ZBATIMI DHE NDIKIMI I INOVACIONEVE MËSIMORE NË … · metodologji, burim kryesor ka instrumentet matëse, si pyetësorët për nxënës dhe mësimdhënës si dhe intervistat me

ZBATIMI DHE NDIKIMI I INOVACIONEVE MËSIMORE

NË MËSIMDHËNIE NË SHKOLLAT FILLORE TË

REGJIONIT TË ANAMORAVËS SË KOSOVËS

Fatmir Agaj

Dorëzuar

Universitetit Europian të Tiranës

Shkollës Doktorale

Në përmbushje të detyrimeve të programit të Doktoratës në

Departamentin e Shkencave Sociale me profil Pedagogji, për marrjen e

gradës shkencore “Doktor”

Udhëheqës shkencor: Prof. Dr. Ylljet Aliçka

Numri i fjalëve: 53789

Tiranë, Prill 2018

DEKLARATA E AUTORËSISË

Nën përgjegjësinë time, deklaroj se ky punim është shkruar prej meje. Nuk është

prezantuar asnjëherë para një institucioni tjetër për vlerësim dhe nuk është botuar.

Punimi nuk përmban material të shkruar nga ndonjë person tjetër përveç rasteve të

cituara dhe referuara.

Të gjitha të drejtat janë të rezervuara nga Fatmir Agaj.

2018

ABSTRAKTI

Studimi shkencor me temën: “Zbatimi dhe ndikimi i inovacioneve mësimore në

mësimdhënie në shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës”, ka si qëllim që

të eksplorojë situatën aktuale të zbatimit të inovacioneve mësimore në mësimdhënie në

shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës (RAK) si dhe ndikimin e tyre në

arritjet e rezultateve më të mira në mësimdhënie.

Kërkimi është realizuar nga gërshetimi i hulumtimit të literaturës me kërkimin

operacional. Konkretisht, gjatë hulumtimit fillestar është grumbulluar literaturë

bashkëkohore kombëtare dhe ndërkombëtare.

Nga shqyrtimi kritik i literaturës, kemi nxjerrë konkludime në problematikat

(kapitujt) kryesorë, si: Qasja teorike e punimit; Vështrimi teorik dhe historik i evoluimit

të inovacioneve mësimore; Rolet e mësimdhënësit inovator dhe modele inovative të

mësimdhënies.

Gjatë kësaj pune kërkimore është përdorur një metodologji mikse. Kjo

metodologji, burim kryesor ka instrumentet matëse, si pyetësorët për nxënës dhe

mësimdhënës si dhe intervistat me drejtorët e shkollave fillore, duke i sistemuar të

dhënat në tabela dhe grafikë të përpunuar me programin SPSS.

Procesi i kampionimit është realizuar duke stratifikuar popullsinë e shkollave fillore

në 480 nxënës, 240 mësimdhënës dhe intervistat e zhvilluara me 6 drejtues të shkollave

fillore. Në këtë hulumtim kemi përfshirë 6 shkolla të tri komunave të kësaj ane, siç janë:

dy shkolla fillore nga komuna e Gjilanit, dy nga komuna e Kamenicës dhe dy nga

komuna e Vitisë. Në hulumtimin tonë kemi përfshirë gjithsej 726 subjekte hulumtimi.

Për tù ballafaquar me sukses mësimdhënësit me sfidat inovative të shekullit XXI,

patjetër paraqitet nevoja për një ndryshim dhe reformim të roleve dhe funksioneve

ekzistuese të tyre, me qëllim që njohuritë e nxënësve të jenë më të thella, duke vërtetuar

edhe hipotezën kryesore, e cila tregon se:

Mësimi inovativ në klasë ndikon në ngritjen e rendimentit të cilësisë së

mësimdhënies dhe nxënies.

Për të vërtetuar problemin në fjalë, kemi bërë edhe pyetje kërkimore të hulumtimit:

Si ndikojnë inovacionet mësimore në ngritjen e rendimentit dhe të cilësisë në punën

mësimore edukative?

Qëllimi i këtij punimi është që të kontribuojë në diskutimin e gjithanshëm që është

duke u zhvilluar për reformën e arsimit në vendin tonë, për tì nxitur faktorët përgjegjës

që të mendojnë dhe të marrin masa konkrete përkatëse në reformimin e konceptit, të

organizimit, përmbajtjeve, mjeteve, formave dhe metodave të reja në mësimdhënie.

Fjalët kyçe: Inovacione mësimore, mësimdhënie inovative, mësimdhënës inovator,

aktivitete të reja, reformë në arsim, motivim për të nxënit, qasje e re në mësimdhënie,

teknikë, teknologji.

ABSTRACT

The scientific study on the topic: "The implementation and impact of innovations in

the teaching process in primary schools in the region of Anamorava in Kosovo" aims to

explore the current situation of the implementation of innovations in the teaching

process in primary schools in the region of Anamorava in Kosovo (RAK ), as well as

their impact on enhancing better results in students.

The research was utilized through a combination of the literature review and with

an operational research. Hence, national and international contemporary literature

review was done by the researcher. Having done a critical literature review specific

chapters have been concluded such as: The theoretical approach of the research paper;

The historical evolution of the educational innovations; The roles of innovative

teachers and teaching models.

When it comes to data collection methods, there are two research approaches used

for this dissertatio: quantitative and qualitative. Questionnaires with students as well as

interviews with elementary schools directors were compiled. The findings are further

illustrated in tables and graphics processing SPSS program.

The target of this study included 480 students, 240 teachers and 6 elementary

school directors. Hence, 6 elementary schools of three different municipalities were part

of this dissertation. Additionally, two elementary schools in the municipality of Gjilan,

two from the municipality of Kamenica and the last two other schools from the

municipality of Vitia. The overall population of this particular research paper consisted

726 respondents in total.

What is more, there are a lot of challenges that teachers face when dealing with

innovations of the 21st century, that is why there is a need for a change and reformation

of their existing roles and functions, so that students' knowledge is more profound,

proving the main hypothesis which suggests: Teaching innovations have a great role in

the enhancement of the quality of teaching and learning in school.

In order to find an answer to the proposed problem, a research question was set

at the initial phase: 'How do teaching innovations influence the enhancement of

efficiency and quality in educational teaching work?

This research paper aims at contributing in the overall discussions in relation to

various reforms newly implemented in the educational process in the state of Kosovo.

Also, it aims at enhancing responsible factors in order to analyze and make specific

rules in finding the problems in such reforms such as in: the organization of the lesson,

contents, tools, forms and new teaching methods.

Key words: educational innovations, innovative teaching, innovative teachers,

educational reforms, motivation to learn, new approach to teaching, teaching/ learning

techniques, technology.

DEDIKIMI

Punimin tim ua dedikoj dy shpresave më të shtrenjta të jetës sime: Vesës dhe Artit!

FALËNDERIME

Për realizimin e punimit me temë: "Zbatimi dhe ndikimi i inovacioneve mësimore në

mësimdhënie në shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës" kanë

kontribuuar shumë persona, të cilët i falënderoj tej mase.

Fillimisht, do të doja të falënderoja udhëheqësin tim shkencor, tani të ndjerin Prof.

dr. Musa Kraja, që asnjëherë nuk hezitoi në mbështetjen time, si: me këshilla, sugjerime

dhe udhëheqje profesionale. Andaj, profesor Musain do ta kujtoj me mall dhe në

mendjen time ai do të mbetet përgjithmonë i paharruar.

Për vazhdimin e punimit të disertacionit të lënë nga i ndjeri Prof. Musai, falënderoj

shumë udhëheqësin profesional, Prof. dr. Ylljet Aliçkajn, për përkushtimin, këshillat

dhe ndihmën profesionale që më dha deri në variantin përfundimtar të punimit të

disertacionit.

Falënderoj gjithashtu edhe Prof. dr. Tomi Treska, i cili për herë të parë, me një ton

vërtet pedagogu, më këshilloi dhe më ndihmoi lidhur me caktimin dhe zgjedhjen e

tematikës së punimit.

Falënderoj kolegët e Departamentit të Pedagogji-Psikologjisë në Universitetin

Europian të Tiranës për ndihmën dhe bashkëpunimin e ndërsjellë.

Falënderoj drejtoritë komunale të arsimit të regjionit të Anamoravës së Kosovës

lidhur me ndihmën dhe bashkëpunimin për mundësinë e lejimit të anketimit të

nxënësve, mësimdhënësve dhe drejtorëve.

Falënderoj gjithashtu drejtorët apo udhëheqësit e SHFMU publike për mikpritjen,

ndihmën dhe mirëkuptimin e treguar.

Falënderoj nxënësit dhe mësimdhënësit e shkollave fillore për bashkëpunim serioz

lidhur me anketimin e tyre, të cilët më mirëkuptuan dhe me shumë dëshirë më

ndihmuan në plotësimin e pyetësorëve.

Një falënderim tjetër, që assesi nuk do ta harroj, vlen për familjen time, e cila pa

asnjë dyshim më përkrahu moralisht dhe financiarisht dhe tani jam këtu falë asaj.

Një falënderim i veçantë shkon për bashkëshorten time, e cila për asnjë moment

nuk ndaloi në përkrahjen time morale, së cilës do tì jem mirënjohës gjatë gjithë jetës.

Ju faleminderit të gjithëve!

PËRMBAJTJA E LËNDËS

ABSTRAKTI .................................................................................................................... 3

ABSTRACT ...................................................................................................................... 5

DEDIKIMI ........................................................................................................................ 7

Lista e figurave ................................................................................................................ 14

LISTA E TABELAVE ................................................................................................................... 17

LISTA E SHKURTIMEVE DHE FJALORIT ................................................................ 21

KAPITULLI I: HYRJE .................................................................................................. 22

1.1. Shtrimi i problematikës së punimit .................................................................................. 22

1.2. Përcaktimi i termit inovacion ........................................................................................... 28

1.3. Qëllimi i hulumtimit ......................................................................................................... 31

1.4. Nevoja dhe rëndësia e hulumtimit .................................................................................. 32

1.5. Detyrat e hulumtimit ....................................................................................................... 33

1.6. Pyetjet kërkimore ............................................................................................................. 35

1.7. Hipotezat e hulumtimit .................................................................................................... 35

1.8. Struktura e tezës së disertacionit..................................................................................... 36

KAPITULLI II: VËSHTRIMI TEORIK I INOVACIONEVE NË ARSIM .................. 38

2.1. Disa faktorë objektivë dhe subjektivë që kushtëzojnë mësimdhënien inovative ........... 38

2.2. Teoritë bashkëkohore për mësimdhënien ....................................................................... 46

2.3. Roli i inovacioneve mësimore në aspektin pedagogjik .................................................... 50

2.4. Roli i inovacioneve mësimore në aspektin psikologjik..................................................... 52

2.5. Përpjekjet rreth pasurimit të shkollave me inovacione mësimore .................................. 55

2.6. Ndikimi i mësimdhënies inovative në shkollën e shekullit XXI ........................................ 57

2.7. Ndikimi i infrastrukturës bashkëkohore në shkollat inovative ........................................ 60

2.8. Shkolla inovative për një të nesërme më të mirë ........................................................... 64

11

2.9. Vështrim historik i inovacioneve mësimore në shkollat fillore të regjionit të Anamoravës

së Kosovës ............................................................................................................................... 67

2.10. Gjendja aktuale e mësimdhënies në shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së

Kosovës ................................................................................................................................... 79

2.11. Demokratizimi i mëtejshëm i mësimdhënësve dhe mësimdhënies ............................. 82

KAPITULLI III: ROLET E MËSIMDHËNËSVE INOVATORË - MODELE TË

SUKSESEVE NË MËSIMDHËNIE ............................................................................... 85

3.1. Rolet i mësimdhënësve inovatorë dhe ndikimi i tyre në organizimin e mësimdhënies .. 85

3.1.1. Mësimdhënësit inovatorë ekspertë për gjetjen e inovacioneve mësimore ................... 89

3.1.2. Mësimdhënësit inovatorë - menaxhues aktivë të klasës .............................................. 94

3.1.3. Mësimdhënësit inovator, këshilltarë të denjë për të ardhmen e gjeneratave ............. 97

3.1.4. Mësimdhënësit krijues, organizatorë kyç në përparim të shkollës ............................... 99

3.1.5. Mësimdhënësit inovatorë në rolin e aktorit në klasë ................................................. 103

3.1.6. Mësimdhënësit hulumtues të inovacioneve mësimore ............................................... 105

3.1.7. Mësimdhënësit inovatorë, pjesëmarrës të përpunimit të kurrikulës shkollore .......... 108

3.1.8. Mësimdhënësit vendimmarrës në gjetjen e inovacioneve mësimore ......................... 111

3.1.9. Mësimdhënësit inovatorë në përshtatje të veçoriveindividuale të nxë nxënësve ..... 1164

3.1.10. Mësimdhënësit e shekullit XXI kreativë dhe nxitës të të nxënit ............................... 116

3.1.11. Mësimdhënësit inovatorë motivues dhe model për nxënie të suksesshme .............. 123

3.2. Dallimet mes mësimdhënësve tradicionalë dhe mësimdhënësve inovatorë ............... 126

3.3. Modele dhe teknika inovative në mësimdhënie ............................................................ 133

3.3.1. Mësimi alternativ - nevojë e interesit të nxënësit dhe shoqërisë ................................ 136

3.3.2. Mësimi ekipor, model për mësimdhënie bashkëkohore ............................................. 138

3.3.3. Mësimi në grupe, model pune për mësimdhënie të avancuar .................................... 141

3.3.4. Mësimi i individualizuar, përparësi reale në arritjen e rezultateve më të mira .......... 145

3.3.5. Mësimi ekstrakurrikular, përparësi për thellim të mëtejshëm të njohurive të reja .... 148

3.3.6. Mësimi hap pas hapi, kërkesë reale për individualizimin e plotë të të nxënit ............ 151

3.3.7. Mësimi me projekte ballafaqim konkret me veprimtaritë praktike ........................... 153

12

3.4. Devijimet e mundshme të inovacioneve mësimore në mësimdhënie .......................... 158

KAPITULLI IV: METODOLOGJIA E STUDIMIT ................................................... 169

4.1. Dizajnimi i hulumtimit .................................................................................................... 169

4.2. Metodat e hulumtimit ................................................................................................... 172

4.3. Instrumentet e hulumtimit ............................................................................................ 173

4.4. Kampioni i hulumtimit ................................................................................................... 175

4.5. Variablat ........................................................................................................................ 176

4.6. Vlefshmëria dhe besueshmëria e studimit .................................................................... 177

4.7. Etika ................................................................................................................................ 179

4.8. Kufizimet e studimit ....................................................................................................... 180

KAPITULLI V: ANALIZË EMPIRIKE ....................................................................... 182

5.1 ANALIZA DHE INTERPRETIMI I REZULTATEVE ........................................................... 182

5.2 TESTI I BESUESHMËRISË ............................................................................................ 183

5.3 Të dhënat deskriptive - Nxënësit........................................................................ 184

5.4. Të dhënat deskriptive - Mësimdhënësit ............................................................... 202

5.5 INTERPRETIMI I INTERVISTAVE ................................................................ 220

5.6 VËRTETIMI I HIPOTEZAVE .......................................................................... 241

KAPITULLI VI: PËRFUNDIMET DHE REKOMANDIMET .................................. 253

6.1 Përfundimet .............................................................................................................. 253

6.2 Rekomandimet .......................................................................................................... 255

LITERATURA: ............................................................................................................ 256

Burime parësore ................................................................................................................... 256

Burime dytësore .................................................................................................................... 263

Burime nga interneti ............................................................................................................. 269

SHTOJCA 1 .................................................................................................................. 271

Pyetësor për nxënës.............................................................................................................. 271

13

SHTOJCA 2 .................................................................................................................. 273

Pyetësor për mësimdhënës ............................................................................................ 273

SHTOJCA 3 .................................................................................................................. 275

Intervistë me drejtorët e shkollave fillore ............................................................................ 275

Hulumtim eksplorues .................................................................................................... 276

SHTOJCA 4 .................................................................................................................. 280

Kërkesë Drejtorisë Komunale të Arsimit ...................................................................... 280

14

LISTA E FIGURAVE

Figura: 1 Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet qe sjellin rezultate më të

mira ne shkollë .............................................................................................................. 185

Figura: 2 Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale? ...................... 186

Figura: 3 Mësimdhënësit diskutojnë me ju lidhur me përzgjedhjen e strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 187

Figura: 4 Mësimdhënësit ju angazhojnë të njiheni me teknika dhe teknologji të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 188

Figura: 5 Përzgjedhjet apo aktivitetet mësimore nga mësimdhënësit, .......................... 189

Figura: 6 Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies? ..................... 190

Figura: 7 Mësimdhënësit zbatojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative

mësimore? ..................................................................................................................... 191

Figura: 8 Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore?

....................................................................................................................................... 192

Figura: 9 Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar për

nxënie? .......................................................................................................................... 193

Figura: 10 Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacionet mësimore në klasë? .............. 194

Figura: 11 Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë? ................. 195

Figura: 12 Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar?...................................... 196

Figura: 13 Jeni kureshtarë për të mësuar diç të re nga mësimdhënësit? ....................... 197

Figura: 14 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë

inovacione mësimore? ................................................................................................... 198

Figura: 15 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë


Figura: 16 . Inovacionet mësimore, ndikojnë që rezultatet në shkollë-klasë të jenë më të

mira? .............................................................................................................................. 199

Figura: 17 . Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve

mësimore? ..................................................................................................................... 200

Figura: 18 Jeni të kënaqur me rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative? ........... 201

Figura: 19 Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 202

Figura: 20 Shkolla ju nxitë në zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore? ................... 203

../../LENOVO/Downloads/FATMIR%20AGAJ%20-%20DISERTACIONI%20I%20DOKTORATËS.doc#_Toc509527529































15

Figura: 21 Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për

mësimdhënie? ................................................................................................................ 204

Figura: 22 Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve inovative? ............................ 205

Figura: 23 Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re mësimore? ........................... 206

Figura: 24 Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në teknikë dhe teknologji t`re

mësimore? ..................................................................................................................... 207

Figura: 25 Zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore në mësimdhënies? .............. 208

Figura: 26 Jeni në përcjellje të ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë

saj?................................................................................................................................. 209

Figura: 27 I përzgjidhni vet inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies? .................... 210

Figura: 28 Në mungesë të inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera? ... 211

Figura: 29 Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e rezultateve më të mira me nxënës

atëherë kur keni zbatuar strategji të reja në mësimdhënies? ......................................... 212

Figura: 30 Në rast kur në klasë zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur ndryshime

pozitive tek nxënësit tuaj? ............................................................................................. 213

Figura: 31 Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë?

