ZAKON O ENERGETICI o energetici nacrt objavljen 23.10... · osim snabdijevanja gasom. (8) distribucija toplote je prenošenje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu

ZAKON O ENERGETICI

(Konačni nacrt)

Podgorica, oktobar 2009

ii

ZAKON O ENERGETICI

-------------------

(Konačni nacrt)

MINISTARSTVO EKONOMIJE

Rimski trg 46, 81000 Podgorica

Ministarstvo ekonomije


Sve zahtjeve za reprodukciju cijele ili dijela ove publikacije pošaljite na adresu

Ministarstva ekonomije!

ZAKON O ENERGETICI (Konačni nacrt)


iii

SADRŽAJ I. Osnovne ODREDBE............................................................................................................................................................................ 1

1. Predmet zakona................................................................................................................................................................... 1

2. Energetske djelatnosti......................................................................................................................................................... 1

3. Javni interes ......................................................................................................................................................................... 2

4. Značenje izraza..................................................................................................................................................................... 2

II. NADLEŽNOSTI U OBLASTI ENERGETIKE........................................................................................................................................... 7

1. Nadležnost Vlade................................................................................................................................................................. 7

2. Nadležnost ministarstva ..................................................................................................................................................... 7

III. ENERGETSKA POLITIKA I PLANIRANJE ENERGETSKOG RAZVOJA................................................................................................. 8

1. Razvoj i ciljevi razvoja energetskog razvoja....................................................................................................................... 8

2. Energetska politika.............................................................................................................................................................. 8

3. Strategija razvoja energetike.............................................................................................................................................. 8

4. Akcioni plan za sprovođenje Strategije.............................................................................................................................. 9

5. Izvještavanje ........................................................................................................................................................................ 9

6. Programi razvoja i korišćenja obnovljivih izvora energije ................................................................................................ 9

7. Energetski bilans................................................................................................................................................................ 10

IV. OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I PODSTICAJNE MJERE................................................................................................................ 12

1. Obnovljivi izvori energije i kogeneracija .......................................................................................................................... 12

2. Podsticajne mjere za korišćenje obnovljivih izvora energije i kogeneracije.................................................................. 12

V. REGULATORNA AGENCIJA ZA ENERGETIKU................................................................................................................................. 13

1. Status.................................................................................................................................................................................. 13

2. Organi Agencije.................................................................................................................................................................. 13

1) Postupak izbora članova Odbora Agencije...................................................................................................................... 13

2) Mandati.............................................................................................................................................................................. 14

3) Uslovi za obavljanje poslova člana Odbora ..................................................................................................................... 14

4) Prestanak funkcije............................................................................................................................................................. 14

3. Poslovi Agencije................................................................................................................................................................. 15

4. Nadzor energetskih subjekata i pristup poslovnim knjigama........................................................................................ 18

5. Posebne odredbe o Agenciji ............................................................................................................................................. 19

1) Finansiranje........................................................................................................................................................................ 19

2) Transparentnost ................................................................................................................................................................ 20

3) Sukob interesa ................................................................................................................................................................... 20

4) Godišnji izvještaj ................................................................................................................................................................ 21

6. Obaveze Agencije u oblasti obnovljivih izvora energije i kogeneracije ......................................................................... 21

7. Rješavanje sporova i odlučivanje o prigovorima i žalbama............................................................................................ 21

VI. CIJENE TARIFE I NAKNADE ............................................................................................................................................................ 22

VII. LICENCE I ENERGETSKE DOZVOLE ............................................................................................................................................... 24

1. Izdavanje licenci................................................................................................................................................................. 24

2. Uslovi za izdavanje licenci................................................................................................................................................. 25

3. Izmjena, suspenzija i opoziv licenci .................................................................................................................................. 25

4. Energetska dozvola ........................................................................................................................................................... 26

1) Kriterijumi za izdavanje dozvole....................................................................................................................................... 27

2) Izdavanje energetske dozvole .......................................................................................................................................... 28

5. Javni tender........................................................................................................................................................................ 28



iv

VIII. OBAVLJANJE ENERGETSKE DJELATNOSTI.................................................................................................................................. 29

1. Uslovi za obavljanje energetske djelatnosti .................................................................................................................... 29

2. Djelatnosti od javnog interesa.......................................................................................................................................... 29

3. Javne usluge....................................................................................................................................................................... 30

4. Obaveza pružanja javnih usluga....................................................................................................................................... 30

5. Tržišne energetske djelatnosti.......................................................................................................................................... 30

IX. OBAVLJANJE ELEKTRO-ENERGETSKE DJELATNOSTI.................................................................................................................... 31

1. Proizvodnja električne energije........................................................................................................................................ 31

1) Proizvođač električne energije ......................................................................................................................................... 31

2) Proizvodnja električne energije iz obnovljivih izvora energije ....................................................................................... 31

3) Garancija porijekla............................................................................................................................................................. 32

4) Povlašćeni proizvođač....................................................................................................................................................... 33

5) Istraživanje i utvrđivanje potencijala obnovljivih izvora energije.................................................................................. 34

2. Prenos električne energije ................................................................................................................................................ 34

1) Operator prenosnog sistema električne energije ........................................................................................................... 34

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora prenosnog sistema električne energije ..................................................... 35

3) Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema električne energije ................................................................................. 36

3. Distribucija električne energije......................................................................................................................................... 37

1) Operator distributivnog sistema električne energije...................................................................................................... 37

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema električne energije................................................ 37

3) Razmjena na mjestu konekcije......................................................................................................................................... 39

4) Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema električne energije............................................................................ 39

5) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema električne energije u vezi sa mjerenjem ............. 39

4. Tržište električne energije................................................................................................................................................. 40

5. Organizovanje tržišta električne energije ........................................................................................................................ 41

1) Operator tržišta ................................................................................................................................................................. 41

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora tržišta............................................................................................................ 41

3) Tržišna pravila.................................................................................................................................................................... 42

6. Zajednička kancelarija za koordinisane aukcije............................................................................................................... 43

7. Pomoćne usluge u oblasti električne energije................................................................................................................. 43

X. POSEBNE ODREDBE ZA OPERATORE ELEKTROENERGETSKIH SISTEMA..................................................................................... 43

1. Pristup prenosnom sistemu električne energije ............................................................................................................. 43

2. Pristup distributivnom sistemu električne energije........................................................................................................ 44

3. Obaveza čuvanja povjerljivih podataka........................................................................................................................... 44

4. Razdvajanje i nezavisnost operatora sistema električne energije................................................................................. 44

1) Pravila o razdvajanju Operatora prenosnog sistema električne energije ..................................................................... 45

2) Nezavisnost operatora...................................................................................................................................................... 45

3) Nezavisnost operatora distributivnog sistema koji je dio horizontalno integrisanog subjekta .................................. 45

5. Razdvajanje i transparentnost računa imalaca licence................................................................................................... 46

6. Program mjera................................................................................................................................................................... 46

7. Više djelatnosti u istom pravnom licu.............................................................................................................................. 46

XI. OBAVLJANJE DJELATNOSTI IZ OBLASTI GASA ............................................................................................................................. 47

1. Proizvođač gasa ................................................................................................................................................................. 47

2. Prenos gasa........................................................................................................................................................................ 47

1) Operator prenosnog sistema gasa ................................................................................................................................... 47



v

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora prenosnog sistema gasa ............................................................................. 47

3. Tranzit gasa ........................................................................................................................................................................ 48

4. Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema gasa ......................................................................................................... 48

5. Distribucija gasa................................................................................................................................................................. 49

1) Operator distributivnog sistema gasa.............................................................................................................................. 49

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema gasa........................................................................ 49

6. Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema gasa.................................................................................................... 49

7. Mjerenje isporučenog gasa............................................................................................................................................... 50

8. Skladištenje gasa ............................................................................................................................................................... 51

1) Djelatnost skladištenja...................................................................................................................................................... 51

9. Operator postrojenja za TPG i TNG.................................................................................................................................. 51

1) Obaveze operatora postrojenja za TPG i TNG................................................................................................................. 51

2) Prava operatora postrojenja za TPG i TNG...................................................................................................................... 52

10. Operator kombinovanog sistema .................................................................................................................................... 52

11. Tržište gasa......................................................................................................................................................................... 52

XII. POSEBNE ODREDBE ZA OPERATORE SISTEMA GASA................................................................................................................ 52

1. Pristup prenosnom sistemu gasa..................................................................................................................................... 52

2. Pristup distributivnom sistemu gasa................................................................................................................................ 53

3. Pristup sistemima za skladištenje gasa............................................................................................................................ 53

4. Pristup mrežama proizvodnih gasovoda ......................................................................................................................... 53

5. Pristup postrojenjima za TPG i TNG ................................................................................................................................. 54

6. Obaveza čuvanja povjerljivih podataka........................................................................................................................... 54

7. Razdvajanje i nezavisnost operatora sistema gasa......................................................................................................... 54

1) Pravila o razdvajanju Operatora prenosnog sistema gasa............................................................................................. 54

2) Nezavisnost operatora...................................................................................................................................................... 54

3) Nezavisnost operatora distributivnog sistema gasa koji je dio horizontalno integrisanog subjekta.......................... 55

4) Razdvajanje i transparentnost računa imalaca licence u oblasti gasa........................................................................... 55

8. Program mjera................................................................................................................................................................... 55

9. Više djelatnosti u istom pravnom licu.............................................................................................................................. 55

XIII. POSEBNE ODREDBE U OBLASTI GASA ....................................................................................................................................... 56

1. Izuzeci za novu infrastrukturu gasa.................................................................................................................................. 56

2. Izuzeća vezana za obaveze „uzmi ili plati”....................................................................................................................... 56

3. Alokacija kapaciteta i upravljanje zagušenjem ............................................................................................................... 57

XIV. PRIKLJUČENJE NA PRENOSNI ILI DISTRIBUTIVNI SISTEM......................................................................................................... 58

1. Priključenje objekata za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora energije................................................................ 61

XV. DIREKTNI VODOVI........................................................................................................................................................................ 61

XVI. SNABDIJEVANJE ELEKTRIČNOM ENERGIJOM I GASOM........................................................................................................... 62

1. Snabdjevači........................................................................................................................................................................ 62

1) Javni snabdjevač................................................................................................................................................................ 63

2) Snabdjevač poslednjeg izbora .......................................................................................................................................... 63

3) Snabdjevač ranjivih kupaca .............................................................................................................................................. 64

4) Pravila o promjeni snabdjevača ....................................................................................................................................... 64

2. Prava i obaveze kupaca..................................................................................................................................................... 65

3. Zaštita kupaca.................................................................................................................................................................... 65

XVII. OBAVLJANJE DJELATNOSTI U OBLASTI TOPLOTE .................................................................................................................... 66



vi

1. Proizvodnja toplote za daljinsko grijanje......................................................................................................................... 66

2. Distribucija toplote i snabdijevanje.................................................................................................................................. 67

XVIII. SIGURNOST SNABDIJEVANJA I MJERE U SLUČAJU POREMEĆAJA NA TRŽIŠTU ELEKTRIČNE ENERGIJE I GASA................. 68

1. Sigurnost snabdijevanja.................................................................................................................................................... 68

2. Mjere u slučaju poremećaja na tržištu i opšte nestašice električne energije i nadležnost za sprovođenje mjera..... 68

3. Mjere u slučaju poremećaja na tržištu i opšte nestašice gasa i nadležnost za sprovođenje mjera............................. 69

XIX. REZERVE GORIVA ........................................................................................................................................................................ 70

1. Operativne rezerve............................................................................................................................................................ 70

2. Strateške rezerve............................................................................................................................................................... 71

XX. ODREĐIVANJE CIJENE UGLJA ZA POTREBE PROIZVODNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE ................................................................. 71

XXI. ZAŠTITA ENERGETSKIH OBJEKATA I PRAVO NA IMOVINU ...................................................................................................... 72

XXII. NEOVLAŠĆENO KORIŠĆENJE ENERGIJE..................................................................................................................................... 73

XXIII. INSPEKCIjSKI NADZOR............................................................................................................................................................... 73

1. Prava i dužnosti elektroenergetskog inspektora............................................................................................................. 74

2. Prava i dužnosti termoenergetskog inspektora .............................................................................................................. 74

3. Ovlašćenja inspektora....................................................................................................................................................... 75

XXIV. POSEBNE ODREDBE .................................................................................................................................................................. 76

1. Izuzeci od primjene postupka javne nabavke ................................................................................................................. 76

XXV. KAZNENE ODREDBE................................................................................................................................................................... 76

1. Prekršaji.............................................................................................................................................................................. 76

XXVI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE.............................................................................................................................................. 77



1

I. OSNOVNE ODREDBE

1. Predmet zakona

Član 1

(1) Ovim zakonom uređuju se ciljevi energetske politike i način njenog ostvarivanja, uslovi za uredno i kvalitetno snabdijevanje kupaca energijom i uslovi za ostvarivanje bezbjedne, pouzdane i efikasne proizvodnje energije, upravljanje sistemima prenosa, transporta i distribucije energije i način obezbjeđivanja nesmetanog funkcionisanja i razvoja ovih sistema, uslovi i način obavljanja energetskih djelatnosti, javne usluge i druge djelatnosti u energetskom sektoru od interesa za Crnu Goru; način organizovanja i funkcionisanja tržišta električne energije i gasa i prava i obaveze učesnika tržišta; distribucija, skladištenje, trgovina na veliko i malo i snabdijevanje naftnim derivatima, rezerve i transport nafte i nafnih derivata; principi energetskog razvoja, način i uslovi korišćenja obnovljivih izvora energije i kogeneracije i podsticajne mjere za njihovo korišćenje; energetska efikasnost u sektoru proizvodnje, prenosa i distribucije energije i zaštita životne sredine u obavljanju energetskih djelatnosti.

(2) Ovaj zakon se ne primjenjuje na djelatnosti koje se odnose na istraživanje uglja, nafte i gasa, eksploataciju uglja i gasa, razvoj, proizvodnju ili rafinisanje sirove nafte ili gasa, kao ni na energetsku efikasnost u finalnoj potrošnji energije.

2. Energetske djelatnosti

Član 2

(1) Energetske djelatnosti, u smislu ovog zakona su:

1) proizvodnja električne energije;

2) prenos električne energije;

3) distribucija električne energije;

4) snabdijevanje električnom energijom;

5) organizovanje tržišta električne energije;

6) nabavka gasa;

7) skladištenje gasa;

8) prenos gasa;

9) distribucija gasa;

10) snabdijevanje gasom;

11) transport nafte naftovodima i drugi oblici transporta nafte koji nijesu uređeni posebnim propisom;

12) transport naftnih derivata produktovodima i drugi oblici transporta naftnih derivata koji nijesu uređeni posebnim propisom;

13) trgovina na veliko naftnim derivatima;

14) trgovina na malo naftnim derivatima;

15) skladištenje nafte i naftnih derivata;

16) proizvodnja toplote za daljinsko grijanje;

17) distribucija toplote za daljinsko grijanje;

18) snabdijevanje toplotom za daljinsko grijanje;

19) trgovina, posredovanje i zastupanje na tržištu energije;

20) transport i skladištenje tečnog prirodnog gasa;

21) upravljanje postrojenjem za tečni prirodni gas;

22) upravljanje postrojenjem za tečni naftni gas;

23) trgovina na veliko i snabdijevanje kupaca tečnim naftnim gasom;

24) trgovina na veliko i snabdijevanje kupaca tečnim prirodnim gasom;

25) proizvodnja energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracija.



2

3. Javni interes

Član 3

(1) Obezbjeđivanje potrebne količine energije na siguran, bezbjedan i pouzdan način, kvalitetno snabdijevanje energijom po realnim cijenama i energetski razvoj su od interesa za Crnu Goru (u daljem tekstu: javni interes).

(2) Javni interes iz stava 1 ovog člana ostvaruje se kroz energetske djelatnosti od javnog interesa u skladu sa principima:

1) efikasnog i ekonomičnog korišćenja prirodnih resursa koje zadovoljava energetske potrebe i strateške ekonomske interese države;

2) zaštite životne sredine;

3) efikasnog korišćenja energije;

4) unapređenja konkurencije na tržištu električne energije i uspostavljanja konkurentnog tržišta gasa;

5) zaštite krajnjih kupaca električne energije i gasa;

6) profitnog poslovanja;

7) promocije učešća privatnog sektora;

8) uspostavljanja ugovornih odnosa u korišćenju prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa i drugih sistema gasa i snabdijevanju električnom energijom, gasom i toplotom za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu;

9) usklađivanje organizacije i funkcionisanja energetskog sektora Crne Gore sa organizacijom i funkcionisanjem energetskog sektora evropskih država.

Član 4

(1) Organizovanje, funkcionisanje i razvoj tržišta električne energije i gasa vrši se na način kojim se obezbijeđuje sigurnost snabdijevanja, pouzdanost i kvalitet usluga, po cijenama prihvatljivim za kupca kao i integracija tržišta električne energije i gasa Crne Gore u regionalno i evropsko tržište.

(2) Uređenje i funkcionisanje energetskog sektora u skladu sa ovim zakonom vrši se u cilju obezbjeđenja efikasnog i kvalitetnog obavljanja djelatnosti, po cijenama prihvatljivim za kupce, na transparentan i nediskriminatoran način.

4. Značenje izraza

Član 5

Pojedini Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:

(1) biomasa je biorazgradivi dio proizvoda, ostataka i otpadaka od poljoprivrede (uključujući i biljne i životinjske materije) šumske i drvne industrije, kao i biorazgradivi dijelovi komunalnog i industrijskog otpada, čije je energetsko korišćenje dopušteno propisima o upravljanju otpadom;

(2) cijena označava cijenu električne energije ili gasa ili cijenu za korišćenje prenosnih ili distributivnih sistema električne energije ili gasa ili cijenu za pomoćne usluge i balansiranje ili cijene uglja za proizvodnju električne energije ili toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu.

(3) cijena sa prekidom je cijena energije koja je unaprijed dogovorena između energetskog subjekta i kvalifikovanog kupca, a koja uzima u obzir prekide u snabdijevanju električnom energijom ili gasom.

(4) direktni vod električne energije ili gasa je električni vod ili gasovod koji je komplementaran sa gasnim sistemom ili prenosnim i distributivnim mrežama električne energije a kojim je ostvarena direktna povezanost kupca sa prenosnim sistemom, proizvođačem električne energije, mrežom proizvodnih gasovoda ili gasnim sistemom druge države.

(5) dispečing električne energije ili gasa je upravljanje tokovima električne energije ili gasa u sistemu, uključujući i razmjenu sa drugim sistemima.

(6) distribucija električne energije je prenošenje električne energije kroz elektroenergetske distributivne mreže, radi isporuke krajnjim kupcima, osim snabdijevanja električnom energijom.



3

(7) distribucija gasa je prenos gasa kroz lokalne i regionalne gasovodne mreže radi isporuke krajnjim kupcima, osim snabdijevanja gasom.

(8) distribucija toplote je prenošenje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu pomoću medija kroz distributivne sisteme.

(9) distributer toplote je energetski subjekt koji obavlja djelatnost distribucije toplote za daljinsko grijanje.

(10) ekonomsko prvenstvo je vrsta dispečinga u kojem operator prenosnog sistema prihvata prvo ponudu sa najnižom cijenom za raspoloživu proizvodnju električne energije, nakon čega slijedi prihvatanje skuplje proizvodnje po rastućem redosljedu.

(11) energetski bilans je energetska statistika posebnog oblika kojom se utvrđuju odnosi u energetskom sistemu države, kao i promjene tih odnosa tokom određenog vremenskog perioda;

(12) energetski objekat je objekat u kojem se izvršavaju tehnološke funkcije proizvodnje, prenosa, distribucije električne energije i/ili gasa, skladištenja nafte, naftnih derivata ili gasa i proizvodnje ili distribucije toplote;

(13) ekonomski opravdana potražnja toplote je potražnja toplote koja nije veća od one koja bi se pokrila na tržištu iz nekog drugog izvora toplote koji nije kogeneracija;

(14) električna energija iz obnovljivih izvora energije je:

1) električna energija proizvedena u postrojenjima koja koriste samo obnovljive izvore energije;

2) dio električne energije, koju iz obnovljivih izvora energije proizvedu elektrane sa kombinovanim ciklusom, koje u svom procesu koriste i neobnovljive izvore energije (npr. suspaljivanje biomase u elektranama na ugalj), i

3) obnovljiva električna energija, koja se koristi za akumulaciju energije, bez električne energije koja je dobijena iz te akumulacije.

(15) energetski sektor su energetske djelatnosti iz člana 3 i subjekti koji obavljaju energetske djelatnosti.

(16) energetski subjekat je svako privredno društvo ili preduzetnik koje obavlja energetsku djelatnost.

(17) gas je prirodni gas, tečni prirodni gas, tečni naftni gas, biogas, ili drugi gas,bez obzira na porijeklo, ukoliko se može tehnički i bezbjedno prenositi kroz gasni sistem.

(18) gasni sistem obuhvata prenosni sistem, distributivni sistem, sistem za skladištenje gasa i postrojenje za tečni prirodni gas (u daljem tekstu: TPG) i tečni naftni gas (u daljem tekstu: TNG) uključujući objekte za pružanje pomoćnih usluga i one koji pripadaju povezanim subjektima, a koji su potrebni za obezbjeđenje pristupa prenosnom sistemu, distributivnom sistemu, sistemu za skladištenje i postrojenju za TPG i TNG.

(19) horizontalno integrisani subjekat je subjekat za električnu energiju ili gas koji osim energetske djelatnosti u oblasti električne energije ili gasa, obavlja još najmanje jednu djelatnost van oblasti električne energije ili gasa;

(20) integrisani subjekat označava vertikalno ili horizontalno povezani subjekat.

(21) interkonektovani sistem označava dva ili više sistema koji su međusobno povezani preko državne granice.

(22) interkonektor je prenosni vod koji prelazi granicu između dvije države samo radi povezivanja prenosnih sistema tih država.

(23) javni snabdjevač označava snabdjevača električne energije ili gasa koji pruža javnu uslugu snabdijevanja električnom energijom ili gasom po regulisanim tarifama kupcima koji izaberu taj oblik snabdijevanja.

(24) kogeneracija je istovremena proizvodnja toplote za daljinsko grijanje i električne energije ili toplote za daljinsko grijanje i mehaničke energije u jedinstvenom procesu;

(25) korisna toplota označava toplotu, koja je proizvedena u kogeneraciji za zadovoljavanje ekonomski opravdane potražnje za toplotom ili rashladnom energijom.

(26) korisnik sistema je pravno ili fizičko lice koje koristi prenosni ili distributivni sistem za gas ili postrojenja za TPG ili sistem za skladištenje gasa ili interkonektivni sistem cjevovoda, ili prenosni ili distributivni sistema električne energije ili električni inerkonektor, za predaju energije sistemu ili prijem energije iz sistema.

(27) kupac je fizičko ili pravno lice koje kupuje električnu energiju ili gas za sopstvenu potrošnju ili za dalju prodaju.

(28) krajnji kupac je kupac koji kupuje električnu energiju ili gas za sopstvene potrebe;



4

(29) kvalifikovani kupac označava kupca koji može da kupuje električnu energiju i gas od snabdjevača po sopstvenom izboru.

(30) licenca označava odobrenje za obavljanje energetske djelatnosti koju u propisanom obliku i sadržini izdaje Agencija.

(31) TNG označava tečni naftni gas.

(32) TPG označava tečni prirodni gas.

(33) Mala elektrana označava elektranu instalisane snage do 10 MW.

(34) Mreža označava sistem cjevovoda ili električnih vodova.

(35) Mreža proizvodnih gasovoda je svaki gasovod ili mreža gasovoda koji rade ili su izgrađeni kao dio postrojenja za proizvodnju nafte ili gasa ili se koriste za prenos gasa od jednog ili više takvih postrojenja do pogona za obradu, terminala ili krajnjeg pristanišnog terminala, i kojim se gas prenosi od izvora gdje se proizvodi do tačke isporuke prenosnom vodu.

(36) Nafta označava tečni ugljovodonik ili spoj ugljovodonika i jedinjenja.

(37) Naftni derivati označavaju proizvode koji se dobijaju iz sirove nafte.

(38) Nova infrastruktura označava infrastrukturu za električnu energiju ili za gas koja nije završena do stupanja na snagu ovog zakona.

(39) Obnovljivi izvori energije su izvori energije koji su sačuvani u prirodi i obnavljaju se u cijelosti ili djelimično, posebno energija vodotoka, vjetra, neakumulirana sunčeva energija, biogorivo, biomasa, biogas, geotermalna energija, energija talasa, plime i oseke, gasa iz deponija, gasa iz postrojenja za preradu otpadnih voda.

(40) Operator distributivnog sistema električne energije je subjekat koji obavlja djelatnost distribucije električne energije i koji je odgovoran za funkcionisanje, korišćenje, pouzdanost, upravljanje, održavanje i razvoj distributivnog sistema na određenoj teritoriji.

(41) Operator distributivnog sistema gasa je subjekat koji obavlja djelatnost distribucije gasa i koji je odgovoran za pouzdano funkcionisanje, upravljanje, održavanje i, ako je potrebno, razvoj distributivnog sistema na određenom području i, gdje je to moguće, njegovu interkonekciju sa drugim sistemima, kao i za obezbjeđenje dugoročne sposobnosti sistema da zadovoljava razumne potrebe za distribucijom gasa.

(42) Operator prenosnog sistema električne energije je subjekat koji obavlja djelatnost prenosa električne energije i koji je odgovoran za funkcionisanje, korišćenje, pouzdanost, upravljanje, održavanje i razvoj prenosnog sistema, dispečing, usklađivanje proizvodnje i potrošnje, rezerve u sistemu, vremensko usklađivanje ponude i potražnje.

(43) Operator prenosnog sistema gasa je subjekat koji obavlja funkciju prenosa gasa i odgovoran je za funkcionisanje, upravljanje, održavanje i, ako je potrebno, razvoj prenosnog sistema na određenom području i, gdje je to moguće, njegovu interkonekciju sa drugim sistemima, kao i za obezbjeđenje dugoročne sposobnosti sistema da zadovoljava razumne potrebe za prenosom gasa.

(44) Operator tržišta je energetski subjekat koji je pravno ili funkcionalno razdvojen i odgovoran je za organizaciju i administriranje trgovanja električnom energijom i obračunavanje odstupanja predaje i prijema električne energije od voznih redova na tržištu električne energije.

(45) Operator sistema za skladištenje je subjekat koji obavlja djelatnost skladištenja i odgovoran je za upravljanje sistemom, funkcionisanje sistema za skladištenje te njegovo održavanje i razvoj.

(46) Operator postrojenja za TPG i TNG je subjekat koji obavlja djelatnost prevođenja gasa u tečno stanje, utakanje, istakanje i re-gasifikaciju TPG i TNG i odgovoran je za upravljanje postrojenjem za TPG i TNG, njegovo funkcionisanje te njegovo održavanje i razvoj.

(47) Sistemske (pomoćne) usluge u oblasti električne energije su usluge neophodne za rad prenosne i distributivne mreže koje obuhvataju isporuku reaktivne električne energije, regulisanje frekvencije i napona, obrtne rezerve, hladne rezerve, mogućnosti starta nakon ispada sistema i pokretanja rezervnog sistema, kao i regulisanje oscilacija u opterećenju.



5

(48) Pomoćne usluge u oblasti gasa označavaju sve usluge koje su neophodne za rad i korišćenje prenosne ili distributivne mreže, postrojenja za TPG, ili sistema za skladištenje uključujući balansiranje opterećenja, ne uključujući objekte rezervisane isključivo za obavljanje djelatnosti operatora prenosnog sistema.

(49) Posebni kupci su kupci za koje snabdjevači gasa obezbjeđuju dodatne mjere zaštite u slučaju poremećaja ili opšte nestašice gasa.

(50) Postrojenje za TPG je terminal koji se koristi za prevođenje prirodnog gasa u tečno stanje odnosno utakanje, istakanje i re-gasifikaciju TPG uključujući i pomoćne usluge i privremeno skladište potrebno za proces re-gasifikacije i utiskivanje u prenosni sistem, ali ne uključuje bilo koji dio TPG terminala koji se koristi za skladištenje re-gasifikovanog TPG.

(51) Povlašćeni proizvođač je energetski subjekt koji u pojedinačnom proizvodnom objektu istovremeno proizvodi električnu energiju i toplotu za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, koristi otpad ili obnovljive izvore energije na ekonomski primjeren način, usklađen sa zaštitom životne sredine.

(52) Pravno razdvajanje je postupak, po kojem se djelatnosti koje se obavljaju unutar integrisanog energetskog subjekta pravno razdvajaju tako da se obavljaju u različitim pravnim licima koja posluju nezavisno od ostalih energetskih subjekata.

(53) Prenos električne energije označava prenošenje električne energije putem visokonaponskog interkonektovanog prenosnog sistema od proizvodnih objekata do distributivnog sistema ili do instalacija kupaca koji su direktno priključeni na prenosni sistem ili do drugog prenosnog sistema, isključujući snabdijevanje.

(54) Prenos gasa označava transport gasa cjevovodima, isključujući proizvodne mreže cjevovoda, od ulaza u prenosni sistem do distributivnog sistema, sistema za skladištenje gasa, susjednog transportnog sistema ili kvalifikovanih kupaca preko direktnog voda, isključujući snabdijevanje.

(55) Priključak označava jednu ili više tačaka spajanja između objekata imaoca licenci ili izmedu mreža sa objektima koji su u vlasništvu krajnjeg kupca ili spajanje izmedu mreže i druge mreže na različitom naponskom nivou ili pod različitim pritiskom.

(56) Pristup prenosnom ili distributivnom sistemu označava pravo korisnika sistema na korišćenje prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa u skladu sa propisanim uslovima.

(57) Pristup sistemu za skladištenje označava pravo proizvođača, snabdjevača, transportera, kvalifikovanog kupca, fizičkog i pravnog lica na korišćenje sistema za skladištenje na teritoriji Crne Gore.

(58) Pristup postrojenju za TPG označava pravo proizvođača, snabdjevača, transportera, kvalifikovanog kupca, fizičkog i pravnog lica na korišćenje postrojenja za TPG na teritoriji Crne Gore.

(59) Proizvodnja označava fizički ili hemijski proces transformacije goriva i energije iz obnovljivih izvora energije u električnu energiju, toplotu ili druge oblike energije.

(60) Proizvođač električne energije za sopstvene potrebe označava fizičko ili pravno lice koje proizvodi električnu energiju pretežno za sopstvene potrebe.

(61) Proizvođač električne energije označava energetskog subjekta koji proizvodi električnu energiju za prodaju.

(62) Proizvođač uglja označava subjekat koji proizvodi ugalj za proizvodnju električne energije.

(63) Proizvođač toplote označava energetski subjekat koji proizvodi toplotu za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu.

(64) Ranjivi kupci su kupci električne energije ili gasa kojima zbog socijalnog položaja i zdravstvenog stanja ograničenje ili prekid snabdijevanja energijom može direktno ugroziti život ili zdravlje.

(65) Raspoloživi kapacitet označava kapacitet prenosnog ili distributivnog sistema ili sistema za skladištenje utvrđenog na osnovu relevantnih pravila, koje operator sistema može da pruži korisnicima sistema ili mreže.

(66) Razmjena na mjestu konekcije označava tržišnu uslugu koju nudi operator distributivnog sistema i koja reguliše saldo električne energije koju je krajnji korisnik preuzeo iz mreže i predao mreži koristeći obnovljive izvore energije ili kogeneraciju čija ukupna instalisana snaga ne prelazi snagu utvrđenu ovim zakonom.

(67) Re-gasifikacija označava proces zagrijavanja TPG sve do njegovog prevođenja u gasno stanje.



6

(68) Regulatorna agencija za energetiku (u tekstu: Agencija) je samostalna, funkcionalno nezavisna i neprofitna organizacija koja vrši javna ovlašćenja u skladu sa ovim zakonom.

(69) Rezerva u sistemu gasa označava gas koji se prilikom kompresije utiskuje u prenosni i distributivne sisteme gasa, ne uključujući postrojenja rezervisana za operatora prenosnog sistema kod obavljanja svoje djelatnosti.

(70) Sigurnost snabdijevanja označava tehničku bezbjednost, kao i obezbjeđivanje adekvatne količine energije koja zadovoljava potrebe krajnjih kupaca.

(71) Sistem podrazumijeva prenosni sistem gasa, distributivni sistem gasa, postrojenje za TPG ili sistem za skladištenje koji su u vlasništvu ili njima upravlja subjekat za gas, uključujući i rezerve u sistemu i naprave koje su potrebne za omogućavanje pristupa sistemima gasa, ili prenosni ili distributivni sistem električne energije.

(72) Skladištenje označava unošenje, čuvanje i iznošenje gasa iz sistema za skladištenje ili nafte i naftnih derivata iz skladišta nafte i naftnih derivata.

(73) Skladište je rezervoarski prostor zapremine veće od 0,3 m kubna, koji ispunjava predviđene uslove za skladištenje gasovitih i tečnih ugljovodonika.

(74) Snabdijevanje je nabavka, isporuka i prodaja, uključujući i preprodaju, električne energije, gasa ili toplote kupcima.

(75) Snabdjevač je energetski subjekat koji obavlja djelatnost snabdijevanja električnom energijom, gasom ili toplotom.

(76) Subjekat za gas je fizičko ili pravno lice koje obavlja najmanje jednu od sljedećih djelatnosti: proizvodnju, isporuku i prodaju prirodnog gasa iz sopstvene proizvodnje, prenos gasa, distribuciju gasa, snabdijevanje gasom, kupovinu ili skladištenje gasa, koje je odgovorno za komercijalne, tehničke poslove ili poslove održavanja sistema vezanih za te djelatnosti, isključujući krajnje kupce gasa.

(77) Tarifa je skup podataka utvrđen ili odobren na propisan način od strane Agencije na osnovu koje:

1) kupci mogu izračunati cijenu električne energije ili gasa koju plaćaju za snabdijevanje i koja uključuje cijenu proizvedene energije, prenosa, distribucije i snabdijevanja električnom energijom i gasom;

2) korisnici mogu izračunati cijenu za korišćenje sistema za skladištenje gasa ili postrojenja za TPG, ili

3) subjekti koji pružaju pomoćne usluge mogu izračunati cijenu pomoćnih usluga.

(78) tarifni kupac je kupac koji nema pravo izbora snabdjevača.

(79) Tranzit je prenos električne energije ili prirodnog gasa koji nije porijeklom iz Crne Gore, iz jedne države u drugu, preko teritorije Crne Gore.

(80) Trgovina označava kupovinu i prodaju električne energije, gasa ili naftnih derivata za dalju prodaju.

(81) Troškovi za zaštitu životne sredine označavaju troškove koje energetski subjekat plaća u skladu sa propisima kojima se uređuje životna sredina.

(82) Tržišna pravila označavaju pravila kojima se bliže uređuju odnosi i aktivnosti na tržištu električne energije ili gasa.

(83) Učesnik na tržištu električne energije ili gasa označava pravno ili fizičko lice registrovano za kupovinu ili prodaju električne energije ili gasa.

(84) “Uzmi ili plati” označava ugovornu obavezu koja obavezuje operatora prenosnog sistema ili snabdjevača da plati količine gasa koje su ugovorene iako ih ne koristi.

(85) Visokoefikasna kogeneracija označava kogeneraciju koja se temelji na potrošnji korisne toplote i uštedi primarne energije i udovoljava sve zahtjeve propisane ovim zakonom i posebnim pravilnicima.

(86) Vertikalno integrisani subjekat je subjekat za električnu energiju ili gas ili više povezanih subjekata za električnu energiju ili gas, koji obavljaju najmanje jednu od sljedećih djelatnosti: prenos električne energije ili gasa, distribuciju električne energije ili gasa, skladištenje gasa i upravljanje postrojenjem za TPG kao i najmanje jednu od sljedećih djelatnosti: proizvodnju električne energije, snabdijevanje tarifnih kupaca električnom energijom ili gasom i snabdijevanje kvalifikovanih kupaca električnom energijom ili gasom.



7

II. NADLEŽNOSTI U OBLASTI ENERGETIKE

1. Nadležnost Vlade

Član 6

(1) Vlada Crne Gore (u daljem tekstu : Vlada) u oblasti energetike utvrđuje i sprovodi:

1) nacionalnu energetsku strategiju

2) akcione planove za sprovođenje nacionalne energetske strategije;

3) dugoročni i godišnji energetski bilans;

4) postupak usklađivanja planskih dokumenata sa odredbama ovog zakona;

5) programe i zaštitu socijalno ugroženih kupaca;

6) utvrđuje uslove za snabdijevanje ranjivih kupaca.

(2) Vlada u oblasti energetike promoviše:

1) investicije u energetskom sektoru Crne Gore;

2) konkurenciju zasnovanu na transparentnosti i nediskriminatornosti;

3) povezivanje energetskog sistema Crne Gore sa sistemima drugih zemalja, uzimajući u obzir ekonomske trendove i energetske potrebe;

4) učešće privatnog sektora

2. Nadležnost ministarstva

Član 7

(1) Organ državne uprave nadležan za poslove energetike (u daljem tekstu: Ministarstvo):

1) priprema i predlaže Vladi nacionalnu energetsku politiku i strategiju, akcione planove, dugoročni i godišnji energetski bilans i prati njihovo sprovođenje.

