Zavrsna Verzija Diplomski Rad

8/18/2019 Zavrsna Verzija Diplomski Rad

1/53

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET SPORTA I TJELESNOG ODGOJA

UZRASNE KARAKTERISTIKE MLADIHNOGOMETAŠA

- Diplomski r! -

STUDENT MENTOR

M"s#$i% S&'!i( Pro$) Dr) M"(ir Tlo*i+

Sr'&*o, '("r ./0)


2/53

Uzrasne karakteristike mladih nogometaša

SADR1AJ

1. UVOD.......................................................................................................................................3

2. PREDMET I PRO2LEM RADA...........................................................................................5

2.1. Predmet rada..........................................................................................................................5

2.2. Problem rada..........................................................................................................................5

3. 3ILJ I ZADA3I RADA..........................................................................................................6

3.1. Cilj rada.................................................................................................................................6

3.2. Zadaci rada............................................................................................................................6

4. METOD RADA.......................................................................................................................7

4.1. Uzrasne karakteristike...........................................................................................................74.1.1. Uzrasne karakteristike djece od rođenja do 6 odina........................................................7

4.1.2. Uzrasne karakteristike djece od 7 do 1! odina................................................................"

4.1.3. Uzrasne karakteristike djece od 11 do 14 odina..............................................................#

4.1.4. Uzrasne karakteristike djece od 15 do 2! odina............................................................1!

4.2. $te%eni motori&ko raz'oja (raz'oj motori&ki) s%osobnosti*.............................................11

4.2.1. Po&etno razdoblje trenina noometa+a ( inicijacija* ,zrasta od 6 do 1! odina............13

4.2.2. bliko'anje s%orta+a ,zrasta od 11 do 14 odina........................................................14

4.2.3. $%ecijalizacija ,zrast od 15 do 1" odina.....................................................................16

4.2.4. /r),nska iz'edba ,zrast od 1# odina i stariji................................................................1"

4.3. 0renin mlađi) ,zrasni) kateorija noometa+a.................................................................1#

4.3.1. etodski %rinci%i , rad, sa djecom.................................................................................2!

4.4. otori&ke s%osobnosti i nji)o' raz'oj................................................................................22

4.4.1. rzina...............................................................................................................................23

4.4.1.1. osada+nja istrai'anja brzine.....................................................................................24

4.4.2. $naa................................................................................................................................25

4.4.3. leksibilnost.....................................................................................................................26

4.4.4. zdrlji'ost.......................................................................................................................2"

4.4.5. oordinacija.....................................................................................................................2#

4.4.6. Preciznost.........................................................................................................................31

2


3/53


4.4.7. 8a'notea.........................................................................................................................32

4.5. 0e)nika i taktika..................................................................................................................32

4.5.1. 8az'oj te)nike.................................................................................................................32

4.5.2. 9a&in ob,:a'anja no'i) te)ni&ki) elemenata.................................................................334.5.3. 8edoslijed ob,&a'anja te)ni&ki) elemenata....................................................................34

4.5.4. 0aktika..............................................................................................................................37

4.5.5. sno'ni %ojmo'i , taktici................................................................................................3#

4.6. Uloa trenera , odoj, mladi) noometa+a........................................................................4!

4.6.1. 8az'oj na'ika; radne disci%line i odo'ornosti kroz s%ort..............................................4!

4.7. $elekcija s%ortista (noometa+a*.........................................................................................41

4.". Pre)rana djece koja se takmi&e i treniraj,...........................................................................45

4.".1. e)idracija.......................................................................................................................46

4.".2. $%orta+i , %red%,bertet,..................................................................................................47

4.".3. $%orta+i , %,bertet,.........................................................................................................47

4.".4. $%orta+i , %ost%,bertet,...................................................................................................4"

4.#. air %la< %ra'ila...................................................................................................................4"

5. TEORIJSKA I PRAKTI4NA VRIJEDNOST RADA.......................................................4#

5.1. 0eorijska 'rijednost rada.....................................................................................................4#

5.2. Prakti&na 'rijednost rada.....................................................................................................4#

6. ZAKLJU4AK ........................................................................................................................5!

7. LITERATURA......................................................................................................................51

7.1. Po%is slika i tabela...............................................................................................................51

3


4/53


/) UVOD

,dbal je najmaso'nija i naj%o%,larnija ira kako , s'ijet, tako i , na+oj zemlji. ao =enomen

na+e 'remena =,dbal je; kao ira; os'ojio s'e kontinente; narode i dra'e. Ujednio s'e rase i

nacionalosti. 9oomet zaok,%lja %anj, 'e:, neo bilo koji dr,i s%ort. baraj, se rekordi

ledanosti kako na stadionima tako i %ored mali) ekrana.U =,dbal, ,i'aj, i mladi i stari. ,dbal

je za djec, %o%,t maneta %a mnoi jo+ od %r'i) koraka %ok,+a'aj, da o'ladaj, njime. >ednima

je =,dbal %ro=esija; dr,ima sredst'o za raz'oj i odra'anje =izi&ki) s%osobnosti; zdra'lja i

'italnosti; a za milione dr,i) lj,di =,dbal %redsta'lja zaba', i razonod,.

jetinjst'o %redsta'lja tjelesno najb,rnij, eta%, lj,dsko raz'oja. jeca 'ole ire i s,djel,j, ,

tjelesnim akt'nostima i s%orto'ima; a nar,&ito se 'ole natjecati. a bi ,tjecali na %o'e:anjedje&ije s%ortsko %otencijala; roditelji; treneri; traaj, za najboljim %roramima te najboljim

s%ortskim ranama kako bi nji)o'o dijete %rije s'ea osjetilo zado'oljst'o; a onda i roditelji

njeo' na%redak. d rano djetinjst'a do sazrije'anja; lj,di %rolaze kroz nekoliko =aza raz'oja

+to ,klj,&,je %red%,bertet; %,bertet; %os%,bertet i zrelost. Za s'ak, =az, %ostoje određene

karakterisike te s)odno njima %ostoje i određene =aze s%ortsko trenina? incijacija

(%red%,bertet*; obliko'anje s%orta+a (%,bertet*; s%ecijalizacija (%os%,bertet* i 'r),nska iz'edba

(zrelost*.

a bi djeca , odinama koje s, %red njima ,i'ale , akti'nom stil, i'ota; kojem se danas tei;

'ano je %oziti'no isk,st'o , s%ort, i natjecanj,. Pretjeri'anje , trenin, moe kod djece do'esti

do %retreniranosti i ozljeda +to :e , krajnjem is)od, do'esti do ,bitka interesa i od,stajanja od

s%orta %rije neo se , %ot%,nosti raz'ije nji)o'a nadarenos tj. talenat za određeni s%ort.

jeci i mladima treba određeni slobodni %rostor za raz'ijanje nji)o'e li&nosti; +to zna&i; da se rad

sa mladima , kl,b, treba orijentisati za %otrebe i elje djece. jeca :e imati trajan interes za kl,b;

samo ako , trenin, ; iri i %oslije mo, ost'ariti s'oje elje i interese (eli:; 2!!2.*

U o'om rad, bit :e o%isane i na'edene karakteristike mladi) noometa+a; nji)o' raz'oj; raz'oj

motori&ki) s%osobnosti; na +to se s'e treba obratiti %rilikom trenano %rocesa kod mladi)

noometa+a. roz rad bit :e izloeni i metodski %rinci%i , rad, sa djecom; također i na&ini rada

4


5/53


za određene ,zrasti; raz'oj kondicioni) s%osobnosti kao jedne od la'ni) ,'jeta za st'aranje

,s%je+ni) rez,ltata , s%ortskim takmi&enjima. otakao sam se i oblasti trenera kao lidera; kaka'

treba da b,de in a +to s'e treba da %azi. 0akođer o%isi'anje anatomske i =ziolo+ko as%ekta i

raz'oja kod djece i ono najbitnije a to jeste kako raditi sa djecom; odnosno kojim se tometodolo+kim %rinci%ima 'oditi kako bi dosli do ono la'o cilja a to jeste ,s%je). 0ema na

o'aj rad je rađena iz li&ni) razloa a,tora , elji sticanja no'i) znanja , %odr,&j, noometa i

rada sa najmlađima.

5


6/53


) PREDMET I PRO2LEM RADA

)/) Pr&!m r!

Predmet rada je rad sa djecom , oblasti noometa te nji)o' raz'oj kroz i'otne =aze

)) Pro5l&m r!

Problem rada je %rinci%i rada sa djecom; %ra'ilno ,smjera'anje kroz i'otne =aze; te nji)o'or

raz'oj kroz trenani %roces.

6


7/53


8/53


7) METOD RADA

4.1. U8rs(& krk#&ris#ik&

ada o'orimo o ,zrasnim karakteristikama kako mladi) noometa+a tako i s'i) mladi) s%ortista

onda moramo nalasiti da se sa'remeni =,dbal; %a i ostale rane s%orta; mnoo razlik,j, od

dosada+nje; koji se is%olja'ao nazad kroz )istorij,; te isti za)tje'a 'e:, dinami&nost;

,ni'erzalnost i s%osobnost ira&a.

a bi ,o%+te moli da s)'atimo kako se %osta'iti , dana+njem trenin, mladi); te kako moemo

,smjeriti s'oje trenine da bi do+li da ono %ra'o cilja;%otrebno je da se ,%oznamo sa s'im

,zrasnim karakteristikama;kako anatomskim tako i =iziolo+kim; kako nebi okolo l,tali i ,mjesto

%rimjene %ra'o trenina i ost'arenja eljno cilja;na+i noometa+i mo, dobiti samo ozbiljne

ozljede i de=ormitete. U nasta'k, ,%oznat :emo se sa ,zrasnim karakteristikama djece od rođenja

%a s'e do s'o %,noljetst'a.

eli: ( 2!!".* je s'rstao &ita' &o'jeko' i'ot an tri 'elika razdoblja?

1. 8azdoblje djetinjst'a ili mladala+t'a; koje traje od rođenja do 1". ili 1#. odine

2. 8azdoblje odraslo &o'jeka ; od 1". ili 1#. odine; %a do oko 4! odina3. 8azdoblje zrelo &o'jeka i starost.

7)/)/) U8rs(& krk#&ris#ik& !'&%& o! ro9&(' !o 0 :o!i(

Pred kraj %r'e odine dijete &esto %o&inje da )oda; te se na taj na&in %odine na no'i; 'i+i ste%en

, s'om raz'oj,. 9jeo' oranizam %ostaje ot%orniji ;ali jo+ ,'ijek trai 'elik, nje,;jer je njeo'

ko+tani s


9/53


odra'a ra'note,. noi dana+nji %si)olozi smatraj, das , dr,a i tre:a odina naj%lodnije

odine , &ita'om &o'jeko'om i'ot,. U tom %eriod %rema (eli:,; 2!!" * 'ane s, d'ije =aze?

1. Pr'a =aza na kraj, dr,e odine; a to je =aza %itanja. arakteri+e se time +to dijete

ne%rekidno %ita? Ata je toB2. r,a =aza je =aza %rkosa; koj, karakteri+e to +to dijete ,'ijek )o:e ne+to dr,o neo

odrasli.

Ato se ti&e ner'no sistema za o', odi+nj, dob; kao i &ita'o a%arata za kretanje; %ostaje ja&i.

$'e 'i+e se =ormiraj, kr,%ni mi+i:i; %a je dijete , stanj, da ,%ranja'a 'elike %okrete iako m, je

snaa jo+ ,'ijek relati'no mala. 'o doba je od 'elike 'anosti za =ormiranje %si)omotorno

a%arata; %a se zato i trai %ra'ilno i oranizo'ano 'jebanje o kojem :emo , dr,om %ola'lj,.

0akođer; o'o doba %redsta'lja 'aan korak , ,mnom raz'oj, djeteta. $ada nastaje b,đenje

s'jesnije misaone akti'nosti; koja &ini da dijete %o&ne razliko'ati; ne samo %ojedine st'ari i

nji)o'e osobine; neo i bitne osobine od nebitni). ijete sada naro&ito %o&inje 'eoma intenzi'no

da iskori+taa s'oje %si)i&ke s%osobnosti za sticanje no'o isk,st'a %a a zato mnoi i nazi'aj,

'elikim %osmatra&em ili 'elikim eks%erimentatorom. U o'om dob, %rimje:ene s, izrazito

eocentri&ne tenje dijeteta; %a se zato one te+ko ,klj,&,j, , kolekti'ni i'ot. 'o doba se

za'r+a'a kada je dijete s%osobno da krene , %r'i razred osno'ne +kole; a to je onda kada je

s%osobno da %re,zima određene radne i dr,e zadatke id a i) s'rsi)odno rje+a'a.