....................................................................................................................................... 214

Figura: 32 A mendoni se inovacionet mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies në krahasim me mësimdhënien tradicionale? ...................... 215

Figura: 33 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë

më të qëndrueshme? ...................................................................................................... 216

Figura: 34 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë

më të mira? .................................................................................................................... 217

Figura: 35 Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies? ............................................................................................. 218

Figura: 36 Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 219

Figura: 37 Grafiku 1- Hipoteza 1 .................................................................................. 243

Figura: 38 Grafiku 2 - Hipoteza 1 ................................................................................ 243

Figura: 39 Grafiku 3 - Hipoteza 1 ................................................................................. 244



































16

Figura: 42 Grafiku1 - Hipoteza 3 .................................................................................. 250



Figura: 45 . Grafiku 4 - Hipoteta 3 ................................................................................ 252





17

LISTA E TABELAVE

Tabela: 1 Pasqyra tabelore e shkollave pjesëmarrëse në hulumtim .............................. 176

Tabela: 2 Analiza e besueshmërisë – Mësimdhënësit Tabela: 3 Analiza e

besueshmërisë - Nxënësit .............................................................................................. 183

Tabela: 4 Analiza e besueshmërisë - Mësimdhënësit 2 Tabela: 5 Analiza e

besueshmërisë - Nxënësit 2 ........................................................................................... 183

Tabela: 6 Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet që sjellin rezultate më të

mira në shkollë? ............................................................................................................ 184

Tabela: 7 Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale për të ditur më

shumë?........................................................................................................................... 186

Tabela: 8 Mësimdhënësit diskutojnë me ju lidhur me përzgjedhjen e strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 187

Tabela: 9 Mësimdhënësit ju angazhojnë të njiheni me teknika dhe teknologji të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 188

Tabela: 10 Përzgjedhjet apo aktivitetet mësimore nga mësimdhënësit, janë të

përshtatshme për ju? ...................................................................................................... 189

Tabela: 11 Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies? .................. 190

Tabela: 12 Mësimdhënësit zbatojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative

mësimore? ..................................................................................................................... 191

Tabela: 13 Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore?

....................................................................................................................................... 192

Tabela: 14 Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar

për nxënie? .................................................................................................................... 193

Tabela: 15 Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacione mësimore në klasë? ............... 194

Tabela: 16 Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë? ................. 195

Tabela: 17 Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar? ..................................... 196

Tabela: 18 Jeni kureshtarë për të mësuar diç të re nga mësimdhënësit? ...................... 197

Tabela: 19 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë


Tabela: 20 Inovacionet mësimore, ndikojnë që rezultatet në shkollë-klasë të jenë më të

mira? .............................................................................................................................. 199







18

Tabela: 21 Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve

mësimore? ..................................................................................................................... 200

Tabela: 22 Jeni të kënaqur me rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative? .......... 201

Tabela: 23 Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 202

Tabela: 24 Shkolla ju nxit në zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore? ..................... 203

Tabela: 25 Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për

mësimdhënie? ................................................................................................................ 204

Tabela: 26 Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve inovative? ........................... 205

Tabela: 27 Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re mësimore? ......................... 206

Tabela: 28 Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në teknikë dhe teknologji të re

mësimore? ..................................................................................................................... 207

Tabela: 29 Zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore në mësimdhënies? ............. 208

Tabela: 30 Jeni në ndjekje të ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë

saj?................................................................................................................................. 209

Tabela: 31 I përzgjidhni vetë inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies? ................. 210

Tabela: 32 Në mungesë të inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera? .. 211

Tabela: 33 Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e rezultateve më të mira me nxënës

atëherë kur keni zbatuar strategji të reja në mësimdhënie? ........................................... 212

Tabela: 34 Në rastet kur në klasë zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur

ndryshime pozitive tek nxënësit tuaj? ........................................................................... 213

Tabela: 35 Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë?

....................................................................................................................................... 214

Tabela: 36 Mendoni se inovacionet mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë

së mësimdhënies në krahasim me mësimdhënien tradicionale ..................................... 215

Tabela: 37 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë

më të qëndrueshme? ...................................................................................................... 216

Tabela: 38 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë

më të mira? .................................................................................................................... 217

Tabela: 39 Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies? ............................................................................................. 218

19

Tabela: 40 Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja

mësimore? ..................................................................................................................... 219

Tabela: 41 A mund të tregoni sa vjet përvojë pune të drejtorit keni? ........................... 220

Tabela: 42 Shkolla juaj ka kushte të mira për mësimdhënie bashkëkohore? ............... 221

Tabela: 43 I monitoroni ndonjëherë mësimdhënësit tuaj gjatë procesit të

mësimdhënies? .............................................................................................................. 222

Tabela: 44 Nëse i keni monitoruar, a keni vërejtur se mësimdhënësit tuaj kanë zbatuar

strategji të reja mësimore (teknika, teknologji, metoda, forma, modele...)? ................. 223

Tabela: 45 A zbatohen mjaftueshëm inovacionet mësimore nga mësimdhënësit e

shkollës suaj? ................................................................................................................ 224

Tabela: 46 Mësimdhënësit e cilës moshë i zbatojnë më tepër inovacionet mësimore gjatë

procesit të mësimdhënies?............................................................................................. 225

Tabela: 47 I këshilloni mësimdhënësit tuaj lidhur me reformat shkollore? ................. 226

Tabela: 48 A komunikoni ndonjëherë me mësimdhënësit lidhur me gjetjen e formave,

metodave dhe teknikave të reja mësimore? .................................................................. 227

Tabela: 49 Nëse po, si janë përgjigjur ata? ................................................................... 228

Tabela: 50 A jeni të kënaqur me punën e mësimdhënësve tuaj? .................................. 229

Tabela: 51 A stimulohen ata ndonjëherë nga ju ose nga institucionet përkatëse të

arsimit? .......................................................................................................................... 230

Tabela: 52 A keni bërë ndonjë matje apo vlerësim rreth zbatimit të inovacioneve

mësimore nga mësimdhënësit tuaj? .............................................................................. 231

Tabela: 53 Nëse po, si kanë rrjedhur rezultatet e punës gjatë mësimdhënies? ............. 232

Tabela: 54 Mjetet mësimore që posedon shkolla juaj, si: laptop, videoprojektor, skaner,

shtypës, kopjues, harta me xhepa, kartat me shkronja dhe fjalë, fotografi, harta

gjeografike, kamera... Sa i përdorin mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies? . 233

Tabela: 55 I këshilloni mësimdhënësit tuaj se mjetet mësimore janë të dedikuara për

nxënësit me qëllim të arritjeve të rezultateve më të mira në shkollë? .......................... 234

Tabela: 56 A ndikojnë këshillat tuaja pozitivisht që mësimdhënësit tì zbatojnë

inovacionet gjatë procesit të mësimdhënies? ............................................................... 235

Tabela: 57 A e kuptojnë mësimdhënësit se zbatimi i mjeteve inovative në mësimdhënie

ndikon që rezultatet e nxënësve në shkollë të jenë më të mira?.................................... 236

20

Tabela: 58 A mendoni se mësimdhënësit inovatorë sjellin rezultate më të mira në

shkollë? ......................................................................................................................... 237

Tabela: 59 A u lejohet mësimdhënësve të marrin iniciativa në bërjen e ndryshimeve

pozitive në shkollë? ....................................................................................................... 238

Tabela: 60 A jeni të kënaqur me rezultatet e arritura në shkollën tuaj? ........................ 239

Tabela: 61 A ka nevojë shkolla juaj për investime shtesë që mësimdhënësit tuaj të jenë

zbatues më të mirë të praktikave të reja në mësimdhënie? ........................................... 240

Tabela: 62 Analizat deskriptive - Hipoteza 1 ................................................................ 241

Tabela: 63 Analizat e korrelacionit - Hipoteza 1 .......................................................... 242


Tabela: 65 Analiza e korrelacionit - Hipoteza 2 .......................................................... 246


Tabela: 67 Analiza e korrelacionit - Hipoteza 3 ........................................................... 249



21

LISTA E SHKURTIMEVE DHE FJALORIT

ISA Rinovimi i Sistemit Arsimor

SHFMU Shkolla Fillore e Mesme e Ulët

DKA Drejtoria Komunale e Arsimit

ECDL European Computer Driving Licence

TM Teknologji Mësimore

RKS Republika e Kosovës

ERR Evokim – Realizim – Reflektim

IKAP Inspektorati Kombëtar i Arsimit Parauniversitar

SHLP Shkolla e Lartë Pedagogjike

MPP Mbrojtja e Përgjithshme Popullore

BAT Bazat e Arsimit Politeknik

SPDA Sistemi i Pavarur Demokratik i Arsimit

SAK Sistemi i Arsimit të Kosovës

IAK Institucionet e Arsimit Kosovar

MASHT Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

GJV Gjysmëvjetori

TIK Teknologjia e Informimit dhe Komunikimit

IT Institucionet e Arsimit

CU Cikli i Ulët

MSA Measure of Sampling Adequacy (Masat e mjaftueshme të të dhënave)

KMO Kaise-Meyer-Olkin

22

KAPITULLI I: HYRJE

1.1. Shtrimi i problematikës së punimit

Sfida më e madhe e njeriut për të ardhmen, është dhe do të jetë: Gjetja e

metodave, formave, teknikave dhe teknologjive të reja mësimore, për tìa bërë nxënësit

shkollën sa më pak të lodhshme. Andaj, “Revolucioni tekniko-shkencor shkaktoi një

krizë të theksuar në organizimin e veprimtarisë edukativo-arsimore dhe në përmbajtjen

e metodat e saj dhe në këtë mënyrë nxori në pah shumë probleme në marrëdhënie midis

mësimdhënësit dhe nxënësit, shkollës dhe shoqërisë, arsimit dhe prodhimit shoqërorë.

Prandaj, sot asnjë vend në botë nuk është plotësisht i kënaqur me cilësinë e punës së

shkollave dhe të universitetit. Ky është njëri nga shkaqet kryesore që ka ndikuar që

shkollat dhe universitetet të bëhen arenë lufte midis së resë dhe së vjetrës në punën

mësimore” (Mandič, 1985: 15).

Inovacionet në mësim dhe kuptimi i tyre nga aspekti tematik, janë risi, përmes

së cilës ky hulumtim do të ndikojë në bindjen, nxitjen dhe stimulimin e mësimdhënësve

për ta respektuar të kaluarën, me synim për të ndikuar në pasurimin e mësimdhënies me

teknika, metoda, forma dhe mjete të reja të punës, në dizajnimin dhe rezultatet e

veprimtarisë mësimore, në zgjerimin e burimeve të njohurive dhe në imponimin e

formave më të përshtatshme të mësimdhënies.

Këtij hulumtimi i jemi qasur nga arsyeja se inovacionet mësimore mund të

ndikojnë mjaft mirë në ngritjen e cilësisë në mësimdhënie, duke zënë vend shumë të

rëndësishëm në pasurimin e nxënësve me njohuri të reja dhe duke i ndihmuar ata të

23

motivohen, të zgjerojnë njohuritë, të ndryshojnë qëndrimet dhe të rrisin aftësitë e vlerat

e tyre me qëllim të arritjeve të rezultateve sa më të mira.

Problematikë e këtij punimi është analiza e gjendjes ekzistuese dhe njohja e

strategjive të reja të mësimdhënies në sektorin e arsimit fillor të rajonit të Anamoravës

së Kosovës dhe ndikimi i tyre në mësimdhënie. Këtë e kemi bërë me qëllim për të

nxjerrë të vërtetën rreth ndikimit të inovacioneve mësimore në cilësinë e mësimdhënies

dhe mësimnxënies.

Problematika e studimit paraqet një fushë të gjerë veprimtarie të mësuesve,

nxënësve dhe organeve arsimore, të cilat bashkërisht mund të ndikojnë fuqishëm në

ngritjen e cilësisë së mësimdhënies, me qëllim të bërjes së ndryshimeve pozitive, duke

formuar nxënës të suksesshëm, krijues e vizionarë të së nesërmes.

Qëllimi është që të ecim përpara, në favor të diskutimit të gjithanshëm rreth

reformës së arsimit në vendin tonë, për tì nxitur faktorët përgjegjës që të mendojnë për

të marrë masa konkrete në reformën e konceptit të organizimit të mësimdhënies.

Nxënësit vazhdimisht do të njihen me ndryshimet më të reja që ndodhin në arsim, si në

rajon ashtu edhe në botë, sepse nga kjo mund të ketë dobi shoqëria, ngase ajo çdoherë

është në pritje të ndryshimeve për një ekonomi dhe treg të zhvilluar. Inovacionet

mësimore mund të kontribuojnë shumë edhe në praktikat edukativo-arsimore, ngaqë ato

vazhdimisht sjellin gjallëri pune në shkollë, duke u mbështetur në të kaluarën, e duke i

dhënë përparësi së ardhmes.

Në këtë kuadër, tema jonë e hulumtimit analizon dhe trajton zbatimin e

inovacioneve mësimore në mësimdhënie dhe ndikimin e tyre në ngritjen e cilësisë së

mësimit tek nxënësit e shkollave fillore.

24

“Mësuesi dhe reforma janë faktorë të përhershëm për zhvillimin e gjithanshëm të

shkollës në të gjitha nivelet” (Kraja, 2012: 389).

Proceset e globalizimit politik, ekonomik, kulturor dhe ekologjik, implikojnë

iniciativa, të cilat kanë për qëllim afrimin e popujve në botë dhe zgjidhjen e problemeve

me të cilat ata ballafaqohen. Andaj, “Shkolla është themeluar si institucion shoqëror me

qëllim që tì ndihmojë gjeneratës së re që më shpejt, më mirë dhe në mënyrë sa më të

gjithanshme të zhvillohet në pikëpamje psikofizike e të përgatitet për jetë” (Bektashi,

2009: 1). Shoqëria e së ardhmes asnjëherë nuk bën të ndalet e të kënaqet me të

tanishmen, por vazhdimisht duhet të jetë në kërkim të më të mirës, me qëllim që

nxënësve tùa bëjë shkollën një kopsht gëzimi, ku mbillet dashuria për dijen e së

ardhmes.

E ardhmja e njerëzimit, gjithnjë e më shumë varet nga zhvillimi i arsimit,

kulturës, shkencës dhe teknologjisë, nga të cilat shoqëritë bashkëkohore vazhdimisht

bëjnë ndryshime pozitive për një të ardhme më të lumtur dhe më të ndritshme. Në kohën

tonë kemi mjaft risi në arsim, si: në teknikë, teknologji, plane dhe programe mësimore,

në objekte shkollore etj., për të cilat dyshohet se përdoren pak dhe zbatohen në mënyrë

jo të organizuar sa duhet, duke mos e kuptuar mjaftueshëm ndikimin e tyre në cilësinë e

mësimit.

Këta ortekë ndryshimesh, që vazhdimisht kaplojnë arsimin, na imponojnë

nevojën e pakontestueshme që të ndërrojmë edhe mënyrën e organizimit të strukturës së

brendshme në institucion, duke ndikuar edhe në strukturën e jashtme, në mënyrë që të

ndikohet në ndryshimin edhe të vetë sjelljeve të individëve, pjesëmarrës në veprimtarinë

e arsimit. Pra, “Çdo ndryshim para planifikimit të tij dhe vënies në praktikë, nënkupton

studimin thelbësor të gjendjes ekzistuese dhe shkaqet që e kushtëzojnë atë. Ky është

25

parakusht për ndryshimin e suksesshëm të gjendjes së papëlqyeshme, në lëvizjen më të

sigurt drejt asaj që dëshirojmë” (Osmani, 2010: 18).

Zbatimi i inovacioneve në mësimdhënie, është një hap i rëndësishëm në

reformimin thelbësor të organizimit, të përmbajtjes, formave, parimeve dhe metodave të

punës edukativo-arsimore në institucionet shkollore, i cili që në fillim vërehet qartë se

është mjaft efikas në zgjidhjen e disa çështjeve të tjera vitale të mësimdhënies.

Kur prej fëmijëve të një moshe të re kërkohet të mësojnë e të përvetësojnë

përmbajtje mësimore të stërngarkuar me përmbajtje të gjata teorike, për të cilat kërkohet

më shumë kohë sesa lejojnë mosha dhe aftësia e tyre, atëherë në këto raste shkolla, në

vend se të mbjell dashuri për të, ajo për nxënësit bëhet një vend ku mbillet frika dhe

urrejtja. Për ta larguar këtë brengë nga fëmijët, mësimdhënësit janë njerëzit më të

qëlluar që mund të bëjnë ndryshime radikale, duke bërë që nxënësit në klasë të ndihen

rehat dhe shkollën ta duan sikur shtëpinë e tyre.

Megjithatë, inovacionet që u paraqitën viteve të fundit, kanë qenë të orientuara

që të kapërcehet rigoroziteti i sistemit të vjetër të arsimit, të modernizohen mjetet

mësimore, të përparohen format dhe metodat e punës si dhe tù përshtaten interesave të

nxënësve (Mandiq, 1985: 9).

Në të vërtetë, problemi i inovacioneve në mësimdhënie, qysh herët është vërejtur

si dukuri pozitive, nga nxënësit, mësimdhënësit, prindërit dhe specialistët e tjerë, por

asnjëherë nuk është vërtetuar shkencërisht nëse me të vërtetë inovacionet në

mësimdhënie ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira. Për ta vërtetuar një

gjë të tillë, kemi bërë hulumtim shkencor dhe nga të dhënat e të anketuarve, kemi ardhur

në përfundim se një gjë e tillë është vërtetuar edhe shkencërisht. Është një kërkesë e

patjetërsueshme e shkollës bashkëkohore për qasje të reja pune ndaj mësimdhënies, me

26

të vetmin qëllim për tìu përshtatur interesave të nxënësve, që rezultatet të jenë më të

avancuara, duke ditur se inovacionet mësimore ndikojnë në motivimin e nxënësve për

aktivitete pune në klasë dhe jashtë saj, ngase ato kanë natyrë argëtuese, zhvillojnë

njohuritë, aftësitë, qëndrimet dhe vlerat me qëllim për ta avancuar dhe përshtatur

mësimdhënien.

Lidhur me këtë problematikë, pothuajse mjaft pak është shkruar nga autorët

vendorë, përpos që për inovacionet në mësim është publikuar libri i përkthyer në shqip

nga gjuha serbokroate më 1985 në Prishtinë nga autori Petar Mandič. Ndërkaq, për sa i

përket ndonjë botimi tjetër të plotë kombëtar apo ndërkombëtar lidhur me ndikimin e

inovacioneve në mësimdhënie, ende nuk kemi hasur. Në rastin e hulumtimit tonë,

literatura vendore nuk ka qenë e mjaftueshme sa duhet për shtjellimin e një kërkimi të

tillë, përderisa jemi bazuar apo mbështetur në literaturën ndërkombëtare, sidomos në

literaturën e atyre vendeve që kanë ecur më shpejt në reformimin e procesit të arsimit.

Në këtë punim kemi dhënë informacione të rëndësishme lidhur me zbatimin dhe

ndikimin e inovacioneve në mësimdhënie, duke u nisur nga përcaktimi i termit

inovacion deri tek strategjitë e reja të mësimdhënies, si dhe tendencat rreth pasurimit të

objekteve shkollore me infrastrukturë bashkëkohore. Në punim janë trajtuar edhe format

inovative të organizimit të punës mësimore, duke theksuar rolin e mësimdhënësit

inovator në organizimin e punës mësimore dhe gatishmërinë e nxënësve për të nxënë.

Nëpërmjet këtij hulumtimi kemi marrë të dhëna nga të anketuarit e tri komunave

më të mëdha (Gjilan, Kamenicë, Viti) të regjionit të Anamoravës së Kosovës, dhe

përmes metodës sasiore e cilësore kemi paraqitur rezultatet e këtyre anketimeve. Përpos

tri komunave më të mëdha të regjionit të Anamoravës së Kosovës, të banuara me

shumicë shqiptare, që llogaritet të jetë mbi 90% e popullatës, shtrihen edhe tri komuna

27

të tjera të sapoformuara serbe, siç janë Ranillugu, Parteshi dhe Kllokoti, të cilat,

fatkeqësisht, nuk patën mundësi të jenë pjesë e hulumtimit tonë, edhe pse jemi

përpjekur shumë herë t'i bindim se ky hulumtim është personal yni dhe thjesht shkencor

e nuk ka asgjë të bëjë me çështje politike.