2) realizuje politiku korišćenja obnovljivih izvora energije, kogeneracije i očuvanja energetskih resursa, podstiče, razvija i promoviše veću upotrebu obnovljivih izvora energije u proizvodnji energije na unutrašnjem tržištu i efikasnije korišćenje energije u proizvodnji energije i snabdijevanju;

3) upravlja sredstvima namijenjenim za štednju i efikasnije korišćenje energije osim u finalnoj potrošnji energije, i sredstvima namijenjenim za realizaciju mjera iz prethodne tačke.

4) razmatra potrebu za prometom prirodnog gasa, uglja i naftnih derivata sa susjednim zemljama i priprema i preporučuje Vladi mjere i mogućnosti korišćenja raspoloživih domaćih energetskih resursa.

5) izrađuje planove za obezbjeđenje održivog razvoja u oblasti električne energije i gasa za sljedeća pitanja:

1) implementaciju ciljeva i politike za električnu energiju i gas;

2) podsticanje investicija u oblasti električne energije i gasa;

3) mjere za zaštitu okoline u oblasti električne energije i gasa;

6) promoviše:

1) upotrebu novih tehnologija koje se odnose na energiju;

2) ućešće privatnog sektora u energetskom sektoru Crne Gore i privatizaciju energetskih subjekata ili djelova koji su u državnom vlasništvu;



8

III. ENERGETSKA POLITIKA I PLANIRANJE ENERGETSKOG RAZVOJA

1. Razvoj i ciljevi razvoja energetskog razvoja

Član 8

(1) Ciljevi energetskog razvoja su:

1) obezbjeđenje stalnog, sigurnog i kvalitetnog snabdijevanja energijom;

2) održiva i efikasna proizvodnja i korišćenje električne energije;

3) razvijanje i korišćenje različitih izvora energije;

4) uvećanje proizvodnje energije iz obnovljivih izvora energije;

5) održiv razvoj i efikasno obavljanje energetskih djelatnosti i javnih usluga

6) zaštita životne sredine u svim oblastima energetskih djelatnosti;

7) konkurentnost na tržištu energije na načelima nepristrasnosti;

8) podsticanje ulaganja u obnovljive izvore energije, kogeneraciju;

9) stvaranje stabilnih uslova i podsticanje privatnog sektora u oblasti energetike;

10) zaštita kupaca energije;

11) povezivanje crnogorskog energetskog sistema sa evropskim energetskim sistemima i sistemima država u okruženju u skladu sa energetskim potrebama i potrebama ekonomskog razvoja;

12) razvoj tržišta energije i njegovo povezivanje sa regionalnim i unutrašnjim tržištem EU;

13) stvaranje uslova za investiranje u energetiku.

2. Energetska politika

Član 9

(1) Nacionalna energetska politika Crne Gore obuhvata mjere i aktivnosti koje se preduzimaju radi ostvarivanja ciljeva energetskog razvoja iz člana 8 ovog zakona

(2) Vlada može dopuniti nacionalnu energetsku politiku i drugim ciljevima, principima i elementima koji se mogu pokazati značajnim za utvrđivanje i sprovođenje energetske politike.

(3) Nacionalna energetska politika bliže se razrađuje i sprovodi Strategijom razvoja energetike Crne Gore (u daljem tekstu : Strategija), Akcionim planom za sprovođenje Strategije ( u daljem tekstu: Akcioni plan) i energetskim bilansom.

3. Strategija razvoja energetike

Član 10

(1) Strategijom se određuju:

1) dugoročni razvojni ciljevi i smjernice za razvoj snabdijevanja i zadovoljavanje potrošnje energije uvažavajući tehnološke, ekonomske i kriterijume zaštite životne sredine;

2) pravci razvoja energetske infrastrukture i mjere za podsticanje upotrebe obnovljivih izvora energije i povećanje efikasnosti korišćenja energije;

3) ciljevi, način ostvarivanja ciljeva, dugoročne energetske bilanse i ocjenu efekata postizanja definisanih ciljeva.

(2) Strategiju donosi Vlada na period od najmanje 10 godina.

(3) Strategija se usklađuje sa planom razvoja, prostornim planom i prostornim planom posebne namjene.



9

(4) Ministarstvo prati realizaciju strategije i po potrebi predlaže njeno usklađivanje sa realnim potrebama.

4. Akcioni plan za sprovođenje Strategije

Član 11

(1) Akcioni plan je dokument kojim se utvrđuju, mjere i rokovi za ostvarivanje ciljeva utvrđenih Strategijom.

(2) Akcioni plan donosi Vlada, na period od pet (5) godina na predlog Ministarstva.

(3) Ministarstvo prati realizaciju Akcionog plana i po potrebi predlaže njengovo usklađivanje sa realnim potrebama.

Član 12

(1) Akcioni plan sadrži:

1) zadatke i aktivnosti;

2) odgovornosti učesnika;

3) rokove za sprovođenje pojedinih aktivnosti;

4) modele primjene programa i projekata, i

5) procjenu finansijskih potreba i izvore finansiranja.

5. Izvještavanje

Član 13

(1) O sprovođenju Strategije i Akcionog plana Ministarstvo podnosi Vladi godišnji izvještaj koji obuhvata:

1) postignute rezultate u poslednjoj godini u poređenju sa ciljevima;

2) ocjenu implikacija postignutih rezultata na Akcioni plan u sledećoj godini;

3) predlog mjera za efikasnije sprovođenje, i

4) procjenu potrebe za usklađivanjem Akcionog plana i eventualnim usklađivanjem Strategije sa realnim potrebama.

(2) Izvještaj iz stava 1 ovog člana se objavljuje na web stranici Ministarstva i u najmanje dva štampana medija koji se distribuiraju na teritoriji Crne Gore.

Član 14

(1) Jedinice lokalne samouprave su dužne da u svojim planskim dokumentima planiraju potrebe i način snabdijevanja energijom u skladu sa Strategijom, Akcionim planom i programima razvoja i korišćenja obnovljivih izora energije.

(2) Lokalnim energetskim planovima određuje se način snabdijevanja energijom, mjere za efikasno korišćenje energije i mjere za korišćenje obnovljivih izvora energije i kogeneracije.

(3) Lokalni energetski plan donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave za period od deset (10) godina.

(4) Jedinica lokalne samouprave izvještava nadležno ministarstvo jednom godišnje o sprovođenju lokalnog energetskog plana.

6. Programi razvoja i korišćenja obnovljivih izvora energije

Član 15

(1) Ministarstvo predlaže Vladi na usvajanje dugoročne nacionalne programe razvoja i korišćenja obnovljivih izvora energije i kogeneracije, koji su sastavni dio Akcionog plana.



10

(2) Programi iz stava 1 ovog člana sadrže ciljeve u skladu sa članom 21 ovog zakona i podsticajne mjere za korišćenje obnovljivih izvora energije i visokoefikasne kogeneracije putem: obrazovanja, obavještavanja, energetskih savjeta, finansijskih olakšica, te izdavanja energetskih publikacija.

(3) Ministarstvo predlaže Vladi na usvajanje godišnji Akcioni plan za sprovođenje programa iz stava 1 ovog člana.

(4) Sastavni dio Akcionog plana za sprovođenje programa iz stava 1 ovog člana je i ocjena sprovođenja prethodnog Akcionog plana, s analizom ostvarenja ciljeva i predlogom poboljšanja za naredno razdoblje.

7. Energetski bilans

Član 16

(1) Vlada donosi dugoročne i godišnje energetske bilanse kojima se utvrđuje ukupna potreba za energijom, izvori (vrste) energije te načini i mjere za zadovoljavanje potreba za energijom.

(2) Energetskim bilansom Crne Gore (u daljem tekstu: Energetski bilans) utvrđuju se: potrebe za energijom, odnosno energentima koje je neophodno obezbijediti radi urednog i kontinuiranog snabdijevanja potrošača, uz uvažavanje potreba za racionalnom potrošnjom energije i energenata i za održivim razvojem energetike; izvori obezbjeđivanja potrebnih količina energije, odnosno energenata; način snabdijevanja pojedinim vrstama energije i energentima; potreban nivo zaliha i rezervnih kapaciteta energetskih objekata za sigurno snabdijevanje kupaca energijom i energentima.

Član 17

(1) Energetski bilans, po izvorima (vrstama) iz člana 16 ovog zakona sadrži:

1) bilans električne energije;

2) bilans uglja;

3) bilans nafte, naftnih derivata, biogoriva i gasa, isključujući prirodni gas;

4) bilans prirodnog gasa, i

5) bilans toplote za daljinsko grijanje i industrijsku upotrebu.

(2) Bilansom električne energije se utvrđuju:

1) procjena potrošnje električne energije;

2) mogućnosti proizvodnje i uvoz električne energije;

3) razmjena, uključujući i tranzit električne energije s drugim elektroenergetskim sistemima;

4) mogućnosti obezbjeđenja električne energije za balansiranje sistema, električne energije za pokrivanje gubitaka u prenosnom i distributivnom sistemu i kapaciteta za obezbjeđenje pomoćnih usluga;

5) potrebno održavanje elektroenergetskih objekata i ocjena potrebnih novih kapaciteta;

6) druga pitanja od značaja za funkcionisanje elektroenergetskog sistema.

(3) Bilansom uglja se utvrđuju:

1) procjena potrošnje uglja;

2) mogučnosti proizvodnje i uvoza uglja;

3) upotreba uglja za proizvodnju električne energije, industrijsku i široku potrošnju;

4) izvoz uglja ;

5) druga pitanja od značaja za ostvarenje bilansa uglja.

(4) Bilansom nafte, naftnih derivata, biogoriva i gasa, isključujući prirodni gas, se utvrđuju:

1) procjena potrošnje nafte i naftnih derivata, biogoriva i gasa;

2) mogućnosti proizvodnje i nabavke nafte, naftnih derivata, biogoriva i gasa;

3) upotreba nafte i naftnih derivata u neenergetske svrhe.

(5) Bilansom prirodnog gasa se utvrduju:

1) procjena potrošnje prirodnog gasa;

2) mogućnosti proizvodnje i uvoza prirodnog gasa;

3) razmjena, uključujući i tranzit prirodnog gasa sa drugim prenosnim sistemima za prirodni gas;



11

4) mogućnosti obezbjeđenja prirodnog gasa za balansiranje sistema, prirodnog gasa za pokrivanje gubitaka u prenosnom i distributivnom sistemu i kapaciteta za obezbjeđenje pomoćnih usluga;

5) potrebno održavanje objekata i ocjena potrebnih novih kapaciteta;

6) druga pitanja od značaja za funkcionisanje sistema za prirodni gas.

(6) Bilansom toplote za daljinsko grijanje i industrijsku upotrebu se utvrduju:

1) procjena potrošnje toplote za daljinsko grijanje i industrijsku upotrebu;

2) mogućnosti proizvodnje toplote za daljinsko grijanje i industrijsku upotrebu;

3) potrebno održavanje objekata i ocjena potrebnih novih kapaciteta;

4) druga pitanja od značaja za funkcionisanje sistema toplote za daljinsko grijanje i industrijsku upotrebu.

Član 18

(1) Procjene potrošnje iz člana 17 ovog zakona za svaku vrstu energije i energenata obuhvata ostvarenu potrošnju energije ili energenata u prethodnoj godini, procjenu potrošnje za tekuću i planiranu potrošnju za narednu godinu.

(2) Pored mogućnosti proizvodnje i nabavke energije i energenata, bilansom se za svaku vrstu energije i energenata određuje način obezbjeđenja ili snabdijevanja pojedinim vrstama energije i to od primarne do finalne energije, pri tom navodeći obnovljive i neobnovljive izvore te energije.

(3) Godišnji energetski bilans sadrži i godišnju analizu učešća energije iz obnovljivih izvora energije u ukupnoj proizvodnji energije.

Član 19

(1) Godišnjim i dugoročnim energetskim bilansom utvrđuju se:

1) količine energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije;

2) obaveze efikasnog korišćenja energije;

3) potreban nivo rezervnih kapaciteta i operativnih zaliha pojedinih vrsta energije za postizanje sigurnosti snabdijevanja energijom.

(2) Sastavni djelovi dugoročnog energetskog bilansa su:

1) Prognoza potrošnje energije po svim vrstama energije u skladu sa principom efikasnog i održivog korišćenja energije za naredni dugoročni period;

2) način zadovoljenja snabdijevanja pojedinim vrstama energije i to od primarne (obnovljivi i neobnovljivi izvori energije) do finalne energije;

3) posljedice za životnu sredinu usljed proizvodnje i upotrebe energije;

4) elementi iz prethodnog stava i drugi relevantni elementi.

(3) Dugoročni energetski bilans donosi se na period od najmanje deset (10) godina i obnavlja se svakih pet (5) godina.

(4) Bliži sadržaj energetskog bilansa, podatke koje su državni organi, organi lokalne samouprave i energetski subjekti dužni dostavljati Ministarstvu, metodologija po kojoj se vrši analiza realizacije energetskog bilansa, kao i oblik u kojem se podaci dostavljaju utvrđuje se propisom Vlade.

(5) Energetski subjekti dužni su da pripreme i dostave Ministarstvu odgovarajuće podatke za energetske bilanse, najkasnije do 15. novembra tekuće godine za narednu godinu.

(6) Godišnji energetski bilans donosi Vlada, najkasnije do 15. decembra tekuće godine za narednu godinu.

Član 20

(1) Ministarstvo je dužno da prati sprovođenje i izvrši analizu realizacije energetskog bilansa u prethodnoj godini.

(2) Energetski subjekti su dužni da dostave podatke propisane metodologijom iz člana 19 stav 4 ovog zakona Ministarstvu najkasnije do 15. februara za prethodnu godinu.



12

(3) Ministarstvo priprema i objavljuje analizu realizacije energetskog bilansa za prethodnu godinu do 31. marta tekuće godine.

IV. OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE I PODSTICAJNE MJERE

1. Obnovljivi izvori energije i kogeneracija

Član 21

(1) Vlada utvrđuje i objavljuje nacionalni okvirni cilj u vezi učešća električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora energije i one proizvedene iz kogeneracije u ukupnoj potrošnji električne energije u Crnoj Gori.

(2) Nacionalni okvirni cilj se utvrđuje svakih pet (5) godina za sljedećih deset (10) godina i to kao procenat učešća električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora energije i energije proizvedene iz kogeneracije u ukupnoj potrošnji električne energije u Crnoj Gori.

(3) Nacionalni okvirni cilj je sadržan u nacionalnom programu razvoja i korišćenja obnovljivih izvora energije, u skladu sa stavom 1 člana 15 i članom 68 ovog zakona.

Član 22

(1) Ministarstvo prati i analizira ostvarivanje nacionalnog okvirnog cilja i o tome podnosi izvještaj Vladi u roku od šest (6) mjeseci nakon objavljivanja izmjene cilja. Izvještaj iz stava 1 ovog člana sadrži:

1) analizu ostvarivanja cilja;

2) predlog mjera za ostvarivanje cilja za naredni period;

3) ocjenu propisa kojima se uređuje izdavanje energetskih odobrenja, usklađenost sa prostornim planovima i priključivanje na elektroenergetsku mrežu elektrana koje koriste obnovljive izvore energije;

4) po potrebi, predlog izmjena propisa.

2. Podsticajne mjere za korišćenje obnovljivih izvora energije i kogeneracije

Član 23

(1) Povlašćeni proizvođači, osim hidroelektrana instalisane snage veće od 10 MW, mogu steći pravo na podsticajnu cijenu za proizvedenu električnu energiju.

(2) Vlada propisom određuje načine podsticanja proizvodnje iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije, prava i odgovornosti učesnika tržišta i institucija u vezi sa podsticanjem proizvodnje iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije, i donosi tarifni sistem za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije, na predlog Ministarstva i uz pribavljeno mišljenje Agencije.

Član 24

(1) Krajnji kupac električne energije dužan je da plaća naknadu za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije kao dodatak na cijenu električne energije.

(2) Propisom iz stava 2 člana 23 ovog zakona određuju se naknade za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije.

(3) Naknada za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije je sastavni dio cijene električne energije i mora se jasno iskazati na računu koji snabdijevač električnom energijom dostavlja krajnjem kupcu.

(4) Naknadu za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije od snabdjevača električne energije prikuplja Operator tržišta.

(5) Pravna i fizička lica koja naplaćuju sredstva ili primaju naknade za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora energije ili kogeneracije obavezni su da Operatoru tržišta obezbijede pristup registrima vezanim za obnovljive izvore energije i kogeneraciju.



13

(6) Raspodjela sredstava prikupljenih od naknade iz stava 2 ovog člana uređuje se tarifnim sistemom za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije iz člana 23 stav 2 ovog zakona.

V. REGULATORNA AGENCIJA ZA ENERGETIKU

1. Status

Član 25

(1) Regulatorna agencija za energetiku je samostalna, funkcionalno nezavisna i neprofitna organizacija koja vrši javna ovlašćenja utvrđena ovim zakonom.

(2) Agencija ima svojstvo pravnog lica.

(3) Agencija posluje pod nazivom Regulatorna agencija za energetiku.

(4) Sjedište Agencije je u Podgorici.

2. Organi Agencije

Član 26

(1) Organi Agencije su:

1) Odbor Agencije (u daljem tekstu: Odbor);

2) direktor Agencije.

(2) Odbor se sastoji od tri člana koji funkciju vrše profesionalno.

(3) Odbor donosi odluke većinom glasova.

(4) Odbor ima predsjedavajućeg koga biraju članovi Odbora u skladu sa Statutom Agencije.

Član 27

(1) Članovi Odbora, direktor i zamjenik direktora biraju se na osnovu javnog konkursa, koji se objavljuje u najmanje jednom štampanom mediju koji se distribuira na teritoriji Crne Gore.

(2) Uz prijavu na konkurs kandidati u pisanoj formi prilažu sopstveno viđenje stanja i razvoja regulatornog procesa u energetskom sektoru.

(3) Članovi Odbora, direktor, zamjenik direktora i zaposleni u Agenciji prava i obaveze iz radnog odnosa ostvaruju u skladu sa opštim propisima o radu i opštim aktima Agencije, osim u slučajevima propisanim ovim zakonom.

Član 28

(1) Konkurs za izbor članova Odbora, direktora i zamjenika direktora raspisuje Agencija.

(2) Neotvorene prijave kandidata za članove Odbora Agencija proslijeđuje Komisiji za izbor kandidata, koju obrazuje Vlada(u daljem tekstu: Komisija).

1) Postupak izbora članova Odbora Agencije

Član 29

(1) Članove Odbora bira Skupština Crne Gore na predlog Vlade.

(2) Postupak za izbor članova Odbora sprovodi Komisija.

(3) Komisija ima pet članova koje imenuju:

1) Vlada Crne Gore - jednog predstavnika;

2) Crnogorska akademija nauka i umjetnosti - jednog predstavnika;

3) Univerzitet Crne Gore - dva predstavnika, od kojih je jedan predstavnik Elektrotehničkog fakulteta;



14

4) Privredna komora Crne Gore - jednog predstavnika.

(4) Član Komisije ne može biti:

1) državni službenik ili lice imenovano od Vlade, osim u slučaju iz stava 3 tačka 1 ovog člana;

2) lice u radnom odnosu ili lice koje ima zaključen ugovor o djelu sa energetskim subjektom.

(5) Rješenje o obrazovanju Komisije objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore".

(6) Komisija najkasnije u roku od 20 dana od dana isteka konkursa dostavlja Vladi obrazloženi predlog rang liste kandidata za člana Odbora.

(7) Vlada najkasnije u roku od 30 dana od prijema obrazloženog predloga rang liste, predlaže Skupštini Crne Gore kandidate sa predložene rang liste.

Član 30

(1) Komisija donosi Poslovnik o radu kojim se utvrđuje postupak razmatranja i postupak utvrđivanja rang liste kandidata i druga pitanja koji se odnose na rad Komisije.

Član 31

(1) Odbor Agencije, bira direktora i zamjenika direktora u postupku sprovedenom po javnom konkursu, uz prethodnu saglasnost Vlade.

(2) Odluka o izboru direktora i zamjenika direktora objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore".

2) Mandati

Član 32

(1) Mandat članova Odbora Agencije, direktora i zamjenika direktora traje četiri godine.

(2) Članovi Odbora, direktor i zamjenik direktora Agencije mogu biti izabrani najviše na dva mandata.

3) Uslovi za obavljanje poslova člana Odbora

Član 33

(1) Za člana Odbora, direktora i zamjenika direktora može biti izabrano samo lice koje ispunjava sljedeće uslove:

1) za člana Odbora: državljanin Crne Gore sa prebivalištem u Crnoj Gori; visoka stručna sprema - specijalističke studije iz oblasti tehničkih nauka, prava ili ekonomije; najmanje sedam godina radnog iskustva u struci; i da ne postoji sukob interesa iz člana 43 ovog zakona;

2) za direktora i zamjenika direktora: državljanin Crne Gore sa prebivalištem u Crnoj Gori; visoka stručna sprema - specijalističke studije iz oblasti tehničkih nauka, prava ili ekonomije; najmanje pet godina radnog iskustva na rukovodećim poslovima i da ne postoji sukob interesa iz člana 43 ovog zakona.

(2) Članovi Odbora, direktor ili zamjenik direktora ne mogu biti istovremeno: poslanici i odbornici odnosno izabrana, postavljena i imenovana lica u Vladi.

(3) Za člana Odbora, direktora ili zamjenika direktora ne može biti izabrano lice koje:

1) je osuđivano na kaznu zatvora u trajanju preko šest mjeseci;

2) ima lični interes, interes preko bračnog druga ili direktan porodični interes do trećeg nasljednog reda u energetskom subjektu kome Agencija izdaje licencu na osnovu odredaba ovog zakona;

3) ima značajan interes ili je većinski akcionar, član organa upravljanja, u radnom odnosu ili pod ugovorom o djelu kod lica koje ima pravni interes u bilo kojem energetskom subjektu.

4) Prestanak funkcije

Član 34



15

(1) Član Odbora, direktor i zamjenik direktora može biti razriješen prije isteka mandata, ako je:

1) utvrđeno neizvršavanje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službenih obaveza;

2) u nemogućnosti da izvršava svoje obaveze u periodu dužem od tri mjeseca;

2) prestao da ima prebivalište u Crnoj Gori;

3) dao netačne podatke o svojim kvalifikacijama;

4) osuđen za krivično djelo za koje je propisana kazna zatvora;

5) podnio ostavku u pisanoj formi;

6) utvrđen sukob interesa;

7) bio neopravdano odsutan sa sjednica Agencije više od tri puta uzastopno;

8) zbog nepridržavanja kodeksa ponašanja bio isključen ili suspendovan sa dužnosti;

9) dao netačnu finansijsku izjavu iz člana 43 stav 1 ovog zakona.

Član 35

(1) Član Odbora Agencije, direktor i zamjenik direktora, kome je prestala funkcija na lični zahtjev ili istekom mandata, kao i koji je razriješen funkcije zbog trajnog gubitka sposobnosti za njeno vršenje, ima pravo na naknadu zarade u visini zarade koju je primio u posljednjem mjesecu prije prestanka funkcije, uz odgovarajuće usklađivanje.

(2) Član Odbora Agencije, direktor i zamjenik direktora ostvaruje pravo iz stava 1 ovog člana za vrijeme od godinu dana od dana prestanka funkcije, a izuzetno još godinu dana, ukoliko u tom vremenu stiče pravo na penziju.

(3) Pravo na naknadu zarade se ostvaruje na lični zahtjev korisnika prava, koji se može podnijeti najkasnije 30 dana od dana prestanka funkcije.

(4) Član Odbora Agencije, direktor i zamjenik direktora ne može ostvariti pravo na naknadu zarade po prestanku funkcije ukoliko je stekao pravo na penziju u skladu sa zakonom.

(5) Pravo iz stava 1 ovoga člana prestaje prije utvrđenog roka, ako njegov korisnik:

1) stupi u radni odnos;

2) bude izabran, ili imenovan ili postavljen na drugu funkciju na osnovu koje ostvaruje zaradu;

3) ostvari pravo na penziju.

(6) Odluku o naknadi zarade po prestanku mandata donosi Odbor Agencije.

Član 36

(1) Agencija donosi statut, na koji saglasnost daje Vlada.

(2) Statutom se naročito uređuju:

1) prava i dužnosti Odbora i izbor predsjedavajućeg;

2) prava i dužnosti direktora i zamjenika direktora;

3) osnove unutrašnje organizacije Agencije;

4) postupak izbora direktora i zamjenika direktora.

3. Poslovi Agencije

Član 37

(1) Agencija obavlja sljedeće poslove:

1) Izdaje i vrši izmjene licenci za obavljanje energetskih djelatnosti i donosi akt o oduzimanju licence, pod uslovima propisanim ovim zakonom i vodi registre izdatih i oduzetih licenci;

2) Utvrđuje metodologije koje se koriste za utvrđivanje cijena, rokova i uslova za:



16

− korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa;

− korišćenje sistema za skladištenje, postrojenja za TPG i TNG;

− pružanje pomoćnih usluga i usluga balansiranja prenosnih sistema električne energije i prenosnih sistema gasa.

3) Utvrđuje metodologiju za određivanje regulisanih tarifa za tarifne kupce i kupce po regulisanim tarifama električne energije ili gasa koje snabdijeva javni snabdjevač.

4) Utvrđuje metodologiju i cijene koje plaća korisnik direktnog voda električne energije ili gasa, za korišćenje prenosnog ili distributivnog sistema kada se direktni vod pretežno koristi za rezervu ili pomoćne usluge.

5) Odobrava:

− metodologije za utvrđivanje cijena, rokova i uslova za priključenje na prenosne i distributivne sisteme električne energije i gasa iz člana;

− metodologije za utvrđivanje cijena, rokova i uslova za priključenje sistema za skladištenje gasa, postrojenja za TPG i TNG;

− metodologiju za obračunavanje i naplatu neovlašćeno preuzete električne energije, na predlog Operatora distributivnog sistema;

− metodologiju za utvrđivanje tarifa i tarife Snabdjevača poslednjeg izbora, na predlog Javnog snabdjevača.

6) Utvrđuje pravila i procedure i to:

− procedure rješavanja sporova uz primjenu pravila posredovanja i arbitraže;

− procedure u vezi sa izmjenama tarifa koje inicira energetski subjekat ili koje inicira sama Agencija;

− pravila o licencama;

− pravila za razdvajanje Operatora Tržišta električne energije;

− pravila za funkcionisanje javnog snabdjevača;

− pravila na osnovu kojih se proizvođačima i snabdijevačima električne energije i subjektima za gas, koji su osnovani na teritoriji Crne Gore, izdaje odobrenje da mogu da snabdijevaju kvalifikovane kupce preko direktnog voda;

− pravila kojim se uređuju uslovi i postupak promjene snabdjevača za kvalifikovane kupce električne energije i gasa;

7) Utvrđuje tarife za snabdijevanje ranjivih kupaca kojima se ne obustavlja snabdijevanje

8) Utvrđuje standardni oblik ugovora kojim se uređuje snabdijevanje električnom energijom i gasom, u cilju zaštite kupaca;

9) Odobrava pravila, i to:

− Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema električne energije i gasa;

− Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema električne energije i gasa;

− Pravila mjerenja električne energije u distributivnom sistemu električne energije i gasa;

− Pravila za čuvanje povjerljivosti komercijalno osjetljivih informacija koje koriste operatori sistema;

− Pravila za balansiranje prenosnog sistema gasa koja donosi Operator prenosnog sistema gasa;

− Pravila za poslovanje i funkcionisanje sistema za skladištenje gasa koje donosi Operator sistema za skladištenje gasa;

− Tržišna pravila za tržište električne energije;

− Pravila za utvrđivanje transparentnih mehanizama upravljanja i dodjeljivanja kapaciteta gasa zasnovanih na tržišnim principima;

− Pravila za utvrđivanje transparentnih mehanizama upravljanja i dodjeljivanja kapaciteta za prenos električne energije zasnovanih na tržišnim principima;

− Pravila za dodjeljivanje prekograničnih kapaciteta i rad Zajedničke kancelarije za koordinisane aukcije u Crnoj Gori, kada se ista osnuje, usaglašeno sa drugim nadležnim organima u regionu;

− Opšte uslove za snabdijevanje koje donose snabdjevači;

− Tržišna pravila za tržište gasa.



17

10) Odobrava cijene, tarife i naknade:

− cijene korišćenja prenosnih i distributivnih sistema, posebno za električnu energiju i gas;

− regulisane tarife za snabdijevanje električnom energijom ili gasom tarifnih kupaca i tarife za snabdjevnje kvalifikovanih kupaca koje predlaže Javni snabdjevač, a koje i drugi snabdjevači mogu ponuditi kvalifikovanim kupcima;

− tarife koje primjenjuje snabdjevač poslednjeg izbora;

− cijene za skladištenje gasa koje predlaže Operator sistema za skladištenje gasa;

− cijene usluga mjerenja električne energije i gasa;

− tarife za korišćenje postrojenja za TPG i TNG, koje predlaže Operator postrojenja za tečni prirodni gas ili TNG;

− cijene za pomoćne usluge i balansiranje koje predlažu Operator prenosnog sistema električne energije;

− transparentnu i nediskriminatornu naknadu kako bi se otklonila zagušenja na identifikovanim ulaznim ili izlaznim tačkama prenosnog sistema gasa, koja je dio cijene (tarife) za prenos i tranzit;

− cijene i troškove za priključenje na prenosne i distributivne sisteme električne energije i gasa;

− naknadu za rad operatora tržišta.

11) Odobrava planove:

− Desetogodišnji plan razvoja prenosnog sistema električne energije, koji je usklađen strategijom razvoja energetike, akcionim planom i sa planovima interkonektovanih sistema;

− Godišnji investicioni plan operatora sistema električne energije i gasa;

− Desetogodišnji plan razvoja prenosnog sistema gasa, koji je usklađen na nacionalnom nivou i sa interkonektovanim sistemima;

− Desetogodišnji plan razvoja distributivnog sistema električne energije i gasa, koji su usklađeni sa planovima razvoja prenosnih sistema električne energije i gasa;

− Petogodišnji plan razvoja za TPG i TNG postrojenja, sa godišnjim ažuriranjem, koji donosi Operator postrojenja za TPG i TNG.

12) Daje mišljenje o programu mjera radi osiguranja primjene nepristrasnih uslova pristupu sistemu prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa.

13) Odobrava:

− program za obezbjedenje nediskriminatornog ponašanja operatora sistema;

− tehničke operativne sporazume, u slučaju kada je snabdjevač izvoznik ili korisnik tranzitnog gasa na teritoriji Crne Gore, koje predlaže Operator prenosnog sistema;

− izuzeće od primjene propisanih uslova, rokova i cijena za korišćenje nove infrastrukture za električnu energiju ili gas;

− izuzeće od obaveze »uzmi ili plati« subjektima za gas.

14) Utvrđuje uputstava za razdvajanje računa, upravljanja i informacija, kako bi se izbjegle unakrsne subvencije između djelatnosti u oblasti gasa.

15) Utvrđuje minimalne standarde kvaliteta snabdijevanja, uključujući:

− kvalitet usluga, posebno onih vezanih za vrijeme koje je potrebno operatorima prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa da obave priključenja i popravke;

− neprekidnost napajanja;

− kvalitet napona električne energije i kvalitet gasa.

16) Prati da li su u snabdijevanju električnom energijom i gasom zadovoljeni minimalni standardi iz alineja 1 i 2 tačke 15 ovog stava, a ispunjavanje minimalnih standarda iz alineje 3 tačke 15 ovog stava stava, kao i skladnost sa propisima kontrolišu ovlašćene institucije.

(2) Agencija obavlja i sljedeće poslove:

1) uspostavlja procedure za rješavanje sporova po ovom zakonu;

2) prati sprovođenje pravnog razdvajanja cjelina u okviru vertikalno integrisanog subjekata za električnu energiju;



18

3) vrši monitoring i nadzor nad radom licenciranih subjekata koji obavljaju energetske djelatnosti;

4) postupa po zahtjevima za pristup informacijama o djelatnostima iz energetskog sektora, kojima raspolaže, kako bi se osigurala efikasna primjena ovog zakona;

5) izdaje garancije porijekla električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora ili iz visokoefikasne kogeneracije i vodi regisar izdatih garancija.

(3) Agencija posebnim propisom utvrđuje način i rokove u kojima će ranije ugrađena brojila električne energije postati vlasništvo operatora distributivnog sistema.

(4) Agencija može utvrditi metodologije, cijene ili tarife iz stava 1 tač. 5, 9 i 10 ovog člana ako ih nadležni energetski subjekat ne predloži u propisanom roku.

(5) Agencija posebnim propisom uređuje sadržaj izvještaja o ostvarenju godišnjih planova proizvodnje povlašćenog proizvođača i načinu obavještavanja.

(6) Agencija propisom utvrđuje mehanizam za poravnanje razlike između opravdanih i stvarnih prihoda i troškova između pojedinih operatora distributivnog sistema.

(7) Agencija obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom.

4. Nadzor energetskih subjekata i pristup poslovnim knjigama

Član 38

(1) Agencija vrši nadzor nad radom i poslovanjem energetskih subjekata:

1) prati i analizira stvarne troškove i prihode subjekata koji obavljaju djelatnost za koju Agencija određuje ili odobrava cijene ili tarife;

2) prati i analizira kvalitet snabdevanja na području električne energije, uključujući kvalitet usluge, neprekidnost napajanja i kvalitet napona (električne energije);

3) prati i analizira primjenu propisa koji se odnose na kontrolu kvaliteta naftnih proizvoda i gasa;

4) prati i analizira djelovanje subjekata na tržištu energije, uključujući i uticaj na konkurenciju i zaštitu prava krajnjih kupaca;

5) prati i analizira potrošnju energije;

6) prati i analizira izvršavanje mjera s područja obnovljivih izvora energije, uključujući uslove i cijene za priključenje novih proizvođača na prenosne i distributivne sisteme sa ciljem da su uslovi transparentni, nediskriminatorni i objektivni;

7) u saradnji sa nadležnim regulatornim organima zemalja čiji su prenosni sistemu povezani, prati i analizira primjenu propisa koji uređuju prekograničnu razmjenu energije, kao i rad i poslovanje subjekata koji na aukcijama dodjeljuju prekogranične kapacitete ili organizuju kupovinu i prodaju energije;

8) prati i analizira primjenu propisa koji uređuju obaveze objavljivanja podataka o prekograničnim kapacitetima, upotrebi prenosnog i distributivnog sistema, uz uslov, da se neagregirani podaci smatraju poslovnom tajnom;

9) prati i analizira primjenu razdvajanja djelatnosti u skladu sa čl. 98 i 127 ovog zakona, i ispunjavanje programa mjera u skladu sa čl. 102 i 130;

10) prati i analizira aktivnosti i mjere koje energetski subjekti preduzimaju za poboljšanje energetske efikasnosti.

(2) Agencija ima pravo, da odredi lica ovlašćena da u prostorijama energetskih subjekata, imaoca licenci i vezanih privrednih društava imaoca licenci vrše kontrolu poštovanja uslova iz licenci.

(3) Energetski subjekti i vezana privredna društva dužna su da, na zahtjev ovlašćenog lica, iz stava 2 ovog člana dostave sve podatke i omoguće uvid u sve dokumente koji se odnose, direktno ili indirektno, na ispunjavanje uslova iz licence.

(4) Kontrola usklađenosti sa uslovima iz licence ne odnosi se na pitanja iz nadležnosti energetskog inspekcijskog nadzora.

(5) Prateći i analizirajući stanje ili kontrolom u skladu sa stavom 2 ovog člana Agencija utvrđuje:

1) moguće nepravilnosti ili zloupotrebe energetskih subjekata na tržištu;



19

2) moguće nepravilnosti u snabdijevanju energijom koje pogoršavaju pouzdanost snabdijevanja ili prouzrukuju poremećaje na tržištu energije ili u snabdijevanju toplotom;

3) moguće finansijske neispravnosti u poslovima koje utiču na troškove energije ili cjene za upotrebu prenosnih ili distributivnih sistema ili sistema za skladištenje, ili

4) moguće neispunjavanje obaveza iz ovog zakona ili akata koje je donijela ili odobrila Agencija.

(6) Ako utvrđene nepravilnosti mogu prouzrokovati ozbiljne finansijske posledice Agencija može to uzeti u obzir kao:

1) uticaj na procjenu opravdanih troškova i prihoda prilikom određivanja cijena za upotrebu prenosnih ili distributivnih sistema za električnu energiju ili gas ili sistem za skladištenje gasa;

2) uticaj na procjenu predloženih tarifa prilikom njihovog odobravanja, ili

3) potrebu uvođenja postupaka radi preduzimanja mjera od strane drugih organa iz njihove nadležnosti, pogotovo kad je utvrđena nepravilnost na tržištu.

(7) U vezi sa sprovođenjem radnji iz st. 5 i 6 ovog člana, Agencija će preduzimati samo radnje koje po zakonu nijesu u nadležnosti drugih organa.

(8) Agencija redovno, a najmanje jednom godišnje, objavljuje izveštaj o rezultatima analiza iz stava 2 člana 37 i st. 1 i 5 ovog člana, što može biti dio godišnjeg izveštaja o stanju u energetici.

Član 39

(1) Subjekat za gas i energetski subjekat koji obavlja djelatnost u oblasti električne energije ili toplote kao i vezani subjekti tog subjekta, dužan je omogućiti ovlašćenom licu Agencije pristup poslovnim knjigama, što uključuje pravo da Agencija zahtijeva sve potrebne informacije kao i dostavljanje potrebnih podataka, neposredan uvid u poslovne knjige, knjigovodstvene isprave, finansijske izvještaje i drugu dokumentaciju subjekta koja je direktno ili indirektno vezana za obavljanje djelatnosti za koje je izdata licenca, i preduzimanje drugih radnji potrebnih za obavljanje poslova iz njene nadležnosti.