7)/)) U8rs(& krk#&ris#ik& !'&%& o! ; !o /. :o!i(

Prilikom %olaska , +kol,; za dijete %restaje 'i+e ili manje bezbrini na&in i'ota i nastaje no';

oraniziran rad koji , 'eliko mjeri orani&a'a slobod, kretanja. ijete se ne moe odma)

%rilaoditi no'im ,slo'ima i'ota %a zato ia &esto manji %rira+taj , 'isini i teini neo dijete koje

ne ide , +kol,. jeca koja %o)ađaj, +kol, &esto imaj, zastoj , raz'itk, orana za kr'otok i

disanje; nar,&ito %r'i) odin, d'ije. i&meni st,b; koji je , %r'oj odini bio %ot%,no ra'an; sada

dobi'a s'oje normalne =iziolo+ke kri'ine; koje se neadek'atnim i jednostranim radom mo, lako

de=ormisati. 0o je zbo toa +to s, kosti jo+ ,'je krelati'no me)ke. Poznato je da se skelet

%o&inje obliko'ati tek oko 2!. odine i'ota. i+i:ni s


10/53


+to %o'e:a'a njeo', sna,. Ati se ti&e koordinacije , o'om ,zrast, nije do'oljno raz'ijena; %a

dijete na %o&etk, srednje djetinjst'a neekonomi&no tro+i s'oj, sna,; te se zato relati'no brzo

zamara.Panja koja je na %o&etk, o'o %erioda ne stalna; %olako dobija s'e 'e:, stalnost; bez

&ea ne bismo moli ni zamisliti ,&enje razni) motori&ki) s%osobnosti. ijete sada namjernomora da ,&i i %ri)'ata %red'iđen, materij,. $'e to ima za %osljedic, 'eliko na%rezanje; koje se

is%olja'a , zamor, koji se , tok, rada %roresi'no %o'e:a'a. mocije s, , 'elikoj mjeri

kratkotrajne;mani=estiraj, s, ne%osredno i jasno. Poste%eno na osno', 'as%itanja i ,mno

na%redka;emocije bi'aj, stabilnije; ,be karakter nalosti i %ostaj, sloenije. o de'ete odine

dijete se interes,je za st'arnost; ali je lako'jerno i brzo %ada %od ,ticaj stariji) i to zbo

nedostatka i s,'i+e malo raz'ijeno mi+ljenja. d de'ete odine %a dalje; dijete se ne

zado'olja'a s'akak'im odo'orom; neo se na neke odo'ore kriti&ki odnosi i %osta'lja s'oj

sta'. U o'om %eriod, dijete je 'rlo radoznalo; ali ne i bojalji'o; 'e: &esto &ak i drsko.

Psi)o=izi&ke razlike izmeđ, dje&aka i dje'oj&ica nis, 'elike. ndi'id,alne razlike međ, djecom

s, zna&ajne; kako , biolo+kom; tako i , %si)i&kom %oled,. Znatna razlika međ, djecom (eli: ;

2!!"* , o'om %eriod oleda se , ste%en, inteliencije. 'o %rimje:,jemo na osno',?

snalali'osti djeteta , no'im sit,acijama; njeo'e st'arala&ke =antazije; misaone d,bine;

boast'a i %reciznost rije&i i %okreta; elje za saznanjem; samostalno razmi+ljanje;zaklj,&i'anje

te dr,o. Zdra'a; =izi&ki s%osobna i intelientnija djeca %reti&, s'oje 'r+njake za 2-3 odine.

7)/)6) U8rs(& krk#&ris#ik& !'&%& o! // !o /7 :o!i(

/e: na %o&etk, o'o %erioda , raz'oj, dijeteta ja'lja se najzna&ajniji %reobraaj z'ani %,bertet;

koji %ojedini str,&njaci nazi'aj, dr,o rođenje ili rana adolescencija. n nastaje djelo'anjem

%olni) lijezda; +to do'odi do %oste%eno %re%braaja djeteta , m,+karca ili en,. U 11 D 12

odini dijete %okaz,je s'e osno'ne karakteristike ranije %erioda; ono je snano; brzo; okretno;

'eselo i 'oli o%asnost. Po&inj, a intereso'ati %olna %itanja; ali nema %olni) &enji. d 11.

odine kod dje'oj&ica i 12. odina kod dje&aka; %a s'e do 15 odine; rast , 'isin, %oste%eno

nadja&a'a rast tijela , +irin,. Zbo toa s, dje&aci i dje'oj&ice o'o ,zrasta slabije raz'ijeni i

mr+a'i. Zbo 'rlo brzo rasta ko+tao sistema s jedne strane i %rocesa oko+ta'anja; koje jo+ nije

10


11/53


za'r+eno; s dr,e strane; lako dolazi do razni) de=ormiteta; nar,&ito ki&meno st,ba; karlice i

r,dno ko+a. U sistem, kr'otoka %rimje:,j, se; također; znatne %romjene. >a'lja se

dis%ro%orcija izmeđ, rasta &ita'o oranizma i sr&ano mi+i:a. Za%remina srca se %o'e:a'a d'a

%,ta; a masa &ita'o tijela sam jedan%,t. Pored toa srce raste mnoo bre od sistema kr'ni)s,do'a; ,sljed &ea se %resjek arterija smanj,je , odnos, na za%remin, srca. $toa je srce

do'edeno , sit,acij, da mora %o'e:an ekoli&ine kr'i ,baci'ati , relati'no ,e kr'ne s,do'e; %ri

&em, nailazi na 'e:i ot%or. 'e okolnosti st'araj, %ote+ko:e , rad, srca ; +to se odraa'a ,

znatnom %o'e:anj, kr'no %ritiska. Zato se , o'om %eriod, traio o%rezno 'jebanje;naro&ito

kada s, , %itanj, d,a na%rezanja i 'jebe snae. U o'om %eriod nalo se %o'e:a'a i 'italni

ka%acitet; za)'alj,j,:i %o'e:anj, za%remine r,dno ko+a. Promet materije je 'rlo intezi'an

zbo ,brzano) rasta. otorika je , doba %olno sazrije'anja nes,mnji'o slabija neo +to je bila ,

doba zrelo djetinjst'a. Polno sazrije'anje nast,%a ranije neo %olna zrelost; %a se kod %ojedinca

tokom raz'itka ja'ljaj, mnoe %ote+ko:e. 'e %roti'rije&nosti odra'aj, se , njeom %ona+anj, i

njenom odnos, %rema okolini izazi'aj:i na taj na&in kriz, li&nosti; &ija je karakteristiak

nestabilna. 'a nsetabilnost sadri? naizmji&no %retjeran, akti'ost i %asi'nost; %retjeran, 'eselost

i alost; mje+anje eoizma i atr,izma; elja za samo:om i elja za dr,+t'om.

7)/)7) U8rs(& krk#&ris#ik& !'&%& o! /< !o . :o!i(

Posljednje;+to se ti&e ,zrasni) karakteristika jes, djeca kasne adolescencije i bitno je je s)'atiti

da je to %eriod za'r+etka %olno sazrije'anja; %r'o dje'ojaka a nakon toa mladi:a. 0o je %eriod

%ono'no zaoblja'anja i %riblia'anja ka o%+tem izled, odraslo . osti sti&, ot%ornost;a mi+i:i

se nalo raz'ijaj,; tako da se nji)o' oblik %o&inje jasno ocrta'ati. U sistem, kr'otoka s'e 'i+e se

dolazi do ra'notee odnosa izmeđ, mase i 'ol,mena srca i %resjeka kr'ni) s,do'a. U %oređenj,

sa ranijim ,zrastima; %rimjetna je manja =rek'encija %,lsa; dok je kr'ni %ritisak 'e:i.E%arat za

disanje ,ra'notea'a s'oj, =,nkcij,. zmjena materija je manja neo ranije; ali je jo+ ,'ijek 'e:a

neo kod odraslo &o'jeka. Ato se ti&e %si)olo+ko stat,sa; osoba %ostaje s%osobna za s'e

loi&ke o%eracije i , za'isnosti od s'o karaktera;s'oje %ost,%ke 'i+e ili manje ins%iri+e

raz,mom. oordinacija se %obolj+a'a; a ot%ornost %rema ,mor, bi'a s'e 'e:a. otorka %ono'o

11


12/53


%ostaje dobra;%a se zato i tjelesne 'jebe lak+e ,%ranja'aj,. mladina se sada osje:a od'anije i

stabilnije i trai %rilik, da is%olji s'oje tjelesne s%osobnosti. U o'om %eriod doz'oljeno je

,%ranja'anje intenzi'niji) 'jebi; ne samo brzine i okretnosti;neo i snae i izdrlji'osti.

7)) S#&p&(i mo#ori=ko: r8*o' >r8*o' mo#ori=ki? sposo5(os#i@

$%ortski na,&nici i treneri t'rde da s%ortisti koji s, kao djeca isk,sili dobro oranizirane i

sistemske %rorame trenina; obi&no %osti, najbolje rez,ltate. 0reneri koji s, nestr%lji'i i ila,

djec, %ritisk,; misle:i da :e tako dosti:i eljni cilj; naj&e+:e ne ,s%ij, jer noometa+i &esto

%restan, trenirati %rije neo dođ, do s%ortske zrelosti. a bi na%ra'ili ,s%je+ne i zdra'e s%ortiste;

, o'om sl,&aj, noometa+e; moramo se 'oditi na&elima trenina i jasno de=inisanim cilje'ima;

%ri tom %ozna'aj,:i sistemati&n, %odjel, trenina mladei %rema =azama raz'oja sa jasno

de=iniranim cilje'ima. /rlo bitno je znati da se djeca raz'ijaj, razli&itom dinamikom (om%a;

2!!5*. rzina rasta nji)o'i) kostij, ; mi+i:a; orana i i'&ano sistema razli&it je od ste%na do

ste%ena i taj raz'oj ,'eliko diktira nji)o'e =iziolo+ke i iz'edbe s%osobnosti. Proresi'ni %roram

bez %rekida; %o'e:a'a ,&inko'itost trenina i smanj,je mo,:nost =r,stracije i ozljeda. taj %roces

se nazi'a %eriodizacija d,oro&no trenina.

12


13/53


Šema 1. Periodizacija dugoročnog treninga (Bompa, 2005)

zraz %eriodizacija je iz'eden iz rije&i %eriod +to zna&i određeno 'rijeme ili =aza trenina.

Periodizacij, također moemo de=inisati kao d,oro&ni na%redak motori&ki) s%osobnosti

%otrebni) za ,s%je) , izabranom s%ort,. $'i koji s,djel,j, , dje&ijem s%ort, trebali bi ,klj,&iti

na&ela %eriodizacije na'edena , ore %osta'ljenoj +emi. $'i s%orta+i bez obzira na nji)o'

%otencijal 'r),nske iz'edbe; trebaj, s,djelo'ati , 'i+estranoj i s%ecijaliziranoj =azi trenina

(om%a; 2!!5*. $%ortski %otencijal djece stroo je o'isan o nji)o'om tjelesnom i mentalnom

raz'oj,. Ukoliko se to zanemari; to bi zna&ilo nelaodnost; stres; %a &ak i ozljede mlado

noometa+a. Ato se ti&e 'i+estrane =aze treba %ost,%no ,%ozna'ati noometa+e sa s%eci=i&nim

treninom (inicijacija* i %roresi'no obliko'ati nji)o'e s%ortske talente (obliko'anje

noometa+a*. sno'na s'r)a 'i+estrane =aze je izraditi temelje na kojima : es%orta+ ,&inko'itoraz'iti kom%leksne motori&ke s%osobnosti; +to :e rez,ltirati laanim %rijelazom na =az,

s%ecijalizacije.

Un,tar =aze s%ecijalizacije %ostoje d'a ste%ena koje nazi'amo s%ecijalizacija i 'r),ndska

iz'edba. 0okom =aze s%ecijalizacije; s%orta+i izabir, koji s%ort i koj, %ozicij, , izabranom s%ort,

13

PERIODIZACIJATRENINGA

Specijalizirani

razvo 16

Višestrani

razvo

Inicijacija

6 do 10 godina

Specijalizacija

15 do 18 godina

Vr!ns"a

izved#a 19

$#li"ovanje

sportiste 11 do

%relost&ostp!#ertet i

adolescencija

&!#ertet&redp!#ertet


14/53


bi eljeli irati. >ednom kada se s%orta+ %o&ne s%ecijalizirati; intenzitet i 'ol,men trenina se

mo, %roresi'no %o'e:a'ati i 'i moete indi'id,alizirati kondicijske %rorame. ona&na =aza

se ,sredoto&a'a na 'r),nsk, iz'edb, , odabranom s%ort,. U%ozna'anje s tjelesnim; mentalnim i

socijalnim karakteristikama s%orta+a , raz'ojim ste%enima inicijacije; obliko'anje s%orta+a is%ecijalizacije; omo,:it :e ,stano'lja'anje %roram trenina koji :e %otakn,t raz'oj s%orta+a ;

+to :e rez,ltirati 'r),nsom iz'edbom. U%ozna'aj,:i se , %r'om dijel, sa karakteristikama mladi)

noometa+a; , sljede:em dijel, %relazimo na trenin i raz'oj motori&ki) s%osobnosti kod djece.