Sfida më e madhe e njeriut për të ardhmen është dhe do të jetë: Gjetja e mjeteve,

metodave, formave, teknikave dhe teknologjive të përshtatshme mësimore, për tìa bërë

nxënësit shkollën sa më pak të lodhshme. Andaj, “Revolucioni tekniko-shkencor

shkaktoi një krizë të theksuar në organizimin e veprimtarisë edukativo-arsimore dhe në

përmbajtjen e metodat e saj dhe në këtë mënyrë nxori në pah shumë probleme në

marrëdhënie midis mësimdhënësit dhe nxënësit, shkollës dhe shoqërisë, arsimit dhe

prodhimit shoqëror. Prandaj, sot asnjë vend në botë nuk është plotësisht i kënaqur me

cilësinë e punës së shkollave dhe të universitetit. Ky është njëri nga shkaqet kryesore i

cili ka ndikuar që shkollat dhe universitetet të bëhen arenë lufte midis së resë dhe së

vjetrës në punën mësimore” (Mandič, 1985: 15).

Këtij hulumtimi, i jemi qasur nga arsyeja se inovacionet mësimore mund të

ndikojnë në ngritjen e cilësisë në mësimdhënie, duke zënë vend shumë të rëndësishëm

në pasurimin e nxënësve me njohuri të reja dhe duke i ndihmuar ata të motivohen, të

zgjerojnë njohuritë, të ndryshojnë qëndrimet, të rrisin aftësitë dhe vlerat e tyre.

Këtij hulumtimi i jemi qasur nga arsyeja se, sikurse nga brenda ashtu dhe nga

jashtë institucioneve tona arsimore, jemi të rrethuar me lloje të shumta risish, por në

disa raste institucionet tona arsimore, porse edhe disa nga mësimdhënësit, nuk merren sa

duhet me implementimin e tyre.

Synimi i këtij punimi është analiza e gjendjes ekzistuese dhe e njohjes së

strategjive të reja të mësimdhënies në sektorin e arsimit fillor të rajonit të Anamoravës

së Kosovës dhe, ndikimi i tyre në mësimdhënie. Gjithë këtë e kemi bërë me qëllim që të

nxisim mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave për të zbatuar inovacionet mësimore

me qëllim që rezultatet në shkollë të jenë më të mira.

28

Problematika e studimit paraqet një fushë të gjerë të veprimtarisë së mësuesve,

nxënësve dhe organeve arsimore, të cilët si një trup i përbashkët mund të ndikojnë

fuqishëm në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies.

Qëllimi është të ecim përpara në favor të diskutimit të gjithanshëm rreth

reformës së arsimit në vendin tonë, duke synuar që të nxisim faktorët përgjegjës për të

menduar dhe për të marrë masa konkrete në reformën e konceptit të organizimit të

mësimdhënies, ngase nxënësit vazhdimisht duhet të jenë në rrjedhë të ndryshimeve më

të reja që ndodhin diku në arsim, si në rajon ashtu edhe botë. Andaj, pa asnjë hezitim

mund të themi se nga kjo ka dobi shoqëria, ngaqë ajo çdoherë është në pritje të

ndryshimeve për një ekonomi të zhvilluar.

Inovacionet mësimore mund të kontribuojnë shumë edhe në praktikat edukativo-

arsimore, ngase ato sjellin gjallëri pune në shkollë.

1.2. Përcaktimi i termit inovacion

Fjala inovacion rrjedh prej gjuhës latine novus, inovatio - e re, të bërit diçka të

re. Meqenëse ky term në teorinë pedagogjike ende nuk është përkufizuar qartë, në

aspektin global, nënkuptojmë të bërit diçka të re me qëllim të përmirësimit, përparimit,

modernizimit apo zhvillimit të veprimtarisë pedagogjike dhe didaktike-metodike.

Dragutin Frankovič, inovacionin e përkufizon si ndryshim apo një sërë ndryshimesh që

ndodhin në qëllimet, përmbajtjet, në strukturën organizative, metodat apo format

materiale dhe në gjithë atë që është futur në sistemin dhe praktikën arsimore, me qëllim

që ajo të përmirësohet dhe të përparohet (Vilotijevič, 1998: 299).

29

Termi “novacion” apo “risi” mund të nënkuptojë një objekt, një ide apo një

praktikë të re, ose një proces me anë të të cilit bëhet përshtatja e një objekti, ideje apo

praktike të re nga një grup apo institucion i caktuar (Marsh, 2009: 114). Një përkufizim

tjetër i inovacionit, është zbatimi i planifikuar i synimeve apo mjeteve që janë të reja

apo të ndryshme nga ato që përdoren tani, e që kanë për qëllim përmirësimin e procesit

mësimor. Nëse inovacioni konsiderohet si përmirësim apo jo, kjo do të varet sigurisht

nga gjykimi i institucionit apo individit që do ta zbatojë atë, sepse ata do të jenë në

gjendje ta vlerësojnë risinë, duke bërë krahasime me përvojat e tyre të mëparshme dhe

aspiratat për të ardhmen (Marsh, 2009: 115).

Përkufizimi tjetër është se inovacioni është një ide e re, proces ose pajisje më

efektive. (http://www.wikiwand.com/sq/Inovacioni).

Ekzistojnë edhe përkufizime të shumta lidhur me nocionin inovacion. Disa

autorë inovacionin e përkufizojnë si tërësi të qëllimeve, strategjive, taktikave dhe

veprimtarive që bëjnë të mundur ndryshimet sociale brendapërbrenda institucionit ose

shoqërisë. Meqenëse edhe shkolla paraqitet si organizatë sociale, duhet ndryshuar ritmi i

arsimit për lehtësim dhe për arritje të qëllimeve të caktuara, duke u siguruar nxënësve

mundësi që të pajisen me dituri sistematike dhe operative, si dhe me shkathtësitë

elementare, të cilat do tù mundësojnë tì shfrytëzojnë dituritë e tyre në situata të

ndryshme, me rastin e zgjidhjes së problemeve në mënyrë krijuese.

Inovacioni nuk lind aty, për aty për të dhënë planin për një zhvillim të ri.

Inovacioni është një proces gradual, i cili ndërtohet në diçka të re dhe të vlefshme gjatë

një periudhe kohore, nëpër faza të llojllojshme, por nuk do të thotë se ato janë të

pandryshueshme, sepse ato ndryshohen dhe rinovohen vazhdimisht.

http://www.wikiwand.com/sq/Inovacioni

30

Me ISA (Rinovim të Sistemit Arsimor) duhet ndryshuar edhe organizimi i punës

mësimore. Ndonëse në të kaluarën, dy breza shërbeheshin me dituri të njëjta të fituara,

sot, nën ndikimin e arritjeve tekniko-shkencore, një brez gjatë aktivitetit punues duhet të

arsimohet gati tri herë për tù aftësuar për kryerjen me sukses të një veprimtarie të

caktuar (Zylfiu, 2005: 94).

Shikuar në përgjithësi, inovacionet ndahen në tre përbërës, që përfshihen në

zbatimin e çdo programi apo politike të re:

a. Përdorimi i mundshëm i materialeve të reja, si materialet ose teknologjitë

shkollore të kurrikulës;

b. Përdorimi i mundshëm i qasjeve të reja të mësimdhënies;

c. Ndryshimi i mundshëm i bindjeve të disa teorive të disa politikave ose

programeve të reja (Fullan, 2010: 66).

Inovacionet mësimore janë një gjë shumë e rëndësishme dhe domosdoshmëri e

kohës për të siguruar më lehtë dhe më shpejt informacionin e ri. Andaj, arsimi më së

tepërmi ka nevojë për risi dhe ndryshime pozitive në fushën e mësimdhënies, sepse

risitë e zbatuara mirë dhe drejt gjatë procesit mësimor, sjellin ndryshime pozitive në

shoqëri.

Në këtë hulumtim, si koncepte të tjera themelore tek ndikimi i inovacioneve në

procesin mësimor, kemi: nxënësin, mësimdhënësin, mësimdhënien, mësimnxënien,

teknikën, teknologjinë mësimore, infrastrukturën shkollore etj.

Në këtë studim, me inovacion mësimor kuptohet ai lloj komunikimi i integruar,

që një mësimdhënës përdor për të realizuar synimet e mësimdhënies dhe që përfshin në

misionin e vet strategjitë e reja organizative të mësimdhënies.

31

1.3. Qëllimi i hulumtimit

Qëllimi kryesor që na ka shtyrë të merremi me këtë hulumtim, është të

vërtetuarit e hipotezës se: Mësimi inovativ ndikon në ngritjen e cilësisë së

mësimdhënies dhe mësimnxënies.

Qëllimi shkencor i këtij studimi është:

- Të kontribuojë në diskutimin e gjithanshëm shkencor, që është duke u

zhvilluar për reformën e arsimit në vendin tonë;

- Të nxisë faktorët përgjegjës për të menduar dhe për të marrë masa konkrete në

reformimin e konceptit dhe të organizimit të shkollave bashkëkohore;

- Të rrisë cilësinë e mësimdhënies dhe mësimnxënien në klasë, me qëllim të

arritjeve të rezultateve më të mira në shkollë;

- Të përcaktojë lidhjen dhe forcën e ndikimit mes inovacioneve mësimore dhe

rezultateve që dalin nga to;

- Të identifikojë rëndësinë e ndikimit të inovacioneve mësimore në

mësimdhënie për motivimin e nxënësve gjatë aktiviteteve të punës në klasë;

- Të vërtetojë ndikimin e inovacioneve mësimore në mësimdhënie, në sektorin e

arsimit fillor të regjionit të Anamoravës së Kosovës.

32

1.4. Nevoja dhe rëndësia e hulumtimit

Nevoja e trajtimit të këtij hulumtimi është mjaft aktuale dhe mjaft debatuese,

ngase tani jemi duke jetuar në mesin e ndryshimeve të mëdha. Andaj, shkolla nuk mund

të qëndrojë duarkryq, kur e dinë të gjithë se ajo është dhe do të jetë baza e ndryshimeve

sociale, kulturore dhe ekonomike të një vendi. Shkolla është ajo e cila ka obligime

morale dhe ligjore në bërjen e ndryshimeve themelore për të përparuar dhe për të

funksionuar vendi më mirë. Nevoja për ta çuar vendin përpara në ekonomi është aq e

madhe, saqë nganjëherë radhitet menjëherë pas ajrit, ujit dhe bukës.

Trajtimi i kësaj teme në këtë studim, besojmë që do tì ndihmojë mësimdhënësit

në kapërcimin më të lehtë nga mësimdhënia tradicionale në atë bashkëkohore, si në

ndryshimin e sjelljes së mësimdhënësit në klasë, zbatimin e metodave dhe formave të

reja në mësim dhe të teknikave e teknologjive të reja. Po ashtu, besojmë që, nëpërmjet

një transformimi të punës arsimore, së paku do të të arrihet të përparohen deri diku edhe

rrjedhat e shoqërisë për një të ardhme më të mirë.

Për çdo risi në mësimdhënie, paraprakisht duhet të mendojmë se çfarë të mirash

do të sjellë ajo në praktikë dhe çfarë ndikimi do të kenë ato në thellimin e njohurive të

nxënësve. Nëse e gjithë kjo ka një notë pozitive, atëherë mendojmë se barra kryesore i

mbetet mësimdhënësit, si bartësi dhe indikatori parësor në zbatimin e inovacioneve

mësimore në shkollë.

Lidhur me këtë, shkolla është e detyruar të bëjë ndryshime progresive për të

mirën e shoqërisë, e cila vazhdimisht është në pritje të ndryshimeve për një jetë më të

mirë.

33

Gjithë këtë e bëjmë për ta përsosur mësimdhënien, me qëllim të mosveprimit

sikurse në shkollën e vjetër të shekullit XIX, në të cilën konsiderohej se detyra

themelore dhe e vetme e mësimit ishte detyra materiale (Bektashi, 2009: 1).

Përfaqësuesit e kësaj shkolle mendonin se nxënësve duhet tù ofrohen sa më shumë

njohuri, sepse në atë mënyrë ata do të bëheshin më të ditur dhe do të përgatiteshin më

mirë për jetë, edhe pse në disa raste mosha dhe aftësitë përgatitore të nxënësve nuk ishin

në gjendje tì pranonin ato ngarkesa të rënda. Lidhur me këtë, ata kanë qenë të ngarkuar

vetëm me pjesën teorike, duke bërë që më tepër të mësohet mekanikisht, kurse tani,

mësimdhënia inovative, më tepër i jep përparësi mësimit logjik dhe praktik, nga i cili

nxënësit janë përfitues të drejtpërdrejtë, si në thithjen e njohurive të reja, ashtu edhe në

zbatimin e lirë të atyre njohurive në veprimtaritë praktike.

Inovacionet mësimore ndikojnë edhe në shtimin e besueshmërisë së nxënësve

ndaj shkollës. Kjo do të thotë se zbatimi i punës krijuese në shkollat e zonës, do të

thellojë dituritë e nxënësve për të njohur më gjerë pozicionin e tyre gjeografik,

zhvillimin historik, social, për t'u ballafaquar me veprimtaritë praktike etj.

1.5. Detyrat e hulumtimit

Për ta hulumtuar dhe për ta studiuar këtë dukuri si problem pedagogjik, kemi

kryer disa obligime dhe detyra hulumtuese. Si detyrë parësore për studimin e çështjeve

të tilla, së pari kemi hulumtuar dhe kemi kompletuar literaturën përkatëse, e cila trajton

këtë dukuri dhe pikërisht pastaj i kemi hyrë një analize për një trajtim më të gjithanshëm

e më të thelluar të kësaj dukurie. Si, p.sh.:

- Kemi analizuar dhe kemi studiuar historikun dhe teorinë e këtij problemi;

34

- Lidhur me anketimin e respondentëve, paraprakisht kemi njoftuar DKA-të

(Drejtoritë Komunale të Arsimit) dhe drejtorët e shkollave fillore;

- Kemi grumbulluar të dhënat nga të anketuarit;

- Kemi përpunuar të dhënat e grumbulluara;

- Të dhënat e grumbulluara i kemi analizuar dhe i kemi paraqitur përmes

dokumenteve, grafikëve dhe tabelave, në mënyrë që punimi të dalë sa më i qartë, sa më

i arsyeshëm dhe sa më real dhe më pas kemi bërë edhe interpretimin e rezultateve të

hulumtimit.

Detyrë shumë e rëndësishme e këtij hulumtimi, është edhe argumentimi i

ndryshimeve të qasjeve të reja ndaj mësimdhënies, duke bërë analizën e gjendjes

ekzistuese të mësimdhënies në sektorin e arsimit fillor të Regjionit të Anamoravës së

Kosovës.

Si detyrë jona morale dhe shkencore, është që nga ky punim, në radhë të parë, të

ketë interes nxënësi;

Të ketë interes shkenca, sepse rrit interesimin për një studim më të thelluar;

Të kenë interes praktikat shkollore, me qëllim për tù ballafaquar më lehtë me

ndryshimet e procesit të mësimdhënies;

Si dhe të ketë dobi e tërë shoqëria, ngase ajo çdoherë është në pritje të një jete

më të avancuar, e cila doemos që arrihet nëpërmjet zbatimit të inovacioneve edhe në

fushë të arsimit.

35

1.6. Pyetjet kërkimore

Si ndikojnë inovacionet në ngritjen e rendimentit dhe të cilësisë në punën

mësimore edukative?

- Cili është ndikimi i mësimit inovator në përmirësimin e metodave mësimore të

mësimdhënies?

- Sa ndikon infrastruktura shkollore në zhvillimin e mësimit inovator dhe

stimulimin e nxënësve për punë kreative në klasë?

- A munden inovacionet mësimore të rritin shanset e ngritjes së cilësisë në

mësimdhënie?

1.7. Hipotezat e hulumtimit

Nga përcaktimi i objektit të hulumtimit, del hipoteza kryesore e punës, e cila

tregon se: Mësimi inovativ ndikon në ngritjen e rendimentit të cilësisë së mësimdhënies

dhe mësimnxënies.

Nga hipoteza kryesore, kemi nxjerrë edhe disa hipoteza ndihmëse:

H1. Inovacionet mësimore ndikojnë pozitivisht në veprimtaritë social-

pedagogjike.

H2. Infrastruktura shkollore ndikon fuqishëm në zbatimin e inovacioneve

mësimore gjatë procesit të mësimdhënies.

H3. Inovacionet mësimore janë indikatorë të mirë në stimulimin e nxënësve për

punë kreative në klasë.

36

1.8. Struktura e tezës së disertacionit

Parashtrimi i problematikës së këtij punimi është strukturuar në gjashtë kapituj,

duke përshkruar ecurinë e përgjithshme teorike të fushës së studimit dhe metodologjinë

e përdorur në studim.

Në kapitullin e parë, është paraqitur problematika e punimit lidhur me gjendjen

ekzistuese të strategjive të reja të mësimdhënies në sektorin e arsimit fillor të Regjionit

të Anamoravës së Kosovës. Kemi bërë sqarimin e nocioneve bazë të inovacioneve

mësimore, kemi paraqitur qëllimin dhe objektivat e hulumtimit, pyetjet kërkimore,

hipotezat dhe detyrat që dalin nga ky studim.

Në kapitullin e dytë, kemi bërë një vështrim teorik të inovacioneve mësimore në

arsim, duke qenë më pranë problematikës së zgjedhur lidhur me qasjen teorike të

punimit përkitazi me temën e projektit tonë kërkimor. Ky kapitull përfshin:

- faktorët objektivë dhe subjektivë që kushtëzojnë mësimdhënien;

- teoritë lidhur me rolin e inovacioneve mësimore në aspektin pedagogjik dhe

psikologjik;

- rolin dhe ndikimin e inovacioneve mësimore në mësimdhënie;

- ndikimin e infrastrukturës shkollore për një mësimdhënie të avancuar.

Po kështu, kemi përshkruar kontekstin e problematikës së punimit lidhur me

evoluimin e risive në një rrafsh historik për Regjionin e Anamoravës së Kosovës e më

gjerë, duke kaluar nëpër disa etapa kohore, që nga viti 1915 deri në momentin kur fillon

analiza.

Në kapitullin e tretë, kemi përshkruar rolet e mësimdhënësit inovator, disa

modele të suksesshme të mësimdhënies, si dhe ndikimin e tyre në arritjen e rezultateve

37

në shkollë. Kemi vijuar pastaj me qasjen mësimdhënies bashkëkohore krahas asaj

tradicionale. Gjithashtu, i kemi bërë edhe një vështrim kritik literaturës në lidhje me

çështjen e hulumtimit, duke trajtuar apo duke hetuar mangësitë e literaturës së tanishme.

Kapitulli i katërt, përbën një nga kapitujt më të rëndësishëm të studimit, duke u

ndarë në këto nënpika:

Dizajnimi;

Metodat e hulumtimit;

Instrumentet e hulumtimit;

Kampioni i studimit;

Variablat;

Besueshmëria e studimit;

Etika dhe

Kufizimet e studimit.