(2) Agencija je dužna da čuva poverljivost komercijalno osjetljivih informacija koje može koristiti samo izuzetno ako je neophodno za obavljanje poslova iz njene nadležnosti.

Član 40

(1) Energetski subjekti koji obavljaju djelatnost za koju Agencija određuje ili odobrava tarife ili cijene usluga ili proizvoda dužni su redovno, a najkasnije posle svakih pet godina, utvrditi veličinu i vrijednost ukupne imovine i sredstava koja se upotrebljavaju za usluge ili proizvode za koje Agencija odobrava ili određuje cjene ili tarife, a ta ocjena mora biti u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima.

(2) Agencija ima pravo da, u bilo koje vrijeme, ispita utvrđene vrijednosti imovine i sredstava ili utvrdi stanje tih sredstava.

5. Posebne odredbe o Agenciji

1) Finansiranje

Član 41

(1) Agencija se finansira putem naknada za licence za obavljanje energetskih djelatnosti, koje utvrđuje u skladu sa ovim zakonom i ostalim opštim aktima.

(2) Agencija utvrđuje finansijski plan za narednu godinu koji usvaja Skupština Crne Gore po postupku utvrđenom posebnim zakonom.

(3) Finansijski plan se nakon usvajanja objavljuje na web stranici Agencije.

(4) Nakon usvajanja finansijskog plana u skladu sa pravilma koja donosi, Agencija odlukom utvrđuje godišnje iznose naknada za licence iz stava 1 ovog člana.

(5) Naknade se određuju u cilju pokrivanja procijenjenih troškova Agencije za narednu godinu.

(6) Naknade navedene u stavu 4 ovog člana, energetski subjekti uplaćuju na račun Agencije, koja ima isključiv pristup sredstvima. U slučaju da se sredstva sa računane iskoriste u potpunosti tokom godine u kojoj su



20

prikupljena, Agencija će prenijeti sredstva u sljedeću godinu, a naknade za sljedeću godinu se umanjuju za tu sumu.

(7) Protiv pojedinačne odluke ili rješenja Agencije kojom je utvrđena obaveza plaćanja naknade u skladu sa ovim zakonom, opštim aktima i usvojenim finansijskim planom Agencije može se pokrenuti upravni spor.

2) Transparentnost

Član 42

(1) Rad Agencije je otvoren za javnost, izuzev u slučajevima kada su uključene povjerljive informacije ili poslovne tajne, u skladu sa propisima Agencije.

(2) Rješenja i naloge Agencija donosi u pisanom obliku, sa svim potrebnim elementima i obrazloženjem razloga za donošenje.

(3) Dokumenti, odluke, nalozi i licence, kao i zapisnici o svim postupcima čuvaju se u skladu sa opštim aktima Agencije.

(4) Dokumenti, odluke, nalozi, licence i zapisnici su dostupni javnosti, izuzev u slučajevima kada je povjerljivost utvrđena zakonom ili opštim aktima Agencije.

(5) Opšti akti agencije donose se nakon javne konzultacije u kojoj mogu učestvovati zainteresirana pravna i fizička lica koja imaju pravo učestvovati na tržištu kao i njihovi zastupnici.

(6) Agencija može doneti akte iz prethodnog stava i bez javne konzultacije u izuzetnim hitnim slučajevima ili kada je ovakva konzultacija suprotna javnom interesu.

(7) U slučajevnima iz prethodnog stava Agencija će objaviti razloge za ovakvu odluku.

(8) U cilju poboljšanja kvaliteta rada i institucionalnog jačanja kao i riješavanja složenijih pitanja iz sopstvene nadležnosti, Agencija može angažovati ekspertsku pomoć, u vezi sa čim će u godišnjem finansijskom planu predvidjeti odgovarajuća sredstva.

3) Sukob interesa

Član 43

(1) Na dan stupanja u radni odnos članovi Odbora, direktor i zamjenik direktora popunjavaju izjavu o ličnim primanjima i imovini, potvrđujući da nemaju interesa ni u jednom energetskom subjektu, a obnavljaju je jednom godišnje u toku trajanja mandata.

(2) Članovi Odbora, direktor, zamjenik direktora i zaposleni u Agenciji, kao i članovi njihovih užih porodica ne mogu biti ni u jednom subjektu u energetskom sektoru:

1) predsjednici;

2) rukovodioci;

3) članovi Odbora direktora;

4) imati materijalnog, finansijskog ili drugog interesa;

5) većinski akcionari;

6) većinski vlasnici;

7) većinski povjerioci;

8) zaposleni;

9) ugovorne strane osim ugovora, kojim se reguliše snabdijevanje krajnjih kupaca.

(3) Tačka 8) prethodnog stava primjenjuje se samo na članove Odbora, direktor i zamjenika direktora Agencije.

(4) Ovim članom se ne ograničava nijedan član Odbora, direktor i zamjenik direktora ili zaposleni da bude korisnik usluga bilo kog energetskog subjekta s tim da ova lica ne smiju prihvatiti besplatne usluge ili usluge sa popustom od bilo kojeg subjekta, osim po cijenama i uslovima koji se inače primjenjuju na svakog drugog tarifnog kupca ili na kategoriju kvalifikovanih kupaca u skladu sa ovim zakonom ili opštim aktima.



21

(5) Nijedan član Odbora Agencije, direktor ili zamjenik direktora Agencije ne može stupiti u radni odnos ili prihvatiti bilo kakvu vrstu naknade od subjekta u energetskom sektoru za vrijeme mandata tog člana i u roku od jedne godine od isteka mandata ili razrješenja sa mjesta.

4) Godišnji izvještaj

Član 44

(1) Najkasnije do 30. juna svake godine, Agencija podnosi Skupštini na usvajanje godišnji izvještaj o stanju energetskog sektora Crne Gore za pretohodnu godinu koji sadrži podatke, uobičajene za izvještaje kojima regulatorni organi članica EU godišnje izvještavaju Evropsku komisiju.

(2) Najkasnije do 30. aprila svake godine, Agencija utvrđuje i dostavlja Ministarstvu finansija predlog finansijskog izvještaja za prethodnu godinu, koji je revidovala međunarodno priznata revizorska kuća izabrana u skladu sa zakonom.

(3) Finansijski izvještaj iz stava 2 ovog člana uključuje obračun:

1) svih naknada uplaćenih Agenciji za prethodnu godinu;

2) svih troškova Agencije za prethodnu godinu;

3) ostalih raspoloživih sredstava ili sredstava koja je koristila Agencija.

(4) Pregled stanja energetskog sektora Crne Gore i finansijski izvještaj su razdvojeni dokumenti, a po usvajanju se objavljuju na web strani Agencije.

6. Obaveze Agencije u oblasti obnovljivih izvora energije i kogeneracije

Član 45

(1) Agencija u oblasti obnovljivih izvora energije i kogeneracije treba da obavlja sljedeće poslove:

1) godišnja analiza učešća obnovljivih izvora energije i kogeneracije u ukupnoj proizvodnji i potrošnji električne energije;

2) objavljivanje rezultata analize učešća obnovljivih izvora energije i kogeneracije u ukupnoj proizvodnji i potrošnji električne energije;

3) izdavanje garancija porijekla proizvođačima električne energije;

4) vođenje registra izdatih garancija porijekla;

5) odobravanje statusa povlašćenog proizvođača;

6) vođenje registra povlašćenih proizvođača;

7) izvještavanje nadležnog Ministarstva, operatora tržišta, operatora distributivnog sistema i operatora prenosnog sistema o izdatim rješenjima o povlašćenim proizvođačima;

8) davanje mišljenja Vladi i nadležnom ministarstvu na predloge načina podsticanja proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije;

9) davanje mišljenja Vladi i nadležnom ministarstvu na iznos naknade za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracije.

7. Rješavanje sporova i odlučivanje o prigovorima i žalbama

Član 46

(1) Agencija, primjenom pravila opšteg upravnog postupka, odlučuje o pravima i obavezama energetskih subjekata u slučajevima i po uslovima propisanim ovim zakonom.

(2) Agencija, primjenom pravila opšteg upravnog postupka, kao drugostepeni organ, odlučuje po žalbama:

1) korisnika usluga operatora prenosnog i distributivnog sistema, koje se odnose na priključenje i korišćenje prenosnog i distributibvnog sistema, ili proizilaze iz korišćenja ili uslova za korišćenje ili pravila za rad tih sistema;

2) korisnika usluga javnog snabdjevača električnom energijom ili gasom.



22

(3) Agencija, kao drugostepeni organ, takođe odlučuje po žalbama korisnika usluga i drugih imalaca licenci za obavljanje energetskih djelatnosti, koje se odnose na način i uslove obavljanja tih djelatnosti, a pri tome ne proizilaze iz njihovih ugovornih odnosa.

(4) Korisnik usluga energetskog subjekta može podnijeti žalbu Agenciji protiv rješenja, odluke ili drugog obrazloženog akta kojim je odlučeno o njegovom pravu ili obavezi, kao i u slučaju da u propisanom roku nije odlučeno o njegovom zahtjevu ili prigovoru.

(5) Odluke Agencije su konačne i protiv njih se može pokrenuti upravni spor.

(6) Agencija rješava sporove između energetskih subjekata ili energetskih subjekata i korisnika njihovih usluga, koji proizilaze iz njihovih ugovornih odnosa uređenih u skladu sa ovim zakonom, ukoliko joj učesnici spornog odnosa povjere spor na rješavanje, i u vezi sa tim:

1) Agencija utvrđuje proceduru iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 2, koja treba da omogući da sporovi budu riješeni na nediskriminatoran i efikasan način. Agencija može predvidjeti nadokanade za rješavanje sporova;

2) povjeravanje spora na rješavanje Agenciji ne isključuje pravo učesnika spornog odnosa da spor riješi kod drugog nadležnog organa, ukoliko prethodno odustane od rješavanja spora kod Agencije;

3) odluka Agencije donijeta u rješavanju spora ima prema strankama snagu pravosnažne odluke;

4) rokovi za rješavanje ovih sporova ne mogu biti duži od četiri mjeseca, osim u slučaju saglasnosti strana.

(7) Agencija posebnim pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 1 ovog zakona utvrđuje procedure rješavanja sporova iz stava 6 ovog člana.

(8) Agencija može da zahtijeva od snabjevača i operatora sistema da izrade interne mehanizme za razmatranje prigovora i žalbi kupaca.

(9) Agencija može da zahtijeva podnošenje izvještaja o rješavanju prigovora i žalbi kupaca i može da razmotri aktivnost snabdjevača i operatora sistema u toj oblasti kod utvrđivanja ili modifikacije standarda kvaliteta, tarifa ili usluga, ili cijene za korišćenje sistema.

VI. CIJENE TARIFE I NAKNADE

Član 47

(1) Cijene električne energije i gasa se slobodno formiraju na organizovanom tržištu ili bilateralno između prodavaca i kupaca, osim kada su sastavni deo regulisanih tarifa za snabdijevanje.

(2) Regulisane tarife za snabdijevanje električnom energijom ili gasom tarifnih kupaca ili krajnjih kupaca koje snabdijeva javni snabdjevač električne energije ili gasa, obuhvataju:

1) cijene električne energije ili gasa;

2) cijene za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije ili gasa;

3) iznos naknade za podsticanje obnovljivih izvora energije;

4) iznos naknade za rad operatora tržišta;

5) iznos naknade za snabdijevanje;

6) iznos naknade za pomoćne (sistemske) usluge;

7) iznose drugih naknada koje se odrede u skladu sa zakonom.

(3) Agencija odobrava regulisane cijene za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa koje predlažu operator prenosnog odnosno operator distributivnog sistema prema metodologijama iz člana 37 stav 1 tačka 2 alineja 1 ovog zakona.

(4) Agencija odobrava regulisane tarife za snabdijevanje električnom energijom ili gasom koje predlažu snabdjevač tarifnih kupaca i javni snabdjevač prema metodologijama iz člana 37 stav 1 tačka 3 ovog zakona.

(5) Agencija odobrava tarife za skladištenje gasa koje predlaže operator sistema za skladištenje gasa u skladu sa metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 2 alineja 2.



23

(6) Agencija odobrava cijene za pomoćne usluge i balansiranje koje predlaže operator prenosnog sistema električne energije i operator prenosnog sistema gasa u skladu sa metodologijama iz člana 37 stav 1 tačka 2 alineja 3 ovog zakona.

(7) Agencija će odobriti formiranje cijena za djelatnosti iz stava 6 ovog člana na tržišnim principima kada procijeni da se one vrše na dovoljno konkurentnom tržištu.

(8) Agencija ne utvrđuje cijene za goriva i gas koje se prema ovom zakonu određuje cijena na tržištu, izuzimajući cijenu uglja potrebnog za proizvodnju električne energije energije u prelaznom periodu.

Član 48

(1) Agencija utvrđuje metodologije za određivanje cijena za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema posebno za električnu energiju i gas.

(2) Metodologije iz stava 1 ovog člana, posebno sadrže kriterijume za utvrđivanje opravdanosti troškova i prihoda i način utvrđivanja plaćanja od strane korisnika usluga po utvrđenim cijenama, radi obezbjeđenja adekvatnog prihoda operatorima sistema.

(3) Agencija utvrđuje metodologiju za određivanje regulisanih tarifa za električnu energiju ili gas, za tarifne kupce i kvalifikovane kupce koje snabdijeva javni snabdjevač.

(4) Agencija odlučuje o zahtjevima za odobravanje tarifa koje su utvrđene na osnovu metodologije iz stava 3 ovog člana najkasnije u roku od devedeset dana nakon prijema zahtjeva.

(5) Agencija je ovlašćena da zahtijeva od subjekta da u ostavljenom roku izmijeni tarifu koja je po mišljenju Agencije neprikladna, nepravedna ili neopravdana.

(6) Agencija je ovlašćena da sama izvrši potrebnu izmjenu, ukoliko subjekat ne izmijeni tarifu u ostavljenom roku.

(7) U slučaju kašnjenja u utvrđivanju cijena ili tarifa, Agencija može da utvrdi privremene cijene, tarife ili metodologije, i da donese odluku o adekvatnim mjerama za kompenzaciju ukoliko finalna cijena ili tarifa odstupa od privremene.

(8) Način i rokovi predlaganja i elementi tarifa čiju izmjenu treba da predloži energetski subjekat, kao i način za ostvarivanje ovlašćenja iz stava 5 ovog člana, uređuju se procedurom iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 2 ovog zakona.

Član 49

(1) Cijene za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa i tarife moraju biti nediskriminatorne i zasnivati se na objektivnim kriterijumima i metodologijama, utvrđenim na transparentan način.

(2) Cijene za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa i tarife određuju se tako da:

1) olakšaju efikasnu trgovinu i konkurenciju;

2) obezbijede izbjegavanje unakrsnih subvencija među kategorijama potrošnje na istom naponskom nivou;

3) ne smiju da ograničavaju likvidnost tržišta, niti ugrožavaju prekograničnu trgovinu.

(3) Prilikom određivanja cijena za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa, Agencija utvrđuje opravdanost nastalih troškova djelatnosti operatora prenosnih i distributivnih sistema i povrata, koji uključuju:

1) troškove poslovanja, uključujući i održavanje, amortizaciju, kamate, poreske obaveze;

2) druge troškove vezane za obavljanje djelatnosti.

(4) Prilikom određivanja opravdanih troškova djelatnosti iz prethodnog stava i prihoda od istih djelatnosti, Agencija posebno uzima u obzir sljedeće:

1) efekat cijena prekida, cijena prilagođavanja potrošnje mogućnostima sistema i ostalih mehanizama koji imaju za cilj unapređenje energetske efikasnosti;

2) podsticanje povećavanja energetske efikasnosti u prenosnim i distributivnim sistemima električne energije i gasa;

3) održivost prenosnih i distributivnih sistema;

4) finansijske podsticaje efikasnosti obavljanja djelatnosti, troškova tih djelatnosti i kvalitete usluga;



24

5) podsticaje razvoju energetskih objekata, privlačenju investicija i transferu tehnologija;

6) podsticaje za upravljanje potražnjom, i

7) troškove za zaštitu životne sredine i zaštitu krajnjih kupaca.

(5) Agencija utvrđuje opravdani prihod po osnovu korišćenja prenosnih i distributivnih sistema koji uključuje i godišnji povrat na sredstva.

(6) U okviru utvrđivanja opravdanog prihoda Agencija doprinosi sprovođenju državne energetske politike, a može da ograniči rast cijena i tarifa iz njene nadležnosti kada je to neophodno zbog realizacije utvrđene i objavljene makroekonomske politike.

(7) Metodologijama za određivanje cijena za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa i tarifa Agencija:

1) utvrđuje i podsticaje ekonomskoj efikasnosti i postizanju višeg nivoa kvaliteta snabdijevanja;

2) može da uzme u obzir i zavisnost cijena i tarifa od sezone i od vremena korišćenja;

3) može utvrditi opravdanost odobravanja troškova za period duži od jedne godine.

(8) Tokom trajanja perioda iz stava 7 tačka 3 ovog člana, a posebno na kraju tog razdoblja, Agencija preispituje prihode i troškove za čitavo razdoblje i razliku između opravdanih i stvarnih prihoda i troškova uzima u obzir prilikom određivanja opravdanih prihoda i troškova do kraja regulatornog perioda, ili u narednom regulatornom periodu.

Član 50

(1) Prilikom regulisanja tarifa i cijena za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa uzimaju se u obzir i obaveze iz međunarodnih sporazuma.

(2) Odluke o tarifama, Agencija objavljuje u sredstvima informisanja i na svojoj web strani.

(3) Energetski subjekti objavljuju svoje tarife najmanje 15 dana prije njihovog stupanja na snagu.

(4) Prihodi i troškovi operatora prenosnih i distributivnih sistema vezanih za priključenje na sisteme su regulisani i dio prihoda i troškova poslovanja iz člana 49 st. 3 i 4 ovog zakona.

(5) Prilikom odobravanja metodologija za priključenje na prenosne i distributivne sisteme električne energije ili gasa, Agencija uzima u obzir uslove iz člana 49 st. 2 i 4 ovog zakona.

VII. LICENCE I ENERGETSKE DOZVOLE

1. Izdavanje licenci

Član 51

(1) Agencija izdaje licence za energetske djelatnosti iz člana 3 ovog zakona, osim za:

1) proizvodnju električne energije isključivo za sopstvene potrebe;

2) proizvodnju električne energije u objektima instalisane snage do 1 MW;

3) skladištenje nafte i derivata nafte za sopstvene potrebe;

4) trgovinu na malo tečnim naftnim gasom u bocama; 5) proizvodnju toplote za sopstvene potrebe;

6) proizvodnju toplote u objektima instalisane snage do 1 MW;

7) trgovina električnom energijom i prirodnim gasom za dalju prodaju koja ne ukljućuje prodaju krajnjem kupcu, posredovanje i zastupanje na tržištu energije;

8) trgovinu na veliko i malo naftnim derivatima koji se ne koriste u procesu sagorijevanja (bitumen, ulja, maziva, plastika, kaučuk, guma, kozmetički proizvodi i dr.).

(2) Pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 3 ovog zakona, bliže se uređuju uslovi i postupci za podnošenje zahtjeva i izdavanje licenci, sadržaj i izgled licenci, postupak izmjena, suspenzije i opoziva licenci, obaveze u



25

sprovođenju i kontrolu sprovođenja licenci, način razmjene informacija sa energetskim subjektima, kao i rokove, uslove i način plaćanja naknada za licence.

(3) Licenca sadrži naročito: naziv energetskog subjekta, energetsku djelatnost, spisak energetskih objekata, podatke o kapacitetu tih objekata, podatke o području na kome će se energetska djelatnost obavljati i period obavljanja energetske djelatnosti.

(4) Nakon isteka licence, Agencija može zahtijevati od imaoca licence da privremeno pruža usluge u skladu sa opštim aktima Agencije i najboljom međunarodnom praksom.

(5) Licenca se izdaje na zahtjev energetskog subjekta za svaku energetsku djelatnost posebno.

(6) Licenca se izdaje za period do 15 godina, rok važenja licence može se produžiti na zahtjev energetskog subjekta, a skratiti samo ako postoje razlozi vezani za sigurnost snabdijevanja ili funkcionisanje tržišta.

(7) Za energetske djelatnosti koji se obavljaju na osnovu dodijeljene koncesije, licenca se može izdati za razdoblje do kraja važenja koncesije.

(8) Imalac licence dužan je da plati naknadu za izdavanje licence kao i godišnju naknadu za period za koji važi licenca, čiju visinu utvrđuje Agencija u skladu sa kriterijumima koje donosi.

(9) Agencija vodi registar izdatih i oduzetih licenci koji je javno dostupan.

2. Uslovi za izdavanje licenci

Član 52

(1) Licenca se izdaje energetskom subjektu ako:

1) je upisan u odgovarajući registar za obavljanje djelatnosti, koja se u smislu ovog zakona smatra energetskom djelatnošću;

2) energetski objekti i ostali uređaji, instalacije ili postrojenja neophodni za obavljanje energetske djelatnosti ispunjavaju uslove i zahtjeve utvrđene tehničkim propisima, propisima o energetskoj efikasnosti, propisima o zaštiti od požara i eksplozija, kao i propisima o zaštiti životne sredine odnosno posjeduju upotrebnu dozvolu;

3) ispunjava propisane uslove u pogledu stručnog kadra za obavljanje poslova tehničkog rukovođenja, odnosno uslove u po broju i stručnoj osposobljenosti zaposlenih lica za obavljanje poslova na održavanju, eksploataciji i rukovanju energetskim objekatima;

4) raspolaže finansijskim sredstvima koja su neophodna za obavljanje energetske djelatnosti ili dokaže da ih može obezbijediti u obimu potrebnom za obavljanje energetske djelatnosti za čije obavljanje je podnesen zahtjev za izdavanje licence;

5) u poslednje tri godine koje prethode godini u kojoj je podnijet zahtev, energetskom subjektu koji već obavlja djelatnost nije oduzeta licenca za obavljanje iste energetske djelatnosti;

6) članovi organa upravljanja nijesu bili pravnosnažno osuđeni za krivična djela u vezi sa obavljanjem privredne djelatnosti.

(2) Dokaze o ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog člana energetski subjekt prilaže uz zahtjev za izdavanje licence.

(3) Dokaz o ispunjenosti uslova iz stava 1 tač. 2 i 3 ovog člana je upotrebna dozvola i izveštaj nadležnog inspektora.

Član 53

(1) Stručna osposobljenost za obavljanje poslova tehničkog rukovođenja, održavanja, eksploatacije i rukovanja energetskim objektima, provjerava se polaganjem stručnog ispita, odnosno ispita radne osposobljenosti.

(2) Stručni i ispit radne osposobljenosti se polažu pred komisijom koju obrazuje Ministar.

(3) Ministar propisuje bliže uslove, program i način polaganja stručnog ispita i ispita radne osposobljenosti.

3. Izmjena, suspenzija i opoziv licenci

Član 54



26

(1) Agencija može, na zahtjev imaoca licence, izvršiti izmjenu licence zbog potreba koje su prouzrokovane jasnom i nepredvidenom promjenom okolnosti.

(2) Agencija ima pravo da oslobodi imaoca licence od obaveza iz licence, na tačno definisani vremenski period kojeg ođreduje Agencija i to:

1) na zahtjev imaoca licence, ili

2) ukoliko Agencija to smatra neophodnim, uključujući i slučaj iz člana 51 stav 4 ovog zakona.

(3) Agencija ima pravo da opozove licencu:

1) na zahtjev imaoca licence;

2) ukoliko imalac licence ne otkloni nedostatke koje utvrdi Agencija u roku koji odredi Agencija;

3) ako imalac licence postupa protivno odredbama iz licence;

4) ako nakon obaveštenja i upozorenja imalac licence nije otklonio ili ispravio nepravilnosti ili nedostatke u roku koji je odredio inspektor.

Član 55

(1) Licenca za obavljanje energetske djelatnosti može se privremeno oduzeti ako energetski subjekt prestane da ispunjava jedan ili više uslova iz člana 52 stav 1 ovog zakona, ako cijenu energije, odnosno usluga obavljanja energetskih djelatnosti ne određuje ili ne naplaćuje u skladu sa tarifnim sistemom ili suprotno odobrenim, odnosno propisanim cijenama, ako energetske sisteme ne održava u ispravnom i bezbjednom stanju i u skladu sa tehničkim propisima kojima se uređuju uslovi eksploatacije, kao i u slučaju nepridržavanja drugih propisanih uslova obavljanja energetskih djelatnosti utvrđenih ovim zakonom i propisima donijetim na osnovu ovog zakona.

(2) O privremenom oduzimanju licence iz stava 1 ovog člana Agencija donosi rješenje i određuje rok za otklanjanje nedostataka zbog kojih se privremeno oduzima licenca, a koji ne može biti duži od 60 dana od dana uručenja rješenja.

(3) Rješenje o privremenom oduzimanju licence zbog neispunjavanja uslova iz člana 52 stava 1 tač. 1 do 3 ovog zakona Agencija donosi na predlog nadležnog inspektora.

(4) Licenca za obavljanje energetske djelatnosti oduzeće se trajno ako energetski subjekt, u roku koji je određen aktom o privremenom oduzimanju licence iz stava 2 ovog člana, ne otkloni nedostatke zbog kojih je licenca privremeno oduzeta.

(5) O trajnom oduzimanju licence iz stava 4 ovog člana Agencija donosi rješenje.

(6) Protiv rešenja iz stava 3 i 5 ovog člana može se voditi upravni spor.

Član 56

(1) Ako bi prestanak rada energetskog subjekta kome je privremeno oduzeta licenca mogao da ugrozi redovno i sigurno snabdijevanje energijom, život i zdravlje ljudi ili da prouzrokuje teške poremećaje u privredi, Agencija može, po pribavljenom mišljenju Ministarstva i nadležne inspekcije, rješenjem odobriti energetskom subjektu da nastavi obavljanje energetske djelatnosti do obezbjeđenja uslova za otklanjanje štetnih posledica prestanka rada energetskog subjekta, ali ne duže od roka utvrđenog aktom iz člana 55 stava 2 ovog zakona.

(2) Ako bi prestanak obavljanja energetske djelatnosti od javnog interesa ili javne usluge od strane energetskog subjekta kome je trajno oduzeta licenca mogao da ugrozi redovno i sigurno snabdijevanje energijom, život i zdravlje ljudi ili da prouzrokuje teške poremećaje u privredi, Vlada, na predlog Ministra, može posebnim aktom odrediti drugi energetski subjekt koji ima licencu za obavljanje iste energetske djelatnosti da obavlja energetsku djelatnost na području na kome je energetsku djelatnost obavljao energetski subjekt kome je trajno oduzeta licenca.

(3) U slučaju iz stava 2 ovog člana, aktom Vlade utvrđuju se prava i obaveze energetskog subjekta koji je određen za obavljanje energetske djelatnosti od javnog interesa ili javne usluge na određenom području, vrijeme u kojem će obavljati djelatnost, kao i prava vlasnika energetskog objekta kojem je oduzeta licenca, ako postoji potreba za korišćenjem njegovog energetskog objekta u obavljanju energetske djelatnosti od strane subjekta koji je određen aktom Vlade.

4. Energetska dozvola



27

Član 57

(1) Energetski objekti se grade u skladu sa zakonom kojim se uređuje prostorno planiranje i izgradnja objekata, tehničkim i drugim propisima, a po prethodno pribavljenoj energetskoj dozvoli koja se izdaje u skladu sa ovim zakonom.

(2) Energetska dozvola se pribavlja za izgradnju i rekonstrukciju sljedećih objekata:

1) objekata za proizvodnju električne energije;

2) objekata za skladištenje nafte i rezervoarskog prostora za derivate nafte preko 50 tona;

3) objekata za prenos i distribuciju prirodnog gasa, objekata za skladištenje prirodnog gasa i objekata za skladištenje tečnog prirodnog gasa;

4) objekata za proizvodnju toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu i objekata za distribuciju toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu;

(3) Postupak za izdavanje energetske dozvole pokreće se zahtjevom za izdavanje energetske dozvole za poslove iz stava 2 tač. 1 do 4 ovog člana, koji mogu podnijeti domaća i strana privredna društva ili preduzetnici.

(4) Energetska dozvola može se pribaviti bez koncesije i prije sticanja prava svojine, odnosno prava korišćenja zemljišta na kome se planira izgradnja energetskog objekta, kao i prije izdavanja akta o urbanističkim uslovima za izgradnju energetskog objekta, odnosno odobrenja za izgradnju.

1) Kriterijumi za izdavanje dozvole

Član 58

(1) Energetsku dozvolu izdaje Ministarstvo.

(2) Energetska dozvola može se izdati pod uslovom da je izgradnja energetskog objekta za koji je podnijet zahtjev za izdavanje energetske dozvole po svojoj vrsti i namjeni u skladu sa Strategijom i Akcionim planom iz čl. 10 i 11 ovog zakona.

(3) Za energetske objekte koji se grade na osnovu dodijeljene koncesije, kao i za rekonstrukciju već postojećeg energetskog objekta, nije potrebno pribavljanje energetske dozvole u smislu ovog zakona.

(4) Energetska dozvola se izdaje pod istim uslovima domaćim i stranim licima, na način i po postupku utvrđenim ovim zakonom i drugim zakonima.

(5) Jedinica lokalne samouprave izdaje energetske dozvole za izgradnju objekata iz člana 57 stav 2 tačka 4 ovog zakona koji se grade na njenom području.

(6) Kriterijumi za izdavanje energetske dozvole za izgradnju proizvodnih kapaciteta obuhvataju naročito:

1) uslove u pogledu bezbjednog i nesmetanog funkcionisanja energetskog sistema;

2) uslove za određivanje lokacije i korišćenja zemljišta;

3) uslove zaštite životne sredine;

4) mjere zaštite zdravlja ljudi i bezbjednosti ljudi i imovine;

5) stepen energetske efikasnosti;

6) uslove korišćenja primarnih izvora energije;

7) uslove vezane za tehničku opremljenost i finansijsku sposobnost podnosioca zahtjeva da realizuje izgradnju energetskog objekta.

(7) Za energetske objekte iz člana 77 ovog zakona može se izdati dozvola za mjerenje i istraživanje, a bliže kriterijume i uslove propisuje Ministarstvo.

(8) Bliže kriterijume iz stava 2 ovog člana, kao i kriterijume za izdavanje energetske dozvole za ostale energetske objekte za čiju izgradnju se, saglasno ovom zakonu, izdaje energetska dozvola, donosi Ministarstvo.

Član 59

(1) Energetska dozvola za izgradnju gasovoda, naftovoda, produktovoda ili toplovoda može se izdati subjektu za gas ili energetskom subjektu koji obavlja djelatnost proizvodnje električne energije, ili toplote za daljinsko grijanje ili



28

industrijsku upotrebu, radi povezivanja njegovih objekata sa objektima kvalifikovanog kupca, izolovanog kupca, kao i sopstvenih pogona i drugih objekata proizvođača, a u cilju snabdijevanja tih objekata energijom.

(2) Energetska dozvola iz stava 1 ovog člana može se izdati i kvalifikovanom kupcu kojem je zbog tehničkih ili drugih razloga odbijen pristup prenosnom, transportnom ili distributivnom sistemu, a pod uslovima utvrđenim pravilima koja regulišu rad prenosnog, transportnog ili distributivnog sistema.

(3) Zahtjev za izdavanje energetske dozvole za izgradnju gasovoda ili toplovoda će se odbiti ako bi ta izgradnja, s obzirom na trasu, prostor na kome se gradi ili uslove priključenja, ugrozila ostvarivanje ciljeva zaštite životne sredine ili ugrozila sigurnost snabdijevanja tarifnih kupaca energijom.

(4) Zahtjev za izdavanje energetske dozvole sadrži naročito podatke o:

1) lokaciji na kojoj treba da se izgradi energetski objekat;

2) roku završetka gradnje energetskog objekta;

3) vrsti i kapacitetu energetskog objekta i o njegovoj energetskoj efikasnosti;

4) energentima koje će energetski objekat koristiti;

5) načinu proizvodnje i preuzimanja energije;

6) načinu zaštite životne sredine u toku izgradnje i rada energetskog objekta;

7) uslovima koji se odnose na prestanak rada energetskog objekta;

8) visini planiranih finansijskih sredstava za izgradnju energetskog objekta i načinu obezbjeđivanja tih sredstava;

9) dokazu o izvršenim mjerenjima i ispitivanjima potencijala obnovljivog izvora energije, ukoliko se zahtjev odnosi na energetski objekat koji koristi obnovljivi izvor energije čiji potencijal je potrebno mjeriti i ispitivati, a detaljnije zahtjeve propisuje Ministarstvo propisom iz stava 5 ovog člana.

(5) Ministarstvo bliže propisuje sadržaj zahtjeva za izdavanje energetske dozvole i dozvole za mjerenje i ispitivanje, u zavisnosti od vrste i namjene energetskog objekta, način izdavanja energetske dozvole, kao i sadržaj registra izdatih energetskih dozvola i registra energetskih dozvola koje su prestale da važe.

2) Izdavanje energetske dozvole

Član 60

(1) Energetska dozvola se izdaje rješenjem u roku od 30 dana od dana podnošenja zahtjeva, ako su ispunjeni uslovi utvrđeni ovim zakonom i propisima donijetim na osnovu istog.

(2) Protiv rješenja iz stava 1 ovog člana može se izjaviti žalba Ministru, u roku od osam dana od dana dostavljanja rješenja, odnosno Ministarstvu u slučajevima iz člana 58 stav 5 ovog zakona.

(3) Energetska dozvola se izdaje sa rokom važenja do dvije godine od dana izdavanja iste.

(4) Na zahtjev imaoca energetske dozvole, Ministarstvo, odnosno nadležni organ jedinice lokalne samouprave može produžiti rok važenja energetske dozvole, ako su ispunjeni uslovi za izdavanje energetske dozvole koji su utvrđeni ovim zakonom, najduže za još jednu godinu. Zahtjev za produženje podnosi se najkasnije 30 dana prije isteka roka važenja energetske dozvole.

5. Javni tender

Član 61

(1) Izgradnja energetskih objekata kojima se obezbjeđuje sigurno i redovno snabdijevanje energijom može da se odobri i po sprovedenom postupku javnog tendera.

(2) Vlada, na predlog Ministarstva, odlučuje o raspisivanju javnog tendera iz stava 1 ovog člana, u slučaju da se putem izdavanja energetskih dozvola ne može obezbijediti planirana dinamika izgradnje energetskih objekata predviđena Akcionim planom iz člana 11 ovog zakona.

(3) Javni tender raspisuje Ministarstvo, odnosno jedinica lokalne samouprave, u skladu sa odlukom Vlade iz stava 2 ovog člana.



29

(4) Na postupak javnog tendera za izgradnju energetskih objekata primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju koncesije.

(5) Izbor najpovoljnijeg ponuđača vrši organ koji je raspisao javni tender.

VIII. OBAVLJANJE ENERGETSKE DJELATNOSTI

1. Uslovi za obavljanje energetske djelatnosti

Član 62

(1) Energetsku djelatnost može da obavlja privredno društvo, odnosno drugo pravno lice ili preduzetnik koji je upisan u odgovarajući registar i koji ima licencu za obavljanje energetske djelatnosti, ako ovim zakonom nije drugačije propisano.

(2) Preduzetnik ili drugo fizičko lice može da obavlja energetsku djelatnost po ovom zakonu pod istim uslovima iz ovog zakona i propisa izdatih na osnovu ovog zakona koji važe za energetske subjekte.

(3) Ako preduzetnik ili drugo fizičko lice obavlja energetsku djelatnost koja je po ovom zakonu određena kao javna usluga, ne može obavljati energetsku djelatnost koja nije javna usluga.

2. Djelatnosti od javnog interesa

Član 63

(1) Energetske djelatnosti od javnog interesa su:

1) proizvodnja električne energije;



4) organizovanje tržišta električnom energijom;

5) transport nafte koji je članom 3 ovog zakona definisan kao energetska djelatnost;

6) skladištenje nafte i naftnih derivata;

7) trgovina električnom energijom za potrebe snabdijevanja električnom energijom kao javnom uslugom, u smislu člana 64 ovog zakona;

8) transport i skladištenje TPG i TNG;

9) trgovina na veliko TPG i TNG za potrebe snabdijevanja gasom kao javnom uslugom u smislu člana 64 ovog zakona;

10) proizvodnja energije iz obnovljivih izvora energije i kogeneracija;

11) snabdijevanje koje predstavlja javnu uslugu u smislu člana 64 ovog zakona.

(2) Djelatnost trgovine energijom za potrebe tarifnih kupaca, kao djelatnost od javnog interesa u smislu stava 1, tač. 7 i 9 ovog člana, obavljaju isključivo energetski subjekti kojima je aktom o osnivanju ili aktom o poveravanju obavljanja energetske djelatnosti utvrđena obaveza snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom ili prirodnim gasom i TNG na teritoriji Crne Gore, ili javni snabdjevači električnom energijom ili prirodnim gasom.

(3) U obavljanju djelatnosti iz stava 1 ovog člana energetski subjekt za snabdijevanje energijom tarifnih kupaca je dužan da obezbjeđuje neophodne uslove za redovno i sigurno snabdijevanje tarifnih kupaca električnom energijom ili prirodnim gasom, kupovinom te energije od proizvođača, od trgovaca, na organizovanom tržištu energije ili iz uvoza.

