Zakładanie i Prowadzenie Akwarium MorskiegoPodsumowanie roku doświadczeń

Maciej HarańczykSpotkanie TSA, Oceanarium Gdyńskie,

Gdynia, 8.IV.2006

Podsumowanie roku doświadczeń

Moje do świadczenia z akwarystyk ą morsk ą:•270l – pierwsze akwarium morskie,prawdziwy poligon doświadczalnydoświadczalny

•499l – drugie akwarium,•499l – drugie akwarium,Podsumowanie rocznych doświadcze ń

Copyrights

• Prezentacja powstała na bazie doświadczeń autora, rad udzielonych przez kolegów oraz autora, rad udzielonych przez kolegów oraz materiałów dostępnych w sieci

• Materiały zdjęciowe pochodzą z 3 źródeł: 1) archiwum autora, 2) strony w sieci oraz 3) forum nano-reef.pl

• W 2 ostatnich przypadkach na dole strony • W 2 ostatnich przypadkach na dole strony zamieszczam nazwisko lub nick’a autor zdjęcia

Plan Prezentacji

• Wstęp – czyli dlaczego akwarium morskie ?• Rodzaje akwariów oraz typy filtracji• Rodzaje akwariów oraz typy filtracji• Budowa (typowego) akwarium morskiego• Szczegółowe omówienie elementów akwarium• Moje akwaria i doświadczenia• Rozbudowa akwarium• Rozbudowa akwarium• Koszty załoŜenia akwarium

Dlaczego akwarium morskie ?• „W odróŜnieniu od słodkiego morskie wyróŜnia się ogromną ilością Ŝycia ,

praktycznie wszystko jest Ŝywe łącznie z piachem . […] Do tego te kolorki . Rafa jest piękna !!!„ (andrniew)Rafa jest piękna !!!„ (andrniew)

• moge miec 1000 innych rzeczy do zrobienia,a czasa na gapienie sie w akwa zawsze znajde.godzina za godzina...zawsze jest co obserwowac.wszedzie cos sie dzieje. (pilot)

• …Przy morskim jest co robić - nie znudzi się (kevlar)• ...bo jak kaŜda kobieta-lubię solić, niekoniecznie przesalać... (ewa)• Zapach morskiej wody... (nowy_zaraŜony)• nie mosisz jechac nad morze zeby skosztowac słonej wody (rafał)• najfajniejsze jest budowanie i przygotowywanie wszystkiego (filavandrel)• najfajniejsze jest budowanie i przygotowywanie wszystkiego (filavandrel)• morszczyzna mnie pociąga, bo to jest prawie wiedza tajmna łączy ze sobą

wiele dziedzin. To nie tylko biologia ale i hydraulika (mechanika płynów ), elektryka, majstrkowanie, fotografia,.... (alex)

• Moj sasiad nie ma morskiego.... (stani)

Źródło – nano-reef.pl

Bogactwo kształtów

Foto - Szymon

Bogactwo kolorów

Foto-Waldek

Foto-Adam Rybowski

Foto-Adam Rybowski

Foto-Adam Rybowski

Foto-Adam Rybowski

Foto-Adam Rybowski

Foto-Aquarius.ima.pl

Akwarium morskie to majsterkowanie

Fro

olk

Fot

o-F

rool

k

Ogromna ilość sprzętu do podłączenia – kaŜdy majsterkowicz będzie mógł się wykazać.

Rodzaje akwariów morskich

• Rafowe (temp ~25 st., mocne oświetlenie, mocna cyrkulacja wody)mocna cyrkulacja wody)

• Fish-only (tylko ryby, słabe światło)• Konikarium (koniki morskie, słaby prąd

wody)• Zimnowodne (niska temperatura)• Zimnowodne (niska temperatura)• Inne (np.. głębinowe, na meduzy)

Filozofia utrzymania akwarium

• DąŜymy do utrzymania parametrów moŜliwie bliskich naturzebliskich naturze

• Natura działa na zasadzie procesów, tworzących „cykle” (obieg materii i energii w przyrodzie) – w akwarium staramy odtworzyć te cykle

• W przypadku niemoŜliwości otworzenia procesu – stosujemy procesy zastępcze o podobnych – stosujemy procesy zastępcze o podobnych efektach (np. w naturze następuje rozcieńczenie szkodliwych substancji, w akwarium – podmiana wody)

Filtracja wodyPokarm

Wydalanie

Pochłanianie przez rośliny (glony)

Usuwane przez podmiany

NH3Substancje białkowe(np.. Śluzy)

Wydalanie

+

Usuwanie wpostaci piany (lub podmiana wody)

NO2- NO3

-

Utlenianie przez bakterie

podmiany wody

Rozkład do N2 (warunki beztlenowe)

Filtracja – metoda berlińska

• Proces utleniania NH3 przeprowadzają bakterie Ŝyjące na Ŝywej skale. śywa skała to skała Ŝyjące na Ŝywej skale. śywa skała to skała koralowa (wapienne szkielety koralowców) i organizmy ją zamieszkujące (bakterie, glony, rurówki, wieloszczety, kraby itp.)

