovni promet iskazan u završnom na svim poreskim

odgovara ukupnom potražnom prometu.

Poresko evidentiranje i izvještavanje u skladu sa MRS za javni sektor

enje poreza, način evidencija i finansijskog izvještavanja propisano je unovodstvenim standardom za javni sektor (MRS-JS) 23

transakcija koje nijesu transakcije razmjene (porezi i prinosi).

grafa 7 i 26 MRS-JS definisani kao ekonomske koristi za koje postoje obaveza da se plate ili mogu platiti entitetima javnog sektora, u skladu sa zakonima ili propisima, ustanovljenim za obezbjeđivanje prihoda državi, izuzev novčanih i dnametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni prenosioci državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu porezi. Država uvodi oporezivanje za pojedince i druge entitete u okviru svog pravnog sistema pomoću svojih suverenih

enja, koji se nazivaju poreskim obveznicima.

JS stoji: „Zakonski propisi mogu značajno da se razlikuju od pravnog sistema do pravnog sistema, ali imaju određeni broj zajedničkih karakteristika. Poreskim

uspostavlja pravo države da naplaćuje porez,

uje osnovica po kojoj se porez izračunava i

ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest, procedure za izraporeskih potraživanja i obebjeđivanja plaćanja poreza“.

i od ovakve regulative koja je data u MRS-JS 23 može se konstatovati da se ovaj standard, koji se odnosi u dijelu na utvrđivanje i naplatu javnih prihoda (poreza), implementirao u našoj zakonskoj legislativi i praksi. Na osnovu zakonskih poreskih propisa u Crnoj Gori

un dostavi Ministarstvu finansija do 31. marta Završnog poreskog računa na

Obrazac ZPR

Saldo

18.000,00 + 4.000,00

22.000,00 - 4.000,00 18.000,00 00

58.000,00 00 iskazan u završnom na svim poreskim

javni sektor

in evidencija i finansijskog izvještavanja propisano je JS) 23 – Prihodi od

JS definisani kao ekonomske koristi za koje postoje obaveza da se plate ili mogu platiti entitetima javnog sektora, u skladu sa zakonima ili

čanih i drugih kazni nametnutih zbog kršenja zakona ili propisa. Neobavezni prenosioci državnim ili entitetima javnog sektora, kao što su donacije i isplata provizija, nijesu porezi. Država uvodi oporezivanje

ću svojih suverenih

ajno da se razlikuju od pravnog kih karakteristika. Poreskim

ustanovljavaju procedure za upravljanjem porezom, to jest, procedure za izračunavanje

JS 23 može se konstatovati da se ovaj ivanje i naplatu javnih prihoda (poreza), implementirao

reskih propisa u Crnoj Gori

Priru

prihvaćen je princip samooporezivanja što je u duhu navedenog MRSsamooporezivanja, dato je zakonsko ovlašobveznik netačno utvrdi poresku obavezu donese rješeneplaćanje poreza propisane su visoke novfizičko) kao i krivična odgovornost za ve

Međunarodni računovodstveni standard za javni ssistem vođenja poreskog računovodstva, pri prihodi (porezi) i potraživanja po osnovu nenaplafinansijskoj uspješnosti iskazuju se naplaiskazuju i potraživanja po osnovu nepla

Ovom prilikom fokusiraćemo se na objelodanjivanje državnih finansijskih izvještaja i napomene uz finansijske izvještaje, odnosno rauputstva koje prati MRS-JS 23.

IZVJEŠAJ O FINANSIJSKOJ USPJEŠNOSTI

Prihod od transakcija koje nijesu transakcije razmjene Prhod od oporezivanja – Prihod od poreza na dobit16 – Porez na robu i usluge17 – Porez na imovinu Prihod od prenosa – Prenos od drugih država – Pokloni, donacije, roba u naturi – Usluge u naturi

IZVJEŠAJ O FINANSIJSKOM STANJUObrtna imovina – Gotovina u banci – Potraživanja po osnovu poreza – Potraživanja po osnovu poreza na robe i usluge (napomena 5)– Potraživanja po osnovu prenosa – Potraživanja od prenosa od drugih država (napomena 7)Stalna imovina – Zemljište – Postrojenja i oprema Kratkoročne obaveze – Obaveze koje se priznaju prema sporazumu o prenosuAvansna primanja: – Porezi – Prenosi