(4) Energetski subjekat iz stava 3 ovog člana će prilikom kupovine energije za potrebe tarifnih kupaca primjenjivati najbolju poslovnu praksu i mehanizme kako bi postigao cijene koje imaju najpovoljniji uticaj na njegove tarife za snabdijevanje tarifnih kupaca.

(5) Svi energetski subjekti koji vrše djelatnosti od javnog interesa dužni su dati prioritet obezbjeđivanju potrebne količine energije na siguran, bezbjedan i pouzdan način, kao i kvalitetnom snabdijevanju energijom po realnim cijenama u odnosu na profit.



30

3. Javne usluge

Član 64

(1) U cilju da se osigura posebna sigurnost snabdijevanja, redovnost, kvalitet i cijena isporuke i zaštita životne sredine, kao javne usluge u oblasti energetike utvrđuju se:



3) snabdijevanje električnom energijom ili gasom:

− koje obavlja snabdjevač posljednjeg izbora ili javni snabdjevač;

− tarifnih kupaca dok oni ne steknu status kvalifikovanih kupaca, i

− ranjivih kupaca;

4) skladištenje prirodnog gasa;

5) prenos prirodnog gasa;

6) distribucija prirodnog gasa;

7) upravljanje postrojenjem za TPG i TNG;

8) proizvodnja toplote za daljinsko grijanje;

9) distribucija toplote za daljinsko grijanje;

10) snabdijevanje toplotom za daljinsko grijanje i

11) skladištenje i upravljanje strateškim rezervama nafte i naftnih derivata.

4. Obaveza pružanja javnih usluga

Član 65

(1) Energetske subjekte koji obavljaju djelatnost koja je članom 64 ovog zakona utvrđena kao javna usluga, Agencija će uslovima za licencu obavezati da u pružanju javnih usluga iz stava 1 istog člana obezbijede:

1) sigurnost u snabdijevanju;

2) kvalitet usluga i snabdijevanja;

3) primjenu regulisanih tarifa za snabdijevanje ili korišćenje skladišta ili postrojenja za TPG ili TNG, ili regulisanih cijena za korišćenje prenosnih ili distributivnih sistema;

4) upotrebu primarnih izvora energije, gasa i goriva;

5) zaštitu životne sredine;

6) zaštitu zdravlja, života i imovine građana;

7) mjere za zaštitu kupaca i potrošača energije.

(2) Obaveze pružanja javnih usluga treba da budu jasno definisane, nediskriminatorne, transparentne, lako provjerljive i javno objavljene.

5. Tržišne energetske djelatnosti

Član 66

(1) Energetske djelatnosti koje ovim zakonom nijesu definisane kao javne usluge obavljaju se prema pravilima kojima se uređuju tržišni odnosi.

(2) Obavljanje djelatnosti na tržištu energije vrši se i organizuje u skladu sa ciljevima razvoja energetskih djelatnosti i potrebama kupaca u Crnoj Gori za obezbjeđivanjem kvalitetnog i sigurnog snabdijevanja energijom, uz poštovanje principa konkurentnosti i jednakog pravnog položaja svih subjekata na tom tržištu:

1) u postupku ostvarivanja prava na izgradnju energetskog objekta;

2) u postupku pribavljanja energetske dozvole za izgradnju energetskog objekta;

3) u odnosu na pristup sistemima;

4) u odnosu na prava na obavljanje energetskih djelatnosti,



31

5) u odnosu na dostupnost informacija, i

6) u drugim slučajevima utvrđenim ovim zakonom.

IX. OBAVLJANJE ELEKTRO-ENERGETSKE DJELATNOSTI

1. Proizvodnja električne energije

1) Proizvođač električne energije

Član 67

(1) U skladu sa ovim zakonom i pravilima izdatim na osnovu ovog zakona koja regulišu funkcionisanje tržišta i rad i funkcionisanje prenosnog i disributivnog sistema, proizvođač ima pravo da:

1) koristi primarne energetske izvore, pri čemu je dužan da ispunjava uslove utvrđene zakonom, licencom i koncesijom;

2) ugovara kupovinu i prodaju električne energije;

3) koristi prenosni i distributivni sistem električne energije pod uslovima utvrđenim za pristup tim sistemima;

4) primi naknadu za isporučenu električnu energiju.

(2) Proizvođač koji ugovara prodaju električne energije krajnjem kupcu treba da ispunjava iste uslove kao snabdjevač, uključujući posjedovanje licence za snabdijevanje.

(3) Proizvođač je dužan da:

1) poštuje uslove iz licence;

2) poštuje sva pravila i propise koja se odnose na funkcionisanje tržišta i rad i funkcionisanje prenosnog i distributivnog sistema;

3) stavi proizvodne objekte u pogon na zahtjev operatora prenosnog ili distributivnog sistema za potrebe pomoćnih usluga ili balansiranja;

4) sa operatorima prenosnog i distributivnog sistema zaključi ugovore kojima se utvrđuju pružanje, korišćenje, naplata pomoćnih usluga i drugi uslovi i rokovi vezani za te usluge;

5) poštuje princip poštene konkurencije prilikom učešća na tržištu;

6) operateru prenosnog ili distributivnog sistema stavlja na raspolaganje podatke potrebne za rad i funkcionisanje sistema;

7) omogući operatorima sistema nesmetano korišćenje opreme na granici svog objekta sa prenosnim ili distributivnim sistemom, za potrebe ostvarivanja tokova električne energije.

(4) Proizvođač je dužan izraditi i objaviti program mjera za poboljšanje energetske efikasnosti i o rezultatima njegove primjene javno objavljivati godišnje izvještaje.

(5) Ako procjeni, da je potrebno postaviti dodatne zahtjeve za poboljšanje energetske efikasnosti u proizvodnji, Ministarstvo može propisati minimalni stepen efikasnosti za pojedine tehnologije, koji treba da se postigne kod izgradnje novog ili rekonstrukcije postojećeg postrojenja.

(6) Ministarstvo utvrđuje sadržinu izvještaja iz stava 4 ovog člana.

2) Proizvodnja električne energije iz obnovljivih izvora energije

Član 68

(1) Energetski subjekti dužni su da preduzimaju mjere u cilju povećanja učešća proizvodnje energije iz obnovljivih izvora energije u ukupnoj proizvodnji energije.

(2) Energetski subjekti najmanje jednom godišnje obavještavaju kupce o kretanjima i značaju korišćenja energije iz obnovljivih izvora energije i na prikladan način podstiču i usmjeravaju kupce prema korišćenju energije iz ovih izvora.

(3) Vlada na osnovu programa razvoja i korišćenja obnovljivih izvora energije iz člana 15 ovog zakona, propisom utvrđuje minimalni udio električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora energije i visokoefikasne



32

kogeneracije kojeg je dužan preuzeti svaki snabdjevač električne energije u ukupnom snabdijevanju električnom energijom.

(4) Ostvarenje minimalnog udjela iz stava 3 ovog člana dokazuje se garancijom porijekla.

(5) Snabdjevač električnom energijom je dužan da u računu ili prilogu računa te promotivnim materijalima koji su dostupni kupcu najmanje jednom godišnje:

1) navede podatke o udjelu pojedinog izvora energije koji je koristio za zadovoljavanje potreba kupaca za električnom energijom;

2) upućuje kupce na izvore informacija gdje se mogu informisati o uticajima na životnu sredinu koje su posljedica korišćenja izvora energije koje je koristio za zadovoljavanje njihovih potreba za električnom energijom.

Član 69

(1) Tipovi i klasifikacija po grupama postrojenja za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora ili u visokoefikasnoj kogeneraciji, utvrđuju se propisom Ministarstva kojim se uređuje korišćenje obnovljivih izvora energije i visokoefikasna kogeneracija.

(2) Vlada tarifnim sistemom iz člana 23 stav 2 ovog zakona, propisuje otkupne cijene energije koje mogu biti različite za različite tipove ili grupe postrojenja, kao i za različite vrste primarnih izvora, osim za energiju proizvedenu u hidroelektranama instalisane snage veće od 10 MW po lokaciji.

(3) Vlada može da ograniči ili ukine podsticaje instaliranja novih dodatnih kapaciteta ako bi dalja primjena stava 2 ovog člana dovela do značajnih negativnih uticaja na ekonomiju ili cijenu električne energije.

(4) Vlada može ograničiti ili privremeno obustaviti izdavanje energetskih dozvola za objekte za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije ili kogeneracije u slučajevima iz prethodnog stava ovog člana.

3) Garancija porijekla

Član 70

(1) Garancija porijekla je javna isprava kojom se pravnim i fizičkim licima koji imaju licencu za proizvodnju električne energije, omogućava da dokažu da je električna energija koju proizvode proizvedena iz obnovljivih izvora energije ili iz visokoefikasne kogeneracije u skaldu sa ovim zakonom.

(2) Garancija porijekla izdaje se na zahtjev subjekta iz stava 1 ovog člana, nakon pregleda tehničke dokumentacije i neposrednog uvida u rad postrojenja.

Član 71

(1) Garanciju porijekla izdaje Agencija.

(2) Operator prenosnog ili distributivnog sistema na koji su priključeni objekti za proizvodnju elektrčne energije za koje se izdaje garancija porijekla, dužni su Agenciji dostaviti sve podatke o proizvedenoj električnoj energiji u objektima za koje se izdaje garancija porijekla.

(3) Garancija porijekla se izdaje za tačno utvrđeni vremenski period i količinu električne energije proizvedene u tom razdoblju.

(4) Garancija porijekla važi pet godina od dana izdavanja.

(5) Ako proizvođač električne energije dobije podsticaje za proizvedenu električnu energiju prema ovom zakonu, dužan je da sve garancije porijekla koje je dobio u razdoblju na koje se odnosi podsticaj, do časa isplate podsticaja povuče i preda operatoru tržišta koji je nadležan za dodjelu podsticaja.

(6) Postupak izdavanja garancija porijekla, i način dostave podataka iz stava 2 ovog člana, kao i nadzor nad ispunjavanjem uslova za dobijanje garancije porijekla propisuje Vlada posebnim propisom.

Član 72

(1) Garancija porijekla za električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora energije mora minimalno sadržavati podatke o energetskom izvoru iz kojeg je proizvedena električna energija, podatke iz člana 71 stav 3 kao i podatak o nominalnoj snazi elektrane.



33

(2) Garancija porijekla za električnu energiju proizvedenu iz kogeneracije mora minimalno sadržavati:

1) period za koji se izdaje garancija porijekla;

2) donju granicu kalorijske vrijednosti goriva koje se koristi za proizvodnju električne energije za koju se izdaje garancija porijekla;

3) svrhu za koju se koristi toplota proizvedena u kogeneracijskom postrojenju u kojem je proizvedena električna energije za koju se izdaje garancija porijekla;

4) uštedu primarne energije u procesu proizvodnje električne energije za koju se izdaje garancija porijekla;

5) podatak o količini električne energije koja je proizvedena u skladu s kriterijumima i pravilima visoke efikasnosti definisanim ovim zakonom.

(3) Sve ostale podatke koje mora sadržavati garancija porijekla te podatke koje proizvođači moraju dostaviti za izdavanje garancije porijekla propisuje Vlada propisom iz člana 71 stav 6 ovog zakona.

Član 73

(1) Registar izdatih garancija vodi Agencija.

(2) Sadržaj, način i pravila vođenja registra propisuje Agencija.

(3) Garancija porijekla izdata u državi članici Evropske unije u skladu s direktivama koje regulišu izdavanje garancije porijekla u Evropskoj uniji (inostrane garancije porijekla) važe pod uslovima reciprociteta i u Crnoj Gori.

(4) Pored garancija izdatih od strane Agencije Registar sadrži i inostrane garancije porijekla izdate u skladu sa stavom 3 ovog člana uz naznaku da su izdate u stranoj državi.

(5) Pitanja priznavanja inostranih garancija porijekla uređuju se međudržavnim sporazumom.

4) Povlašćeni proizvođač

Član 74

(1) Status povlašćenog proizvođača može steći energetski subjekt koji ispunjava sledeće uslove:

1) da je priključen na prenosni ili distributivni sistem električne energije;

2) da proizvodi električnu energiju iz grupa postrojenja utvrđenih propisom Ministarstva na osnovu člana 69 stav 1 ovog zakona, uz prirodna i prostorna ograničenja i uslove, kao i mjere zaštite prirode i životne sredine;

3) da ima sopstveno mjerno mjesto odvojeno od mjernih mjesta koja se odnose na proizvodnju električne energije primjenom drugih tehnoloških procesa.

(2) Status povlašćenog proizvođača utvrđuje se rešenjem Agencije.

(3) Status povlašćenog proizvođača važi 12 godina a može se obnoviti u skladu sa procedurom kojom se uređuje sticanje statusa.

(4) Svi povlašćeni proizvođači su članovi jedne balansne grupe, kojoj nadležni operator sistema ne naplaćuje odstupanja.

(5) Ako povlašćeni proizvođač želi da proda energiju na tržištu, to može učinit pod uslovima koji su propisani, za druge proizvođače, a koji se odnose na prognoziranje proizvodnje i naplaćivanje odstupanja.

Član 75

(1) Povlašćeni proizvođač iz člana 74 ovog zakona ima pravo na:

1) podsticajnu otkupnu cijenu električne energije u skladu sa tarifnim sistemom iz člana 69 stav 2;

2) prvenstvo pri otkupu električne energije;

3) prvenstvo pri preuzimanju ukupno proizvedene električne energije u prenosni ili distributivni sistem.

(2) Način ostvarivanja prava povlašćenog proizvođača uređuje se propisom Ministarstva iz člana 69 stav 1 ovog zakona.

(3) Povlašćeni proizvođač iz člana 74 ovog zakona dužan je da:



34

1) jednom godišnje Agenciji podnese izvještaj o ostvarenju godišnjih planova proizvodnje električne energije za prethodnu godinu;

2) operatoru sistema i operatoru tržišta dostavlja mjesečne i godišnje planove proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije, za prosječne meteorološke uslove, te očekivanja u mjesečnim odstupanjima proizvodnje električne energije zasnovan na mjerenjima na osnovu kojih je utvrđen potencijal obnovljivog izvora energije;

3) održava tehničko-tehnološke karakteristike i uslove korišćenja postrojenja za koje je stekao status povlaštenog proizvođača;

4) obavještava Agenciju o svim promjenama tehničko-tehnoloških karakteristika postrojenja ili uslova korišćenja.

(4) Detaljniji sadržaj izvještaja i obavještenja iz stava 3 ovog člana Agencija uređuje propisom.

Član 76

(1) Postupak za sticanje statusa povlašćenog proizvođača pokreće se zahtjevom energetskog subjekta ili drugog pravnog ili fizičkog lica.

(2) Uz zahtjev za sticanje statusa povlašćenog proizvođača energetski subjekt prilaže dokaze o ispunjavanju uslova iz člana 74 ovog zakona.

(3) Sadržaj i obrazac zahtjeva za sticanje statusa povlašćenog proizvođača uređuje se propisom iz člana 69 stava 1 ovog zakona.

(4) Energetski subjekt gubi status povlašćenog proizvođača u sledećim slučajevima:

1) ako je rešenje o sticanju statusa doneseno na osnovu neistinitih podataka;

2) ako se utvrdi da su se svojstva postrojenja promijenila zbog neodržavanja tehničko-tehnoloških karakteristika;

3) ako povlašćeni proizvođač ne izvršava svoje dužnosti prema Agenciji;

4) ako je proizvođaču istekla licenca u slučajevima propisanim ovim zakonom, ili

5) ako je proizvođaču istekla energetska dozvola ili nijesu ispunjeni uslovi iz energetske dozvole, kada je ovim zakonom za objekat propisano izdavanje energetske dozvole.

(5) Postupak za sticanje i status povlašćenog proizvođača uređuje se propisom iz člana 69 stav 1 ovog zakona.

(6) Agencija vodi registar povlašćenih proizvođača.

(7) Sadržaj registra iz stava 6 ovog člana uređuje se propisom iz člana 69 stav 1.

5) Istraživanje i utvrđivanje potencijala obnovljivih izvora energije

Član 77

(1) Za proizvodnju električne energije ili toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu iz obnovljivih izvora energije za koje su potrebna prethodna mjerenja potencijala ili istraživanja, Ministarstvo propisom iz člana 69 stav 1 ovog zakona utvrđuje:

1) vrstu obnovljivih izvora za koje su potrebna istraživanja ili mjerenja;

2) uslove, prava i obaveze pravnih ili fizičkih lica koja vrše radove iz stava 1 tačka 1 ovog člana;

3) kada zbog javnog interesa rezultati mjerenja i istraživanja moraju biti dostavljeni Ministarstvu;

4) da istraživanje i mjerenje može vršiti pravno ili fizičko lice koje ispunjava uslove i zahtjeve propisane zakonom i drugim propisima.

(2) Za objekte iz stava 1 ovog člana izdaju se dozvole za mjerenje i istraživanje, a uslove i postupak izdavanja tih dozvola detaljnije se uređuje propisom Ministarstva iz člana 69 stav 1.

2. Prenos električne energije

1) Operator prenosnog sistema električne energije



35

Član 78

(1) Operator prenosnog sistema električne energije obavlja djelatnost prenosa električne energije u skladu sa pravima i obavezama utvrđenim ovim zakonom.

(2) Operator prenosnog sistema električne energije posluje u skladu sa principima objektivnosti, transparentnosti i nediskriminatornosti, poštujući uslove iz licence, zakona, pravila i propisa donesene na osnovu ovog zakona.

(3) Prenosni sistem čini mreža dalekovoda 400 kV, 220 kV i 110 kV, kao i drugi energetski objekti, telekomunikaciona oprema, informaciona oprema i druga infrastuktura neophodna za funkcionisanje prenosnog sistema.

(4) Operator prenosnog sistema električne energije:

1) ne pruža usluge proizvodnje;

2) učestvuje u trgovini električnom energijom samo za kupovinu i prodaju električne energije za balansiranje sistema, za pružanje sistemskih usluga i pokriće gubitaka u sistemu;

3) posluje nezavisno, u skladu sa sljedećim pravilima:

− ne učestvuje u strukturama bilo kojeg subjekta u energetskom sektoru koji je direktno ili indirektno odgovoran za dnevnu isporuku usluga proizvodnje, distribucije i snabdijevanja u Crnoj Gori;

− ima punu kontrolu nad ukupnim sredstavima neophodnim za održavanje, upravljanje i razvoj sistema;

− utvrđuje program iz člana 37 stav 1 tačka 13 alineja 1 ovog zakona za obezbjeđenje svog nediskriminatornog ponašanja, koji odobrava Agencija;

− svi zaposleni kod operatora prenosnog sistema električne energije su dužni da poštuju program iz alineje 3 ove tačke.

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora prenosnog sistema električne energije

Član 79


1) održava, modernizuje, poboljšava i razvija prenosni sistem;

2) utvrđuje tehničko-tehološke uslove za povezivanje elektroenergetskih objekata, uređaja i postrojenja u jedinstven sistem;

3) upravlja energetskim tokovima u svom sistemu i prema ostalim sistemima usklađeno sa operaterima prenosnih sistema u interkonekciji;

4) upravlja sistemom na način koji što manje ograničava kupovinu i prodaju električne energije i blagovremeno izvještava operatora tržišta o bilansima sistema u realnom vremenu;

5) odgovoran je za regulisanje frekvencije i snage razmjene;

6) obezbjeđuje sistemske usluge;

7) u saradnji sa operatorom tržišta i operatorima drugih sistema planira rad sistema,

8) vrši razmjenu neophodnih usluga, podataka i dokumenata sa operatorom tržišta i operatorima sistema u interkonekciji;

9) obezbjeđuje sigurnost rada elektroenergetskog sistema;

10) koordinira planove remonta proizvodnih i prenosnih objekata i postrojenja korisnika sistema;

11) rješava probleme preoptrećenja pojedinih elemenata prenosnog sistema, vodeći računa o ravnopravnom položaju svih subjekata;

12) vrši promjene plana angažovanja elektrana u slučaju ugrožene sigurnosti funkcionisanja elektroenergetskog sistema, havarija, većeg odstupanja potrošnje od planiranih vrijednosti, kao i u slučajevima definisanim članom 163 (vanredne situacije) ili članom 164 ovog zakona;

13) u saradnji sa operatorima sistema u interkonekciji proračunava prekogranični kapacitet, vrši dodjelu prekograničnog kapaciteta vodeći računa o načelima ravnopravnosti učesnika i transparentnosti, i objavljuje informacije o dodjeli prekograničnih kapaciteta, sve dok aktivnosti dodjele prekograničnih kapaciteta ne otpočne obavljati novo pravno lice iz člana 92 ovog zakona;



36

14) obezbjeđuje mjerenje predate i primljene energije na tačkama razdvajanja prenosnog sistema sa distributivnim sistemima, sa korisnicima, susjednim sistemima i drugim relevantnim tačkama;

15) vrši registraciju podataka neophodnih za utvrđivanje kvaliteta isporučene električne energije, uključujući podatke o prekidima, vrijednosti napona i druge podatke koje da odredi Agencija;

16) izrađuje desetogodišnji plan razvoja prenosnog sistema iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 1 ovog zakona, usklađen sa Strategijom i Akcionim planom iz čl. 10 i 11 ovog zakona i sa susjednim sistemima;

17) izrađuje godišnje investicione planove iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 2 ovog zakona, uzimajući u obzir potrebe korisnika sistema, koji su usklađeni sa važećim desetogodišnjim planom razvoja prenosnog sistema i planom uređenja prostora;

18) objavljuje odobrene planove iz tač. 16 i 17 ovog stava;

19) pravovremeno objavljuje podatke o korišćenju prenosnog sistema, kapacitetima, zagušenjima, i druge podatke potrebne za funkcionisanje tržišta;

20) po izvršenoj konsultaciji sa operatorom tržišta, kvartalno izvještava Agenciju o:

− planiranim isključenjima radi održavanja;

− zahtjevima za razvoj prenosnog sistema;

− podacima i ostalim informacijama koji prikazuju sposobnost prenosnog sistema;

− zaključenim ugovorima za nabavku sistemskih usluga;

− zaključenim ugovorima za nabavku električne energije za pokrivanje gubitaka u prenosu.

(2) Podaci iz tačke 15 prethodnog stava ovog člana moraju biti dostupni operatorima distributivnih sistema, na osnovu reciprociteta i operatorima interkonektovanih prenosnih sistema, kao i Agenciji.

(3) Operator prenosnog sistema električne energije najmanje jednom godišnje objavljuje izvještaj o kvalitetu i daje razloge za prekide i odstupanja napona od propisanih vrijednosti u skladu sa pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 15 ovog zakona;

(4) Operator prenosnog sistema čuva povjerljivost komercijalno osjetljivih informacija koje se dobijaju tokom poslovanja u skladu sa članom 37 stav 1 tačka 9 alineja 4.

Član 80

(1) U skladu sa uslovima iz ovog zakona i opštim aktima, operator prenosnog sistema električne energije ima pravo da zahtjeva i prima podatke i informacije:

1) o mjerenju i ostale informacije neophodne za regulisanje frekvencije, napona i razmjenu energije od proizvođača, operatora distribucije, kvalifikovanih kupaca priključenih na prenosni sistem, drugih operatora prenosnih sistema;

2) koje su potrebne za ostvarivanje pristupa prenosnom sistemu i izradu investicionih planova od postojećih i potencijalnih korisnika prenosnog sistema.


1) odgovoran je za siguran i pouzdan rad i funkcionisanje prenosnog sistema;

2) utvrđuje uslove za priključenje na prenosni sistem novim ili potencijalnim korisnicima sistema na njihov zahtjev, u skladu sa metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 1 ovog zakona, uključujući i cijene koje predlaže Operator prenosnog sistema;

3) obezbjeđuje pomoćne usluge na efikasan i ekonomičan način;

4) određuje cijene korišćenja prenosnog sistema na osnovu metodologije koje utvrđuje Agencija, i dostavlja ih Agenciji na odobrenje;

5) ulazi u svaki posjed ili objekat u cilju obezbjeđenja funkcionisanja i održavanja prenosnog sistema.

3) Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema električne energije

Član 81

(1) Pravilima o radu prenosnog sistema električne energije uređuju se:

1) tehnički i drugi uslovi za priključak korisnika na prenosni sistem;



37

2) tehnički i drugi uslovi za sigurno funkcionisanje elektroenergetskog sistema radi snabdijevanja potrošača električnom energijom propisanog kvaliteta;

3) pravila o pristupu prenosnom sistemu;

4) kriterijumi i način obezbjeđivanja sistemskih usluga;

5) procedure pri radu u vanrednim situacijama;

6) tehnički i drugi uslovi za povezivanje i funkcionisanje prenosnog sistema u interkonekciji;

7) procedure i kriterijumi u planiranju razvoja prenosnog sistema;

8) funkcionalni zahtjevi i klasa tačnosti mjernih uređaja, kao i način mjerenja električne energije;

9) obaveza objavljanja podataka potrebnih za funkcionisanje tržišta i davanje podataka operatorima sistema;

10) davanje prioriteta korišćenju domaćih izvora primarne energije za proizvodnju električne energije, a koji, u bilo kojoj kalendarskoj godini ne prelaze 15% ukupne primarne energije neophodne za proizvodnju električne energije koja se troši u Crnoj Gori;

11) davanje prioriteta proizvođacima koji koriste obnovljive izvore energije, toplotu ili energiju otpada ili kombinovanu toplotu (kogeneracija).

(2) Pravila iz stava 1 ovog člana donosi Operator prenosnog sistema električne energije nakon konsultacija sa zainteresovanim učesnicima u sektoru električne energije, a odobrava ih Agencija.

(3) Pravila iz stava 1 ovog člana objavljuju se u Službenom Listu Crne Gore i na web strani Operatora prenosnog sistema električne energije.

3. Distribucija električne energije

1) Operator distributivnog sistema električne energije

Član 82

(1) Distribuciju električne energije obavlja operator distributivnog sistema električne energije na određenoj teritoriji, sa pravima i odgovornostima utvrđenim ovim zakonom i licencom Agencije.

(2) Agencija u licenci određuje teritoriju na kojoj operator distributivnog sistema električne energije obavlja ovu djelatnost.

(3) Operator distributivnog sistema električne energije je nezavisan u pogledu svoje pravne forme, organizacije i donošenja odluka u odnosu na aktivnosti koje se ne odnose na distribuciju električne energije.

(4) Operator distributivnog sistema upravlja distributivnim sistemom električne energije u skladu sa principima koji su utvrđeni ovim zakonom i principima objektivnosti, transparentnosti i nediskriminatornosti uključujući korisnike sistema ili kategorije korisnika sistema.

(5) Operatori distributivnih sistema naplaćuju istu cjenu za korišćenje distributivnih sistema za iste grupe krajnjih kupaca obzirom na naponski nivo, količine, način mjerenja ili druge kriterijume na cijeloj teritoriji Crne Gore.

(6) Ako djelatnost distribucije električne energije obavlja više operatora distributivnih sistema, vršiće se u skladu sa mehanizmom za poravnanje razlika iz člana 37 stav 6 ovog zakona.

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema električne energije

Član 83

(1) Operator distributivnog sistema električne energije:

1) upravlja i održava, modernizuje, poboljšava i razvija sistem za distribuciju električne energije;

2) osigurava dovoljno kapaciteta za podmirenje tražnje za distribucijom električne energije;

3) osigurava pouzdane i efikasne usluge distribucije električne energije, u skladu sa uslovima iz licence i pravilima;

4) obezbjeđuje korisnicima distributivnog sistema, na sadržajan, jasan i prihvatljiv način, javne informacije za ponuđene usluge, uslove za pružanje usluga i informacije potrebne korisnicima distributivnog sistema za



38

ostvarivanje efektivnog pristupa sistemu uključujući ali se ne ograničavajući na tehničke, ugovorene i raspoložive kapacitete, izuzimajući povjerljive informacije na način kako je to odobrila Agencija;

5) izrađuje desetogodišnji plan razvoja distributivnog sistema iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 4 ovog zakona, koji je usklađen sa planom razvoja prenosnog sistema;

6) izrađuje godišnje investicione planove člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 2 ovog zakona, koji uzimaju u obzir potrebe korisnika sistema i koji su usklađeni sa važećim i dugoročnim planom razvoja distributivnog sistema i planom uređenja prostora;

7) utvrđuje uslove za priključenje na distributivni sistem novim ili potencijalnim korisnicima sistema na njihov zahtjev, u skladu sa metodologijom iz člana 140 stav 2 ovog zakona, uključujući i cijene koje predlaže Operator distributivnog sistema a odobrava Agencija;

8) mjeri utrošak električne energije kod kupaca, na teritoriji na kojoj obavlja svoju djelatnost, i razvija i održava brojila;

9) određuje cijene korišćenja distributivnog sistema na osnovu metodologije koju utvrđuje Agencija, i dostavlja ih Agenciji na odobrenje.

(2) Operator distributivnog sistema objavljuje rokove i uslove za korišćenje distributivnog sistema koje odobrava Agencija.

(3) Operator distributivnog sistema je funkcionalno razdvojen od integrisanog elektro-energetskog subjekta i obavlja djelatnost u skladu sa pravilima i propisima koje utvrđuje Agencija.

(4) Operator distributivnog sistema:

1) ni na koji način ne učestvuje u donošenju odluka koje se odnose na upravljanje bilo kojim energetskim subjektom odgovornim za dnevnu isporuku usluga proizvodnje, prenosa i snabdijevanja u Crnoj Gori;

2) ima punu kontrolu nad svim sredstvima neophodnim za održavanje i razvoj distributivne mreže;

3) utvrđuje program za obezbjeđenje nediskriminatornog ponašanja iz člana 37 stav 1 tačka 13 alineja 1 ovog zakona, koji su dužni da poštuju svi zaposleni.

(5) Operator distributivnog sistema:

1) pri održavanju i upravljanju primjenjuje najbolja iskustva stečena u praksi u cilju osiguranja sigurnosti snabdijevanja i pouzdanosti rada distributivnog sistema;

2) odgovoran je za redovan i stalan rad prekograničnog voda, ako je distributivni sistem povezan preko granice;

3) u skladu sa tehničkim pravilima i propisima, održava opremu za povezivanje proizvođača i kupaca koja je smještena na njegovom servisnom području;

4) poštuje rokove i uslove iz svoje licence, pravila koja se odnose na rad i funkcionisanje prenosnog i distributivnog sistema, funkcionisanje tržišta i ostala pravila i propise izdate na osnovu ovog zakona;

5) u skladu sa uslovima ovog zakona i pravilima koje je odobrila Agencija, čuva povjerljivost komercijalno osjetljivih informacija koje se dobijaju tokom poslovanja , a koje odobrava Agencija.

(6) Operator distributivnog sistema kvartalno izvještava Agenciju o:

1) planiranim isključenjima u cilju održavanja;

2) podacima i ostalim informacijama koje prikazuju održivost distributivnog sistema.

(7) Operator distributivnog sistema najkasnije do kraja marta u tekućoj godini objavljuje izvještaj o kvalitetu isporuke električne energije u prošloj godini, uključujući postizanje minimalnih standarda kvaliteta snabdijevanja u skladu sa članom 37 stav 1 tačka 15 ovog zakona.

Član 84

(1) U skladu sa uslovima iz ovog zakona i drugim opštim aktima, operator distributivnog sistema električne energije ima pravo da:

1) zahtijeva i prima podatke od proizvođača i kupaca priključenih na distributivni sistem o mjerenju električne energije i ostale informacije neophodne operatoru prenosa za regulisanje napona i isporuku energije;

2) ulazi u svaki posjed ili objekat radi ugradnje, nadzora, promjene ili zamjene svakog brojila;

3) ulazi u svaki posjed ili objekat da bi isključio isporuku električne energije, u slučajevima kada vlasnik ili stanar napravi prekršaj iz ovog zakona ili ne plati račun za isporučenu električnu energiju u skladu sa svojim ugovornim obavezama ili rokovima i uslovima za pružanje usluga;



39

4) ulazi u svaki posjed ili objekat u cilju obezbjeđenja održavanja i funkcionisanja distributivnog sistema; 5) prima informacije od postojećih i potencijalnih korisnika distributivnog sistema neophodne za ostvarivanje i

olakšavanje pristupa distributivnom sistemu; 6) naplati naknadu za obavljanje svoje djelatnosti u skladu sa članom 83 stav 1 tačka 9 ovog zakona.

(2) Sva brojila elekrične energije ugrađena poslije stupanja na snagu ovog zakona, na bilo koji posjed ili objekat u distributivnom sistemu postaju vlasništvo operatora distributivnog sistema.

3) Razmjena na mjestu konekcije

Član 85

(1) Proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije u postrojenjima instalisane snage do 20 kW ili visokoefikasne kogeneracije u postrojenjima instalisane snage do 50 kWe ima pravo na razmjenu električne energije koju u toku godine predaje u i povlači iz distributivnog sistema.

(2) Razlika energije iz stava 1 ovog člana, utvrđuje se i obračunava na godišnjem nivou.

(3) Međusobni odnosi operatora distributivnog sistema i proizvođača iz stava 1 ovog člana, uključujući i uređenje naknade razlike iz stava 2 ovog člana, uređuju se ugovorom sa dužinom trajanja od najmanje 7 godina.

(4) Tehnički uslovi, standardi za priključak, sistem zaštite, kvalitet energije kao i druga značajna pitanja utvrđuju se propisima operatora distributivnog sistema.

4) Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema električne energije

Član 86

(1) Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema električne energije donosi svaki operator distributivnog sistema nakon konsultacija sa zainteresovanim učesnicima u sektoru električne energije i drugim operatorima, ukoliko postoje, a odobrava ih Agencija.

(2) Pravila iz stava 1 ovog člana važe na teritoriji za koju je nadležan operator distributivnog sistema.

(3) Pravila iz stava 1 ovog člana se primjenjuju na objektivan i nediskriminatoran način i obavezno sadrže, ali se ne ograničavaju na, sljedeće:

1) odredbe koje se odnose na regulisanje upravljanja, poslovanja, održavanja i na razvoj distributivnih sistema;

2) tehnička pravila za planiranje, rad i funkcionisanje distributivnog sistema, tehničke zahtjeve za priključenje na distributivni sistem i interkonekciju sa ostalim sistemima;

3) pružanje podataka i informacija operatoru prenosnog sistema i drugim energetskim subjektima koje su im potrebne za obavljanje rada i poslovanja;

4) uspostavljanje procedura koje odobrava Agencija, koje se odnose na funkcionisanje distributivnog sistema u vanrednim ili hitnim situacijama;

5) opšte uslove za korišćenje distributivnog sistema;

6) uslove pod kojima operator distributivnog sistema ili snabdjevač može zahtjevati plaćanje unaprijed za pristup mreži ili snabdijevanje;

7) mjerenje i naplatu, ukoliko nisu regulisani pravilima koja regulišu mjerenje i metodologijom koja se odnosi na cijene za upotrebu distributivnog sistema;

8) uslove za raskid ugovora koji ne otežavaju promjenu snabdjevača.

(4) Operator distributivnog sistema objavljuje pravila iz stava 1 ovog člana u „Službenom listu Crne Gore“ i na svojoj web strani.

5) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema električne energije u vezi sa

mjerenjem

Član 87



40

(1) Operator distributivnog sistema odgovoran je za održavanje i razvoj sistema mjerenja električne energije na mjernim mjestima u distributivnom sistemu i na njegovim granicama.

(2) Operator distributivnog sistema obavlja uslugu mjerenja električne energije u skladu sa pravilima iz stava 3 ovog člana, i propisima koji regulišu ispitivanje mjerne opreme.

(3) Operator distributivnog sistema utvrđuje i dostavlja Agenciji na odobrenje pravila mjerenja električne energije u distributivnom sistemu.

(4) Pravila iz prethodnog stava ovog člana posebno sadrže:

1) instalaciju, prijem, ispitivanje i održavanje mjerne opreme;

2) prikupljanje mjernih i ostalih podataka na mjernom mjestu;

3) obradu, grupisanje, dostupnost i prenos mjernih i drugih podataka o mjernim mjestima korisnicima podataka;

4) rokove i oblik prenosa podataka korisnicima, način grupisanja i arhiviranja podataka.

(5) Korisnici prikupljenih i obrađenih podataka su:

1) Operator distributivnog sistema koji prima podatke o svim mjernim mjestima u distributivnom sistemu za kojeg je nadležan;

2) Operator tržišta koji prima količinske podatke o svim mjernim mjestima;

3) Operator prenosnog sistema koji prima podatke o mjernim mjestima na granicama distributivnog sistema ako ih zahtjeva;

4) Snabdjevač koji prima podatke o svim mjernim mjestima kvalifikovanih i tarifnih kupaca koje snabdijeva i one podatke koji su mu potrebni za balansiranje;

5) Proizvođač ako je priključen na distributivni sistem, koji prima podatke o sopstvenom mjernom mjestu;

6) Kvalifikovani ili tarifni kupac ako za to postoji razlog, koji prima podatke o sopstvenom mjernom mjestu.

(6) Operator distributivnog sistema dostavlja podatke korisnicima i čuva povjerljivost podataka.

(7) Nadzor nad ispunjavanjem tehničkih pravila iz stava 4 tačka 1 ovog člana vrši elektroenergetski inspektor.

(8) Operator distributivnog sistema predlaže a Agencija odobrava cijenu usluge mjerenja kao dio cijene za korišćenje distributivnog sistema električne energije u skladu sa članom 47 stav 3 ovog zakona.

4. Tržište električne energije

Član 88

(1) Na tržištu električne energije se obavlja organizovana razmjena ponuda za prodaju i ponuda za kupovinu električne energije u svim vremenskim okvirima.