• Substancje białkowe usuwane są za pomocą odpieniaczaodpieniacza

Alternatywa metody berlińskiej: np. proces utleniania NH3prowadzony na bioballach lub piasku (plenum, dsb)

Najprostsze akwarium – piko-rafa(najprostsze w budowie, trudne w utrzymaniu)

Oświetlenie ok. 1W/lŚwiatło białe i niebieskie (aktyniczne)(aktyniczne)

Woda: sól morska rozpuszczona w czystej wodzie

Zwykle zbiornik Do 50-80l(piko-rafa)

śywa skała wIlości 25%

GrzałkaTemp 25 st.C

Pompy cyrkulacyjneObmywając skałeZapewniają dobra filtracje

Przykład – WaveCube 16l

Trudności utrzymania piko-rafy:

• Kłopot w zapewnieniu • Kłopot w zapewnieniu stabilnych parametrów

• Brak odpieniacza. Usuwanie szkodliwych substancji poprzez podmiany wody

• Parowanie wody powoduje gwałtowne powoduje gwałtowne zmiany stęŜenia soli

Foto-Reefshop.pl

Akwarium z panelem(proste i łatwe w utrzymaniu)

RO

Czysta woda produkowana

RO

Zwykle zbiornik 80-250l – ta objętośćPozwala na utrzymanieStabilnych parametrów

śywa skała wIlości 10-20%

Odpieniacz usuwaSubstancje białkowe

Panel maskujesprzęt

produkowana przez filtr RO

Przykład – akwarium 80l

Foto - Przemek

Typowe akwarium

Zwykle zbiornik pow.250l

RO

250l

RO

Komin, sump i pompa obiegowa.

Automatycznadolewka

W sumpie ukryty sprzęt

PrzykładAkwarium 500l(komin 30x15, 3 otwory w dnie)

Sump 150l (3 komory, od lewej:-Komora na wodę do podmian-Komora na odpieniacz-Komora na pompę)

Lista elementów potrzebnych do załoŜenia akwarium

(zostaną omówione na kolejnych slajdach)

•Zbiornik•Zbiornik•Filtr RO•Sól i woda morska•Oświetlenie•Odpieniacz•Pompa cyrkulacyjne•Automatyczna dolewka•śywa skała

Elementy akwarium – zbiornik na akwarium morskie

• Typowy zbiornik do hodowli ryb• NaleŜy się upewnić, Ŝe silikon nadaje się • NaleŜy się upewnić, Ŝe silikon nadaje się

do wody morskiej (dotyczy głównie starych zbiorników)

• Warto rozwaŜyć uŜycie szkła opti-white

Foto- Thewald

Zwykły floatOpti-white

Próbka 30mm grubości

Elementy akwarium – filtr RO

Błona półprzepuszczalnaBłona półprzepuszczalna

W filtrze RO wymusza się przenikanie wody przez błonę półprzepuszczalna. Zanieczyszczenia, które nie mieszczą

Membrana

które nie mieszczą się w kanalikach błony, zostają odfiltrowane.

Foto- Hara

Prefiltry

ŚciekCzysta woda

Sól morska

• Sól morska sprzedawana jest w opakowaniach od 0.5-25 kg.od 0.5-25 kg.

• Sól morska zawiera ok. 70% NaCl (soli kuchennej)

• Sól morska zawiera ok. 70 elementów znajdujących się w naturalnej wodzie morskiej

• Sól dobrej jakości nie zawiera fosforanów i • Sól dobrej jakości nie zawiera fosforanów i azotanów, które stymulują wzrost glonów

• Sprzedawane są róŜne sole dla akwariów rafowych i fish-only

Jak zrobić wodę morską

• Roztwór soli w wodzie RO• Rozpuszczamy 30-40g na 1 litr wody • Rozpuszczamy 30-40g na 1 litr wody

(gęstość 1.022-1.025)• Zasolenie jest inne w róŜnych częściach Świata (Morze czerwone 40g/l, Indonezja 30g/l)30g/l)

• Roztwór wody morskiej ma pH 8.2-8.7, stęŜenie Ca 440 mg/l.

Elementy akwarium -Elementy akwarium -Oświetlenie

Czym jest światło ?

Analiza widma światła białego

Fale o róŜnej długości

700nm

Pryzmat rozszczepia wiązkę

Widmo światła

Dłu

gość

fali

λ

400nm

700nm

Pryzmat rozszczepia wiązkęBiałego światła

Źródło światła

Białe światło składa się z fal o róŜnej długości,odpowiadających róŜnym kolorom.

400nm

Temperatura źródła światła a połoŜenie maksimum emisji

Modelową emisje światła opisuje się w teorii ciała doskonale czarnego.

Mocemitowania

Niska temperatura

Wysoka temperatura

Długość fali λ

Prawo przesunięć WienaT*λmax_e = const = 0.29 cm*K

Widmo światła słonecznego docierającego na Ziemię

λλmax_e=490nm

Temperatura światła słonecznego (światło na powierzchni oceanu)T=0.29*10-2 m*K/490*10-9 m = 5900 K

Światło w głębi oceanu

Światło słoneczne na powierzchni

Światło w głębipowierzchni

λmax_e

λmax_e

Woda pochłania fale podczerwone oraz część światła widzialnego (czerwonego)

W głębi λmax_emaleje więc T rośnie

Powierzchnia – 6000 K5 m głębokości – 10000K15 m głębokości – 20000K

Źródła światła

Świetlówka T5: duŜa wydajnośćDostępne białe i niebieskieDługości: 55-150cmZapłon elektroniczny

Świetlówka T8: mała wydajnośćDostępne białe i niebieskieDługości: 60-120cmZapłon elektroniczny lub elektrostatyczny

śarniki HQI: duŜa moc (70-1000W)Dostępne 5000K-20000KMałe rozmiary.Zapłon elektroniczny lub elektrostatyczny

PowerCompact: duŜa wydajnośćDostępne białe, niebieski i mieszane (!!)Zapłon elektorniczny

Porównanie barw typowych świetlówek

Fot

o-K

rasz

an

Mieszanie świetlówek

Najczęściej stosowaneNajczęściej stosowane

Fot

o-K

rasz

an

Elementy akwarium - Odpieniacz

Dopływ

Kubek na pianę

Dopływ powietrza

Dysza mieszaWodę z powietrzem

Pompa tłoczy

Foto-Marius

Na sucho W akcji

Pompa tłoczyWodę do komory

Komora

Typowe odpieniacze do małego akwarium

AM MiniflotorNapędzany pompą powietrzaPianę robi kostka lipowa

Beast 400pAM Biostar FlotorOdpieniacz uzupełniony o rotującą gąbkę (wspomaga filtrację)

Pompy cyrkulacyjne

Powerhead Marea Tunze TurbellePowerhead•Skupiony strumień•Moc do 1200l/h

Marea•Szeroki strumień•Moc 2400l/h-6000l/h•Mały pobór prądu

Tunze Turbelle•Szeroki strumień•Moc 6000-20000l/h•Mały pobór prądu•MoŜliwość płynnej regulacji mocy oraz sterowanie komputerem

Proste falowniki - losowe włącz/wyłącz

Automatyczna dolewka•Z akwarium 100-500 litrów wyparowuje ok. 2-10 litrów wody/dobę.•Z akwarium odparowuje woda słodka.

Pompa małej wydajności(np. perystaltyczna, AM SP3000)

Czujnik poziomu

śywa skała• Skała wydobywana z dna oceanu. Najczęściej

importowana z Indonezji.• Ilość Ŝywej skały: min. 10%, docelowo 20-25%• Ilość Ŝywej skały: min. 10%, docelowo 20-25%• Skała powinna być jak najlepszej jakości• Dobra skała jest porowata, kamienie są lekkie• Powinna być róŜnokolorowa, posiadać ślady Ŝycia (korale, gąbki)

• Czasami by ograniczyć koszty, częściowo stosuje się suchą skałę albo tuf wapienny. W ciągu kilku miesięcy martwe kamienie zostają porośnięte i zasiedlone.

śywa skała

śywa skała transportowana w termoboksachFoto-Hara

śywa skała vs „oŜywiony” tuf

Oczyszczanie Ŝywej skałyPrzed włoŜeniem skały do zbiornika naleŜyją oczyścić z:ją oczyścić z:• Martwych organizmów• Krabów• Krewetki modliszkowe• Wieloszczetów• Wieloszczetów

Wieloszczety

Niektóry twierdzą, Ŝe wieloszczety nie są groźne…a nawet są poŜyteczne bo przemieszczając się kanalikami w skale zapewniaja dodatkową cyrkulacje…

Wieloszczety

…i pewnie nie są groźne do czasu aŜ osiągną duŜe rozmiary.(ten na zdjęciu ma 2 lata i ok. 2 metrów)

Dojrzewanie akwarium

• Po włoŜeniu Ŝywej skały do akwarium rozpoczyna się proces dojrzewaniarozpoczyna się proces dojrzewania

• W czasie dojrzewania rozwijają się bakterie filtrujące a „przetrawione” zostają wszystkie obumarłe organizmy

• Akwarium jest dojrzałe gdy poziom amoniaku i azotynów jest b. Niski

• Dojrzewanie moŜna przyspieszyć kupując skałę „odgazowaną” (czyli po części procesu dojrzewania)

Przykład akwarium – 270l(mój poligon doświadczalny)

Akwarium 270l (70x65x60)Szafka drewnianaOświetlenie HQI 150W 20kKOdpieniacz Beast400Cyrkulacja: 3x maxi-jet 1000l/h

Przykład akwarium – 270l

25kg oŜywionego tufu5kg suchej skały

W akwarium było pusto.

Przykład akwarium – 270l

Dodałem 25kg skały z Indonezji.Skała była ustawiona na konstrukcji z rurek pcv.

Przykład akwarium – 270l

PoniewaŜ w akwarium było „ciemno” zrobiłem upgrade oświetlenia:Dodałem 4xT5 24w(2x biała, 2x niebieska)

Przykład akwarium – 270l

Ogromna ilość szpecącego sprzętu: grzałka, odpieniacz, bubble-stop

Przykład akwarium – 270l

Zdecydowałem się zrobić sump powyŜej akwarium. Prowizoryczny komin zawierał pompę. Woda spływała grawitacyjnie.Przy parowaniu wody poziom zmienia się w poziom zmienia się w akwarium. Bąble powietrza z odpieniacza wracały do akwarium (bubble-stop w akwarium)

Przykład akwarium – 270l

Przeróbka wg. Roman RoŜek czyli jak w zwykłym akwarium zrobić komin i sump.W trakcie przeróbki całe Ŝycie pozostało w akwarium!Akwarium podwyŜszone o 5cm i komin doklejony na zewnątrz akwarium.Sump 50l pod wymiar szafki. Pompa obiegowa AquaBee 3000l/h.

Przykład akwarium – 270l

Po w/w przeróbkach byłem zadowolony z akwarium i skupiłem się na kupowaniu zwierząt.

Prowadzenie akwarium

Czyli obowiązki akwarysty morskiego:• Monitorowanie stanu mieszkańców• Monitorowanie stanu mieszkańców• Regularne podmiany wody (od 5%

tygodniowo)• Czyszczenie akwarium, odpieniacza• Suplementacja mikro- i makroelementów • Suplementacja mikro- i makroelementów

(następne slajdy) • Okresowa wymiana Ŝarników i świetlówek

Sukcesy hodowlane(czyli czego się spodziewamy po prawidłowym zaplanowaniu i prowadzeniu

akwarium)

Wzrost ukwiału w ciągu 4 miesięcy.

Rzeczy złe dzieją się szybko(czyli przedawkowanie mikroelementów)

ZdjęciaRobione coOk.. 6h

Rozpad podraŜnionego sarcophytona

Złe warunki (bliskość Złe warunki (bliskość agresywnej euphylii) spowodowały podraŜnienie sarcophytona.W obronnie sarco zaczął się szybko dzielić.

Jeszcze parę słów o chemii Ca2+ i CO3

2-/HCO3-

• Organizmy morskie budują swoje ciała z CaCO (węglan wapnia, kreda)CaCO3 (węglan wapnia, kreda)

• Trzeba uzupełniać zarówno Ca2+, jak i HCO3

-.

Sposoby uzupełniania Ca 2+ i twardości węglanowej

• Gotowe preparaty (np.. Salifert CoralGrower, PurpleUp)CoralGrower, PurpleUp)

• Metoda Ballinga (dozowanie CaCl2,NaHCO3 oraz stosowanie soli bez NaCl)

• Reaktor wapniowy (rozpuszczanie CaCO3 w roztworze nasycanym CO2 (obniŜone w roztworze nasycanym CO2 (obniŜone pH))

• Mikser wapna (dozowanie Ca(OH)2)

Wnioski z pierwszego akwarium

• Warto skopiować sprawdzone rozwiązania. Są powody dla których rozwiązania. Są powody dla których większość je stosuje.

• Autorskie pomysły mogą się okazać niewypałami.

• Decyzje naleŜy podejmować na spokojnie, • Decyzje naleŜy podejmować na spokojnie, wszystko przemyśleć, skonsultować.

• Skąpy płaci dwa razy.

Wnioski praktyczne

• Warto zrobić sump (albo panel) aby ukryć sprzętsprzęt

• Kupując oświetlenie patrzyć na lumeny –nie tylko na Waty

• Szafka powinna mieć konstrukcje aby zapewnić łatwy dostęp

• Pokrywa/obudowa powinna zapewnić • Pokrywa/obudowa powinna zapewnić łatwy dostęp

• Warto rozwaŜyć zakup sprzętu uŜywanego. Jest 10-50% tańszy.

Wnioski w praktyce – nowe akwarium 500l + 150l sump

Początkowa konfiguracja:Początkowa konfiguracja:Akwarium 499l (130x65x60)Sump 150lP. Obiegowa Aquabee 3000Oświetlenie: 2x 250w + 2x54wOdpieniacz Beast1200/sirenCyrkulacja: Marea 6000l/h

2x maxi-jet 1000 pod skałąSkała: ok. 80kg + 10kg suchejGrzałka: 300wGrzałka: 300w

Szafka o łatwym dostępnie.StelaŜ na 4 nogach. Profile 6x6 i 6x3.

Łatwy dostęp do akwarium.Lampy HQI składne.Świetlówki na ramie podnoszone jednym ruchem ręki.

Obecna rozbudowa i dalsze planySkała w akwarium powoli dojrzewa.W tym czasie, powoli, robię upgrade sprzętu.Obecny sprzęt:Pompa – RedDragon 4500l/h

Wkrótce zamontowany:Cyrkulacja - 2x Tunze 6100 (2x12.000l/h)Odpieniacz - Deltec AP600Sump dwukomorowy 180l

Dalsze plany:Mikser AMMikser AMReaktor AMButla CO2 + pH komputer

Jak dalej rozbudowywać akwarium ?

• Instalacja filtra DI• Instalacja miksera wapna• Instalacja miksera wapna• Instalacja reaktora wapna• Pompy dozujące mikroelementy• Falownik

Akwarium po rozbudowie

RO

DI

DozowanieMikroelem.

Mikser Reaktor Butla CO2

pH komp.

Koszt załoŜenia akwarium

Piko-rafka wg. KraszanaPiko-rafka wg. Kraszana8l – 275 zlAkwarium 10zł2 kg skały - 65 zł1 kg live sand 13złoświetlenie PC 18W (actinic/10KK) - 120złgłowiczka wodna AquaEla 240 l/h - 32 złgrzałka z termostatem 25W - 30 złok. 360g soli na start - ok. 4 zł

Koszt załoŜenia akwarium

Akwarium 120l – 1540zł Akwarium 250l + sump 70l – 3500zlAkwarium 120l – 1540zł

Szkło z panelem 120zlOświetlenie 4xt5 24w - 300zlCyrkulacja 3 pompki - 150zlOdpieniacz Miniflotor – 80zlGrzalka - 50Filtr ro – 200Sól – 40zl

Akwarium 250l + sump 70l – 3500zl

Szklo 350+100zlOświetlenie:

HQI 150w 150zl + zarnik 200zl2xt5 39w aktyniczne 250zl

Cyrkulacja 2x marea 2400 - 400zlPompa główna AM OR3500 150zlOdpieniacz beast400p - 300Sól – 40zl

Skala 20kg - 600zl

Odpieniacz beast400p - 300Grzałka - 80Filtr ro 200Sól – 120zl

Skala 40kg - 1200zl

Koszt zało Ŝenia akwarium

3000

3500

4000

y = 13.373x + 86.67

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Cen

a

0 50 100 150 200 250 300

Pojemo ść akwarium

Cena = 13.4 * pojemność akwarium + 87 zł

(Model zbudowany na podstawie średnich cen sprzętu uŜywanego)

Wprowadzenie do akwarystki morskiej –Gdzie szukać informacji ?

•KsiąŜki:•KsiąŜki:•Wstęp do akwarystyki morskiej – Maciej Kostecki•Akwarium morskie – J & T Skrzypeccy•Akwarystyka morska – W. Baumeister

•Internet:•Fora internetowe:

•www.nano-reef.pl•www.aquareef.fora.pl

•Newsy•Newsy•pl.rec.akwarium

Dziękuję za uwagę.