ZARAZNE I PARAZITNE BOLESTI

svijetlo zelenahrbat uskladiti

Štampanje ovog vodiča podržao je razvojni projekat“Dijabetes mellitus u Republici Srpskoj”

ZARAZNE IPARAZITNE BOLESTI

• Herpes zoster• Najčešće osipne bolesti kod djece

ZARA

ZNE

I PAR

AZIT

NE

BOLE

STI

Zarazne i parazitne bolesti

NAJČEŠĆE OSIPNEBOLESTI KOD DJECE

3 NAJČEŠĆE OSIPNE BOLESTI KOD DJECE

Sadržaj

Klasifikacija ............................................................................................................................................ 5

Scarlatina (šarlah) .............................................................................................................................. 5

Varicella (vodene ospice) ................................................................................................................ 8

Morbilli (ospice, male boginje) ..................................................................................................... 10

Rubeola (crvenka) .............................................................................................................................. 12

Egzantema subitum (trodnevna groznica) ........................................................................... 14

Erythema infectiosum (peta bolest, zarazno crvenilo) ................................................. 16

Hand, foot and mouth syndrome (bolest ruku, stopala i usta) ................................... 18

Dermatitis atopica (atopijski dermatitis) ............................................................................... 19

Prilozi ........................................................................................................................................................ 21

Klasifikacija preporuka ................................................................................................................... 36

Literatura ................................................................................................................................................ 37

4 KLINIČKI VODIČ


Najčešće osipne bolesti kod djece

CILJ ovog vodiča je pružanje osnovnih informacija o osipima kod djece, kako bi se promjene na koži pouzdano mogle opisati, pravovremeno pre-poznati uzrok pojave, a time i ispravno pristupiti njihovom rješavanju. Namijenjen je svakodnevnom radu porodičnog ljekara sa djecom.

Klasifikacija

Klasifikacija osipa prema etiologiji: • Bakterijski:

• Scarlatina - Šarlah • Virusni:

• Varicella - Vodene ospice • Morbilli - Ospice • Rubeola - Crvenka• Egzanthema subitum – Roseola infantum – Trodnevna groznica • Eritema infekciozum – Peta bolest • Hand foot mouth syndrom – Bolest ruku, stopala i usta

• Alergijski (ostali): • Dermatitis atopica - Atopijski dermatitis

Scarlatina (šarlah)

A38 Scarlatina Šarlah

DefinicijaSindrom čiji je uzrok toksin iz streptokoka grupe A.

Etiologija i epidemiologija• Uzročnik je beta-hemolitički streptokok grupe A.• Izvor infekcije je bolesnik ili kliconoša.• Prenosi se kapljičnim putem.

Bolest se najčešće pojavljuje u jesen, zimu i proljeće. Najčešća je u dobi od 5-15 godina.

Stepen dokaza IA

6 KLINIČKI VODIČ

Klinička slika•Osnovnaobilježja: opšti simptomi, angina i osip.• Inkubacija traje 3 – 5 dana. • Bolest počinje naglo, povišenom temperaturom, bolnim grlom,

povraćanjem i malaksalošću.•Angina: ždrijelo i tonzile žarko crvene, u lakunama eksudat, na mekom

nepcu tačkast crven enantem, jezik obložen, 4 dana malinasto crvene boje (malinast jezik).

•Osip: izbija 1. i 2. dana, prvo na vratu, trupu potom i ekstremitetima. • Osip je sitnotačkast, crven, najgušći u predjelu pektoralnih mišića, u

aksilama, na donjem trbuhu i na ekstremitetima (izraženiji na fleksornim stranama).

• Na licu samo crvenilo obraza i perioralno bljedilo (Filatovljev trougao). • Koža kao suncem opaljena i hrapava, moguće sitne petehije (aksile, lak-

tovi), tzv. Pastijin znak.• Poslije 3 dana bolesti osip blijedi, a oko 7. dana dolazi do ljuštenja kože

(dlanovi, tabani). • DIJAGNOZA• Dijagnoza se postavlja na osnovu karakteristične kliničke slike.