7))/) Po=(o r8!o5l'& #r&(i(: (o:om > i(i%i'%i'@ "8rs# o! 0 !o /. :o!i(

Po&etno razdoblje trenina noometa+a bi trebala %olaziti kroz %rorame trenina nisko

intenziteta , kojima je nalasak na zaba'i. /e:ina male djece nije , stanj, ,)'atiti se , ko+tac s

=izi&kim i %si)olo+ki; za)tje'ima trenina 'isoko intenziteta ili oraniziranim natjecanjima.

Prorami trenina za te mlade noometa+e moraj, se bazirati na cjelok,%ni s%ortski raz'oj; a ne

na iz'edb, s%eci=i&no s%orta. 0ijelo raste i 'elike mi+i:ne sk,%ine s, raz'ijenije od mali).

ardiores%iratorni sistem se raz'ija i aerobni ka%acitet je adek'atan za 'e:in, akti'nosti.

eđ,tim; anaerobni ka%acitet je orani&en je na o'om ste%en, jer djeca imaj, nisk, tolerancij,na ak,m,lacij, mlije&ne kiseline. 0jelesna tki'a s, %odlona ozljedama. @iamenti %ostaj,

snaniji;ali s, za'r+eci kostij, jo+ ,'ijek )rska'i&a'i i jos se kalci=iciraj,. U toj dobi;'rijeme

%ozornosti je kratko i djeca s, orijentisana na akcij, te stoa ne mo, sjediti i sl,+ati d,o

'remena. z,zetno s, nemirni i razdraeni. $toa je iz,zetno 'ano da je nji)o' trenin , toj dobi

raznolik i kreati'an. 0reba da se %otencira na iri i s,djelo'anj, , iri; a ne %objeđi'anje.

Prema (om%i; 2!!5* %ostoje određena ,%,st'a , osmi+lja'anj, %rorama trenina koji s,

%rilaođeni kako mladim noometa+ima; tako i s'im mladim s%ortistma te dobi bez obzira nas%ortsko o%redjeljenje?

• Utjecati na 'i+estrani raz'oj ,'ođenjem raznoliki 'jebi i 'je+tina koje ,klj,&,j,

tr&anje;skakanje; )'atanje;bacanje; ra'note, i kotrljanje.

14


15/53


• si,rati za s'ako dijete jednako 'rijeme za odo'araj,:i raz'oj 'je+tina i jednako

'rijeme iraja , irama i akti'nostima• Poziti'no o)rabr,j,te djec, koja s, odana i samodisci%lino'ana. Poja&a'ajte na%redak ,

raz'oj, 'je+tina.• )rabr,jte djec, da raz'ijaj, =leksibilnost; koordinacij, i ra'note,.• )rabr,jte djec, da raz'ijaj, razli&ite s%osobnosti , ,'jetima nisko intenziteta ( n%r.

%li'anje je odli&no za ra'oj kardiores%iratorno sistema; dok isto'remeno smanj,je

%ritisak na zlobo'e; liamente i 'ezi'na tki'a* .• zberite odo'araj,:i broj %ona'ljanja za s'ak, 'je+tin, i o)rabr,jte djec, da iz'ed,

s'ak, te)nik, %ra'ilno.• smi+lja'ajte 'jebe; ire i akti'nosti tako da djeca imaj, mo,:nost maksimalno

akti'no s,djelo'anja.

• Pre%,stite djeci da koriste s'oj, ma+t, i kreiraj, 'jeba; ire i akti'nost.• Pojednosta'ite ili modi=icirajte %ra'ila tako da i) djeca lako raz,mij,.• )rabrite djec, da s,djel,j, , 'jebama koje raz'ijaj, %ozornost da bi i) %ri%remili za

'e:e za)tje'e trenina i natjecanja do koji) :e do:i , =azi raz'oja obliko'anja s%orta+a.• 9ala+a'ajte i ,&ite i) 'anosti etike i =air-%la


16/53


$ljede:a ,%,st'a :e %omo:i , osmi+lja'anj, %rorama trenina koji s, odo'araj,:i za razdoblje

obliko'anja s%orta+a (om%a; 2!!5*; a to s, ?

- Potakn,ti s,djelo'anje , razli&itim 'jebama s%eci=i&no s%orta i ostali) s%orto'a; +to :e

im %omo:i da ,na%rijede s'oje 'i+estrane temelje i %ri%remiti i) za natjecanja , nji)o'om

izabranom s%ort,. Proresi'no %o'e:a'ajte 'ol,men i intenzitet trenina.- smi+lja'ajte 'jebe koje ,%ozna'aj, s%orta+e s temeljnim taktikama i strateijama te

djel,j, na raz'oj 'je+tina.- Pomonite s%orta+ima da %obolj+aj, i a,tomatiziraj, temeljne 'je+tine koje s, na,&ili

tokom incijacijske =aze i na,&e ne+to kom%leksnije 'je+tine.- 9ala+a'ajte %obolj+anje =leksibilnosti;koordinacije i ra'notee.- 9ala+a'ajte etik, i =air %la< tokom trenina i natjecanja- si,rajte s'ojoj djeci mo,:nost da s,djel,j, na natjecateljskoj razini

- U%oznajte s%orta+e s 'jebama koje raz'ijaj, o%:, jakost. 0emelji za b,d,:, jakost isna, trebaj, biti %osta'ljeni , o'oj =azi. 9ala+a'ajte raz'oj sredi+nje dijeta tijela;

%osebno k,ko'a; donje dijela leđa i abdomena; kao i mi+i:a ekstremiteta rameni)

zlobo'a; r,k, i no,. /e:in, 'jebi iz'oditi 'lastitom teinom i sa medicinkom lo%tom.- 9asta'ite raz'ijati aerobni ka%acite. F'rsta baza izdrlji'osti omo,:iti :e ,&inko'itije

%odno+enje trenina i natjecanja tokom s%ecijalizacije.- U%oznajte s%orta+e sa ,mjerenim anaerobnim treninom. 0o :e im omo,:iti da se

%rilaode na anaerobne trenine 'isoko intenziteta koji imaj, 'elik, 'anost , 'e:ini

s%orto'a tokom =aze s%ecijalizacije. $%orta+i se ne bi trebali natjecati , disci%linama kojetrae iz,zetan %ritisak na anaerobni laktatni eneretski sistem; kao +to je s%rint na 2!! i

4!! metara. 9jima obi&no bolje odo'araj, kratki s%rinte'i; kra:i od "! metara koji

,klj,&,j, anaerobni alaktatni eneretski sistem i disci%line koje izisk,j, izdrlji'ost kao

+to s, tr&anje na d,e %r,e ,z manj, brzin, %o%,t tr&anja na "!! metara i d,e +to testira

nji)o'e aerobne ka%acitete.- 0reba izbjea'ati natjecanja koja %re'i+e anatomski stresno djel,j, na tijelo. 9a %rimjer;

'e:ina mladi) s%ortista nema do'oljno raz'ijen, m,sk,lat,r, da bi iz'eli troskok

korektnom te)nikom.- a bi se %obolj+ala koncentracija ; ,'edite ira&e , kom%leksnije 'jebe.)rabr,jte i) da

raz'ijaj, strateij, za samore,lacij, i 'iz,alizacij,. U%oznajte i) sa =ormaliziranim

mentalnim treninom.- U%oznajte s%orta+e sa razli&itim zaba'nim natjecateljskim sit,acijama koje im

omo,:a'aj, %rimjen, rali&iti) te)nika i taktika. ladi s%orta+i se 'ole natjecati;

16


17/53


međ,tim; 'rlo je 'ano da ne nala+a'ate %objeđi'anje. blik,jte natjecanje tako da se

raz'ijaj, 'je+tine.- si,rajte 'rijeme za ir, i dr,enje međ, saira&ima.

7))6) Sp&%i'li8%i' B "8rs# o! /< !o /C :o!i(

$%orta+i s, , =azi s%ecijalizacije s%osobniji %odnijeti 'e:e za)tje'e trenina i natjecanja neo ,

ranijim =azama. 9ajzna&ajnije %romjene , trenin, doađaj, se tokom o'e =aze . $%orta+i koji s,

s,djelo'ali , dobro %ro'edenom %roram, koji je nala+a'ao 'i+estrani raz'oj; sad :e %o&eti

iz'oditi 'i+e 'jebi kojima je cilj raz'oj 'r),nske iz'edbe , određenom s%ort,; o'om sl,&aj,

noomet,. Pozorno nadledajte obim i intenzitet trenina kako bi s%orta+i dobro na%redo'ali s

malim rizikom od ozljeda. roz o', =az, s%ortsko raz'oja; s%orta+ nebi smio imati 'e:i)

te)ni&ki) %ote+ko:a. 0ime i trener ima s'e manje ,lo, ,&itelja.0okom o'e =aze b,dno %ratiti

raz'oj s%orta+a. ,d,:i da s, =izi&ki i %si)olo+ki za)tje'i trenina i natjecanja %o'e:ani ;morat :e

raz'ijati strateije da i) ,s%je+no sa'lada'aj,; %a :e biti %odloniji te+ko:ama zbo

%retreniranosti. Pro'jera'ajte 'ol,men trenina za s%eci=i&ne 'jebe da bi olak+ali na%redak ,

iz'edbi. 0ijelo se mora %rilaoditi na %o'e:anje s%eci=i&no trenano o%tere:enja da bi se

,&inko'ito %ri%remilo za natjecanje. Zato je 'rijeme za nala+a'anje s%eci=i&nosti. /i+e je %otrebno %o'e:a'ati intenzitet trenina od 'ol,mena; iako jo+ ,'ijek morate %roresi'no

%o'e&a'ati i 'ol,me. Pri%remite s%orta+e za iz'ođenje određene 'je+tine ili 'jebe ,z određen

ritam i brzin,. 0renin bi morao sim,liati akcije do koji) dolazi tokom natjecanja. ako je ,mor

normalna %osljedica trenina 'isoko intenziteta; 'rlo je 'ano da s%orta+ ne dođe do stanja

%ot%,ne iscr%ljenosti. Uklj,&ite s%orta+e , %roces dono+enja odl,ka kad od je to mo,:e.

9asta'ite nala+a'ati 'i+estrani trenin; %osebno tokom %redsezone. eđ,tim; 'anije je

nala+a'ati s%eci=i&nost i koristi metode i te)nike trenina koje :e raz'iti 'isok, razin, s%eci=i&ne,&inko'itosti; %osebno tokom takmi&arsko dijela. Potrebno se %obrin,ti da raz'oj aerobno

ka%aciteta ima 'iski %rioritet kod s'i) s%orta+a; a %osebno kod oni) koji s,djel,j, , s%orto'ima

koji trae izdrlji'ost ili s, , 'ezi s izdrlji'o+&,. $%orta+i bi trebali koristiti mentalni trenin.

smisliti 'jebe koje raz'ijaj, 'iz,alizacij, i moti'acij, da b se %oja&ala s%eci=&na iz'edba.

17


18/53


Šema 2: Usporeda rane specija!izacije i "i#estranog programa

7))7) Vr?"(sk i8*&!5 "8rs# o! / :o!i( i s#ri'i

obro osmi+ljen %lan trenina temeljen na znanim na&elima d,ro&no raz'oja; do'est :e do'r),nske iz'edbe. z,zetni rez,ltati iz'edbe koje s%orta+ %ostine tokom razdoblja incijacije;

obliko'anja i s%ecijalizacije nis, , korelaciji s rez,ltatima 'r),nske iz'edbe , seniorskoj

konk,renciji.

18


19/53


Šema 3: Pred!o$eni dugoročni pristup speci%ičnom treniranju

7)6) Tr&(i(: ml9i? "8rs(i? k#&:ori' (o:om

Pod s%ortskim treninom %odraz,mje'a se s%eci=i&an trans=ormacioni %roces antro%olo+ki)s%osobnosti i karakteristika s%ortista; , kojem se %ostizanje s%ortski) rez,ltata %ostie

kontin,iranom %rimjenom s%eci=i&ni) trenani) sredsta'a; metoda i o%tere:enja kroz određeno

'rijeme (alacko i 8ađo; 2!!4*.

19


20/53


Prema (eli:; 2!!2* trenin je ,k,%ni %lanirani %rocess %ri%rema na naj'i+e ,&inke; koji se

,%ra'lja na,&nim i %edao+kim %rinci%ima. 0aj %roces cilja %laniranim i sistematskim

djelo'anjem na mo: i s%remnost an ,&inak ira&a. Pod treninom %odraz,mje'amo s'e mjere za

%obolj+anje ,&inka. 0renin je ,k,%na %ri%rema za natjecanje; %od,&a'anje , te)nici; taktici(raz,mje'anj, ire*; kondiciji i kom%leksnoj s%osobnosti iranja; te s%ortskom na&in, i'ota. $a

%edao+ko obja+njenja ira&e treba odojiti; da oni sami donose elj, za 'r),nskim ,&inkom. $a

=iziolo+ko obja+njenja oranizm, (tijel,* se , trenin, mora dati %rilika za %rilaođa'anje i

na'ika'anje; da bi se moao nositi sa za)tje'ima natjecanja ; +to zna&i; da , trenin, treba

mjenjati na%rezanja i o%,+tanja.

sno'ni zadaci s%ortsko trenina ( >aa&i: ; 2!1! * ?