16 Pod porezom na dobit podrazumijeva se pored 17 Porez na robu i usluge poistovjećuje se sa porezom na dodatu vrijednost (PDV)


~ 120 ~

en je princip samooporezivanja što je u duhu navedenog MRS-JS. Pored sistema samooporezivanja, dato je zakonsko ovlašćenje poreskom organu da u slučajevima kada poreski

no utvrdi poresku obavezu donese rješenje o utvrđivanju poreske obaveze. Za anje poreza propisane su visoke novčane kazne za poreske obveznike (pravno lice i

na odgovornost za veće iznose izbjegavanja neplaćanja poreza.

unovodstveni standard za javni sektor (MRS-JS 23) propisuje obračunovodstva, pri čemu se posebno objelodanjuju napla

prihodi (porezi) i potraživanja po osnovu nenaplaćenih javnih prihoda. U Izvještaju o finansijskoj uspješnosti iskazuju se naplaćeni porezi, a u Izvještaju o finansijskom stanju iskazuju i potraživanja po osnovu neplaćenih poreza.

emo se na objelodanjivanje državnih finansijskih izvještaja i napomene uz finansijske izvještaje, odnosno računovodstvene politike koje su sastavni dio

IZVJEŠAJ O FINANSIJSKOJ USPJEŠNOSTI

Tekuća Prethodna godina godina

(u 0000) (u 0000) Prihod od transakcija koje nijesu transakcije razmjene

IZVJEŠAJ O FINANSIJSKOM STANJU

Potraživanja po osnovu poreza na robe i usluge (napomena 5)

Potraživanja od prenosa od drugih država (napomena 7)

Obaveze koje se priznaju prema sporazumu o prenosu

pored poreza na dobit i porez na lične dohotke. uje se sa porezom na dodatu vrijednost (PDV).

JS. Pored sistema čajevima kada poreski

ivanju poreske obaveze. Za ane kazne za poreske obveznike (pravno lice i

anja poreza.

JS 23) propisuje obračunski emu se posebno objelodanjuju naplaćeni javni

enih javnih prihoda. U Izvještaju o eni porezi, a u Izvještaju o finansijskom stanju

emo se na objelodanjivanje državnih finansijskih izvještaja i koje su sastavni dio

Priru

Vođenje poreskog knjigovodstva u Poreskoj upravi Crne Gore koja se bavi utvrnaplatom javnih prihoda propisano je na obraprethodnom dijelu teksta. U poreskom knjigovodstvu evidentiraju se sva zaduživanja po osnovuutvrđenih javnih prihoda (poreza, doprinosa i sl.) u trenutku nastanka poslovnog dogaanalitički po vrstama javnih prihoda i po poreskim obveznicima, kao i sva plaprihoda, takođe po vrstama javnih prihoda i po obveznicima. Meizvještavanje javnih prihoda od strane Ministarstva finansija gotovinskoj osnovi, tako da se javni prihodi u Završnom rasamo u naplaćenom iznosu. Smatramo da bi bilo cjelishodno iračunu budžeta Crne Gore objelodane potraživanja po osnovu javnih prihoda (poreza, doprinosa, naknada i sl.), to jest da se dosljedno primijeni MRSizvještavanja.

10. POPIS DRŽAVNE IMOVINE, POTRPopis pokretne i nepokretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o navođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini CG“, br. 13/10).

Popis stvari u državnoj svojini vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvari u državnoj svojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju se vrši popis, radi usklađivanja stanja iz knjigovodstvenih evidencija sa stvarnim stanjem.

Vanredni popis vrši se po potrebi i u slui drugim slučajevima.

Popis državne imovine obavlja Komisija obrazovana od strane starješine organa. Aktom o obrazovanju Komisije, određuje se rok u kojem se popis iizvještaja o izvršenom popisu sa popisnim listama.

Podaci o popisu pokretnih i nepokretnih stvari unose se u popisne liste pojedinanaturalnim iskazima (bliži naziv, vrsta i opis stvari),novčanim iskazima na osnovu knjigovodstvenog stanja. Nakon fizipopisa imovine, komisija upoređstanjem iskazanim u naturalnom i vrijednosnom iznosu.