Në kapitullin e pestë, kemi paraqitur të dhënat e përgjithshme lidhur me

zbatimin dhe ndikimin e inovacioneve në mësimdhënie në shkollat fillore të Regjionit të

Anamoravës së Kosovës, me tri subjektet e anketuara (mësimdhënës, nxënës dhe

drejtorë). Të dhënat e grumbulluara i kemi përpunuar sipas sistemeve SPSS (Paketave

statistikore për shkenca shoqërore). Dhe, në fund të këtij kapitulli, kemi paraqitur

rezultatet përfundimtare të të anketuarve. duke bërë edhe verifikimin e hipotezave.

Në kapitullin e gjashtë, në mënyrë të përmbledhur kemi prezantuar përfundimet

dhe rekomandimet, të mbështetura nga rezultatet e dala nga hulumtimi dhe në fund kemi

radhitur literaturën e përdorur për realizimin e këtij studimi.

38

KAPITULLI II: VËSHTRIMI TEORIK I INOVACIONEVE NË ARSIM

2.1. Disa faktorë objektivë dhe subjektivë që kushtëzojnë mësimdhënien

inovative

Si faktor, nga i cili mund të kushtëzohet mësimdhënia inovative, në disa raste

është vetë mësimdhënësi, ngase, përpos diplomës që posedon, ai shumë pak merret me

ndjekjen e zhvillimeve të avancuara. Pos kësaj, disa prej mësimdhënësve, sidomos ata të

moshës së shtyrë, për fat të keq, shumë pak e njohin teknologjinë e re mësimore dhe

pothuajse tepër rrallë bëjnë zbatimin e saj në klasë. Ata mësimdhënës, me vështirësi i

përshtaten shoqërisë së ndryshimeve të vrullshme. Ndërkaq, shkolla vazhdimisht synon

që këto mjete mësimore të gjejnë zbatim, mirëpo disa nga mësimdhënësit nuk janë të

aftë tì zhvillojnë këto cilësi individuale, përderisa disa prej mësimdhënësve, që kanë

njohuri të mjaftueshme lidhur me zbatimin e teknologjisë së re mësimore, fatkeqësisht

nuk janë të stimuluar për zbatimin e tyre.

Dominimi dhe numri i tepruar i teksteve shkollore, e obligon mësimdhënësin që

më tepër të jetë i përqendruar tek tekstet shkollore për ta kryer detyrën e tij sipas planit

dhe programit mësimor, duke i bërë nxënësit të mendojnë se tekstet shkollore janë

burimi i vetëm i diturive. Me këto veprime, nxënësit po i ndajmë nga praktika dhe disi

po i kushtëzojmë që të mos dalin nga kornizat teorike tekstuale.

Në shumicën e shkollave fillore, ende dominojnë metodat e monologut, dialogut

dhe ajo tekstuale, përderisa pothuajse tërësisht lihen anash metodat e demonstrimit,

39

ilustrimeve, punimeve grafike etj. Pastaj, përderisa forma frontale e mësimdhënies

konsiderohet si më efikasja, fatkeqësisht, shpesh lihen anash puna në grupe, në çifte dhe

individuale.

Edhe pse jemi në kohën e zhvillimit të hovshëm të teknikës dhe teknologjisë së

re mësimore, në shumicën dërrmuese të shkollave ende dominojnë tabela (dërrasa e

zezë), shkumësi, lapsi dhe libri, përderisa tepër pak gjejnë zbatim rrjetet online, tabelat

elektronike, ipad-ët etj.

Mësimdhënësit mund të pranojnë ndryshime në rolin e tyre dhe në ndërveprime

me nxënësit e tyre (Harris, 2002: 457). Kjo përshtatje tek mësuesit lind për të

transferuar përgjegjësinë më të madhe për vete dhe për nxënësit (Smeets & Mooij,

2001: 404).

Sikurse në shkollë, ashtu edhe në shtëpi, shpesh dëgjohen zëra pakënaqësie nga

mësimdhënësit dhe prindërit, duke u ankuar se nxënësit-fëmijët e tyre, nuk janë duke

mësuar sa duhet, duke mos u bërë asnjëherë vetëkritikë për të menduar se rrjedha e të

mirave dhe e të këqijave të fëmijëve të tyre vijnë nga edukatorët dhe rrethi ku jetojnë e

mësojnë ata fëmijë.

Duke iu referuar Marsh (2009), “Ata mësues që kanë pasur një nivel të lartë

angazhimi në një ndryshim të caktuar, kohët e fundit, kanë më shumë gjasa të kenë një

qasje dhe qëndrim pozitiv ndaj risive të ardhshme. Ata që më parë u kanë bërë

rezistencë ndryshimeve, kanë gjasa të kenë reagim negativ edhe në të ardhmen” (f.

118).

Meqenëse shkolla paraqitet si organizatë sociale, ajo mund të pësojë ndryshime

me ritmin e arsimit për lehtësim dhe për arritjen e qëllimeve të caktuara, duke u siguruar

nxënësve mundësi që të pajisen me dituri sistematike dhe operative, si dhe me

40

shkathtësi elementare, të cilat do tù mundësojnë tì shfrytëzojnë ato dituri të tyre në

situata të ndryshme, me rastin e zgjidhjes së problemeve në mënyrë krijuese.

Në këtë hulumtim, si koncepte të tjera themelore tek ndikimi i inovacioneve në

procesin e mësimdhënies, kemi:

nxënësin,

mësimdhënësin,

mësimdhënien,

mësimnxënien,

teknikën,

teknologjinë mësimore,

infrastrukturën shkollore etj.

- Në këtë rast, nxënësi, si subjekt në mësim dhe si bartës kryesor i realizimit të

procesit edukativo-arsimor, është një krijesë e butë, e re dhe krejtësisht e pafajshme. I

gjithë personeli i shkollës dhe i gjithë organizimi që bëhet brenda dhe jashtë saj, ”Për

nxënësin organizohet mësimi dhe kjo në funksion të pajisjes së vetëdijes së tij me

njohuri të reja që të formojë botëkuptime shkencore mbi botën” (Brada, 2010: 148).

- Si koncept tjetër është mësimdhënësi, që do të thotë se ai është planifikuesi,

organizatori dhe realizuesi i punës mësimore me nxënës, duke mundësuar krijimin e

kushteve për kryerjen e suksesshme të detyrave shkollore.

Me nocionin ”mësimdhënës” apo ”mësues”, nënkuptojmë njeriun që di dhe që

mëson atë që nuk di (Zajazi, 2003: 80).

Mësimdhënësit janë ata të cilët kanë për detyrë të ndihmojnë të tjerët, që të

mësojnë dhe të përvetësojnë shprehi e mënyra të reja dhe që të sillen në një mënyrë

krejtësisht të re, ata të cilët në procesin e mësimdhënies do të jenë ndryshe nga më parë.

41

Mësimdhënësi i mirë, dallohet me kulturën e tij profesionale dhe pedagogjike,

njeh aftësitë psikofizike të nxënësve, ndryshimet dhe dallimet moshore, gjinore, nevojat,

prirjet, dëshirat etj., duke zgjedhur dhe përdorur drejt teknikën dhe teknologjinë

mësimore (Brada, 2010: 157).

- Mësimdhënia është dhënie e mësimit në shkollë, apo puna e organizuar dhe e

rregullt, që bën mësuesi në shkollë, sipas një programi të caktuar për formimin e

gjithanshëm të nxënësve, për t'i pajisur ata me arsim dhe edukatë, duke përdorur metoda

të përshtatshme për moshën e tyre. “Mësimdhënia, sipas përkufizimit pedagogjik, është

proces unik i arsimit dhe edukimit intencional dhe institucional të nxënësve nën

udhëheqjen e arsimtarit” (Brada, 2010: 44).

Mësimdhënie do të thotë edhe atëherë kur synohet zhvillimi i njohurive, i

shprehive dhe i qëndrimeve pozitive e të argumentuara të nxënësve. Dhe, “si rrjedhojë,

mësimdhënia prodhon efekte dhe vlera që e përbëjnë zhvillimin e nxënësit” (Zajazi,

2003: 101). Në këtë rast, mësimdhënia inovative ndihmon nxënësit të ndërtojnë kuptime

dhe ide të reja për bazën e njohurive që kanë. Mirëpo, ”Mësimdhënia e mirë është

vështirë të përcaktohet, sepse termi i mirë ka më shumë ngjyrim emocional” (Musai,

2003: 16).

- Termin mësimnxënie, e kuptojmë si një proces unik edukativo-arsimor, i cili

me udhëheqjen e mësimdhënësit dhe pjesëmarrjen aktive të nxënësve, zhvillohet me

plan dhe në mënyrë sistematike, me qëllim të përvetësimit të diturive, shkathtësive dhe

shprehive të reja. Pra, mësimnxënia është një proces i përhershëm dhe i pandërprerë i

marrjes dhe i nxënies së njohurive. “Të nxënit është një proces, nëpërmjet të cilit çdo

njeri fiton njohuri, shkathtësi dhe shprehi” (Kraja, 2009: 244).

42

- Termi teknikë, buron nga fjala greke – techna, që do të thotë shkathtësi,

mjeshtëri, aftësi, mënyrë, veprim dhe rrjedhje (Vojka-Ismajli, 2012: 22). Në kuptimin

më të ngushtë, fjala teknikë paraqet përmbledhjen e të gjitha mjeteve për punë, me të

cilat njeriu shërbehet (Vojka-Ismajli, 2012: 22). Shikuar nga këndvështrimi i punës

mësimore, me fjalën teknikë, kuptojmë tërësinë e mjeteve të ndryshme, përmbajtjeve,

metodave dhe komponentët e tjerë që mësimdhënësit dhe nxënësit i zbatojnë apo i

përdorin në procesin mësimor. Ndërkaq, teknika mësimore është rruga apo mënyra e

veprimeve në zbatimin e mjeteve mësimore.

Në fjalorin e pedagogjisë, Shefik Osmani thekson se teknika përfshin ”tërësinë e

rrugëve dhe të mjeteve që ndjek mësuesi për të zhvilluar mësimin” (Vojka-Ismajli 2012:

23).

- Termi teknologji, nënkupton një koncept të gjerë që merret me aplikimin e

njohurive për veglat dhe profesionet, në funksion të kontrollimit dhe përshtatjes së

rrethanave në ambientin jetësor në përputhje me nevojat e tij.

Emërtimi teknologji rrjedh nga dy fjalë të gjuhës greke: techne, që do të thotë

shkathtësi, mjeshtëri dhe logos – shkencë (Opča enciklopedija, 1982: 149).

Studimet e kohëve të fundit, theksojnë natyrën plotësuese të inovacioneve

organizative dhe teknologjike (Batisti & Stoneman, 2010), duke treguar se sinergjia në

mes të këtyre dy llojeve të inovacioneve i bën ato procese komplementare dhe jo

procese zëvendësuese (Camison & Villar – Lopez, 2014).

Në fjalorin e Shqipes së sotme, nocioni teknologji përfshin ”tërësinë e njohurive

për mënyrën e përpunimit fizik, kimik, pjesërisht edhe mekanik, të lëndëve të para, të

mallrave etj.” (2002: 1330).

43

Teknologjia është shkencë e cila merret me studimin e shkathtësive dhe diturive

për të vepruar gjatë proceseve të ndryshme, domethënë shkencë mbi mjeshtërinë e

punës, e cila, në kushtet bashkëkohore të punës dhe të prodhimit, luan rolin e

ndërmjetësuesit midis teorisë dhe praktikës. Ndërsa në këtë rast, teknologjia mësimore

kryesisht fokusohet në shkathtësitë dhe aftësitë për tì përdorur mjetet, teknikat dhe

format e ndryshme të punës organizative.

Sikurse mësimdhënësit që janë në hulumtim të pandërprerë të gjetjes së

strategjive të reja mësimore, ashtu edhe institucionet e arsimit, familja, komuniteti dhe

të gjitha organizatat qeveritare e joqeveritare, vazhdimisht janë në kërkim të më të mirës

për shkollën, me qëllim që gjeneratave të reja dhe shoqërisë në përgjithësi, t`ju bëhet

jeta më e mirë.

Sipas Musait (2003), mësimdhënia e fakteve, rregullave dhe veprimet për

formimin e shprehive për përvetësimin e tyre, është një strategji e mësimdhënies së

drejtpërdrejt, e cila ka në qendër mësuesin. Kjo zakonisht merr formën e një shpjegimi, i

cili shoqërohet me shembuj dhe u krijon nxënësve mundësi për tù ushtruar dhe të

reagojnë përmes komenteve dhe analizës (f. 106).

Në kuptimin kibernetik, procesi mësimor është proces i informimit dhe

komunikimit ndërmjet mësimdhënësit dhe nxënësit, me ndihmën e teknikës dhe

teknologjisë mësimore dhe me mjedisin social e natyror. (Brada, 2010: 106).

Si teori mbi mësimdhënien dhe mësimnxënien e suksesshme janë:

a) teoria e informacionit;

b) teoria e komunikimit dhe

c) teoria efektive. (Po aty: 106-121).

44

Sipas Fullanit (2010), ”Interesi për reformat në arsim ka arritur maja të reja.

Sfida e re tani është zgjidhja e problemit për arritjen e një reforme të gjerë, që i ka

rrënjët tek përkatësia vendore – duke e kapërcyer kështu zgjedhjen e rreme midis risive

vendore dhe makro-reformave të cekëta” (f. 7). Këto mësime të reja për reformën bëjnë

të mundur që të jemi shumë më të saktë për mënyrën se si funksionojnë së brendshmi

proceset e ndryshimit në mësimdhënie.

”Sikur ta përdornim terminologjinë e mësimdhënies tradicionale, kjo do të quhej

mësimdhënie frontale, që do të thotë udhëheqje e drejtpërdrejtë e mësimdhënësit të të

gjithë nxënësve të klasës njëkohësisht. Kjo teknikë e punës, e largon mësimdhënien nga

individi dhe e drejton atë në grupin e tërë klasës” (Zajazi, 2003: 289). Nga ky citat

mund të kuptojmë se teknikat e mësimdhënies që kanë mbushur afërsisht 10 vjet, ato

tashmë kanë filluar t'i takojnë së kaluarës. Andaj, për ta thyer këtë monotoni dhe për ta

kthyer vullnetin dhe dëshirën e nxënësit ndaj shkollës, mësimdhënia për nxënësit

kërkohet të jetë tërheqëse, e larmishme, argëtuese, relaksuese, konkrete, inovative etj.

Dhe, mu për këtë dhe arsye të tjera, mësimdhënia inovative më lehtë u përshtatet

kërkesave dhe dëshirave të nxënësve, me qëllim për të arritur suksese më të favorshme,

si në organizimin e punës në grupe punuese dhe çifte, ku, në shumicën e rasteve, mësimi

u përshtatet aftësive individuale me qëllim që nxënësi të jetë në qendër të vëmendjes.

“Kapja” e botës, e arritur përmes mësimdhënies, nuk shërben vetëm për të

përcjellë njohuritë dhe për të formësuar aftësitë dhe mjeshtëritë, por së pari fillon që të

zhvillojë një intuitë morale dhe të forcojë karakterin. (Mendimtarët për edukimin,

Byroja Ndërkombëtare e Edukimit, 2008: 111).

45

Për të qenë mësimdhënia inovative dhe e suksesshme, mësimdhënësit në klasë

luajnë disa role pozitive, me qëllim për ta bërë nxënësin të ndihet i qetë në klasë, i lirë,

pa stres, aktiv, hulumtues, bashkëpunues etj., që klasa të marrë një pamje të vërtetë

pune. Për ta realizuar një mësimdhënie të tillë, mësimdhënësi është shtylla kryesore në

bërjen e ndryshimeve në shkollë dhe në klasë, ngase mësimdhënësi i së ardhmes është

ekspert, motivues, menaxher, këshilltar, model, moderator, aktor, hulumtues, reformues,

ndjekës i ndryshimeve inovative dhe zbatues i tyre në praktikë.

Që nga Komenski e gjer në ditët e sotme, mësimdhënia ka pësuar mjaft

ndryshime, nën ndikimin e kushteve shoqërore dhe ekonomike dhe të arritjeve në dijet e

fushave të ndryshme shkencore. “Meritat e Komenskit dhe të pasardhësve të tij janë të

pamohueshme, sidomos për kohën kur ata krijuan dhe vepruan, por edhe për atë që na

kanë lënë, në mënyrë që, me përpjekjet tona, të ecim përpara drejt përsosjes dhe

zhvillimit të teorisë dhe të praktikës mësimore” (Zylfiu, 2011: 38).

Kur flasim sot për mësimdhënien bashkëkohore, themi se kjo veprimtari ka

arritur shkallën më të lartë të ndryshimit dhe zhvillimit në pikëpamje të njohjes së

formave dhe strategjive të reja didaktike në organizimin dhe zhvillimin funksional të

veprimeve të tjera të procesit të mësimdhënies. Mirëpo, nuk do të thotë se tani është

gjithçka e përfunduar. Ajo ka ende shumë punë për të bërë dhe vazhdimisht ka nevojë të

rinovohet, të përshtatet, të ndryshohet, të përmirësohet dhe të pasurohet me inovacione

mësimore, me qëllim që mësimdhënia të jetë sa më e përshtatshme për aftësitë dhe

moshën e nxënësve.

Në aspektin teorik, kemi analizuar literaturën tonë dhe të huaj lidhur me strategji

të shumta të mësimdhënies, me qëllim për të pasur rezultate më të mira në shkollë.

46

Hulumtuesit kanë referuar këtë lloj problemi në kushtet e një ndarjeje midis

teorisë dhe praktikës, duke ngritur dyshime në lidhje me efikasitetin e arsimimit të

mësuesve, në përgjithësi, dhe duke sugjeruar që paraqitjet e reja dhe premtuese të të

mësuarit dhe të mësimdhënies do të mund të shërbejnë më mirë për shkollën

(Korthagen, 2010).

Nga eksperienca jonë e mësimdhënësit, këtë temë e kemi zgjedhur për hulumtim,

duke ditur që inovacionet mësimore rrisin cilësinë në mësimdhënie dhe ndryshojnë

stilin e punës.

Përmes këtij hulumtimi, do të mundohemi që sadopak të ndikojmë pozitivisht në

ngritjen e nivelit të vetëdijes së mësimdhënësve për një mësimdhënie bashkëkohore, që

në klasë të dominojë vullneti, motivi dhe dëshira e nxënësve për të ditur më shumë.

Andaj, ofrimi i shanseve të duhura për nxënës, zhvillon njohuritë dhe potencialin krijues

të tyre (Williamson & Payton, 2009).

Mësimdhënia, në fakt, as në të kaluarën, as tani dhe as në të ardhmen, nuk ka

qenë, nuk është dhe nuk mund të jetë e përsosur, pa marrë parasysh zhvillimet e kohëve

të fundit, dhe asnjëherë nuk kemi të drejtë të kënaqemi me atë që e kemi arritur.

2.2. Teoritë bashkëkohore për mësimdhënien

Nëse në shoqërinë tonë ka profesione që janë me përgjegjësi, atëherë një prej

këtyre profesioneve është ai i mësimdhënies. Mësimdhënia është një proces jo i lehtë,

është veprimtari e rëndësishme shoqërore dhe me përgjegjësi. Ka mendime se

mësimdhënia është art, është shkencë, apo të dyja së bashku. “Nëse është mësimdhënia

art, kërkon frymëzim, intuitë, talent e krijimtari. Nëse është shkencë, mësimdhënia

47

kërkon njohuri dhe shprehi, që me të vërtetë mund të mësohen”

(http://naimbabaj67.weebly.com.meumlsimdheumlniabashkeumlkohore.html).