(2) Učesnici na tržištu električne energije mogu postati pravna lica i preduzetnici, koja imaju pravo učestvovanja na tržištu električne energije u skladu sa ovim zakonom.

(3) Svaki učesnik na tržištu električne energije je svrstan u jednu od sledećih kategorija:

1) Proizvođač: prodaje i kupuje električnu energiju u svoje ime i za svoj račun.

2) Proizvođač na tržištu električne energije, u svojstvu prodavca električne energije proizvedene u sopstvenim proizvodnim jedinicama: može zaključivati samo poslove za koje je neophodno posjedovanje vlastitog primopredajnog mjesta;

3) Snabdjevač: kupuje, prodaje i preprodaje električnu energiju u svoje ime i za svoj račun i licenciran je za prodaju električne energije tarifnim ili kvalifikovanim kupcima. Snabdjevač ne mora posjedovati sopstveno primopredajno mjesto;

4) Javni snabdjevač: kupuje i prodaje električnu energiju u svoje ime i za svoj račun pri čemu ne mora posjedovati sopstveno primopredajno mjesto;

5) Trgovac: kupuje i prodaje električnu energiju u svoje ime i za svoj račun pri čemu ne mora posjedovati sopstveno primopredajno mjesto, i

6) Kvalifikovani kupac-direktni potrošač: kupuje električnu energiju u svoje ime i za svoj račun i mora posjedovati sopstveno primopredajno mjesto.



41

(4) Učesnici koji na tržištu električne energije trguju električnom energijom učestvuju u sistemu količinskog poravnanja, koje sprovodi Operator tržišta.

(5) U finansijski obračun utvrđenih količinskih odstupanja predaje i prijema električne energije od voznih redova su, pored Operatora tržišta, uključeni balansno odgovorni subjekti, Operator prenosnog sistema i Operator distributivnog sistema.

(6) Za nesmetano izvršenje transakcija na tržištu električne energije i njihov korektan obračun, ostvarivanje balansa između proizvodnje i potrošnje u elektroenergetskom sistemu Crne Gore i razdvajanje finansijskih transakcija od fizičke isporuke, uspostavlja se balansna odgovornost za sve učesnike na tržištu električne energije.

(7) Svi učesnici na tržištu električne energije su dužni preuzeti finansijsku odgovornost za uticaj njihovih transakcija na siguran, pouzdan i ekonomičan rad elektroenergetskog sistema Crne Gore.

(8) Svaki učesnik na tržištu električne energije-balansno odgovorni subjekt je obavezan da u utvrđenom vremenskom periodu posluje tako da je proizvedena i kupljena električne energija jednaka potrošenoj i prodatoj električnoj energiji.

(9) Balansno odgovorni subjekti se mogu dobrovoljno udružiti u balansne grupe radi zajedničkog obračuna odstupanja, čime postaju subjekti poravnanja date balansne grupe.

(10) Balansno odgovorni subjekti, koji se udružuju u balansne grupe nominuju nosioca balansne odgovornosti balansne grupe.

(11) Svako primopredajno mjesto pripada jednoj balansnoj grupi ili jednom balansno odgovornom subjektu.

(12) Pripadnost primopredajnih mjesta balansnoj grupi, odnosno balansno odgovornom subjektu prijavljuje nosilac balansne odgovornosti balansne grupe, odnosno balansno odgovorni subjekt nadležnim operatorima mreža.

(13) Ugovori koji se zaključuju između učesnika na tržištu električne energije su:

1) Bilateralni ugovori o kupoprodaji električne energije;

2) Ugovor o osnivanju balansne grupe;

3) Ugovor o poravnanju odstupanja subjekata poravnanja (ugovor o međusobnim odnosima, pravima i obavezama nosioca balansne odgovornosti i članova balansne grupe-subjekata poravnanja), i

4) Ugovor o snabdijevanju koji je otvoreni ugovor o kupoprodaji električne energije između snabdjevača i kvalifikovanog kupca.

5. Organizovanje tržišta električne energije

1) Operator tržišta

Član 89

(1) Operator tržišta mora biti funkcionalno odvojen od integrisanog elektroenergetskog subjekta u roku od jedne godine od stupanja na snagu ovog zakona, i obavlja djelatnost i upravljanje u skladu sa pravilima i propisima koje je utvrdila Agencija.

(2) Operator tržišta ne učestvuje u donošenju odluka koje se odnose na upravljanje bilo kojim energetskim subjektom koji je direktno ili indirektno odgovoran za dnevnu isporuku usluga proizvodnje, prenosa i distribucije u Crnoj Gori i biće pravno razdvojen, u skladu sa pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 4 ovog zakona.

(3) Operator tržišta podnosi Agenciji na odobrenje Tržišna pravila koja utvrđuju pravila i propise za učesnike na tržištu električne energije.

(4) Agencija može objaviti konkurs za operatora tržišta i objaviti rokove i uslove za izbor kandidata. Operator prenosnog sistema obavljaće ovu djelatnost sve dok je odabrani kandidat ne otpočne obavljati.

(5) Operator tržišta podnosi Agenciji na odobrenje predlog naknade za rad operatora tržišta na osnovu važečeg godišnjeg programa rada i finansijskog plana.

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora tržišta

Član 90



42

(1) Operator tržišta je odgovoran da:

1) organizuje i upravlja tržištem električne energije u korist i za dobro učesnika na tržištu električne energije i svih korisnika prenosne i distributivne mreže;

2) vrši administraciju svih ugovora zaključenih na tržištu električne energije na bazi bilateralnih ugovora, i to u vidu evidencije razmjene blokova energije između učesnika na tržištu električne energije koji imaju status nosioca balansne odgovornosti, odnosno balansno odgovornog subjekta;

3) obavlja obračun količinskog odstupanja predaje i prijema električne energije od voznih redova, kao i finansijski obračun i kontrolu finansijskog poravnanja utvrdjenih odstupanja;

4) transparentno i nediskriminatorno objavljuje sve informacije koje su potrebne za nesmetano djelovanje tržišta i obavljanje energetskih djelatnosti po ovom zakonu;

5) vodi dokumentaciju, koja uključuje zakonske obaveze snabdjevača i kvalifikovanih kupaca;

6) utvrđuje pravila i procedure, dozvoljavajući periodične izmjene pravila za javno nadmetanje prema uputstvima koja je utvrdila Agencija, da bi se obezbijedilo da su procedure objektivne, transparentne i nediskriminatorne;

7) sklapa ugovore sa svim snabdijevačima radi osiguranja minimalnog udjela električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora električne energije i kogeneracije;

8) prikuplja naknade za podsticanje obnovljivih izvora energije i kogeneracije od snabdjevača tarifnih i kvalifikovanih kupaca;

9) sklapa ugovore sa povlaštenim proizvođačima koji imaju pravo na podsticajnu cijenu u skladu sa članom 75 stav 1 tačka 1 i članom 69 stav 2 ovog zakona;

10) obračunava, prikuplja i raspodjeljuje sredstva prikupljena od naknade za podsticanje obnovljivih izvora energije i kogeneracije na prozvođače električne energije iz obnovljivih izvora i kogeneracije na osnovu sklopljenih ugovora.

(2) Operator tržišta obavlja svoje funkcije na objektivan, transparentan i nediskriminatoran način, u skladu sa rokovima i uslovima iz licence.

(3) Energetski subjekti po ovom zakonu dužni su Operatoru tržišta obezbijediti konstantan i neograničen pristup podacima koji su potrebni za obavljanje energetske djelatnosti Operatora tržišta. Vrste podataka i način pristupa uređuju se Tržišnim pravilima.

(4) Prava i odgovornosti operatora tržišta koja se odnose na dodjelu podsticaja obnovljivih izvora energije i kogeneracije propisuje Vlada u skladu sa članom 23 stav 2 i članom 71 stav 6 ovog zakona.

3) Tržišna pravila

Član 91

(1) Osnovni cilj Tržišnih pravila je da definišu odnose i tok aktivnosti na tržištu električne energije, kao i da utvrde prava, obaveze i odgovornosti odgovornih energetskih subjekata i učesnika na tržištu.

(2) Posebni ciljevi tržišnih pravila su:

1) da saglasno utvrđenom modelu tržišta definišu procedure, principe i standarde za organizovanje i funkcionisanje tržišta električne energije u Crnoj Gori;

2) da definišu (identifikuju, klasifikuju i registruju) sve učesnike na tržištu električne energije, kao i sve odgovorne energetske subjekte na tržištu električne energije;

3) da utvrde ugovorni okvir kojim se definišu prava, obaveze i odgovornosti učesnika na tržištu električne energije i odgovornih energetskih subjekata;

4) da definišu produkte trgovanja na tržištu električne energije;

5) da definišu standarde i procedure za obavljanje i evidentiranje transakcija na tržištu električne energije i to:

− transakcije na tržištu električne energije na bazi bilateralnih ugovora proistekle iz zaključenih ugovora između učesnika na tržištu električne energije za određeni vremenski period;

− transakcije na dan unaprijed na neto ''Pool'' tržištu električne energije, na kome je Operator tržišta druga ugovorna strana učesnicima na ovom tržištu, i

− transakcije na balansnom tržištu električne energije, na kome je Operator prenosne mreže druga ugovorna strana učesnicima na ovom tržištu;



43

6) da definišu standarde i procedure za izradu, održavanje i ažuriranje baze podataka učesnika na tržištu električne energije, kvalifikovanih kupaca, proizvodnih jedinica, zaključenih transakcija (podaci o trgovanju), obračunskih mjerenja, prenosnih i distributivnih gubitaka, utvrđenih količinskih odstupanja i finansijskih obaveza proisteklih iz njih;

7) da definišu standarde i procedure za prijavu, izradu, provjeru i promjenu dnevnih voznih redova;

8) da definišu standarde i procedure za nabavku pomoćnih usluga i kupovinu električne energije za pokrivanje gubitaka u prenosnom sistemu, kako bi se obezbijedilo neprekidno, sigurno i pouzdano snabdijevanje potrošača električnom energijom;

9) da definišu standarde i procedure za tržišnu raspodjelu prava na korišćenje prekograničnih kapaciteta za prenos električne energije kako bi se obezbijedilo nesmetano obavljanje prekograničnih transakcija na tržištu električne energije, koji će se primjenjivati do stupanja na snagu pravila iz člana 94 stav 3 ovog zakona, i

10) da definišu standarde i procedure za obračun količinskih odstupanja za konačno poravnanje nosilaca balansne odgovornosti balansnih grupa, odnosno balansno odgovornih subjekata i njihovo finansijsko poravnanje na tržištu električne energije.

(3) Tržišna pravila su obavezujuća za sve učesnike na tržištu električne energije i odgovorne energetske subjekte.

(4) Operator tržišta je, nakon dobijanja licence, dužan pripremiti Tržišna pravila.

(5) Tržišna pravila donosi Operator tržišta a odobrava Agencija.

6. Zajednička kancelarija za koordinisane aukcije

Član 92

(1) U skladu sa rokovima i uslovima utvrđenim međunarodnim ugovorom i uz saglasnost nadležnih organa u regionu, operator prenosnog sistema električne energije zajedno sa operatorima sistema iz regiona osniva pravno lice – zajedničku kancelariju za koordinisane aukcije koja:

1) dodjeljuje kapacitete prekograničnih prenosnih vodova;

2) u slučaju uvođenja implicitnog dodjeljivanja može organizovati i prodaju i kupovinu električne energije zajedno sa kapacitetama.

(2) Za djelatnost zajedničke kancelarije za koordinisane aukcije iz prethodnog stava ovog člana Agencija izdaje posebnu licencu.

(3) Pravila iz člana 37 stav 1 tačka 9 alineja 10 ovog zakona donosi Operator prenosnog sistema električne energije, a odobrava ih Agencija usaglašeno sa drugim nadležnim organima u regionu.

(4) Nadzor dodeljivanja kapaciteta i uslova, ako nije određen međunarodnim ugovorom iz stava 1 ovog člana, obavlja Operator prenosnog sistema u saglasnosti sa drugim Operatorima prenosnih sistema u regionu.

7. Pomoćne usluge u oblasti električne energije

Član 93

(1) Operator prenosnog i Operator distributivnog sistema električne energije, dužni su da obezbijede sistemske usluge od energetskih subjekata iz Crne Gore i inostranstva koji mogu pružiti sistemske usluge, na principu minimalnih troškova i nediskriminacije energetskih subjekata od kojih obezbjeđuju sistemske usluge.

(2) Subjekti iz Crne Gore koji mogu pružati sistemske usluge, dužni su ih pružati u javnom interesu na zahtjev operatora prenosnog ili operatora distributivnog sistema nadležnog za sistem na koji su priključeni njihovi uređaji i postrojenja.

(3) Operatori sistema iz stava 1 ovog člana sa davaocem sistemskih usluga zaključuju ugovor o obavezi pružanja sistemskih usluga.

X. POSEBNE ODREDBE ZA OPERATORE ELEKTROENERGETSKIH SISTEMA

1. Pristup prenosnom sistemu električne energije



44

Član 94

(1) Operator prenosnog sistema električne energije obezbjeđuje nediskriminatoran pristup prenosnom sistemu električne energije u okviru granica prenosnih kapaciteta i zahtjeva iz tehničkih pravila.

(2) Operator prenosnog sistema električne energije objavljuje rokove i uslove koje odobrava Agencija uključujući i metodologije koje se koriste za određivanje cijena iz člana 48 stav 1 ovog zakona i cijene za korišćenje prenosnog sistema iz člana 47 stav 3 ovog zakona.

(3) Operator prenosnog sistema električne energije može da odbije pristup sistemu na osnovu nedostatka kapaciteta ili ako bi pristup prenosnom sistemu sprječavao da obavi obaveze pružanja javnih usluga shodno članu 64 ovog zakona.

(4) Odluku iz stava 3 ovog člana Operator prenosnog sistema donosi u upravnom postupku i dostavlja stranci zajedno sa razlozima za takvu odluku.

(5) Subjekat kome je odbijen pristup prenosnom sistemu, može da podnese žalbu Agenciji.

(6) Odluka Agencije je konačna i protiv nje se može voditi upravni spor. .

2. Pristup distributivnom sistemu električne energije

Član 95

(1) Operator distributivnog sistema električne energije obezbjeđuje nediskriminatoran pristup distributivnom sistemimu električne energije u okviru granica distributivnih kapaciteta i zahtjeva iz tehničkih pravila.

(2) Na operatora distributivnog sistema električne energije primjenjuje se odredba člana 94 ovog zakona i odnose se na distributivne sisteme električne energije.

3. Obaveza čuvanja povjerljivih podataka

Član 96

(1) Operatori prenosnog sistema električne energije i distributivnog sistema električne energije obavezno čuvaju povjerljive podatke prikupljene obavljanjem svojih djelatnosti, a u slučajevima dozvoljenog otkrivanja podataka o svojim aktivnostima koji bi mogli imati komercijalnu vrijednost to mora uraditi na nediskriminatoran način.

(2) Operatori prenosnog sistema električne energije i distributivnog sistema električne energije, kada nabavljaju ili prodaju električnu energiju, ne smiju zloupotrebiti komercijalno osjetljive informacije prikupljene od trećih strana prilikom omogućavanja ili dogovaranja pristupa sistemima.

4. Razdvajanje i nezavisnost operatora sistema električne energije

Član 97

(1) Energetski subjekti koji obavljaju više od jedne energetske djelatnosti ili pored energetske obavljaju i druge djelatnosti moraju obavljati te djelatnosti funkcionalno razdvojeno.

(2) Funkcionalno razdvajanje obuhvata:

1) razdvajanje računa:

− vertikalno integrisani energetski subjekat mora razdvojiti račune u internom računovodstvu za aktivnosti koje se odnose na funkcije proizvodnje, prenosa, distribucije i snabdijevanja;

− ukoliko subjekat obavlja druge aktivnosti koje se ne odnose na energetiku, one se moraju računovodstveno voditi odvojeno kao da su posebni subjekti;

− vertikalno integrisani energetski subjekat mora objaviti odvojen bilans stanja, bilans uspjeha, izvještaj o protoku gotovine i sve ostale izvještaje, za svaku energetsku djelatnost po ovom zakonu u skladu sa zakonom koji se uređuje oblast računovodstva i revizija;

2) razdvajanje upravljanja:



45

− upravljanje jednom energetskom funkcijom ne vodi se u cilju ostvarivanja komercijalnih interesa vertikalno integrisanog energetskog subjekta;

− lica odgovorna za upravljanje jednom energetskom funkcijom ne smiju biti članovi odbora direktora vertikalno integrisanog energetskog subjekta;

− zaposleni može raditi samo u jednoj energetskoj funkciji.

3) razdvajanje informacija:

− komercijalno osjetljive informacije o poslovanju trećih lica koje su dostupne u jednoj djelatnosti se ne razmjenjuju sa ostalim djelovima vertikalno integrisanog energetskog subjekta;

− razdvajanje informacija uređuje se internim aktom .

(3) Agencija ima pravo da odredi izuzetke u odnosu na zahtjeve koji se odnose na unakrsno vlasništvo i razdvajanje, koji su dati u ovom zakonu, za izolovane naponske mreže koje nijesu povezane na visokonaponski prenosni sistem.

1) Pravila o razdvajanju Operatora prenosnog sistema električne energije

Član 98

(1) Djelatnost operatora prenosnog sistema električne energije uključujući operatora koji je dio vertikalno integrisanog subjekta, mora biti organizovana u samostalnom pravnom subjektu, nezavisno od ostalih djelatnosti u oblasti električne energije, u roku od šest mjeseci od stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Odredbe stava 1 ovog člana primjenjuju se i na djelatnost operatora distributivnog sistema električne energije.

(3) Djelatnost operatora distributivnog sistema električne energije koji je dio horizontalno integrisanog subjekta, mora biti organizovana u samostalnom pravnom subjektu i nezavisno od djelatnosti izvan sektora električne energije.

2) Nezavisnost operatora

Član 99

(1) Nezavisnost operatora prenosnog sistema električne energije, operatora distributivnog sistema električne energije, u skladu sa članom 98 st. 1 i 2 ovog zakona obezbjeđuje se na način da:

1) članovi uprave operatora sistema u oblasti električne energije koji je dio vertikalno integrisanog energetskog subjekta ne smiju učestvovati u upravljanju u drugim djelatnostima u oblasti električne energije, različitim od djelatnosti odnosnog operatora;

2) se preduzimaju mjere koje garantuju da članovi uprave operatora djeluju profesionalno, odnosno u interesu društva kojim upravljaju;

3) operator samostalno odlučuje o sredstvima potrebnim za pogon, održavanje i razvoj sistema kojim upravlja, nezavisno od drugih djelatnosti koje obavlja vertikalno integrisani subjekat.

(2) Stavom 1 ovog člana ne mijenja se pravo matičnog subjekta u sistemu vertikalno integrisanog subjekta, da operatoru odobrava godišnji finansijski plan i postavlja granice njegove zaduženosti.

(3) Matični subjekat nema pravo da daje operatoru sistema uputstva vezana za njegovo svakodnevno poslovanje niti za pojedinačne odluke o izgradnji ili modernizaciji djelova sistema kojim upravlja operator, ako takva odluka proizilazi iz odobrenog godišnjeg finansijskog plana.

3) Nezavisnost operatora distributivnog sistema koji je dio horizontalno integrisanog subjekta

Član 100

(1) Nezavisnost operatora distributivnog sistema električne energije ili gasa, u skladu sa članom 98, stav 3 ovog zakona osigurava se tako da:

1) članovi uprave operatora sistema u oblasti električne energije koji je dio horizontalno integrisanog subjekta u oblasti električne energije ne smiju učestvovati u upravljanju drugim djelatnostima različitim od djelatnosti operatora;



46

2) se preduzimaju mjere koje će garantovati da članovi uprave mješovitog operatora djeluju profesionalno, odnosno u interesu društva kojim upravljaju;

3) operator samostalno odlučuje o sredstvima potrebnim za pogon, održavanje i razvoj sistema kojim upravlja, nezavisno od drugih djelatnosti koje obavlja horizontalno integrisani subjekat.

(2) Stavom 1 ovog člana ne mijenja se pravo matičnog društva u sistemu horizontalno integrisanog subjekta da operatoru odobrava godišnji finansijski plan i postavlja granice njegove zaduženosti.

(3) Matični subjekat nema pravo operatoru sistema davati uputstva vezana za njegovo svakodnevno poslovanje niti za pojedinačne odluke o izgradnji ili modernizaciji djelova sistema kojima upravlja operator, ako takva odluka proizilazi iz odobrenog godišnjeg finansijskog plana.

5. Razdvajanje i transparentnost računa imalaca licence

Član 101

(1) Energetski subjekat koji obavlja djelatnosti u oblasti električne energije i obavlja više od jedne djelatnosti proizvodnje, prenosa, distribucije ili snabdijevanja, u obavezi je da u svom internom računovodstvu, odvojeno vodi račune i sastavlja finansijske izveštaje za svaku od pomenutih djelatnosti. Za ostale djelatnosti u oblasti gasa ili električne energije, subjekti su dužni odvojeno voditi račune i sastavljati finansijske izveštaje koji mogu biti konsolidovani. Računi snabdjevača moraju biti odvojeni za snabdijevanje tarifnih i kvalifikovanih kupaca energije.

(2) Energetski subjekt koji za tarifne kupce obavlja energetsku djelatnost proizvodnje toplote za daljinsko grijanje, energetsku djelatnost distribucije toplote za daljinsko grijanje ili energetsku djelatnost snabdijevanja toplotom za daljinsko grijanje može voditi konsolidovane račune i sastavljati finansijske izvještaje za te energetske djelatnosti zajedno, ali odvojeno od drugih djelatnosti.

(3) Kada energetski subjekt na kojeg se ne odnose st. 1 i 2 ovog člana obavlja dvije ili više energetskih djelatnosti ili uz energetsku djelatnost obavlja i drugu djelatnost, dužan je voditi poslovne knjige i sastavljati finansijske izvještaje za svaku energetsku djelatnost posebno i odvojeno od drugih djelatnosti.

(4) Energetski subjekt koji ne posluje po propisima koji važe za preduzetnika dužan je da obezbjedi nezavisnu reviziju bilansa za sve energetske djelatnosti i da bilanse i revizorske izveštaje dostavi nadležnom organu i javno objavi u roku i na način koji je utvrđen zakonom kojim se uređuje računovodstvo i revizija.

(5) Ako je energetski subjekat koji obavlja djelatnost za koju je propisana licenca, obavljao djelatnost bez licence osim ako je ovim zakonom određen izuzetak ili ako je licenca privremeno oduzeta, ili ako je Agencija utvrdila da ne ispunjava uslove iz licence ili nepravilno ponašanje na tržištu sa ozbiljnim finansijskim posledicama u korist tog subjekta, Agencija:

1) obavještava nadležni organ koji će utvrditi neosnovanu korist i preduzeti mjere , ako subjekat obavlja tržišnu djelatnost, i

2) uzima u obzir neopravdani prihod prilikom određivanja opravdanih prihoda za sledeće razdoblje, ako subjekat obavlja djelatnost za koju cijene ili tarife određuje Agencija.

6. Program mjera

Član 102

(1) Operator prenosnog sistema električne energije i operator distributivnog sistema električne energije dužni su donijeti programe mjera iz člana 37 stav 1 tačka 12, radi osiguranja primjene nepristrasnih uslova pristupa sistemu kojim upravljaju uključujući i posebne obaveze zaposlenih.

(2) Operator iz stava 1 ovog člana je dužan do 1. marta svake godine dostaviti Agenciji godišnji izvještaj o sprovođenju programa mjera, iz stava 1 ovoga člana, za prethodnu godinu. Operator je dužan objaviti na svojoj web strani program mjera i izvještaj o sprovođenju programa mjera za prethodnu godinu.

7. Više djelatnosti u istom pravnom licu

Član 103



47

(1) U slučaju ako je zakonom određeno zaključenje ugovora između dva energetska subjekta koja obavljaju različite energetske djelatnosti, a ove djelatnosti se obavljaju u istom pravnom licu, pravno lice umesto ugovora donosi interni akt kojim se uređuju međusobna prava i obaveze djelova pravnog lica koja obavljaju različite energetske djelatnosti.

(2) Interni akt iz stava 1 ovog člana dostavlja se Agenciji i operatoru tržišta, koji je dužan da podatke od značaja za djelatnost drugih snabdjevača, osim cijena, učini dostupnim za te snabdjevače.

(3) Kada se internim aktom iz stava 1 ovog člana uređuju međusobni odnosi djelova pravnog lica u smislu člana 63 stav 4 ovog zakona, energetski subjekat će taj akt dostaviti uz zahtjev za izdavanje licenci.

XI. OBAVLJANJE DJELATNOSTI IZ OBLASTI GASA

1. Proizvođač gasa

Član 104

(1) Proizvođač gasa priključuje se na prenosnu ili distributivnu mrežu, uz poštovanje tehničkih uslova, rokova i standarda datih u pravilima koja regulišu rad i funkcionisanje prenosnog ili distributivnog sistema. Proizvođač plaća troškove priključenja na prenosni ili distributivni sistem.

(2) Proizvođač gasa može da izgradi direktne vodove kako bi podmirio svoje potrebe ili za potrebe snabdijevanja jednog ili više kvalifikovanih kupaca, kako je dato u ovom zakonu.

(3) Proizvođač gasa može da obavlja djelatnost snabdijevanja kvalifikovanih kupaca gasom nakon dobijanja licence od Agencije za ovu djelatnost.

2. Prenos gasa

1) Operator prenosnog sistema gasa

Član 105

(1) Djelatnost prenosa gasa sprovodi operator prenosnog sistema gasa, sa pravima i obavezama datim u ovom zakonu.

(2) Operator prenosnog sistema gasa posluje u skladu sa principima principima objektivnosti, transparentnosti i nediskriminatornosti datim u ovom zakonu.

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora prenosnog sistema gasa

Član 106

(1) Operator prenosnog sistema gasa:

1) upravlja, izgrađuje i održava sistem za prenos prirodnog gasa i osigurava, na osnovu ekonomskih uslova, kapacitet koji je dovoljan da zadovolji razumnu tražnju za prenosom gasa, uz poštivanje zaštite okoliša;

2) je dužan da uslugu prenosa gasa obavlja u skladu sa uslovima iz licence i pravilima Agencije;

3) je dužan da balansiranje sistema vrši u skladu sa pravilima za balansiranje prenosnog sistema, koja donosi i dostavlja Agenciji na odobrenje;

4) upravlja kapacitetima prenosnog sistema na otvoren, transparentan i objektivan način i izbjegava diskriminaciju među korisnicima sistema ili klasama korisnika sistema;

5) izrađuje tehničke operativne sporazume iz člana 37 stav 1 tačka 13 alineja 2 ovog zakona u slučaju kada je snabdjevač izvoznik ili korisnik tranzitnog gasa na teritoriji Crne Gore;

6) obezbjeđuje operatorima distributivnih sistema, susjednim operatorima prenosnog sistema, ili drugim licenciranim subjektima za gas, informacije koje su potrebne za obezbjeđenje usklađenosti sistema, i za osiguranje bezbjednog i efikasnog poslovanja interkonektivnog sistema;

7) obezbjeđuje korisnicima prenosnog sistema, na sadržajan, jasan i prihvatljiv način, detaljne informacije o ponuđenim uslugama, uslovima za pružanje usluga i tehničkim informacijama, potrebnim korisnicima



48

prenosnog sistema za korišćenje prenosnog sistema uključujući, ali se ne ograničavajući na tehničke, ugovorene i raspoložive kapacitete, izuzimajući povjerljive informacije, na način kako je odobrila Agencija;

8) izrađuje desetogodišnji plan razvoja prenosnog sistema iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 3 ovog zakona, koji je usklađen na nacionalnom nivou i sa interkonektiranim sistemima, predloži ga Agenciji u odobravanje;

9) izrađuje godišnje investicione planove iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 2 ovog zakona, a uzimaju u obzir potrebe korisnika sistema i koji su usklađeni sa važećim 10-godišnjim planom razvoja prenosnog sistema i planom o uređenju prostora.

(2) U skladu sa uslovima ovog zakona i pravilima koje je odobrila Agencija, čuva povjerljivost komercijalno osjetljivih informacija koje odobrava Agencija, a koje se dobijaju tokom poslovanja.

3. Tranzit gasa

Član 107

(1) Tranzit prirodnog gasa sprovodi operator prenosnog sistema gasa u skladu sa ovim zakonom i međunarodnim ugovorima i sporazumima koje je ratifikovala Crna Gora i drugim pravnim obavezama.

(2) Operator prenosnog sistema gasa može da izgradi tranzitne kapacitete, u skladu sa politikom Vlade u toj oblasti koja je dio energetske politike iz člana 9 ovog zakona.

(3) Ugovori o tranzitu i alokacija kapaciteta se sprovodi u skladu sa licencom za prenos gasa koju je izdala Agencija, ovim zakonom i propisima izdatim na osnovu ovog zakona.

4. Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema gasa

Član 108

(1) Pravila za funkcionisanje prenosnog sistema gasa se odnose na poslovanje, rad i funkcionisanje prenosnog sistema.

(2) Pravila iz stava 1 ovog člana predlaže operator prenosnog sistema gasa, nakon konsultacija sa učesnicima u oblasti gasa, a odobrava ih Agencija. Operator prenosnog sistema gasa objavljuje pravila iz stava 1 ovog člana u Službenom listu Crne Gore i na svojoj web strani.

(3) Pravila iz 1 stava ovog člana obavezno sadrže sljedeće odredbe:

1) rokove, uslove, tehničke podatke i minimalne operativne specifikacije za pristup korisnika prenosnom sistemu;

2) procedure, rokove, uslove i restrikcije koje se odnose na ponovnu prodaju prenosnog kapaciteta i TPG ili sistema za skladištenje korisnika, i dalje dodjeljivanje isporučenog prenosnog i skladišnog kapaciteta drugim korisnicima;

3) upravljanje tačkama unosa gasa u prenosni sistem;

4) proces mjerenja i određivanja specifikacija kvaliteta i uslova za prihvatanje isporuke gasa;

5) procedure za alokaciju izmjerenih količina gasa za korisnike na tačkama ulaza u sistem i tačkama preuzimanja;

6) planiranje i održavanje prenosnog sistema i relevantnih obaveza operatora prenosnog sistema gasa i korisnika sistema;

7) procedure za pripremu razvojnog plana prenosnog sistema i za monitoring i kontrolu njegove implementacije, i svi detalji vezani za razvoj prenosnog sistema;

8) mehanizmi za upravljanje zagušenjima;

9) procedure za balansiranje i troškove;

10) sva pitanja koja se odnose na ugovore o prenosnim obavezama, zahtjevom da dio takvih ugovora mora da se odnosi na potrebe za balansiranje opterećenja i obaveze pružanja javnih usluga, ograničenja maksimalnog kapaciteta koji može da bude određen istom korisniku i tački ulaza, i izuzeci za već postojeće ugovore, oslobađanje kapaciteta pod takvim ugovorima ukoliko se on ne koristi i prava prenosivosti;

11) kriterijum na osnovu kojeg prenos može da bude prekinut, a time i snabdijevanje djela ili svih kupaca, u cilju prioriteta za potrebe sigurnosti u snabdijevanju;



49

12) procedure za vansudsko rješavanje sporova između korisnika sistema i operatora prenosnog sistema;

13) pravila za rukovanje transakcijama operatora prenosnog sistema sa korisnicima sistema, a posebno računima koje operator prenosnog sistema mora da čuva za te potrebe;

14) opis prenosnog sistema, specifikacija ulaznih i izlaznih tačaka u sistem, raspoloživi kapaciteti, vrsta usluge (kratkoročna, dugoročna, prekidiva);

15) sva druga pitanja koja se odnose na regulaciju upravljanja, poslovanja, održavanja i razvoja prenosnog sistema i promjene snabdjevača koliko to nije utvrđeno drugim pravilima.

5. Distribucija gasa

1) Operator distributivnog sistema gasa

Član 109

(1) Distribuciju gasa obavlja operator distributivnog sistema gasa na određenoj teritoriji, sa pravima i odgovornostima utvrđenim ovim zakonom i licencom Agencije.

(2) Agencija u licenci odredi teritoriju na kojoj operator distributivnog sistema gasa obavlja ovu djelatnost.

(3) Operator distributivnog sistema gasa je nezavisan u pogledu svoje pravne forme, organizacije i donošenja odluka u odnosu na aktivnosti koje se ne odnose na distribuciju gasa.

(4) Operator distributivnog sistema gasa upravlja distributivnim sistemom gasa u skladu sa principima koji su dati u ovom zakonu i principima objektivnosti, transparentnosti i nediskriminatornosti uključujući korisnike sistema ili kategorije korisnika sistema.

2) Prava, obaveze i odgovornosti Operatora distributivnog sistema gasa

Član 110

(1) Operator distributivnog sistema gasa:

1) upravlja i održava sistem za distribuciju gasa na području na kojem pruža svoje usluge, na način koji je dat u licenci Agencije i osigurava dovoljno kapaciteta za podmirenje tražnje za distribucijom gasa uz poštivanje zaštite okoliša;

2) osigurava pouzdane i efikasne usluge distribucije gasa, u skladu sa uslovima iz licence i pravilima;

3) je obavezan da priključi svakog kupca lociranog u distributivnom području na zahtjev, ukoliko distributivni sistem ima dovoljno kapaciteta i ako su zadovoljeni svi drugi tehnički i komercijalni zahtjevi;

4) upravlja kapacitetama distributivnog sistema na otvoren, transparentan i objektivan način i izbjegava diskriminaciju među korisnicima sistema ili kategorijama korisnika sistema;

5) obezbjeđuje korisnicima sistema, na sadržajan, jasan i prihvatljiv način, javne informacije za ponuđene usluge, uslove za pružanje usluga i informacije potrebne korisnicima distributivnog sistema za korišćenje distributivnog sistema uključujući ali se ne ograničavajući na tehničke, ugovorene i raspoložive kapacitete, izuzimajući povjerljive informacije na način kako je to odobrila Agencija;

6) objavljuje rokove i uslove koje odobrava Agencija uključujući pravila, metodologije i cijene za korišćenje distributivnog sistema i pružanje distributivnih usluga;

7) izrađuje desetogodišnji plan razvoja distributivnog sistema iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 4 ovog zakona, koji je usklađen sa planovima razvoja prenosnog sistema gasa, i predloži ga Agenciji u odobravanje;

8) izrađuje godišnje investicione planove iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 2 ovog zakona, koji uzimaju u obzir potrebe korisnika sistema i koji su usklađeni sa važećim i dugoročnim planom razvoja distributivnog sistema i planom o uređenju prostora.

(2) U skladu sa uslovima ovog zakona i pravilima koje je odobrila Agencija, čuva povjerljivost komercijalno osjetljivih informacija koje odobrava Agencija, a koje se dobijaju tokom poslovanja.

6. Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema gasa

Član 111



50

(1) Pravila za funkcionisanje distributivnog sistema gasa donosi svaki operator distributivnog sistema nakon konsultacija sa učesnicima drugog sektora i drugim operatorima, ukoliko postoje, a odobrava ga Agencija.

(2) Pravila iz stava 1 ovog člana važe na teritoriji za koju je nadležan operator distributivnog sistema a regulišu rad i funkcionisanje distributivnog sistema gasa.

(3) Pravila iz stava 1 ovog člana se primjenjuju na objektivan i nediskriminatoran način i obavezno sadrže, ali se ne ograničavaju na, sljedeće:

1) odredbe koje se odnose na regulisanje upravljanja, poslovanja, održavanja i razvoj distributivnih sistema;

2) tehnička pravila za planiranje, rad i funkcionisanje distributivnog sistema, tehničke zahtjeve za priključenje na distributivni sistem i interkonekciju sa ostalim sistemima;

3) pružanje podataka i informacija operatoru prenosnog sistema i drugim energetskim subjektima koje su im potrebne za obavljanje rada i poslovanja;

4) uspostavljanje procedura koje odobrava Agencija, koje se odnose na funkcionisanje distributivnog sistema u vanrednim ili hitnim situacijama, uključujući poremečaj na tržištu;

5) opšte uslove za korišćenje distributivnog sistema;

6) uslove pod kojima operator distributivnog sistema ili snabdjevač može zahtjevati plaćanje unaprijed za pristup mreži ili snabdijevanje;

7) mjerenje i naplatu, koliko nisu regulisani drugim pravilima i metodologijama;

8) način na koji se vrši promjena snabdjevača za kvalifikovane krajnje kupce priključene na distributivni sistem, koliko nije regulisan drugim pravilima;

9) uslove za raskid ugovora, koji ne ograničavaju ni otežavaju promjenu snabdijevača.

(4) Operator distributivnog sistema objavljuje pravila iz stava 1 ovog člana u Službenom listu Crne Gore i na svojoj web strani.

7. Mjerenje isporučenog gasa

Član 112

(1) Operator prenosnog sistema mjeri isporuke gasa na svim mjernim mestima u prenosnom i na primopredajnim mjestima sa:

1) distributivnim sistemima gasa;

2) sistemima za skladištenje gasa;

3) postrojenjima za TPG;

4) kupcima priključenima na prenosni sistem.

(2) Instalaciju, održavanje i pregled tačnosti mjernih uređaja na primopredajnim mjestima iz stava 1 ovog člana obavlja operator prenosnog sistema, u skladu sa zakonom i propisima koji regulišu ispitivanje mjerne opreme.

(3) Operator distributivnog sistema mjeri isporuke gasa na svim primopredajnim mjestima sa kupcima priključenima na distributivni sistem.