Popisne liste su knjigovodstvena dokumenta, popisne komisije.

Podaci o popisu prirodnog bogatstva, dobara u opštoj upotrebi i predmeti dokumentarne, umjetničke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojimaGora, odnosno opština, unose se u obrasce „PSu novčanim iskazima na osnovu procjene njihove vrijednosti od strane ovlašprocjenjivača.

U komisiju za popis, odnosno identifikaciju prirodnpredmeta istorijsko-dokumentarne, umjetniodređuju se stručna lica. Popisne liste se sapredsjednik, članovi komisije i lice zaduženo za stvari koje se popisuju.


~ 121 ~

oreskog knjigovodstva u Poreskoj upravi Crne Gore koja se bavi utvrnaplatom javnih prihoda propisano je na obračunskoj osnovi, kako je to i objašnjeno u prethodnom dijelu teksta. U poreskom knjigovodstvu evidentiraju se sva zaduživanja po osnovu

enih javnih prihoda (poreza, doprinosa i sl.) u trenutku nastanka poslovnog dogaki po vrstama javnih prihoda i po poreskim obveznicima, kao i sva pla

e po vrstama javnih prihoda i po obveznicima. Međutim, fizvještavanje javnih prihoda od strane Ministarstva finansija – Trezora organizovano je samo na gotovinskoj osnovi, tako da se javni prihodi u Završnom računu budžeta Crne Gore iskazuju

enom iznosu. Smatramo da bi bilo cjelishodno i transparentno da se u Završnom unu budžeta Crne Gore objelodane potraživanja po osnovu javnih prihoda (poreza,

doprinosa, naknada i sl.), to jest da se dosljedno primijeni MRS-JS 23 i u dijelu finansijkog

10. POPIS DRŽAVNE IMOVINE, POTRAŽIVANJA I OBAVEZAPopis pokretne i nepokretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o na

enja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini

vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvari u državnoj svojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju


redni popis vrši se po potrebi i u slučajevima ukidanja organa, spajanja sa drugim organom

Popis državne imovine obavlja Komisija obrazovana od strane starješine organa. Aktom o đuje se rok u kojem se popis ima obaviti i rok za dostavljanje

izvještaja o izvršenom popisu sa popisnim listama.

Podaci o popisu pokretnih i nepokretnih stvari unose se u popisne liste pojedina(bliži naziv, vrsta i opis stvari), na osnovu utvrđenog stvarnog s

anim iskazima na osnovu knjigovodstvenog stanja. Nakon fizički izvršenog naturalnog popisa imovine, komisija upoređuje stvarno stanje nađeno po popisu sa knjigovodstvenim stanjem iskazanim u naturalnom i vrijednosnom iznosu.

knjigovodstvena dokumenta, čiju vjerodostojnost potpisima potvr

Podaci o popisu prirodnog bogatstva, dobara u opštoj upotrebi i predmeti ke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima

, unose se u obrasce „PS-2 i NS-2“ na osnovu utvrđenog stvarnog stanja i anim iskazima na osnovu procjene njihove vrijednosti od strane ovlaš

U komisiju za popis, odnosno identifikaciju prirodnih bogatstava, dobra u opštoj upotrebi i dokumentarne, umjetničke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava,

na lica. Popisne liste se sačinjavju u tri istovjetna primjerka koje potpisuju ije i lice zaduženo za stvari koje se popisuju.

oreskog knjigovodstva u Poreskoj upravi Crne Gore koja se bavi utvrđivanjem i unskoj osnovi, kako je to i objašnjeno u

prethodnom dijelu teksta. U poreskom knjigovodstvu evidentiraju se sva zaduživanja po osnovu enih javnih prihoda (poreza, doprinosa i sl.) u trenutku nastanka poslovnog događaja i to

ki po vrstama javnih prihoda i po poreskim obveznicima, kao i sva plaćanja javnih e po vrstama javnih prihoda i po obveznicima. Međutim, finansijsko