• ,s'ajanje i ,sa'r+a'anje s%eci=i&ni) str,kt,ra ibanja koje &ine s%ortsk, te)nik,.• ,s'ajanje i ,sa'r+a'anje s%osobnosti za realizacij, sit,acioni) str,kt,ra koji &ine

s%ortsk, taktik,. (sistemi ire; r,%na taktika; indi'id,alna taktika; ; 9;*• raz'oj i ,sa'r+a'anje bazi&ni) i s%eci=i&ni) =,nkcionalno motori&ki) s%osobnosti.

azi&ne s, one koje osi,ra'aj, ,s%je) , bilo kojoj s%ortskoj disci%lini; a s%eci=i&nemotori&ke akti'nosti osi,ra'aj, ,s%je) , ta&no određenoj s%ortskoj akti'nosti.

• raz'oj koniti'ni) (intelekt,alni)* s%osobnosti na onaj na&in i onom smisl, ,kojem je intelekt,alno =,nkcioniranje određeno karakterom s%ortske rane.

• raz'oj %oziti'ni) osobina li&nosti tj.(konati'ni)* s%osobnosti; i ne,traliziranjeneati'ni).

• %osljednji zadatak s%ortsko trenina je %oziti'no ,smjera'anje moti'acije irazine as%iracije kod s%orta+a koji s, %od'rn,ti s%ortskom trenin

7)6)/) Mo!ski pri(%ipi " r!" s !'&%om

sno'ni cilj , rad, sa mlađim ,zrastom =,dbalera jeste s'estrani raz'oj %si)o=izi&ki)

s%osobnosti; kao i ,&enje i ,sa'r+a'anje te)nike i taktike (eli:; 2!!2*. oliko od se isticala

'anost tjelesni) s%osobnosti , s'akom s%ort,; %a tako i , =,dbal,; i%ak se mora nalastiti da se

o'dje radi o s%ortskoj iri dje se kontrolira jednom s%ra'om lo%tom i da je te)nika naj'aniji

dio =,dbala; koja se mora , %ot%,nosti sa'ladati; da bi se mola %rimjeniti , iri; a to je taktika

nadradnja. sno'ni zadatak trenera koji radi sa ira&ima mlađe ,zrasta je da djeca +to bolje

sa'ladaj, te)nik, i taktik,; to jeste da %ostan, +kolo'ani =,dbaleri id a +to 'i+e nji) %ostanj,

standardni %r'otimci.

20


21/53


ao na =,dbalskim terenima %ri trenin, skoro s',da od strane trenera i odojitelja radi se sa

mnoo 'olje i 'elikim ,laanjem. Zabrinja'a 'rsta i na&in trenina; koji je &esto samo ko%ija

trenina odrasli). 9ajmanja jedinica (tim*; koja %arkti&no %odsti&e s'e sadraje =,dbalske ire; je

r,%a od 4 ira&a. dealan oblik ,takmice; da bi se sa djecom; &ak i najmlađom; %ribliioG%ra'omH =,dbal,; je zbo ideja ire 4 %roti' 4 jer se ona i kao natjecanje i kao oblik trenina

%okazala isto djelot'orna i 'arijabilna i o%timalo is%,njena.

9aj'anija teista i %rednosti 4 %roti' 4 mo, se sro&iti %rema sljede:im (eli:; 2!!2*?

- Podsticanjem ,ni'erzalno te)ni&ko takti&ko obrazo'anja %ojedinca , za njea

%relednoj ,r%i sa odo'araj,:e dimenzionalnim irali+tem.- A,t na ol; %ostizanje i s%rije&a'anje olo'a stoje , sredi+t, zadatka ire.

- Podsti&e se driblini ciljano doda'anje kao %red,slo'i za %red)odn, ta&k,- U'ijek mo, s'i irati bez lj,tnje; bez %razno tr&anja- >ednosta'na %ra'ila ire ne za)tje'aj, s,dij,; ali od omladinaca =er ir,. 9ji)o'a

%redanost s%ort,; indi'id,alno s)'atanje ire i kreati'nost stoje , %r'om %lan,.- inimalna %otreba za mjestom i materijalnom i jednosta'nja oranizacija &ine 4 %roti' 4

takmi&enja sa malim %ersonalom %rakti&no ,'ijek i s',da mo,:im.- U trenin, o'a ideja ire omo,:,je mnoe takmi&arske 'arijante i nema ranica za

=antazij, odajatalja.- 4 %roti' 4 kao takmi&enje ,n,tar kl,ba ili kao oblik trenina %odsti&e zaba', , iri i

s%ortsko %rijateljsk, kom,nikacij, izmeđ, omladinaca; nji)o'i) odojitelja i kl,ba.

etodi&ki %rinci%i i metode rada imaj, 'eoma 'an, ,lo, , nasta'nom i trenanom %roces,.

9ji)o'a ,loa je razli&ita. anas tak'i) %rinci%a; %ra'ila i na,&no zasno'ani) sta'o'a; koji

,slo'lja'aj, i određ,j, tok 'i+eodi+nje %ri%reme s%ortista ima 'eoma mnoo ( at'eje' 1#77;

zolin; Iomenko' 1#76 *.

Prinici%i ili zakonitosti (alacko i 8ađo; 2!!4* s%ortsko trenina s, ?

• Usmjerenost trenina

• Eda%ti'nost trenina

• ontin,iranost o%tere:enja

21


22/53


• iskontin,iranosto o%tere:enja

• Pre%okri'anje o%tere:enja

• Cikl&nost trenina

• Ietero)rnost trenina.

%ored toa +to se o'e; samo na %r'i %oled; teorijske %red%osta'ke , oblasti s%ortsko trenina

naj&e+:e nazi'aj, %rinci%ima ili zakonitostima; one 'eoma &esto ne mo, do'oljno konkretno

,kazati na o%tmalne %,te'e i ,slo'e nji)o'e realizacije; koje bi sa 'elikom si,rno+:, aranto'ali

naj'i+a %arkti&na dostin,:a; b,d,:i da s, jo+ ,'ijek , =azi na,&no; odnosno eks%erimentalno

iz,&a'anja i %ro'jera'anja; a %roiza+li s, na osno', dobro %oznati) mani=estacija i %ost,%aka ,

trenanom %ost,%k,.

0akođer; za s%ro'ođenje trenano %rocesa koristimo sljede:e metode rada (Ao+e; 1##"*?

• 9asta'ne metode (metod i'e rije&i; metod o&ilednosti*

• etod %rakti&no 'jebanja (sinteti&ki metod; analiti&ki metod i kombino'ani metod *

• etod trenina (inter'alni metod; kr,ni metod i metod stanica; sit,acioni metod i metod

ire; takmi&arski metod*

/ano je ista:i das , metode i %rinci%i ,sko %o'ezani i da se nado%,nj,j,. zbor odo'araj,:i)metoda rada i nji)o'a %rimjena ; ,la'nom za'ise od sljede:e ? %osta'ljeni) cilje'a i zadataka;

ste%ena %ri%remljenosti ira&a; ,slo'a rada; selekcije ira&a.

22


23/53


7)7) Mo#ori=k& sposo5(os#i i ('i?o* r8*o'

otori&ke s%osobnosti se de=iniraj, kao latentne motori&ke str,kt,re koje s, odo'orne za

beskona&an broj mani=estni) motori&ki) reakcija i mo, se izmjeriti i o%isati. otori&ke

s%osobnosti nis, 'ane samo za sebe; 'e: i za raz'oj ostali) osobina i s%osobnosti. Eko se

motori&ke s%osobnosti ne raz'ijaj, do ni'oa koj, je objekti'no mo,:e %osti:i s obzirom na

enetsk, limitiranost; 'elika je 'jerojatnost da taka' %ojedinac ne:e biti , stanj, djelot'orno i s

lako:om oba'ljati razli&ite s'akodne'ne zada:e; niti :e %oticati raz'oj ostali) osobina i

s%osobnosti s kojima s, motor&ke s%osobnosti %o'ezane. sim toa; na'edene motori&ke

s%osobnosti nemaj, isto'jetne koe=icjente ,rođenosti; zbo &ea s, neke tokom i'ota manje; a

neke 'i+e %od ,tjecajem %rocesa 'jebanja. Znatno s, 'i+e ,rođene brzina; koordinacija ieks%lozi'na snaa; neo re%etiti'na i stati&ka snaa; %a i =leksibilnost (indak; 2!!3.*. a bi se

iz'r+io ,tjecaj na s%osobnosti s 'e:im ste%enima ,rođenosti; %otrebno je s %rocesom

trans=ormacije %o&eti +to ranije %o+t,j,:i senziti'na razdoblja za raz'oj %ojedini) osobina i

s%osobnosti (Prskalo; 2!!4.*. 9aj&e+:e %ri)'a:ena %odjela (Zaciorski;1#61; at'ee'; 1#64;

,reli: i saradnici; 1#75; Platono'; 1#"4; Jorđe'i:; 1#"#; ,kolj 1##6* bazi&ni) motori&ki)

s%osobnosti je %odjela koja ob,)'ata? brzin,; sna, ; izdrlji'ost; =leksibilnost; %reciznost i

ra'note,.

7)7)/) 2r8i(

rzina se de=inira kao s%osobnost &o'jeka da iz'r+i 'eliki =rek'encij, %okreta za najkra:e 'rijeme

ili da jedan jedini %okret iz'ede +to je mo,:e bre , datim ,slo'ima ( alacko; 8ađo; 2!!4*.

sno'ni oblici brzine s,?

• brzina reakcije ili reakcijska brzina• brzina %ojedina&no %okreta• brzina re%etiti'ni) %okreta• brzina lokomocije

23


24/53


$matra se jednom od najzna&ajni) motori&ki) s%osobnosti. /ane %ret%osta'ke za %ostizanje

brzine kretanja s,? mor=olo+ke zna&ajke; 'isoka akti'nost i'&ano-mi+i:no sistema; i%kost i

s%osobnost o%,+tanja mi+i:a; k'aliteta te)nike motori&ko ibanja; bio)emijske osobine na

%eri=eriji lokomotorno sistema te tem%o kori+tenja eneretski) t'ari. rzina je s%osobnost srelati'no 'isokim st,%njem ,rođenosti i na nj, se moe djelo'ati samo , određenoj raz'ojnoj

dobi. $enziti'na razdoblja za brzin, ledaj,:i od 7. odine i'ota s, do 16. odine; a osobito

%o'oljna razdoblja s, , dobi od 1!-14 odina.

oe=icijent ,rođenosti %rema 'e:ini a,tora je .#5; +to zna&i da , 'arijabilitet, te s%osobnosti #5

K ,&est',j, eneti&ki =aktori ; a tek 5 K trenin. z toa razloa je brzin, %otrebno raz'ijati ,

'rlo ranom ,zrast,.

rzina se is%olja'a kroz nekoliko 'ido'a; i to (Pas%alj; 2!!"*?• latentno 'rijeme motori&ki) reakcija;• brzina %ojedina&ni) %okreta;• =rek'encija %okreta.

noa istrai'anja s, %okazala %ostojanje i dr,i) %oja'ni) oblika is%olja'anja brzine tokom

sloeni) motori&ki) zadataka; i to?

• s%osobnost maksimalno ,brzanja %ri lokomociji;• maksimalna brzina lokomocije;•

s%osobnost maksimalno ,s%orenja %ri lokomociji;• s%osobnost %romjene brzine %romjene %ra'ca kretanja;• s%osobnost maksimalno brzo iz'ođenja kom%leksni) kretanja; s%osobnost maksimalne

=rek'encije %okreta.

7)7)/)/) Dos!(' is#ri*(' 5r8i(&

imenzija brzine (Pas%alj; 2!!"* jednako je tako ekstenzi'no istrai'ana; ali ni , o'om %odr,&j,

ne %ostoje rado'i koji bi omo,:ili %recizn, razlik, izmeđ, razli&iti) s%osobnosti to sementa

motori&ko %rostora. 0ako se %od %ojmom brzine &esto %odraz,mije'a brzina tr&anja ili s%rint

koji s, izolo'ali Lend)ler (1#3"*; $ills (1#5!*; cCllo< (1#56*; $imens i saradnici (1#6#*; At,rn

(1#7!*; mada se ta dimenzija oto'o redo'no nalazi kao mjera eks%lozi'ne snae , onim

24


25/53


is%iti'anjima , kojima je bilo do'oljno dobro zast,%ljeno o'o %odr,&je snae. sim o'o; ,

literat,ri se s%ominje i =aktor sementalne brzine; koji je de=inisan %okretima ,do'a sa +to 'e:om

=rek'encijom i konstantnom am%lit,dom (o'aj =aktor ,t'rdili s,; izmeđ, ostali) i 0,mbee; 1#53.M

Iem%el i leis)man; 1#55.M $imens; 1#6#. i At,rn 1#7!*. $li&no je str,kt,isan i kao dimenzijakoj, 8imoldi (%rema Cattell,; 1#66.* nazi'a =aktorom =rek'encije brzi) %okreta. 9eki a,tori

dijele =aktor brzine i na brzin, %okreta r,k, (leis)man; 1#54*; kao i na =aktor 'remena reakcije

($es)oreM 0),rstoneM 8imoldiM leis)man; Cattell; 1#66*. 'aj =aktor se; , st'ari; odnosi na

brzin, jednosta'ne %si)omotorne reakcije. Premda je o&iledno da o'ak'a %odjela =aktora brzine

%ret%osta'lja %ostojanje o%+te =aktora brzine (koji je ,t'rdio ranck; 1#51*; treba ista:i da ima

a,tora koji , s'ojim rado'ima nis, ,s%jeli %ot'rditi tak', %ret%osta'k, ($es)ore; 1#51. i

artnilk 1#6#*. 9a osno', dosada+nji) istrai'anja nes,mlji'o je %ostojanje =aktora brzine; koji

se , %rostor, nie reda 'jero'atno dijeli na brzin, jedno izolo'ano %okreta i na brzin, %okreta

, ritm,; odnosno =rek'encij, %okreta. 9eiz'jesno je bilo i %ostojanje neza'isni) =aktora brzine

%ojedini) dijelo'a tijela.