Diferencijalna dijagnoza• Eksfolijativni dermatitis, • Erythema multiforme, • Mononucleosis, • Erythema infectiosum (peta bolest),• Rubeola, • Pharyngitis, • Morbili, • Pityriasis rosea, • Scabies, • Nespecifični virusni egzantem.

Pretrage Laboratorijske analize• Leukociti (LE), diferencijalna krvna slika (DKS),•Nalaz: u početku neutrofilna leukocitoza, a 8. dana porast eozinofila.Ostale pretrage• Bris grla: izolacija beta-hemolitičkog streptokoka je relativan nalaz,• Brzi antigen test, uz napomenu da negativan test ne isključuje prisustvo

bakterijske infekcije,• Antistreptolizinska antitijela.


LiječenjeCilj liječenja• Eradikacija infekcije, • Prevencija komplikacija, • Prevencija širenja/prenošenja infekcije.

Tretman bez medikamenata • Mirovanje, • Hidracija.

Medikamentni tretman1 Antipiretici npr. paracetamol 10-15 mg/kg p.o. / 4-6h

Antibiotici:benzatin-fenoksimetilpenicilin 25.000-100.000 ij/kg u tri doze, 10 dana per osprokain-benzilpenicilin

• predškolska djeca 400.000 ij 1-2 x dnevno im./10 dana• školska djeca 800.000 ij 1-2x dnevno im./10 dana

benzatin-benzilpenicilin jednokratno 600.000 -1.200.000 ij. i.m. eritromicin 40 mg/kg/dan u 3–4 doze/10 dana per osazitromicin 10 mg/kg/dan 1x dnevno /5 dana per os

NivopreporukeA

Praćenje pacijenta

Kontrolni pregled za 1 do 2 dana. Provjeriti postojanje zna-kova komplikacija.

Nivopreporuke A

Prognoza i profilaksa• Vrlo dobra prognoza - rano uvođenje antibiotika.• Ispravna terapija je najbolja profilaksa.

Indikacije za upućivanje specijalisti (infektologu ili u zavisnosti od vrste komplikacije)U slučaju pojave komplikacija, koje mogu biti:Rane:•Toksične: artritis, miokarditis, •Septičke: otitis media, sinusitis, artritis, endokarditis, meningitis.

1 Fabrički nazivi lijekova navedeni su u “Registru lijekova Republike Srpske sa osnovama farmakotera-pije“

8 KLINIČKI VODIČ

Kasne: • Akutni glomerulonefritis, • Reumatska groznica.

Dobro je znatiDjeci treba obezbijediti kućnu njegu bar prva 24 sata od početka uzimanja terapije. Nakon 48 sati od uvođenja antibiotika, dijete nije zarazno. Liječenje kliconoštva poslije terapije se ne preporučuje.

Preporuke za pacijentaDjeca treba da dobiju kompletnu terapiju u trajanju od 10 dana, bez obzira što se simptomi mogu povući ubrzo nakon započinjanja tretmana. Informisati roditelje da generalizovano ljuštenje (eksfolijacija) kože može trajati i duže od 2 nedjelje.Ukazati na upozoravajuće znake komplikacija npr. konstantna groznica, uporan bol u grlu i generalizovani otok.

Varicella (vodene ospice)

B01 Varicella Vodene ospice

DefinicijaVodene ospice su vrlo kontagiozna, blaža dječija infektivna bolest, uzro-kovana primarnom infekcijom varicella-zoster virusom iz porodice herpes virusa.

Etiologija i epidemiologija• Varicella-zoster virus.• Najveća incidenca je u dobi 2. do 8. godine života.• Često se javlja u manjim epidemijama.• Prenosi se kapljičnim putem ili kontaktom.• Ulazno mjesto je sluznica gornjih disajnih puteva.• Bolesnik je infekciozan 1 dan prije osipa i dok kruste ne postanu suhe (6 –

10 dana).

Klinička slikaOsnovnoobilježje bolesti je vezikulozni osip na koži i sluznici. Inkubacija traje 10 – 20 dana. Bolest počinje laganom temperaturom i malaksalošću.