Teoria e Vigotskit, e formuluar afro 60 vjet më parë, ka një potencial të tillë

heuristik, që shumë mirë mund të bëhej një nga instrumentet për këtë përtëritje të

arsimit zyrtar të kohëve të sotme (Mendimtarët për edukimin, Byroja Ndërkombëtare e

Edukimit, 2008: 378).

“Filozofia e shekullit XXI kërkon që brezi aktual të përgatisë krijuesit e rinj, që

do të çojnë përpara zhvillimin e jetës në nivel lokal, kombëtar dhe global në të

ardhmen” (Vuji, 2015: 52). Nga ky citat mund të kuptojmë se, varësisht nga niveli i

përgatitjes së gjeneratave të sotme, atë nivel do të ketë shoqëria e së nesërmes.

Shumë studime në lidhje me këtë çështje janë zhvilluar gjatë dekadave të fundit,

duke trajtuar aspekte të ndryshme të interesit dhe progresit në ndërtimin e njohurive të

reja në këtë fushë. Lidhur me analizën e këtyre çështjeve studimore u morën (Krapp &

Prenzel, 2011; Potvin & Hasni, 2014; Renninger & Hidi, 2011; Schraw & Lehman,

2001) etj.

Mësimdhënia është një veprimtari refleksive dhe vepron me qëllime të menduara

arsimore për zhvillimin e nxënësit dhe me përmbajtje të caktuar, që e bëjnë të mundur

atë zhvillim (Zajazi, 2003: 101).

Mësimdhënia bashkëkohore nënkupton ndryshimin e roleve të mësuesit dhe të

nxënësit, me qëllimin kryesor, lehtësimi i të nxënit (https://darvlore.wikispaces.com/

file/view/revista+pedagogjike+2011.pdf).

Për të bërë ndryshime madhore dhe inovative në institucionet e arsimit, përpos

mësuesve, barra i bie edhe ministrisë së arsimit, bashkë me institucionet e tjera, duke

http://naimbabaj67.weebly.com.meumlsimdheumlniabashkeumlkohore.html/

https://darvlore.wikispaces.com/%20file/view/REVISTA+PEDAGOGJIKE+2011.pdf

https://darvlore.wikispaces.com/%20file/view/REVISTA+PEDAGOGJIKE+2011.pdf

48

krijuar politikat dhe buxhetet me të cilat mbështesin shkollat në implementimin e

reformave (VanBalkon & Mijatoviq, 2006: 3).

Për të krijuar inovacione mësimore në mësimdhënie, sistemet arsimore e

pranojnë se shpenzimi në arsim është një investim në zhvillimin e kapitalit njerëzor, që

nga fëmijëria e hershme deri në moshën e rritur, duke shpënë kështu drejt produktivitetit

ekonomik dhe kohezionit social gjeneratat e ardhshme (Hargreaves & Fullan, 2013: 36).

Si proces i organizuar, mësimdhënia është një veprimtari, me të cilën arrihet

realizimi i një qëllimi të caktuar me detyrat e parashtruara, e në literaturën didaktike

kryesisht njihen dy modele të mësimdhënies (Zylfiu, 2010: 40):

1. Mësimdhënia e drejtpërdrejtë, me objektiv të përqendruar në arritje të shpejtë

të zotërimit të fakteve, rregullave dhe formim të shprehive për to, kurse përmbajtja e

lëndës është e ndarë në hapa të vegjël, që përvetësohen lehtë dhe procesi mësimor

mbikëqyret nga mësimdhënësi (Po aty: 40);

2. Mësimdhënia jo e drejtpërdrejtë, tek e cila objektivi qëndron në përfshirjen e

nxënësve në shqyrtim dhe hetim, gjë që ndihmon në formimin dhe zhvillimin e

koncepteve në formën e modeleve dhe abstraksioneve (Po aty: 40).

Nga të dyja këto modele të mësimdhënies, mund të kuptojmë se, sikurse njëra,

ashtu edhe tjetra, janë procese që vazhdimisht kërkojnë ndryshime dhe plotësime me

qëllim që nxënësit gjatë mësimnxënies të jenë më afër realitetit lidhur me problematikën

e shtruar. Në disa shkolla urbane dhe rurale të Anamoravës së Kosovës, disa mësues

rrugë të bashkëpunimit me prindër e kanë zgjedhur internetin, me qëllim të komunikimit

më të mirë mes vete. Lidhur me këtë formë të komunikimit janë deklaruar edhe

prindërit (disa prej tyre, nga komuna e Gjilanit dhe Kamenicës), duke e parë si formën

49

më të lehtë, më të shpejtë dhe mjaft konstruktive, që të mos humbet kohë për arritjen e

qëllimeve të caktuara (Komunikim personal, 11-12 maj, 2016).

Është shumë e qartë se shoqëria dhe shumë prindër nuk besojnë se ajo që po ndodh

në shkollë, rrit cilësinë e jetës së tyre. (Glasser, 1993: 33). Andaj, qëllimi i shkollave është

të ndryshojë këtë situatë, në mënyrë që nxënësit, mësimdhënësit, prindërit dhe komuniteti të

kenë mundësi të punojnë dhe të kontribuojnë në përparimin e shkollave.

Nëse do të kemi parasysh që mësimdhënës inovator është ai që organizon,

zhvillon, kontrollon, ndryshon dhe drejton tërë procesin edukativo-arsimor, atëherë na

del e qartë që rezultatet e punës në mësimdhënie dhe mësimnxënie varen drejtpërdrejt

nga mësimdhënësi dhe lidhur me këtë, “Shumë mësimdhënës mendojnë se, nëse i

zgjerojnë përmbajtjet programore, e përmirësojnë cilësinë e mësimit” (Bektashi, 2009:

126).

Edhe Kurrikula e re e Kosovës, parasheh që gjatë gjithë niveleve të arsimit,

nxënësit përgatiten për të mësuar gjatë gjithë jetës për botën e punës, kur dija bazohet në

digjitalizim (MASHT, Korniza e Kurrikulës së Arsimit Parauniversitar të Kosovës,

2011: 25). Kjo do të thotë se shkollat mund të përgatisin nxënës të së ardhmes, që në

situata të ndryshme dinë të ndeshen me veprimtaritë praktike të rrethit ku jetojnë e më

gjerë.

Teoritë bashkëkohore, nga mësimdhënësit kërkojnë të jenë ekspertë të përsosur,

organizatorë të mirëfilltë dhe realizues të suksesshëm të procesit të mësimdhënies.

50

2.3. Roli i inovacioneve mësimore në aspektin pedagogjik

Çdo mësues mund të punojë me ritmin e duhur për të kërkuar e për të gjetur

mjetet dhe rrugët më të mira për zbatimin e fjalëve drejt praktikave të përditshme

mësimore (Vuji, 2015: 179).

Pedagogjia është e lidhur ngushtë me të gjitha shkencat që merren me studimin e

ligjësive të zhvillimit psikik dhe fizik të njeriut dhe të shoqërisë njerëzore (Kraja, 2012:

71). Prandaj, lidhur me këtë, zbatimi i inovacioneve mësimore në mësimdhënie, nxit,

stimulon dhe, në shkallën më të lartë, i ndihmon nxënësit në zhvillimin e përgjithshëm

edukativ në shkollë e më gjerë.

Zhvillim i procesit edukativo-arsimor në shkollë, në mungesë të risive mësimore,

nuk është i mjaftueshëm për një zhvillim intelektual të personalitetit të nxënësve, ngase

tani, kudo që jetojmë dhe veprojmë, jemi të rrethuar nga risi të shumta dhe të

larmishme. Zbatimi i inovacioneve në procesin e mësimdhënies ka efekt pozitiv, sepse

sjell dobi dhe ndikon në tërheqjen e vëmendjes së nxënësve dhe stimulon ata për ta

dashur më shumë shkollën.

Çështja e ndikimit të inovacioneve mësimore në aspektin pedagogjik, është një

çështje edukimi e arsimimi të nxënësve në krahasim me ndryshimet që po ndodhin,

mandej “Shkolla ka qenë e mbetet edhe sot faktori qendror për formimin dhe përgatitjen

e nxënësve sipas kërkesave të shoqërisë” (Krasniqi; Deva-Zuna, 2012: 346).

Sot nuk është mençuri dhe as për tù bërë krenar me atë se si punohet dhe ku

punohet, duke menduar shpesh gabimisht se vetëm klasa është vendi ku mund të

edukohen gjeneratat e reja. “Puna për një kohë të gjatë në lokale të mbyllura, së pari në

shkollë, e pastaj edhe në shtëpi, pa dritë të mjaftueshme dhe pa kushte të mjaftueshme

51

higjienike, jo vetëm që pengon zhvillimin e drejtë të aftësive fizike dhe pedagogjike, po

mund të ndikojë dëmshëm edhe në shëndetin përgjithshëm fizik të nxënësve” (Bektashi,

2009: 56). Nga kjo mund të konkludojmë se klasa nuk është vendi i vetëm për edukimin

e nxënësve, sepse, përpos shumë vetive pozitive që ka ajo, ka edhe vetitë negative, prej

të cilave gjithsesi mund të nxjerrim mësime dhe mund të bëjmë ndryshime. Ndryshimet

në klasë ndodhin atëherë kur mësimdhënësi e thyen monotoninë e mbylljes në klasë,

duke dalë nga brendia e mureve të klasës në një klasë të verës (në natyrë), duke i

edukuar dhe duke i njohur nxënësit drejtpërdrejt me natyrën, si: buzë një lumi apo liqeni

ose edhe në një uzinë etj.

Për nxënësin, çdo gjë e re që shikohet, preket apo shijohet për herë të parë është

inovacion, andaj të gjitha ato dukuri natyrore me të cilat nxënësit ballafaqohen

drejtpërsëdrejti dhe që për herë të parë kanë arritur të mësojnë apo kuptojnë për to, kanë

të bëjnë me inovacione nëpërmjet të cilave nxënësit fitojnë përvojë të drejtpërdrejtë

edukimi se si duhet të kujdesen për mjetet e punës, për natyrën dhe rrethin ku ata

jetojnë.

“Qëllimi i edukatës dhe mësimit, me zhvillimin e mjeteve të punës dhe të

prodhimit dhe të fuqive prodhuese, kryesisht me rrjedhat e zhvillimit të marrëdhënieve

ndërmjet njerëzve, përherë ndryshon dhe fiton në cilësi” (Brada, 2010: 48).

Sipas Vujit “Për të aftësuar nxënësin për të menduar e vepruar si vizionar,

kërkohen që të përpunohen praktika të reja pedagogjike, që krijojnë kushte që ata të

punojnë vetë për vetëformimin e sistemit të tyre të të nxënit” (2015: 93).

Zbatimi i inovacioneve në aspektin pedagogjik, ndikon dukshëm edhe në

tjetërsimin e nxënësit. Pra, inovacionet, sikurse edhe shumë faktorë të tjerë, janë ndër

52

faktorët e rëndësishëm që nxënësit i nxit të mos jenë pasivë gjatë orës mësimore, por të

jenë më të suksesshëm, më të sjellshëm dhe më të socializuar.

Roli i inovacioneve gjatë procesit mësimor është mjaft i rëndësishëm, sidomos

atëherë kur shfaqen në të gjitha nivelet e shkollimit, sepse ato nxënësit i bëjnë të jenë

më të kujdesshëm, më vigjilentë, më të afërt dhe më të qëndrueshëm ndaj veprimtarisë

mësimore.

Ka mjaft diskutime rreth strategjive të edukimit dhe aplikimi i tyre lidhet me

mjaft probleme shoqërore dhe shkencore (Kraja, 2009: 136). E gjithë kjo ka një qëllim

të vetëm, për t'i ndihmuar nxënësit që të përshtaten më lehtë në aspektin edukativo-

arsimor.

2.4. Roli i inovacioneve mësimore në aspektin psikologjik

Të gjithë mësimdhënësit janë të vetëdijshëm se zhvillimi i shprehive të të

menduarit, është mënyrë mjaft e rëndësishme për të ndihmuar nxënësit t'u përshtaten

ndryshimeve apo risive që paraqiten.

Studiuesit, administratorët dhe prindërit janë të ndërgjegjshëm për kohën e

ndryshimeve jashtëzakonisht të shpejta. Shoqëria njerëzore, sikurse në aspektin

kulturor, psikosocial, ashtu edhe në atë arsimor, vazhdimisht po ndryshon, ndaj edhe

nxënësve gjithashtu u nevojiten shprehi të reja që t'u përshtaten më lehtë këtyre

ndryshimeve. Mësimdhënësit shpesh zbatojnë ndryshime që i ndihmojnë nxënësit për tì

zhvilluar shprehitë e arsyetimit dhe proceset e zgjidhjes së problemit. Lidhur me këtë,

ata zhvillojnë strategji dhe teknika që i ndihmojnë nxënësit të kërkojnë në brendësi të të

nxënit të tyre për të arritur një zgjidhje (Musai, 1999: 144).

53

Ndikimi i inovacioneve mësimore në aspektin psikologjik lidhet edhe me

përjetimet emocionale të nxënësit në mësim, në rastet kur ai për herë të parë

ballafaqohet me ndonjë veprimtari të re mësimore, çka do të thotë se çdo risi e paraqitur

për herë të parë në klasë, shoqërohet me emocione nga nxënësit. Zbatimi i risive nga

ana e mësimdhënësve në procesin e mësimdhënies, varet shumë se a do ta pranojnë apo

do ta refuzojnë nxënësit mësimin, pra a do të jenë ato risi për ta tërhequr apo për ta

larguar nxënësin nga procesi.

Gjatë procesit të mësimdhënies, inovacionet i ndihmojnë nxënësit në zhvillimin

psikologjik të tyre, por në raste kur mospërputhja midis risive dhe përmbajtjeve

mësimore është e madhe dhe i gjithë materiali kuptohet me vështirësi, atëherë kjo mund

të ndikojë negativisht në zhvillimin psikologjik të nxënësit. Punën arsimore, nxënësi e

përjeton shpirtërisht, në mënyrën intelektuale dhe emocionale, andaj përjetimet

intelektuale kanë të bëjnë me proceset intelektuale, të cilat i shërbejnë njeriut për të

përvetësuar dituri.

Shpesh fëmijët duken se e kanë humbur interesimin për shkollën! Përgjigjja për

këtë pyetje dhe të tjera, është se nxënësit nuk janë sa duhet të motivuar, ngase disa nga

mësimdhënësit vazhdimisht zbatojnë të njëjtat teknika dhe metoda mësimore, duke mos

ndryshuar asgjë në të mirë të nxënësit, duke u arsyetuar se nuk ka mjete të mjaftueshme

mësimore, si dhe nuk kanë ide se çfarë inovacionesh të paraqesin në klasë.

“Është e natyrshme, madje edhe e domosdoshme që didaktika të bashkëpunojë

me psikologjinë, sepse, përmes mësimit, nxënësi ndryshon në mënyrë progresive natyrën

e tij, zhvillon aftësitë psikofizike të secilit nxënës të zhvillimit të proceseve psikike

kognitive – të ndijimeve, perceptimeve, vëmendjes, përfytyrimeve, kujtesës, të të

54

menduarit – formimit të nocioneve, gjykimeve, konkluzioneve, të aftësive të veçanta të

personalitetit – të inteligjencës, shkathtësive dhe shprehive etj.” (Brada, 2010: 28).

Të dhënat e vlefshme lidhur me ndikimin e inovacioneve në procesin mësimor

tek nxënësit e shkollimit fillor, dëshmojnë se psikologjia zhvillimore në të mësuarit apo

në të nxënit ofron mësim të suksesshëm, ngase inovacionet i bëjnë nxënësit më të

ndjeshëm, më të afërt me lëndën mësimore dhe më të vëmendshëm në kapjen e

përmbajtjeve mësimore.

Ndikimi i risive tek nxënësit e shkollimit fillor, në aspektin psikologjik, ngërthen

në vete një numër komponentësh të natyrës psikosociale, duke përfshirë në rend të parë

klimën e përshtatshme në mësim, duke krijuar mundësi dhe kushte të favorshme që

nxënësit emocionalisht ta përjetojnë orën mësimore.

Duke pasur parasysh ndikimin e inovacioneve në procesin e mësimdhënies dhe

zbatimin tyre të drejt dhe në kohën e duhur, tek nxënësit mjaft pozitivisht ato ndikojnë

në pengimin harresës dhe zbutjen e lodhjes në klasë, duke bërë të mundur mbamendje

më të qëndrueshme. Çdo risi që sillet në klasë, orën mësimore e bën më interesante dhe

më tërheqëse, duke kontribuuar që përmbajtjet mësimore të nguliten tek nxënësit më

lehtë dhe në mendjet e tyre të mbeten të ruajtura për një kohë më të gjatë.

Për tù bërë më tërheqëse mësimdhënia, në partneritet me nxënës, mësimdhënësit

marrin vendime të përbashkëta (Krasniqi & Deva, 2012: 86). Kjo do të thotë se një veprim i

tillë i mësimdhënësit ndikon pozitivisht në shmangien e pasivitetit të nxënësve në klasë.

Bashkëpunimi, mirëkuptimi, klima psiko-pedagogjike, mirësjellja e dyanshme,

gjetja e formave dhe metodave të përshtatshme për mësimdhënie, ndryshimet dhe

rinovimet e përmbajtjeve mësimore etj., bëjnë që nxënësit, po edhe mësimdhënësit, ta

ndiejnë veten më të sigurt, më aktivë dhe më të qëndrueshëm gjatë punës mësimore.

55

2.5. Përpjekjet rreth pasurimit të shkollave me inovacione mësimore

Që nga kohët më të vjetra, tani dhe në vazhdimësi, asnjëherë nuk do të ndalet

kërkimi i risive mësimore për të bërë një shkollë sa më të përparuar, me qëllim të

arritjes së rezultateve më të mira nga nxënësit.

Nëse jemi të sigurt se mund të ndryshojmë dhe të pasurojmë organizimin dhe

zhvillimin e mësimdhënies, atëherë është e logjikshme që, para marrjes së ndonjë hapi

konkret në këtë drejtim, duhet tì njoftojmë mësimdhënësit me karakterin e

ndryshimeve. Për fat të keq, sot iniciativa të mëdha reformash ndërmerren vetëm për

arsye se gjendja ekzistuese nuk u përgjigjet nevojave momentale shoqërore dhe fitohet

përshtypja se arsimi më tepër duhet të plotësojë kërkesat momentale shoqërore sesa ato

që do të pasojnë më vonë.

Pasurimi i shkollave me inovacione mësimore bëhet me qëllim të shfrytëzimit të

mjeteve moderne mësimore dhe koordinimit të punës së mësimdhënësve me qëllim të

nxitjes së aktivitetit të mësimdhënies dhe mësimnxënies.

Pasurimi dhe ndryshimi i një shkolle gjithashtu kërkon që mësuesit dhe

administratorët të mbështesin njëri-tjetrin dhe të ndajnë një vizion për të ardhmen e

shkollës (Abbott et al, 2006; Billig et al, 2005; Glazer et al, 2005; Staples et al, 2005).

Qëllimi i inovacioneve mësimore është që të tejkalohet sistemi i vjetër i

mësimdhënies, duke synuar që mësimdhënia tù përshtatet aftësive individuale të

nxënësve.

Inovacionet mësimore në organizimin dhe realizimin e procesit të mësimdhënies,

janë shumë më të ndërlikuara se inovacionet e fushave të tjera, ngase ato kërkojnë një

56

angazhim profesional të mësimdhënësit dhe përshtatje moshës dhe aftësive psikofizike

të nxënësit.