7)7)) S(:

$naa je s%osobnost &o'jeka da sa'lada 'anjski ot%or ili da djel,je %roti' ot%ora mi+i&nim

na%rezanjem (Zaciorski; 1#65*.

$naa kao +to je , %raksi %oznato; raz'ija se i %rimjenj,je , razli&itim akti'nostima 'jebanja i

trenina; %a je s)odno tome; %ostoje i razli&ite 'rste ili oblici is%olja'anja snae; koje s,

=ormirane na bazi kriterij,ma nji)o'o dejst'a (alacko 8ađo; 2!!4*.

9a osno', %r'o kriterij,ma; odnosno kak'o reima mi+i&i raz'ijaj, sna, ( sa ili bez kretanja*;

, eneralnom %oled,; %ostoji tz'. stati&ka i dinami&ka snaa. od is%olja'anja dinami&ke snae

mi+i&i se skra:,j, a nji)o'a ,n,tra+nja na%etost se ne mjenja. od stati&ke snae mi+i:i se ne

skra:,j,; odnosno mi+i: je ,&'r+:en izmeđ, d'ije =iksne ta&ke i zbo toa se %o'e:a'a njeo'a

,n,tra+nja na%etost. U odnos, na dr,i kriterij,m; dje , rad, %ostoji za)tje' za sa'lada'anjem

'eliki); za s'ako %ojedinca rani&no maksimalni) o%tere&enja; bilo dinami&kim ili stati&kim

25


26/53


is%olja'anjem snae; naj&e+:e se %rimjenj,j, termini maksimalna snaa (@ibensk< 1#65* ili tz'

&ista snaa (9ett; 1#6!*. Ukoliko se , nekom %okret, za)tje'a brzo iz'ođenje jednokratno

%okreta koristi se termin brzinska snaa (,znjeco' 1#67* ili eks%lozi'na snaa (Iem%el;

leis)man 1#55;$t,rm 1#6#*. eđ,tim ,koliko se %okret iz'odi sa %ona'ljanjem; %rimjenj,je setermin re%etati'na snaa (,reli: i sar.; 1#75*. Po tre:em kriterij,m, ; dje s, 'rste snae 'ezane

za izdrlji'ost %rimjenj,je se termin snana izdrlji'ost , snazi (,znjeco' 1#67; @ibensk< 1#65*

Posebn, %anj, zasl,,je %odjela snae na tz' a%sol,tn, i relati'n, sna, (F,dino' 1#6!*. Pod

a%sol,tnom snaom %odraz,mje'a se snaa koj, &o'jek raz'ija %rilikom sa'lada'anja

odo'araj,:i) maksimalni) o%tere:enja; a relati'na snaa; s obzirom na tjelesn, tein,; kada se

'rijednost snae s'odi na kiloram mase tijela.

Posljednji) odina; %rimjenom razli&iti) metoda za %rik,%ljanje %odataka i m,lti'arijanti)

matemati&ko stati&ki) metodaza nji)o', obrad,; kod 'e:ine a,tora (Iem%el i leis)man 1#55;

omiro'i: i saradnici 1#5#; 1#6!; 1#7!.* ,t'rđena je ezistencija nekoliko =aktora snae koji s,

%o ti%, akcije identi=iko'ani kao?

• eks%lozi'na snaa; koja se naj&e+:e de=inira kao s%osobnost da se ,loi maksimalna

enerija , jednom %okret, za +to kra:e 'rijeme; a is%olja'a se , s'im %okretima , kojima

cijelo tijelo; njeo'i dijelo'i ili o%tere:enje ( s%ra'a * %rod,a'aj, s'oje kretanje ,slijed

dobijeno im%l,sa; odnosno %o&etno ,brzanja; a njen koe=icijent ,rođenosti iznosi oko .

"!; tako da je sa raz'ojem o'e s%osobnosti %otrebno %o&eti 'rlo rano; izmeđ, 5-7 odina

i'ota.• re%etati'na snaa koja se naj&e+:e de=inira kao s%osobnost iz'ođenja %ojedina&ni) i

%ona'ljanje neki) jednosta'ni) %okreta ili tijela i moe se raz'iti; s obzirom da je njen

koe=icijent ,rođenosti krajnje nizak i iznosi .5!.• stati&ka snaa; koja se naj&e+&e de=inira kao s%osobnost zadra'anja jedne maksimalne

izometrijske kontrakcije mi+i:a; a is%olja'a se kada s%ortista %ok,+a'a sa'ladati ot%or koji %relazi njeo'e mo,:nosti ili 'r+i na%rezanje da bi sa&,'ao određeni sta'; ,

,slo'ima kada s, mi+i:i na%ren,ti ali nema kretanja; a njeo' koe=icijet ,rođenosti je

oko .5!; +to zna&i da je raz'oj 'eoma s%or.

26


27/53


$'akako je bitno nalasiti da , tok, ontoenetsko raz'oja ; kao i kasnije , %ri%remi za 'r),nska

s%ortska dostin,:a;'eoma je bitan metodi&ki %rist,% raz'oj, snae; +to %odraz,mje'a kori+tenje

o%timalni) sredsta'a; metoda i o%tere:enja.

7)7)6) Fl&ksi5il(os#

leksibilnost se de=inira kao s%osobnost &o'jeka da iz'ede %okret sa +to 'e:om am%lit,dom

(alacko 8ađo; 2!!4*.

$%osobnost iz'ođenja %okreta maksimalnom am%lit,dom; , jednom ili 'i+e zlobo'a i jednom ili'i+e %,ta; ne za'isi samo od motori&ki) s%osobnosti; neo i od neki) mor=olo+ki) obiljeja; kao i

=leksibilnosti kao elementarnom ,slo', za dobro k'alitati'no i k'antitati'no iz'ođenje %okreta.

$amo o%timalno =leksibilan =,dbaler moe do maksimalni) ranica iskoristiti s'oje %otencijalne

mo,:nosti , dr,im motori&kim s%osobnostima; naro&ito , s'im ti%o'ima eks%lozi'ne snae i

ailnosti; kao i %re'enti'no djelo'ati na mo,:nosti i karakter neki) 'rsta %o'reda. $a obzirom

da , =,dbal, %reo'lada'aj, 'isoko dinami&na kretanja; koja osim brze i snane m,sk,lat,re

za)tje'aj, i 'elik, elasti&nost; rastezlji'ost i s%osobnost o%,+tanja akti'ne m,sk,lat,re; a i

mnoa istrai'anja %okazala s, 'anost trenina =leksibilnosti , %re'enciji %o'reda. leksibilnost

je brojem testo'a najzast,%ljenija motori&ka s%osobnost; sa jedne strane zbo ,djela o'e

kom%onente , s'im ostalim s%osobnostima; sa dr,e zbo 'elike 'anosti za %re'encij, %o'reda;

a takođe i zbo nemo,:nosti eneralizacije o'e s%osobnosti.

U literat,re se moe na:i %odjela =leksibilnosti na tz'?

• akti'n, koja se sastoji , s%osobnosti da se %ostine 'elika am%lit,da %okreta , nekom

zlob, akti'no+:, mi+i&ni) r,%a koje %relaze %reko to zloba i• %asi'n, koja se sastoji , s%osobnosti da se %ostine naj'e:a am%lit,da djelo'anjem

s%olja+nji) sila. 8azlika izmeđ, akti'ne i %asi'ne nazi'a se de=icit akti'ne %okretlji'osti.

$matra se da je taj de=icit za+tita oranizm, od iznenadni) %o'reda i sit,acija.

27


28/53


oe=icijent ,rođenosti =leksibilnosti je %rili&no nizak tako da %ostoji mo,:nost njeno raz'oja.

Primarne metode za njen raz'oj s, (alacko 8ađo; 2!!4*?

• metoda stati&ki) istezanja; sa 'arijantama %asi'no istezanja• metoda dinami&ko istezanja; sa 'arijantama akti'no istezanja i• metoda sa 'jebama stre&ina; %osebno sa na&inom kontrakcije i relaksacije isto dijela;

odnosno iste r,%e mi+i:a i liamenata.

=ekti sistematske %rimjene stre&ina oledaj, se , sljede:em? %obolj+a'a se ni'o =leksibilnosti

noometa+a; smanj,je se na%etost mi+i&a; smanj,je se zamor mi+i&a nakon trenina; smanj,je se

o%asnost od %o'reda mi+i:a. liamenata i zlobo'a; te se %obolj+a'a kr'otok i dr,i reenerati'ni

%rocesi.

7)7)7) I8!rl'i*os#

zdrlji'ost %odraz,mje'a motori&k, s%osobnost d,e iz'r+a'anja određeno kretanja; bez

smanjenja e=ikasnosti; odnosno d,e s%ro'ođenja akti'nosti nesmanjenim intenzitetom. Po+to se

koe=icijet ,rođenosti kod izdrlji'osti kre:e izmeđ, .7! i ."! mo,:nost raz'oja %ostoji; ali ne ,

'elikoj mjeri. Po+to se izdrlji'ost mani=est,je na razli&itim ni'oima eks%oloatacije eneretski)

str,kt,ra; %ostoji (alacko >. 8ađo . 2!!4* ?

• anaerobna izdrlji'ost na ni'o, laktatne kom%onente ( , trajanj, od 3 5 min,ta*; koja je

odo'orna za iz'r+a'anje kretni) str,kt,ra s,bmaksimalnim intenzitetom; a , njenoj se

osno'i nalaze me)anizmi za re,lacij, 'elike koli&ine kiseoni&ko d,a i koncentracije

laktata , kr'i;• anaerobna izdrlji'ost na ni'o, alaktatne kom%onente ( , trajanj, od 15 2! sek,ndi *

koja je odo'orna za iz'r+a'anje kretni) str,kt,ra maksimalno intenziteta , &ijoj se

=iziolo+koj osno'i nalaze me)anizmi za re,lacij, 'elike koli&ine kiseoni&ko d,a i

minimalne koli&ine laktata , kr'i

28


29/53


• aerobna izdrlji'ost , trajanj, od 5 min,ta do nekoliko sati koja je odo'orna za

iz'r+a'anje kretni) str,kt,ra ,mjereno intenziteta , d,em 'remenskom %eriod, , &ijoj

se osno'i nalaze me)anizmi za re,lacij, i st'aranje enerije iz l,koze i slobodni)

masni) kiselina.U =,dbal,; izdrlji'ost ozna&a'a s%osobnost =,dbalera da iz'odi sloene motori&ke akcije ,

'isokom tem%, tokom cijele ,takmice. $enziti'na =aza? aerobna izdrlji'ost %oslije 12. odine;

anaerobna izdrlji'ost %oslije 14. odine. e)anizam izdrlji'osti? smje+ten je , mi+i:noj :eliji

eneretski sistemi.

0renin izdrlji'osti ima 'elike %rednosti sa zdra'st'eno as%ekta . Pojedinci ,klj,&eni ,

akti'nosti izdrlji'osti imaj, snano srce i nii kr'ni %ritisak. od tak'i) osoba se 'rlo rijetko

%oja'lj,j, sr&ano di+ne bolesti te smrtni sl,&aje'i od sr&ani) bolesti. Prilaodba dje&iji) orana isistema na trenin izdrlji'osti ima mnoo %rednosti. 0o ,klj,&,je ,na%ređenje %l,:ni) i sr&ani)

=,nkcija te %o'e:a'a broj cr'eni) kr'ni) zrnaca koji %renose kisik do radni) mi+i:a (om%a

2!!5*.