(4) Instalaciju, održavanje i pregled tačnosti mjernih uređaja i brojila obavlja operator distributivnog sistema, u skladu sa zakonom i propisima koji regulišu ispitivanje mjerne opreme.

(5) Operator prenosnog sistema gasa i operator distributivnog sistema gasa donose pravila mjerenja na mjernim mjestima u njihovim nadležnostima, a odobrava ih Agencija.

(6) Pravila iz prethodnog stava sadrže, a ne ograničavaju se na, sljedeće:

1) instalaciju, prijem, ispitivanje i održavanje mjerne opreme;

2) prikupljanje mjernih i ostalih podataka na mjernom mjestu;

3) obradu, grupisanje, dostupnost i prenos mjernih i drugih podataka o mjernim mjestima korisnicima podataka;

4) rokove i oblik posredovanja podataka korisnicima, način grupisanja i arhiviranja podataka.

(7) Korisnici prikupljenih i obrađenih podataka su:

1) Operator prenosnog sistema koji prima podatke o svih mjernim mjestima u prenosnom sistemu i na granicama distributivnog sistema;



51

2) Operator distributivnog sistema koji prima podatke o svim mjernim mjestima u distributivnom sistemu za kojeg je nadležan;

3) Operator prenosnog sistema koji prima podatke o mjernim mjestima na granicama distributivnog sistema ako ih zahtjeva;

4) Snabdjevač koji prima podatke o svim mjernim mjestima kvalifikovanih i tarifnih kupaca koje snabdijeva i one podatke koje treba za balansiranje;

5) Proizvođač koji prima podatke o sopstvenom mjernom mjestu;

6) Kvalifikovani ili tarifni kupac ako za to postoji razlog, koji prima podatke o sopstvenom mjernom mjestu.

(8) Operatori prenosnog i distributivnog sistema dostavljaju podatke korisnicima i čuvaju povjerljivost podataka.

8. Skladištenje gasa

1) Djelatnost skladištenja

Član 113

(1) Skladištenje gasa obavlja operator sistema za skladištenje koji posjeduje licencu Agencije za obavljanje djelatnosti skladištenja.

(2) Operator sistema za skladištenje je obavezan da održava sistem za skladištenje na koordinirani ili integrisani način, kako bi se garantovala njihova optimizacija i sigurnost.

(3) Operatori sistema za skladištenje su obavezni da osiguraju i obezbijede usluge čuvanja zaliha za subjekte koji podnose zahtjev i zaključe ugovor za upotrebu sistema za skladištenje.

Član 114

(1) Operator sistema za skladištenje ima pravo da izgradi, održava i upravlja sistemima za skladištenje u cilju osiguranja bezbjednosti i efikasnosti funkcionisanja prenosnog sistema, ako je potrebno i distributivnih sistema, harmonizacije sezonskih, dnevnih i satnih varijacija potrošnje, osiguranja fizičkog balansa sistema, izvršenja obaveze pružanja javnih usluga i osiguranja kapaciteta za kvalifikovane kupce.

9. Operator postrojenja za TPG i TNG

Član 115

(1) Operator TPG i TNG sistema može da bude pravno lice koje posjeduje licencu za obavljanje djelatnosti upravljanja postrojenjem za TPG i TNG.

1) Obaveze operatora postrojenja za TPG i TNG

Član 116

(1) Obaveze operatora postrojenja za TPG i TNG:

1) upravlja, održava i razvija bezbjedno, pouzdano i efikasno postrojenje za TPG i TNG;

2) priključuje postrojenje za TPG na prenosni sistem shodno tehničkim pravilima za prenosni sistem i pravilima za korišćenje postrojenja za TPG;

3) uspostavlja i obezbjeđuje sistem mjerenja ulaznih i izlaznih tokova i parametara kvaliteta gasa;

4) istače i re-gasifikuje TPG i TNG na osnovu sklopljenih ugovora;

5) obezbjeđuje objektivne, jednake i sveobuhvatne uslove za pristup postrojenju za TPG i TNG shodno ovom zakonu i opštim uslovima za gas;

6) izrađuje petogodišnji razvojni plan za TPG i TNG postrojenje, objavljuje ga i ažurira godišnje i dostavlja Agenciji na odobrenje;

7) izrađuje godišnje izradi investicione planove iz člana 37 stav 1 tačka 11 alineja 2 ovog zakona, koji uzimaju u obzir potrebe korisnika sistema i koji su usklađeni sa važećim razvojnim planom iz prethodne tačke i planom o uređenju prostora;



52

8) pruža informacije operatoru prenosnog sistema, u cilju sigurnog i efikasnog funkcionisanja i razvoja interkonektovanih sistema;

9) unaprijed pruža informacije učesnicima tržišta gasa i to o obimu i datumu prekida u radu postrojenja za TPG i TNG i očekivanom smanjenju kapaciteta TPG i TNG postrojenja;

10) obezbjeđuje zaštitu povjerljivih informacija komercijalne prirode dobijenih u toku obavljanja ove aktivnosti.

2) Prava operatora postrojenja za TPG i TNG

Član 117

(1) Operator postrojenja za TPG i TNG ima pravo da nabavlja gas za sopstvenu potrošnju i kompenzaciju gubitaka gasa u postrojenju za TPG i TNG.

(2) Operator postrojenja za TPG i TNG ima pravo da ograničava ili privremeno prekida ugovoreno istakanje i regasifikaciju TPG i TNG u slučaju:

1) direktne prijetnje po ljudskim životima, zdravlju ili imovini, u cilju eliminisanja takvih prijetnji;

2) krizne situacije i u cilju sprečavanja krizne situacije;

3) planiranog održavanja ili rekonstrukcije postrojenja za TPG i TNG;

4) kada kupac ne poštuje svoje ugovorne obaveze.

10. Operator kombinovanog sistema

Član 118

(1) Odredbe ovog zakona ne isključuju kombinovanu operaciju operatora prenosnog i distributivnog sistema, postrojenja za TPG i TNG i sistema za skladištenje od strane jednog operatora, koji treba da je nezavisan u pogledu svoje pravne forme, organizacije i procesa donošenja odluka u odnosu na druge aktivnosti koje se ne odnose na operacije prenosnog i distributivnog sistema, postrojenja za TPG i TNG i sistema za skladištenje.

(2) Lice odgovorno za upravljanje operatorom kombinovanog sistema neće se uključiti u strukturu integrisanog subjekta koji je direktno ili indirektno odgovoran za dnevne operacije proizvodnje i snabdijevanja.

(3) Za nezavisnost operatora kombinovanog sistema smisleno se upotrebljavaju odredbe iz člana 127 ovog zakona.

(4) Operator kombinovanog sistema posjeduje tehničke i sposobnosti upravljanja, kako bi poslovao nezavisno, a to nadzira Agencija.

(5) Agencija izdaje operatoru kombinovanog sistema posebne licence za djelatnosti koje on obavlja u oblasti gasa.

(6) Operator kombinovanog sistema priprema program koji određuje mjere za izbjegavanje diskriminatornog ponašanja i njegovog monitoringa u skladu sa članom 110 ovog člana.

11. Tržište gasa

Član 119

(1) Za tržište gasa shodno se primjenjuju odredbe iz ovog zakona koje regulišu tržište električne energije.

(2) Agencija odobrava tržišna pravila za koje shodno važe isti uslovi i zahtjevi kao za tržište električne energije osim organizovanog tržišta, a nadležnosti i poslove operatora tržišta vrši operator prenosnog sistema gasa.

XII. POSEBNE ODREDBE ZA OPERATORE SISTEMA GASA

1. Pristup prenosnom sistemu gasa

Član 120

(1) Operator prenosnog sistema gasa obezbjeđuje nediskriminatoran pristup prenosnom sistemu gasa u okviru granica prenosnih kapaciteta i zahtjeva iz tehničkih pravila.



53

(2) Operator prenosnog sistema gasa objavljuje rokove i uslove koje odobrava Agencija uključujući pravila vezana za korišćenje prenosnog sistema, metodologije koje se koriste za određivanje cijena iz člana 48 stav 1 ovog zakona, i cijene za korišćenje prenosnih sistema iz člana 47 stav 3 ovog zakona.

(3) Operator prenosnog sistema gasa može da odbije pristup sistemu na osnovu nedostatka kapaciteta ili ako bih pristup prenosnom sistemu spriječio da obavi obaveze pružanja javnih usluga shodno članu 64 ovog zakona.

(4) Operator prenosnog sistema gasa može da odbije pristup prenosnom sistemu i u slučaju tehničke nekompatibilnosti sistema i na osnovu ekonomskih i finansijskih teškoća kod “uzmi ili plati” ugovora koji se primjenjuju kod zahtjeva za pristup sistemu.

(5) Za odbijanje pristupa prenosnom sistemu, operator prenosnog sistema navodi razloge za takvo odbijanje i informiše pismeno strane kojima je pristup odbijen.

(6) Subjekat kome je odbijen pristup prenosnom sistemu ili kod koga postoji prigovor u pogledu primjene rokova i uslova za pristup, može da podnese žalbu Agenciji. Odluka Agencije je konačna i protiv nje se može voditi upravni spor.

2. Pristup distributivnom sistemu gasa

Član 121

(1) Operator distributivnog sistema gasa obezbjeđuje nediskriminatoran pristup distributivnom sistemu gasa u okviru granica distributivnih kapaciteta i zahtjeva iz tehničkih pravila.

(2) Za operatora distributivnog sistema gasa primjenjuju se odredbe člana 120 ovog zakona i odnose se na distributivni sistem gasa.

3. Pristup sistemima za skladištenje gasa

Član 122

(1) Pristup sistemima za skladištenje gasa ili rezervi u sistemu gasa, kao i pratećim uslugama, omogućava operator sistema za skladištenje.

(2) Odredbe date u stavu 1 ovog člana se ne primjenjuju na pomoćne usluge i privremeno skladištenje koje se odnosi na postrojenja za TPG i TNG i koja su potrebna za proces re-gasifikacije i kasnije utiskivanje u prenosni sistem.

(3) Subjekti za gas i kvalifikovani kupci imaju pravo na pristup sistemima za skladištenje a korišćenje i priključenje su regulisani metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 2 ovog zakona.

(4) Agencija definiše kriterijume i prioritete za pristup sistemima za skladištenje na osnovu jednakih, nediskriminatornih i objektivnih uslova, kao i obaveze subjekata koji obavljaju djelatnost skladištenja.

(5) Pravila za poslovanje i funkcionisanje sistema za skladištenje donosi operator sistema za skladištenje a odobrava ih Agencija.

(6) Nakon što pribavi odobrenje Agencije, Operator sistema za skladištenje je dužan objaviti cijene, rokove i uslove za priključenje i koriščenje sistema za skladištenje, i pravila iz stava 5 ovog člana.

4. Pristup mrežama proizvodnih gasovoda

Član 123

(1) Pristup mrežama proizvodnih gasovoda omogućava proizvođač gasa na nediskriminatoran način svim subjektima za gas osim za djelove onih gasovoda koji se upotrebljavaju u procesu proizvodnje na lokaciji gdje se proizvodi gas.

(2) Pristup mrežama proizvodnih gasovoda se ograniči ili odbije u slučajevima ako:

1) bi se ugrozila sigurnost i redovitost snabdijevanja;

2) postoje tehničke nekompatibilnosti koje ne mogu biti otklonjene bez nerazumnih troškova;

3) bi bila time poremećena efikasna postoječa i planirana proizvodnja na toj lokaciji ili postoječe obaveze do vlasnika i svih ostalih korisnika te mreže.



54

(3) Moguće sporove koji proizilaze iz pristupa mrežama proizvodnih gasovoda rješava Agencija na način i u postupku, važećim za rješavanje drugih sporova po tom zakonu.

5. Pristup postrojenjima za TPG i TNG

Član 124

(1) Pristup postrojenjima za TPG i TNG omogućava operator postrojenja za TPG i TNG na nediskriminatoran način svim subjektima za gas na osnovu objavljenih tarifa koje su urađene na osnovu metodologije iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 2 ovog zakona.

(2) Pristup mrežama proizvodnih gasovoda se ograniči ili odbije u slučajevima ako postoji tehničko ograničenje ili ako je dodjeljen izuzetak shodno članu 132 ovog zakona.

6. Obaveza čuvanja povjerljivih podataka

Član 125

(1) Operator prenosnog sistema gasa, operator distributivnog sistema gasa, operatori sistema za skladištenje i operatori postrojenja za TPG i TNG, obavezno čuvaju povjerljive podatke prikupljene obavljanjem svojih djelatnosti, i raskrivaju podatke o svojim aktivnostima koji bi mogli imati komercijalno vrijednost, isključivo na nediskriminatoran način.

(2) Operatori prenosnih sistema gasa, kada nabavljaju ili prodaju gas, ne smiju zloupotrebiti komercijalno osjetljive informacije prikupljene od trećih strana prilikom omogućavanja ili dogovaranja pristupa sistemima.

7. Razdvajanje i nezavisnost operatora sistema gasa

1) Pravila o razdvajanju Operatora prenosnog sistema gasa

Član 126

(1) Djelatnost operatora prenosnog sistema gasa uključujući operatora koji je dio vertikalno integrisanog subjekta, mora biti organizovana u samostalnom pravnom subjektu, nezavisno od ostalih djelatnosti u oblasti električne energije ili gasa.

(2) Odredbe stava 1 ovog člana primjenjuju se i na djelatnost operatora distributivnog sistema gasa, operatora sistema za skladištenje i operatora postrojenja za TPG i TNG.

(3) Djelatnost operatora distributivnog sistema gasa koji je dio horizontalno integrisanog subjekta, mora biti organizovana u samostalnom pravnom subjektu i nezavisno od djelatnosti izvan sektora gasa.

(4) Operatori distributivnih sistema gasa mogu obavljati u istom pravnom licu i druge javne usluge koje zahtjeva ovaj zakon.

2) Nezavisnost operatora

Član 127

(1) Nezavisnost operatora prenosnog sistema gasa, operatora distributivnog sistema gasa, operatora sistema za skladištenje i operatora postrojenja za TPG i TNG, u skladu sa st. 1 i 2 člana 126 osigurava se tako da:

1) članovi uprave operatora u oblasti gasa koji je dio vertikalno integrisanog energetskog subjekta ne smiju učestvovati u upravljanju drugim djelatnostima u oblasti gasa, različitim od djelatnosti odnosnog operatora;

2) se preduzimaju mjere koje garantuju da članovi uprave operatora djeluju profesionalno, odnosno u interesu društva kojim upravljaju;

3) operator samostalno odlučuje o sredstvima potrebnim za pogon, održavanje i razvoj sistema kojim upravlja, nezavisno od drugih djelatnosti koje obavlja vertikalno integrisani subjekat.

(2) Stavom 1 ovog člana ne mijenja se pravo matičnog subjekta u sistemu vertikalno integrisanog subjekta, da operatoru odobrava godišnji finansijski plan i postavlja granice njegove zaduženosti.



55

(3) Matični subjekat nema pravo da daje operatoru sistema uputstva vezana za njegovo svakodnevno poslovanje niti za pojedinačne odluke o izgradnji ili modernizaciji djelova sistema kojim upravlja operator, ako takva odluka proizilazi iz odobrenog godišnjeg finansijskog plana.

3) Nezavisnost operatora distributivnog sistema gasa koji je dio horizontalno integrisanog subjekta

Član 128

(1) Nezavisnost operatora distributivnog sistema gasa, u skladu sa stavom 3 člana 126, osigurava se tako da:

1) članovi uprave operatora u oblasti gasa koji je dio horizontalno integrisanog subjekta u oblasti gasa ne smiju učestvovati u upravljanju djelatnostima različitim od djelatnosti operatora;

2) se preduzimaju mjere koje će garantovati da članovi uprave mješovitog operatora djeluju profesionalno, odnosno u interesu društva kojim upravljaju;

3) operator samostalno odlučuje o sredstvima potrebnim za pogon, održavanje i razvoj sistema kojim upravlja, nezavisno od drugih djelatnosti koje obavlja horizontalno integrisani subjekat.

(2) Stavom 1 ovog člana ne mijenja se pravo matičnog društva u sistemu horizontalno integrisanog subjekta da operatoru odobrava godišnji finansijski plan i postavlja granice njegove zaduženosti.

(3) Matični subjekat nema pravo operatoru sistema davati uputstva vezana za njegovo svakodnevno poslovanje niti za pojedinačne odluke o izgradnji ili modernizaciji djelova sistema kojima upravlja operator, ako takva odluka proizilazi iz odobrenog godišnjeg finansijskog plana.

4) Razdvajanje i transparentnost računa imalaca licence u oblasti gasa

Član 129

(1) Energetski subjekat koji obavlja djelatnosti u oblasti gasa i obavlja više od jedne djelatnosti proizvodnje, prenosa, distribucije, snabdijevanja, upravljanja postrojenjem za TPG i upravljanja sistemom za skladištenje, u obavezi je da u svom internom računovodstvu, odvojeno vodi račune i sastavlja finansijske izveštaje za svaku od pomenutih djelatnosti.

(2) Za ostale djelatnosti u oblasti gasa upotrebljavaju se odredbe člana 101.

8. Program mjera

Član 130

(1) Operator prenosnog sistema gasa, operator distributivnog sistema gasa, operator sistema za skladištenje i operator postrojenja za TPG i TNG, dužni su donijeti programe mjera iz člana 37 stav 1 tačka 12 ovog zakona, radi osiguranja primjene nepristrasnih uslova pristupa sistemu kojim upravlja uključujući i posebne obaveze zaposlenih.

(2) Operatori iz stava 1 ovog člana dužni su do 1. marta svake godine dostaviti Agenciji godišnji izvještaj o sprovođenju programa mjera, iz stava 1 ovoga člana, za prethodnu godinu. Operatori su dužni objaviti na svojim web stranicama programe mjera i izvještaje o sprovođenju programa mjera za prethodnu godinu.

9. Više djelatnosti u istom pravnom licu

Član 131

(1) U slučaju ako se zakonom određuje zaključenje ugovora između dva subjekta za gas koja izvode različite energetske djelatnosti, a ove djelatnosti se izvode u istom pravnom licu, umesto zahtjevanog ugovora pravno lice donosi interni akt kojim se uređuju međusobna prava i obaveze djelova pravnog lica koja vrše različite energetske djelatnosti.

(2) Kada se internim aktom iz stava 1 ovog člana uređuju međusobni odnosi djelova pravnog lica u smislu člana 63 stav 4 ovog zakona, energetski subjekat će dostaviti taj akt uz zahtjev za izdavanje licenci.



56

XIII. POSEBNE ODREDBE U OBLASTI GASA

1. Izuzeci za novu infrastrukturu gasa

Član 132

(1) Nove infrastrukture kao što su interkonektori između zemalja, prenosni vodovi gasa, postrojenja za TPG i TNG i sistemi za skladištenje mogu, na zahtjev, biti izuzeti od strane Agencije, iz odredbi, uslova i rokova za pristup propisanih ovim zakonom uključujući važeće tarife, pod sljedećim uslovima:

1) investicija podstiče konkurenciju u snabdijevanju gasom ili poveća sigurnost u snabdijevanju;

2) nivo rizika koji ide uz investicije je takav da investicije neće biti sve dok se ne odobri izuzeće;

3) nova infrastruktura mora biti u vlasništvu pravnog ili fizičkog lica koje posluje u drugom pravnom obliku kao operatori sistema u koje će nova infrastruktura biti sagrađena;

4) korisnici te infrastrukture plaćaju naknadu;

5) izuzeće ne ograničava konkurenciju ni efektivno funkcionisanje internog tržišta gasa, i ne prouzrokuje niže efikasnosti funkcionisanja regulisanog sistema na koji je infrastruktura priključena ni dodatnih troškova javne usluge vezane za ovu infrastrukturu.

(2) Stav 1 ovog člana se primjenjuje na značajna povećanja kapaciteta u postojećoj infrastrukturi i na izmjenu infrastrukture, a u svrhu razvoja novih izvora za snabdijevanje gasom.

(3) Izuzeće može da obuhvati sve ili djelove nove infrastrukture i postojeće infrastrukture, sa značajno povećanim kapacitetom ili izmjenu postojeće infrastrukture.

(4) Kod donošenja odluke o izuzeću razmotriće se, potreba za primjenom uslova vezanih za trajanje izuzeća i nediskriminatorni pristup interkonektoru.

(5) Kada se donosi odluka o uslovima iz ovog člana posebno treba uzeti u obzir trajanje ugovora, dodatni kapacitet koji treba da se izgradi ili izmjene postojećeg kapaciteta, vremensko trajanje projekta i posebne okolnosti.

(6) Kod dodjele izuzeća, Agencija može da donese odluku o pravilima i mehanizmima za upravljanje i alokaciju u onoj mjeri u kojoj to ne remeti implementaciju dugoročnih ugovora.

(7) U slučaju interkonektora, odluka o izuzeću se donosi nakon konsultacije sa drugim zemljama ili odnosnim regulatornim organima.

(8) Odluka o izuzeću uključujući uslove se razmatra i objavljuje. Bez otkrivanja komercijalno osjetljivih informacija, odluka sadrži:

1) detaljne razloge na kojima Agencija zasniva izuzeće uključujući finansijske informacije koje opravdavaju potrebu za izuzećem;

2) efekat sprovedenog izuzeća na konkurenciju i efikasno funkcionisanje internog tržišta gasa;

3) vremenski period i udio ukupnog kapaciteta gasne infrastrukture za koju se dodjeljuje izuzeće;

4) u slučaju izuzeća koje se odnosi na interkonektor, rezultat konsultacija sa zemljama ili odnosnim regulatornim organima;

5) doprinos infrastrukture diversifikaciji u snabdijevanju gasom.

(9) Agencija bez odlaganja obavjesti Evropsku komisiju o odluci o izuzeću, zajedno sa svim relevantnim informacijama za odluku. Te informacije mogu biti u agregiranom obliku i omogućiti dobro osnovano odlućivanje Evropskoj komisiji, i moraju sadržati pogotovo:

1) detaljne razloge na osnovu kojih je bilo dato izuzeće uključujući informacije o finansijskim aspektima koje opravdavaju potrebu po izuzeću;

2) analizu efekata na konkurenciju i efikasno funkcionisanje tržišta gasa kao rezultat ovog izuzeća;

3) razloge za razdoblje za koje važi izuzeće, i dio ukupne kapacitete odnosne infrastrukture za koji je dato izuzeće;

4) ako se izuzeće odnosi na interkonektor, rezultat konzultacije sa regulatornim organom susjedne zemlje;

5) doprinos ove infrastrukture diverzifikaciji snabdijevanja gasom.

2. Izuzeća vezana za obaveze „uzmi ili plati”



57

Član 133

(1) Ukoliko subjekat za gas naiđe, ili smatra da će naići, na ozbiljne ekonomske i finansijske teškoće zbog svojih obaveza “uzmi ili plati” prihvaćenih kod jednog ili više ugovora o kupovini gasa, subjekat za gas može da se obrati Agenciji za privremeno izuzeće od obaveze obezbjeđenja pristupa. Zahtjev će se podnijeti bilo prije ili nakon odbijanja pristupa sistemu, po izboru subjekta za gas. Tamo gdje je subjekat za gas odbio pristup, zahtjev se podnosi bez odlaganja. Uz zahtjev idu sve propratne informacije o prirodi i veličini problema i nastojanjima subjekta za gas da riješi problem.

(2) U pogledu situacije date u stavu 1 ovog člana, ukoliko ne postoje alternativna rješenja, Agencija može da donese odluku o odobrenju izuzeća. Kod donošenja odluke o izuzeću, Agencija uzima u obzir sljedeće kriterijume:

1) obezbjeđenje nediskriminatornog, transparentnog i konkurentnog tržišta za gas;

2) potrebu za izvršenjem obaveze pružanja javnih usluga i obezbjeđenje sigurnosti u snabdijevanju;

3) poziciju subjekta za gas na tržištu za gas i stvarno stanje konkurencije na tržištu;

4) ozbiljnost ekonomskih i finansijskih teškoća sa kojima se suočavaju subjekti za gas, operator prenosnog sistema ili kvalifikovani kupci;

5) datumi potpisivanja i rokovi datog ili datih ugovora uključujući stepen do kojeg oni dozvoljavaju izmjene tržišta;

6) nastojanje da se pronađe rješenje problema;

7) stepen do kojeg, kada se preuzme obaveza “uzmi ili plati”, subjekat može razumno da predvidi nastajanje ozbiljnih teškoća;

8) nivo konekcije sistema sa drugim sistemima i stepen usklađenosti ovih sistema;

9) efekti koje će odobravanje izuzeća imati na korektnu primjenu ovog zakona u pogledu jasnog funkcionisanja internog tržišta gasa.

(3) Subjekti za gas koji nijesu dobili izuzeće na način koji je dat u stavu 1 ovog člana neće odbiti pristup sistemu zbog obaveza “uzmi ili plati” koje su prihvaćene ugovorom o nabavci gasa.

(4) Izuzeće koje odobrava Agencija se objavljuje na njenoj web strani.

(5) Agencija bez odlaganja obavjesti Evropsku komisiju o odluci o izuzeću, zajedno sa svim relevantnim informacijama za odluku. Te informacije mogu biti u agregiranom obliku i omogućiti dobro osnovano odlučivanje Evropskoj komisiji.

3. Alokacija kapaciteta i upravljanje zagušenjem

Član 134

(1) Učesnicima na tržištu gasa stoji na raspolaganju maksimalni kapacitet mreže uzimajući u obzir integritet sistema i efikasno poslovanje mreže.

(2) Operator prenosnog sistema gasa utvrđuje i primjenjuje nediskriminatorne, transparentne mehanizme dodjeljivanja kapaciteta zasnovane na tržištu, koje odobrava Agencija.

(3) U skladu sa pravilima Agencije, operator prenosnog sistema gasa informiše Agenciju kada tražnja za prenosnim kapacitetom na ulaznoj ili izlaznoj tački stvara potencijalno zagušenje u toj tački.

(4) Kada operator prenosnog sistema gasa zaključi nove ugovore o prenosu ili ponovo pregovara o postojećim ugovorima o prenosu, u ugovorima treba da stoje sljedeći principi:

1) u slučaju zagušenja, kada nivo tražnje prelazi tehnički kapacitet, operator prenosnog sistema gasa nudi ugovoreni, ali neiskorišćeni kapacitet na primarnom tržištu makar sa danom unaprijed;

2) korisnici sistema koji žele da trajno ili privremeno prodaju neiskorišćeni ugovoreni kapacitet na sekundarnom tržištu imaju pravo da to urade.

(5) Agencija odobrava primjenu transparentne i nediskriminatorne naknade koja je dio tarife za prenos i tranzit, kako bi se otklonila zagušenja na identifikovanim ulaznim ili izlaznim tačkama.



58

XIV. PRIKLJUČENJE NA PRENOSNI ILI DISTRIBUTIVNI SISTEM

Član 135

(1) Priključenje objekta na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa vrši se na osnovu odobrenja nadležnog operatora prenosnog ili distributivnog sistema.

(2) Nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa odobriće priključenje u smislu stava 1 ovog člana ako utvrdi da uređaji i instalacije objekta koji se priključuje ispunjavaju uslove propisane zakonom, tehničkim i drugim propisima kojima se uređuju uslovi i način eksploatacije tih objekata, i ako ne postoje tehnička ograničenja u prenosnom ili distributivnom sistemu.

Član 136

(1) Odobrenje za priključenje objekta na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa izdaje se rješenjem u upravnom postupku na zahtjev pravnog ili fizičkog lica čiji se objekat priključuje.

(2) Nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa je dužan da odluči po zahtjevu za priključenje u roku od 30 dana od dana prijema pisanog zahteva, osim ako je za procjenu mogućnosti priključenja potrebna detaljnija studija, u kom slučaju rok za rješavanje po zahtjevu iznosi 90 dana.

(3) Protiv rješenja iz stava 1 ovog člana može se podnijeti žalba u roku od 15 dana od dana dostavljanja rješenja.

Član 137

(1) Odobrenje za priključenje objekta na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa sadrži naročito: mjesto priključenja, način i tehničke uslove priključenja, mjesto i način mjerenja isporučene energije, rok priključenja i troškove priključka.

(2) Tehnički i drugi uslovi priključenja na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa uređuju se u skladu sa ovim zakonom, propisima na osnovu ovog zakona, tehničkim propisima i drugim propisima.

Član 138

(1) Operator prenosnog ili distributivnog sistema i kupac zaključuju ugovor o priključenju na prenosni ili distributivni sistem.

(2) Ugovor iz stava 1 ovog člana između operatora sistema i kupca energije zaključuje se u pisanoj formi i sadrži, pored elemenata utvrđenih zakonom koji uređuje obligacione odnose i sljedeće elemente:

1) prava i obaveze ugovornih stranaka u odnosu na priključenje i održavanje priključnog uređaja;

2) garantovanje rada sistema u skladu sa propisima;

3) specifikaciju nedopustivih povratnih uticaja ugrađenih uređaja;

4) obaveze i prava vezano za kvalitet električne energije ili gasa, ako se ugovara stepen kvaliteta iznad minimalnih propisanih zahtjeva;

5) način mjerenja električne energije ili gasa u tačkama priključenja;

6) sprovođenje mjera zaštite na radu u normalnim uslovima i uslovima smetnji ili uslovima poremećaja rada sistema;

7) mjere koje se primjenjuju pri izvođenju poslova održavanja;

8) obaveze međusobnog obavještavanja;

9) odgovornosti u slučaju nepoštovanja odredbi ugovora;

10) ako operator prenosnog ili distributivnog sistema utvrdi, da je to zbog specifičnosti korisnika potrebno, oba učesnika su obavezna da, prije početka redovnog pogona, usklade operativna uputstva sa detaljnim prikazom postupaka manipulacija na strani prenosnog ili distributivnog sistema i na strani korisnika koja obavezno sadrže:

− opšte podatke o korisniku;

− detaljne podatke o svim uređajima sa jednopolnim šemama;

− imena i funkcije ovlašćenih lica;

− prava i obaveze ugovornih strana;

− redosled potrebnih manipulacija;



59

− određivanje načina pristupa uređajima koji su locirani na posjedu korisnika, i

− razgraničenje nadležnosti.

11) Ugovor o priključenju na distributivni sistem sadrži i iznos naknade za priključenje ili za povećanje priključne snage, koju je potrošač dužan da plati u ugovorenom roku i u skladu sa metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 1 ovog zakona.

(3) Smatra se da su svi kupci priključeni na prenosni i distributivni sistem, kao i kupci koji se priključe nakon stupanja na snagu ovog zakona zasnovali ugovorni odnos sa operatorom prenosnog i distributivnog sistema, sa sadržinom propisanom prethodnim stavom ovog člana dok ne zaključe ugovor u pisanoj formi.

(4) Operator distributivnog sistema i operator prenosnog sistema električne energije zaključuju ugovor o priključenju na prenosni sistem na koji se primjenjuje stav 2 ovog člana.

Član 139

(1) Mjerni uređaji, odnosno mjerno-regulaciona stanica, predstavlja mjesto predaje energije i mjesto razgraničenja odgovornosti za predatu energiju između energetskih subjekata međusobno, odnosno između energetskog subjekta i kupca energije.

(2) Mjerne uređaje, odnosno mjerno-regulacione stanice za priključenje objekata kupaca, odnosno proizvođača energije na sistem obezbeđuje nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa, i dužan je da ih kao svoja sredstva ugradi, održava, baždari i vrši mjerenje isporučene energije.

Član 140

(1) Troškove priključka iz člana 137 stav 1 ovog zakona plaća podnosilac zahtjeva za priključenje operatoru prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa nadležnom za sistem na kojeg se priključuje.

(2) Troškove za priključenje određuje operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa u skladu sa metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 1 ovog zakona.

(3) Metodologijom iz stava 2 ovog člana utvrđuju se način i bliži kriterijumi za obračun troškova priključka, a u zavisnosti od odobrene instalisane snage, mjesta priključka, potrebe za izvođenjem radova ili potrebe za ugrađivanjem neophodne opreme i drugih objektivnih kriterijuma.

Član 141

(1) Energetski subjekt koji snabdijeva energijom objekat tarifnog ili kvalifikovanog kupca i krajnji kupac energije mogu zaključiti ugovor o prodaji električne energije, gasa ili toplote prije priključenja objekta kupca na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa ili sistem za distribuciju toplote, ako je kupac ispunio obaveze utvrđene odobrenjem za priključenje, i ako objekat kupca ispunjava sve tehničke i druge propisane uslove.

(2) Ugovor iz prethodnog stava dostavlja se nadležnom operatoru prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa ili sistema za distribuciju toplote koji je dužan da priključi objekat kupca na prenosni ili distributivni sistem u roku od 15 dana od dana dostavljanja.

(3) Ako nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema ne priključi objekat krajnjeg kupca na prenosni odnosno distributivni sistem u roku iz stava 2 ovog člana, nadležni inspektor, na zahtjev krajnjeg kupca provjerava, u roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva, ispunjenost uslova za priključenje i ako utvrdi da su ispunjeni svi uslovi za priključenje, naložiće energetskom subjektu da, bez odlaganja, izvrši priključenje objekta.

Član 142

(1) Operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa ili sistema za distribuciju toplote je dužan da priključi objekat proizvođača energije na prenosni ili distributivni sistem u roku i pod uslovima utvrđenim zaključenim ugovorom.

(2) Ugovor iz stava 1 ovog člana između operatora sistema i proizvođača energije zaključuje se u pisanoj formi i sadrži, pored elemenata utvrđenih zakonom koji uređuje obligacione odnose i sljedeće elemente:

1) vrijeme priključenja;

2) prava i obaveze u pogledu količine i kvaliteta energije koja se isporučuje, dinamike i kvaliteta isporuke, kada kvalitet nije drugačije regulisan;



60

3) trajanje ugovora i uslove produženja ugovora;

4) prava i obaveze u slučaju prestanka ugovora;

5) načina mjerenja ako nije određen pravilima.

Član 143

(1) Zabranjeno je priključenje na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa ili sistem za distribuciju toplote objekata za čiju izgradnju, odnosno korišćenje nije pribavljeno odobrenje za izgradnju u skladu sa zakonom.

(2) U slučaju potrebe za priključenje privremenih objekata, gradilišta i sličnih objekata, kao i objekata za koje je odobren probni rad u skladu sa posebnim zakonom može se izdati odobrenje za privremeno priključenje objekta.

(3) Na uslove, način i postupak izdavanja odobrenja za privremeno priključenje i isporuku energije primjenjuju se odgovarajuće odredbe ovog zakona, drugih propisa donijetih na osnovu ovog zakona i pravila o radu prenosnog odnosno distributivnog sistema.

Član 144

(1) Ako proizvođač energije ili krajnji kupac želi priključenje na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa a to zbog tehničkih ograničenja nije moguće i potrebne investicije se ne nalaze u investicionim planovima, a u planovima razvoja prenosnih ili distributivnih sistema nisu predviđene ili su predviđene tek nakon dužeg vremena, zainteresovano lice može da investira u gradnju djela infrastrukture, kao što su vodovi, transformatori, mjerno-regulacione stanice i slično. Tako izgrađeni dio infrastrukture postaje dio prenosnog ili distributivnog sistema.

(2) Ako investitor sam izgradi dio infrastrukture iz prethodnog stava, taj dio infrastrukture mora ispunjavati sve zahtjeve operatora prenosnog ili distributivnog sistema iz saglasnosti.

(3) Djelom infrastrukture iz stava 1 ovog člana upravlja, održava i razvija ga nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema i upotrebljava ga kao druge djelove sistema.

(4) Investitor može prenjeti dio infrastrukture iz stava 1 ovog člana u osnovna sredstva nadležnog operatora prenosnog ili distributivnog sistema, pri čemu operator prenosnog ili distributivnog sistema nema pravo na povrat na ovu investiciju a snosi sve troškove.

(5) Investitor može da zadrži vlasništvo djela infrastrukture iz stava 1 ovog člana, pri čemu nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema i investitor sklapaju ugovor o najmu u kojem je određen i način obračunavanja troškova.

(6) Ako se drugačije ne utvrdi ugovorom iz stava 5 ovog člana,

1) investitor je dužan da operatoru prenosnog ili distributivnog sistema plati troškove upravljanja, održavanja i razvoja koji čine prihod operatora iz djelatnosti prenosa ili distribucije i proporcionalni su udjelu korigovane knjigovodstvene vrijednosti investicije u ukupnoj vrijednosti regulatorne osnove sredstava prenosnog ili distributivnog sistema;

2) operator prenosnog ili distributivnog sistema dužan je da investitoru plati dio regulisanog profita koji je proporcionalan udjelu korigovane knjigovodstvene vrijednosti investicije u ukupnoj vrijednosti regulatorne osnove sredstava prenosnog ili distributivnog sistema;

3) najam koji dobija investitor u ovom slučaju se dobija kada se od iznosa iz tačke 2 ovog stava oduzme iznos iz tačke 1 ovog stava.

(7) Prije nego što se izgrađeni dio infrastrukture iz stava 1 ovog člana priključi na prenosni ili distributivni sistem mora biti prenijet u osnovna sredstva operatora sistema u skladu sa stavom 4 ovog člana ili mora biti zaključen ugovor o najmu iz stava 5 ovog člana.

(8) Nakon isteka amortizacionog razdoblja ili u izuzetnom slučaju dužeg razdoblja, ako je tako određeno u ugovoru o najmu iz stava 5 ovog člana, dio infrastrukture na koji se odnosi ovaj član prelazi u vlasništvo i posjed nadležnog operatora prenosnog ili distributivnog sistema.