Mësimdhënësit janë të kujdesshëm ndaj nxënësve, si në respektimin e

karakteristikave fizike dhe moshës së caktuar, sigurimin e kushteve në shkollë – klasë,

ofrimi i shanseve të barabarta në mësim, respektimi i nevojave të veçanta etj. (Krasniqi

& Deva-Zuna, 2012: 39).

Pasurimi i shkollës me inovacione mësimore, bën të dominojë puna individuale,

puna në çifte dhe puna në grupe. Lokali shkollor është i tillë që të ketë mjaft hapësirë

për manipulime me mjete didaktike, për punën e bibliotekës së shkollës, për

shfrytëzimin e materialeve të programuara për mësim etj. Dominojnë metodat

mësimore, të cilat e motivojnë nxënësin që të punojë për përvetësimin e diturive në

mënyrë të pavarur. Madje zhvillohet dhe begatohet në mënyrë të ndjeshme baza teknike

dhe teknologjike e mësimit.

Kur inovacionet mësimore gjejnë zbatim në shkollë, procesi i mësimdhënies

orientohet në hulumtimin, analizën, gjykimin, konkludimin etj., përderisa ndryshon

funksioni i mësimdhënësit, duke qenë gjithnjë e më pak ligjërues dhe kontrollues i

diturive, ndërsa gjithnjë e më shumë hulumtues dhe organizator i punës edukativo-

arsimore.

Në kohën që po jetojmë, edhe problemet ekonomike janë një ndër shkaktarët kyç

të zhvillimit të shoqërisë sonë, që reflektohen edhe në fushën e arsimit dhe kështu në një

masë stagnojnë pasurimin e shkollave me inovacione mësimore.

57

2.6. Ndikimi i mësimdhënies inovative në shkollën e shekullit XXI

“Filozofia arsimore e shekullit XXI kërkon që nxënësit të formohen si forca

krijuese vizionare, të afta për të vetideuar të ardhmen e tyre dhe për ta kthyer atë në një

realitet të ri në dobi të vetes dhe të shoqërisë” (Vui, 2015: 19).

Shkollat në fillim të shekullit XXI, ishin mjedise komplekse, kishte rritje të

diversitetit në komunitetet e shkollave, kurrikula vazhdimisht ndryshonte, kishte sfida,

pasiguri dhe paqartësi të ndryshme në mësimdhënie (Goodfellow & Sumsion, 2000:

253).

Shkolla bashkëkohore bazohet në sistemet shkollore të Evropës Perëndimore dhe

në ato të tjera më të përsosura botërore (Rexhepagiq, 2008: 296). Shkolla e shekullit

XXI është e orientuar nga e ardhmja, duke zbatuar metoda dhe mjete të reja gjatë

procesit të mësimdhënies, duke mbizotëruar frymë e re dhe bashkëpunim midis

nxënësve dhe mësimdhënësve. Kjo shkollë vazhdimisht përpiqet të ndjekë sa më shumë

rezultatet dhe ndryshimet në jetën shoqërore dhe kulturore. Andaj, nuk është e

rastësishme përse këto shkolla quhen edhe shkollat efektive ose edhe shkolla të së

nesërmes, duke qenë njëkohësisht të lira, të hapura dhe multikulturore.

Mjetet për arritjen e orientimit të integruar të punës profesionale të mësuesve të

shekullit XXI, janë mjete që ndikojnë jo vetëm për të përmirësuar aftësitë profesionale

të mësimdhënësve, por edhe për të siguruar zgjerimin e përvojës së tyre me burime të

reja elektronike të mësimdhënies dhe për të dhënë njohuri në procesin e koncepteve të

asimilimit brenda një mjedis virtual didaktik (MacDonald et al, 2013).

58

Aktualisht, ka një numër studimesh mbi aktivitetin e nxënësve në procesin

arsimor të zbatimit elektronik me burime arsimore, të cilat përfshijnë materiale

mësimore elektronike (Galchenko, 2015: 37).

“Në shkollën bashkëkohore kërkohet që mësimdhënësi dhe nxënësi të afirmohen

si subjekte të mësimit, të marrin qëndrim aktiv kritik ndaj burimeve të njohurive në

mësim, të zgjedhin dhe të shtjellojnë përmbajtje shkencërisht të vërtetuara, aktuale dhe

të dobishme, të cilat mund dhe kërkohet tì përvetësojnë nxënësit” (Brada, 2010: 103).

Në shkollën e shekullit XXI, mësimdhënësi respekton personalitetin e nxënësve,

motivon ata për mësim aktiv dhe kreativ, lejon lirinë e veprimit, të mendimit dhe të

shprehjes së lirë, si parakusht për zhvillimin e potencialeve njerëzore të tyre. Në këtë

kontekst, mësimdhënësi në shkollën e shekullit XXI, vazhdimisht fiton kuptim, rol dhe

funksion të ri.

Sot, në kohën e kompjuterizimit dhe të mundësive të pakufizuara të internetit, me

më shumë rëndësi është që shkolla vazhdimisht të hulumtojë gjetjen e informacioneve të

nevojshme për pasurimin e nxënësve me to. Në shekullin XXI, do të kemi nevojë për

njerëz të cilët mund të gjejnë metoda, forma apo teknika efektive për kryerje më të mirë

të punës. Këtë duhet ta kuptojnë të gjitha palët e përfshira në procesin edukativo-

arsimor, ata që e krijojnë politikën e arsimit, si dhe ata të cilët janë drejtpërdrejt të

përfshirë në procesin mësimor.

Në shkollën e shekullit XXI, prindërit dhe familjet ndihen si partnerë të cilët

gjithashtu marrin pjesë në suksesin e ardhshëm të nxënësve. Shkolla e shekullit XXI,

nuk i përgatit nxënësit për botën e tanishme, por për botën e së nesërmes, e cila është e

vështirë për t’u imagjinuar, por e vërtetë për tù dëshmuar.

59

Mësimi inovativ nuk toleron shabllonizime, por kërkon transparencë ndaj risive,

interesanteve, metodave të reja, formave dhe mjeteve që inkurajojnë për zhvillimin e

shkathtësive krijuese te nxënësit dhe të rolit më kreativ në komunikimin me nxënësit.

(http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABrt%C3% AB

_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_shekullin_XXI.pdf).

Shkolla inovative e shekullit XXI përpiqet të mbajë baraspeshë midis detyrave

materiale dhe funksionale në mësim, mes ndryshimeve dhe integrimeve, mes

individualizimit dhe socializimit, mes konkretizimit dhe abstraksionit etj.

Mësimdhënësi inovator i nxit nxënësit që përmes të menduarit logjik,

fotografive, vizatimeve, skemave dhe mjeteve të tjera didaktike, tì mësojnë të vërejnë

problemet dhe zgjidhin detyrat. Shumë më pak fjalë do të shpenzojë mësimdhënësi nëse

përmbajtjen mësimore e kombinon me film apo me fotografi, që paraqet një detaj nga

jeta, duke zgjuar interesimin dhe motivimin e nxënësve për aktivitete pune në klasë.

Objekti shkollor i shekullit XXI, përveç lokaleve të mësimit teorik, duhet të ketë

edhe ato të mësimit praktik (kabinete, laboratorë, klasë elektronike, punëtori universale

dhe repartin didaktik të prodhimit për shkollat profesionale, lokalin për sistemin

multimedial të informimit dhe komunikimit), lokalet në të cilat nxënësit ushtrojnë

aktivitete edukative gjatë kohës së lirë, palestrën për kulturë fizike dhe për argëtim,

terrenet për sportet e vogla, pishinë etj. (Brada, 2010: 324).

Duke përdorur teknologjitë e reja mësimore, si, për shembull: kompjuterët,

telefonat celularë, kamerat digjitale, Ipad-ët me MP3, pajisjet e lojërave, tabelat

digjitale, grafikët, fotografitë, videopamjet, videoprojektorët e deri te përfshirja e

përdorimit të internetit etj., shkollat arrijnë më shpejt të shndërrohen në shkolla të së

ardhmes.

http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABrt%C3%25%20AB%20_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_shekullin_XXI.pdf

http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABrt%C3%25%20AB%20_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_shekullin_XXI.pdf

60

Mjediset mësimore të shekullit XXI, vazhdimisht përpiqen të krijojnë

partneritete të gjera në forcimin e fuqisë punëtore të arsimit, si një lloj "investime

kapitale" shoqërore dhe intelektuale (Hargreaves & Fullan, 2012).

Në shekullin XXI, nuk është çështje e rëndësishme se a jemi për zbatimin e

teknologjisë mësimore apo nuk jemi, por çështja shtrohet se si të krijojmë kushte që në

procesin e arsimit dhe të edukimit, nxënësit të përvetësojnë teknikat bashkëkohore, duke

qenë të kënaqur në arritjet e tyre.

2.7. Ndikimi i infrastrukturës bashkëkohore në shkollat inovative

“Ndërtesat shkollore, si objekte të dedikuara për nevoja mësimore, në të

kaluarën e hershme, së pari u paraqiten në epokën historiko-shoqërore skllavopronare,

në Greqinë antike. Andaj, deri më sot ato kanë pësuar ndryshime të shumta, që ndodhin

krahas zhvillimit të teorisë dhe të praktikës mësimore, si dhe të bazës ekonomike-

shoqërore” ( Zylfiu, 2004: 141).

Shkolla është një institucion i organizuar arsimor, në cikle të ndryshme moshore

dhe mësimi. Ajo nuk ka për qëllim vetëm riprodhimin, por synon të aftësojë individin

që ai të zotërojë informacionin, ta përpunojë atë dhe të zgjidhë problematika të

ndryshme (Peshkopia, 2012: 19).

Inovacionet e vëna në gjendje aktive dhe objektive, pozitën e mësimdhënies dhe

të mësimnxënies e kanë sjellë në afirmimin e vlerave humaniste në të cilat mbështetet

tërë jeta dhe puna në shkollë.

Infrastruktura shkollore është pjesë shumë e rëndësishme në mbështetje të

inovacioneve për zhvillimin social të nxënësve. Ky mjedis social luan një rol të

61

rëndësishëm edhe në suksesin e nxënësve, duke siguruar një kontekst ekzistues për risitë

që të angazhohen në të (Zhao & Frank, 2003: 830). Ky mjedis social ofron burime në

formë të kapitalit social për të mbështetur praktikën inovative (Frank, 2004).

Sot gjithnjë e më shumë po i kushtohet rëndësi ndërtimit të objekteve shkollore,

me qëllim që ato të jenë sa më të përshtatshme për zhvillimin e papenguar të mësimit,

për organizimin e punës grupore dhe individuale të nxënësve, që është në ndërlidhje me

jetën shoqërore. Sot ndërtesat shkollore ndërtohen në atë mënyrë që, përveç klasave,

kabineteve dhe laboratorëve, kanë edhe bibliotekën dhe sallën e leximit, mjetet dhe

pajimet e nevojshme mësimore për punë grupore dhe individuale, lokal të mjaftueshëm

për zbavitje kulturore, punëtoritë shkollore, lokalin për edukim muzikor dhe atë të artit

figurativ, për aktivitete sportive, për shërbimin psikologjik-pedagogjik, kuzhinën për

ushqimin e fëmijëve, lokalin për takime me prindër etj. Përpos kësaj, objekti shkollor,

mund të jetë një ndërtesë moderne, ku nxënësit më tepër do të gjejnë argëtim dhe

kënaqësi në këto objekte shkollore, sesa në shtëpitë e tyre. Në të kundërtën, nxënësve

shumë shpejt do tù mërzitet shkolla dhe në njëfarë mënyre do ta urrejnë atë.

Në shumicën e shkollave, ngjyra e mureve është e bardhë dhe pothuajse aspak në

institucionet arsimore nuk flitet lidhur me këtë çështje, ngase ngjyra e bardhë nuk i

zvogëlon emocionet dhe shkakton tmerr si dhe nuk rrezaton ngrohtësinë e shtëpisë dhe

nuk i motivon nxënësit (Ministarstvo Prosvete Srbije, 2010: 40). Ndërkaq, ngjyra e

verdhë e theksuar, tek nxënësit zgjon humor të mirë, rrit qetësinë dhe përqendrimin

gjatë punës me nxënës (Po aty: 40). Nëse korridoret e shkollave kanë hapësira të mëdha,

do të ishte mirë që në to të vendoseshin disa tabela muri, të cilat nxënësit gjatë kohës së

lirë, do të mund t'i shfrytëzonin për të shkruar apo për të zgjidhur në grup ndonjë

62

problem për të cilin tashmë kanë diskutuar me mësimdhënësin gjatë orës mësimore

(Ministarstvo Prosvete Srbije, 2010: 40).

Ndërtesat moderne shkollore kanë kopshtet shkollore, terrenet sportive për

aktivitete fizike, pishinat për notim etj. Muret e objekteve shkollore kanë makina dhe

instalime të ndryshme për përdorimin e mjeteve moderne mësimore dhe, krahas këtyre,

funksionaliteti pedagogjik i mobilieve, nxehjes, pastrimit dhe ndriçimit të lokaleve është

i rregulluar mirë, me qëllim që puna në shkollë jo vetëm të jetë e sigurt, por edhe të

mbrojë shëndetin e nxënësve (Ministarstvo Prosvete Srbije, 2010: 40). Ndërtesat

moderne shkollore, ndërtohen në atë mënyrë që për të ardhmen të kenë parasysh edhe

qëndrimin tërëditor të nxënësve në shkollë, siç janë disa shkolla të Prishtinës, bashkë

me shtegun e lëvizjes për nxënësit me nevoja të veçanta, sidomos për ata nxënës që janë

me aftësi të kufizuara të lëvizjes.

Objektet shkollore janë të tipit të hapur, me korridore të gjera, me mësonjëtore

që kanë sipërfaqe të madhe, me dritare të shumta dhe ndriçim të mjaftueshëm, me banka

lëvizëse, që mundësojnë organizimin e mësimit frontal, në dyshe dhe në grupe (Brada,

2010: 323).

Zhvillimi i arkitekturës së ndërtesave shkollore ka ecur në harmoni me kërkesat

bashkëkohore të organizimit të mësimit, duke mundësuar që mësimi në to të zhvillohet

në forma, metoda, teknika dhe teknologji bashkëkohore (Zylfiu, 2004: 144).

Kur kemi të bëjmë me shkallën arsimore të shkollimit të nxënësve, ndërtesat

shkollore mund të jenë me përmbajtje të objekteve mësimore dhe pajisje të tjera, sipas

moshës së fëmijëve (6 – 15 vjeç). Ndërsa objektet mësimore, për nga mënyra e zgjidhjes

arkitektonike, u përshtaten kushteve dhe rrethanave të punës mësimore me fëmijët me të

63

meta në të parë, në të dëgjuar, në të folur si dhe me fëmijë me ngecje në zhvillimin

mendor dhe fizik.

Sipas rregullave apo kritereve të lartpërmendura, kuptojmë se, për të pasur

objekte shkollore për mësimdhënie dhe mësimnxënie aktive, ato u duhen përshtatur

nxënësve sipas moshës, profesionit (profileve) dhe aftësive psikofizike të tyre dhe

pikërisht atëherë mund të themi që jemi afër së vërtetës se një objekt mësimi është me

infrastrukturë bashkëkohore.

Shkolla bashkëkohore, është e pajisur edhe me kabinete, si mësonjëtore të

specializuara me pajisje didaktike, në mënyrë që mësimdhënia të paraqesë një ndër

mundësitë dhe rrethanat më adekuate për krijimin e situatave mësimore në realizimin e

plotë të lidhjes së njohurive teorike me praktikën, të lidhjes së shkollës me jetën dhe të

përgatitjes së nxënësve për jetë (Zylfiu, 2011: 265).

Pajisja e shkollës me kabinete, mjete mësimore dhe me mundësi të organizimit

praktik të veprimtarisë së nxënësve sipas përmbajtjeve lëndore-mësimore, bën të

mundur që shumë probleme mësimore të zgjidhen dhe të kuptohen më mirë, po edhe

njohuritë e fituara të jenë më të qëndrueshme.

Në shkollat me infrastrukturë moderne, raportet ndërmjet mësimdhënësve dhe

nxënësve janë raporte pune, bashkëpunimi, bashkëveprimi dhe komunikimi, sepse,

sikurse mësimdhënësit ashtu edhe nxënësit, japin dhe marrin informacione kthyese për

cilësinë e përvetësimit dhe të zotërimit të aktiviteteve punuese (Brada, 2010: 200).

Në rastet kur shkolla i plotëson kushtet e lartpërmendura dhe mësimdhënia është

e tipit bashkëkohor, atëherë gjithsesi edhe rezultatet mësimore do të jenë më të mira.

64

2.8. Shkolla inovative për një të nesërme më të mirë

Shkolla e së nesërmes është një bazë e fortë dhe shpresëdhënëse për një epokë të

re, me qëllim për tì afruar njerëzit më pranë njëri-tjetrit, qoftë mësimdhënësit dhe

nxënësit, qoftë udhëheqësit e shkollave dhe prindërit etj.

Njerëzit e sotëm po bëhen gjithnjë e më të ndërgjegjshëm për rëndësinë e

ndjenjës së tendencave të zhvillimeve globale për vendimmarrjen e tyre të sotme, duke

ndier veten qytetarë të botës, si në mënyrën e të menduarit ashtu edhe në të vepruarit,

duke i lidhur problemet kombëtare me ato globale, duke krijuar zgjerim të njohurive,

zhvillim të teknologjisë së informacionit elektronik si dhe duke krijuar një rend

informativ botëror (Kraja M., Mustafa, Çela, Kraja E. 2013: 247). Roli i ardhshëm i

mësuesve, nuk varet vetëm nga specifikat se si është organizuar mësimi, por, në

pozicionin e ardhëm, shkolla do të jetë një institucion kyç social, ku secili pjesëmarrës

në të do të gjejë ngrohtësi dhe besueshmëri njerëzore

(http://www.oecd.org/edu/school/1840205.pdf).

Shkolla e së nesërmes është e hapur, me rrjet të drejtpërdrejtë dhe vazhdimisht

është në shërbim të njerëzve që e duan dhe dëshirojnë ta ndihmojnë atë, si: në shërbim

të mësimdhënësve, të cilët mund të bashkëpunojnë mes vete lidhur me aktivitetet e tyre

mësimore, shkoqitjen e planeve dhe programeve mësimore (ditore, javore, mujore dhe

vjetore) etj.; në shërbim të nxënësve, ngase edhe ata mund të komunikojnë mes vete

lidhur me problemet apo detyrat e shtëpisë etj.; në shërbim të prindërve, ngase ata janë

njerëzit që më së shumti duan të dinë për fëmijët e tyre, për ndryshimet që bëhen brenda

dhe jashtë shkollës, për aktivitetet edukativo-arsimore dhe kulturo-artistike si dhe për

suksesin, sjelljen apo disiplinën e tyre.

65

Shkolla është një dritare e madhe në të cilën vazhdimisht depërtojnë rrezet e

ngrohta të një dielli të përbashkët të kësaj bote, nga të cilat rreze nxënësit marrin

ngrohtësinë për të ngrohur veten dhe të tjerët. Andaj, gjeneratat e reja, për të përjetuar

më lehtë dhe më shpejt “rrezet e ngrohta” të informacionit të ri, është kusht i

patjetërsueshëm që shkolla të ketë internetin.