Cilj trenina izdrlji'osti (om%a; 2!!5* , %red%,bertet, je da se djeca %roresi'no os%osobe za

iz'ođenje tjelesne akti'nosti %rod,eno trajanja %rije neo osjete ,mor. oete %ro'oditi

aerobni i anaerobni trenin izdrlji'osti %,tem razli&iti) oblika akti'nosti kao +to s, ire;iranja

ili ostali s%orto'i %o'ezani sa izdrlji'o+&,. 9e morate raz'ijati izdrlji'ost kod djece , %red%,bertet, na 'ojni&ki na&in tr&anjem određeni) ,daljenosti ili određenom brzinom. Ato ranije

osjete bol; djeca :e se bre ozlijediti; izoriti i &ak %oeljeti da na%,ste s%ort. Ekti'nost

izdrlji'osti trebala bi na o'om ste%en, raz'oja biti dio 'i+estrano raz'oja i &esto je djeca mo,

iz'oditi kao dio ili dodatak te)ni&kom trenin,. 0rebaj, se oranizo'ati oblici akti'nosti

%o'ezane sa izdrlji'o+&, , kojima :e djeca ,i'ati; koje s, zaba'ne i zanimlji'e tako da moe

do:i i do sr&ano di+no raz'oja; ali i do ,i'anja na razno'rsnom i ,odnom trenin,.

7)7)


30/53


oordinacija %redsta'lja 'eoma sloeno %odr,&je i iz ti) razloa je ona jo+ ,'ijek nedo'oljno

%ro,&ena. ako se %reciznije de=inicije ne mo, na:i , str,&noj i na,&noj literat,re; naj&e+:e se

%od koordinacijom %odraz,mje'a brzo iz'ođenje kom%leksni); 'eoma sloeni) i razno'rsni)

motori&ki) zadataka (alacko 8ađo; 2!!4*. 0akođer koordinacij, moemo de=inisati kaos%osobnost da se sit,acije s%eci=i&ne za =,dbal ('je+tina* i nes%eci=i&ne sit,acije (s%retnost* rije+e

brzim radnjama %okreta (eli:; 2!!2 *.

9aje=ikasniji ,zrasni %eriod za raz'oj koordinacije je od " do 12 odina starosti. U s%ort, se

razlik,j, (eli:; 2!!2*?

1* bazi&na (o%+ta; eneralna* i2* s%ortska koordinacija.

azi&ne koordinacione s%osobnosti s, zna&ajne za %o&etnike. oordinacija je sklo% od niza

s%ecijalni) s%osobnosti koje s, enetski ,slo'ljene i %o =,nkciji samostalne. ao tak'e one se

odlik,j, malom mo,:no+:, za međ,sobne trans=ere.

• Po'ezi'anje je s%osobnost da se %ojedini %okreti dijelo'a tijela kao i %ojedine =aze

%okreta %o'ez,j, , jedn, jedinst'en, s%ortsk, te)nik,; kojom se rje+a'a konkretan

te)ni&ki zadatak.• rijentacija je %si)i&ki %roces kojim se s%ortista =izi&ki orijenti+e , %rostor, i 'remen, ,

odnos, na zna&ajne orijentacione ta&ke i akcije (na me)ani&ke elemente s%orta*.• sno'e orijentacione ta&ke s, trajektorija leta lo%te; akcije %roti'nika (, na%ad, i

odbrani* i akcije saira&a. rijentacija se bazira na brzoj selekciji %rimljeni) in=ormacija i

dono+enj, odl,ka o za,zimanj, određene %ozicije %rema orijentacionim ta&kama.• i=erencijacija je s%osobnost koja se zasni'a na %si)i&kom %roces,; za ;;=in,NN

,sala+enost str,kt,rni) elemenata jedne te)nike; %ri &em, se %ostie 'isok ste%en

ta&nosti i ekonomi&nosti akcije. U %raksi se ozna&a'a kao ;;osje:ajNN za lo%t,; za 'rijeme

ili %rostor itd.• 8eakciona s%osobnost je izraena brzom %rimjenom s%ortski) te)nika na neki sinal; iz

s%olja+nje ili ,n,tra+nje sredine. Poznata je ,loa =inti , s%ortskim irama.• Po'ezi'anje je s%osobnost da se , treniranj, ili na takmi&enj, %roram %ost,%aka

%rilaodi %rema no'onastaloj sit,aciji.• $%osobnost za ritam oleda se , izraa'anj, ritmi&ki) %okreta i kretanja; %ri &em, se

isti&, d'ije osno'ne karakteristike?a* da se jedan oblik s%olja+nje; zadato; ritma ,s%je+no antro%omotori&ki re%rod,k,je i

30


31/53


b* da se %ostoje:i na,&en; s%eci=i&an ritam akti'nosti ili %okreta s'jesno re%rod,k,je ,

s%ortskim akcijama.

Za raz'oj koordinacije moemo da koristimo razli&ite rek'izite kao +to s,? %re%reke; &,nje'i;

merde'ine; obr,&e'i i razli&ite lo%te. od %o&etnika treba %o&eti sa te)nikom %ra'ilno tr&anja.

0okom 'remena osno'na koordinacija %rerasta , =inaln, koordinacij,. Pomo:, razli&iti)

%re%reka tjeramo ira&a da ada%tira d,in, koraka. 8azmak izmeđ, %re%reka za'isi od odi+ta

ira&a i cilja koji elimo da %ostinemo. ada se ,&estalije trenira razdaljina je malo manja; a ako

se eli ,'jebati d,i korak razdaljina je 'e:a. /isoke %re%reke treba koristiti ako je izrađena

solidna i konstatna te)nika; a to zna&i da s, 'isoke %re%reke s,'i+ne , rad, sa najmlađim

,zrastom. obr, koordinacij, karakteri+, ( 8ađo; . i sar. 2!!!. *

• osje:aj za ritam;• ra'notea;• %ra'o'remena reakcija;• orijentacija , %rostor,;• adek'atna kretanja;• sin)ronizo'ani %okreti.

Zna&aj koordinacije za s'estrani raz'oj?

• ,&est',je , s'akom %okret,;• daje k'alitet %okret,;• %o'e:a'a motori&ko boatst'o;• st'ara +irok, baz, za ,&enje i raz'oj s'i) ostali) %okreta (koji nadolaze iz b,d,:nosti*;

osno'a je za ,&enje i iz'ođenje sloeni) dinami&ki) motorni) stereoti%a 'i+e reda omo,:a'a

lak+e i bre ,&enje no'o.

7)7)0) Pr&%i8(os#

Preciznost se mani=est,je , %oađanj, cilja ili 'ođenj, neko %redmeta do cilja koji se nalazi na

nekoj ,daljenosti (alacko 8ađo; 2!!4*. Preciznost je s%osobnost koja omo,:a'a da se

akti'nostima ađanja (bacanje %redmeta* ili ciljanja ('ođenje %redmet* %oodi određeni stati&an

31


32/53


ili %okretan cilj koji se nalazi na određenoj ,daljenosti. Za %recizn, iz'edb, %okreta %otreban je

dobar kinesteti&ki osje:aj cilja; zatim dobra %rocjena %arametara cilja i kinesteti&ka kontrola

ibanja na određenom %,t, te 'rijeme koncentracije (eli:; 2!!2*. z'ođenje %recizni) %okreta

kontroli+e se na temelj, 'idni) in=ormacija iz objekti'ne st'arnosti i kinesteti&ki) in=ormacija izmemorije i rece%tora. Perice%cija %rostora i lokalizacija cilja osno'ni s, ,'jeti za 'isok,

%reciznost. U metodici treniranja %reciznosti %otrebno je %r'o ost'ariti odo'araj,:i odnos sa

te)nikom i taktikom s%ortske akti'nosta. $'e nam o'o o'ori da je %reciznost iz,zetno sloena i

osjetlji'a s%osobnost koja o'isi od tren,ta&no ras%oloenja; a i od dr,i) s%osobnosti (snae;

brzine i dr.*. 8az'oj, %reciznosti , =,dbal, mora biti %os'e:ena %osebna %anja; raz'ijaj,:i

je %oste%eno i %onaj'i+e , sit,acionim ,'jetima kako %ri ,drac, na ol tako i %ri doda'anj, lo%te.

7)7);) R*(o#&

8a'notea je s%osobnost da se zadri tijelo , ra'nozenom %oloaj, i da se kori,je %okretima

djelo'anja ra'itacije zemljine tee; koja otea'a da se odri ra'noteni %oloaj djelo'anjem

s%oljanji) nadraaja; akti'ni) remete:i) =aktora (alacko 8ađo; 2!!4*. 8a'notea je

s%osobnost da se o&,'a relati'no stabilan %oloaj tijela kod raznoliki) kretanja kojima obil,je

=,dbal. olje korio'anje djelo'anja ra'itacije ili dr,i) sila iz okoline koje nar,+a'aj,

stabilnost ira&a zasi,rno :e omo,:iti bolja ra'notea. 8a'notea se re,li+e s'jesnim i

%odsa'jesnim %,te'ima. oe o'isiti od brzine; snae; =leksibilnosti i te)nike iz'ođenja

određeno kretanja kao i od %ra'ilno =,nkcioniranja 'estib,larno a%arata i 'idno analizatora.

$ me)ani&ko stajali+ta o'isi o? %oloaj, tei+ta tijela , odnos, na %o'r+in, oslonca; 'eli&ini

%o'r+ine oslonca; %oloaj, %ojedini) dijelo'a tijela , odnos, jedan %rema dr,ome; brzini

kretanja tijela i dr. U'jeba'anje %ra'olinijski); ,aoni) i kr,ni) kretanja ira&a 'rlo je 'ano za

=,dbal. 0ako se %o'e:a'a e=ikasnost ire i s%re&a'a %o'reda ira&a. oe=icijent ,rođenosti je

'eoma 'isok ( #!-#5K * tako da je o', s%osobnost %rili&no te+ko; sloeno i s%eci=i&no raz'ijati.

32


33/53


7)


34/53


ada se ,&i neki no'i elementi te)nike; %otrebno je da se cijeli %okret iz'ede %olako i %ra'ilno

nekoliko %,ta; bez ikak'i) otea'aj,:i) okolnosti. Zatim se %relazi na %ona'aljanje i

,sa'r+a'anje isto to elementa , brem kretanj,. 9a %o&etk, se iz'ode lak+e; a zatim s'e tee

'jebe; ire i takmi&enja; da bi to ,sa'r+a'anje djeci ,'ijek bilo zanimlji'o. U s'akoj narednoj'jebi ; iz'ođenje to elementa otea'a se na taj na&in +to se određ,je neki takti&ki zadatak koji

treba naj&e+:e iz'esti , iri; kada se %rimjenj,je ,%ra'o taj element te)nike koji se na tom

trenin, ,sa'r+a'a. Zna&i %ojedini elemenat ne treba izolo'ano ,sa'r+a'ati; jer taka' na&in rada

djeci %ostaje jednoli&an; a time i nezanimlji'. jeci je %otrebno objasniti , kojim sit,acijama; za

'rijeme ire; taj elemenat naj&e+:e treba %rimjeniti; te iznalaziti tak'e 'jebe , kojima treba da

iz'ed, %o'ezano 2 3 elementa (%rimanje lo%te; 'ođenje; ,darac* i da isto'remeno iz'r+e neki

takti&ki zadatak (%ro'jeriti ras%ored ira&a; iz'esti neki =int,; za+titi lo%t, tijelom* da bi se

st'orila skoro ista sit,acija kak'a se %oja'lj,je , iri. 9a o'aj na&in se isto'remeno ,sa'r+a'a

te)nika i taktika; a to je za%ra'o; %rimjena te)nike , iri.

Pri ,&enj, te)nike i indi'id,alne taktike; ira&e mlađe ,zrasta; %a &ak i dje&ake od 17 1"

odina; ne treba stroo djeliti na odbrambene i na'alne ira&e; niti za)tje'ati da iraj, stalno na

istim mjestima. 0rener treba da s'e ira&e ,&i tako da znaj, iz'esti +to 'i+e elemenata te)nike tj.

da i) %ri%rema da s'i %ostan, na'alni ira&i; jer je %oznato da je na'alnom ira&, %otrebna

boatija i sloenija te)nika i zato je mnoo tee irati , na%ad, neo , odbrani (misli se na

znanje te)nike* (eli:; 2!!2. *.

$t'aranje kom%letni) ira&a %ostie se stalnim ,sa'r+a'anjem s'i) elemanata te)nike a naro&ito?

• Primanje lo%te , kretanj,• Pred)odo iz'ođenjem =inti tijelom• /ođenje lo%te &estim mjenjanjem %ra'ca kretanja• riblinzima , brzom kretanj,• 8azno'rsnim doda'anjem lo%re

• A,tom na ol 9ajkorisnije za s'ako ira&a; %a i za kl,b , kome ira je da m, se tek kao senior odredi ta&no i

stalno mjesto , tim, na osno', s'i) njeo'i) s%osobnosti id a se tada ,sa'r+a'a za to mjesto

(eli:; 2!!2*.