• Osip se javlja prvo na trupu, potom na vratu, glavi, ekstremitetima.• Razvoj promjene od makule do kruste traje 2-3 dana.• Tipična varičelozna eflorescenca je vezikula.• Osip izbija na mahove (istovremeno sve faze)• Mogu biti zahvaćene i sluznice (vezikule)• Izbijanje osipa traje oko 5 dana.

Dijagnoza Dijagnoza se postavlja na osnovu tipične kliničke slike.

Diferencijalna dijagnozaImpetigo kontagioza,• Generalizovani oblik herpes simpleksa,• Herpetizirani ekcem,• Strofulus, • Scabies.

Pretrage Laboratorijske analize• Leukociti i diferencijalna krvna slika, •Nalaz: leukopenija sa limfocitozom, ali nalaz može biti i uredan. Ostale pretrage• Serološki testovi (vezivanje komplementa i hemaglutinacija – u domenu

konsultanta).

LiječenjeCilj liječenja• Suportivna njega.

Tretman bez medikamenata• Kod nekomplikovanih slučajeva ne treba nikakvo liječenje.• Održavati čistoću okoline i odjeće kao i ličnu higijenu djeteta.

Medikamentni tretman• Kod jačeg svrbeža - oralni antihistaminici.• Kod piodermije - antibiotik prema brisu lezije.• Kod imunodeficijentnih slučajeva daje se aciklovir 30-45 mg/kg/dan, 8

-10 dana i.v.infuzija.

10 KLINIČKI VODIČ

Praćenje pacijenta

Kontrolni pregled je potrebno obaviti nakon 7 dana. Nivopreporuke A

Indikacije za upućivanje specijalisti • Sekundarna bakterijska infekcija kožnih lezija (impetigo, flegmona,

erizipel),• Pneumonia (kod imunodeficijentnih pacijenata),• Encefalitis (vrlo rijetko).

PrevencijaImunokompromitovana djeca treba da prime varicella zoster imunoglobu-lin (VZIG) unutar 24 sata od izlaganja virusu. Imunoglobulin se takođe preporučuje kod novorođenčadi i porodilja kod kojih su se pojavile ospice unutar 5 dana prije i 48 sati poslije poroda.

Morbilli (ospice, male boginje)

B05 Morbilli Ospice, Male boginje

DefinicijaOspice su akutna, vrlo zarazna bolest, uzrokovana virusom ospica (morbil-livirus), koji pripada porodici paramiksovirusa.

Etiologija i epidemiologija• Uzročnik virus ospica – morbilli virus.• Izvor infekcije je bolestan čovjek.• Prenosi se kapljičnim putem, rjeđe indirektno.• Dijete je najinfektivnije prvih 4 - 5 dana bolesti.• Najčešće javljanje u pretškolskoj dobi.• Ostavljaju doživotni imunitet.

Klinička slikaOsnovnaobilježjabolesti su: kataralna upala disajnih puteva, konjunktivitis i osip uz karakterističan enantem bukalne sluznice - Koplikove pjege. Inku-bacija traje 10 – 12 dana. • Bolest započinje povišenom temperaturom, malaksalošću, gubitkom

apetita i respiratornim kataralnim simptomima (kataralni ili prodro-malni stadijum).


• Mrljasti enantem i Koplikove pjege na sluznici ždrijela i obraza pojavljuju se 1-2 dana prije osipa.

• Četvrtog ili petog dana bolesti se javlja osip (egzantemski stadijum).• Osip nastaje prvo iza uški, na čelu, potom se širi na lice, vrat, trup, ekstre-

mitete.• Osip je gust, makulopapulozan, svjetlocrven, konfluirajući.• Izbijanjem osipa temperatura dostigne vrhunac (39-40°C) uz najjače

izražene kataralne znakove.• Nakon 3-4 dana osip blijedi istim redoslijedom kako je izbijao. • Tada uslijedi lagano perutanje kože na trupu i licu (ne na dlanovima i taba-

nima).• Poslije osipa pada temperatura i povlače se kataralni simptomi.Prognoza bolesti je dobra.

Dijagnoza Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike.

Diferencijalna dijagnoza• Rubeola,• Egzantema subitum,• Infektivna mononukleoza,• Toksoalergijski osip.