Trezora organizovano je samo na unu budžeta Crne Gore iskazuju transparentno da se u Završnom

unu budžeta Crne Gore objelodane potraživanja po osnovu javnih prihoda (poreza, JS 23 i u dijelu finansijkog

AŽIVANJA I OBAVEZA Popis pokretne i nepokretne imovine u državnom vlasništvu propisano je Uredbom o načinu

enja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini („Sl. list

vrši se godišnje i vanredno. Organ koji koristi stvari u državnoj svojini dužan je da izvrši redovni godišnji popis sa stanjem na 31. decembar za godinu za koju


ajevima ukidanja organa, spajanja sa drugim organom

Popis državne imovine obavlja Komisija obrazovana od strane starješine organa. Aktom o ma obaviti i rok za dostavljanje

Podaci o popisu pokretnih i nepokretnih stvari unose se u popisne liste pojedinačno u enog stvarnog stanja i u ki izvršenog naturalnog

eno po popisu sa knjigovodstvenim

iju vjerodostojnost potpisima potvrđuju članovi

Podaci o popisu prirodnog bogatstva, dobara u opštoj upotrebi i predmeti istorijsko-ke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava kojima raspolaže Crna

đenog stvarnog stanja i anim iskazima na osnovu procjene njihove vrijednosti od strane ovlašćenog

ih bogatstava, dobra u opštoj upotrebi i ke i kulturne vrijednosti i druga imovinska prava,

injavju u tri istovjetna primjerka koje potpisuju

Priru

Nakon popisa Komisija sačinjava izvještaj o popisu na osnovu popisnih lista koje predaje starješini organa.

Izvještaj o popisu sadrži: stanje stvari, knjigovodstveno stanje, utvrviškovi), predlog za otpis pojedinih stvari koje su izgubile vrijednost, primjedbe i mišljenja zaposlenih koji rukuju pokretnim stvarima.

Starješina organa na osnovu izvještaja Komisije i priloženih popisnih lista odluprihvatanju izvještaja o izvršenom pstvarima, čija je knjigovodstvena vrijednost do 3.000

Starješina organa dostavlja knjigovodstvu organa izvještaj o izvršenom popisu sa popisnim listama i rješenje o načinu rješavanja razlika na pvrijednost do 3.000 €, radi usklađ

11. ZAVRŠNI RAČUN BUDŽETA CRNE GOREZavršni račun budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanjaprimitaka i izdataka u odnosu na plan, druge podatke predviđene zakonom. Poslovi vezani za izradu i usvajanje završnog rabudžeta Crne Gore su složeni i zahtijevaju dužu proceduru koja sepredloga i na kraju usvajanje završnog ragodine.

Završni račun budžeta Crne Gore fiskalnoj odgovornosti, na osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu finansija – Trezoru. Saglasno zakonu, Vlada do kraja juna utvrračunu budžeta države i dostavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji završnog računa budžeta dostavlja Skupštini do 15. oktobra tekudinu. Vlada do kraja septembra dostavlja Predlog zakona o završnom raZavršni račun budžeta države mora biti u skladu sa ekonomskom klasifikacijom budžeta.

Zakon propisuje osnovne podatke koje mora da sadrži završni ra

1) početno i završno stanje konsolidovanog ra

2) pregled izvršenih odstupanja u

3) izvještaj o uzetim pozajmicama;

4) izvještaj o izdacima budžetskih rezervi;

5) izvještaj o garancijama datim tokom fiskalne godine;

6) izvještaj o kapitalnim projektima;

7) izvještaj o realizaciji programskog budžeta;

8) izvještaj o državnom dugu i datim garancijama;

9) izvještaj o poreskim i neporeskim potraživanjima u skladu sa zakonom.

Ministarstvo finansija može odložiti naplatu poreskih potraživanja koja pripadaju budžetu države, odobriti plaćanje u ratama i kapitaliz


~ 122 ~

injava izvještaj o popisu na osnovu popisnih lista koje predaje

Izvještaj o popisu sadrži: stanje stvari, knjigovodstveno stanje, utvrđene razlike (manjkovi i vi), predlog za otpis pojedinih stvari koje su izgubile vrijednost, primjedbe i mišljenja

zaposlenih koji rukuju pokretnim stvarima.