34


35/53


7)


36/53


olo'e ili nek, %omo:n, ir, za ,sa'r+a'anje te)nike ili taktike. ne dje&ake koji s, na%redniji

treba ,&iti da iz'ode i sloenije elemente te)nike da im rad ne bi %ostao dosadan i monoton. ni

dje&aci koji slabije na%red,j, treba dati ,bjedlji'o obja+njenje; da se ne bi ,'rijedili i smatrali

za%osta'ljenim.

je&ake od 14 1" odina treba ,&iti razna =intiranja i to kod %rimanja lo%te; 'ođenje; dribblin i

+,tiranje na ol. 9ji)o' oranizam je tada G%lasti&anH i imaj, mekane %okrete i lako ,s'ajaj, &ak

i 'eoma sloene te)ni&ke radnje. Prilikom ,&enja sloeniji) driblina i =inti 'eoma je lako

ocijeniti koji s, dje&aci talento'ani; jer oni 'eoma brzo na,&e tak'e %okrete i ,s%je+no i)

%rimjenj,j, , iri. Pri ,&enj, no'o elementa; djeca trebaj, te %okrete da iz'ode , mjest, ili

laanom kretanj, samo na %o&etk,; da bi taj %okret lak+e ,s'ojili. ad taj elemenat %ra'ilno

iz'ed, , laanom kretanj,; treba im dati tak'e 'jebe i zadatke , kojima taj elemenat moraj, daiz'ode %ra'ilno; ali , s'e brem kretanj,. Udarci la'om se na trenin, moraj, 'rlo &esto

iz'oditi.

jeca do 16 odina treba da rade sa laanijom lo%tom (3!! 35! rama*. Udarce treba iz'oditi

sredinom &ela kroz razno'rsne ire , kretanj,. Potrebno je %osebno obratiti %a:nj, na iz'ođenje

,darca la'om , skok,; sa odrazom na jednoj i obje noe.

$a mladim od 16 odina treba =orisirati iz'ođenje s'i) elemenata te)nike i slabijom noom. Eko

djeca od 16 1" odina ne sa'ladaj, iz'ođenje elemenata te)nike; %oslije :e te+ko , tom ,s%jeti.

z'ođenje %ojedini) elemenata te)nike slabijom noom moraj, %ona'ljati i desetak %,ta 'i+e

neo boljom noom. 'o se %osebno odnosi na ,sa'r+a'anje ,daraca; za,sta'ljanje lo%t;

%rimanje , kretanj,; dribblin i 'aranje %roti'nika (eli:; 2!!2*.

0e)nika je osno'no sredst'o za 'ođenje s%ortske borbe , noomet, i omo,:a'a s%otrtisti da

bolje is%olja'a s'oje s%osobnosti. 0e)ni&ka %ri%rema ,la'nom ob,)'ata ob,k, i ,sa'r+a'anje

osno'ne te)nike noometne ire tj. kretanja sa i bez lo%te; koja s, , osno'i sredst'a s%ortske

borbe ili sredst'a trenina kao i nji)o'o do'ođenje do sa'r+enst'a. Za %ostizanje 'isoki)

s%ortski) rez,ltata 'eoma je 'ana ,zajamna %o'ezanost te)nike i =izi&ke s%remnosti. $a

%orastom ni'oa =izi&ke s%remnosti; s%ortista mijenja na&in te)ni&ko iz'ođenja (0alo'i:; 1##"*.

9oometna te)nika treba da b,de?

36


37/53


• razno'rsna; noometa+ treba da o'lada 'elikim brojem te)ni&ki) elemenata

• e=ikasna; da se +to 'i+e +ansi realiz,je , %oodak

• stabilna; da je ot'orena na dejst'o remete:i) =aktora (%,blika; kliza' teren; ki+a; ,mor;

%roti'nik; %a %onekad &ak i s,dija*

• o%timalna; da odo'ara tjelesnim karakteristikama i s%osobnostima noometa+a

• sa'remena i %roresi'na; da je zasno'ana na sa'remenim tendencijama ire

Posmatrano sa =iziolo+ko; %si)olo+ko i %edao+ko as%ekta ob,&a'anje te)nike %rolazi kroz

tz'. tri eta%e? eta%a eneralizacije; eta%a =ormiranja dinami&ko stereoti%a i eta%a a,tomatizacije

(aji:; 1#75*

• ta%a eneralizacije %redsta'lja %o&etn, eta%, , kojoj se %ostie %r'a %redsta'a o kretnoj

djelatnosti i %o&etno ,sklađi'anje kretnji. Zadatak %r'e eta%e je da se s%ortista %ra'ilno

,%ozna sa te)ni&kim elementom. n st'ara 'iz,eln, %redsta', elementa koji treba da

,s'oji. Zbo toa demonstracija te)ni&ko elementa treba da se iz'ede %recizno da bi se

%okret jasno i %ra'ilno s)'atio. 0rener mora ne samo zaintereso'ati s%ortiste da %alji'o

%osmatraj,; neo im obratiti %anj, na ono +to je karakteristi&no za određeni te)ni&ki

elemenat.• r,a eta%a %redsta'lja eta%, , kojoj se %o&etne s%osobnosti dalje =ormiraj,; ali jo+

,'ijek bez %otrebne si,rnosti. Zadatak je da se na,&ena %o&etna te)nika %rimjenj,je ,

sloenijim ,slo'ima. U o'oj eta%i ob,&a'anja i ,sa'r+a'anja %osebn, %anj, treba obratiti

na ,o&ene ne%ra'ilne %okrete , iz'ođenj,.• Posljednja eta%a karakteri+e se stabilizacijom koordinacije i %reciznosti te)nike. 'a

eta%a je 'eoma ne%o'oljna za nedo'oljno izrađene. U o'oj eta%i s%ortista ne mora da

zna&ajnije ana,je misaone %rocese , tok, iz'ođenja %okreta; jer se %okreti 'e: od'ijaj,

a,tomatski.

7)


38/53


0aktika je is%lanirani i , cilj, ,smjeren %ost,%ak za m,drim izborom i %rimjenom so%st'eni)

sredsta'a i mo,:nosti; da bi se molo nositi sa sredst'ima %roti'nika i do:i do ,s%je)a (eli:;

2!!2*.

0aktika , noometnoj iri je zajedniko i s'rsis)odno djelo'anje %ojedinaca , ok'ir, momadi s

ciljem =ormiranja na%ada i obrane; te %relaska iz obrane , na%ad i obrn,to (Oabrijeli: ; 1#64*.

0aktika je s'e,k,%nost indi'id,alni) i kolekti'ni) akcija jedne eki%e; smi+ljeno oranizo'ani) i

racionalno koordinirani) na jedinst'en na&in , ranicama %ra'ila ire i s%ortske etike , cilj,

%ostizanja %objede.G

na je rez,ltat %rod,kti'ne st'arala&ke djelatnosti i %o'ezana je sa o%timalnim ,klj,&i'anjem

=izi&ki) i te)ni&ki) s%osobnosti; kao i %si)i&ki) s'ojsta'a. %+ta %osta'ka taktike je da s'akaeki%a %ok,+a da realiz,je jake snae s'oji) ira&a , odnos, na slabe ta&ke %roti'nika. Za

%ostizanje %objede , takmi&enj, d'ije eki%e neo%)odno je da ira&i ,mij, da %rimjenj,j,

najkorisnije metode borbe; da , datim ,slo'ima nalaze naje=ikasnije na&ine; da neo&eki'ano za

s,%arnike %rimjenj,j, kombinacije; st'araj, %o'oljne sit,acije za s'oj, eki%,.

0o je takti&ki k'alitet s%ortista tj. s%osobnost st'arala&ko %ro'ođenja dobijeni) in=ormacija i taj

osno'i %laniranja konkretni) akcija. Za ,s%je+no rje+a'anje zadataka koji se %oja'lj,j, , iri

%ret)odno je neo%)odno razraditi njen takti&ki %lan. 0akti&ki %lan se sasta'lja na osno',dobijeni) zaklj,&aka o iri eki%e skojom %redstoji takmi&enje. 0akti&ki %lan obi&no razrađ,je

trener koji a i sao%+ta'a s'ojoj eki%i %red %o&etak ire. sim toa; s'aki ira& dobija konkretna

zad,enja o akcijama od &ije ost'arenja za'isi ,s%je+na realizacija o%+te %lana ire. Pored

%lana; izloeno od strane trenera; s'aki =,dbaler sam brilji'o razmi+lja i %lanira s'oj, djelatnost

i iri. Za sasta'ljanje indi'id,alno %ret)ono %lana s'oji) akcija =,d'aler mora %rije s'ea da

%oznaje s'oje s,%arnike; nji)o'e te)nike i taktike. Zato 'eliko zna&aj imaj, %ret)odna

,%ozna'anja s,%arnika; %ra'ilna ocjenja nji)o'i) snaa i mo,:nosti. 0reba razmi+ljati kako

iskoristiti slabe strane s,%arnika; na:i najkorisnije %,te'e i sredst'a za ,s%je+an d,el s njim.

sno'ni zadaci na &ije je rje+a'anje ,smjereno mi+ljenje =,dbalera za 'rijeme ire s, (ilorad ;

1#75 *?

38


39/53


• analiza sit,acija ire za nji)o', %ra'iln, ocjen,

• nalaenje %,te'a i sredsta'a za najbolj, realizacij, %lana %rije ire; tj. =ormiranje takti&ki)

misli

• izbor najkorisniji) na&ina , s'akom %ojedinom moment,; ,smjereni) na realizacij,takti&ki) zamisli

7)


40/53


0akti&ka +ema %resta'lja raz'ijeniji i kom%leksniji oblik %rimjene taktike.$astoji se od stroo

određeni) stereoti%ni) %romjena. bi&no se ,%otreblja'a , na%ad,.

0akti&ki %lan , +irem smisl, izraa'a rje+a'anje neko daljnje cilja koji je %o'ezan na

na&inom ire. 0aj daljnji cilj moe biti os'ajanje %r'enst'a ili određeno mjesta na tabeli.

0akti&ki %lan , ,em smisl, rje+a'a %itanje jedne ,takmice; dakle jedan ne%osredniji zadatak

(0alo'i:; 1##" *.

7)0) Ulo: #r&(&r " o!:o'" ml!i? (o:om

$'aki trener; bez obzira koliko m, je to namjera ili nije; odojno djel,je na s'oje s%orta+e.

Ukoliko to &ini ciljano i ako s, zado'oljene neke %oeljne %ret%osta'ke (n%r. adek'atna razina

koniti'ne zrelosti s%orta+a; 'isoka moti'acija; %oziti'na moti'acijska klima , eki%iDkl,b, i

s,radlji'ost roditelja* moe se re:i da %ostoje o%timalni ,'jeti za odojno djelo'anje na mlado

s%orta+a. Uz obitelj i +kol, , kojima s%orta+ s'akodne'no %ro'odi naj'i+e 'remena; s%ortsko

okr,enje; za s%orta+a 'aan dr,+t'eni kontekst; također ima zna&ajan odojni ,tjecaj. 0, je

trener; kao a,toritet; ,zor i model; naj,tjecajniji =aktor koji kroz odnos sa mladim s%orta+em i

%edao+ki djel,je.

dojno djelo'anje , s%ortskom okr,enj, moe %romatrati kroz?

a* ,tjecaj na obliko'anje moralni) 'rijednosti s%orta+aM

b* ,tjecaj na raz'oj s%orta+e'i) socijalni) 'je+tinaM

c* ,tjecaj na raz'oj na'ika; radne disci%line i sl.

7)0)/) R8*o' (*ik, r!(& !is%ipli(& i o!:o*or(os#i kro8 spor#

40


41/53


>edno od s'akodne'ni) mi+ljenja o korisnosti s%orta za djec, jest da s%ort radi karakter;ja&a

disci%lin, i li&nost i sl. 9e+to od toa zasi,rno je ta&no; no koliko jako :e tak'o djelo'anje biti;

o'isi o samom mladom noometa+, i brojnim 'anjskim =aktorima akti'ni) , %roces, trenina.

dojno djelo'anje t, se o&it,je kroz %romjen, i obliko'anje na'ika mlado noometa+a; teraz'oj odo'ornosti. 9aime; sistemski s%ortski trenin trai red; rad i disci%lin,; osobito ako se

%otencira na raz'oj ,s%je+ne s%ortske karijere i 'r),nski) rez,ltata. 0o zna&i %redanost s%ort, i

treniranj, kao oba'ezi; raz'oj radni) na'ika i osobne i kolekti'ne odo'ornosti. ladi

noometa+ tako oblik,je i 'lastiti sistem 'rijednosti; +to m, naj&e+:e trajno ostaje; a %renosi se i

na ostale semente njeo'a i'ota? +kol,; odnose s %rijateljima itd. 0rener bi; najbolje , doo'or,

sa noometa+ima; na %o&etk, odine; trebao =ormirati sistem %ra'ila rada i sankcija za

ne%ridra'anje ti) %ra'ila. Zajedni&kim odl,&i'anjem osi,ra'a se 'e:a %redanost noometa+a

doo'or,; 'e:a indi'id,alna i kolekti'na odo'ornost. 0ako se ja&a i %ri%adnost r,%i; te se

znatno smanj,je mo,:nost nastanka s,koba zbo ne&ije neodo'orno %ona+anja; kao i raz'oj

neati'ni) emocija %rema trener, ili s,ira&ima zbo e'ent,alni) kazni. 0akođer; ,%oznatost

roditelja sa sistemom trenina i s,radnja s trenerom , o'om; ali i , s'akom dr,om sement,;

'rlo je %oeljna.

jeca nis, mali odrasli. $istem dje&ije s%orta treba %rilaoditi %otrebama; raz'ojnim osobinama

i %re=erencijama djece. obrobit djece ,'ijek; %a tako i , s%ort,; jest odo'ornost odrasli).