PretrageLaboratorijske analize• Leukociti i diferencijalna krvna slika, •Nalaz: leukopenija sa sa pomakom u lijevo.Ostale pretrage• Hemaglutinacija i imunofluoroscentna metoda (u domenu konsultanta

infektologa).

LiječenjeTretman bez medikamenata• Simptomatski tretman.

Medikamentni tretman• Bakterijske komplikacije se liječe antibioticima.

Indikacije za upućivanje specijalisti U slučaju pojave komplikacija:• Otitis media,

12 KLINIČKI VODIČ

• Pneumonia,• Neurološke komplikacije.

Prevencija • Aktivna imunizacija – vakcina (živa ateniuirana), • Pasivna imunizacija – imunoglobulin.

Dobro je znatiŠirenje infekcije sprječava se strogom izolacijom bolesnika od neimunih oso-ba tokom kataralnog stadija i prva dva dana egzantemskog stadija bolesti.

Rubeola (crvenka)

B06 Rubeola Crvenka

DefinicijaRubeola je akutna infektivna bolest uzrokovana virusom rubele iz porodice togaviridae.Bolest nije teška, ali je medicinski značajna. Ukoliko trudnica oboli od rube-ole moguća je infekcija ploda (konatalna rubeola).

Etiologija i epidemiologija•Uzročnik: virus rubele.• Izvor infekcije je bolesnik.• Prenosi se kapljičnim putem.• Imunizacija je znatno smanjila učestalost obolijevanja.• Virus ulazi kroz disajne puteve i razmnožava se u limfnim čvorovima

vrata, odakle prodire u krv.

Klinička slika•Osnovnaobilježja bolesti su: otok limfnih čvorova i osip. • Inkubacija traje 16 -18 dana. Bolest počinje pojavom osipa, a prodromalni

simptomi su neznatni. • Sedam dana prije pojave osipa povećavaju se limfni čvorovi vrata (moguć

generalizovani limfadenitis).• Osip se javi prvo na licu i vratu, a u toku nekoliko sati se proširi po cijelom

tijelu. • Osip je makulozan, makulopapulozan, ružičast, sitniji, svjetliji nego kod

ospica i obično ne konfluira.


• Nakon 1 - 4 dana osip blijedi istim redoslijedom kako se pojavio.• Temperatura nije povišena ili je povišena neznatno.• Imunost je doživotna (mali broj reinfekcija).• Tok bolesti može biti atipičan (bez karakterističnih simptoma).

DijagnozaDijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike.

Diferencijalna dijagnoza• Morbili, • Nespecifični virusni egzantem, • Šarlah, • Erythema infectiosum (peta bolest), • Infektivna mononukleoza.

PretrageLaboratorijske analize• Leukociti - nalaz normalan ili leukopenija, tzv. šarena krvna slika.

Ostale pretrage• Serološki testovi: hemaglutinacija.

LiječenjeCilj liječenja• Tretirati simptome, • Prevenirati širenje u okolini.

Tretman bez medikamenata• Mirovanje, • Hidracija.

Medikamentni tretmanAntipiretici npr. paracetamol 10-15 mg/kg p.o. / 4-6h.

Antibiotike treba koristiti samo u slučaju bakterijske infekcije. Nivopreporuke A

Praćenje pacijenta

Kontrolni pregled je potrebno obaviti ukoliko postoje kom-plikacije.

Nivopreporuke A

14 KLINIČKI VODIČ

Neophodno je savjetovati roditelje da je kontrola obavezna ukoliko se pojave komplikacije.

Potpuni oporavak uslijedi nakon jednu do dvije nedjelje. Nivopreporuke A

Indikacije za upućivanje specijalisti U slučaju pojave komplikacija:• Encefalitis,• Artritis,• Purpura.

Prevencija• Aktivna imunizacija (živa atenuirana vakcina).

Preporuke za pacijentaOgraničiti društvene kontakte, posebno sa trudnicama tokom 14 dana od pojave osipa.

Egzantema subitum (trodnevna groznica)

B08.2 Egzantema subitum, Roseola infantum Trodnevna groznica

DefinicijaAkutna benigna bolest, koju karakteriše povišena temperatura u trajanju od 3 dana, a nakon pada temperature nastaje osip.Može izgledati kao akutno febrilno stanje udruženo sa respiratornim ili gastrointestinalnim simptomima.