(9) Za postojeće investicije u djelove infrastrukture u vlasništvu drugih pravnih lica a koje su potrebne za funkcionisanje prenosnog ili distributivnog sistema:

1) primjenjuje se stav 4 ovog člana;



61

2) ako investitor ne prihvata primjenu tačke 1 ovog stava, primenjuje se stav 5 ovog člana za neamortizovani dio investicije s tim što investitor i operator prenosnog ili distributivnog sistema zaključuju ugovor o najmu;

3) u slučaju da se ugovor o najmu iz tačke 2 ovog stava ne zaključi, operator prenosnog ili distributivnog sistema naplaćuje troškove upravljanja, održavanja i razvoja proporcionalno vrijednosti regulatorne osnove sredstava;

4) U slučaju iz tačke 3 ovog stava nakon isteka amortizacionog razdoblja primenjuje se stav 8 ovog člana.

(10) U svakom slučaju investitor ima vremenski neograničeno pravo da koristi kapacitet koji je određen u ugovoru o najmu ili ga odredi nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema prije priključenja na sistem.

(11) Investitor zadržava i prava koja proizilaze iz mjesta priključenja, naponskog nivoa priključka i drugih karakteristika priključka bez obzira da li se one mjenjaju poslije priključenja, a primopredajno mjesto je na izlazu (granici vlasništva) dijela infrastrukture u koju je investirao.

1. Priključenje objekata za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora energije

Član 145

(1) Operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije dužan je investitoru izdati uslove za priključenje na distributivni ili prenosni sistem električne energije, uključujući i procjenu troškova u skladu sa propisima.

(2) Operator prenosnog ili distributivnog sistema propisuje jasne, nepristrasne i transparentne uslove za priključenje kao i elemente ugovora o korišćenju odnosnog sistema, a tehničke uslove za priključenje za različite naponske nivoe i tipove proizvodnih postrojenja izrađuje operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije u skladu sa propisom koji se donosi na osnovu člana 69 stav 1 ovog zakona.

(3) Tehničke uslove iz stava 2 ovog člana donose operator distributivnog sistema i operator prenosnog sistema u roku 6 mjeseci od stupanja na snagu ovog zakona.

(4) Operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije dužan je obezbijediti prioritet priključenja postrojenju za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora energije ukoliko tehnički uslovi to dozvoljavaju.

Član 146

(1) Nakon što utvrdi da su uslovi priključenja ispunjeni, operator prenosnog ili distributivnog sistema izdaje saglasnost za priključenje i sa operatorom postrojenja zaključuje Ugovor o korišćenju prenosnog odnosno distributivnog sistema.

(2) Troškove izrade svih analiza potrebnih za izdavanje saglasnosti za priključak na mrežu snosi operator prenosnog odnosno distributivnog sistema električne energije.

(3) Troškove izgradnje priključnog voda od elektrane do priključka na prenosni ili distributivni sistem električne energije snosi investitor elektrane, a za priključni vod primjenjuje se član 144 st. 2 do 11 ovog zakona.

Član 147

(1) Operator prenosnog i operator distributivnog sistema električne energije dužni su preuzimati ukupno proizvedenu električnu energiju od povlašćenih proizvođača.

(2) Operator prenosnog i operator distributivnog sistema električne energije moraju u sklopu svojih aktivnosti upravljanja prenosnim i distributivnim sistemom i dispečiranja davati prednost elektranama koje koriste obnovljive izvore energije i visokoefikasnu kogeneraciju, u skladu s tehničkim mogućnostima sistema.

XV. DIREKTNI VODOVI

Član 148

(1) Subjekti za gas koji su osnovani na teritoriji Crne Gore mogu da snabdijevaju kvalifikovane kupce preko direktnog voda, na osnovu odobrenja izdatog po pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 7 ovog zakona.



62

(2) Proizvođači električne energije i snabdjevači električne energije koji su osnovani na teritoriji Crne Gore mogu da pokrivaju sopstvenu potrošnju, potrošnju svojih podružnica ili odjeljenja i kvalifikovane kupce preko direktnog voda, na osnovu odobrenja izdatog po pravilima iz stava 1 ovog člana.

(3) Odobrenje Agencije iz st. 1 i 2 ovog člana je zasnovano na kriterijumima koji su objektivni, transparentni, nediskriminatorni i objavljeni.

(4) Kada je direktni vod tehnički priključen na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa, a u normalnom funkcionisanju ne služi transportu električne energije ili gasa, nego se upotrebljava većinski za rezerve ili pomoćne usluge, korisnik tog voda dužan je platiti te usluge nadležnom operatoru prenosnog ili distributivnog sistema u skladu sa metodologijom iz člana 37 stav 1 tačka 4 ovog zakona.

(5) Kada je direktni vod tehnički priključen na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa i u normalnom funkcionisanju služi i transportu električne energije ili gasa više od 50% vremena, korisnik direktnog voda je i korisnik sistema i dužan je platiti koriščenje sistema na koji je priključen direktni vod.

XVI. SNABDIJEVANJE ELEKTRIČNOM ENERGIJOM I GASOM

1. Snabdjevači

Član 149

(1) Svaki subjekat koji posjeduje licencu za snabdijevanje može da obavlja djelatnost snabdijevanja električnom energijom ili gasom.

(2) Prije početka snabdijevanja snabdjevač mora:

1) zaključiti ugovor o poravnavanju odstupanja u skladu sa odredbama i pravilima koja regulišu tržište;

2) zaključiti ugovor o korišćenju prenosnog ili distributivnog sistema;

3) ugovoriti potrebne količine energije i kapacitete;

4) donijeti objaviti opšte uslove za snabdijevanje iz člana 37 stav 1 tačka 9 alineja 11;

5) zaključiti ugovor kojim se reguliše snabdijevanje odnosno kupoprodaja električne energije ili gasa sa kupcem.

(3) Snabdjevač ne smije snabdijevati tarifnog ili kvalifikovanog kupca ako operator prenosnog ili distributivnog sistema nadležan za sistem na kojeg su priključena, ili se priključuju, postrojenja kupca, sam ili na osnovu odluke nadležnog inspektora ili na zahtjev snabdjevača utvrdi da nijesu ispunjeni uslovi za sigurno snabdijevanje, pogotovo ako se snabdijevanjem tog kupca ugrožavaju ljudski životi ili zdravlje, ili bezbjednost imovine.

(4) Snabdjevač, zbog neispunjenih obaveza krajnjeg kupca može zahtjevati prekid isporuke kupcu od operatora sistema, po sljedećem postupku:

1) upozorava kupca na neispunjenu obavezu uz ostavljanje roka do kojeg obaveza mora biti ispunjena i predlaže mjere kojima se pomaže kupcu da ispuni obaveze;

2) ako kupac ne ispuni obaveze ponovno upozorava kupca prije isključenja i daje novi rok za ispunjenje obaveza;

3) podnosi zahtjev za prekid isporuke operatoru prenosnog ili distributivnog sistema nadležnom za sistem na koji su priključeni objekti kupca;

4) operator obustavlja isporuku električne energije ili gasa, s tim što prekid isporuke ne može početi u petak, subotu ili nedelju, na državni praznik ili dan prije praznika.

(5) Snabdjevač objavljuje svoj program mjera kojima

1) pomaže tarifne i kvalifikovane kupce u ispunjavanju ugovornih obaveza u cilju da spriječi obustavu napajanja;

2) pomaže snabdijevanje tarifnih i kvalifikovanih kupaca na mjestima udaljenim od urbanih središta, dodatno zahtjevima iz opštih uslova za snabdijevanje iz stava 2 tačka 4 ovog člana;

3) podstiče upotrebu obnovljivih izvora energije i kogeneracije;

4) podstiče primjenu mjera energetske efikasnosti.

(6) Snabdjevač godišnje objavljuje broj tarifnih i kvalifikovanih kupaca kojima je bilo obustavljeno snabdijevanje, glavne razloge za obustavu snabdijevanja i druge podatke koje mogu zahtjevati opšti uslovi za snabdijevanje.



63

(7) Snabdjevač električne energije je dužan kupovati električnu energiju od povlaštenih proizvođača koju prodaje operator tržišta, u obimu proporcionalnom učešću električne energije kojom snabdijeva svoje kupce u odnosu na svu električnu energiju isporučenu krajnjim kupcima električne energije u Crnoj Gori.

(8) Način primjenjivanja obaveze snabdjevača iz stava 7 ovog člana, uključujući i razdoblje na koje se odnosi obračunavanje učešća, detaljnije utvrđuje Vlada propisom iz člana 23 stav 2 ovog zakona.

(9) Snabdjevač je dužan krajnje kupce redovno informisati o mjerama poboljšanja energetske efikasnosti u krajnjoj potrošnji energije.

Član 150

(1) Sve dok tarifni kupci ne postanu kvalifikovani kupci snabdijeva ih snabdjevač koji ih je snabdijevao u vrijeme stupanja na snagu ovog zakona po istim pravilima i uslovima koji važe za Javnog snabdjevača.

(2) Nakon što tarifni kupac postane kvalifikovan kupac, energetski subjekat koji ga je do tada snabdijevao električnom energijom ili gasom mora nastaviti snabdijevanje.

(3) Snabdijevanje iz stava 2 ovog člana bez promjena uslova osim cijene, nastavlja se sve dok kvalifikovani kupac ne promijeni snabdjevača.

(4) Kvalifikovane kupce električnom energijom ili gasom snabdijeva snabdjevač koji posjeduje licencu Agencije i koga su isti odabrali.

(5) Kupce koji na dan stupanja na snagu ovog zakona imaju status kvalifikovanog kupca nastavlja da snabdijeva snabdjevač koji ih je snabdijevao do stupanja na snagu ovog zakona ako kupac ne promijeni snabdjevača.

(6) Snabdjevač koji snabdijeva kupce iz stava 5 ovog člana može slobodno formirati cijene energije.

1) Javni snabdjevač

Član 151

(1) Javni snabdjevač električne energije ili gasa ima obaveze:

1) pružanja javne usluge snabdijevanja svih domaćinstva i kvalifikovanih kupaca priključenih na distributivne sisteme električne energije ili gasa, koji iz bilo kog razloga izaberu tog snabdjevača;

2) predlaganja opštih uslova za snabdijevanje Agenciji na odobrenje;

3) snabdijevanja isključivo po tarifama koje odobri Agencija;

4) preduzimanja mjera u njegovoj mogućnosti da postigne najbolji mogući kvalitet snabdjevanja za kupce koje snabdijeva;

5) preduzimanja mjera u njegovoj mogućnosti da postigne za kupce koje snabdijeva najpovoljnije cijene energije koje su sastavni dio regulisanih tarifa, i

6) usmjeravanja mogućih dodatnih prihoda u korist kupaca koje snabdjeva.

(2) Regulisanje funkcije javnog snabdjevača se utvrđuje pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 6 alineja 5 ovog zakona.

(3) Na javnog snabdjevača primjenjuju se odredbe člana 149 ovog zakona.

(4) Javni snabdjevač, jedan za električnu energiju i jedan za prirodni gas, može biti pravno lice koje izabere Vlada na konkursu ili drugom javnom postupku u roku i pod uslovima koje u skladu sa ovim zakonom utvrdi i objavi Vlada.

(5) Vlada propisom utvrđuje postupak, rokove i druge zahtjeve vezane za prenošenje poslova na izabranog javnog snabdjevača električne energije.

(6) Javni snabdjevač koji je vršio djelatnost javnog snabdijevanja do stupanja na snagu ovog zakona, nastavlja obavljanje ove djelatnosti sve dok javni snabdjevač električne energije iz prethodnog stava ne otpočne obavljati tu djelatnost.

(7) Javni snabdjevač je dužan preduzimati mjere koje su u njegovoj mogućnosti da za kupce koje snabdijeva postigne najpovoljnije cijene energije koje su sastavni dio regulisanih tarifa.

2) Snabdjevač poslednjeg izbora

Član 152



64

(1) Snabdjevač poslednjeg izbora snabdijeva krajnjeg kupca električnom energijom ili gasom bez zahtjeva kupca, kada nastupe okolnosti:

1) snabdjevač, koji je snabdijevao krajnjeg kupca nije više u mogućnosti da snabdijeva kupca energijom po ugovorima i obavezama, na primjer bankrot ili insolventnost ili ozbiljni poremečaj na tržištu, i;

2) kupac je bez mogućnosti da utiče na nastale okolnosti i bez zaštite gubi snabdijevanje.

(2) Ovakav način snabdijevanja traje najduže 3 mjeseca.

(3) U slučaju iz stava 1 ovog člana, tarife za snabdijevanje urađene na osnovu metodologije iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 4 odobrava Agencija kao i tarife koje u vezi sa takvim snabdijevanjem predlaže javni snabdjevač i one su u svakom slučaju više od prosječne cjene ili tarife za snabdijevanje sličnih kupaca snabdijevanih na tržištu.

(4) Snabdjevač poslednjeg izbora bez odlaganja obavještava kupca o okolnostima snabdijevanja i o tarifi, navodeći i da kupac ima pravo izbora snabdjevača.

(5) U slučaju iz stava 1 ovog člana svaki kupac ima pravo izbora snabdjevača.

(6) Na snabdjevača poslednjeg izbora ne primjenjuje se član 149 stav 4 tač. 1, 2 i 4 ovog zakona.

(7) Snabdjevač posljednjeg izbora objavljuje godišnji izvještaj koji sadrži broj snabdijevanih kupaca, ukupnu količinu isporučene električne energije ili gasa, i prosječno razdoblje snabdijevanja u tom obliku, razdvojeno za domaćinstva i ostale kupce.

(8) Za sve kupce snabdjevač poslednjeg izbora je Javni snabdjevač.

(9) Kupci priključeni na prenosni sistem su obavezni pribaviti bankarsku garanciju u iznosu tromjesečne fakture za planiranu potrošnju obračunatu po važećim tarifnim stavovima i dati ih snabdjevaču poslednjeg izbora koji može otpočeti vršiti funkciju snabdjevača poslednjeg izbora za te kupce nakon prijema bankarske garancije.

3) Snabdjevač ranjivih kupaca

Član 153

(1) Ranjivi kupci su domaćinstva priključena na distributivni sistem električne energije ili gasa u kojima žive osobe:

1) koje socijalnim statusom utvrđenim kod organa nadležnih za socijalna pitanja iskazuju potrebu za taj oblik socijalne pomoći, i

2) kojima zdravstveno stanje, invalidnost ili fizička nesposobnost utvrđena kod organa nadležnih za zdravlje, iskazuje ugroženost života ili zdravlja zbog ograničenja ili obustave snabdijevanja energijom.

(2) Vlada uredbom utvrđuje dodatne uslove, rokove i postupke koji regulišu utvrđivanje statusa i stanja iz prethodnog stava, i dodatne zahtjeve za snabdijevanje ranjivih kupaca i propisuje formu zahtjeva i dokaze (formular).

(3) Snabdjevač sklapa ugovor o snabdijevanju i počinje da snabdijeva kupca u najkraćem roku nakon što je kupac podnio zahtjev uz koji su priloženi dokazi o ispunjavanju oba uslova iz stava 1 ovog člana.

(4) Tarife za snabdijevanje ranjivih kupaca kojima se ne obustavlja snabdijevanje određuje Agencija.

(5) Ranjivi kupci imaju pravo na snabdijevanje po tom članu zakona dok su ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog člana koji se provjeravaju najkasnije svakih 6 mjeseci.

(6) Razlika između troškova i prihoda iz djelatnosti snabdjevača ranjivih kupaca električne energije ili gasa pokriva se iz cijene za korišćenje distributivnih sistema električne energije ili gasa.

(7) Snabdjevač ranjivih kupaca je javni snabdjevač električne energije ili gasa.

4) Pravila o promjeni snabdjevača

Član 154

(1) Uslovi i postupak promjene snabdjevača električne energije ili gasa, regulišu se pravilima iz člana 37 stav 1 tačka 9 alineja 11 ovog zakona.

(2) Pravila iz stava 1 ovog člana uključuju, a ne ograničavaju se na, sljedeće zahtjeve:



65

1) promjena snabdjevača električne energije ili gasa je besplatna za kupca;

2) postupak počinje potpisivanjem ugovora o snabdijevanju sa novim snabdjevačem, čemu sljedi zahtjev kupca ili novog snabdjevača da nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa sprovede promjenu;

3) novi snabdjevač pri tom mora ispuniti sve uslove i zahtjeve u vezi sa balansiranjem;

4) snabdjevač čiji je ugovor u postupku raskidanja (stari snabdjevač) ne smije otežavati proces i mora staviti na raspolaganje sve podatke potrebne za ovaj proces nadležnom operatoru sistema i novom snabdjevaču;

5) podaci iz prethodne tačke uključuju i godišnju potrošnju, sezonske i dnevne profile i druge podatke o kupcu;

6) novi snabdjevač ima pravo na kapacitet distributivnog ili prenosnog sistema za potrebe snabdijevanja novog kupca;

7) postupak se zaključuje kad novi snabdjevač počinje sa snabdijevanjem;

8) snabdjevač čiji je ugovor u postupku raskidanja (stari snabdjevač) ne može postavljati uslove za raskidanje ugovora uključujući neplaćene obaveze, i dužan je osim u slučaju iz člana 149 stav 4 tačka 3 ovog zakona, da snabdijeva kupca dok postupak promjene snabdjevača nije okončan, o čemu ga izvještava nadležni operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa.

(3) Nadzor nad primjenom pravila iz prethodnog stava vrši Agencija.

(4) Sporove nastale povodom žalbe kupaca ili snabdjevača u vezi ovog postupka rješava Agencija.

(5) Žalba ne odlaže sprovođenje postupka promjene snabdjevača i stupanje na snagu novog ugovora o snabdijevanju.

2. Prava i obaveze kupaca

Član 155

(1) Svi kupci električne energije ili gasa su kvalifikovani kupci osim domaćinstava koja su tarifni kupci električne energije ili gasa.

(2) Od 1. januara 2015. godine sva domaćinstva postaju kvalifikovani kupci.

(3) Kvalifikovani kupci imaju pravo na izbor snabdjevača i promjenu snabdjevača električne energije i gasa.

Član 156

(1) Kupac ima pravo da u slučaju tehničkih ili drugih smetnji u isporuci energije, čiji uzrok nije na objektu kupca, zahtijeva da se te smetnje otklone u najkraćem roku.

(2) Kao najkraći rok u kojem je energetski subjekt obavezan da otkloni smetnje u isporuci energije kupcima smatra se rok u kome se najbrže može organizovati i otkloniti smetnja, u skladu sa normama o izvođenju odgovarajućih radova, a najviše do 24 časa od prijema obaveštenja o smetnji osim u izuzetnim slučajevima kada to objektivno nije moguće učiniti u tom roku.

(3) Smetnjama u isporuci energije u smislu stava 1 ovog člana ne smatraju se prekidi u isporuci energije nastali zbog primjene mjera ograničenja isporuke iz člana 168 ovog zakona.

(4) Kupac je dužan da energiju koristi pod uslovima, na način i za namjene utvrđene ugovorom koji uređuje snabdijevanje energije, zakonom i drugim propisima donijetim na osnovu ovog zakona.

(5) Kupac je dužan da omogući ovlašćenim licima energetskih subjekata pristup mjernim uređajima i instalacijama, kao i mjestu priključka radi očitavanja, provjere ispravnosti, otklanjanja kvarova, zamjene i održavanja uređaja, i izmještanje mjernih mjesta van objekta tj. na granicu vlasništva, ili obustave isporuke energije.

3. Zaštita kupaca

Član 157

(1) Snabdjevači, ako je to potrebno zbog specifičnosti, mogu objaviti svoje dopune standardnog oblika ugovora iz člana 37 stav 1 tačka 8 ovog zakona.



66

(2) Opšti uslovi koje snabdjevač objavljuje u skladu sa članom 149 stav 2 tačka 4 ovog zakona moraju biti objavljeni 15 dana prije nego što otpopočne snabdijevanje i sadrže ali ne ograničavaju se na sljedeće:

1) Obavezu kupca da sklopi ugovor iz prethodnog stava sa snabdjevačem, kojim se posebno određuju:

− pružene usluge, ponuđeni nivo kvaliteta usluga, kao i vrijeme inicijalne konekcije;

− tipove usluga održavanja, ukoliko se nude;

− sredstva putem kojih se mogu dobiti aktuelne informacije o važećim tarifama i naknadama za održavanje;

− trajanje ugovora, uslove za obnavljanje i prekid usluga i ugovora i postojanje prava na povlačenje;

− sporazum o nadoknadi i refundaciji, koji se primjenjuje ukoliko nijesu ispoštovani ugovoreni nivoi usluga;

− metod za iniciranje procedura za rješavanje sporova u skladu sa članom 46 ovog zakona;

2) Pravo kupaca, da:

− dobiju adekvatno obavještenje o namjeri promijene ugovorenih uslova i da su informisani o svojim pravima na povlačenje po dobijanju obavještenja. Snabdjevači treba direktno da obavijeste svoje kupce o povećanju naknada u roku od jednog normalnog perioda naplate, prije primjene povećanja;

− dobiju transparentne informacije o važećim cijenama i tarifama i o standardnim rokovima i uslovima, posebno u pogledu pristupa i upotrebe usluga vezanih za gas ili električnu energiju;

− budu informisani o svojim pravima na snabdijevanje gasom i električnom energijom specifičnog kvaliteta, u skladu sa ovim zakonom, kao i o objavljenim tarifama i cijenama, u slučaju da su priključeni na distributivne sisteme električne energije ili gasa.

(3) Snabdjevač koji ne snabdijeva po regulisanim tarifama dužan je objavljivati cijene i tarife za domaćinstva kada ona postanu kvalifikovani kupci.

(4) Snabdjevači su dužni svim kupcima naplaćivati energiju, korišćenje prenosnih i distributivnih sistema i usluga koje su potrebne za isporuku energije, kao i naknade navedene u članu 47 stav 2 ovog zakona.

(5) Snabdjevači su dužni plaćati korišćenje sistema, usluge i naknade operatorima i ostalim licima za koje se prikupljaju u skladu sa ovim zakonom.

(6) Snabdjevači naplaćuju energiju i usluge na osnovu računa koji moraju biti pregledni i razumljivi.

XVII. OBAVLJANJE DJELATNOSTI U OBLASTI TOPLOTE

1. Proizvodnja toplote za daljinsko grijanje

Član 158

(1) Proizvodnja toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu namijenjena je isključivo snabdijevanju tarifnih kupaca toplotom.

(2) Proizvođač toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu kome je aktom o osnivanju ili aktom o povjeravanju obavljanja djelatnosti proizvodnje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu utvrđena obaveza proizvodnje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, dužan je da proizvedenu toplotu isporučuje snabdjevaču toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu.

(3) Količina proizvedene i isporučene toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu za potrebe snabdijevanja tarifnih kupaca toplotom određuje se prema godišnjem bilansu potreba tarifnih kupaca.

(4) Proizvođač toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu i snabdjevač toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, ako se te djelatnosti ne obavljaju u istom pravnom subjektu, zaključuju godišnji ugovor o prodaji toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu za potrebe tarifnih kupaca u pisanoj formi.

(5) Proizvođač toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu dužan je da proizvodne kapacitete, podstanice i druge instalacije održava u ispravnom stanju, da obezbjeđuje njihovu stalnu pogonsku i funkcionalnu sposobnost i bezbjedno korišćenje u skladu sa tehničkim i drugim propisima i standardima koji se odnose na



67

uslove eksploatacije te vrste objekata i instalacija, njihovu bezbjednost i uslove zaštite životne sredine utvrđene zakonom i drugim propisima.

Član 159

(1) Nadležni organ jedinice lokalne samouprave, vodi registar proizvođača toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, koji sadrži naročito podatke o: postrojenjima za proizvodnju toplote, lokaciji na kojoj se nalaze, instalisanoj snazi toplane, vremenu predviđenom za eksploataciju, uslovima izgradnje i eksploatacije za to postrojenje, vrsti primarnog izvora koji koristi i subjektima koji obavljaju energetsku djelatnost proizvodnje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu u tim objektima.

2. Distribucija toplote i snabdijevanje

Član 160

(1) Distributer toplote upravlja distributivnim sistemom za toplotu i snabdijeva toplotom za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu tarifne kupce pod uslovima utvrđenim ovim zakonom i propisima koje donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave.

(2) Distributer toplote dužan je da vrši distribuciju toplote svim kupcima toplote na području na kojem obavlja tu djelatnost i da upravlja distributivnim sistemom na principima javnosti i nediskriminatornosti.

(3) Distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu odgovoran je za održavanje, funkcionisanje i razvoj distributivnog sistema usklađenog sa potrebama kupaca kojima isporučuje toplotu na određenom području.

(4) Distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu dužan je da svojim planom razvoja utvrđuje način i dinamiku izgradnje novog i rekonstrukciju postojećeg distributivnog sistema i drugih distributivnih kapaciteta za period od pet godina.

(5) Distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu odgovoran je za ostvarivanje plana razvoja iz prethodnog stava.

Član 161

(1) Distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu u obavljanju djelatnosti distribucije toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu donosi Pravila o radu distributivnog sistema uz saglasnost nadležnog organa jedinice lokalne samouprave.

(2) Pravilima o radu distributivnog sistema iz prethodnog stava utvrđuju se naročito: tehnički uslovi za priključenje korisnika na sistem, tehnički uslovi za povezivanje sa proizvođačem, tehnički i drugi uslovi za bezbjedan pogon distributivnog sistema i za obezbjeđivanje pouzdanog i kontinuiranog snabdijevanja kupaca toplotom, postupci u kriznim situacijama, funkcionalni zahtjevi i klasa tačnosti mjernih uređaja, kao i način mjerenja toplote.

(3) Pravila iz stava 1 ovog člana koja se odnose na mjerenje isporučene toplote:

1) zahtjevaju mjerenje isporučene toplote na ulazu u svaku kuću;

2) mogu odrediti potsticaje za mjerenje, tako da kupci koji ugrade mjerne uređaje na ulazu u stan prime olakšice kod tarife.

(4) Distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu u obavljanju djelatnosti snabdijevanja toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu objavljuje:

1) opšte uslove za snabdijevanje toplotom;

2) tarifni sistem za snabdijevanje toplotom.

(5) Pravila iz st. 1 i 4 ovog člana distributer toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu objavljuje u sredstvima javnog informisanja jedinica lokalne samouprave i Službenom listu-opštinski propisi, nakon što je navedena pravila odobrio nadležni organ jedinice lokalne samouprave.

(6) Nadležni organ jedinice lokalne samouprave svojim propisom utvrđuje uslove i način obezbjeđivanja kontinuiteta u snabdijevanju toplotom za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu kupaca na određenoj teritoriji, prava i obaveze proizvođača i distributera toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, prava i obaveze kupaca toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, određuje ili odobrava tarifne sisteme, i daje saglasnost na cijene toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu i propisuje druge uslove kojima se



68

obezbeđuje redovno i sigurno snabdijevanje kupaca toplotom za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, u skladu sa zakonom.

(7) Propisom iz stava 6 ovog člana nadležni organ jedinice lokalne samouprave pri odabiru rješenja za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu daje prednost rješenjima koja predviđaju proizvodnju toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu u postrojenjima koja koriste obnovljive izvore energije ili otpad i kogeneracijskim postrojenjima.

XVIII. SIGURNOST SNABDIJEVANJA I MJERE U SLUČAJU POREMEĆAJA NA TRŽIŠTU ELEKTRIČNE

ENERGIJE I GASA

1. Sigurnost snabdijevanja

Član 162

(1) Vlada, na predlog Ministarstva, koje je pribavilo mišljenje Agencije, jednom godišnje objavljuje izvještaje o stanju sigurnosti snabdijevanja energijom i očekivanim potrebama za energijom koje sadrži:

1) pogonsku sigurnost prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa;

2) predviđanje bilansa proizvodnje i potrošnje za iduće petogodišnje razdoblje;

3) očekivano stanje sigurnosti snabdijevanja za idućih pet do 15 godina od datuma izvještaja;

4) investicione namjere operatora prenosnog sistema i drugih subjekata u prenosni sistem električne energije ili gasa (za koje su takve namjere poznate) za idućih pet ili više godina koje će obuhvatiti i izgradnju prekograničnih vodova;

5) načela upravljanja zagušenjima u prenosnim i distributivnim sistemima u skladu s međunarodnim pravilima;

6) postojeće i planirane vodove prenosnog sistema električne energije ili gasa;

7) očekivani razvoj proizvodnje, snabdijevanja, prekograničnih razmjena i potrošnje, uzimajući u obzir mjere upravljanja potrošnjom;

8) područne, nacionalne i evropske ciljeve održivosti razvoja, uključujući međunarodne projekte.

(2) Izvještaj iz prethodng stava se objavljuje do kraja šestog mjeseca tekuće godine za prethodnu godinu.

Član 163

(1) Vlada u slučaju: poremećaja na domaćem tržištu uzrokovanog neočekivanim ili neprekidnim nedostatkom energije; neposredne ugroženosti, nezavisnosti i jedinstvenosti države te velikih prirodnih nepogoda ili tehnoloških katastrofa (krizne situacije) može propisati:

1) mjere ograničenja trgovine s pojedinim vrstama energije;

2) posebne uslove trgovine;

3) mjere ograničenja izvoza ili uvoza energije;

4) posebne uslove za izvoz ili uvoz energije;

5) mjere obavezne proizvodnje energije;

6) prioritete isporuke energije kupcima.

(2) Operatori prenosnih i distributivnih sistema treba da obezbijede odgovarajuće kapacitete za prekogranični prenos energije, sigurnost snabdijevanja energijom i razmjenu podataka u slučaju ugrožene sigurnosti snabdijevanja ili mjera po članu 167 stav 1 ili članu 168 stav 1.

(3) U slučajevima kada operatori sistema moraju primjeniti mjere za osiguranje snabdijevanja, to rade na transparentan i nediskriminatoran način koji ne krši pravila internog tržišta.

(4) Mjere iz stava 1 ovog člana su privremene i mogu se koristiti u slučaju nedostatka energije koji ima trenutačni uzrok.

2. Mjere u slučaju poremećaja na tržištu i opšte nestašice električne energije i nadležnost za sprovođenje mjera



69

Član 164

(1) Pravilima koja regulišu funkcionisanje prenosnog i distributivnih sistema električne energije treba regulisati i sigurnost funkcionisanja u normalnim i u izuzetnim situacijama poremećaja na tržištu ili opšte nestašice električne energije.

(2) Planovi razvoja, investicioni planovi koji se donose u skladu sa ovim zakonom i potsticajne mjere za investicije treba da uzimaju u obzir i doprinose spriječavanju nastanka opšte nestašice električne energije.

3. Mjere u slučaju poremećaja na tržištu i opšte nestašice gasa i nadležnost za sprovođenje mjera

Član 165

(1) Snabdjevač gasa koji je u prošloj godini snabdijevao 20% ili više ukupno prodate količine gasa u Crnoj Gori, mora u slučaju smetnji kod izvora ili na transportnom putu osigurati bar 30% količina od ugovorenih za normalno snabdijevanje u tekućoj godini, osiguravajući ih iz drugih izvora ili skladišta ili po drugom transportnom putu.

(2) Svaki snabdjevač mora do 31. januara tekuće godine donijeti izvještaj o obezbjeđivanju sigurnosti snabdijevanja u prošloj godini, Ministarstvu i Agenciji, u kojem navodi naročito:

1) mjere za obezbjeđivanje sigurnosti snabdijevanja, kriterijume i način upotrebe tih mjera;

2) obim upotrebljenih skladišnih kapaciteta i dugoročnih ugovora, stupanje na snagu istih i razdoblje za koje važe;

3) indikativne ciljeve bezbjeđivanja sigurnosti snabdijevanja za narednih 5 godina, i predviđene mjere uključujući skladištenje.

(3) Vlada propisuje moguće mjere bezbjeđivanja sigurnosti snabdijevanja i detaljni sadržaj izvještaja iz prethodnog stava.

Član 166

(1) Za snabdijevanje u slučajevima poremećaja ili nestašice, prioritet u snabdijevanju imaju posebni kupci, a to su:

1) domaćinstva;

2) kupci koji obavljaju djelatnost zdravstva uključujući rehabilitaciju, odgoja i staranja, obrazovanja i socialnog staranja;

3) kupci koji upotrebljavaju gas za grijanje potrošača iz prethodnih tačaka 1 i 2 ovog stava ili proizvode toplotu za daljinsko grijanje kupaca iz alineja 1 i 2 ovog stava, u obimu koji je potreban za ove kupce;

4) operatore sistema gasa za potrebe funkcionisanja sistema.

(2) Posebni kupci iz prethodng stava osim domaćinstva su dužni obavijestiti svoje snabdjevače o vrsti potrošnje i potrebnim količinama na svojim primo-predajnim mjestima za određena razdoblja, u skladu sa zahtjevom snabdjevača, u roku dva mjeseca od prijema zahtjeva.

(3) Moguće sporove koji proizilaze iz razvrstavanja ili ne razvrstavanja kupaca u status posebnog kupca, po stavu 1 ovog člana, rješava Agencija.

Član 167

(1) Snabdjevač koji snabdijeva gasom posebne kupce iz prethodnog člana dužan je snabdijevati gasom i u sljedećim uslovima (standardi sigurnosti):

1) djelimičnog ograničenja snabdijevanja za 20% količina u odnosu na količine iz prethodne godine, na nivou države, u razdoblju koje propisuje Vlada a nije duže od 30 dana;

2) izuzetno niske prosječne temperature u razdoblju od 5 dana, koja statistički nastupaju svakih 20 godina u periodu između prvog decembra i zadnjeg dana februara.

(2) Obaveza snabdjevača je da osigura dovoljne količine gasa za sljedeće slučajeve:

1) u slučaju iz stava 1 tačka 1 ovog člana, dovoljne količine su one koje omogućavaju nesmanjenu potrošnju kao prije ograničenja, a uzimajući u obzir temperature u odnosnom razdoblju;

2) u slučaju iz stava 1 tačka 2 ovog člana, dovoljne količine su one koje omogućavaju primjerno grijanje prostorija kod izuzetno niskih vanjskih temperatura.



70

(3) Snabdjevač koji snabdijeva posebne kupce iz člana 166 ovog zakona dužan je u izvještaju iz člana 165 stav 2 ovog zakona, navesti i

1) količine gasa utrošenog za snabdijevanje posebnih kupaca u prethodnoj godini;

2) mjere i način obezbjeđivanja sigurnosti snabdijevanja u slučajevima iz stava 1 ovog člana, način obezbeđenja dodatne količine i obaveze snabdijevanja kupaca iz stava 2 ovog člana.

(4) Vlada propisuje razdoblje u kome važe obaveze iz stava 1 ovog člana i detaljnije obaveze iz tog člana, način određivanja potrebnih količina za obezbjeđivanje sigurnosti snabdijevanja, kao i način dokazivanja da snabdjevači sprovode mjere iz ovog člana.

Član 168

(1) U slučaju izuzetnih uslova iz člana 167 stav 1 ovog zakona ili drugih okolnosti zbog kojih je snabdijevanje Crnoj Gori ozbiljno poremećeno duže razdoblje, operatori prenosnog i distributivnih sistema su dužni preduzeti mjere u granicama sigurnog funkcionisanja sistema, za najviše moguće obezbjeđenje snabdijevanja posebnih kupaca gasom.

(2) Za ispunjenje zahtjeva iz stava 1 ovog člana operatori sistema su dužni objaviti plan hitnih mjera za obezbeđenje snabdijevanja posebnih kupaca, koji sadrži okolnosti, u kojima se mjere primjenjuju, razdoblje primjene i nediskriminatorni način primjene.

(3) Plan mjera iz stava 2 ovog člana mora što manje uticati na snabdijevanje drugih kupaca.

(4) Ako zbog obima ili trajanja izuzetnih uslova iz stava 1 člana 167 ovog zakona, planirane mjere nisu dovoljne za obezbjeđenje snabdijevanja posebnih kupaca, operatori prenosnog i distributivnih sistema su dužni bez obzira na ugovorne obaveze ograničiti ili obustaviti isporuku gasa na primopredajnim mestima kupaca.

(5) Svi kupci osim domaćinstva dužni su operatorima sistema na koje su priključeni njihovi uređaji davati podatke o njihovim uređajima, koje nadzire inspekcijski organ. Operatori sistema su dužni objaviti zahtjev za dostavljanje podataka i obrasce.

(6) Vlada propisom određuje vrste (grupe) kupaca i njihovih uređaja i prioritet (vrsni red) ograničenja i prekida snabdijevanja, uzimajući u obzir način upotrebe gasa kod pojedine vrste kupaca, potrebnost gasa za život i zdravlje ljudi i vrstu i obim štete prouzrokovane ograničenjem ili prekidom snabdijevanja.

Član 169

(1) Operator prenosnog i distributivnog sistema dužan je o svakoj primjeni mjera iz člana 168 ovog zakona redovno i bez odlaganja obavještavati Ministarstvo, koje obavještava i Agenciju.

(2) Bez obzira na pravila koja regulišu neispunjavanje ugovora, u slučajevima ograničenja ili prekida snabdijevanja u slučajevima iz prethodnog člana, svaki operator prenosnog ili distributivnog sistema, snabdjevač i kupac snose svoje troškove tih mjera.

(3) Ministarstvo obavještava Evropsku komisiju o primjeni mjera po članu 168 ovog zakona i može izvjestiti predsedavajućeg koordinacijske grupe za gas osnovane po članu 7 Direktive 2004/67/ES o uslovima ugroženog snabdijevanja, koje primjenom nacionalnih mjera nije moguće primjerno savladati.