Qelimo li od mali) na%ra'iti 'elike s%orta+e; moramo i) )tjeti sl,+ati i mo:i &,ti. $'ako kad moe birati; odabire raditi ono , &em, ,i'a. ijete bira ir, i ona bi morala ostati ,'ijek sasta'ni dio

s%orta. 9e samo mali); 'e: i oni) 'eliki) (ari:; 2!!2*.

7);) S&l&k%i' spor#is# >(o:om@

$ obzirom na %otreb, da se selekcija iz'r+i %rije neo +to s%ortisti is%olje s'oje s%osobnosti ,

s'ojoj 'i+eodi+njoj intenzi'noj s%ortskoj akti'nosti; neo%)odno je otkriti karakteristike mladi);

koji , sebi krij, talenat ( 'isok ste%en s%osobnosti za određen, akti'nost*; %ri &em, je ta

s%osobnost bazirana %reteno na ,rođenim ( eneti&ki ,slo'ljenim* osobinama; s%osobnostima i

41


42/53


karakteristikama li&nosti kao i dinami&nosti nji)o'i) %romjena %od ticajem 'eliki) o%tere:enja za

neki s%ort. 9i %raksa ni na,ka nis, dale jo+ %recizne odo'ore na %iatnje kako se , s%ort,

otkri'aj, talent ii 'r+i selekcija. Prema tome %roblem se jo+ ,'ijek sastoji , nedo'oljnom

istrai'anj, na %ronalaenj, odo'araj,:i) kriterij,ma i metoda selekcije talenata; kao i kasnijeiz,&a'anja , nji)o'om raz'oj, (alacko >. 8ađo . 2!!4 *.

Problem selekcije je %o%rili&no sloen %rocess; , kojem ,zimanje , obzir samo jedno elementa

nije do'oljno. ma s%ortista &iji se talenat ,o&a'a a rez,ltati brzo %obolj+a'aj,. 9a,s,%rot njima ;

ima i tak'i) koji , %o&etk, ne %okaz,j, mnoo; odnosno %okaz,j, iz'jesne dis%ozicije; ,

%o&etk, se s%oro raz'ijaj,; ali 'remenom %osti, 'rlo 'isoka ost'arenja; koja &esto %relaze i

o&eki'ane rez,ltate kod talento'anije s%ortiste. z toa %roizilazi da se talenata akti'ira samo ,

%roces, konkretne %rakti&ne akti'nosti; ,z %ris,st'o odo'araj,:i) ,rođeni) ( endoeni) *

s%osobnosti i %o'oljni) ste&eni) ( ezoeni)* ,slo'a ; izrazito interesa i 'elike marlji'osti.

$istem selekcije sastoji se od &etri međ,sobno %o'ezana i ,slo'ljena dijela (alacko >. 8ađo .

2!!4 *?

• ,smjera'anja %otencijalni s%ortista %rema onim s%ortskim akti'nostima koje s,

naj%rikladnije nji)o'im interesima; sklonostima i s%osobnostima

• izora oni) koji , određenoj s%ortskoj rani ili disci%line mo, sa 'elikom 'jero'atno:om

%osti:i 'r),nske s%ortske rez,ltate

• kontrole i %ra:enja rele'antni) s%osobnosti i karakteristika s%ortista koji s, selekcionisani

, određenoj s%ortskoj rani ili disci%line

• korekcije i modi=ikacije analizirani) e=ekata %od ,tjecajem s%eci=i&no %roramirani)

trenani) akti'nosti , tok, 'i+eodi+nje %ri%reme s%ortista

Post,%ci selekcije za koje se %red%osta'lja da mo, do%rinijeti o%timalnoj e=ikasnosti sastoje se ,

sljede:em?

• ,t'rditi jedna&ine s%eci=ikacije za %ojedine s%orti'e ili s%ortske disci%line na osno',

%odataka antro%olo+ko stat,sa s%ortista; kao i %odatke o s%ortskim rez,ltatima razli&itoni'oa %ri%remljenosti s%ortista

• ,t'rditi eljni s%ortski rez,ltat i normati'e ni'oa %rmarni) osobina; s%osobnosti i

karakteristika s%ortista na osno', jedna&ine s%eci=ikacije koji je %otrebno dosti:i ,

određenom 'remenskom %eriod

42


43/53


• iz'r+iti %o&etn, selekcij, za %ojedine s%ortske rane na bazi ,t'rđeni) antro%olo+ki)

osbina; s%osobnosti i karakteristika koje s, sadrane , jedna&ini s%eci=ikacije; a s,bjekti

bi , njima morali %ostizati nad%rosje&ne rez,ltate , incijalnom mjerenj,.

• ,smjeriti raz'oj %rimarni) s%osobnosti i karakteristika s%ortista %rema str,kt,ri;normati'ima i rez,ltatima koji s, sadrani , jedna&inama s%eci=ikacije i isto'remeno

,sklađei sa karakteristikama %ojedinca

• iz'r+iti kontrol, i %ra:enje raz'oja %rimarni) s%osobnosti i karakteristika koje s, sadrane

, jedna&ini s%eci=ikacije odabrani) s%orto'a

• iz'r+iti korekcij, i modi=ikacij, trenani) sadraja nakon s%ro'edene analize e=ekata i

kontrole %rimarni) s%osobnosti i karakteristika

•

de=initi'no odabrane s,bjekte ,'rstiti , takmi&arske eki%e , odabranim s%ortskimranama i disci%linama

8ije& selekcija %oti&e od latinske re&i selectio; onis +to zna&i izbor; odabir. $elekcija je o%timalno

odabiranje zdra'st'eni); konstit,cionalni) i dr,i) karakteristika %rema određenim %otrebama;

kao i ,smjera'anje i ,sa'r+a'anje %otencijalno =,dbalera , ok'ir, =,dbalske ire. /r+i se od

mali) no, %a s'e do 'eliko ,zrasta; a %r'oj selekciji treba %os'etiti %osebn, %anj,.

je&iji oranizam je taka' da se , tok, rasta i raz'oja dobro %roramiranim 'jebanjem moe,ticati na raz'oj i ,smjera'anje %ojedini) dimenzija koje s, zna&ajne za određen, s%ortsk,

akti'nost.

U oranizo'anim =,dbalskim sredinama selekcija se 'r+i , nekoliko =aza. Pr'a =aza je osno'na

selekcija; koja se s%ro'odi naj&e+:e , %eriod, izmeđ, 7 #. odine i'ota. na ob,)'ata

selekcionisanje %otencijalni) =,dbalera na osno', %edao+ko %osmatranja 'eliko broja

%olaznika. Pojedinci koji %oka, zado'olja'aj,:i smisao za ir, i o&iti =izi&ki %otencijal;

,klj,&,j, se , oranizo'ani rad %o kl,bo'ima +to %redsta'lja dr,, =az, , %roces, selekcije.

alje na%redo'anje %ojedinaca zasni'a se na nji)o'oj ,s%je+nosti , %ojedinim ,zrasnim

kateorijama.

Pra'ilno ,smjera'anje dje&aka ka s%ort,; dobra selekcija i dalji str,&no %edao+ki rad , dobro

oranizo'anim kl,bo'ima za)tje'a %laniranje rada %o ,zrasnim kateorijama na osno',

43


44/53


%okazatelja. dabiraj, se de&aci koji %okaz,j, izrazite =izi&ke i =,nkcionalne s%osobnosti; smisao

za ir,; s%osobnost rje+a'anja sloeni) zadataka; izraene moralno 'oljne osobine itd.

Ukoliko %ojedinci ne zado'olja'aj, kriterij,me trenera određene selekcionisane r,%e;

%ribjea'a se do%,nskoj selekciji; odnosno do'ođenj, no'i) ira&a iz dr,i) kl,bo'a. 9a taj

na&in trener st'ara )omoenij, eki%, , kojoj %ojedinci odo'araj, ,lozi i mjest, , tim,. 9a

treninzima se indi'id,alnim i do%,nskim radom ,sa'r+a'aj, %ostoje:i k'aliteti ira&a ili

otklanjaj, e'ent,alni nedostaci ( lzner . 1#"5 *

Prilikom s'ake selekcije se mjere sljede:i %arametri?

• or=olo+ke karakteristike tjelesna rađa; rast dje&ije oranizma (antro%ometrija

djeteta*; loit,dinalna i trans'erzalna dimenzionalnost skeleta; 'ol,men tjela i masno

tki'oM

• ,nkcionalne s%osobnosti orana i oranski) sistema; aerobni i anaerobni ka%acitetiM

• 0jelesne s%osobnosti %ozna'anje dominatni) s'ojsta'a za selekcij, , datom s%ort,M

• Psi)o motori&ke s%osobnosti snaa; brzina; izdrlji'ost; koordinacija; =leksibilnost;

%reciznostM

• Psi)osocijalne karakteristike li&nostiM

• oniti'ne i konati'ne karakteristike.

$elekcija moe biti (lzner .; 1#"5 * ?

• $%ontana (%rirodna* selekcijadabir iz 'elike r,%e djece koji se 'r+i Rod okaG (okometrija*; str,&na o%ser'acija

selektora ('eliki broj kandidata*; otkri'anje talenata.

ranizo'ana (%lanska ili laboratorijska* selekcija• sno'ni cilj je selekcija %,tem %rocjene i testiranja %otencijalni) mo,:nosti kandidata;

analiza %si)o=izi&ki) s'ojsta'a koja s, rele'antna za ,s%je) , =,dbal,; sistematsko traenje

talenata; kontin,irano %ra:enje.

ranizacija selekcije se od'ija kroz sljede:e eta%e (Pa'i&i: .; 1##"*?

• Pri%remna eta%a

44


45/53


oja se sastoji , %ronalaenj, kandidata; %ri &em, se %r'enst'eno obra:a %anja na stanje

zdra'lja i raz'oj mor=olo+ki) karakteristika; =,nkcionalni) i motori&ki) s%osobnostiM

• sno'na eta%a

$astoji se , %ro'jera'anj, odo'araj,:i) semenata %rema eneralnim za)tje'ima koji s,neo%)odni , =,dbal,. ', eta%, treba %o&injati , jesen; tako da se ona %rod,a'a tokom cijele

trenane odine do kraja j,na. roj odabrani) kandidata treba da b,de +to 'e:i iz razloa +to

kasnije dolazi do osi%anja koje dostie 4! 6! KM

• Za'r+na eta%a

$astoji se , kona&nom kom%letiranj, trenane r,%e

7)C) Pr&?r( !'&%& ko' s& #kmi=& i #r&(ir'"

ladi s%orta+i (noometa+i* trebaj, dobr, %re)ran, da bi zadrali zdra'lje i o%timalizirali

s%ortsk, iz'edb,. sim toa; nji)o'a %re)rana mora osi,rati tjelesni rast i raz'oj. 0reneri i

roditelji moraj, brin,ti o %re)rani s'ji) mladi) s%orta+a i osi,rati da zado'olje s'oje

%re)rambene %otrebe i %otrebe za tek,:inom (om%a; 2!!5*.

45


46/53


Slika 1? Piramida is&rane prema United 'tates epartment o% agricu!ture

Piramida dijeli )ran, na +est 'rsta te %re%or,k, broja %otrebni) obroka za %rosje&n, osob, starij,

od 3 odine. $,%rotno od o%:e 'jero'anja; %re%or,ke za s%orta+e ne od,daraj, mnoo od oni)

za %rosje&ne osobe. 9aj'e:a razlika je , koli&ini )rane; odnosno , ,k,%nom broj, kalorija koje

treba ,nijeti , oranizam tokom dana. ako s, s%orta+i akti'niji , odnos, na nji)o'e 'r+njake; ni

%rirodno za)tje'aj, 'i+e enerije za dne'ne akti'nosti.

46


47/53


Piramida 'odi& , %re)rani %redlae da djeca moraj, ,nijeti , oranizam najmanje %olo'ic,

nji)o'i) dne'ni) kalorija , oblik, ,ljiko)idrata. ada tijelo %roba'i ,ljiko)idrate; dobi'a se

jednosta'ni +e&er l,koza; +to je n,no za s'e oblike tjelesne akti'nosti. Irana koja sadri

,ljiko)idrate s, )ljeb; itarice; ria i tjestenina. Pre%or,&,je se ,zimanje 3 5 obroka %o'r:adne'no zajedno sa 2 -4 obroka 'o:a. ao dodatak )rani boatoj ,ljiko)idratima; 'o:, i %o'r:,;

tijel, s, %otrebni %rotein koji se mo, na:i , namirnicama %o%,t mlijeka; jo,rta; sira; mesa;

%eradi; ribe; ra)am; jaja itd. /ano je konz,mirati %roteine jer oni %oma, o%ora'ljanj,

tjelesno tki'a. ni s, također iz'or )emolobin koji %renosi kisik do stanica. asno:e; ,lja i

slatki+i ne moraj, biti isklj,&eni iz o'o na&ina %re)ran

Documents

Zavrsna Verzija Diplomski Rad