Etiologija i epidemiologija•Uzročnik: humani herpes virus 6.• Izvor infekcije je čovjek,

Starosna dob u kojoj se najčešće javlja bolest je do 2 godine, a pik javljanja je između 7 i 13 mjeseci. Godišnje doba obolijevanja: proljeće i jesen.

Stepen dokaza IA

Klinička slikaOsnovne karakteristike bolesti su: trodnevna temperatura, a potom osip koji brzo (subitum) nestane. Inkubacija traje 7–17 dana. Bolest počinje naglo po-


višenom temperaturom od 39–40°C, koja traje 3 dana, potom kritički pada i pojavi se osip.•Osip se javlja prvo na trupu, potom na vratu, licu i ekstremitetima.• Po izgledu je makulozan, makulopapulozan, svijetloružičast

(sličan rubeoli).• Osip nestaje nakon 1-2 dana i ne ostavlja nikakve tragove.• Mogući su: lagani kataralni znaci, konvulzije (6%-15% slučajeva), diareja

(68% slučajeva).

DijagnozaDijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike.

Diferencijalna dijagnoza• Mononukleoza, • Febrilne konvulzije, • Erythema infectiosum (Peta bolest), • Rubeola, • Meningitis ili encephalitis, • Morbili,• Neželjena dejstva lijekova.

Pretrage

Ne preporučuju se. Nivopreporuke A

LiječenjeCilj liječenjaSuportivna terapija.

Tretman bez medikamenata

Simptomatsko liječenje uključuje:Mirovanje,Hidraciju, Objasniti pacijentu da je bolest benigne prirode.

Nivopreporuke A

Medikamentni tretman

Paracetamol u dozi od 10-15 mg/kg TT / 4-6 sati. Nivopreporuke A

Prognoza bolesti je dobra.

16 KLINIČKI VODIČ

Indikacije za upućivanje specijalisti Ukoliko se pojave komplikacije: • Konvulzije, • Encephalitis, • Meningitis, • Hepatitis.

Erythema infectiosum (peta bolest, zarazno crvenilo)

B08.3 Erythema infectiosum Peta bolest, Zarazno crvenilo

DefinicijaBenigna virusna dječija bolest, nazvana bolest “išamaranih obraza”.

Etiologija i epidemiologija•Uzročnik: parvovirus B19.• Prenosi se kapljičnim putem. • Nije previše kontagiozna.• Najčešće se javlja kod djece u dobi 5–14 godina.

Pik pojave oboljenja je zima i rano proljeće.Epidemije se javljaju ciklično, svakih 4-7 godina.

Stepen dokaza IA

Klinička slikaOsnovnaobilježjabolesti su: lagan klinički tok i karakterističan osip. Inku-bacija je obično 7-10 dana, ali moguća i u rasponu od 4 do 21 dan. Prvi znak bolesti je osip na koži lica.•Osip je makulopapulozan, kao jače rumenilo obraza.• Nakon 1–4 dana osip izblijedi i nestane.• Isti osip se javlja na ekstremitetima, potom i na trupu.• Osip u središtu blijedi, na periferiji se širi (liči na geografsku kartu).• Nakon nekoliko dana izblijedi, a onda se ponovno javi na isti način.• Ponekad se ponavlja u toku 2 – 4 nedjelje.•Ostali simptomi mogu biti: glavobolja, groznica, bol u grlu, pruritus, prehla-

da, abdominalni bol, artritis, koji zahvata metakarpofalangealne i interfa-langealne zglobove, koljena, ručne zglobove, skočne zglobove.



Diferencijalna dijagnoza• Bolest ruku, stopala i usta• Morbili,• Parotitis, • Roseola infantum, • Rubeola, • Šarlah, • Alergijski osip,• Nespecifični virusni egzantem.

PretrageLaboratorijske analize• Leukociti i diferencijalna krvna slika, •Nalaz:leukopenija sa relativnom limfocitozom.

LiječenjeCilj liječenjaSuportivna njega.