XIX. REZERVE GORIVA

1. Operativne rezerve

Član 170

(1) Energetski subjekti koji proizvode električnu energiju ili toplotu za daljinsko grijanje ili proizvode ili uvoze naftu i naftne derivate (osim tranzita) moraju, pored obveznih strateških rezervi, formirati i obnavljati operativne rezerve.

(2) Operativne rezerve nafte i naftnih derivata iz stava 1 ovog člana obezbjeđuju energetski subjekti koju proizvode ili uvoze naftu i naftne derivate u obimu koji obezbjeđuje nesmetano snabdijevanje tržišta tim proizvodima u uslovima neporemećenog djelovanja tržišta.



71

(3) Osim za rezerve iz stava 2 ovog člana, Ministarstvo donosi propis kojim određuje potrebne operativne rezerve energije, ako nisu određene posebnim zakonom, određuje način osiguranja prostora za njihov smještaj, način i uslove njihovog korištenja i obnavljanja, te prava i obveze energetskih subjekata pri poslovanju operativnim rezervama.

(4) Operativne rezerve nafte i naftnih derivata moraju biti odvojene od strateških rezervi.

2. Strateške rezerve

Član 171

(1) Za potrebe sigurnosti snabdijevanja energetski subjekti koji snabdijevaju kupce naftom i naftnim derivatima i kupci naftnih derivata koje ne snabdijevaju energetski subjekti po ovom zakonu, dužni su osigurati obavezne rezerve nafte i naftnih derivata u obimu jednakom 90 dana prosječne potrošnje u prošloj godini.

(2) Obaveza iz stava 1 ovog člana važi za pravna lica koja su u prošloj godini prodala kupcima najmanje 25 tona sirove nafte ili naftnih derivata, i za nove učesnike na tržištu za koje se obaveza računa procjenom prodaje u prvoj godini, a najmanje 50 tona sirove nafte ili naftnih derivata.

(3) Upravljanje strateškim rezervama je javna usluga koju obavlja pravno lice koje osniva Vlada na osnovu ovog zakona, a vlasništvo goriva u rezervama ostaje licima iz stava 1 ovog člana.

(4) Pravna lica i preduzetnici iz stava 1 ovog člana su dužna platiti naknadu za formiranje, održavanje i upravljanje strateškim rezervama.

(5) Strateške rezerve formiraju se u roku od najviše 5 godina od datuma koji određuje Vlada.

(6) Za skladištenje rezervi nafte i naftnih derivata iz stava 1 ovog člana mogu se koristiti skladišni kapaciteti u Crnoj Gori ili u zemljama članicama Evropske Unije.

(7) Vlada utvrđuje:

1) rokove i uslove za početak i dinamiku formiranja strateških rezervi nafte i naftnih derivata a tome se prilagođava i metodologija koja uređuje formiranje najviše maloprodajne cijene derivata;

2) rokove i uslove uključujući i finansijske koji se odnose na upravljanje i održavanje strateških rezervi u skladu sa međunarodnim obavezama;

3) rokove i uslove skladištenja uključujući i zahtjeve i uslove koji se odnose na lokacije skladišnih kapaciteta,

4) rokove i uslove provjeravanja kvaliteta i obnavljanja rezervi;

5) naknadu i način naplaćivanja naknade za formiranje, skladištenje i upravljanje strateškim rezervama;

6) oblik nadzora ove djelatnosti.

(8) Bez obzira na carinske propise izvoznici i uvoznici nafte i naftnih derivata dužni su prijaviti svaki uvoz i izvoz naftnih derivata Ministarstvu.

(9) Način prijavljivanja uvoza i izvoza nafte i naftnih derivata, oblik podataka, rokove i druge zahtjeve utvrđuje Ministarstvo posebnim propisom.

XX. ODREĐIVANJE CIJENE UGLJA ZA POTREBE PROIZVODNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE

Član 172

(1) Ugalj potreban za proizvodnju električne energije u Crnoj Gori se obezbjeduje zaključivanjem ugovora za isporuku uglja. Ugovori za isporuku uglja zaključeni između proizvođača električne energije i proizvođača uglja uključuju:

1) cijenu, kvalitet i količinu uglja koji se isporučuje;

2) zahtjeve utvrđene energetskim bilansom;

3) neophodnost za skladištenjem zaliha uglja u količini dovoljnoj da obezbijedi nesmetan rad termoelektrana i toplana od najmanje petnaest dana;

4) procedure koje utvrđuje Agencija za obavještavanje tarifnih kupaca u slučaju planiranih ili neplaniranih zastoja u isporuci uglja ili smanjenja utvrđenih količina za isporuku dogovorenu ugovorom za isporuku uglja;



72

5) moguće druge kriterijume koje može odrediti Agencija.

XXI. ZAŠTITA ENERGETSKIH OBJEKATA I PRAVO NA IMOVINU

Član 173

(1) Imaoci licence za obavljanje energetskih djelatnosti imaju pravo da koriste nepokretnosti za izgradnju, korišćenje i održavanje gasnih sistema, prenosnog ili distributivnog sistema električne energije, skladišta nafte i naftnih derivata.

(2) Energetski subjekt koji koristi i održava energetske objekte ima pravo prelaska preko nepokretnosti drugog vlasnika radi izvođenja radova na izgradnji, održavanju, kontroli ispravnosti objekta, uređaja, postrojenja ili opreme i izvođenja drugih neophodnih radova i upotrebe nepokretnosti na kojoj se izvode navedeni radovi samo dok ti radovi traju.

(3) Vlasnik nepokretnosti je dužan da omogući energetskim subjektima pristup objektima iz stava 2 ovog člana i da trpi izvršenje radova iz istog stava.

(4) Energetski subjekt iz stava 2 ovog člana je dužan da plati nadoknadu za korišćenje nepokretnosti iz stava 2 ovog člana i da nadoknadi štetu koju nanese vlasniku nepokretnosti u toku izvođenja radova, čiju visinu utvrđuju sporazumno.

(5) U slučaju da vlasnik nepokretnosti i energetski subjekt ne postignu sporazum u skladu sa stavom 4 ovog člana, odluku o tome donosi nadležni sud.

Član 174

(1) Nadležni državni organ može naložiti izmeštanje energetskog objekta samo u slučaju izgradnje objekata saobraćajne, energetske i komunalne infrastrukture, objekata za potrebe odbrane zemlje, vodoprivrednih objekata i objekata za zaštitu od elementarnih nepogoda i drugih objekata koji se u skladu sa Zakonom o eksproprijaciji smatraju objektima od opšteg interesa, a koji se, zbog prirodnih ili drugih karakteristika, ne mogu graditi na drugoj lokaciji, kao i u slučaju izgradnje objekata i izvođenja radova na eksploataciji rudnog bogatstva.

(2) U slučaju iz stava 1 ovog člana troškove izmeštanja energetskog objekta, podrazumijevajući i troškove gradnje, odnosno postavljanja tog energetskog objekta na drugoj lokaciji, snosi investitor objekta zbog čije izgradnje se izmešta energetski objekat.

Član 175

(1) Zabranjena je izgradnja objekata koji nijesu u funkciji obavljanja energetskih djelatnosti, kao i izvođenje drugih radova ispod, iznad ili pored energetskih objekata, suprotno zakonu, kao i tehničkim i drugim propisima.

(2) Zabranjeno je zasađivanje drveća i drugog rastinja na zemljištu iznad, ispod ili na nepropisnoj udaljenosti od energetskog objekta.

(3) Operator sistema nadležan za energetski objekat je dužan da redovno uklanja drveće i drugo rastinje koje ugrožava rad energetskog objekta.

(4) Vlasnici i nosioci drugih prava nad nepokretnostima koje se nalaze ispod, iznad ili pored energetskog objekta ne mogu preduzimati radove ili druge radnje kojima se onemogućava ili ugrožava rad i funkcionisanje energetskog objekta bez prethodnog odobrenja energetskog subjekta koji je vlasnik, odnosno korisnik energetskog objekta.

(5) Odobrenje za izvođenje radova izdaje energetski subjekt iz stava 4 ovog člana na zahtjev vlasnika ili nosioca drugih prava nad nepokretnostima koje se nalaze ispod, iznad ili pored energetskog objekta, u roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva.

(6) Za radove preduzete u suprotnosti sa stavom 5 ovog člana, nadležna inspekcija, u skladu sa zakonom, zahtijevaće obustavu gradnje ili rušenje građevinskih objekata.

(7) Protiv rješenja iz stava 6 ovog člana može se podneti žalba Ministru u roku od 15 dana od dana uručenja rešenja podnosiocu zahteva.



73

XXII. NEOVLAŠĆENO KORIŠĆENJE ENERGIJE

Član 176

(1) Zabranjeno je samovoljno priključivanje objekata, uređaja ili instalacija na prenosni ili distributivni sistem električne energije ili gasa, ili instalaciju drugog kupca, kao i na sistem za distribuciju toplote za daljinsko grijanje.

(2) Zabranjeno je korišćenje energije bez ili mimo mjernih uređaja ili suprotno propisima ili uslovima utvrđenim ugovorom koji reguliše snabdijevanje, u pogledu pouzdanog i tačnog mjerenja preuzete električne energije, gasa i toplote za daljinsko grijanje.

(3) Pravno ili fizičko lice koje neovlašćeno koristi električnu energiju ili gas dužno je operatoru prenosnog ili distributivnog sistema na kojeg su priključene njegovi uređaji platiti štetu po cijeni, važećoj kod javnog snabdjevača za istu kategoriju kupaca na dan naplate.

(4) Ako metodologijom iz stava 6 ovog člana nije drugačije utvrđeno, visina štete određuje se u iznosu potrošnje tog kupca u jednoj godini ili ako je to povoljnije za snabdijevača, u iznosu prosječne potrošnje u jednoj godini za istu kategoriju kupaca.

(5) Kada operator prenosnog ili distributivnog sistema električne energije ili gasa utvrdi da pravno ili fizičko lice neovlašćeno koristi energiju u smislu st. 1 i 2 ovog člana dužan je da:

1) bez odlaganja isključi takav objekat sa prenosnog ili distributivnog sistema;

2) obračuna i naplati neovlašćenu preuzetu električnu energiju ili gas, u skladu sa st. 4 i 6 ovog člana.

(6) Utvrđivanje visine štete zbog neovlašćenog korišćenja energije vrši se na osnovu metodologije iz člana 37 stav 1 tačka 5 alineja 3 ovog zakona.

Član 177

(1) Operator distributivnog sistema će u roku jedne godine od stupanja na snagu ovog zakona, predložiti Vladi na odobrenje i objaviti program mjera za otkrivanje, utvrđivanje, dokazivanje i spriječavanje neovlašćenog korišćenja električne energije.

(2) Program mjera iz stava 1 ovog člana mora sadržati, a nije ograničen na, sljedeće:

1) načine i metode kojima se otkriva, utvrđuje i dokazuje neovlašćeno korišćenje električne energije;

2) plan dodatnih mjerenja, stalnih i privremenih;

3) dokumentiranje i način obrađivanja prikupljenih podataka;

4) povjerljivost i čuvanje povjerljivosti podataka;

5) unutrašnje mjere u energetskim subjektima za spriječavanje nepravilnosti vezanih za neovlašćeno korištenje električne energije;

6) moguće edukativne mjere i kampanje u javnosti;

7) druge mjere i radnje potrebne za efikasno spriječavanje neovlašćenog korišćenja električne energije;

8) ocjenu potrebnih finansijskih sredstava i ocjenu efekata predloženih mjera.

(3) Vlada odobrava program iz prethodnog stava i određuje početak primjene i dinamiku preduzimanja mjera i ako je potrebno, moguće dodatne uslove i zahtjeve za sprovođenje predloženih mjera. Vlada vrši nadzor sprovođenja programa mjera.

(4) Program mjera se izvršava sredstvima za obavljanje djelatnosti operatora distribucije električne energije.

(5) Operator distributivnog sistema je dužan redovno izvještavati Ministarstvo i Agenciju o rezultatima preduzetih mjera.

(6) Ako na osnovu izvještaja iz stava 5 ovog člana i mogućih drugih dokumenata i činjenica, utvrdi da neovlašćeno korišćenje električne energije prouzrokuje značajne gubitke u sistemu i ima značajne finansijske posledice, Vlada može propisati ili preduzeti dodatne mjere, uključujući kaznene mjere, dodatno pribavljanje dokaza i može odrediti objavljivanje podataka o dokazanom neovlašćenom korištenju električne energije.

XXIII. INSPEKCIJSKI NADZOR



74

Član 178

(1) Nadzor nad primjenom zakona i drugih propisa pri projektovanju, proizvodnji, izgradnji i tehničkoj ispravnosti, tehničkoj sigurnosti, standardima, tehničkim normativima i normama kvaliteta proizvoda i usluga, upotrebi i pogonskoj spremnosti objekata, postrojenja i uređaja, kao i drugih propisa iz oblasti energetike, vrši Ministarstvo.

(2) Poslove inspekcijskog nadzora u okviru nadležnosti Ministrstva,vrše energetski inspektori, i to: elektroenergetski i termoenergetski inspektori.

Član 179

(1) Poslove elektroenergetskog inspektora može da obavlja diplomirani inženjer elektrotehnike koji ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci, položen stručni ispit iz odgovarajuće oblasti i koji ispunjava i druge uslove propisane zakonom.

(2) Poslove termoenergetskog inspektora može da obavlja diplomirani inženjer mašinstva termoenergetskog smjera koji ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci, položen stručni ispit iz odgovarajuće oblasti i koji ispunjava i druge uslove propisane zakonom.

(3) Inspektor je samostalan u svom radu u granicama ovlašćenja utvrđenih zakonom i drugim propisima i za svoj rad je lično odgovoran.

(4) Ministarstvo bliže propisuje obrazac i sadržinu legitimacije inspektora.

1. Prava i dužnosti elektroenergetskog inspektora

Član 180

(1) Elektroenergetski inspektor vrši inspekcijski nadzor nad projektovanjem, proizvodnjom, izgradnjom, eksploatacijom i održavanjem objekata za proizvodnju, prenos, distribuciju električne energije i drugih elektroenergetskih postrojenja i instalacija, u skladu sa ovlašćenjima utvrđenim ovim zakonom.

(2) Elektroenergetski inspektor ima pravo i dužnost da nadzire primjenu zakona, normativa, standarda i tehničkih propisa:

1) u postupku pribavljanja energetske dozvole i odobrenja za izgradnju i rekonstrukciji elektroenergetskih objekata, odnosno izvođenje radova na montaži i ugradnji instalacija, uređaja i opreme;

2) u toku izrade tehničke dokumentacije za izgradnju i rekonstrukciju elektroenergetskih objekta;

3) pri proizvodnji elektroenergetskih uređaja i opreme i izgradnji, odnosno proizvodnji elektroenergetskih objekata, odnosno izvođenju radova na montaži i ugradnji instalacija, uređaja i opreme;

4) pri obavljanju djelatnosti proizvodnje, prenosa i distribucije električne energije i snbdijevanja u okviru nadležnosti inspekcije;

5) pri održavanju i eksploataciji elektroenergetskih objekata, uređaja, postrojenja i instalacija;

6) po osnovu stručne i radne osposobljenosti lica koja rukovode i rukuju elektroenergetskim objektima i opremom kao i lica koja rade na održavanju i izgradnji elektroenergetskih objekata, uređaja, postrojenja i instalacija;

7) po osnovu kvaliteta isporučene električne energije, pouzdanosti i sigurnosti pogona elektroenergetskih objekata i isporuke električne energije.

(3) Elektroenergetski inspektor vrši i druge poslove utvrđene zakonom ili propisom donijetim na osnovu zakona.

2. Prava i dužnosti termoenergetskog inspektora

Član 181

(1) Termoenergetski inspektor vrši inspekcijski nadzor nad:

1) objektima za skladištenje i transport nafte i derivata nafte, prenos i distribuciju prirodnog gasa i TNG, proizvodnju i distribuciju toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, proizvodnju i preradu nafte i gasa u skladu sa ovlašćenjima utvrđenim ovim zakonom;



75

2) transportom nafte i derivata nafte, skladištenjem, prenosom i distribucijom prirodnog gasa i TNG, proizvodnjom i distribucijom toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, proizvodnjom i preradom nafte i gasa u skladu sa ovlašćenjima utvrđenim ovim zakonom;

3) projektovanjem, proizvodnjom, izgradnjom eksploatacijom i održavanjem: kotlovskih postrojenja (parnih, vrelovodnih, termouljnih i toplovodnih), stabilnih i mobilnih posuda pod pritiskom, rashladnih i drugih termenergetskih postrojenja i opreme;

4) stručnom osposobljenošću osoba koje obavljaju poslove projektovanja, proizvodnje, nadzora, rukovođenja, rukovanja i održavanja termoenergetskih postrojanja, uređaja i opreme pod pritiskom;

5) racionalnim i ekonomičnim korišćenjem toplote.

(2) Termoenergetski inspektor ima pravo i dužnost da provjerava:

1) da li je pribavljeno odobrenje nadležnog organa za postavljanje i izgradnju termoenergetskih instalacija, uređaja i opreme pod pritiskom;

2) da li je tehnička dokumentacija za izgradnju i postavljanje termoenergetskih instalacija, uređaja i opreme pod pritiskom izrađena u skladu sa zakonom, tehničkim propisima i standardima;

3) da li se izrada, ugradnja i ispitivanje opreme pod pritiskom vrši u skladu sa zakonom, tehničkim propisima i standardima;

4) da li energetski subjekti koji obavljaju djelatnosti proizvodnje, distribucije i isporuke toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, prenosa, distribucije i isporuke prirodnog gasa i TNG ispunjavaju uslove propisane zakonom za obavljanje tih djelatnosti;

5) da li se oprema pod pritiskom redovno održava i da li se vrši njena redovna kontrola i ispitivanje u toku eksploatacije u skladu sa tehničkim propisima i standardima;

6) urednost isporuke i kvalitet energenata i energije koji se isporučuje kupcima.

(3) Termoenergetski inspektor vrši i druge poslove utvrđene zakonom ili propisom donijetim na osnovu ovog zakona.

3. Ovlašćenja inspektora

Član 182

(1) U vršenju inspekcijskog nadzora elektroenergetski inspektor i termoenergetski inspektor su ovlašćeni da:

1) nalože da se utvrđene nepravilnosti i nedostaci otklone u roku koji odrede;

2) obustave izgradnju energetskog objekta, odnosno postavljanje uređaja, postrojenja i instalacija ili opreme pod pritiskom ako:

− u određenom roku nijesu otklonjene utvrđene nepravilnosti i nedostaci;

− se izgradnja energetskog objekta, uređaja, postrojenja i instalacija vrši bez odobrenja nadležnog organa ili suprotno tehničkoj dokumentaciji na osnovu koje je izdato odobrenje;

3) zabrane obavljanje energetske djelatnosti ili gradnju energetskog objekta, ako nije pribavljena dozvola za obavljanje djelatnosti ili akt na temelju kojeg se može graditi objekat;

4) narede obustavu daljnje gradnje ili korišćenja energetskog objekta, odnosno obustavu snabdijevanja energijom ili korišćenje energije ako se ti objekti ne grade, ne koriste ili ne održavaju po odobrenoj ili potvrđenoj dokumentaciji prema posebnim tehničkim ili drugim propisima, i ako zbog toga postoji neposredna opasnost za stabilnost i sigurnost energetskih objekata, zdravlje ili život ljudi ili sigurnost saobraćaja ili susjednih građevina;

5) zabrane upotrebu energetskog objekta, odnosno korišćenje uređaja, postrojenja, instalacija i opreme pod pritiskom ako:

− rad energetskog objekta, uređaja, postrojenja ili instalacije dovodi u opasnost život ili zdravlje ljudi i imovinu;

− ni po isteku roka utvrđenog rešenjem o obustavi upotrebe, odnosno korišćenja objekta nisu otklonjene utvrđene nepravilnosti i nedostaci;

− se energetskom subjektu oduzme licenca za obavljanje djelatnosti u energetskom objektu zbog neispunjavanja propisanih uslova, osim u slučaju iz člana 56 ovog zakona.



76

(2) Energetski subjekt, preduzeće ili preduzetnik kome je rešenjem inspektora naloženo otklanjanje nedostataka i nepravilnosti dužan je da pismeno obavijesti inspektora o otklanjanju nedostataka i nepravilnosti u roku koji je određen rješenjem.

Član 183

(1) Inspektor ne može da izrađuje ili da učestvuje u izradi tehničke dokumentacije i vršenju tehničke kontrole tehničke dokumentacije za objekte nad kojima vrši inspekcijski nadzor i da vrši stručni nadzor nad izgradnjom, odnosno izvođenjem radova na objektima nad kojima vrši inspekcijski nadzor.

(2) Energetski subjekt, privredno društvo i drugi vlasnik energetskog objekta, uređaja ili postrojenja je dužan da omogući inspektoru nesmetano izvršavanje inspekcijskog nadzora, da mu dozvoli ulazak u objekte, da mu stavi na raspolaganje sve zahtijevane podatke, dokumenta i izvještaje potrebne za vršenje inspekcijskog nadzora.

(3) Inspekcijski nadzor se obavlja u skladu sa zakonom koji uređuje inspekcijski nadzor.

(4) Zapisnik o inspekcijskoj kontroli objekata iz nadležnosti Agencije dostavlja se na njen zahtjev.

XXIV. POSEBNE ODREDBE

1. Izuzeci od primjene postupka javne nabavke

Član 184

(1) Nabavka električne energije ili gasa za balansiranje sistema, sistemske usluge, pokriće gubitaka u sistemu, za oblike snabdijevanja koji su ovim zakonom određeni kao javna usluga, kao i nabavka električne energije na organizovanom tržištu i nabavka nafte i naftnih derivata na berzanskom tržištu, izuzeti su od primjene postupka propisanog Zakonom o javnim nabavkama.

(2) Operatori prenosnih sistema električne energije i gasa, operatori distributivnih sistema električne energije i gasa, operatori skladišta, operatori postrojenja za TPG, operatori kombinovanog sistema i distributeri toplote, prilikom nabavke robe i usluga, izuzeti su od primjene postupka propisanog Zakonom o javnim nabavkama u slučaju havarija i remontnih radova na uređajima i postrojenjima, koje energetski subjekat nije mogao predvidjeti, usled čega postoji potreba za hitnom nabavkom rezervnih djelova ili usluga.

(3) Odredbe stava 2 ovog člana primjenjuju se na proizvođače električne energije, gasa i toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu, ukoliko je ugrožena sigurnost i redovnost snabdijevanja.

(4) U slučajevima u kojima bi bila ugrožena životna sredina, zdravlje ljudi ili imovina, stav 2 ovog člana primjenjuje se i na energetske subjekte koji obavljaju djelatnost skladištenja nafte i naftnih derivata.

(5) Slučajevi iz stava 2 ovog člana se evidentiraju i energetski subjekat o njima jedanput godišnje izvještava Direkciju za javne nabavke, a nadzor nad primjenom vrši Ministarstvo finansija.

XXV. KAZNENE ODREDBE

1. Prekršaji

Član 185

(1) Novčanom kaznom od pedesetostrukog do tristostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori kazniće se za prekršaj energetski subjekat i subjekat za gas, ako:

1) započne sa obavljanjem energetske djelatnosti suprotno članu 62 ovog zakona;

2) postrojenja, objekti i instalacije za proizvodnju, prenos i distribuciju energije ne ispunjavaju propisane tehničke uslove, koji su uslov za dobijanje licence odnosno energetske dozvole u skladu sa čl. 52 i 57 ovog zakona;

3) obavlja energetsku djelatnost suprotno uslovima iz licence (čl. 67, 78, 82, 90, 104, 106, 111, 116, 117, 118);

4) ako obavlja energetsku djelatnost suprotno tržišnim pravilima (član 91);



77

5) ne isporuči energiju u skladu sa zaključenim ugovorom (član 157);

6) ne postupi po nalogu operatora tržišta električne energije (član 90), ili operatora prenosa električne energije (čl. 79, 80);

7) ne postupi po nalogu operatora prenosnog sistema gasa (član 106), ili operatora distributivnog sistema gasa (član 110);

8) obustavi kupcu isporuku električne energije suprotno odredbama člana 149;

9) ne priključi na sistem kupca kome je izdata saglasnost za priključenje (član 145);

10) ne pripremi odgovarajući dio energetskog bilansa ili ga ne pripremi u propisanom roku ili ako svoj bilans ne usaglasi sa energetskim bilansom Crne Gore (član 19);

11) ako ne omogući pristup ovlašćenim licima Agencije ili ne postupi po njihovim nalozima (čl. 38, 39).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana, novčanom kaznom od trostrukog do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori, kazniće se i odgovorno lice u energetskom subjektu.

(3) Za prekršaj iz stava 1 tačka 1 ovog člana kazniće se fizičko lice će se kazniti novčanom kaznom od desetostrukog do pedesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori.

Član 186

(1) Novčanom kaznom od desetostrukog do stopedesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori kazniće se za prekršaj privredno društvo ili drugo pravno lice, ako bez saglasnosti energetskog subjekta:

1) priključi objekat na distributivni sistem (član 143, 144);

2) oduzima, neekonomično troši, preusmjerava ili koristi električnu energiju iz proizvodnog, prenosnog ili distributivnog sistema (član 157);

3) onemogućava tačno registrovanje utrošene električne energije u skladu sa Ugovorom o snabdijevanju (član 149)

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana, novčanom kaznom od trostrukog do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori, kazniće se i odgovorno lice u privrednom društvu, odnosno drugom pravnom licu.

(3) Za prekršaj iz stava 1 tač. 1 i 3 ovog člana kazniće se fizičko lice novčanom kaznom od trostrukog do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori.

Član 187

(1) Novčanom kaznom od desetostrukog do stostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori kazniće se za prekršaj privredno društvo ili drugo pravno lice, ako:

1) onemogući tehnički nadzor operatorima prenosa i distribucije (član 173)

2) bez saglasnosti energetskog subjekta izvodi radove ispod, iznad ili pored energetskih objekata i postrojenja koji ometaju proizvodnju, prenos, distribuciju ili isporuku energije ili ugrožavaju sigurnost ljudi i imovine (član 175);

3) u slučajevima izgradnje, korišćenja i održavanja energetskih objekata, ometa energetskom subjektu pravo prelaza preko zemljišta (član 173)

4) bez prethodne saglasnosti energetskog subjekta gradi objekte ili izvodi građevinske radove u blizini energetskih objekata (član 175);

5) mehaničkim oštećenjem mjernog uređaja ili na bilo koji drugi način onemogući ili oteža mjerenje utroška energije u skladu sa Ugovorom o snabdijevanju (član 149).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana, novčanom kaznom od trostrukog do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori, kazniće se i odgovorno lice u privrednom društvu, odnosno drugom pravnom licu.

(3) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i fizičko lice novčanom kaznom od trostrukog do desetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori.

XXVI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 188



78

(1) Propisi na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona donijeće se u roku od šest mjeseci, od dana njegovog stupanja na snagu.

(2) Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana, primjenjivaće se propisi koji su važili do stupanja na snagu ovog zakona.

Član 189

(1) Cijene uglja za proizvodnju električne energije se utvrđuju u skladu sa pravilima koje odreduje Agencija za period koji nije duži od jedne godine nakon stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Cijena uglja iz stava 1 ovog člana se određuje samo za količinu potrebnu za proizvodnju električne energije koju trebaju snabdjevači električnom energijom koji obavljaju javnu uslugu po ovom zakonu.

Član 190

(1) Nacionalni okvirni cilj učešća energije iz obnovljivih izvora u ukupnoj potrošnji električne energije utvrdiće se najkasnije u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 191

(1) Mjere za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora donijeće se u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 192

(1) Metodologije za utvrđivanje tarifa i cijena iz čl. 47 i 48 ovog zakona utvrdiće se do kraja 2011. godine i počeće sa primjenom ne kasnije od 1. januara 2012. godine.

(2) Agencija će utvrditi privremene metodologije za odredivanje cijena i tarifa za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije , u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, a metodologiju za određivanje tarifa za snabdijevanje električnom energijom tarifnih kupaca ili kupaca koje snabdijeva javni snabdjevač električne energije u roku od tri mjeseca od dana njegovog stupanja na snagu.

(3) Prilikom utvrdivanja metodologija iz stava 2 ovog člana Agencija nije dužna da primjeni odredbe člana 49 st. 4 i 7 ovog zakona, kao ni podsticajne mjere za kvalitet snabdijevanja .

(4) Minimalni standardi kvaliteta snabdijevanja električnom energijom iz člana 37 stav 1 tačka 15 alineje 1 i 3 ovog zakona, će se utvrditi u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, a iz člana 37 stav 1 tačka 15 alineja 2 ovog zakona, u roku od dvije godine od dana njegovog stupanja na snagu. Do utvrđivanja tih standarda operatori prenosnog i distributivnih sistema dužni su uspostaviti sisteme za prikupljanje podataka o kvalitetu snabdijevanja na istovjetan način sa onima važečim u zemljama EU, kao i dostavljanje tih podataka Agenciji.

(5) Metodologije za utvrđivanje tarifa i cijena iz čl. 47 i 48 ovog zakona koje se odnose na gas utvrdiće se najkasnije u roku šest mjeseci od određivanja operatora prenosnog i distributivnog sistema gasa.

(6) Pravila za poravnanje razlike između opravdanih i stvarnih prihoda i troškova između pojedinih operatora iz člana 82 stav 6 ovog zakona Agencija će donijeti u roku od šest mjeseci od dana određivanja područja na kojem će novi operator distributivnog sistema pruzati usluge.

Član 193

(1) Pravila za izdavanje licenci iz člana 51 ovog zakona donijeće se u roku od šest mjeseci od dana njegovog stupanja na snagu.

(2) Energetskim subjektima koji na dan stupanja na snagu ovog zakona imaju energetske objekte, uređaje i instalacije za koje nije izdata upotrebna dovola izdaće se licenca, pod uslovom da u roku od tri godine od dana izdavanja licence pribave upotrebnu dozvolu za energetske objekte, uređaje i instalacije.

(3) Ako energetski subjekat ne pribavi upotrebnu dozvolu u roku iz stava 2 ovog člana, Agencija će donijeti rješenje o zabrani obavljanja energetske djelatnosti i o oduzimanju licence.

Član 194



79

(1) Operatori prenosnog i distributivnog sistema i operator tržišta donijeće opšta akta za pruzanje svojih usluga najkasnije u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, metodologiju iz člana 142 stav 2 ovog zakona operator prenosnog odnosno distributivnog sistema električne energije dužan je da donese roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 195

(1) Jedinice lokalne samouprave dužne su uskladiti razvojna dokumenta sa ovim zakonom i donijeti lokalne energetske planove najkasnije u roku od šest mjeseci od dana njegovog stupanja na snagu.

Član 196

(1) Odredbe koje se odnose na izuzetke vezane za novu infrastrukturu za prenos električne energije ili gasa primjenjuju se i na započete infrastrukturne objekte koji do dana stupanja na snagu akta kojim se određuje izuzeće nijesu stavljeni u funkciji.

Član 197

(1) Operatori prenosnog sistema i korisnici prenosnog sistema osim snabdjevača, dužni su da zaključe ugovor o priključenju kojim će urediti međusobna prava i obaveze u vezi sa mjestom priključka, u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Ako subjekti iz stava 1 ovog člana ne zaključe ugovor o priključenju u propisanom roku, dužni su zatražiti arbitražu Agencije u skladu sa ovim zakonom.

(3) Operator distributivnog sistema električne energije dužni su pripremiti ugovore za priključenje i dostaviti ih krajnjim kupcima čiji objekti su na dan stupanja na snagu ovog zakona priključeni na distributivni sitem uz saglasnost za priključenje sa kojima nisu zaključeni ugovori o priključenju, ako oni to zahtjevaju, a u svakom slučaju svima do 2015 godine.

(4) Krajnji kupci obavezni su zaključiti ugovore iz stava 3 ovog člana do 2015 godine.

Član 198

(1) Energetski subjekti će uskladiti obavljanje energetske djelatnosti sa ovim zakonom u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Pravno razdvajanje energetskih subjekata u skladu sa članom 97 ovog zakona izvršiće se u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 199

(1) Operatori za oblast gasa i javni snabdjevač prirodnog gasa odrediće se u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona, a najkasnije tri mjeseca od dana izdavanja građevinske dozvole za gradnju prenosnog gasovoda u Crnoj Gori.

(2) Operatori za oblast gasa će pripremiti akta iz svoje nadležnosti i podnijeti ih na odobravanje Agenciji u roku od šest mjeseci od dana određivanja.

(3) Pravno razdvajanje operatora distributivnog sistema gasa i snabdjevača izvršiće se u roku od jedne godine od isteka kalendarske godine u kojoj broj kupaca koje snabdjevač gasa snabdijeva pređe 100.000.

(4) Vlada će donijeti akt iz člana 168 stav 6 u roku od šest mjeseci od dana određivanja operatora za oblast gasa i javnog snabdjevača prirodnog gasa.

(5) Agencija će utvditi metodologije iz člana 47 stav 4 koje se odnose na gas u roku od tri mjeseca od isteka roka iz stava 1 ovog člana.

Član 200

(1) Javni snabdjevač električne energije će se odrediti u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.



80

(2) Javni snabdjevač električne energije će predložiti Agenciji opšte uslove u skladu sa članom 149 stav 2 ovog zakona u roku od tri mjeseca od isteka roka iz stava 1 ovog člana.

(3) Javni snabdjevač prirodnog gasa će predložiti Agenciji opšte uslove u skladu sa članom 149 stav 2 ovog zakona u roku od tri mjeseca od dana određivanja.

Član 201

(1) Standardni ugovori o snabdijevanju električnom energijom i gasom iz člana 157 objaviće se u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 202

(1) Distributeri toplote postaviće se u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Distributeri toplote donijeće akta iz svoje nadležnosti u roku od šest mjeseci od isteka roka iz stava 1 ovog člana.

Član 203

(1) Vlada može odrediti privremenu podsticajnu mjeru za gasifikaciju određene teritorije gasom koji nije prirodni gas i ne postoji mogućnost priključenja tog lokalnog distributivnog sistema na prenosni sistem prirodnog gasa.

(2) U slučaju iz stava 1 ovog člana, Vlada daje operatorudistributivnog sistema i snabdjevaču gasa na teritoriji koju odredi, koji je izabranu skladu sa važećim propisima, privremeno isključivo pravo da gradi, upravlja, održava i razvija distributivni sistem i obavlja poslove i nadležnosti operatora distributivnog sistema i snabdjevača gasa na ovoj teritoriji.

(3) Isključivo pravo iz prethodnog stava ističe nakon roka perioda za koji je dato, ili krajem godine u kojoj je moguće fizički priključiti distributivni sistem gasa na prenosni sistem prirodnog gasa, a u svakom slučaju najkasnije dvadeset godina od početka snabdijevanja.

(4) Za pravno lice koje stekne privremeno isključivo pravo prema stavu 2 ovog člana primjenjuju se odredbe ovog zakona koje se odnose na operatora distributivnog sistema gasa i za snabdjevače, uključujući javnog snabdjevača i snabdjevača ranjivih kupaca, a uz sljedeće izuzetke:

1) član 111 stav 3 tačka 6 ne primjenjuje se za pristup sistemu;

6) član 111 stav 3 tač. 8 i 9 se ne primjenjuju;

7) član 112 stav 7 tač. 1 i 3 se ne primjenjuju;

8) član 116 stav 1 tačka 8 se ne primjenjuje;

9) odredbe koje zahtijevaju razdvajanje djelatnosti se ne primjenjuju;

10) ne primjenjuju se čl. 121 i 154.

(5) Kada istekne period za koji važi isključivo pravo iz stava 2 ovog člana, operator distributivnog sistema može nastaviti obavljanje poslova operatora distributivnog sistema, ako ispuni uslove date ovim zakonom, a istovremeno prestanu važiti izuzeci iz prethodnog stava ovog člana.

(6) Pravno lice koje je steklo isključivo pravo prema stavu 2 ovog člana mora predložiti akte iz svoje nadležnosti u roku od šest mjeseci od dana sticanja isključivog prava.

(7) Kada su ispunjeni uslovi za priključenje lokalnog distributivnog sistema na prenosni sistem prirodnog gasa, operator distributivnog sistema je dužan da obavi sve što je potrebno za prilagođenje tog distributivnog sistema na priključenje na prenosni sistem i na prelaz na upotrebu prirodnog gasa.

(8) Operator lokalnog distributivnog sistema iz stava 2 ovog člana je dužan da zatraži priključenje, priključi distributivni sistem na prenosni sistem i pređe na upotrebu prirodnog gasa u najkraćem mogućem roku, i to uključi u planske i projektne dokumente.

(9) Razvojni i investicioni planovi koje izradi i donese operator lokalnog distributivnog sistema iz stava 2 ovog člana treba da budu usaglašeni sa planovima nadležnog operatora prenosnog sistema gasa.

Član 204



81

(1) Do stupanja na snagu propisa Evropske unije ili akta kojim se uređuju pitanja prekograničnih razmjena gasa u regionu, Vlada će donijeti propis kojim će se urediti ova pitanja u skladu sa pravilima Evropske unije.

Član 205

(1) Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o energetici („Službeni list RCG“ broj 39/03).

Član 206

(1) Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom listu Crne Gore“.

Documents

ZAKON O ENERGETICI o energetici nacrt objavljen 23.10... · osim snabdijevanja gasom. (8) distribucija toplote je prenošenje toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu