61
Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Page 2: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Zahau Mi-uk

Thang Tin Lianih

Thuanthu tawi

(A Short Biography of Zahau Chief Thang Tin Lian)

Lal Bik

A veikhat namnak (First Edition), December 2007

A phaw hmailam zuk: Mi-uk Thang Tin LianA phaw dunglam zuk: Thang Tin Lian ih inn, Lal Bik le

~ial Dum

Copy 500CopyrightLal Bik

Page 3: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

THUHMAIHRTHUHMAIHRTHUHMAIHRTHUHMAIHRTHUHMAIHRUUUUUAIAIAIAIAI

Hi Zahau Mi-uk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawite ka ngan

hi ka tumtah cu Thang Tin Lian le a unu pawlih tu le fa pawlin

an pu, mi hminthang Mi-uk Thang Tin Lian ih thuhla theih ̀ ha

theih mawi tete theihtir ka duh ruangah a si. Cui a thuhla tete

ka timi pawl cu ka u Ral Dun ih ngan mi “ Zahau Hrin

Thuanthu “ ca-uk 1950 sungih ka lak mi lawnglawng an si ih

a kim deuh ih theih duh a si le cui ca-uk sungih siar theih a si.

Cule mizuk ( datpung ) pawlah Thang Tin Lian ih zuk le a

nupi 3 le a faate 25 ih zuk pawl ka khawm ih, ka nu Sen Kip ih

zuk tla cu khuahlan 1942 ih box camera thawi ka rak zuk mi

a si ruangah duh bangin an fiang hnai lo. Asinan telh lo hnak

cun a ̀ ha thotho tiah a si.

Cun Mi-uk Thang Tin Lian ih san laiah cun a uk mi Zahau le

Hualngo khua le ram hmuahhmuah khi Falam Subdivision

(Falam Ne) sungah an rak si na'n 1974 ih uk dan thar an tuah

hnu-in Subdivision an phiatih a aiah Township (Peng) tiin ram

an `hensal zawngah Zahau uk sung Hualngo phun, saklam

khua hrekkhat pawl cu Tedim Peng le Tonzang peng tharah

an tla. Cu mi fiang deuh seh tiah mipung (map ) pakhat ka telh

cih a si.

Hi Mi-uk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawite ca-uk suah thei

dingah a tawlrel thluhtu Rev. Thang Tin Sum hnenah le a ca i

zoh ̀ hatsak thluhtu Alfred Paro hnenah ticawk lo lungawinak

a um a si.

Lal Bik

Yangon

October 2007

Page 4: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

A Sung Um Thu PawlA Sung Um Thu PawlA Sung Um Thu PawlA Sung Um Thu PawlA Sung Um Thu Pawl Cahmai1. A Thuhla .......... ....... .......... .......... 12. Zahau Hrin Suahkehnak ......... ......... .......... 23. Zahau Pupa San Siar ..... ........ .......... .......... 34. Mirang Laitlang An Kaipek San ......... .......... 45. Thang Tin Lian ih Cathiam mi.. .......... .......... 66. Zahau Mi-uk A ~uan .... ...... ......... .......... 77. Zahau Uksung Um Miphun Pawl ......... .......... 78. Mi-uk Thang Tin Lian Sanih Zahau Uk Kauh dan 89. Zahau Uk Khua Pawl .... ..... ......... .......... 910. Mi-uk Ngah mi Siahhlawh ..... ......... .......... 1011. Thang Tin Lian Zahau Mi-uk A ~uan laiih Hmin`hatnak Ngahmi .. .......... .......... .......... 1012. Kawlram A Tlawn Thu ............ .......... .......... 1113. A Sakah Thu .......... ....... .......... .......... 1414. A Biak Mi .......... ......... ......... .......... 1415. Tlauhmun Ro-Innpi .. .......... .......... ......... 15 A. Thang Tin Lian In Innpi A Sak ......... .......... 16 B. Ro-Innpi Tulai Um dan ...... .......... ......... 1616. A Innsang .......... .......... .......... ......... 18 A. A Nupi Pawl .......... .......... ........ ......... 18 B. A Fate pawl .......... .......... ........ ......... 2017. A Fate Pawlih Hna`uan le Tlawngkai ...... ....... 2318. A Farnu Pawlih Innsang .......... .......... ........ 2619. Japan Ral A Hung Thleng .......... ......... ......... 28

20. Japan Ral Cem Hnu .......... .......... ......... 2921. Mi-uk Thang Tin Lian A Thih Thu .......... ......... 2922. Tlauhmun ih a Thlanpi .......... .......... ......... 3023. A Ro Thil .......... .......... ......... ......... 3224. Roco Thu .......... .......... .......... ......... 3325. Thang Tin Lian ih Faate Pawl ~hanso Dan ........ 34 A. Fapa pawl .......... .......... ............. ......... 34 B. Fanu pawl .......... .......... ............. ......... 3826. Mi-uk Thang Tin Lian Foundation An Din ......... 4227. Hmailam Hna`uan Ding .......... ........ ......... 4528. Cahnah Dang Bet mi Cazin (Appendices) ......... 45

Page 5: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

1 2

Zahau Mi-uk Zahau Mi-uk Zahau Mi-uk Zahau Mi-uk Zahau Mi-uk Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian ihin Lian ihin Lian ihin Lian ihin Lian ihThuanthu Thuanthu Thuanthu Thuanthu Thuanthu TTTTTaaaaawitewitewitewitewite

1. 1. 1. 1. 1. A A A A A ThuhlaThuhlaThuhlaThuhlaThuhla(a) A suahnakA suahnakA suahnakA suahnakA suahnak : Tlauhmun khua, Falam Peng.(b) A suah kumA suah kumA suah kumA suah kumA suah kum : 1895 (Thih kum May 1947)(c) A paA paA paA paA pa : Pu Van Nawl, Zahau Mi-uk (1918 a

kum 66 a ti ah a thi)(d) A nuA nuA nuA nuA nu : Pi Khuang Tin ~ial, Tlauhmun

(October 1947 a kum 92 a ti ah a thi)(e) A suahpi UnauA suahpi UnauA suahpi UnauA suahpi UnauA suahpi Unau: Thang Tin Lian cu fapa amah lawng

a si ih unu 6 le naunu 1 a nei.

A unu pawlA unu pawlA unu pawlA unu pawlA unu pawl(1) Do Cuai- A pasal: ~ial Cung Nung (Ngailan Lal)(2) Khuang Nawn - A pasal (i) Bawi Kham (Tlauhmun

veng Lal- Thih ̀ ian) (ii) Ni Sum (Cerhmun Lal Sung)(3) Ngun Tlem - A pasal : ~ial Ceu ( Rallang Lal)(4) Tin Kip - A pasal : Tin Kulh (Darteti Lal)(5) ~ial Man - A pasal : Thla Sum (Zathlir Lal)(6) ~ial Tin Men - A pasal : Khen ~hio (Khawrua Lal)

A naunuA naunuA naunuA naunuA naunu(7) ~ial Kil - A pasal: Sawn Cung Nung (Khawlung

Lal fapa) pawl tla an si.

Thang Tin Lian cu fapa neihsun a si.

2. Zahau Hrin Suahkehnak2. Zahau Hrin Suahkehnak2. Zahau Hrin Suahkehnak2. Zahau Hrin Suahkehnak2. Zahau Hrin Suahkehnak

Thang Tin Lian in a fapa Ral Dun a ruah mi cu hiti'n a si.Hlanlaiah Kalaymyo ih Shan Sawbwa (Chief) in fapa pakhatte a nei. Cui a fapa in fapa 5 a nei. An nautet laiah an pa-in athihsan ruangah an pu Sawbwa hnenah an rung um.

Cute unau 5 an hung upat hnuah an pu Shan Sawbwa in athihsan lala tikah an pu Sawbwa ih hna`uan an cuhaw ih pawlkhatah upa 3 an `ang khawmih a dang pawl khatah nauta 2cu an ̀ ang.Cutikah doawk sualawk tiang an thleng ih nauta 2in an neh ruangah upa 3 cu Natchaung le Sehaung zin zawhinRunva kua (Manipur river) an hun hrawhih Laitlang lamah antlan. An hmin cu Phu Lung (Lai in Phurh Hlum ), Hlun Khaing(Hlawn Khai) le Hlun Kyaing (Hlawn Ceu) an si. Cu leTuivang ( tui Hmunli ) khua an thlen tikah upa bik Phurh Hlumcu a cui khuaah a rung um ta ih a naule 2, Hlawn Khai leHlawn Ceu lawng an feh vivo ih Sunthla ah an um.

Cuhnuah Hlawn Khai cu Zathlir khua in Lal `uan dingah anhung put (hruai) ih nupi tla a run nei ih fapa 2 Hau Hulh le ZaHau a hring. Cule Hlawn Khai a thih tikah Hau Hulh in a pai'aiawhin Zathlir Lal a run `uan ih a nau Za Hau cu Tlauzawl(tui Tlauhmun) khua-in an Lal dingah an ra put. Culaiah cunTlauzawl ah ral a tam zet ih micak le mi ral`ha lawngin Lalhna an ̀ uan ngam ti a si. Cui sanah cun ̀ ilva lakah a cakcakih

Page 6: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

3 4

hruaitu (leader) an can vekin milai lak khalah micak le ral`halawngin hruaitu (Lal) can thei a si. Tlauzawl Lal hlun KhalThang tla in Za Hau a hua na'n a neh lo ruangah Za Hau in lole ram a co thluh ih ram sapa, inn sapa, fur hlawh, `hal hlawhtiangin Tlauzawl khua-in an pe a si. Cuisin Lal, Za Hau cu ahmin a thang deuhdeuh ih a cithlah, tuu le faa san ihsin ZahauHrin tin a thok a si.

3. Zahau Pupa San Siar3. Zahau Pupa San Siar3. Zahau Pupa San Siar3. Zahau Pupa San Siar3. Zahau Pupa San Siar

Kan pu Za Hau ( AD 1600 hrawng ) ihsin hrin kan siar a si leThang Tin Lian cu a hnuai ih kan ngan vekin san XIXIXIXIXI nak a si.San IIIII Za HauIIIIIIIIII Thla CongIIIIIIIIIIIIIII Kip KualIVIVIVIVIV Cung NungVVVVV That HrimVIVIVIVIVI Khaw Kim ThangVIIVIIVIIVIIVII Khuang CeuVIIIVIIIVIIIVIIIVIII Thang BurIXIXIXIXIX Thla CeuXXXXX Van NawlXIXIXIXIXI Thang Tin Lian ti'n an si.

4. Mirang Laitlang 4. Mirang Laitlang 4. Mirang Laitlang 4. Mirang Laitlang 4. Mirang Laitlang An Kai Pek SanAn Kai Pek SanAn Kai Pek SanAn Kai Pek SanAn Kai Pek San

Mirang ih 1890 kum hrawng Falam peng an lak laiah ZahauLal cu Thla Ceu a si. Cu laiah amah cu a tar thlangih a fapaupa bik Van Nawl (Thang Tin Lian ih pa ) ih ho in a nau le DoKhuai, Than Zam (Rev. Thang Tin Sum ih pu), Za Kap (HramMang ih pu, USA) pawl thawn Fanai, Khuangli, Suncung,Pautu (Tlangpi ) Senam (Kamhau uk), Farrawn khua pawl ansiim ih ral an hran lai fang a si. Mirang acozah thlen in hitiraldoawk rero an baang.

Zahau Lal, Thla Ceu a thih veten a fapa upa bik Van Nawl ina ro a co ih Zahau Lal a cang. A rei hlanah acozah in India-Burma ramri `henawknak (Boundary Demarcation) an tuahtikah Zahau pu le pa san ih ral neh mi, culole khua toh mi pawlZahau uksung ihsin an lon ih India ram ih an cantir mi khuapawl a hnuai lam vek a si:

(1) Tlangsat, Thado le Phaipi (Manipur) ih khua hrekkhatpawl khi Manipur State, India ah an pek sak.

(2) Ngur, Mualbawk le Leisen khua pawl tla Lushai HillsDistrict (Mizoram), India ah an pek sak a si.

Hitiih Zahau uksung ihsin Mirang acozahin khua tampi anlon sakih ~iaural Lusei ram (tui Mizoram, India) ah an pek sak

Page 7: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

5 6

ruangah Mi-uk Van Nawl in lon man (compensation) ah sia40 a ngah thung a si.

Cui hnuah Mirang acozah ih Laitlang sung, Falam, Tiddim,Haka tiin Peng (Subdivision) ramri `henak an tuah lala tikahral nehih, culole khua tohih Zahau uk a rak si mi khua pawl anlon ih uk dangih an pek sak mi pawl cu:

(1) Kamhau khua pawl Zahau kut hnuai hmuahhmuah khiTiddim Subdivision pengah an pek sak.

(2) Suncung, Pautu (Tlangpi) le Lungler khua hrekkhat pawlkhi Haka pengah an pek sak.

(3) Sialsih le a dang Ngawn khua 7 khi Lumbang ukah anpek sak.

(4) Tili , ~iadai le Tlangkhan khua pawl khi Laizo uk ah anpek sak.

Hitiih Mirang acozah ih Zahau uk khua pawl an lon ih Pengdang an pek sak tikah Van Nawl in lon man zianghman a ngahlo. Asinan Khuangli uksung (an khaw toh mi) Lianduh leSimzawl khaw 2 khi Zahau uk ah an pek a si.

5. 5. 5. 5. 5. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian Ih Ca in Lian Ih Ca in Lian Ih Ca in Lian Ih Ca in Lian Ih Ca Thiam MiThiam MiThiam MiThiam MiThiam Mi

Thang Tin Lian cu 1906 ihsin Falam ah Kawl Tlawng a kai ih1914 ah Kawlca phun 7 a ong. Kawlram hmuahhmuah sungaha pathumnak (3rd) a ngahih Kawlmi si lo cuvek cathiam an harzet tiah Asst Inspector of Schools U Po Kyaw in a sim.Cuihlahah Falam Peng uktu Vuanthok Bawi Mr.W.Street intla tlawng sungah a thu suhmi pakhat (intelligence quiz ) ThangTin Lian lawngih a sim thei ruangah India Rupee Coin (MirangSiangphahrang Edward VIII) fangkhat a `hen dah. Culai ahtangka fang 1 in ar 2 culole arti pum 100 a lei thei a si. Atlawngkai lai a rualpi pawlah a hnakin kum 6 lai upa, Fahlam(Tashon) Council Con Bik ih fapa Van Hnuai Lian tla a tel.

Thang Tin Lian cu Kawl ca phun (7) `ha zetin a ong naanMirang ca le Lai ca ti pawl a zir pehzom nawn lo, a pa ih Mi-uk hna`uan a bawm. Asinan, Falam ih Kawl tlawng a kai laiahprivate in Mirang ca a zirh phah ruangah phun 4 ong tlukin athiam thei a si. Mirang ca a thiam ruangah Lai ca tla cu hmankhop in a thiam. Keimah a fapa Lal Bik hnen tla ah vei (7) roriLai ca in i kuat dah mi tutiang ka hnenah ka re lai. Cui sungahvei (2) cu amai kut ngan ten a ngan ih vei (3) cu a neih miportable type writer in a cuk. Vei (2) lawng a fapa Sum Manga ngan ter a si. Amai kut ngan ih a ngan mi ca pakhat photocopykhi faa le pawl tuu le pawlih hmuh dingah Annexure No. 5 ahka telh a si.

Page 8: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

7 8

6. Zahau Mi-uk 6. Zahau Mi-uk 6. Zahau Mi-uk 6. Zahau Mi-uk 6. Zahau Mi-uk A ~uanA ~uanA ~uanA ~uanA ~uan

A pa Van Nawl November 1918 ih a thih vete'n Mirang acozahLaitlang Zipeng Bawi (Superintendent of Chin Hills District)Mr. W. Street in kan Zahau hrin roco dan thlun in, Thang TinLian cu a pai' aiah Zahau Mi-uk (Chief of Zahau and HualngoTribes) a ̀ uantir (permitted).Culaiah Thang Tin Lian cu a kum23 a ti ih hlanpi ihsin a pa Van Nawl ih Lal hna`uan a bawmrero zo a si. Mi ruangrai `ha a si ih pi 5 le zung 10 a sang.

Hlan laiih Hualngo phun pawl Zahau uk sung an thlennak cuLusei ram Riangthlei khua ihsin Tangsat lam, Thado lamah antlan ih cuisin an tlan lala ih a tam sawn upa pawl cu Zahau Lal,Khuangceu (Rallang khua) kut hnuaiah an ra lut a si.

7. Zahau Uksung Um Miphun Pawl7. Zahau Uksung Um Miphun Pawl7. Zahau Uksung Um Miphun Pawl7. Zahau Uksung Um Miphun Pawl7. Zahau Uksung Um Miphun Pawl

A hmin cun Zahau uk, Zahau ram ti asinan Zahau hrin miphunlawng um lo in Hualngo phun khua tampi an um ih Paihtephun tla an um a si, Hualngo pawl cu Lusei (tui Mizo) thawnan ̀ ong a bangaw hleiah khuahlan laiah cun Mar phun bangindung lamah sam an tom. Paihte tla dunglamah sam a tom ve.Zahau pawl cu Pawi phun bangin hmai lamah sam an tom.

8. Mi-uk 8. Mi-uk 8. Mi-uk 8. Mi-uk 8. Mi-uk Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian Sanih Zahau Uk Kauhin Lian Sanih Zahau Uk Kauhin Lian Sanih Zahau Uk Kauhin Lian Sanih Zahau Uk Kauhin Lian Sanih Zahau Uk Kauh Dan Dan Dan Dan Dan

Zahau uk cu a tum a sen ah ei-um rah (gourd) vekin a sawlzuarzi ih ramsungah khua 82 an um ih Falam peng (FalamSubdivision) sungah an si thluh.

Ramri tiin, a saklam (North) ah Tonzang (Kamhau) Uk a si.Nisuahlam (East) ah Kamhau (Tonzang) Uk `hiam`hiam(Tedim peng), cuisin a thlangah Sukte (Saizang) Uk (Tedimpeng), cuisin Lumbang Uk le Khuangli Uk (Falam peng) ansi. Cule thlanglam (South) ah Laizo Uk (Falam peng) a si. Nitlaklam (West) ah Haka peng sung Mi-uk pawl ram an si.Cuisin a sakah ~iauva (Tyao River) in a dang ih ~iaural(Khawthlang) Lushai Hills District (tui Mizoram) India an si.

Falam Peng sung um Mi-uk 5 pawlih ram hmuahhmuah lakahZahau Uk hi Area a kau bik a si ih tlunah khua khal a tam bika si.

Page 9: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

9 10

9. Zahau Uk Khua Pawl9. Zahau Uk Khua Pawl9. Zahau Uk Khua Pawl9. Zahau Uk Khua Pawl9. Zahau Uk Khua Pawl

An zate'n khua 82 an ti ih an hmin cu an umnak sangaw vekina hnuailamah kan ngan:(1) Khengkang (2) Khawrua (3) Zathlir (4) Cerhmun(5) Tlauhmun (6) Khuanglung (7) Zawlte (8) Fartlang(9) Fartlang khawthar (10) Tlangzawl (11) Bualhrei(12) Bualte (13) Tibual (14) Sa`awm (15) Vomhalkhum(16) Hmawngkawn (17) Doihkhel (18) Khawpisip(19) Siallam (20)Sa-ek (21)Surbung (22) Thingcang(23) Phunte (24) Khawthlir (25) Rihkhawdar (26) Bomba(27) Khawlung (28) Dihai (Zahau) (29) Bungzung (30) Uisi(31) Darteti (32) Haimual ( Zahau ) (33) Haiheng(34) Hnahthial (35)Thipcang (36) Zongte (37)Ngailan(38) Singai (39) Tlangkawi (40) Selawn (41)Leilet(42) Airebual (43) Ngalti (44) Cawmpi (45) Khiangrawn(46) Lo`harawn (47) Lawitlang (48)Tilum (49) Lumte (Zahau)(50) Auhmun (51) Laizawl (52)Palte (53)Vangva(54) Conghoih (55) Ticirh (56) Hmunluah (57) Cawhte(58) Tidil (59) Vutbuak (60) Cauleng (61) Kawilam(62) Haimual (Hualngo ) (63) Lianhna (64) Khawzimpi(65) Khawzimte (66) Darkhai (67) Dapzar (68)Bukphir(69) Ngente (70) Thinglei (71) Dampi (72) Vaikhawhmun(73) Bapi (74) Rallang (75) Lianduh (76) Khaute(77) Bualzawl (78) Khawsum (79) Simzawl (80) Lunkhua(81) Khiangzang le (82) Seipi tla an si.

10. Mi-uk Ngahmi Siahhlawh10. Mi-uk Ngahmi Siahhlawh10. Mi-uk Ngahmi Siahhlawh10. Mi-uk Ngahmi Siahhlawh10. Mi-uk Ngahmi Siahhlawh

Zahau Mi-uk hnen, a uk sung pawlin kumtin siahhlawh (tax)pek a `ul mi tampi pawl lakah cun a thupi bik cu rawlsiah(grain dues) timi khi inn khatin rel 1 in rel 3 tiang (khua lekhua a dang) a si. Cui tlunah acozah ih ngunkhuai (house tax)an lakmi parah khon man (commission)10 percent a ngah. CunTlauhmun khuami pawl hnen ihsin khaw-lal a `uan manahsiahrawl aiah ram sapa le inn sapa (flesh dues) pawl le lohlawh(field labour contribution) kumtin a ngah a si.

11. 11. 11. 11. 11. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian Zahau Mi-uk in Lian Zahau Mi-uk in Lian Zahau Mi-uk in Lian Zahau Mi-uk in Lian Zahau Mi-uk A ~uan LaiihA ~uan LaiihA ~uan LaiihA ~uan LaiihA ~uan Laiih Hmin`hatnak Hmin`hatnak Hmin`hatnak Hmin`hatnak Hmin`hatnak A NgA NgA NgA NgA Ngah Miah Miah Miah Miah Mi

Thang Tin Lian cu Mi-uk fim zet pakhat a si vekin a hna`uan`hat man a hnuailam vekin acozah in an pe:

(1) Certificate of Good Services by Superintendent of Chin Hills, July 1919(2) Double- barrel Gun and Certificate of Good Services by Governor of Burma, January 1930(3) His Majesty’s Silver Jubilee Medal by H.M. The King, 1930(4) ATM ( Ahmuhdankaung Tazeikya Min ) Gold Medal by Viceroy and Governor General of India, June 1935 tla an si.

Page 10: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

11 12

12. Ka12. Ka12. Ka12. Ka12. Kawlram wlram wlram wlram wlram A A A A A TlaTlaTlaTlaTlawn wn wn wn wn ThuThuThuThuThu

Thang Tin Lian a nun sungah vei 9 rori Laitlang Tlauhmunihsin Kawlram Rangon, Mandalay le Mawlaik tiang a tlawngdah a si.

A hmaisa bik a vA hmaisa bik a vA hmaisa bik a vA hmaisa bik a vA hmaisa bik a vei 1 nak:ei 1 nak:ei 1 nak:ei 1 nak:ei 1 nak: A vei khatnak cu World War Ilaifang (1914 -18) sung 1914 cemlam hrawngah a si ih ThangTin Lian a kum 19 lawng a si lai. Rangoon Zoo (ramsa zuatnakhmun) hrangah Lai sia 2 kuat ding a um tikah Tlaisun Mi-ukVan Hmung ih sia thlah zawngah tel ve dingin Rangoon hmuhduhah Zipeng a dil ih, thluntu dang 3 thawn Rangoon a thlengdah a si.

Culai ih khual tlawn dan cu motor zin a um lo ruangah Kalewatiang peng 100 hrawng ke in an feh a `ul. Cuisin Monywatiang tangphawlawng (steamer) in a si ih Monywa ihsinAmarapura (Mandalay) pal phah in Rangoon tiang tlangleng(train) in feh a si.

A vA vA vA vA vei 2 nak:ei 2 nak:ei 2 nak:ei 2 nak:ei 2 nak: A vei hnihnak Rangoon a feh cu a pa Mi-uk VanNawl ih hna`uan ̀ hat man ATM taseik ngah mi vung lak dingaha pa a tar zo ruangah a pa aiah 1918 October ah a feh lala.Cui `um khal ATM taseik a ngah ve tu Tlaisun Mi-uk VanHmung thawn an feh tlang.

A vA vA vA vA vei 3 nak: ei 3 nak: ei 3 nak: ei 3 nak: ei 3 nak: A vei thumnak khal a dung kum 2 lai ih sai a kahmi ih ho a fate, pi(measurement) a tling lo tin Tlaisun Mi-ukVan Hmung in a zuar ruangah acozah in an cawh ih an lon sakmi thu lupu (appeal) dingin May 1931 ah Rangoon ah a feh.Cui a luput mi a neh ih saiho pawl an pe-sal,a ngahsal a si.

A vA vA vA vA vei 4 nak: ei 4 nak: ei 4 nak: ei 4 nak: ei 4 nak: A vei linak cu Mirang Siangpahrang fapa Princeof Wales va tong dingah Laitlang Mi-uk dang tampi LumbangMi-uk Hlur Hmung, Tlaisun Mi-uk Van Hmung , KamhauMi-uk Hau Cin Khup le Hakha Peng Mi-uk pawl thawn anthluntu siarin milai 57 Mandalay ah January 1922 ah an feh.Cui `um an tlun zawngah Thang Tin Lian cu Tlauhmun ainnpi saknak dingah canphio le thir kim te'n a lei ih a hun phurphah a si.

A vA vA vA vA vei 5 nak: ei 5 nak: ei 5 nak: ei 5 nak: ei 5 nak: A vei nganak khal Laitlang Zipeng ih Lusei ramvai pawl inn zuar a thlah thu-ah Rangoon Mangki(Commissioner) hnen luput (appeal) tuah dingah June 1935Mawlaik (Upper Chindwin) a feh ih Mangki a va tong. A luputmi a neh a si.

A vA vA vA vA vei 6 nak:ei 6 nak:ei 6 nak:ei 6 nak:ei 6 nak: A vei ruknak cu a hna`uan `hat ruangah ATMtaseik an pek mi lak dingah 1935 July ah Mandalay a feh lala.Cui `umah a fapa Lal Bik cu Sagaing A V. High School ahphun 8 a zir thok a si ih a hnenah zan khat a riak hnuahMandalay ah tlangleng in an feh tlang a si.

Page 11: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

13 14

A vA vA vA vA vei 7 nak: ei 7 nak: ei 7 nak: ei 7 nak: ei 7 nak: A vei sarihnak khal Mangki in Mi-uk le khawbawi (Lal) pawlih ngah ringring mi rawlsiah le sapa pawl a`hum ruangah Governor hnen luput (appeal) ding in 1937 July–August ah amai hrang le Zahau khua Lal pawl aiawhinRangoon a feh a si. Hi a luput thu lehhnu relsal dingin an retsak a si.

A vei 8 nakA vei 8 nakA vei 8 nakA vei 8 nakA vei 8 nak: Hi ̀ um cu a fapa Sum Mang le Thang Tsem in anthlun ih Director of Frontier Areas Administration Mr. H. N.C. Stevenson hnenah a lungkim lo mi thu pahnih luput (appeal)dingin October 1946 ah Rangoon a feh lala a si. Thu pakhatcu Zahau Mi-uk le Khaw Lal pawlih kumtin ngah mi siahrawlle ngunkhuai commission Laitlang Zipeng in a `hum sak milungkim lo thu a si ih, a dang thu pakhat cu Mi-uk Thang TinLian khi Japan ral laiah Japan ral pawl na ̀ annak tiin cawhnakahLaitlang Zipeng in Sep 1946 order in Hualngo miphun khuahmuahhmuah (khua 40 lenglo) Zahau uk ihsin a lon sak milungkim lo thu ah a si. Hi thu a pahnih ten leh hnuih rel lehdingin Stevenson in a ret sak a si.

Aneta bik a vei 9 nakAneta bik a vei 9 nakAneta bik a vei 9 nakAneta bik a vei 9 nakAneta bik a vei 9 nak : Hi `um khal Rangoon tiang `um 4 athleng ti asinan cui zawngah a fapa ~ial Dum, Za Hre (Za HreLian) le Thang Tsem pawlin an thlun ih Maymyo (Pyin OoLwin) April 1947 ah a feh hmaisa a si. Cutawkah FrontierAreas Enquiry Commission hmaiah , Kawlram Independencengah tikah Laitlang ukawk dan rel ding tettekhaan (witness)

ih sim duh ah pum naa rero cing na'n a lungkim zetin a simngah hnu lawngah a fapa Za Hre in a thlun ih Rangoon sizungpi(RGH) ih a nat hmuh aw dingin Rangoon ah a lan. Cule Sibawipawlin a pum cancer an rai na'n a dam thei lo ih a fapa SumMang le Za Hre hmaiah May ni 10 ni ah in thih san a si.

13. 13. 13. 13. 13. A Sakah A Sakah A Sakah A Sakah A Sakah ThuThuThuThuThu

Thang Tin Lian cu sakap thei zet (moksoe) a si ih Tlauhmun ainnpi hmai – pharah ramsa lu a khatin a tar. Sahrang a kah mipawl cu:

(1) Sai pakhat(2) Sele pakhat(3) Pawpi pahnih (khawpi ih kah mi aih)(4) Tlavang pahra(5) Savom pahra (6) Ngalhriang hleihnih(7) Sa men men (sakhi, zukneng, zatum tivek pawl) siar

cawk lo a kap a si.

14. 14. 14. 14. 14. A Biak MiA Biak MiA Biak MiA Biak MiA Biak Mi

Thang Tin Lian cu a pu le a pa ih biak danin `ilva (sia, vok,kel) in raithawi le Khawzing Pathian bia a si. Tulai Pathian bia(Khristian) vek cu a si lo. Asinan, pu le pa ihsin hmuh thei lothlarau phunphun (spirits) ti mi khal a zumtu an si vekin cuithlarau umnak an ti mi tlang le ram vek pawl tla harhdamnakle rawl pa`hatnak dilin ̀ ilva thawn rai a thawi a si.

Page 12: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

15 16

15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi

Tlauhmun khua

Tlauhmun Ro innpi (Thang Tin Lian ih inn)

A. A. A. A. A. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian In Inn in Lian In Inn in Lian In Inn in Lian In Inn in Lian In Inn Thar Thar Thar Thar Thar A SakA SakA SakA SakA Sak

Thang Tin Lian cu a pai’ roh mi di innah a um lawk na’n 1922kumah a hmuan thlang hmun `ha deuh ah rangva innpi thuahhnih in a sak. Pi 26 (veranda thawn) a kau ih pi 66 a sau a si.Cule Tlunta ah cun zung khan (office) pakhat, Ihnak khanpahnih, Rothil pawl retnak store khan pakhat le Rawl einakkhan pakhat a tuah ih hnuaita ah an khua mi pawlih Lai innvekin innsung innleng ti’n khan hnih lawngin a tuah. Hi ainnpi saknak thing hmuahhmuah cu Tlauhmun ram tupi sungihHual thing an si ih diphun tlunkhuh lawng te 1922 ih amahThang Tin Lian Mandalay a tlawn laiih a hun phurh mi canphio(Iron roofing sheets) a hmang.

B. Ro-Innpi B. Ro-Innpi B. Ro-Innpi B. Ro-Innpi B. Ro-Innpi TTTTTulai Um Danulai Um Danulai Um Danulai Um Danulai Um Dan

(i) Innpi(i) Innpi(i) Innpi(i) Innpi(i) Innpi `huam a zaten 52 a si ih, Tlauhmun ramih farthingfim an si na'n kum 85 an rei thlang ruangah leilung sung ̀ huam-ke a zaten an rop thluh ih malte pil an um hnuaihni ruangahzial level tla a remaw nawn lo. Cu hrangah khaisangsal ih,concrete post footing thar thawn rem thluh an ̀ ul. Asinan pharle a dang thing pawl cu an `ha lai ih zinengek (earth oil) hnihcun reipi an daih thei lai hrih ding. Diphun canhpio khal sihniha ̀ ul ding.

Page 13: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

17 18

(ii) (ii) (ii) (ii) (ii) VVVVVerandaerandaerandaerandaeranda ih zial, cum (purlins) le kailawn pahnih cu umpuin an virh (ei) nasa ruangah hual thing tharin thleng an ̀ ul dinga si.

(iii) Rawlsuan inn(iii) Rawlsuan inn(iii) Rawlsuan inn(iii) Rawlsuan inn(iii) Rawlsuan inn cu pi 25 pi 11 a si ih innpi thawn pi 20sau covered way ih peh in sak mi a si ih a `ha lai ti ding a si.A concrete zial lawng te a siat deuh ih a thar ih tuahsal a `ulding.

(iv) Zauthlam(iv) Zauthlam(iv) Zauthlam(iv) Zauthlam(iv) Zauthlam cu zaute kap ih pi 15 pi 10 sak mi a si ih, thlipiin a tulsawn ruangah a thing rop pawl thlengin a canphio hlunthawn saksal ding a si.

(v) Zaute(v) Zaute(v) Zaute(v) Zaute(v) Zaute khi pi 65 sau, pi 16 kau a si ih 1923 ah Laizo ukLenhai ram Phauva thlai ih tlor thing thawi don mi a si. Kum arei tuk thlang ih an rop hlo thluh ruangah a ̀ huam pawl thawna thar ih donsal ding a si.

(vi) Hauhruang(vi) Hauhruang(vi) Hauhruang(vi) Hauhruang(vi) Hauhruang cu Ro-Innpi hmun kimvel ih pi 610 kau ihkulh a si . A thing khal Lenhai tlor thing in pi 6 sang a si ih anrop hlo thluh ve ruangah a thar ih kulhsal thluh ̀ ul a si.

(vii) (vii) (vii) (vii) (vii) VVVVVok-inn / Ek-innok-inn / Ek-innok-inn / Ek-innok-inn / Ek-innok-inn / Ek-inn : Rawlsuan inn ihsin pi 100 hrawnghla in sak mi a si ih a canphio khuh le ekthawh tonak khaan(seats) pahnih ih thing phar pawl tla hman an theih lai a si.Asinan hlanlai kan khawsung danin innhnuai ih vok vulh kel

a si vekin vok-hruang an kulh mi cu a taang nawn loih tulai ahvok zuat `ul nawn lo hman sehla tuahsal a `ha ko ding.

(viii) (viii) (viii) (viii) (viii) TTTTTikuangikuangikuangikuangikuang : Rawlsuan inn ihsin pi 30 hla ah khawsungtitler ih laak mi tidai khawlnakah lam khat lai sau thingpumtumpi ih salh mi tikuang an rak hmang a si. Cu mi cu a zautethawn an rop hlo thluh ih tuahsal `ul ding an si.

16. 16. 16. 16. 16. A InnsangA InnsangA InnsangA InnsangA Innsang

(A) (A) (A) (A) (A) A Nupi PA Nupi PA Nupi PA Nupi PA Nupi Paaaaawlwlwlwlwl

Thang Tin Lian cu nupi pakhat hnu pakhat a `hi ih hmaisa –neta ̀ hit tiin a hnuai lam vekin an si.

(1) Run Sung (Tlauhmun) - (Mak ̀ hen )(2) Sen Kip (Rallang) - (1899 – 1947)(3) Men Zing (Khawrua) - (1899 – 1980)(4) Hniar Cuai (Tlauhmun) - (1899 – 1967)

Laimi cu (Thang Tin Lian ih pu hrekkhat telin) nupi pakhathnakih tam an neih le nuhma lawng khi innah an umpi ih annupi dang (nusun ) pawl cu inn dang ciarah an umtir kel a si.Asinan anih Thang Tin Lian ih mangbangza a tuah mi cu anupi hmaisa bik Run Sung a mak hnuah a leh hnu a nupi

Page 14: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

19 20

pathum cu inn khatah hmun khatih a umpi lawng si loin akhaan tumpi (Large bedroom) pakhat sung a kel pakhat(corner) ciarah, mah ihkhun cio ah, Thang Tin Lian thawn anpali in an it a si. Cutin nu-ngai, nu-sun ti um lo, bangrep (equalstatus) in a umpi hai a si. Cui tlunah tappi le innsang hna`uanle lo feh khalah bangrep ten thla tin thlengaw in a ̀ uantir a si.Asinan khua raithawi tik le a dang ̀ ulnak a um tikah raithiantuah nu-ngai tiin Thang Tin Lian in a nui' naunu ih fanu (firstcousin) a si mi a nupi Hniar Cuai lawng a hmang. Cuvekin athih tik khalah Hniar Cuai ih fapa ~ial Dum khi a aiawh ZahauMi-uk ̀ uan dingah a tuak cia a si.

L to R: A fanu Khuang Thluai, a nupi Sen Kip

(B) (B) (B) (B) (B) A FA FA FA FA Faate Paate Paate Paate Paate Paaaaawlwlwlwlwl

Thang Tin Lian cu a thih zawngah fapa 11 le fanu 14 an rungtang a si.

(I) Nupi Run Sung Run Sung Run Sung Run Sung Run Sung hrin mi:(1) Fanu Kai Sin (1913-1990) lawng a si.

(II) Sen Kip Sen Kip Sen Kip Sen Kip Sen Kip ih hrin mi:(1) Lal Bik (suak 2 / 1920)(2) Thang Tsem (1923 – 1978)(3) Khuang Thluai (8 / 1925)(4) Sai Bil ~ial (1929 – 1977)(5) Tin Par (1932 – 2007)(6) Mang Bur (1934 – 2001)(7) Tlem Kyin (3 / 1937)(8) Kei Luai (10 / 1940) - Zaten fapa 4 le fanu 4 an si.

( III ) Men Zing Men Zing Men Zing Men Zing Men Zing ih hrin mi :(1) Ral Dun (1919 – 1980)(2) Sum Mang (11 / 1920)(3) Za Hre Lian (1923 –1997)(4) ~ha Hlei Sung (2 / 1925)(5) Thang Tin Tlem (1927 – 2007)(6) Kei Man (1929 – 1970)(7) Ral Lian Sum (2 / 1931)

Page 15: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

21 22

(8) Sai Ling Thang (11 / 1932)(9) San Lwai ( Thla Khar ) (1 / 1935)(10) Ngun Kip ( 11 / 1943 ) – Zaten fapa 7 le fanu 3 an si.

( IV ) Hniar Cuai Hniar Cuai Hniar Cuai Hniar Cuai Hniar Cuai ih hrin mi :(1) ~ial Dum (1022 – 2007)(2) Fung Thluai (4 / 1929)(3) Mang Tin Zing (4 / 1931)(4) Hlawn Kip Thluai (4 / 1936)(5) Cer Cin (1938 –1997)(6) Ni Dong (8 / 1943) – Zaten fapa 1 le fanu 5 an si.

Ground:Ground:Ground:Ground:Ground: L to R: Ni Dong, Cer Cin,Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Hniar Cuai,Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: L to R: Hlawn Kip Thluai, ~ial Dum, Fung Thluai.

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: L to R: Kai Sin, Tin Par, Thang Tin Tlem, Fung Thluai,Khuang Thluai, ~ha Hlei Sung

Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: L to R: Tlem Cin, Lal Bik, Thang Cem, Kei Luai, ~ial Dum, Sum Mang, Mang Bur, Mang Tin Zing,

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Men Zing. Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: Lal Bik, Sum Mang, ~ial Dum, Ral Dun

Page 16: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

23 24

17. 17. 17. 17. 17. A FA FA FA FA Fate Pate Pate Pate Pate Paaaaawlih Hna`uan le wlih Hna`uan le wlih Hna`uan le wlih Hna`uan le wlih Hna`uan le TlaTlaTlaTlaTlawngkaiwngkaiwngkaiwngkaiwngkai

Lal Bik, Ral Lian Sum, Sai Ling Thang, San Lwai, Kei Luai, Ngun Kip

Mi-uk Thang Tin Lian a thih zawngah a fa le pawl anhna`uannak le an tlawngkai thu cu a hnuai lam vekin a si.

(1) Fapa upa bik Ral DunRal DunRal DunRal DunRal Dun cu Insein Veterinary College ih onga si ih Falam peng sung ~ilva zohtu sibawite ( VeterinaryAssistant ) a ̀ uan rero zo.

(2) Lal BikLal BikLal BikLal BikLal Bik cu Guindy Engineering College, University ofMadras ah a ong ih Frontier Areas Administration Public WorksDepartment ah Assistant Engineer ( Lam Vuanthok ) Maymyoah a `uan zo.

(3) Sum MangSum MangSum MangSum MangSum Mang cu University College, Rangoon ah B A. FinalYear a kai lai fang a si.

(4) ~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum cu a pa aiawhtu a si vekin Mi-uk hna`uan a paThang Tin Lian bawm rero tu a si. Japan ral a rat tikah MandalayIntermediate College ah I.A a zir lai a si.

(5) Za HreZa HreZa HreZa HreZa Hre (lehhnu Za Hre Lian Za Hre Lian Za Hre Lian Za Hre Lian Za Hre Lian) cu Lieutenant, Burma Armyin a suak ih, Frontier Areas Administration ih Assist –Superintendent (Vuanthok) `uan dingin a hngak lai fang a si.Japan ral a rat tikah Mandalay Intermediate College ah I. Sc azir lai a si.

Lal Bik, Klem Kyin, Ral Lian Sum

Page 17: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

25 26

Za Hre Lian

(6) Thang Thang Thang Thang Thang TsemTsemTsemTsemTsem cu Frontier Areas Administration, InformationDept. ah Public Relations Officer, Falam ah a ̀ uan a si. Japanral a rat tikah Falam Mirang tlawngah phun kua a zir lai a si.

(7) A fapa dang pawl cu an no lai ih Tlau Laitlawng le FalamMirang tlawng ih cazir rero lai an si. Nautabik Kei LuaiKei LuaiKei LuaiKei LuaiKei Luai tla cua kum ruk `ha te lawng a si lai.

(8) A fanu upa deuh pakua pawl cu Tlauhmun ah Laitlawng(Phun 4 tlawng) a um ko na’n an zaten ca zir lo, tlawngkai lolawnglawng an si. Ziangahtile Thang Tin Lian cun nunau ihcathiam a ̀ ul lo, pasal an nei ding a si si, a ti ih zohman ca zira sen lo ih tlawngkai cathiam an um lo. Amah a rung thih hnulawngah a fanu nauta deuh pawl Hlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip Thluai, KlemKlemKlemKlemKlemKyinKyinKyinKyinKyin, Cer CinCer CinCer CinCer CinCer Cin. Ni DongNi DongNi DongNi DongNi Dong le Ngun KipNgun KipNgun KipNgun KipNgun Kip pawl khi an u le cio intlawng an kaitir ih B. A awng tiang in ca an thiam thluh a si.

18. 18. 18. 18. 18. A FA FA FA FA Farnu Parnu Parnu Parnu Parnu Paaaaawl Ih Innsangwl Ih Innsangwl Ih Innsangwl Ih Innsangwl Ih Innsang

Thang Tin Lian ih farnu pawlih pasal le fa le pawl cu a hnuailamvekin an si:-

(1) Farnu upa bik Do CuaiDo CuaiDo CuaiDo CuaiDo Cuai in a pasal ~ial Cung thawi hrin mifaate:

(i) Ni ~ial(ii) Mang Ling(iii) Sen Cuai le(iv) Sa Tin Men, an zaten fapa 1 le fanu 3 an nei.

(2) Khuang NawnKhuang NawnKhuang NawnKhuang NawnKhuang Nawn in a pasal hmaisa Bawi Kham thawi hrinmi faate:

(i) ~ha Hlei Thluai (Nu Kawk) le(ii) Bual Pum, fanu 2 lawng an nei ih, a pasal neta NiSum thawn Kei Men fanu 1 lawng an nei. An zatenfanu 3 an si.

(3) Ngun TlemNgun TlemNgun TlemNgun TlemNgun Tlem in a pasal ~ial Ceu thawi hrin mi faate:(i) Mang Tin Tlem(ii) Lal Tin Khup(iii) Ngun Cia(iv) Par Sung le(v) Sa Tin Cuai, fapa 1 le fanu 4 an nei.

Page 18: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

27 28

(4) TTTTTin Kipin Kipin Kipin Kipin Kip in a pasal Tin Kulh thawi hrin mi faate:(i) Ngun Kual(ii) Kei Lian Mang(iii) Hlawn Kip Tlem le(iv) San Cuai, fapa 2 le fanu 2 an nei.

(5) ~ial Man~ial Man~ial Man~ial Man~ial Man in a pasal Thla Sum thawi hrin mi faate:(i) Hlawn Tin Tlem(ii) Sa Tin ~ial(iii) Khuang Lian Cuai le(iv) Hniar Sung, fanu 4 lawng an nei.

(6) ~ial ~ial ~ial ~ial ~ial TTTTTin Menin Menin Menin Menin Men in a pasal Khen ~hio thawi hrin mi faate(i) Khen Dum(ii) ~ial Mang le(iii) Mang Sung, fapa 2 le fanu 1 an nei.

(7) ~ial Kil~ial Kil~ial Kil~ial Kil~ial Kil ( Thang Tin Lian ih naunu neihsun ) cu a pasalSawn Cung Nung thawi faate a neih man hlanah a thihsan asi.

19. Japan Ral 19. Japan Ral 19. Japan Ral 19. Japan Ral 19. Japan Ral A Hung A Hung A Hung A Hung A Hung ThlengThlengThlengThlengThleng

Japan khi December 1941 ih World War II ih a tel hnu 1942ah Kawlram a ra neh. Cu tikah cu laiih Mirang acozah le ralkappawl hmuahhmuah India ram Simla le Hoshiarpur ah an tlan.Culai ah India khal kan Kawlram vekin Mirang uk a rak si ve.

Japan ralkap cu Laitlang ah 1943 kum cem lam lawngin anhung kai thei ih, Falam khawsung cu November thla tirah anlut thei lai. Cu tikah cui hlan Mirang acozah kut hnuaiih ZahauMi-uk a `uantu Thang Tin Lian hrangah cun zo deuh bomding ti a laklawh zet. Japan Ralbawipi in Thang Tin Lian khiMirang a bawm pang ding ti ah Falam Cinmual Camp ah reipian umtir ih a fapa Ral Dun in a pa a umpiin a kil khawi. Zahauuk ̀ hen thum ̀ hen khat tluk lawng Japan ralkap in a la thei ih`hen thum `hen hnih cu Mirang kut sungah a tang ringring.Japan ralbawipi in Thang Tin Lian cu Mirang ralkap hnenhna`uan lai rero a fapa Cadet Officer Sum Mang (Western ChinLevies) tla a kawhtir ih ral reh tiang Japan ralkap hnenah a`uantir a si.

Cuihnu 1944 August ih Japan ral an sun tikah Falam ah Mirangacozah an rung thlengsal ih, kan ral Japan na bawm tiah Mi-uk Thang Tin Lian cu a khua Tlauhmun a nufa hnen a tlunman hlanah an kaih lala. Cu le a fapa Ral Dun thawn Tedimah an kuatih March 1945 lawngah an thlahsal ih khuaah antlung thei. September ni 5 ah an pafa in Tlauhmun an thlengsala si. Cu le Lai dan in sia thawn an hmuithla an khum.

Page 19: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

29 30

20. Japan Ral Cem Hnu20. Japan Ral Cem Hnu20. Japan Ral Cem Hnu20. Japan Ral Cem Hnu20. Japan Ral Cem Hnu

Ral sung le a hnu tiang 1943 in 1945 tir tiang Thang Tin Liancu Mi-uk a si vekin Mirang acozah Bawi pawl le Japan Ralbawipawlin an duh tawkin an fial an hman ih tlunah reipi kaih lethawngtlak a tuar fawn tikah rawl thi`ha ei loin thinhar pittawpa tuar ruangah a si bik ding, ral reh ih a khua Tlauhmun a thlenhnu cun a dam `ha thei nawn lo. 1946 sung tla ah Falamsizungpi a pan ih sibawi tuamhlawm tiang a ̀ ul dah. Cui tlunahJapan ral pawl na bomnak ko ti ah a cawh (punishment) phunin tui hlan a uk mi Hualngo khua hmuahhmuah (khua 40lenglo) khi a Zahau uk sung ihsin Mirang bawi acozah in anlon ruangah a riahsia a thin a na zet a si.Cu le 1947 April ahMaymyo ih Frontier Areas Enquiry Commission ah hmailamih Kawlram Independence ngah tikih Laitlang le Tlangpar mipawl ziang tin uk aw sehla ti thu an zoi mi ah , a pum na rerozo cing in witness in a duh dan a va sim thei ve.

21. Mi-uk 21. Mi-uk 21. Mi-uk 21. Mi-uk 21. Mi-uk Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian in Lian in Lian in Lian in Lian A A A A A Thih Thih Thih Thih Thih ThuThuThuThuThu

Cu ̀ hehin Rangoon General Hospital ah a fapa Za Hre thawnan lan ih May ni 6 ah stomach cancer hrang a pum an rai.Asinan a dam ̀ ha thei lo ih May ni 10 ah a fapa Sum Mang leZa Hre hmaiah in thihsan a si.

A ruak cu reipi daih ding in sii an than `heh hnuah a fapa ZaHre hnenih a cahta vekin Tlauhmun a innpi ih phum dingahZa Hre in thingkuang in a tlunpi. Rangoon ihsin Monywa tiangcu acozah motor truck in a phurih Monywa ihsin Kalewa tiangChindwin tiva in acozah motor boat in a phur. Cuisin Kalemyopal phah in Lumbang tiang cu a pa Thang Tin Lian ih neih mijeep in a phur. Lumbang ihsin cun culai ah motor zin a um hrihlo ruangah a ruakkuang cu laang ( stretcher ) in khuami pawl(volunteer) in an zawn ih peng 18 hla Falam an thleng. Cuisinlaangzawn `hiam`hiam in peng 15 hla a khua Tlauhmun cuMay 20 ni ah an thleng suak thei a si.

Cu le Thang Tin Lian cu sahrang pawpi pahnih aih a si ruangahZahau danin Thihthiap an vel ta ih May 24 ah amah a nun laiih a tuahcia mi tlakrawh thlan (tomb) ah an phum. A ruakhnahah sia pahnih, caw pathum le laak pakhat an thah a si.

22. 22. 22. 22. 22. Tlauhmun Ih Tlauhmun Ih Tlauhmun Ih Tlauhmun Ih Tlauhmun Ih A A A A A ThlanpiThlanpiThlanpiThlanpiThlanpi

Tui Innpi a sak hnu kum tampi sung cu a tual zikah Pu le Pi ihthlan tumpi lungto le leilung tlak ih tuah mi thlan hlun a umna'n tualsak ah thlan thar tlakrawh in Mi-uk Thang Tin Lian inpi 12 sau, pi 9 kau in a tuah ih thlan hlun cu an bal a si.

Cui tlakrawh thlan thar ih amah Thang Tin Lian le a sungte leunau an phum mi le an phum kum cu a tanglam vekin a si.

Page 20: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

31 32

(1) Pi Tai Sung (Thang Luai u)(2) Pi Dar Cin (Van Nawl farnu)(3) Pi Duh Men (Van Nawl farnu nauta bik 1944)(4) Pi Sen Kip (A nupi April 1947)(5) Mi-uk Thang Tin Lian (May 1947)(6) Pi Khuang Tin ~ial (A nu Oct 1947)(7) Pi Khuang Nawn (A farnu1950)(8) Pi ~ial Man (A farnu 1954)(9) Pi Hniar Cuai (A nupi 1967) tla an phum. A nupi

Men Zing cu Falam ah 1980 ah an phum.

Thang Tin Lian ih Thlanpi

23. 23. 23. 23. 23. A Ro A Ro A Ro A Ro A Ro ThilThilThilThilThil

Mi-uk Thang Tin Lian a thih zawng ih a roh ta mi man neideuh thil pawl cu a hnuai lamih kan ngan vek a si.

(A) InnInnInnInnInn(1) Tlauhmun Innpi(2) Tlauhmun di-inn – 2(3) Falam Inn le(4) Falam Dawr Inn an si.

(B) Meithal(B) Meithal(B) Meithal(B) Meithal(B) Meithal(1) A pa Van Nawl ih roh mi cap gun (kep lai meithal

phir)- 1(2) 22 Winchester Rifle - 1(3) 405 Magazine Rifle (sele kahnak) -1(4) .500Double-barrel Rifle (Sai kahnak) -1(5) 12 bore DBBL gun (Mawn lo zunhnih phir) -1(6) 12 bore DBBL gun (Mawn nei zunhnih phir)-1

(Governor ih laksawng)(7) Flint lock gun (Lai meithal) - 2,

Zaten meithal zun 88888 a si.

(C) ~ilva(C) ~ilva(C) ~ilva(C) ~ilva(C) ~ilva(1) Sia – 19(2) Caw- 15(3) Rang – 5

Page 21: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

33 34

(4) Laak - 1 tla an si.

(D) Thilri dang(D) Thilri dang(D) Thilri dang(D) Thilri dang(D) Thilri dang (Man nei deuh)(1) Rawlcuam thing (3ft x 3ft x 3 ft ) – 15(2) Darkhuang le Bawngmang – 10(3) Darbel run 4 (4 sets)(4) Pupa thil le thuamhnaw phunphun tla an si.

(E) (E) (E) (E) (E) TTTTTangkafangkafangkafangkafangkafaiaiaiaiai (Cash le bak mi) – Rupees ( coin ) 58,000a si.

24. Roco Thu24. Roco Thu24. Roco Thu24. Roco Thu24. Roco Thu

Mi-uk Thang Tin Lian a thih tikah a nupi Hniar Cuai thawi anfapa ~ial Dum in a pai' ai Zahau Mi-uk hna a run `uan. ~ialDum cu amah hnakih upa sawn Nupi Men Zing thawi fapaRal Dun a um na'n chapter 16 (A) ih ka ngan zo vekin ~ialDum sawn ih ro a co ih Mi-uk hna`uan a ngahnak a si. Cu tiihMi-uk hna`uan a co ruangah ~ial Dum in ka pa ih Ro thilhmuahhmuah, Inn, Meithal, ~ilva, Thilri dang le Tangkafai azaten a co thluh a si.

Ziang ruangah a zate'n a co thluh tile, a nupi Hniar Cuai vekina nupi dang Men Zing le Sen Kip khi bangrep aw ih a ret mian si ih, an fapa Ral Dun le Lal Bik in ro thilri an cuh thei naanthinlung `hat cuh sawnin eel awk le tawh awk um lo dingin ,

lehhnu ah unau zaten rem aw le duh aw ten um an duh sawnruangah an pai' ro `hen awk ding an tum lo mi a si.

25. 25. 25. 25. 25. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian ih Fin Lian ih Fin Lian ih Fin Lian ih Fin Lian ih Faate Paate Paate Paate Paate Paaaaawl ~hanso Danwl ~hanso Danwl ~hanso Danwl ~hanso Danwl ~hanso Dan

Mi-uk Thang Tin Lian a thih zawngah a nupi 4 ih hrin mi fapa11 le fanu 14 a taan. Cui a fa le pawlih an rung um dan cu ahnuai ih vekin a si.

A. Fapa pawlA. Fapa pawlA. Fapa pawlA. Fapa pawlA. Fapa pawl

(1) A fapa upa bik Ral DunRal DunRal DunRal DunRal Dun a si ih Falam Peng ~ilva Bawi(Veterinary Assistant) kum reipi a `uan hnu lungnat aneih ruangah pension a la ih 1980 ah in thihsan. Anupi Thang Thluai (Zathlir) thawn faate an nei lo.Falam ah nuhmei in a rung tang.

(2) Lal Bik(2) Lal Bik(2) Lal Bik(2) Lal Bik(2) Lal Bik cu Kawlram le Laitlangah Lam Mangki(Superintending Engineer) a kum 60 tiang a `uan ihpension a lak veten Ministry of Construction ahConsultant Engineer in kum 4 sung a ̀ uan bet. A nupihmaisa Sa Tin Zing ( Thanhniar ) thawn fapa 4 le fanu1 an nei hnu an `henaw ih a nupi neta Sung Hniang(Lumbang) thawn faate an nei lo. Yangon ah an um.

Page 22: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

35 36

(3) Sum Mang Sum Mang Sum Mang Sum Mang Sum Mang cu Tlawng Mangki (State EducationOfficer) a kum 60 tiang a `uan ih pension hnu Falamah a um . A nupi hmaisa Khuang Tin Par (Khawlung)thawn fapa 4 le fanu 3 an nei ih 1995 ih a thihsan hnua nupi neta ~ial Kulh Zing (Cawmpi) thawn cun faatean nei lo.

(4) ~ial Dum ~ial Dum ~ial Dum ~ial Dum ~ial Dum cu a pa Thang Tin Lian ai-awh in 1947ihsin Zahau Mi-uk a run ̀ uan na'n a rei hlan 1949 ihsinacozah in “System of Rule by Hereditary Chiefs andHeadman” an hlon ih a ai-ah “ System of Rule byElected Circle Chairman and Headman” in an thlengruangah ~ial Dum cu Mi-uk hna`uan in a bang.Cuvekih an bantir tikah ban man (compensation) anpe a si. Cule Tlauhmun ah um nawn loin Falam ah acer ih, a nupi Maih Twe (Falam) in 2006 ih a thihsanhlanah fapa 3 le fanu 4 an nei ih amah khal August2007 ah in thihsan a si.

(5) Za Hre Za Hre Za Hre Za Hre Za Hre (A lehhnu Za Hre LianZa Hre LianZa Hre LianZa Hre LianZa Hre Lian) cu Thlanglam LaitlangUktu Zipeng ihsin a suak ih1952, 1956 le 1960Election ah Parliament (Hluttaw) Member a ngah ih,Chin Affairs Minister (Chin Wungyi) tiang a cang.Asinan 1962 ih Ralkap ih kan Kawlram Anna-thein asi tikah an Wungyi hna`uan a hlo ih anih cu a lehhnuah Ambassador (Tan-a-mat) an pek ih France, Egypt

le Nepal ram pawl ah rei vaih a ̀ uan. Cuihnu a dam loruangah a suak ih USA ah a vai ih 1997 ah in thihsana si. A nupi Sibawi MBBS (Rgn) MD (USA) Dr. SuiMen Twe (Falam) thawn fapa 1 le fanu 3 an nei.

Za Hre Lian, Sui Men Twe, Hre Kio

(6) Thang Thang Thang Thang Thang Tsem Tsem Tsem Tsem Tsem cu Burma Army Captain a ̀ uan ih pensiona lak hnu Falam ah a um ih 1978 ah Rangon ah inthihsan a si. Cun a nupi hmaisa bik Than Twe (TlaisunMi-uk Van Hmung fanu) thawn fanu 1 te lawng an neiih an `hen awk hnu a nupi neta Yolanda Ba Kyi(Maymyo Kawl) thawn fapa 3 le fanu 2 an nei . Cui

Page 23: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

37 38

hnu an `hen aw lala ih neta bik a nupi Bawi Nei(Tlauhmun) thawn cun faate an nei lo.

(7) Ral Lian Sum Ral Lian Sum Ral Lian Sum Ral Lian Sum Ral Lian Sum cu Australia ah M.Sc. a ngah hnuRangoon University ah Forest Professor a `uan ih akum 60 a tiin pension a la ih USA ah a vai. A nupiShwe Ha (Falam) thawn fapa 4 le fanu 2 an nei.

(8) Sai Ling Thang Sai Ling Thang Sai Ling Thang Sai Ling Thang Sai Ling Thang cu Rangon University ah I.A a zirlaiah USA ih kan Burmese Ambassy ah cazi hna a`uan hnu a suak ih USA ah a um dah ta a si. A nupihmaisa Laos mi (Laos Embassy hna`uan) thawn fanu3 an nei ih a thihsan hnuah a nupi neta Lily (Falam)thawn cun faate an nei lo.

(9) Mang Bur Mang Bur Mang Bur Mang Bur Mang Bur cu Rangon University ah I.Sc in a suakihTownship Immigration Officer ihsin a kum 60 ahpension a la ih USA ah an vaih hnu 2001 kumah inthihsan. A nupi hmaisa Tum Pen (Falam) thawn fapa4 le fanu 5 an nei ih 1981 ah a thihsan hnu a nupi netaCung Kim (Lumbang) thawn fapa 1 le fanu 1 an neibet.

(10) Thla KharThla KharThla KharThla KharThla Khar (tui San LwaiSan LwaiSan LwaiSan LwaiSan Lwai ) cu MBBS Sibawi a onhnuah USA ah a cer ih MD degree ( Heart Specialist )a va ong bet. Cuisin Chin Hills Valley Medical Center

hmin sakin Sizung a phuan ih a kum 65 ti tiangSibawipi a `uan hnu pension in a um. A nupi Cavelle(Canada) thawn fapa 1 le fanu 1 an nei.

(11) K K K K Kei Luai ei Luai ei Luai ei Luai ei Luai cu Thang Tin Lian ih fapa nauta bik a si ih,Police Sub-Inspector kum tampi a ̀ uan hnu a suak ihUSA ah a vai. A nupi Daw Amar (Namtu) thawn fanulawnglawng 3 an nei.

B. Fanu PawlB. Fanu PawlB. Fanu PawlB. Fanu PawlB. Fanu Pawl

Thang Tin Lian ih fanu 14 sungah a upa deuh 9 pawl cu apa in cazir a sen lo ruangah ca an thiam lo.Sihmansehlapasal `ha cu ( an pa ih a ti vekin ) an run tong ngai a si.

(1) Fanu upa bik Kai SinKai SinKai SinKai SinKai Sin ih pasal cu Thang Cung Nung(Zathlir Lal) a si ih fapa 6 le fanu 4 an nei hnu 1969 aha thihsan. Cu le amah Kai Sin khal 1990 ah in runthihsan leh a si.

(2) ~ha Hlei Sung ~ha Hlei Sung ~ha Hlei Sung ~ha Hlei Sung ~ha Hlei Sung ih pasal cu Tlang Sum (Ngalti Lal) a siih in thihsan zo. ~ha Hlei Sung cu Falam ah a rungcer. Fapa 3 le fanu 2 an nei.

(3) Khuang Khuang Khuang Khuang Khuang ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai ih pasal hmaisa cu Lal Tin Khup(Rallang Lal ) a si ih fapa 3 le fanu 2 an nei hnuah an

Page 24: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

39 40

`hen aw. Cule a pasal neta cu Ngun Hlei Mang (Selawn)Trade Cazipi ̀ uan a si ih fapa 2 le fanu 1 an nei bet hnu1985 ah a thihsan. Khuang Thluai cu tu USA ah ahmei.

(4) Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin in in in in TlemTlemTlemTlemTlem ih pasal cu No Zam (Khaute) Ralkapzung cazipi a si ih fapa 7 le fanu 1 an neih hnu 1985 aha thihsan. Cui hnu Falam ah nuhmei in a um ih August2007 ah in thihsan a si.

(5) Fung Fung Fung Fung Fung ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai ih pasal cu No Hlei Tai (Selawn Lal) a siih fapa lawnglawng 7 an nei. An `henawk hnu FungThluai cu Falam ah a um.

(6) KKKKKei Manei Manei Manei Manei Man ih pasal cu Ralkap Colonel Van Kulh(Tikhuangtum) a si ih Party Council sanah Wungyi a`uan dah ih fanu 1 te lawng an nei. Amah Kei Man cu1970 ah in thihsan a si.

(7) Sai Bil ~ial Sai Bil ~ial Sai Bil ~ial Sai Bil ~ial Sai Bil ~ial cu a pasal Ralkap Captain Lian CungNung (Zongte) a si ih, fate nei loin 1977 ah in thihsana si.

(8) Mang Mang Mang Mang Mang TTTTTin Zingin Zingin Zingin Zingin Zing ih pasal cu ~ial Hlei Sum (Zongte)SAT ̀ uan dah a si ih Falam ah an um. Fapa 5 le fanu 1an nei.

(9) TTTTTin Pin Pin Pin Pin Pararararar ih pasal cu Hniar Kulh (Singai Lal) a si ih fapa6 le fanu 2 an neih hnu 1986 ah a thihsan. Cui hnuahTin Par cu Falam ah nuhmei in September 2007 ah inthihsan.

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Lian Cung Nung, Sai Bil ~ial, Kei Man (A cawi mi Sui Em), Van Kulh. Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: Thla Khar

Cun Thang Tin Lian ih fanu nauta deuh 5 pawl cu anhringtu pa a thih hnuah an u mipa pawlin tlawngah an runret ih BA, BSc tiang ca an thiam thluh a si.

Page 25: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

41 42

(1) Hla Hla Hla Hla Hlawn Kip wn Kip wn Kip wn Kip wn Kip ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai cu BA degree le Dip Ed. ( Australia)a ong ih 1960 ah kan Laitlang hmuahhmuah ah nunaugraduate hmaisa bik a si. Cun Tlawng sayama in MiddleHead tiang a `uan ih a suak leh. A pasal cu Run RoThang (Sim Dihai) Director, Central Law Office a siih pension a lak hnu Yangon ah nufa thawn an um ih2001 ah in thihsan. Fapa 3 le fanu 3 an nei.

(2) Klem K Klem K Klem K Klem K Klem Kyinyinyinyinyin cu BA degree le D.T. a ong ih tu-ah USAah Mathematics Asst. Professor a ̀ uan lai. A pasal cuRev. Dr. S. Hre Kio, Ph D (Zokhua) a si ih BibleTranslation Consultant in pension a la zo. Fapa 3 lefanu 1 an nei ih USA ah an um thluh.

(3) Cer Cin Cer Cin Cer Cin Cer Cin Cer Cin cu B.Sc ong a si ih High School Head a `uanlai 1987 ah in thihsan a si. A pasal cu Hoi Lian (Vazang)Veterinary Doctor a si ih fapa 2 le fanu 4 an nei man.

(4) Ni Dong Ni Dong Ni Dong Ni Dong Ni Dong tla B.Sc ong ve a si ih a pasal cu SibawiMBBS Dr. Za Hlei Thang (Tlauhmun) a si ih fapa 2 lefanu 1 a nei. Tu USA ah an um.

(5) Ngun Kip Ngun Kip Ngun Kip Ngun Kip Ngun Kip cu Thang Tin Lian fanu nauta bik a si. B.Aa ong ih Tlawngah SAT a `uan hnu a pasal Kei HleiMang (Zawlte) thawn USA ah an vai. Fapa 2 le fanu 2an nei.

Thang Tin Lian a thih zawngih a tanta mi fapa 11 le fanu14 sungah tunah fapa 6 le fanu 8 an nung lai a si.

26. Mi-uk 26. Mi-uk 26. Mi-uk 26. Mi-uk 26. Mi-uk Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian Fin Lian Fin Lian Fin Lian Fin Lian Foundation oundation oundation oundation oundation An DinAn DinAn DinAn DinAn Din

Hitiih Tlauhmun khua ih tutiang a him lai mi Thang Tin Lianih Ro-Innpi kan zoh tikah khuahlan thilri (heirlooms) pawlthawn , tulai-ah cun mankhung man nei zet (priceless) an cangzo ti theih thluh a si. A hleice in Falam Peng sungih Mi-uk 5 ihinn pawl siseh, Tedim peng le Hakha peng sungih Mi-uk pawlihinn khal siseh , pakhat hman a him a taang an um nawn loinkan thei ih Zahau Mi-uk Thang Tin Lian ih Innpi lawng tutianga taang a si. Cui tlunah hi Innpi an sak laiah zialih an don mi atum bik pawl cu tlep khat pi 43 rori an sau, pi 3 le zung 2 ankau ih ruhpibok zung 2.25 an sah, hreitlung ih salh mi hualthing an si ih, kan ram tupi sungah hitluk thing kung tum zetzet,lam 2 pom, lam 10 lenglo (about 60-70 ft or more) saang anum thei ti mangbangza a si. Hi tluk rit mi zial phengpi tla milaithazangin zin um lo tlang lakah peng 4 lai amah Thang TinLian rori telin an phurh thei tla mangbangza thotho a si. Egyptramih khuahlan laiih lungto tumpipi ih Pyramid an dawl theiphun a si ko. Ro thilri pawl thawn Museum ih mi ih hmuh tlakrori a si.

Tlauhmun Innpi Ro cotu ~ial Dum in, tesin falang tiang Ro-Innpi rung ropbal lo ding ih an run tawlrel thei dingah Mi-uk

Page 26: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

43 44

Thang Tin Lian Foundation hnen man la loin lungkim zetincachuk (signed Agreement) thawn 22 Dec 04 ah a pe zo a si.Cuti a si vekin Thang Tin Lian le a unau pawlih tu le fa anzaten lungkim in Mi-uk Thang Tin Lian Foundation ti in 1-1-2005 ah an din suak a si. Cu le fund hawl ding khal an relcat iha hnuai lam vekin `uanvo an zem aw.

Board of Board of Board of Board of Board of TTTTTrusteesrusteesrusteesrusteesrustees

(1) U Lal Tin Mang(2) U Tin Kio Bik(3) Rev. Lin Sein Lian(4) U Thla Iang(5) Daw Sui Cin(6) Pastor Mang Hlei Zing(7) Rev. Siang Za Khup(8) Rev. No Bual Hrang(9) U Van Hnuai Uk(10) U Hre Ling(11) Vivian Sum(12) U Sa Mang(13) Prof Sa Lian Kai(14) Daw Kai Cem le(15) Rev. Dr. S. Hre Kio tla an si.

Executive CommitteeExecutive CommitteeExecutive CommitteeExecutive CommitteeExecutive Committee

(1) U Lal Tin Mang (Vice Chairman)(2) U Tin Kio Bik(3) Rev.Lin Sein Lian(4) U Thla Iang (Treasurer)(5) Daw Sui Cin(6) Daw Mang Hlei Zing(7) Rev.Dr.S.Hre Kio (Chairman)(8) Rev.Siang Za Khup (Secretary) le(9) Rev.No Bual Hrang tla an si.

AuditorsAuditorsAuditorsAuditorsAuditors

(1) U Sa Mang (Falam)(2) U Al Duh (Yangon) an si.

AdvisorsAdvisorsAdvisorsAdvisorsAdvisors

(1) U Lal Bik(2) U Sum Mang(3) U Ral Lian Sum(4) Dr. San Lwai, M.D(5) U Sai Ling Thang(6) Daw Hlawn Kip Thluai(7) Daw Tlem Kyin

Page 27: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

45 46

(8) Daw Ngun Kip(9) Daw Ni Dong(10) Dr. Za Hlei Thang le(11) U Ngun Lian tla an si.

27. Hmailam Hna`uan Ding27. Hmailam Hna`uan Ding27. Hmailam Hna`uan Ding27. Hmailam Hna`uan Ding27. Hmailam Hna`uan Ding

A tlunlamih kan ngan zo vekin Zahau Mi-uk Thang Tin Lianih roh ta mi Tlauhmun Innpi khi `ha zetih kum khawdaih inrem ding cun, ro thilri hlawn thilri dang pawl khawmsal thluhih Museum pakhat can theinak ̀ uanvo cu Foundation upa pawllawng si loin Thang Tin Lian le a u nu le pawlih tu le fa pawlzate'n ̀ an khawm a ̀ ul ti thei thluh cio u si.

Reference: "Zahau Hrin Thuan Thu": U Ral Dun 1950Reference: "Zahau Hrin Thuan Thu": U Ral Dun 1950Reference: "Zahau Hrin Thuan Thu": U Ral Dun 1950Reference: "Zahau Hrin Thuan Thu": U Ral Dun 1950Reference: "Zahau Hrin Thuan Thu": U Ral Dun 1950

28. Documents 28. Documents 28. Documents 28. Documents 28. Documents Attached.Attached.Attached.Attached.Attached.

(1) Lay-out Plan of Chief Thang Tin Lian’s ResidentialCompound, Tlauhmun Village.(2) Map of Zahau Domain (Tribal Area ) under Chief ThangTin Lian’s Rule.(3) Genealogical Tree of Zahau Lal Hrin(4) List of Children of Thang Tin Lian's Sisters

(5) Copy of letter written by Thang Tin Lian to his son LalBik.(6) Consolidated Estimate of Cost of Restoration Work toChief Thang Tin Lian’s Ro-Innpi.

...............................................................................................

Page 28: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

A Short BiographyA Short BiographyA Short BiographyA Short BiographyA Short Biographyof Zahau Chiefof Zahau Chiefof Zahau Chiefof Zahau Chiefof Zahau Chief

Thang Tin Lian

Lal Bik

First Edition, December 2007

Front Cover: Mi-uk Thang Tin LianBack Cover: Thang Tin Lian ih inn, Lal Bik and ~ial Dum

Copy 500CopyrightLal Bik

47 48

Page 29: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

FOREWORDFOREWORDFOREWORDFOREWORDFOREWORD

In writing a Short Biography of Zahau Chief Thang Tin Lian,

my main object is to let know his and his sisters’ descendents

the few but important facts which I feel they should know

about their illustrious ancestor Thang Tin Lian. All the infor-

mation has been obtained from U Ral Dun’s book “Zahau Hrin

Thuanthu” 1950 which anyone who wishes to know more

details can refer to.

I have assembled some photographs of his wives and children

but that of my mother Sen Kip was taken in 1942 with just a

box camera (useable in those days) and therefore not very clear

or distinct as desirable but deemed better to include than to

exclude.

I have also attached among other documents a map showing

the extent of Chief Thang Tin Lian’s domain which originally

fell wholly within Falam Subdivision but whose northern por-

tion consisting mainly of Hualngo Tribe villages later came,

some under Tonzang Township and some under Tiddim Town-

ship when in 1974 the Subdivisions were re-demarcated into

present Townships in place of Subdivisions.

Lastly I wish to mention that the issue of this booklet is pos-

sible only with the great efforts of Rev. Thang Tin Sum and

Alfred Paro to whom all thanks are due.

Lal Bik

Yangon

October 2007

49 50

Page 30: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

ContentsContentsContentsContentsContents Pages

1. Personal Data .......... ...... ............... ........ 532. Origin of Zahau Tribe .......... .............. ....... 543. Genealogy of Zahau Chiefs ....... ............ ....... 564. The Period After Annexation of Chin Hills by The British .......... ....... ............... ....... 565. Thang Tin Lian’s Education ...... ............. ........ 586. He Became Chief of Zahau And Hualngo Tribes 597. Tribes Within Zahau Chief’s Domain ....... ....... 608. Area Comprising Zahau Domain Under

Chief Thang Tin Lian’s Rule ...... ........... ........ 609. Villages Within Zahau Domain .............. ....... 6110. Dues Received by Zahau Chief .............. ........ 6211. Honours Received by Chief Thang Tin Lian ....... 6212. His Journeys to Burma .......... .............. ....... 6313. His Hunting Trophies ............ .............. ........ 6614. His Religion .......... .......... ............... ....... 6615. Tlauhmun Ro-Innpi .......... .............. ........ 67

A. Thang Tin Lian Built His New House ....... 68B. Present Condition of Ro-Innpi andAnnex Structures ...... ........ ............... ........ 68

6. His Household .......... ....... ............... ....... 70(A) His Wives .......... ....... ............... ....... 70(B) His Children ....... ....... ... ........... ........ 72

17. Jobs/Education of His Sons ..... ............ ........ 7518. His Sisters’ Families .......... ............. ......... 7919. Arrival of Japanese Rule ......... ............. ......... 8020. Events After Japanese War ...... ............. ......... 8121. Death of Chief Thang Tin Lian ............. ......... 8222. His Tomb ............ .............. ............. ........ 8323. His Legacy .......... ............. ............. ......... 8424. Inheritance .......... ............. ............. ........ 8625. Development of His Children in Their Careers ..... 86

(A) His sons .......... ............. ............. ........ 86(B) His daughters ... .......... ............ .............91

26. Establishment of Chief Thang Tin Lian Foundation 9427. Future Task .......... ............. ............ ........ 9728. List of Documents Attached .... ............. ........ 98

51 52

Page 31: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

A Short Biography of Zahau ChiefA Short Biography of Zahau ChiefA Short Biography of Zahau ChiefA Short Biography of Zahau ChiefA Short Biography of Zahau ChiefThang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lianin Lianin Lianin Lianin Lian

1. Personal Data1. Personal Data1. Personal Data1. Personal Data1. Personal Data

(a) Place of birthPlace of birthPlace of birthPlace of birthPlace of birth : Tlauhmun village, Falam Township

(b) YYYYYear of birth ear of birth ear of birth ear of birth ear of birth : 1895(Died May 1947) (c) Name of fName of fName of fName of fName of father ather ather ather ather : Zahau Chief Van Nawl

(Died 1918 aged 66) (d) Name of mother Name of mother Name of mother Name of mother Name of mother : Khuang Tin ~ial, Tlauhmun

(Died Oct 1947 aged 92) (e) Name of siblingsName of siblingsName of siblingsName of siblingsName of siblings :

Elder sistersElder sistersElder sistersElder sistersElder sisters:(1) Do Cuai, wife of ~ial Cung Nung,

(Headman of Ngailan village)(2) Khuang Nawn, wife of Bawi Kham

(Head of Ward in Tlauhmun village)(3) Ngun Tlem, wife of Tial Ceu

(Rallang Headman)(4) Tin Kip, wife of Tin Kulh

(Darteti Headman)(5) Tial Man, wife of Thla Sum

(Zathlir Headman)(6) ~ial Tin Men, wife of Khen ~hio

(Khawrua Headman)

YYYYYounger sister:ounger sister:ounger sister:ounger sister:ounger sister:(7) ~ial Kil, wife of Sawn Cung Nung

(Khawlung Headman's son)

Thang Tin Lian was an only son.

2. Origin of Zahau 2. Origin of Zahau 2. Origin of Zahau 2. Origin of Zahau 2. Origin of Zahau TTTTTriberiberiberiberibe

According to Thang Tin Lian as narrated to his eldest son RalDun and recorded in the latter's book 'Zahau Hrin Thuanthu'1950, the Shan Sawbwa of Kalaymyo in the old days had ason who died early and left his five sons to live with theirgrandfather the Sawbwa. Their names were Phu Lung (PhurhHlum in Chin), Hlun Khaing (Hlawn Khai) and Hlun Kyaing(Hlawn Ceu).

When the five sons grew up, their grandfather the Shan Sawbwaalso died and the five grandsons then fought for the position ofSawbwa, the elder three in one group and the younger two inthe other group. The younger two brothers won and so theelder three Phurh Hlum, Hlawn Khai and Hlawn Ceu had toflee for their lives to Chinland through Natchaung and Sehaungand they then ascended the Mainpur River valley as far asTuivang village (Hmunli) where the eldest brother Phurh Hlumchose to settle. The younger two brothers Hlawn Khai andHlawn Ceu then went on and ultimately settled in the villageof Sunthla.

53 54

Page 32: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Later on, Zathlir villagers came and fetched Hlawn Khai to betheir Headman and then he married there and had two sonsHau Hulh and Za Hau. When Hlawn Khai died Hau Hulhbecame Zathlir Headman as successor to his father and ZaHau was fetched by Tlauzawl villagers to be their Headman.In those days only strong and brave fighters dare to take up thepost of Headman in the same way that the strongest animal ina herd can become the leader of the herd. The old Headman ofTlauzawl village Khal Thang dared not raise a finger againststronger Za Hau and so Za Hau got his way in obtaining vari-ous dues such as grain dues, flesh dues, labour dues from thevillage.

As Headman, Za Hau gradually extended his territory and be-came famous and his descendents later began to be known asZahau tribe (Zahau Hrin).

Thang Tin Lian’s village of Tlauhmun originally went by thename of ‘Tlauzawl’ upto the time of Lal, Khaw Kim Thangwhen all the villagers abandoned everything and fled toKhawthlang (now Mizoram) for fear of the invading Hakhasand Thlanrawns. Lal, Khaw Kim Thang himself fled toKhuangli and only in the time of his grandson Lal, Thang Bur(son of Lal, Khuang Ceu) was the village Tlauzawl re-settledwith the new present name ‘Tlauhmun’.

3. Genealogy of Zahau Chiefs3. Genealogy of Zahau Chiefs3. Genealogy of Zahau Chiefs3. Genealogy of Zahau Chiefs3. Genealogy of Zahau Chiefs

Beginning from our ancestor Za Hau (Circ: AD 1600), ThangTin Lian is the Xlth generation of Zahau tribe. The genera-tions are as follows:IIIII ZahauIIIIIIIIII Thla CongIIIIIIIIIIIIIII Kip KualIVIVIVIVIV Cung NungVVVVV That HrimVIVIVIVIVI Khaw Kim ThangVIIVIIVIIVIIVII Khuang CeuVIIIVIIIVIIIVIIIVIII Thang BurIXIXIXIXIX Thla CeuXXXXX Van Nawl andXIXIXIXIXI Thang Tin Lian

4.4.4.4.4. The Period after The Period after The Period after The Period after The Period after AnneAnneAnneAnneAnnexation of Chin Hills byxation of Chin Hills byxation of Chin Hills byxation of Chin Hills byxation of Chin Hills bythe Britishthe Britishthe Britishthe Britishthe British

At the time the British arrived in about 1889-90, Thla Ceu,father of Van Nawl, was the ruling Chief the Zahau clan butgetting old in age and no more strong, he was obliged to handover leadership of raiding parties to conquer enemy villagesand territories as usual, such as Faanai, Suncung, Pautu

55 56

Page 33: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(Tlangpi), Senam (Kamhau area) and Farrawn etc. to his sonVan Nawl and his younger brothers Do Khuai, Than Zam(grandfather of Rev. Thang Tin Sum) and Za Kap (grandfa-ther of Hram Mang, USA). All these fighting stopped on ar-rival of the British, who soon overran Chin Hills.

On the death of his father Thla Ceu, Van Nawl became Chiefof the Zahau tribe and soon after, the British began to demar-cate the boundary between India (Lushai Hills District) andBurma (Chin Hills District) both under the British Administra-tion. In the process, the following villages under Van Nawl’sdomain originally obtained by expansion or conquest werebroken up and given to others as follows: (1) The villages ofTlangsat, Thado and Phaipi to Manipur State (India) and (2)The villages of Ngur, Mualbawk and Leisen to Lushai Hills(India).

For these ceding of his villages to Lushai Hills (now Mizoram,India) across the Tyao (~iau) River, Chief Van Nawl wasawarded 40 mythuns (sia) as compensation by the British.

Then again, within Chin Hills itself, the region was later splitinto the Subdivisions of Tiddim, Falam and Haka by the Brit-ish and Chief Van Nawl again lost some of his villages to thecontrol of other appointed Chiefs (not hereditary Chiefs likeVan Nawl) in Tiddim and Haka Subdivisions as follows:

(1) All Kamhau villages under Zahau Chief to TiddimSubdivision.(2) Suncung, Pautu (Tlangpi) Tlangkhua and Lungler villages to Haka Subdivision.(3) Sialsih and other 7 Ngawn villages to Lumbang Chiefin Falam Subdivision.(4) Tili and ~iadai villages to Laizo Chief in FalamSubdivision.

For all the above ceding. Chief Van Nawl was not given anycompensation but the villages of Lianduh and Simzawl, whichwere under Khuangli Chief (having been established by him)were now given to Chief Van Nawl.

5. 5. 5. 5. 5. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian’in Lian’in Lian’in Lian’in Lian’s Educations Educations Educations Educations Education

Thang Tin Lian passed 7th Standard Burmese at Falam in 1914standing 3rd in the whole of Burma as announced by the Asst.Inspector of schools U Po Kyaw, at the same time praisingThang Tin Lian for that achievement as a non-Burman. Previ-ously, the Asst. Superintendent of Falam Subdivision Mr. W.Street had once given Thang Tin Lian a present of one IndianSilver Rupee coin (King Edward VIII) for his being the onlycorrect answer among the students in an intelligence quiz inthe class. At that time one Indian rupee could purchase 2 fowlsor 100 eggs in the bazaar. One of his close friends in school

57 58

Page 34: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

was Van Hnuai Lian, about 6 years senior, the son of Chief ofTashon Council Con Bik (Sun Pet by the Burmese).

While he was studying Burmese in Government BurmeseSchool at Falam, he took private tuition in English and so couldwrite and speak like 4th standard students. That was why hewas able to write me in Chin 7 times out of which 2 were inhis own hand-writing and 3 were typewritten by him with hisportable typewriter. Only the remaining 2 were written for himat his dictation by his son Sum Mang. A photocopy of one ofhis hand-written letters is now attached as Annexure No 3 forhis descendents to see.

6. He Became Chief of Zahau 6. He Became Chief of Zahau 6. He Became Chief of Zahau 6. He Became Chief of Zahau 6. He Became Chief of Zahau And HualngoAnd HualngoAnd HualngoAnd HualngoAnd Hualngo TTTTTribesribesribesribesribes

When his father Chief Van Nawl died in November 1918,Thang Tin Lian became chief in accordance with Zahau cus-tom of hereditary succession and approved by Superintendentof Chin Hills District Mr. W Street, to rule over Zahau andHualngo tribes. Thang Tin Lian was 23 at the time and hadbeen assisting his father Van Nawl for many years. He was ofbig build and was 5 ft 10 inches tall.

The Hualngos first voluntarily came under the protection andrule of Zahau Lal, Khuang Ceu (VII Generation) after wan-dering for years in other areas.

7. 7. 7. 7. 7. TTTTTribes within Zahau Chiefribes within Zahau Chiefribes within Zahau Chiefribes within Zahau Chiefribes within Zahau Chief’’’’’s Domains Domains Domains Domains Domain

Although the name is Zahau, the area consisted of two mainimportant tribes, Zahau and Hualngo. In addition there are alsosome of Paihte tribe whose men like the Hualngos, tied theirhair in a knot at the back of the head in former days, similar toLuseis of Lushai Hills (now Mizos) whose language is alsothe same as Hualngos. The Zahaus on the other hand tied theirhair in a knot above the forehead like the Pawis.

8. 8. 8. 8. 8. Area Comprising Zahau Domain Under ChiefArea Comprising Zahau Domain Under ChiefArea Comprising Zahau Domain Under ChiefArea Comprising Zahau Domain Under ChiefArea Comprising Zahau Domain Under Chief Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian’in Lian’in Lian’in Lian’in Lian’s Rules Rules Rules Rules Rule

Zahau Domain was in the shape of a gourd lying within FalamSubdivision and consisted of 82 villages. In the north, it wasbounded by Kamhau (Tonzang) Chief’s domain in TiddimSubdivision (now in Tonzang Township), in the east by thesame Kamhau’s Chief’s domain the border running along theLatha mountain range as far south as Saizang Chief’s andMualbem Chief’s domains and finally ending with LumbangChief’s and Khuangli Chief’s domains in the east. Then in the

59 60

Page 35: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

south the border was with Laizo Chief’s and Haka Chief’sdomains. In the west the border with Lushai Hills (India) runsalong Tio River throughout.

Among the five Chief’s domains in Falam Subdivision, Zahau,Chief’s domain was the largest and also had the biggest num-ber of villages.

9. 9. 9. 9. 9. VVVVVillages illages illages illages illages WWWWWithin Zahau Domainithin Zahau Domainithin Zahau Domainithin Zahau Domainithin Zahau Domain

The names of 82 villages in Zahau and Hualngo tribal areaswere as below:-(1) Khengkang (2) Khawrua (3) Zathlir (4) Cerhmun(5) Tlauhmun (6) Khuanglung (7) Zawlte (8)Fartlang(9) Fartlang khawthar (10) Tlangzawl (11) Bualhrei (12) Bualte(13) Tibual (14) Sa`awm (15)Vomhalkhum (16) Hmawngkawn(17) Doihkhel (18) Khawpisip (19) Siallam (20) Sa-ek(21) Surbung (22) Thingcang (23) Phunte (24) Khawthlir(25) Rihkhawdar (26) Bomba (27) Khawlung (28) Dihai(Zahau) (29) Bungzung (30) Uisi (31) Darteti (32) Haimual(Zahau) (33) Haiheng (34) Hnahthial (35) Thipcang (36)Zongte (37) Singai (38) Ngailan (39) Tlangkawi (40) Selawn(41) Leilet (42) Airebual (43) Ngalti (44) Cawmpi (45)Khiangrawn (46) Lo`harawn (47) Lawitlang (48) Tilum (49)Lumte (Zahau) (50) Auhmun (51) Laizawl (52) Palte (53)

Vangva (54) Conghoih (55) Ticirh (56) Hmunluah (57) Cawhte(58) Tidil (59) Vutbuak (60) Cauleng (61) Kawilam (62)Haimual (Hualngo) (63) Lianhna (64) Khawzimpi (65)Khawzimte (66) Darkhai (67) Dapzar (68) Bukphir (69)Ngente (70) Thinglei (71) Dampi (72) Vaikhawhmun (73) Bapi(74) Rallang (75) Lianduh (76) Khaute (77) Bualzawl (78)Khawsum (79) Simzawl (80) Lunkhua (81)Khiangzang and(82) Seipi.

10. Dues Received By Zahau Chief10. Dues Received By Zahau Chief10. Dues Received By Zahau Chief10. Dues Received By Zahau Chief10. Dues Received By Zahau Chief

The Zahau Chief received the following annual dues from allthe villagers under his domain :(1) Grain dues varying from 1 rel (about 8 lbs) to 3 rel de-

pending on circumstances from each household(2) Flesh dues of animals killed and labour dues from his

village of Tlauhmun, and(3) Commission of 10% from house-tax levied by Govern-

ment.

11. Honours Recei11. Honours Recei11. Honours Recei11. Honours Recei11. Honours Receivvvvved by Chief ed by Chief ed by Chief ed by Chief ed by Chief Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lianin Lianin Lianin Lianin Lian

Thang Tin Lian was a hardworking and efficient administra-tor and therefore received the following honours from theGovernment:

61 62

Page 36: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(1) Certificate of Good Services from Superintendent of ChinHills in July 1919.

(2) Double-barrel Gun and Certificate of Good Services fromthe Governor of Burma in January 1930.

(3) His Majesty’s Silver Jubilee Medal by His Majesty. theKing in 1930.

(4) A.T.M (Ahmuhdankaung Tazeikya Min) from Viceroyand Governor-General of India in June 1935.

12. His Journeys to Burma12. His Journeys to Burma12. His Journeys to Burma12. His Journeys to Burma12. His Journeys to Burma

Thang Tin Lian in his lifetime made altogether nine journeysfrom Chin Hills to Burma.

His fffffirst journeirst journeirst journeirst journeirst journeyyyyy to Burma was to Rangoon (Yangon) in late1914 during World War I (1914-1918) while he was a youngboy of 19 to send 2 mythuns (sia) to Rangoon Zoological Gar-den. Just because he was keen to see Rangoon, he asked theSuperintendent of Chin Hills to allow him to accompanyTashon Chief Van Hmung along with 3 other attendants. Inthose days there was no motor road to Kalewa and so they hadto walk all the way, a distance of about 100 miles. From Kalewathey boarded a steamer with the 2 mythuns upto Monywa andfrom there to Mandalay and then to Rangoon by train.

The second journeysecond journeysecond journeysecond journeysecond journey was also to Rangoon in October 1918 toreceive the A.T.M (Ahmuhdankaung Taseikya Min) Gold

Medal on behalf of his aged father Chief Van Nawl. This timealso, he happened to travel together with Tashon Chief VanHmung who himself was also awarded ATM Gold Medal.The third journeythird journeythird journeythird journeythird journey was again to Rangoon to appeal againstForest Department’s fine and seizure of the tusks of the el-ephant shot by him 2 years ago with the given reason that itwas undersized as reported falsely by Tashon Chief VanHmung. The appeal was successful and the elephant tusks werereturned to him.

The fourth journeyfourth journeyfourth journeyfourth journeyfourth journey was to Mandalay in January 1922 but thistime he went as Zahau Chief alongwith many other Chiefsfrom Tiddim, Falam and Haka Subdivisions such as KamhauChief Hau Chin Khup, Lumbang Chief Hlur Hmung and alsoTashon Chief Van Hmung altogether numbering 57 includingtheir followers to meet the Prince of Wales. On his return jour-ney Thang Tin Lian brought along iron roofing sheets andother materials which he bought for his proposed two-storeyhouse in Tlauhmun.

The fifth journeyfifth journeyfifth journeyfifth journeyfifth journey was to Mawlaik (Upper Chindwin) in June1935 to appeal to the Rangoon Commissioner against his de-cision allowing sale of their houses by intending migrants toLushai Hills (Mizoram). He succeeded in his appeal.

The sixth journeysixth journeysixth journeysixth journeysixth journey was to Mandalay again in July 1935 toreceive his ATM Gold Medal Award. He was accompanied

63 64

Page 37: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

from Sagaing to Mandalay by his son Lal Bik who was thenstudying in 8th Std in Anglo-Vernacular High School at Sagaing.The seventh journeyseventh journeyseventh journeyseventh journeyseventh journey to Burma was again to Rangoon in July1937 to appeal against the Government decision to reduce theamount of grain and other dues levied by the Zahau Chief andVillage Headmen. This trip was on behalf of himself as wellas all the Headmen in his domain affected by the order. Thisappeal was left pending for future decision.

His eighth journeyeighth journeyeighth journeyeighth journeyeighth journey was again to Rangoon for the 4th time inOctober 1946 accompanied by his sons Sum Mang and ThangTsem to appeal to the Director of Frontier Areas Administra-tion in Rangoon against the order of the Superintendent, ChinHills, Falam reducing grain dues payable by villagers to theirrespective Chiefs and also against the order withdrawing theHualngo tribal area from his (Zahau Chief’s) domain in Sep:1946 as punishment for helping the Japanese during the war.This appeal was left pending for future decision.

Thang Tin Lian’s ninth and last journeninth and last journeninth and last journeninth and last journeninth and last journeyyyyy to Burma was firstto Maymyo (Pyin Oo Lwin) in April 1947 accompanied byhis sons ~ial Dum, Za Hre (Za Hre Lian) and Thang Tsem(inspite of suffering from serious stomach trouble) so as to beable to testify before the Frontier Areas Enquiry Commissionregarding the future Administration of Chin Hills in the com-ing Burma Independence. After giving testimony to his heart’scontent, he proceeded to Rangoon with his son Za Hre for

medical treatment for his stomach trouble to which he finallysuccumbed in May 1947 after a surgical operation by doctorsin Rangoon General Hospital.

13. His Hunting 13. His Hunting 13. His Hunting 13. His Hunting 13. His Hunting TTTTTrophiesrophiesrophiesrophiesrophies

Thang Tin Lian was a great hunter of wild animals and theheads were hung up on the lower front wall of his house com-pletely covering it. Among his trophies were

(i) elephant-1(ii) Bison-1(iii) Tiger-2(celebrated)(iv) Leopard-10(v) Bear-10(vi) Wildpig-12(vii) Others such as stag, deer etc. were too numerous to

count.

14. His Religion14. His Religion14. His Religion14. His Religion14. His Religion

Thang Tin Lian like his forefathers believed in the existenceof God as Khawzing Pathian and worship with mythun (sia),pig and goats. Of course his belief in God was quite differentfrom the way Christian’s belief. In addition, he also believedlike his forefathers in the existence of spirits and made offeringof animals to obtain good health and good harvests.

65 66

Page 38: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi15. Tlauhmun Ro-Innpi

Tlauhmun village

Thang Tin Lian's Residence (The biggest one)

A. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian Built His Nein Lian Built His Nein Lian Built His Nein Lian Built His Nein Lian Built His New Housew Housew Housew Housew House

Thang Tin Lian formerly lived in the thatched house be-queathed by his father Van Nawl but later in 1922 he built a 2-storey house of his own with iron sheet roofing bought byhimself in Mandalay. The new house was 66ft long by 26ftwide with a 6ft wide lower veranda on west side. It has on theupper floor, office room, 2 large bedrooms and 1ancestral-prop-erty storeroom and the ground floor was simply divided intoinner and outer rooms similar to other villager’s customaryhouse.

The wood used was Hualthing from Tlauhmun tupi forest butthe roofing was iron sheets brought from Mandalay by ThangTin Lian himself during his trip in 1922.

B. Present Condition of Ro-Innpi Present Condition of Ro-Innpi Present Condition of Ro-Innpi Present Condition of Ro-Innpi Present Condition of Ro-Innpi And And And And And AnneAnneAnneAnneAnnex Structuresx Structuresx Structuresx Structuresx Structures

(1) The 52 main Buildingmain Buildingmain Buildingmain Buildingmain Building posts were of good quality pinefrom Tlauhmun forest but being 85 years old now, the portionbelow ground level rotted and some sank a few inches caus-ing uneven floor level. Therefore the rotted end will have tobe cut-off and the posts put on new concrete post-footings.The wooden walls are in fair condition and need only earthoiling for preservation. Similarly the iron sheet roof will needrepainting to make it last long.

67 68

Page 39: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(2) Regarding the verandaverandaverandaverandaveranda, its flooring, purlins and both stair-cases which are of Hualthing were badly bored (eaten) bybeetles (umpu) and these parts need replacement with newhualthing.

(3) The KitchenKitchenKitchenKitchenKitchen which is 25ft by 11ft and connected to themain building by a 20ft long covered-way is in fair conditionand only the floor needs new concrete relaying.

(4) ZauthlamZauthlamZauthlamZauthlamZauthlam Rest Shed was 15ft by 10ft built at the edge ofZaute platform but was blown down by strong winds and sowill have to be rebuilt with new timber and old iron roofingsheets.

(5) Zaute Zaute Zaute Zaute Zaute Platform 65ft by 16ft was laid in 1923 with teakplanks from Phau valley of Lenhai village in Laizo Chief’sdomain but had all since decayed or lost and therefore needscomplete replacement.

(6) FencingFencingFencingFencingFencing around the whole compound is 610 feet long and6ft high and was also of teak planks from Lenhai but all hadsince decayed or disappeared due to long years of neglect. Itwill need re-erection with new teak as before.(7) Pig-sty LatrinePig-sty LatrinePig-sty LatrinePig-sty LatrinePig-sty Latrine. This is a small two-seated wooden build-ing complete with enclosure for pigs which were kept as scav-engers as was the custom in all Chin houses in those days.

Minor repairs are needed but the pig fencing is now non-exis-tent and needs complete replacement.

(8) WWWWWater ater ater ater ater TTTTTroughroughroughroughrough. Like every household in Tlauhmun vil-lage, Thang Tin Lian also made a water trough 5ft long 1ftdiameter hewn out of tree trunk to hold water for the kitchenand many other purposes. The water was supplied throughwooden water ducts from the common village spring as thepractive was, and still is in far-off villages where modern PVCpipe water supply is unavailable. The trough had an adjoiningwooden platform but all these have disappeared and will needreconstruction.

16. His Household16. His Household16. His Household16. His Household16. His Household

(A) His (A) His (A) His (A) His (A) His WWWWWiiiiivvvvveseseseses

Thang Tin Lian married one wife after another and they wereas follows:- (1) Run Sung of Tlauhmun village (Divorced later) (2) Sen Kip of Rallang village (1899-1947) (3) Men Zing of Khawrua village (1899-1980) (4) Hniar Cuai of Tlauhmun (1888-1967) (His first cousin)

Chin custom as practiced by Thang Tin Lian’s forebears werethat when they marry more than one wife, only the first one

69 70

Page 40: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

lived in the same house with the husband whereas the remain-ing ones as lesser wives were kept each in separate house inthe village. However Thang Tin Lian refused to follow cus-tom and after divorcing his first wife Run Sung, he did theimpossible (for modern society) by keeping all his three suc-ceeding wives Sen Kip, Men Zing and Hniar Cuai together,not only in the same house but in the same large bedroom ofhis, each wife occupying one corner with her own bedsteadand he himself at the remaining corner on his iron spring cot.Moreover, he distributed household as well as taungya (field)duties to his 3 wives on equal monthly basis!

L to R. His daughter Khuang Thluai and his wife Sen Kip

In that way he maintained his three wives on equal status, thatis no one is more senior than the others. However, when cus-tom demanded that one wife perform certain ceremonies,Thang Tin Lian chose Hniar Cuai who was his first cousinfrom his mother’s side for the purpose . In addition Thang TinLian earmarked his only son Tial Dum by wife Hniar Cuai tosucceed him as Chief when he dies.

(B) His Children(B) His Children(B) His Children(B) His Children(B) His Children

1. By wife Run Sun By wife Run Sun By wife Run Sun By wife Run Sun By wife Run Sung : - Only Daughter Kai Sin(1913-90).

2. By Sen Kip: By Sen Kip: By Sen Kip: By Sen Kip: By Sen Kip:

(1) Lal Bik (b.2/1920)(2) Thang Tsem (1923-78)(3) Khuang Thluai (b.8/ 1925)(4) Sai Bil Tial (1929-77)(5) Tin Par (1932-2007)(6) Mang Bur (1934-2001)(7) Klem Kyin (b.3/1937)(8) Kei Luai (b.10/1940)Altogether 4 sons and 4 daughters

71 72

Page 41: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

3. By Men Zing:By Men Zing:By Men Zing:By Men Zing:By Men Zing:

(1) Ral Dun (1919-80)(2) Sum Mang (b.11/1920)(3) Za Hre Lian (1923-97)(4) ~ha Hlei Sung (b.2/1925)(5) Thang Tin Tlem (1927-2007)(6) Kei Man (1929-70)(7) Ral Lian Sum (b.2/1931)(8) Sai Ling Thang (b.11/1932)(9) San Lwai(Thla Khar) (b.1/1935)(10) Ngun Kip (b.11/1943).Altogether 7 sons and 3 daughters.

4. By Hniar Cuai :By Hniar Cuai :By Hniar Cuai :By Hniar Cuai :By Hniar Cuai :

(1) ~ial Dum (1922-2007)(2) Fung Thluai (b.4/1929)(3) Mang Tin Zing (b.4/1931)(4) Hlawn Kip Thluai (b.4/1936)(5) Cer Cin (1938-97)(6) Ni Dong (b.8/1943).Altogether 1 son and 5 daughters.

At the time of his death, Thang Tin Lian left 11 sons and 14daughters.

Ground:Ground:Ground:Ground:Ground: L to R: Ni Dong, Cer Cin,Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Hniar Cuai,Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: L to R: Hlawn Kip Thluai, ~ial Dum, Fung Thluai.

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Men Zing. Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: Lal Bik, Sum Mang, ~ial Dum, Ral Dun

73 74

Page 42: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: L to R: Kai Sin, Tin Par, Thang Tin Tlem, Fung Thluai, Khuang Thluai, ~ha Hlei Sung

Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: L to R: Tlem Cin, Lal Bik, Thang Cem, Kei Luai, ~ial Dum,

Sum Mang, Mang Bur, Mang Tin Zing,

17. Jobs/Education of His Sons17. Jobs/Education of His Sons17. Jobs/Education of His Sons17. Jobs/Education of His Sons17. Jobs/Education of His Sons

At the time of Thang Tin Lian’s death, some of his sons werealready holding Government posts but some were still inschools as shown below:-

(1) The eldest son Ral DunRal DunRal DunRal DunRal Dun passed from Insein VeterinaryCollege and was already working as Veterinary Assis-tant for Falam Subdivision.

Lal Bik, Ral Lian Sum, Sai Ling Thang, San Lwai, Kei Luai, Ngun Kip

Lal Bik, Klem Kyin, Ral Lian Sum

75 76

Page 43: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(2) Lal Bik Lal Bik Lal Bik Lal Bik Lal Bik passed from Guindy Engineering College ofUniversity of Madras in India and was working as Asst.Engineer in Public Works Dept. of Frontier Areas Ad-ministration at Maymyo(Pyin Oo Lwin).

(3) Sum MangSum MangSum MangSum MangSum Mang was in his Final Year B.A. in University ofRangoon.

(4) ~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum was helping his father in the duties of Chief-tainship after studying in Sr.I.A. at Mandalay Intermedi-ate College upto the beginning of the Japanese War.

(5) Za HreZa HreZa HreZa HreZa Hre (later Za Hre Lian) resigned from Burma Armyas Lieutenant and was awaiting appointment as Asst.Resident in the Frontier Areas Administration. He stud-ied in Sr.I.Sc. at Mandalay Intermediate College uptothe beginning of the Japanese War.

Za Hre Lian

(6) Thang TsemThang TsemThang TsemThang TsemThang Tsem was working as Public Relations officer inthe Frontier Areas Administration in Falam. He was study-ing in Ninth Std at Falam Govt High School when Japa-nese War broke out.

(7) All the remaining younger sons were in Falam A.V.Middle School or in Tlauhmun Chin Primary School,Kei Luai himself the youngest of all the children wasonly 7 years old at the time.

(8) It is noteworthy that Thang Tin Lian never allowed hisdaughters to attend school even though there was/is aChin Primary School in Tlauhmun, saying that it is awaste of time because they will ultimately get marriedwhen they grow up and would not need to be educated.This being the case, only the younger five daughtersHlawn Kip Thluai, Klem Kyin, Cer Cin, Ni Dong andNgun Kip were given good education by their elder broth-ers upto University level only after the death of their fa-ther and all of them later obtained degrees in their re-spective fields.

77 78

Page 44: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

18. His Sisters’ Families18. His Sisters’ Families18. His Sisters’ Families18. His Sisters’ Families18. His Sisters’ Families

The families of Thang Tin Lian’s sisters are as follows:

(1) The eldest sister Do CuaiDo CuaiDo CuaiDo CuaiDo Cuai has 1 son and 3 daughtersnamely (i)Ni Tial (ii)Mang Ling (iii)Sen Cuai and (iv)SaTin Men by husband Tial Cung, Headman of Ngailan.

(2) Khuang NawnKhuang NawnKhuang NawnKhuang NawnKhuang Nawn has 2 daughters by first husband BawiKham of Tlauhmun namely (i)Tha Hlei Thluai(NuKawk) and (ii)Bual Pum and also 1 daughter Kei Menby second husband Ni Sum of Cerhmun.

(3) Ngun TlemNgun TlemNgun TlemNgun TlemNgun Tlem has 1 son and 4 daughters namely (i)MangTin Tlem (ii)Lal Tin Khup (iii)Ngun Cia (iv)Par Sungand (v)Sa Tin Cuai by husband Tial Ceu, Headman ofRallang.

(4) TTTTTin Kipin Kipin Kipin Kipin Kip has 2 sons and 2 daughters namely (i)Ngun Kual(ii)Kei Lian Mang (iii)Hlawn Kip Tlem and (iv)San Cuaiby husband Tim Kulh, Headman of Darteti.

(5) ~ial Man~ial Man~ial Man~ial Man~ial Man has 4 daughters namely (i)Hlawn Tin Tlem(ii)Sa Tin ~ial (iii)Khuang Lian Cuai and (iv)Hniar Sungby husband Thla Sum, Headman of Zathlir.

(6) ~ial ~ial ~ial ~ial ~ial TTTTTin Menin Menin Menin Menin Men has 2 sons and 1 daughter namely (i)KhenDum (ii)Tial Mang and (iii)Mang Sung by husband KhenThio, Headman of Khawrua.

(7) Thang Tin Lian’s younger sister ~ial Kil~ial Kil~ial Kil~ial Kil~ial Kil did not haveany children by husband Sawn Cung Nung, Headman'sson of Khawlung when she died early.

19. 19. 19. 19. 19. ArriArriArriArriArrivvvvval of Japanese Ruleal of Japanese Ruleal of Japanese Ruleal of Japanese Ruleal of Japanese Rule

After Japan entered World War II in Dec, 1941 the whole ofBurma was easily over-run by them within a year except theFrontier regions such as Chin Hills. The Burma Governmentand Army therefore had to withdraw to Simla and Hoshiarpurin India. During those days, both Burma and India were underBritish Rule and communication between them was easy.

When Japanese troops arrived in Falam the seat of Chin Hillsadministration early November, 1943 the Government & Armyhad to withdraw towards Aizawl leaving the Japanese in chargeof the area. Thus it became very difficult for Chief Thang TinLian to decide which side to help, Japanese or British. Any-way the Japanese officers summoned him and made him livein Cin Mual Camp on the edge of Falam Town so that he willbe at hand to do their bidding. During the months following,he was looked after in Cinmual Camp by his eldest son Ral

79 80

Page 45: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

81 82

Dun. Thang Tin Lian was even ordered to recall his son SumMang a Cadet Officer with the British troops (Western ChinLevies) operating within Zahau Chief’s domain to come overto him and serve the Japanese Army together as ordered.

When Japan surrendered in Aug, 1944, the British came backto Falam and arrested Thang Tin Lian and his son Ral Dun forhelping the Japanese and were taken to Tiddim. Later on, theywere released and allowed to return, home to Tlauhmun wherethey arrived on 5th September 1945. Then they performedcleansing ceremony called ‘hmui-thla-khum’ by sacrificingmythuns (sia) according to Chin custom.

20. Ev20. Ev20. Ev20. Ev20. Events ents ents ents ents After Japanese After Japanese After Japanese After Japanese After Japanese WWWWWararararar

During and immediately after the Japanese War, Thang TinLian was under detention by both sides for long periods forreasons of their own and he thereby suffered from all sorts ofhardships including endless mental worries which resulted inhis very poor health after his return home. He even had toenter Falam Hospital for treatment of persistent stomach com-plaint.

Then in April 1947 in spite of his ill-health he went to Maymyoalong with his sons Tial Dum, Za Hre Lian and Thang Tsemas he was very keen to give testimony to the Frontier Areas

Enquiry Commission regarding future administration for ChinHills.

21. Death of Chief 21. Death of Chief 21. Death of Chief 21. Death of Chief 21. Death of Chief Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lianin Lianin Lianin Lianin Lian

After the deposition at the Frontier Areas Enquiry Commis-sion was over, he proceeded to Rangoon together with his sonZa Hre Lian and entered the Rangoon General Hospital fortreatment of his stomach cancer. He was surgically operatedon 6th May but succumbed on 10th May 1947 in the presenceof his two sons Sum Mang and Za Hre Lian.

Then after preservation procedures were completed, his bodywas put in a coffin and taken by Govt. motor truck to Monywaby Za Hre Lian so that his body could be burried at home inTlauhmun as desired and expressed to Za Hre Lian by himearlier. From Monywa Za Hre Lian took the body by Govtmotorboat to Kalewa and then from there via Kalemyo toLumbang in Chin Hills by jeep owned by Thang Tin Lianhimself.

As no jeepable road existed beyond Lumbang at that time, thecoffin had to be carried by village volunteers (porters) on astretcher right up to Falam, a distance of 18 miles and fromthen to Tlauhmun another 15 miles by hill roads, arriving there20th May. Then he was buried in the brick tomb (built by him

Page 46: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

83 84

many years ago) with full ceremony of killing ‘ruakhnah’ of 2mythuns, 3 cows and 1 donkey. In addition, as he previouslycelebrated the killing of 2 tigers deemed ferocious animals bylocal custom, Thang Tin Lian was accorded the honour of burialwith ‘thihthiapvel’ elaborate funeral ceremony by Tlauhmunvillagers.

22. His 22. His 22. His 22. His 22. His TTTTTombombombombomb

Thang Tin Lian's Tomb

There was an old stone and mud tomb of his ancestors in thefront courtyard of his house but Thang Tin Lian later demol-

ished it and built a better brick arched tomb measuring 12ft by9ft nearby. He and his relatives buried in the new tomb wereas follows:(1) Pi Tai Sung (Thang Luai’s sister)(2) Dar Cin (Van Nawl’s sister)(3) Duh Men (Van Nawl’s youngest sister)(4) Wife Sen Kip April 1947(5) Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lianin Lianin Lianin Lianin Lian- May 1947(6) Khuang Tin ~ial (His mother)-Oct 1947(7) Khuang Nawn (His sister) -1950(8) Pi ~ial Man(His sister) - 1954.(9) Wife Hniar Cuai-1967.His wife Men Zing was buried atFalam in 1980.

23. His Legacy23. His Legacy23. His Legacy23. His Legacy23. His Legacy

On his death Thang Tin Lian left the following properties.(A) BuildingsBuildingsBuildingsBuildingsBuildings

(1) Main 2-storey Building in Tlauhmun.(2) Thatch-roofed Building-2 nos in Tlauhmun(3) Residential Building in Falam and(4) Shop Building in Falam.

(B) GunsGunsGunsGunsGuns(1) Cap Powder Gun bequethed by his father

Van Nawl.

Page 47: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

85 86

(2) .22 Winchester Rifle(3) .405 Magazine Rifle(4) .500 Double-barrel Rifle(5) 12 bore DBBL gun hammerless(6) 12 bore DBBL Governor’s Award gun with

hammer(7) Flint-lock guns-2 nos and all totalling 88888 guns in all.

(C) AnimalsAnimalsAnimalsAnimalsAnimals(1) Mythun (sia)-19 heads(2) Cattle-15(3) Horse-5 and(4) donkey-1

(D) OthersOthersOthersOthersOthers (Costly ones)(1) Wooden Grain Box-15(2) Small and big gongs-10(3) Big Brass pots - 4 sets(4) Various beads and other heirlooms.

(E) Money cashMoney cashMoney cashMoney cashMoney cashRupees 58,000 including debts to be collected.

24. Inheritance24. Inheritance24. Inheritance24. Inheritance24. Inheritance

Although ~ial Dum was not the eldest of Thang Tin Lian’ssons, he inherited his father’s Chieftainship as already explainedin Chapter 16(A) in super-cession of the eldest brother RalDun.When he inherited the Chieftainship, ~ial Dum inherited allthe properties also, namely Buildings, Guns, Animals, othersand Money Cash left by Thang Tin Lian because the eldestsons Ral Dun and Lal Bik of Thang Tin Lian's other two wivesMen Zing and Sen Kip respectively who were of equal statuswith Hniar Cuai, the mother of ~ial Dum graciously chose notto claim their share of the ro (heirlooms). Thus possible argu-ments and quarrels which could damage future amity and loveamong brothers and sisters were avoided.

25. Development of His Children in Their25. Development of His Children in Their25. Development of His Children in Their25. Development of His Children in Their25. Development of His Children in Their Careers Careers Careers Careers Careers

Chief Thang Tin Lian left 11 sons and 14 daughters from his 4wives when he died in 1947. Their status and careers later onare as follows:-

A. His SonsHis SonsHis SonsHis SonsHis Sons

(1) The eldest son Ral DunRal DunRal DunRal DunRal Dun worked for many years as Vet-erinary Assistant for Falam Subdivision but had to retire

Page 48: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

87 88

early on account of his heart trouble and ultimately diedin 1980 leaving his wife Thang Thluai of Zathlir without any children.

(2) Lal BikLal BikLal BikLal BikLal Bik became Superintending Engineer(Burma andChin State)upto age 60 at which time he took pension.He then worked as Consultant Engineer for 4 more yearsin the Ministry of Construction and finally retired inRangoon. With his first wife Sa Tin Zing of Thanhniar,with whom he later separated, he has 4 sons and 1 daugh-ter, but none with his second wife Sung Hniang ofLumbang.

(3) Sum MangSum MangSum MangSum MangSum Mang worked as State Education Officer, Chin Statetill age 60 after which he lived a retired life in Falam. Hischildren consist of 4 sons and 3 daughters from his firstwife Khuang Tin Par (Khawlung) who died in 1995 butnone from his second wife Tial Kulh Zing of Cawmpi.

(4) ~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum~ial Dum became Chief of Zahau on death of his fatherChief Thang Tin Lian but had to resign early when theSystem of Rule by Hereditary Chief and Headman wasabolished by Government in early 1949 and in its place,the system of Elected Council Chairman and Headmanwas introduced for the whole of Chin Hills District. ~ialDum received monetary compensation for the termina-tion as Zahau Chief. He then left Tlauhmun and settled

in Falam with his wife Maih Twe of Falam. They had 3sons and 4 daughters. The new system of Elected Coun-cil Chairman and Headman also ended when the Armyseized power in 1962. His wife died in 2006 and he him-self in Aug 2007.

(5) Za Hre Za Hre Za Hre Za Hre Za Hre (Later Za Hre Lian) resigned from the post ofDeputy Commissioner, Southern Chin Hills District andlater was elected as Member of Parliament for Falam in1952, 1956 and again in 1960 and became Parliamen-tary Secretary and then Chin Affairs Minister.

Za Hre Lian, Sui Men Twe, Hre Kio

Page 49: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

89 90

He lost his job when the Burma Army staged a coup-de-tat in 1962 but was later appointed as Burmese Ambas-sador to France, Egypt and to Nepal. He resigned fromhis post due to ill-health and settled in USA where hedied in 1997 leaving his wife M.B.B.S Dr. Sui Men Twe,M.D.(USA) of Falam with 1son and 3 daughters.

(6) Thang Thang Thang Thang Thang TsemTsemTsemTsemTsem was an Army Captain from which he re-tired and lived in Falam till his death in 1978. He left 1daughter from his first wife Than Twe, the daughter ofTlaisun Chief Van Hmung, with whom he later sepa-rated. Then with his second wife Yolanda Ba Kyi ofMaymyo he had 3 sons and 2 daughters and again gotseparated. He had no children with his third wife BawiNei of Tlauhmun.

(7) Ral Lian SumRal Lian SumRal Lian SumRal Lian SumRal Lian Sum was Professor of Forestry at RangoonUniversity after obtaining M.Sc. (Forestry) (Australia)degree from which he retired on pension at age 60 andlater migrated to USA. With his wife Shwe Ha of Falam,they have 4 sons and 2 daughters.

(8) Sai Ling ThangSai Ling ThangSai Ling ThangSai Ling ThangSai Ling Thang studied up to I.A in Rangoon Univer-sity and then worked as Clerk in the Burmese Embassyin Washington DC and later retired and lived in USA.His wife from Laos who worked in Laos Embassy died

leaving him with 3 daughters, but has no children by hissecond wife Lily of Falam.

(9) Mang BurMang BurMang BurMang BurMang Bur who studied up to I.Sc in Rangoon Univer-sity worked as Township Immigration officer when heretired on attaining age 60 and migrated to USA wherehe died in 2001. His first wife Tum Pen of Falam diedlong before in 1981 leaving him with 4 sons and 5 daugh-ters and then with his second wife Cung Kim of Lumbanghe had another 1 son and 1 daughter.

(10) Thla Khar Thla Khar Thla Khar Thla Khar Thla Khar (now San Lwai) was an MBBS doctor whenhe migrated to USA. After getting the M.D. degree andHeart Specialist qualification there, he opened the ChinHills Building Medical Center which he with his col-leagues ran for many years and finally retired at age 65.He has 1 son and 1 daughter with his wife Cavelle ofCanada.

(11) The youngest of Thang Tin Lian’s sons KKKKKei Luaiei Luaiei Luaiei Luaiei Luai stud-ied only up to Matriculation and was a Sub-Inspector ofPolice from which he retired early and migrated to USA.He lives with his wife Daw Amar from Namtu with their3 daughters.

Page 50: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

91 92

B. His DaughtersHis DaughtersHis DaughtersHis DaughtersHis Daughters

Out of Thang Tin Lian’s 14 daughters the eldest 9 were leftuneducated but had good husbands as forecasted by their fa-ther. They are as follows:-

(1) Eldest daughter Kai SinKai SinKai SinKai SinKai Sin married Zathlir Headman ThangCung Nung with whom she had 6 sons and 4 daughters.The husband died in 1969. She herself died in 1990.

(2) ~ha Hlei Sung~ha Hlei Sung~ha Hlei Sung~ha Hlei Sung~ha Hlei Sung was married to Ngalti Headman TlangSum and has 3 sons and 2 daughters and now lives inFalam, a widow as her husband died in 1989.

(3) Khuang Khuang Khuang Khuang Khuang ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai married Rallang Headman Lal Tin Khupand has 3 sons and 1 daughter. Then after separation,she remarried Ngun Hlei Mang of Selawn, Trade Deptclerk and has another 2 sons and 1 daughter. After hersecond husband’s death in 1985, she migrated to USAand is living there at present.

(4) Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin in in in in TlemTlemTlemTlemTlem married No Zam of Khaute an Armyoffice Head-clerk, and had 7 sons and 1 daughter andlived in Falam after the death of her husband in 1985.She herself died in August 2007.

(5) Fung Fung Fung Fung Fung ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai married No Hlei Tai (Selawn Headman)

and has 7 sons with him before separation after whichshe moved to Falam.

(6) KKKKKei Manei Manei Manei Manei Man married Van Kulh of Tikhuangtum, an ArmyColonel who later became Honourable Minister in Party-Council time. She had 1 daughter with him before shedied in 1970.

Sitting:Sitting:Sitting:Sitting:Sitting: Lian Cung Nung, Sai Bil ~ial, Kei Man (A cawi mi Sui Em), Van Kulh. Standing:Standing:Standing:Standing:Standing: Thla Khar

(7) Sai Bil ~ialSai Bil ~ialSai Bil ~ialSai Bil ~ialSai Bil ~ial married Army Captain Lian Cung Nung ofZongte but had no children when she died in 1977.

Page 51: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

93 94

(8) Mang Mang Mang Mang Mang TTTTTin Zingin Zingin Zingin Zingin Zing married Tial Hlei Sum of Zongte, now aretired school Teacher, and has 5 sons and 1 daughterand they live in Falam at present.

(9) TTTTTin Pin Pin Pin Pin Pararararar married Hniar Kulh (Singai Headman) and has6 sons and 2 daughters and lives in Falam after her husband died in 1986. She herself died in September 2007.

The remaining 5 youngest daughters listed below were all giveneducation by their older brothers after the death of their fatherThang Tin Lian and each held good teaching jobs in Govern-ment as described hereunder:-

(1) Hlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip ThluaiHlawn Kip Thluai obtained B.A degree and Dip.Ed.(Australia) and in 1960 was the first woman Univer-sity graduate in the whole of Chin State. She retired afterworking many years as SAT. Her husband was Run RoThang of Sim Dihai village, was Director, Central LawOffice and they have 3 sons and 3 daughters before hisdeath in 2001. She now lives in Yangon.

(2) Klem KyinKlem KyinKlem KyinKlem KyinKlem Kyin qualified as B.A and DT and is at presentworking as Asst. Professor of Mathematics in USA. Herhusband is Rev. Dr. Hre Kio, Ph. D of Zokhua, now aretired Bible Translation Consultant and they have 3 sonsand 1daughter.

(3) Cer CinCer CinCer CinCer CinCer Cin obtained her B.Sc degree and worked as Head

of State Middle Schools till her death in 1997. Her hus-band was Hoi Lian of Vazang, a Veterinary doctor andhad 2 sons and 4 daughters.

(4) Ni DongNi DongNi DongNi DongNi Dong also obtained a B.Sc degree and worked as aSAT before her marriage to Dr. Za Hlei Thang, M.B.B.Sof Tlauhmun. They have 2 sons and 1 daughter and havemigrated to USA.

(5) Thang Tin Lian’s youngest daughter Ngun KipNgun KipNgun KipNgun KipNgun Kip is a B.Adegree holder and worked as Senior AssitantTeacher inGovernment Schools for many years. Her husband isKei Mang of Zawlte and they have 2 sons and 2 daugh-ters and live in USA.

Out of the 11 sons and 14 daughters left by Thang Tin Lian onhis death, only 6 sons and 8 daughters aged between 64 and87 are alive today.

26.26.26.26.26. Establishment of Chief Establishment of Chief Establishment of Chief Establishment of Chief Establishment of Chief Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lianin Lianin Lianin Lianin LianFoundationFoundationFoundationFoundationFoundation

When we see Thang Tin Lian’s Ro-Innpi house in Tlauhmunwe will-find it quite unique because for one thing none of thehouses of the Chiefs in Falam Township, even in the whole of

Page 52: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

95 96

Chin Hills for that matter, is no more existing like Zahau Chief’shouse in Tlauhmun. Furthermore the wooden floors used wereof huge, almost unbelievable dimensions for Chin timber, be-ing 43ft long and 3ft 2 inches wide and 2 inches thick. Thatmeant trees of over 60-70ft high and 12ft girth were success-fully handled and supervised by Thang Tin Lian himself whoalong with other villagers incurred great dangers. These featscould be compared with construction of pyramids of Egypt,how they could have lifted those huge blocks of stone. There-fore the Ro-Innpi deserves maintenance as long as possible.

In this regard, it must be put on record that Tial Dum, whoinherited Thang Tin Lian’s Ro-Innpi, gave away its owner-ship with good heart and free of all costs to Chief Thang TinLian Foundation for maintenance of the Building and Annexesfor future generations by a signed Agreement on 22 Decem-ber 2004.

Realising the importance of maintaining Thang Tin Lian’shouse (Ro-Innpi) and other important annex structures, the de-scendents of Thang Tin Lian and of his sisters decided to es-tablish a Foundation on 1st Jan 2005 for the above purposeincluding opening a Museum by collecting the heirlooms andother valuable articles for permanent display. Accordingly,duties were apportioned as follows.

Board of Board of Board of Board of Board of TTTTTrusteesrusteesrusteesrusteesrustees(1) U Lal Tin Mang(2) U Tin Kio Bik(3) Rev. Lin Sein Lian(4) U Thla Iang(5) Daw Sui Cin(6) Pastor Mang Hlei Zing(7) Rev. Siang Za Khup(8) Rev. No Bual Hrang(9) U Van Hnuai Uk(10) U Hre Ling(11) U Vivian Sum(12) U Sa Mang(13) Prof. Daw Sa Lian Kai(14) Daw Kai Cem and(15) Rev. Dr. S. Hre Kio.

Executive CommitteeExecutive CommitteeExecutive CommitteeExecutive CommitteeExecutive Committee(1) U Lal Tin Mang (Vice-Chairman)(2) U Tin Kio Bik(3) Rev.Lin Sein Lian(4) U Thla Iang (Treasurer)(5) Daw Sui Cin(6) Daw Mang Hlei Zing(7) Rev. Dr. S. Hre Kio(Chairman)(8) Rev. Siang Za Khup (Secretary) and

Page 53: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

97 98

(9) Rev.No Bual Hrang.AuditorsAuditorsAuditorsAuditorsAuditors

(1) U Sa Mang, Falam and(2) U Al Duh, Yangon.

AdvisorsAdvisorsAdvisorsAdvisorsAdvisors(1) U Lal Bik(2) U Sum Mang(3) U Ral Lian Sum(4) Dr. San Lwai, M.D(5) U Sai Ling Thang(6) Daw Hlawn Kip Thluai(7) Daw Tlem Kyin(8) Daw Ngun Kip(9) Daw Ni Dong(10) Dr. Za Hlei Thang and(11) U Ngun Lian.

27.27.27.27.27. Future Future Future Future Future TTTTTaskaskaskaskask

As explained in the foregoing, it is the bounden duty of allThang Tin Lian’s and his sisters’ descendants to maintain ingood condition the house and other structures in Tlauhmun aswell as the heirlooms left by him for all their future genera-tions to see.

28.28.28.28.28. List of Documents List of Documents List of Documents List of Documents List of Documents AttachedAttachedAttachedAttachedAttached

(1) Names of Children of Thang Tin Lian's 11 sons and 14Daughters (According to age-seniority)

(2) Consolidated Estimate of Cost of Restoration Work toChief Thang Tin Lian’s Ro-Innpi, Tlauhmun.

(3) Photocopy of letter written by Thang Tin Lian to hisson Lal Bik.

(4) Genealogical Tree of Zahau Lal Hrin.(5) Lay-out Plan of Chief Thang Tin Lian’s Residential

compound, Tlauhmun village.(6) Map of Zahau Domain(Tribal Area) Under Chief Thang

Tin Lian’s Rule.

Page 54: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Annexure (1)Names of Children of Names of Children of Names of Children of Names of Children of Names of Children of Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin Lian's 11 sons and 14in Lian's 11 sons and 14in Lian's 11 sons and 14in Lian's 11 sons and 14in Lian's 11 sons and 14DaughtersDaughtersDaughtersDaughtersDaughters (According to age-seniority)

1. Kai Sin1. Kai Sin1. Kai Sin1. Kai Sin1. Kai Sin with husband Thang Cung Nung:-(i) Sai Men (ii) Mang Ceu (iii) Bual Hlei ~ial (iv) ThanKip Luai (v) Za Hrem (vi) Hre Ling (vii) Khuang LianMang (viii) ~ial Em (ix) Sui Kio, and (x) Ni Hniang.

2. Ral Dun2. Ral Dun2. Ral Dun2. Ral Dun2. Ral Dun with wife Thang Thluai had no children.

3. Lal Bik3. Lal Bik3. Lal Bik3. Lal Bik3. Lal Bik with Sa Tin Zing:-(i) Van Hre (ii) Lal Tin Mang (iii) Ni Siang Bik(iv) Henry Tin Kio Bik, and (v)Mang Tin LianBut with second wife Sung Hniang, he has no children.

4. Sum Mang4. Sum Mang4. Sum Mang4. Sum Mang4. Sum Mang with wife Khuang Tin Par:-(i) Bawi Sung (ii) Van Hnuai Thluai (iii) Sa Lian Kai(iv) Thang Bur (v) Ral Rel Mang (vi) Cung Nung,and (v) Cin Mang. But with second wife ~ial KulhZing, he has no children.

5. ~ial Dum5. ~ial Dum5. ~ial Dum5. ~ial Dum5. ~ial Dum with wife Meih Htwe:-(i) Sui Cin (ii) Van Thawm Lian (iii) Ni Kio(iv) Hlei Par (v) Khu Mang (vi) Cin Kim, and(vii) Tin ~ial.

6. 6. 6. 6. 6. Thang Thang Thang Thang Thang TsemTsemTsemTsemTsem with wife Than Twe had only one daughterBawi Zing. Then with second wife Yolanda:-(i) Michael (ii) Christopher (iii) Mu Mu Tin (iv) Suzanneand (v) Tun Min (Ko Tu)But with third wife Bawi Nei , he had no children.

7. Za Hre Lian 7. Za Hre Lian 7. Za Hre Lian 7. Za Hre Lian 7. Za Hre Lian (formerly Za Hre) with wife Maizie Sui MenTwe:-(i) Khaw Tin Mawi (Tin Mawi) (ii) Tin Em(iii) Tin Thluai, and (iv) Mang Tin Sia.

8. ~ha Hlei Sung8. ~ha Hlei Sung8. ~ha Hlei Sung8. ~ha Hlei Sung8. ~ha Hlei Sung with husband Tlang Sum:-(i) Lal Hlawn Mang (ii) Kei Bual ~ial(iii) Thawm Lian Ling (iv) Kai Cem, and(v) Thla Iang.

9. Khuang 9. Khuang 9. Khuang 9. Khuang 9. Khuang ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai with husband Lal Tin Khup:-(i) Hrang Tin Kio (Tin Ko) (ii) Kawl Lian(iii) Than Hlei Kai , and (iv) Thu Mawi

Then with second husband Ngun Hlei Mang, she has(v) Lal Ce Mang (vi) Hrang Vung Thang, and(vii) Lydia Cer Iang.

10. 10. 10. 10. 10. Thang Thang Thang Thang Thang TTTTTin in in in in Tlem Tlem Tlem Tlem Tlem with husband No Zam:-(i) Mang Hlei Zing (ii) Siang Lilian (iii) Mang Lilian(iv) Thang Lilian (Pa Uai) (v) Piang Lilian (Pa Kai)

Page 55: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(vi) Kim Lilian (Pa Hniang) (vii) Ni Lilian, and (viii)Mawi Lilian.

11. Fung 11. Fung 11. Fung 11. Fung 11. Fung ThluaiThluaiThluaiThluaiThluai with husband No Hlei Tai:-(i) Siang Za Khup (ii) Za Hleih Lal (iii) Luai Mang(iv) Ni Hre (v) Van Hnuai Uk (vi) Za Mang, and(vii) Mang Oo Lian, all sons.

12. K12. K12. K12. K12. Kei Manei Manei Manei Manei Man with husband Van Kulh had only one daunghterVan Sui Em.

13. Sai Bil ~ial13. Sai Bil ~ial13. Sai Bil ~ial13. Sai Bil ~ial13. Sai Bil ~ial with husband Lian Cung Nung had nochildren.

14. Ral Lian Sum14. Ral Lian Sum14. Ral Lian Sum14. Ral Lian Sum14. Ral Lian Sum with wife Shwe Ha:-(i) Lin Sein Lian (ii) Lal Cung (iii) Mang Cem(iv) Thang Sawn Lian (Thangte) (v) Cin Sung, and(vi) Cin Zing.

15. Mang 15. Mang 15. Mang 15. Mang 15. Mang TTTTTin Zingin Zingin Zingin Zingin Zing with husband ~ial Hlei Sum:-(i) Thawm Hu (ii) Sui Lan (iii) Sang La Sum(iv) Vivian Sum (v) Ci Luai, and (vi) Thang Lan Sum.

16. 16. 16. 16. 16. TTTTTin Pin Pin Pin Pin Pararararar with husband Hniar Kulh:-(i) Hram Mang (ii) Tin Thang (iii) Duh Tin Kheng(iv) Lal Vung Thang (v) Bawik Zik (vi) Siang Hrin

Cer ((vii) Hrang Bik Thang, and (viii) Ngun Cer Thluai.

17. Sai Ling Thang17. Sai Ling Thang17. Sai Ling Thang17. Sai Ling Thang17. Sai Ling Thang with wife from Laos:-(i) Lily (ii) Vida, and (iii) Mary, all daughters.He has no children with second wife Lily from Falam.

18. Mang Bur18. Mang Bur18. Mang Bur18. Mang Bur18. Mang Bur with wife Tum Pen:-(i) Sui Dim (iii) Ni Cem (iii) Thang Hook Luai(iv) Sen Cin (v) Sen Hngel (vi) Zing Thluai(vii) Hrin Lian Mang (viii) Duh Thlia, and(ix) San Hu.Then with second wife Cung Kim, he had (x) MangBawi Lian, and (xi) Za Za Sui.

19. San Lwai 19. San Lwai 19. San Lwai 19. San Lwai 19. San Lwai (Formerly Thla Khar) with wife Cavelle:-(i) Ral Din , and (ii) Sanalee

20. Hlawn Kip Thluai20. Hlawn Kip Thluai20. Hlawn Kip Thluai20. Hlawn Kip Thluai20. Hlawn Kip Thluai with husband Run Ro Thang:-(i) Lal Uk Thang (ii) Ro Mawi (iii) Tin Cung Thang, (iv) Van Dong (v) Ni Luai Thang, and (vi) Van Cin.

21. Klem Kyin21. Klem Kyin21. Klem Kyin21. Klem Kyin21. Klem Kyin with husband Stephen Hre Kio:-(i) Van Tin Lian (ii) Za Lal Thawng (Bute)(iii) Lal Hre Lian (Mawte), and (iv) Dai Dim Par(Pante).

22. Cer Cin22. Cer Cin22. Cer Cin22. Cer Cin22. Cer Cin with husband Hoi Lian:-

Page 56: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

(i) Za Hum Nei (ii) Hmin Than Kim (ii) Za Lun Mang(iv) Van Hnuai Kim (v) Ni Kung, and(vi) Mang Za Lian

23. K23. K23. K23. K23. Kei Luaiei Luaiei Luaiei Luaiei Luai with wife Amar:-(i) Wa Wa (ii) Phyu Phyu, and (iii) Aye Aye,all daughters.

24. Ni Dong24. Ni Dong24. Ni Dong24. Ni Dong24. Ni Dong with husband Za Hlei Thang:-(i) Mi Lan Za (ii) Za San Oo, and (iii) Za Lian Maw

25. Ngun Kip25. Ngun Kip25. Ngun Kip25. Ngun Kip25. Ngun Kip with husband Kei Mang:-(i) San Kip Thluai (ii) Thang San Bik (Ungda),(iii) Tin Bik, and (iv) Sui San.

Page 57: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Annexure (2)Consolidated Estimate of RenoConsolidated Estimate of RenoConsolidated Estimate of RenoConsolidated Estimate of RenoConsolidated Estimate of Renovvvvvation ation ation ation ation WWWWWork to Chief ork to Chief ork to Chief ork to Chief ork to Chief ThangThangThangThangThangTTTTTin Lian’in Lian’in Lian’in Lian’in Lian’s Ro-Innpi at s Ro-Innpi at s Ro-Innpi at s Ro-Innpi at s Ro-Innpi at TlauhmunTlauhmunTlauhmunTlauhmunTlauhmun

1. Main Building (66 ft by 26 ft 2 storeys):- Main Building (66 ft by 26 ft 2 storeys):- Main Building (66 ft by 26 ft 2 storeys):- Main Building (66 ft by 26 ft 2 storeys):- Main Building (66 ft by 26 ft 2 storeys):-Work involving (a) Lifting the sunken posts and floor tooriginal level and resting them on solid footing(b) Replacing missing/broken glass window-panes(c) Renewing weevil-eaten veranda floor, purlins and stairswith new hualtimber,(d) Earth oiling exposed wooden walls and (e) Painting theroof.

K 2,300,000K 2,300,000K 2,300,000K 2,300,000K 2,300,0002. Out housesOut housesOut housesOut housesOut houses such as

(a) Kitchen and covered way,(b) Pig sty (latrine)(c) Shed(Zauthlam) K 1,200,000K 1,200,000K 1,200,000K 1,200,000K 1,200,000

3. Other Other Other Other Other AnneAnneAnneAnneAnnex Structuresx Structuresx Structuresx Structuresx Structures such as (a ) Tomb (b) Retainingwalls (c) stone pavements (lungdaang) and (d) Water troughwith platform K 200,000K 200,000K 200,000K 200,000K 200,000

4. Zaute PlatformZaute PlatformZaute PlatformZaute PlatformZaute Platform(65 ft x 16 ft)Renewing with Lenhai teak planks and local lain posts

K 1,900,000K 1,900,000K 1,900,000K 1,900,000K 1,900,000

5. Fencing (610 ft)Fencing (610 ft)Fencing (610 ft)Fencing (610 ft)Fencing (610 ft)Rebuilding the teak plank fencing with ‘Lawi’ posts in original form:-

K 3,900,000K 3,900,000K 3,900,000K 3,900,000K 3,900,000

6. Supervision Charges K 500,000K 500,000K 500,000K 500,000K 500,000

Total K K K K K 10,000,00010,000,00010,000,00010,000,00010,000,000

7. Unforeseen Expenses 10%10%10%10%10% K 1,000,000K 1,000,000K 1,000,000K 1,000,000K 1,000,000

Total K 11,000,000K 11,000,000K 11,000,000K 11,000,000K 11,000,000 (Kyats eleven million only)

Note:- This Estimate does not include expected cost of ac-quiring the missing original heirlooms such as guns,gongs, brass pots, beads and other ornaments for theproposed Museum.

( Lal Bik )October 2007

Page 58: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Page 59: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Page 60: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi

Page 61: Zahau Miuk Thang Tin Lian ih Thuanthu Tawi

Thang Tin Lian Thuanthu Tawi Thang Tin Lian Thuanthu Tawi