Tretman bez medikamenata• Izbjegavati toplotu ili sunčanje, • Temeljito prati ruke.

Medikamentni tretman

Antipiretici i analgetici npr. paracetamol, 10-15 mg/kg TT Nivopreporuke A

Praćenje pacijenta

Kontrola je obavezna ukoliko se pojave komplikacije ili bolest ne prođe za 20 ili više dana.

Nivopreporuke A

Indikacije za upućivanje specijalisti Ukoliko se pojave komplikacije: • Kod djece sa hroničnom hemolitičkom anemijom ili kongenitalnom ili

stečenom imunodeficijencijom. • Artralgija ili artropatija se javljaju u 10% slučajeva. • Aplastična anemija.

PrevencijaMjere izolacije školske djece nisu potrebne, priroda bolesti je lagana, djeca su zarazna prije osipa.

Nivopreporuke A

18 KLINIČKI VODIČ

Hand, foot and mouth syndrome (bolest ruku, stopala i usta)

B33.8 Hand, Foot and Mouth Syndrome Bolest ruku, stopala i usta

DefinicijaHand foot and mouth disease (HFMD) – bolest ruku, stopala i usta je be-nigna i česta bolest kod djece, koju karakteriše vezikulozni osip koji ubrzo ulcerira.

Etiologija i epidemiologija•Uzročnik je Coxsackie virus, tipovi 5,10,16. • Obično se javlja u pretškolskoj dobi. • Širi se direktnim kontaktom (sekrecija iz nosa, pljuvačka, stolica).• Prognoza je sasvim dobra, nema komplikacija i nema rizika za druge u

okruženju (trudnice).

Klinička slikaOsnovna obilježja bolesti su: lagani simptomi gornjeg respiratornog trakta i karakteristične lezije na koži šaka, stopala i sluznici usne duplje. Inkubacija traje 4–6 dana. Početak bolesti karakterišu blagi simptomi gornjeg respira-tornog trakta. • Lezije su prisutne na šakama, stopalima, usnoj duplji. • Crvene makule postaju blijede, potom nastaju ovalne vezikule, blijedosive

na crvenoj podlozi, ne svrbe, ne bole.• Lezije su prisutne oko sedam dana.


Diferencijalna dijagnoza• Peta bolest (Erythema infectiosum)

PretrageLaboratorijske analizeNalaz krvne slike je uredan, a u nekim slučajevima je prisutan lagano povišen broj eozinofila.


LiječenjeCilj liječenjaSuportivna terapija

Preporuke za pacijentaZbog lagane prirode bolesti, nisu potrebne mjere izolacije.

Dermatitis atopica (atopijski dermatitis)

L20 Dermatitis atopica Atopijski dermatitis, Dojenački ekcem

DefinicijaAtopijski dermatitis je alergijska hronična upala kože sa povremenim pogoršanjima. To je ujedno i najčešća hronična kožna bolest dječije dobi.

Etiologija i epidemiologija• Javlja se u 3–5 % djece do pete godine života.• Nasljedna dispozicija za atopijske bolesti.• Pozitivna porodična anamneza.• U 30-50% slučajeva javi se astma ili alergijski rinitis.• Karakteriše se porastom imunoglobulina E.

Klinička slika•Prvi simptom je svrbež, a potom se javlja osip.• Ogrebotine nastaju kao tragovi češanja. • Bolest kod dojenčadi nastaje u dobi 2–6 mjeseci.•Lokalizacija promjena: obrazi, čelo, ekstenzorne strane ekstremiteta.• Promjene su: svrbež, eritem, papule, vezikule, kraste, ogrebotine.• Kod pretškolske i školske djece u dobi 4-10 godina.• Fleksorne strane velikih zglobova (koljena, laktovi).• Koža suha, hrapava, lihenificirana, papule i kraste.• Epizode egzacerbacija i remisija.

DijagnozaDijagnoza se u tipičnim slučajevima postavlja na osnovu anamneze i kliničke slike.

Diferencijalna dijagnoza• Seboroični dermatitis, • Akrodermatitis enteropatica,

20 KLINIČKI VODIČ

• Kandidijaza kože, • Skabijes, • Kontaktni alergijski dermatitis.