Starješina organa na osnovu izvještaja Komisije i priloženih popisnih lista odluprihvatanju izvještaja o izvršenom popisu i odlučuje o načinu rješavanja razlika na pokretnim

ija je knjigovodstvena vrijednost do 3.000 €.

Starješina organa dostavlja knjigovodstvu organa izvještaj o izvršenom popisu sa popisnim inu rješavanja razlika na pokretnim stvarima, čija je knjigovodstvena

đivanja knjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem.

11. ZAVRŠNI RAČUN BUDŽETA CRNE GOREun budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanja

primitaka i izdataka u odnosu na plan, čiji je krajnji efekat ostvarenje suficita ili deficita, kao i ene zakonom. Poslovi vezani za izradu i usvajanje završnog ra

budžeta Crne Gore su složeni i zahtijevaju dužu proceduru koja se sastoji od izrade nacrta i edloga i na kraju usvajanje završnog računa od strane Skupština Crne Gore do 31. 12. teku

Crne Gore sastavlja se u skladu sa čl. 66, 67 i 68 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, na osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu

Saglasno zakonu, Vlada do kraja juna utvrđuje Predlog zakona o završnom tavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji

una budžeta dostavlja Skupštini do 15. oktobra tekuće, za prethodnu fiskalnu godinu. Vlada do kraja septembra dostavlja Predlog zakona o završnom računu budžeta Skupštini.

un budžeta države mora biti u skladu sa ekonomskom klasifikacijom budžeta.

Zakon propisuje osnovne podatke koje mora da sadrži završni račun budžeta i to:

etno i završno stanje konsolidovanog računa trezora;

2) pregled izvršenih odstupanja u odnosu na planirane iznose;

3) izvještaj o uzetim pozajmicama;

4) izvještaj o izdacima budžetskih rezervi;

5) izvještaj o garancijama datim tokom fiskalne godine;

6) izvještaj o kapitalnim projektima;

7) izvještaj o realizaciji programskog budžeta;

izvještaj o državnom dugu i datim garancijama;

9) izvještaj o poreskim i neporeskim potraživanjima u skladu sa zakonom.

Ministarstvo finansija može odložiti naplatu poreskih potraživanja koja pripadaju budžetu anje u ratama i kapitalizovati poreska i neporeska potraživanja za namjene

injava izvještaj o popisu na osnovu popisnih lista koje predaje

ene razlike (manjkovi i vi), predlog za otpis pojedinih stvari koje su izgubile vrijednost, primjedbe i mišljenja

Starješina organa na osnovu izvještaja Komisije i priloženih popisnih lista odlučuje o inu rješavanja razlika na pokretnim

Starješina organa dostavlja knjigovodstvu organa izvještaj o izvršenom popisu sa popisnim ija je knjigovodstvena

ivanja knjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem.

11. ZAVRŠNI RAČUN BUDŽETA CRNE GORE un budžeta predstavlja sliku fiskalnog poslovanja Države u pogledu ostvarivanja

iji je krajnji efekat ostvarenje suficita ili deficita, kao i ene zakonom. Poslovi vezani za izradu i usvajanje završnog računa

sastoji od izrade nacrta i una od strane Skupština Crne Gore do 31. 12. tekuće

l. 66, 67 i 68 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, na osnovu podataka iz glavne knjige koja se vodi u Ministarstvu

uje Predlog zakona o završnom tavlja ga Državnoj revizorskoj instituciji koja izvještaj o reviziji

e, za prethodnu fiskalnu go-unu budžeta Skupštini.

un budžeta države mora biti u skladu sa ekonomskom klasifikacijom budžeta.

un budžeta i to:

Ministarstvo finansija može odložiti naplatu poreskih potraživanja koja pripadaju budžetu ovati poreska i neporeska potraživanja za namjene

Priru

regionalnog razvoja, restrukturiranje privrednih subjekata, kao i za druge namjene, u skladu sa propisom koji donosi Vlada.

10) izvještaj o primicima i izdacima javnih ustanova koji nijesu ukljuračun trezora;

11) izvještaj o stanju neizmirenih obaveza koje nemaju karakter pozajmica, koje se prikazuje kao razlika stanja obaveza na poč

Sastavni dio Završnog računa budžeta Crne Gore u skladu sa revizorskoj instituciji čini i godišnji izvještajda li iznosi dati u Završnom računu budžeta odgovaraju iznosima navedenim u evidenciji i da li su kontrolisani prihodi, rashodi i imovina praviopštim standardima.

Iskazivanje suficita i deficita

Suficit i deficit budžeta predstavlja razliku izmeo budžetu i fiskalnoj odgovornosti liku primitaka i izdataka, pri čemu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere i primitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita ili em

Utvrđivanje suficita, odnosno deficita vrši se umanjenjem ukupnih primitaka i izdataka na sljedeći način:

1. Primici – (pozajmice + primljeni transferi + prihodi od prodaje imovine)

2. Izdaci – otplata glavnice u zemlji i ili emitovanjem hartija od vrijednosti

3. Suficit = 1>2

4. Deficit = 1<2

Budžetski gotovinski suficit, odnosno deficit koriguje se za iznos promjene neto obaveza iz prthodnih godina koje nemaju karakter pozajmica.


~ 123 ~

regionalnog razvoja, restrukturiranje privrednih subjekata, kao i za druge namjene, u skladu sa

10) izvještaj o primicima i izdacima javnih ustanova koji nijesu uključeni u konso

11) izvještaj o stanju neizmirenih obaveza koje nemaju karakter pozajmica, koje se prikazuje kao razlika stanja obaveza na početku i na kraju fiskalnog perioda.

una budžeta Crne Gore u skladu sa čl. 19 Zakongodišnji izvještaj Državne revizorske institucije kojičunu budžeta odgovaraju iznosima navedenim u evidenciji i da li

su kontrolisani prihodi, rashodi i imovina pravilno dokumentovani u skladu sa propisima i

Iskazivanje suficita i deficita

budžeta predstavlja razliku između primitaka i izdataka. Saglasno o budžetu i fiskalnoj odgovornosti budžetski gotovinski suficit, odnosno deficit predstavlja raz

čemu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere i primitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita ili emitovanjem hartija od vrijednosti.

ivanje suficita, odnosno deficita vrši se umanjenjem ukupnih primitaka i izdataka na

(pozajmice + primljeni transferi + prihodi od prodaje imovine)

otplata glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita ili emitovanjem hartija od vrijednosti.

Budžetski gotovinski suficit, odnosno deficit koriguje se za iznos promjene neto obaveza iz prkarakter pozajmica.

regionalnog razvoja, restrukturiranje privrednih subjekata, kao i za druge namjene, u skladu sa

čeni u konsolidovani

11) izvještaj o stanju neizmirenih obaveza koje nemaju karakter pozajmica, koje se prikazuje

Zakona o državnoj Državne revizorske institucije koji sadrži ocjenu

unu budžeta odgovaraju iznosima navedenim u evidenciji i da li lno dokumentovani u skladu sa propisima i

u primitaka i izdataka. Saglasno čl. 14 Zakona odnosno deficit predstavlja raz-

emu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere i pri-mitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga

ivanje suficita, odnosno deficita vrši se umanjenjem ukupnih primitaka i izdataka na

po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita

Budžetski gotovinski suficit, odnosno deficit koriguje se za iznos promjene neto obaveza iz pre-

Priru

Literatura:

I. Knjige i časopisi – Allen, Richard & Tommasi, Daniel, Upravljanje

http://www.sigmaweb.org/publications/39367695– Bauer, Gerd K., Komentar zakona o Državnoj– Dabović, Milan, Budžetski sistem u Crnoj

2010. – Đuranović, Jovan & Markišić

Gore, Podgorica, 2012. – Đuranović, Jovan, Časopis Instituta

Podgorica, br. 11–12/2010; br. 3– Đuranović, Jovan, Časopis

19/2012. – Leko, Vera, Metodologija budžetskog– Međunarodni računovodstveni

/ Institut sertifikovanih računovoSrpske, Knjiga I i II, Beograd, 2011.

– Međunarodni standardi za reviziju u javnomdardizaciju revizije na XIV Kongresu INTOSAIsu INTOSAI-a 1995. u Kairu.

– Paović-Jeknić, Gordana, Budž II. Zakonski propisi – Ustav Crne Gore („Sl. list Crne Gore“, br. 01/2007 i 38/2017).– Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti („Sl. list– Zakon o budžetu Crne Gore. – Zakon o imovini Crne Gore („Sl. list– Zakon o Državnoj revizorskoj

list Crne Gore“, br. 17/07, 73/10 , 40/11, 31/14 i 70/17).– Zakon o finansiranju lokalne

Crne Gore“, br. 05/08, 74/10, 01/15 i 3/2016).– Zakon o sistemu unutrašnjih

br. 73/08 i 34/2014). – Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji

Crne Gore“, br. 72/2016). – Pravilnik o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja

vanbudžetskih fondova i jedinica– Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list– Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne

utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih33/2003).

– Uputstvo o radu Državnog trezora („Sl. list


~ 124 ~

Tommasi, Daniel, Upravljanje javnim izdacima, Sigma, OECD, Phare, http://www.sigmaweb.org/publications/39367695

zakona o Državnoj revizorskoj instituciji, GTZ, Podgorica, 2007.sistem u Crnoj Gori, Uprava za kadrove Crne Gore, Podgorica,

Markišić, Omer, Budžetsko računovodstvo, Uprava

Instituta setrifikovanih računovođa – Računovodstvo i revizija, 12/2010; br. 3–4/2012; br. 5–6/2012; br. 9–10/2012; 3–4/2015.

Udruženja sudskih vještaka Crne Gore, Podgorica, br. 18

budžetskog računovodstva, Ekonomski institut, Beograd, 2004.unovodstveni standardi za javni sektor, Savez računovođa i revizora

čunovođa Crne Gore i Savez računovođa i revizorae, Knjiga I i II, Beograd, 2011.

reviziju u javnom sektoru– INTOSAI standardi, Odborna XIV Kongresu INTOSAI-a u Vašingtonu, dopunjeni

Kairu. , Gordana, Budžetsko pravo, Univerzitet Crne Gore, 2007.

Crne Gore“, br. 01/2007 i 38/2017). odgovornosti („Sl. list Crne Gore“, br. 20/2014, ..., 4/2018).

Crne Gore („Sl. list Crne Gore“, br. 21/09 i 40/2011). revizorskoj instituciji („Sl. list Crne Gore“, br. 28/04, 27/06, 78/06, „Sl.

list Crne Gore“, br. 17/07, 73/10 , 40/11, 31/14 i 70/17). lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 42/03 i 44/03, „Sl. list

Crne Gore“, br. 05/08, 74/10, 01/15 i 3/2016). finansijskih kontrola u javnom sektoru („Sl. list

klasifikaciji računa za budžet Crne Gore i budžete

pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještajafondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list Crne Gore“, br. 43/2014).

knjigovodstvu („Sl. list Crne Gore“, br. 81/2006). materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama

budžetskih i vanbudžetskih korisnika („Sl. list

trezora („Sl. list Crne Gore“, br. 53/2014).

izdacima, Sigma, OECD, Phare,

instituciji, GTZ, Podgorica, 2007. Crne Gore, Podgorica,

unovodstvo, Uprava za kadrove Crne

čunovodstvo i revizija, 4/2015.

Crne Gore, Podgorica, br. 18–

institut, Beograd, 2004. unovođa i revizora Srbije

a i revizora Republike

INTOSAI standardi, Odbor za stan-a u Vašingtonu, dopunjeni na XV Kongre-

Crne Gore“, br. 20/2014, ..., 4/2018).

Crne Gore“, br. 28/04, 27/06, 78/06, „Sl.

Crne Gore“, br. 42/03 i 44/03, „Sl. list

sektoru („Sl. list Crne Gore“,

Crne Gore i budžete opština („Sl. list

izvještaja budžeta, Crne Gore“, br. 43/2014).

grupama i metodama za korisnika („Sl. list Crne Gore“, br.

Documents

ZA BUDŽETSKO RAČUNOVODSTVO - dri.co.menik za Budžetsko računovodstvo - Jovan Đuranovic.pdf · sadrŽaj recenzija 6 1. opŠte napomene i propisi kojima se reguliŠe vo Đenje