PretrageLaboratorijske analize• Diferencijalna krvna slika, •Nalaz: porast eozinofila.

Ostale pretrage• Pozitivni kožni testovi i povišena koncentracija ukupnih i specifičnih IgE

antitijela u serumu.

LiječenjeTretman bez medikamenata• Izbjegavanje fizičkih i hemijskih podražaja (jaka hladnoća, toplota, suh

vazduh, alkalni sapuni, deterdženti, sintetika i vuna).

Medikamentni tretman•Lokalno: neutralne kreme; kod pogoršanja, na ograničene površine, u

ograničenom trajanju kortikosteroidne kreme slabog djelovanja (hidro-kortizon), eventualno umjerenog (hidrokortizon butirat, alklometazon), a rjeđe jakog djelovanja (betametazon,dezoksimetazon,fluocinolonacetonid,metilprednizolon aceponat).

PrevencijaDijete treba da nosi laganu pamučnu odjeću. Zbog suhe kože pranje tijela se treba smanjiti na nužnu mjeru i to upotrebljavati sapune koji ne odmašćuju previše kožu, a voditi računa i o redovnom podrezivanju noktiju zbog pruri-tusa, ekskorijacija i posljedične sekundarne infekcije.

Preporuke za pacijenta• Izbjegavanje fizičkih i hemijskih podražaja (jaka hladnoća, toplota, suh

vazduh, alkalni sapuni, deterdženti, sintetika i vuna).• Izbjegavanje, ukoliko je moguće, uzročnog alergena: nutritivni alergen

(pogotovo jaja, narandže, ali i bilo koja druga hrana kao uzročni alergen), inhalatorni alergeni (ako je moguće odstraniti ih iz djetetove okoline).

Dobro je znatiDojenački ekcem može da iščezne do kraja druge ili treće godine života. Za što ranije izlječenje bitna je dobra njega i lokalno liječenje kožnih lezija,


a pogotovo ako je moguće eliminisanje uzročnog alergena. U slučajevima juvenilnog ekcema promjene na koži mogu perzistirati ili recidivirati do puberteta, a i kasnije. U slučaju pogoršanja potrebno je dijete uputiti konsultantu.

Prilozi

Karakteristike i distribucija osipa - fotografije

22 KLINIČKI VODIČ

ŠARLAH


ŠARLAH

24 KLINIČKI VODIČ

VODENE OSPICE


VODENE OSPICE

26 KLINIČKI VODIČ

OSPICE


CRVENKA

28 KLINIČKI VODIČ

CRVENKA


TRODNEVNA GROZNICA

30 KLINIČKI VODIČ

PETA BOLEST


PETA BOLEST

32 KLINIČKI VODIČ

BOLEST RUKU, STOPALA I USTA


BOLEST RUKU, STOPALA I USTA

34 KLINIČKI VODIČ

ATOPIJSKI DERMATITIS


ATOPIJSKI DERMATITIS

36 KLINIČKI VODIČ

Klasifikacija preporuka

Pri pretrazi literature korištene su elektronske baze podataka i štampani materijali relevantni za specifičnu oblast kojom se vodič bavi. Stepen dokaza i nivo preporuke dati u kliničkim vodičima zasnivaju se na sljedećim kriteri-jumima:

Stepen dokaza:Ia: Meta-analize, sistematski pregledi randomiziranih studija. Ib: Randomizirane kontrolisane studije (najmanje jedna).

IIa: Sistematski pregledi kohortnih studija.IIb: Dobro dizajnirana kohortna studija i lošije dizajnirana randomizirana studija.

IIIa: Sistematski pregledi “case control” studija.IIIb: Dobro dizajnirana “case control” studija, “correlation” studija.

IV: Studije slučaja (“case-series”) i loše dizajnirane opservacione studije.V: Ekspertska mišljenja.

Nivo preporuka:

Nivopreporuke

Na osnovustepena dokaza

Obrazloženje:

A Ia i Ib Zahtijeva bar jednu randomiziranu kon-trolisanu studiju kao dio literature koja obrađuje određeno područje.

B IIa, IIb i III Zahtijeva dobro dizajniranu, ne nužno i ran-domiziranu studiju iz određenog područja.

C IV i V Preporuka uprkos nedostatku direktno prim-jenljivih kliničkih studija dobrog kvaliteta.


Literatura

1. Australian Society of Pediatrician. Clinical Practice Guidelines. The Royal Chil-dren’s Hospital. Melbourne, 2008.

2. Canadian Clinical Guidelines. Communicable disease emergencies. Health Canada 2006. Available from www.hc-sc.gc.ca

3. ChanPD: Pediatrics. Printed in USA, 2007.4. Msika P, Belilovsky DC, Piccardi N, Chebassier N, Baudouin C, Chadoutaud B. New

Emollient with Topical Corticosteroid-Sparing Effect in Treatment of Childhood Atopic Dermatitis: SCORAD and Quality of Life Improvement. Pediatric Derma-tology Vol. 25 No. 6 606–612, 2008.

5. Nelson: Textbook of Pediatrics, 17th edition, W B Saunders Co., 2004.6. Sarawak Health Department. Hand, Foot and Mouth Syndrome. Available from

www.sarawak.health.gov.my7. Stoisavljević-ŠataraS. urednik. Registar lijekova Republike Srpske sa osnovama

farmakoterapije 2008. Banja Luka: Agencija za lijekove Republike Srpske, 2008.

38 KLINIČKI VODIČ

Klinički vodiči za primarnu zdravstvenu zaštitu

Klinički vodiči namijenjeni su prvenstveno specijalistima porodične medicine, ali i svim ljekarima-praktičarima u primarnoj zdravstvenoj zaštiti.Ažuriranje kliničkih vodiča vrši se svake tri godine saglasno najnovijim saznanjima medicine zasnovane na dokazima, prema metodologiji opisanoj u “Smjernicama za razvoj i reviziju kliničkih vodiča”. Na nivou primarne zdravstvene zaštite, nadležno za ovu aktivnost je Udruženje ljekara porodične medicine Republike Srpske.Klinički vodič pripremila je konsultantska kuća “Bonex inženjering” d.o.o. Beo-grad, u okviru Projekta jačanja zdravstvenog sektora (HSEP) – projektni zadatak “Revizija i unapređenje kliničkih vodiča za primarnu zdravstvenu zaštitu”, finansir-anog iz kredita Svjetske banke2.

Na izradi vodiča radila je radna grupa3 u sastavu4:dr Nataša Pilipović-Broćeta, specijalista porodične medicine, Dom zdravlja u Banjaluci, Katedra za porodičnu medicinu Medicinskog fakulteta u Banjaluci,prof. dr Svjetlana Stoisavljević-Šatara, specijalista kliničke farmakologije, šef Katedre za farmakologiju, toksikologiju i kliničku farmakologiju Medicinskog fakulteta u Banjaluci,prim. dr Mladen Šukalo, specijalista porodične medicine, Dom zdravlja u Banjalu-ci, Katedra za porodičnu medicinu Medicinskog fakulteta u Banjaluci,prof. dr Gordana Tešanović, specijalista pedijatar, šef Katedre porodične medici-ne Medicinskog fakulteta u Banjaluci i Medicinskog fakulteta u Foči, direktor Doma zdravlja u Banjaluci.

Koordinator radne grupe: dr Đina Martinović, Bonex inženjering, Beograd.

2 Mišljenja i interesi organizacije koja je finansirala razvoj i reviziju kliničkih vodiča nisu imali uticaja na konačne preporuke.3 Članovi radne grupe izabrani su saglasno kriterijumima definisanim u “Smjernicama za razvoj i revizi ju kliničkih vodiča” i ne postoji sukob interesa.4 Imena autora su navedena po abecednom redu.

svijetlo zelenahrbat uskladiti

Štampanje ovog vodiča podržao je razvojni projekat“Dijabetes mellitus u Republici Srpskoj”

ZARAZNE IPARAZITNE BOLESTI

• Herpes zoster• Najčešće osipne bolesti kod djece

ZARA

ZNE

I PAR

AZIT

NE

BOLE

STI

Documents

ZARAZNE I PARAZITNE BOLESTI