Me futjen e internetit në shkolla, mësimdhënësit dhe nxënësit kanë në

dispozicionin e tyre një instrument, i cili kombinon të gjitha avantazhet e ndihmave

audiovizualë, duke qenë burimi kryesor i të gjitha llojeve të informacionit (Serafinova,

2014: 189).

Interneti shërben:

- Për të zhvilluar dhe për të përmirësuar aftësitë e të dëgjuarit;

- Për të përmirësuar aftësitë e monologut dhe dialogut;

- Për të përmirësuar aftësitë e të shkruarit;

- Për të zgjeruar fjalorin aktiv dhe pasiv me njësitë gjuhësore

bashkëkohore;

- Për të siguruar më shpejt informacionin e ri;

- Për të mësuar gjuhët e huaja;

- Për të racionalizuar kohën;

- Për të mësuar nga distanca;

- Për përpunimin elektronik të të dhënave;

- Për të shkarkuar materiale të nevojshme shkollore, me shumëllojshmëri

të gjerë të materialeve referuese, si fjalorë online, enciklopeditë-e etj.

(Serafinova, 2014: 189).

66

Nëse shkolla ka pranuar një detyrë të rëndë dhe të shenjtë, se si tì mësojë

nxënësit, atëherë ajo patjetër duhet të punojë edhe në drejtimin se si të sjellë informata

të reja, të shpejta, të nevojshme dhe konkrete për nxënësit (Vilotijevič, 2000: 13).

Shkolla e së ardhmes, mësimdhënësve, nxënësve dhe prindërve u mundëson që

bashkërisht të punojnë në zgjidhjen e problemeve mësimore.

Interneti në mësim mund të përdoret për të vjelë informacione tekstuale,

ilustrime dhe materiale të tjera pamore (dokumente të shkruara, fotografi, filma

mësimorë, filma shkencorë, artistikë etj., që do tù shërbenin nxënësve për nxënie të

pavarur dhe vetarsimim permanent. Për të arritur këtë objektiv kaq të rëndësishme të

mësimit bashkëkohor, nxënësit trajnohen të përdorin teknikën kompjuterike, pra

internetin, në klasën elektronike, të udhëhequr nga mësimdhënësi i lëndës (Brada, 2010:

199).

Të tëra këto masa nuk do të ishin të suksesshme, nëse ne nuk do t'i edukonim të

rinjtë në këtë frymë dhe nuk do t'i aftësonim me shkathtësi të duhura për të përdorur

kompjuterët, internetin, teknologjinë e informacionit dhe komunikimit në mënyrën më

të drejtë të mundshme.

Shkollat që zbatojnë aftësimin esencial në fushën e informatikës, janë shkollat

cilësore që dinë mirë se nga po shkojnë dhe këto shkolla arrijnë më shpejt të

shndërrohen në shkolla të së nesërmes.

Arsimi në Evropë është duke bërë të mundur zhvillimin e kompetencave të

mësuesve për stimulimin dhe angazhimin e tyre në të mësuarit gjatë karrierës, duke

vlerësuar zhvillimin e tyre që ofrojnë mundësitë e duhura dhe relevante të mësimit për

të gjithë mësuesit e së ardhmes (Komisioni Evropian, 2014: 43).

67

Një mobilizim i përgjithshëm i shkollës, së bashku me prindërit dhe komunitetin

lokal, duk u angazhuar në ndërtimin e elasticitetit në të gjitha aspektet e jetës shkollore,

do të ndihmojnë për të krijuar një kontekst mbështetës në arritjen e rezultateve më të

favorshme për shkollën e së ardhmes (Cefai & Cavioni 2013; Greenberg et al, 2003;.

Weare & Nind, 2011).

Interneti është një revolucion i madh elektronik i kohës, i cili në njëfarë mënyre e

ka përshkuar botën me rrjetin e vet të fortë të një “merimange gjigante”, andaj, deshëm

apo nuk deshëm, mund të jemi brenda atij rrjeti, përndryshe do të na shkelë koha dhe

asnjëherë nuk do të mund të arrijmë hapin e duhur.

2.9. Vështrim historik i inovacioneve mësimore në shkollat fillore të

regjionit të Anamoravës së Kosovës

Është vështirë të vërtetohet me saktësi se kur u themeluan shkollat e para dhe

sistemi i arsimit në trevat shqiptare, por me rëndësi është se format e para të mësimit në

institucione arsimore, shënohen qysh në kohën e Ilirisë së lashtë, në shekullin III para

erës sonë (http://www.germ-a.com/?p=1921).

Në këto shkolla, fëmijët (djemtë), nga mosha 7 – 11 vjeç, vijonin edukimin dhe

arsimimin në shkollat fillore (gramatikore), të cilat ishin private (http://www.germ-

a.com/?p=1921).

Historia e çdo populli, pra edhe e shqiptarëve, është e gërshetuar me zhvillimin e

jetës kulturo-arsimore, e cila jo vetëm që është produkt i kushteve të caktuara

shoqërore-historike, por është edhe faktor me rëndësi për njohjen dhe përparimin

http://www.germ-a.com/?p=1921



68

material e shpirtëror të një bashkësie të caktuar shoqërore të njerëzve (Rexhepagiq,

1970: 5).

Në vitin 1909, me përpjekje të përbashkëta të klubeve shqiptare dhe të patriotëve

të Kosovës, u hapën disa shkolla kombëtare shqipe në Regjionin e Anamoravës së

Kosovës e më gjerë, si p.sh.: Shkolla shqipe e Gjilanit, me mësuesin Adem Efendiun;

Shkolla shqipe e Pozhoranit, me mësuesin Nezir Baki Efendiun (Veseli, 2003b: 95). Në

të njëjtën kohë, nga Gjilani, Hasan Prishtina i dërgoi 5 nxënës të varfër për shkollim në

Shkollën Normale të Elbasanit, si: Shyqëri Malushi, Qamil Zeneli, Nevzat Sherifi dhe

Said Ademi (Veseli, 2003b: 98).

Shkolla shqipe në Kosovë ka një të kaluar mjaft të hidhur, duke u ballafaquar

vazhdimisht me armiq të shumtë për ekzistencën apo mosekzistencën e saj.

Populli shqiptarë i Kosovës, në periudhën e okupimit nga Austro-Hungaria të

viteve 1915–1918, për herë të parë pati mundësinë që legalisht të hapë shkolla në

gjuhën shqipe, ngase gjatë sundimit shekullor, Perandoria Osmane asnjëherë nuk lejoi

hapjen e shkollave shqipe (Shatri, 2006: 13). Ato shkolla ishin publike, punonin me

plane dhe programe unike mësimore, me tekste në gjuhën shqipe dhe financoheshin nga

Austro-Hungaria. Shkolla të tilla shqipe u çelën kryesisht në Rrafshin e Dukagjinit dhe

në Kosovën Perëndimore, në rrethinën e Prizrenit, në Gjakovë, Pejë, Istog, Skenderaj,

Mitrovicë dhe në Vushtrri me rrethinë. Këto shkolla punuan për tre vjet, prej klasës së

parë deri në klasën e pestë. Kurse në regjionin e Anamoravës së Kosovës, sa i përket

hapjes së shkollave shqipe, pothuajse nuk pati asnjë të tillë (Shatri, 2006: 16).

Kjo ishte një periudhë shumë e vështirë për shkollat shqipe të asaj kohe, ngase në

vitet 1915–1918 Kosova ishte e ndarë në dy zona, zona okupuese Austro-hungareze dhe

zona tjetër bullgare. Nën okupimin e zonës bullgare, përpos shumë qyteteve të tjera,

69

përfshihej edhe regjioni i Anamoravës së Kosovës (Grup autorësh, 2003: 136), ku të

drejtat për shkollim në gjuhën shqipe ishin rreptësisht të ndaluara.

Në këtë kohë, tekstet e para shkollore në gjuhën shqipe ishin të shkruara nga

emigrantët shqiptarë që jetonin dhe vepronin jashtë Shqipërisë. Gjatë viteve 1916-1918

u përdorën tekste të hartuara dhe të botuara në Austri, të cilat nuk përkonin me historinë

dhe traditën shqiptare. Gjatë periudhës 1919-1940, tekstet shkollore në gjuhën shqipe u

ndaluan plotësisht dhe nxënësit shqiptarë në shkollën fillore mësonin sipas teksteve

serbe, të botuara në Beograd, të cilat fare pak i kuptonin dhe ishin me përmbajtje fyese

për shqiptarët (Shatri, 2006: 17).

Një gjendje e tillë mbeti deri në Luftën e Dytë Botërore, kur u krijuan kushte dhe

rrethana të reja më të favorshme për zhvillimin e arsimit dhe të shkollës shqipe (Ukaj,

2006: 31).

Nga Lufta e Dytë Botërore, në shkollat shqipe në Kosovë, si risi ishte përdorimi i

teksteve të hartuara nga Shqipëria, porse, fatkeqësisht, jeta e tyre qe e shkurtër, ngase në

vitin 1948 pushteti jugosllav i ndaloi të gjitha këto tekste.

Është shumë e rëndësishme të ceket se në historinë e arsimit dhe shkollimit në

ish-Jugosllavi, më së shumti mungesë të arsimimit të të rinjve ka pësuar populli shqiptar

në të gjitha trevat etnike, si: në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi dhe Serbi Jugore.

Nga të gjithë popujt dhe pakicat kombëtare, që kanë jetuar në Jugosllavi midis dy

luftërave botërore, shqiptarët e Kosovës nuk i kishin shkollat e tyre në gjuhën amtare,

nuk kishin të drejtë të përdornin gjuhën në komunikim zyrtar, nuk gëzonin të drejtën e

veprimtarisë botuese në gjuhën shqipe, të drejtën e kulturës nacionale, individuale etj. E

njëjta gjë ishte edhe në zonën e Anamoravës, ngase qëllimi i Serbisë ishte që shqiptarët

70

të mos shkolloheshin dhe atyre të mos u jepej asnjë e drejtë, sepse kishin frikën që ata

dikur do të vetëdijesoheshin dhe do ta ngrinin zërin për padrejtësitë që u bëheshin.

Në vitet e para të shkollës shqipe në mënyrë institucionale, mungonte lokali

shkollor, çka ndikonte ndjeshëm në zhvillimin dhe suksesin e procesit mësimor (Ukaj,

2006: 39). Në mungesë të lokaleve shkollore, procesi mësimor organizohej në shtëpi

private, në lokalet e kooperativave bujqësore apo në kazermat ushtarake të boshatisura,

të cilat nuk kishin as kushte elementare për mësim (Po aty: 39).

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, mësuesit e shkollave shqipe në Kosovë ishin

kryesisht nga Shqipëria, të cilët kishin mbaruar njërën nga shkollat normale, apo edhe

shkolla të tjera të mesme. Këta mësues, edhe pse punonin në Kosovë, financoheshin nga

Shqipëria, duke jetuar e duke punuar në kushte shumë të vështira (Shatri, 2006: 21).

Për herë të parë, përgatitja dhe ngritja profesionale e mësuesve në gjuhën shqipe

në Kosovë, filloi në shkollën normale “Sami Frashëri” të Prishtinës, e hapur në vitin

1941. Kjo shkollë ishte një lloj universiteti për arsimin kosovar, sepse për herë të parë

mësuesit shqiptarë në Kosovë, patën mundësi të njiheshin me metodologjinë

bashkëkohore të mësimdhënies. Më pas, shkolla të tjera normale u hapën në Mitrovicë,

Prizren, Gjakovë, Pejë, Gjilan dhe Ferizaj e kështu më vonë u hapën edhe në shumë

qytete të tjera të Kosovës. Ndërsa përgatitja e mësimdhënësve të mësimit lëndor fillon

që nga viti 1958, kur për herë të parë hapet SHLP-ja (Shkolla e Lartë Pedagogjike) në

Prishtinë (Shatri, 2006: 22). Ndërsa, për herë të parë në vitet shtatëdhjetë fillojnë të

botohen tekste në gjuhen shqipe nga autorë shqiptarë (Po aty: 22).

Sikurse në pjesët e tjera të Kosovës, ashtu edhe në Regjionin e Anamoravës,

arsimi shqip kishte mungesë të madhe të mjeteve mësimore. Kjo ishte një kohë shumë e

71

vështirë për shqiptarët, por falë atdhetarëve dhe arsimdashësve të asaj kohe, shqiptarët e

Kosovës hapën dyert e odave dhe të shtëpive me qëllim të mosndërprerjes së mësimit.

Në mungesë të mjeteve të konkretizimit në objektet shkollore të Anamoravës së

Kosovës, nga lënda e matematikës përdoreshin kokrrat e misrit, të fasules etj., kurse nga

mësimi i gjuhës shqipe, në shkollat urbane ndoshta sigurohej ndonjë abetare, e në zonat

rurale, pothuajse abetarja mungonte tërësisht. Si mjet pune përdorej tabela e punuar nga

materiali i thjeshtë prej druri (B. Mujaj, komunikim personal, nëntor, 2001).

Në shkollat serbe investohej si me mësues të kualifikuar, ashtu edhe me mjete

mësimore, të cilat përgatiteshin dhe silleshin nga Beogradi, ndërsa atyre pak shkollave

shqipe që ishin, mjetet u mungonin pothuajse tërësisht, por edhe ato pak mjete që ishin,

kishin pretendime serbe, si libri i historisë kombëtare serbe, libri i gjuhës shqipe me

autorë serbë, harta të përpiluara me vendbanime serbe etj. Pra, këto ishin “risitë” e asaj

periudhe, me të cilat ndesheshin mësimdhënësit dhe nxënësit shqiptarë në zonën e

Anamoravës dhe në tërë Kosovën (B. Mujaj, komunikim personal, nëntor, 2001).

Kontribut të madh për fillimin e punës së shkollës shqipe në Kosovë në prill të

vitit 1941 dha pa dyshim “Komiteti i Kosovës” në organizimin e administratës shqiptare

në hapjen e kurseve shkollore ditë e natë (Veseli, 2003: 16). Secila shkollë fillore ishte e

detyruar t'i themelonte kurset e ditës dhe të mbrëmjes për analfabetët e dy gjinive dhe

për nxënësit e moshuar (Veseli, 2003: 19).

Me qëllim të hapjes dhe rihapjes së shkollave fillore në gjuhën shqipe në

Kosovë, në periudhën e Luftës së Dytë Botërore, ministri i arsimit i atëhershëm i

Qeverisë së Shqipërisë, Ernest Koliqi, dërgoi 300 mësues nga Shqipëria në Kosovë.

Mësuesit e ardhur nga Shqipëria ishin të rinj dhe shumica e tyre pa përvojë. Kushtet e

punës ishin shumë të vështira, sepse mungonte çdo gjë, mungonte lokali mësimor,

72

inventari, tekstet shkollore, mungonin orenditë dhe mjetet didaktike, të cilat gjatë luftës

ishin djegur dhe plaçkitur (Veseli, 2003: 27).

Hapjes së shkollës shqipe i parapriu edhe aktiviteti arsimor i mësimit të lexim-

shkrimit të gjuhës shqipe nëpërmjet kurseve verore tremujore gjatë verës së vitit 1941,

ku këtë kurs ndjekin rreth 15300 të rritur dhe 12500 nxënës të shkollave fillore (Veseli,

2003: 136).

Si “inovacion” i asaj kohe, në vitin shkollor 1941-1942, vetëm disa javë para se

të fillonte punën shkolla shqipe në Kosovë, dolën nga shtypi 37 tekste mësimore për

shkollat fillore e të mesme me përmbajtje shkencore dhe kombëtare (Veseli, 2003a:

289).

Për të dhënë kontributin e tyre kombëtar, më 26 nëntor 1941 mësuesja Elefterie

Çekaj dhe bashkëshorti i saj, mësuesi Isuf Çekaj nga Qarku i Dibrës, me vetëdëshirë

ishin dërguar në Gjilan për të mbajtur mësim me klasën I/A dhe klasën I/B. Ata shkonin

shtëpi për shtëpi për tì regjistruar nxënësit. Që të dy kishin rregulluar ambientin e

shkollës fillore “Bogdani” në Gjilan, duke i mbyllur dritaret me letër, ngase mungonin

xhamat, përderisa dita e 8 dhjetorit 1941 për gjilanasit ishte një risi, ngase ishte dita e

parë e fillimit të mësimit të Abetares Shqipe për Gjilanin me rrethinë (Veseli, 2003b:

113). Kjo shkollë kishte punuar deri më 26 qershor 1943, kur prefektura e Gjilanit

kishte mbyllur shkollën duke e kthyer atë në kazermë ushtarake (Veseli, 2003b: 173).

Më 20 nëntor 1942 në “Fletoren Zyrtare” ishte shpallur lista e mësuesve të

emëruar në shkollat e Kosovës. Mësuesit e emëruar në shkollat e regjionit të

Anamoravës së Kosovës ishin në 5 shkollat nga komuna e Gjilanit (dy në Gjilan, një në

Livoç, një në Kmetofc dhe një Bresalc); Në komunën e Kamenicës 4 shkolla (Hogosht,

73

Desivojcë, Strezovc, Koretin); Në komunën e Vitisë, tri shkolla (Sllatinë e Epërme,

Cernicë, Pozhoran) (Shatri, 2006: 53).

Në këtë periudhë kohore, një ndër patriotët, atdhetarët, oratorët e mjeshtrit e

penës të Anamoravës së Kosovës, që ka kontribuar në edukimin e popullit si fetar, duke

u nisur nga disa parime kuranore, që përcaktonin vlerat e arsimit të kulturës dhe të

edukatës, është Mulla Idriz Gjilani, kur thotë : “Pa shkollim nuk ka as fe të mirëfilltë";

“Nxënësit tanë nuk duhet të mësojnë më vetëm për leximin e Kuranit, por edhe për

njohjen e mjeshtërisë së shkrimit”; Të mësojmë “të ndihmojmë njëri-tjetrin me fjalë,

me penë, me pasuri, të duhemi si vëllezër” (https://sq.wikipedia.org/wiki/Idriz_Gjilani).

Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, arsimi në Kosovë filloi të riorganizohej

në parime të reja socialiste. Gjendja e trashëguar ekonomike dhe politike për popullatën

e saj ishte tejet e rëndë. Në Kosovë nuk kishte ngelur gati asgjë, duke u djegur dhe

shkatërruar shumë objekte shkollore dhe mbi 90% e popullatës së Kosovës ishte

analfabete (Hadri, 1971: 60).

Sikurse në pjesët e tjera të Kosovës, ashtu edhe në regjionin e Anamoravës,

mungesa e lokalit për mësim ishte ndër problemet kyçe (Ukaj, 2006: 119). Edhe ato pak

objekte shkollore që ekzistonin, gjatë luftës ishin shkatërruar, ndërkohë që disa shtëpi

private u shndërruan në lokale mësimi. Veç shtëpive, populli dhuroi edhe troje falas për

ngritjen e objekteve shkollore, ndërsa objektet ku mbahej mësimi në të shumtën e

rasteve nuk kishin kurrfarë kushtesh për mësimdhënie, ishin me dritare të vogla, pa dritë

të mjaftueshme e shumë prej tyre e lëshonin edhe pikën e ujit (Ukaj, 2006: 119).

Më 30 tetor 1945 është nxjerrë “Ligji mbi shkollimin e obligueshëm fillor

shtatëvjeçar”. Deri në këtë vit shkolla kishte vetëm 5 klasa. Në këtë ligj përcaktohet

74

futja e shkollimit fillor shtatëvjeçar për fëmijët e të dy gjinive, duke filluar nga mosha 7-

vjeçare deri në moshën 15-vjeçare (Shatri, 2006: 61).

Shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës, ishin mjaft të varfra, si në

ndërtim ashtu edhe për sa u përket mjeteve mësimore. Sipas mësuesve të vjetër të kësaj

zone, në shkollën fillore “Kika” në Hogosht, nxënësit uleshin në dërrasa, kurse me

ndërtimin e shkollës së re, më 1965, i sollën disa banka, të cilat ishin të palëvizshme,

duke qenë të ngjitura me karrige, që për atë kohë ishte risi për shkollat e kësaj ane (Xh.

Mujaj, komunikim personal, 11 prill 2016). Tabelat ishin shumë të papërshtatshme për

të shkruar, kurse si mjet shkrimi në tabelë përdoreshin disa lloje shkumësash, por ishin

mjaft të kufizuar. Ndërsa për ta pastruar tabelën, nxënësit merrnin nga shtëpia ndonjë

sfungjer të vjetër. Nga lënda e edukatës fizike kishte vetëm një top, i cili ruhej dhe

përdorej mjaft me kujdes. Zilja e shkollës nuk ishte elektrike, por ajo ishte fizike dhe

përdorej nga punëtorët ndihmës të shkollës, duke e shkundur atë me forcën e krahut

(Xh. Mujaj, komunikim personal, 11 prill 2016).

Në mungesë të lokaleve shkollore, gati gjysma e nxënësve procesin mësimor e

mbanin në shtëpi private dhe në ndërtesa të organizatave të tjera, si në kooperativa

bujqësore, kazerma ushtarake etj., të cilave pothuajse u mungonin tërësisht mjetet

mësimore (Shatri, 2006: 64).

Në vend të mjeteve didaktike, si inovacione mësimore të asaj kohe, gjatë

mësimdhënies përdoreshin shkopinjtë, kartoni, kokrrat e misrit dhe të fasules, fijet e

shkrepëses, mella dhe shumë mjete të tjera improvizuese, përmes të cilave

mësimdhënësit bënin konkretizimin e mësimit (Xh. Ahmetaj, komunikim personal, 15

qershor 2016).

75

Në vitin shkollor 1946/1947, në disa qytete të Kosovës, po edhe në Gjilan, u

hapën gjimnaze të ulëta trevjeçare, të cilat pas vitit 1948 shkrihen në shkolla fillore.

Këto lloj gjimnazesh, si shkalla e dytë e shkollimit, kanë zgjatur deri në vitin 1952, kur

bëhet reforma e arsimit fillor dhe shkolla fillore bëhet tetëklasëshe dhe e obligueshme,

ndryshe nga ajo shtatëvjeçare, që ishte deri në këtë kohë (Shatri, 2006: 65).

Në këtë kohë, objektet shkollore filluan të rinovohen dhe klasat të pasurohen me

tabela të reja dhe me mjete didaktike, edhe pse nuk ishin të mjaftueshme, por për

mësimdhënësit dhe nxënësit ato ishin inovacion dhe dukej se diçka kishte filluar të

lëvizte për së mbari.

Në pjesën e dytë të viteve gjashtëdhjetë, populli shqiptar i Kosovës lirohet nga

përndjekjet barbare të pushtetit serb për kërkimin e armëve dhe fillojnë të hapen

shkollat e mesme në të gjitha qendrat e mëdha komunale. Në mesin e vendeve ku u

hapën këto shkolla ishte edhe Gjilani, ndërsa rrjeti i shkollave fillore filloi të shtrihej me

të madhe edhe nëpër fshatra, por, fatkeqësisht, planet dhe programet mësimore, tekstet

shkollore etj., ende miratoheshin nga Serbia (Shatri, 2006: 72).

Me ndryshimet kushtetuese të vitit 1963, autonomia e Kosovës erdhi duke u

avancuar dhe në këtë periudhë, përpos që numri i nxënësve shqiptarë filloi të rritej në

shkollat fillore, ajo ndikoi pozitivisht edhe në ngritjen, zgjerimin dhe shtrirjen e rrjetit

shkollor në të gjitha nivelet e shkollimit, duke u shtuar numri i shkollave fillore, të

mesme, shkollave të larta dhe fakulteteve (Shatri, 2006: 73).

Në vitet 1974 – 1980 ishte një rilindje e shkollave shqipe në Kosovë, duke filluar

nga e drejta e administrimit të arsimit, shtimi i strukturës kualifikuese të

mësimdhënësve, krijimit të kushteve më të mira politike dhe ekonomike (Shatri, 2006:

74).

76

Kjo ishte mjaft e mirë për shkollat shqipe, si në rritjen e numrit të nxënësve,

kualifikimin e mësimdhënësve, ndërtimin e objekteve shkollore dhe përsosjen e mjeteve

mësimore, duke kaluar prej mjeteve të improvizuara në mjete didaktike bashkëkohore,

si në pasurimin e shkollave me kabinete mësimore, si: kabineti nga lënda e MPP

(Mbrojtja e Përgjithshme Popullore), kabineti i biologjisë, kabineti i kimisë, kabineti i

BAT-it (Bazat e Arsimit Politeknik), pasurimi i tyre me mjete konkretizimi, si

grafoskop dhe kinoprojektor, pasurimi i klasave me mjete mësimore, si: me tabela

magnetike, mjete mësimore nga lënda e matematikës (trekëndësha, vizore, këndmatës,

numëratore etj.), nga lënda e gjeografisë: harta, globi dhe atllase, nga lënda e gjuhës

shqipe: shkronjat lëvizëse, fotografi, teli për formimin e shkronjave, tabela rrëshqitëse

etj., kështu që mësimdhënia filloi të jetë më cilësore, duke arritur edhe rezultate më të

mira tek nxënësit. Pra, shkollat shqipe në Kosovë patën fatin që të pasurohen me mjete

të reja mësimore (K. Zylfiu, L. Sylaj, komunikim personal, 11 tetor, 2010).

Prej viteve '70 deri në vitet '80, vërehej një demokratizim i sistemit të arsimit në

të gjitha nivelet. Filluan punën edhe shkollat e mesme profesionale, por prapë nuk

investohej mjaftueshëm në cilësinë e mësimdhënies, ngase shumica e buxhetit arsimor u

dedikohej vetëm pagave.

Pas vitit 1970, sistemi i arsimit depolitizohet në një masë të madhe dhe

planprogramet arsimore zhvilloheshin nga ekspertët kosovarë. Por, fatkeqësisht, e gjithë

kjo zgjati deri në vitin 1989, kur Serbia i mori me dhunë të gjitha të drejtat e hartimit të

ligjeve të arsimit të Kosovës (https://sq.wikibooks.org/wiki/Kolonizimi_Serb

_i_Kosov%C3%ABs/13).

Me ndryshimet kushtetuese të vitit 1989, Serbia krijoi kushte juridike dhe

policore në Kosovë për rrënimin total të sistemit të arsimit në gjuhën shqipe. Masat e

https://sq.wikibooks.org/wiki/Kolonizimi_Serb

77

ndërmarra ishin të ndryshme, si heqja e drejtorëve shqiptarë dhe zëvendësimi i tyre me

drejtorë serbë; futja e masave të dhunshme administrative në institucionet e arsimit dhe

dëbimi i nxënësve shqiptarë nga objektet shkollore në mjediset serbe apo të përziera

(Shatri, 2006: 109).

Në mars të vitit 1989, fillon helmimi i nxënësve shqiptarë të shkollave të mesme,

ndërsa propaganda serbe këtë akt para ndërkombëtarëve e quajti aktrim, kurse në anën

tjetër vazhdonte pandërprerë me helmimin e nxënësve shqiptarë, me qëllim të frikësimit

të tyre për t'i larguar nga shkollat (Shatri, 2006: 136).

Kjo ishte një periudhë shumë e vështirë për popullin shqiptar të regjionit të

Anamoravës dhe tërë Kosovës. Sikurse drejtorët, po edhe mësimdhënësit shqiptarë,

filluan të merreshin në “biseda informative”, ndaj të cilëve zbatohej dhunë psikofizike,

me qëllim që në shkollat shqipe të zbatohej plani dhe programi mësimor serb. Këtë

vendim, shqiptarët nuk mund ta pranonin dhe u detyruan që, krahas institucioneve të

dhunshme serbe, të krijonin institucionet e tyre të pavarura të arsimit.

Viti 1990 ishte fillimi i ndarjes dhe i pavarësimit të Arsimit të Kosovës, vit ky

kur për herë të parë në historinë e arsimit, planet dhe programet mësimore u hartuan nga

ekspertët shqiptarë dhe definitivisht shkollat u ndanë sipas përkatësisë kombëtare, pra

shkollat shqipe u ndanë nga ato serbe (Shatri, 2006: 139).

Në komunën e Gjilanit, gjendja e mësimit shqip nuk ishte aspak më e mirë sesa

në pjesët e tjera të Kosovës. Në Gjilan dhe rrethinë drejtorët shqiptarë të shkollave

shqipe filluan të zëvendësoheshin me drejtorë të dhunshëm serbë, duke filluar në

Zhegër, Cernicë e kështu vazhdoi pothuajse në shumicën e shkollave shqipe të Gjilanit

(Shatri, 2006: 139).

78

Në komunën e Kamenicës vetëm në dy shkolla u aplikuan masat e dhunshme, në

Kamenicë dhe Strezovc, por mësimdhënësit dhe nxënësit shqiptarë nuk e ndërprenë

aktivitetin e tyre mësimor, pa marrë parasysh dhunën që ushtrohej ndaj tyre për ta

vazhduar procesin e mësimdhënies dhe mësimnxënies deri në momentin kur ishte

gjendje lufte (Shatri, 2006: 123). Rrjedhën e vërtetë të kësaj periudhe në fushë të

arsimit, shumë mirë e vërtetojnë edhe mësuesit e komunës së Kamenicës, siç janë:

Xhemush Mujaj, Maksut Zylfiu, Kadrush Zylfiu, Sylejmon Ahmeti, Xhemush

Sermaxhaj, Hisen Kërqeli etj.

Edhe në komunën e Vitisë ishte e njëjta gjendje për shkollat shqipe, edhe aty u

zbatuan masa të dhunshme në shkollat fillore dhe të mesme, si në: Viti, Pozhoran,

Goshicë, Verbovc dhe Tërpezë.

Shkollat e boshatisura nga nxënësit dhe mësimdhënësit shqiptarë, pothuajse ishin

në një gjendje tmerruese, ato ishin plaçkitur dhe ishin shkatërruar nga serbët. Kurse,

shtëpitë-shkolla, ku ishin detyruar të barteshin nxënësit dhe mësimdhënësit shqiptarë,

pothuajse nuk kishin as kushte elementare për mësimdhënie, duke u munguar gjithçka e

nevojshme, si: tabelat, shkumësat, bankat, karriget e, në disa shtëpi, kishte raste kur

nxënësit uleshin edhe në dysheme. Në këtë periudhë mungonin edhe tekstet shkollore,

kështu që nxënësit ishin të detyruar të merrnin shënime nga mësimdhënësit. Ato pak

mjete që ishin, nxënësit i sillnin nga shtëpitë e tyre, ndërsa mësimdhënësit, kur donin të

praktikonin ndonjë veprimtari mësimore, bënin improvizime, përderisa të ardhurat

mësimdhënësve shqiptarë u ishin ndaluar krejtësisht, bashkë me gjitha shpenzimet e

tjera materiale për nevoja të shkollave.

Kështu zgjati deri në kohën kur Kosova formoi qeverinë e saj në ekzil (jashtë

Kosovës) dhe nga një kontribut prej 3% të pagave mujore të bashkatdhetarëve tanë, që

79

jetonin dhe punonin jashtë Kosovës, si dhe të atyre që jetonin në Kosovë, filloi të

ndihmohej shkolla shqipe në Kosovë, duke u siguruar mësimdhënësve nga një pagë

minimale dhe duke sjellë nga jashtë edhe mjete didaktike për disa shkolla.

Rikthimi i ndikimit të politikës në arsim, humbja e orientimit arsimor të

institucioneve, ndjekja dhe përjashtimi nga puna i ekspertëve dhe mësimdhënësve,

zbatimi i politikës antiarsimore dhe antinjerëzore të pushtetit serb, fatkeqësisht shënon

një periudhë shumë të vështirë kohore për arsimin shqiptar të regjionit të Anamoravës

së Kosovës, por mësimdhënësit shqiptarë, pa marrë parasysh dhunën që ushtrohej ndaj

tyre, ata asnjëherë nuk u dorëzuan dhe në vazhdimësi dhanë kontributin e tyre për

shkollën shqipe.

2.10. Gjendja aktuale e mësimdhënies në shkollat fillore të regjionit të

Anamoravës së Kosovës

Shkollat e Kosovës, të sapodala nga lufta e fundit, në vitin 2000 ballafaqoheshin

me vështirësi e sfida të ndryshme. Autoritetet vendore dhe IAK-të (Institucionet e

Arsimit Kosovar) shtruan nevojën e reformimit të plotë të sistemit arsimor

parauniversitar. Në periudhën e pasçlirimit, kërkesat e tregut të punës dhe vetë synimet

e shoqërisë për demokratizimin dhe ndryshimin e shkollës, shtruan nevojën për

edukimin dhe formimin e cilësive të reja të mësimdhënies dhe mësimnxënies.

Ideja dhe synimi i shoqërisë kosovare ishte që përmes reformimit të sistemit

arsimor, të rritet efikasiteti i mësimdhënies dhe, si rrjedhojë, të rriteshin rezultatet dhe

cilësia e mësimnxënies.

80

MASHT-i (Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë), për reformimin e

arsimit parauniversitar ka bërë ndryshime të shumta, duke hartuar infrastrukturë ligjore

që mbështet zhvillimin e një arsimi bashkëkohor e demokratik, të cilat në Regjionin e

Anamoravës së Kosovës, vëreheshin dita-ditës, si në ndërtimin e objekteve shkollore,

pasurimin e tyre me mjete mësimore, hartimin e teksteve shkollore me standarde

bashkëkohore, trajnimin e mësimdhënësve për t’iu përshtatur mësimdhënies

bashkëkohore në funksion të reformimit e demokratizimit të arsimit parauniversitar me

qëllim të zbatimit të programeve e projekteve inovatore.

Arsimi kosovar tani merr frymë më ndryshe, në krahasim me të kaluarën.

Gjendja e tanishme e shkollave shqipe në Kosovë, në krahasim me të kaluarën, është

shumë më e mirë.

Pas luftës së fundit, apo në fillim të shekullit XXI, u sigurua një numër mjaft i

madh i mjeteve mësimore për organizimin dhe realizimin e veprimtarisë edukativo-

arsimore në shkolla dhe në institucione të tjera që merren me edukimin dhe arsimin e të

rinjve. Karakteristikë e përgjithshme e këtij grupi të mjeteve mësimore është

demonstrimi fare i thjeshtë dhe ilustrimi që dëshirojmë tùa bëjmë objekteve, dukurive

dhe ligjshmërive që ekzistojnë në natyrë dhe shoqëri, me qëllim që mësimdhënia ta rrisë

cilësinë e saj, ndërsa nxënësit të arrijnë rezultate më të mira në shkollë

Në disa shkolla të regjionit të Anamoravës, mësimdhënësit e trajnuar kanë gjetur

një mjedis e klimë të përshtatshme për punë dhe kanë përmirësuar dukshëm

mësimdhënien e tyre. Në këto mjedise shkollore, fryma e reformës ndihet në të gjitha

aspektet e funksionimit (Q. Neziri, komunikim personal, 12 shkurt 2016).

Mjetet mësimore, që u siguruan kohët e fundit, kanë qenë të orientuara që të

kapërcehet rigoroziteti i sistemit të vjetër të arsimit, të modernizohet sistemi i tanishëm i

81

arsimit me inovacione mësimore dhe të përparohet në format dhe metodat e punës me

qëllim për tìu përshtatur interesave të nxënësve (Xh. Llulleci, komunikim personal, 9

shkurt 2016).

Sipas informacioneve të këshilltarëve pedagogjikë të regjionit të Gjilanit,

aktualisht shumica e shkollave fillore të kësaj zone, për vitin 2015-2016, janë mjaft të

pasura me inovacione mësimore, si me teknikë dhe teknologji të re të mësimore, por,

fatkeqësisht, ato përdoren pak dhe zbatohen në mënyrë jo të organizuar sa duhet. Është

e sigurt se disa prej mësimdhënësve nuk e njohin mirë funksionin dhe fuqinë

pedagogjike të mjeteve inovative, andaj për këtë arsye, disa prej tyre bëjnë rezistencë

ndaj tyre dhe vështirë vendosin t'i zbatojnë ato në procesin e mësimdhënies, edhe pse

inovacionet mësimore ndihmojnë në rrjedhat dhe rezultatet e veprimtarisë mësimore,

zgjerojnë burimet e njohurive dhe imponojnë forma të reja të mësimdhënies e

mësimnxënies (Komunikim personal me disa mësues të komunës së Kamenicës, 13 prill

2016).

“Mesazhi është që shkollat tona të japin mësim në proceset e të nxënit, që i

përshtaten më mirë mënyrës se si po zhvillohet puna. Para se gjithash, kjo do të thotë të

japësh mësim me aftësitë dhe shprehitë e mendjes, që janë thelbësore për zgjidhjen e

problemeve, sidomos aty ku shumë mendje ndërveprojnë me njëra-tjetrën” (Fullan,

2010: 21).

82

2.11. Demokratizimi i mëtejshëm i mësimdhënësve dhe mësimdhënies

Shumë ekspertë të edukimit, të njohur në këtë fushë, e qendërzuan vëmendjen në

demokratizimin e shkollës. Në këtë rast do ta veçojmë Rudolf Dreikursin, i cili njihet si

autor i filozofisë për një të mësuar demokratik, ku qëllimi i tij ishte të ndërtohej një

klasë demokratike, e së bashku me të, një stil demokratik në mësimdhënie (Krasniqi &

Deva-Zuna: 2012: 248).

Zhvillimi, ndryshimi dhe përparimi i mësimdhënësve dhe mësimdhënies,

asnjëherë nuk ka pasur të ndalur, nuk ka dhe kurrë nuk do të ndalet së kërkuari gjetjen e

metodave dhe formave të përshtatshme dhe më të avancuara të përsosjes së

mësimdhënies, në mënyrë që rezultatet tek nxënësit të jenë gjithnjë e më të mira.

Demokratizim në arsim nënkupton kapërcimin e të gjitha pengesave në

realizimin e të drejtave në arsim, duke qenë kundër diskriminimit si në gjuhë, kulturë,

racë, nacionalitet etj. (Rexhepagiq, 2008: 55). “Pikërisht barazia ndërmjet qenieve

njerëzore e pamundëson diskriminimin në çfarëdo baze qoftë” (Mazreku, 2015: 130).

Kjo do të thotë se të drejtat e fëmijëve në shkollë për të nxënë dije, çdoherë duhet të

jenë të barabarta për të gjithë fëmijët e botës, pa dallime nacionale, gjuhësore, kulturore,

racore, fetare, gjinore, sociale etj.

Lidhur me këtë dëshmon edhe Konventa Ndërkombëtare për të drejtat e fëmijës, që

garanton shanse të barabarta për edukim të të gjithë fëmijëve. Kjo është e saktësuar në nenin

28, në të cilin thuhet: “Çdo fëmijë ka të drejtë të shkojë në shkollë dhe të edukohet. Të

gjithë fëmijët të kenë mundësi të barabarta për tù shkolluar” (UNICEF, 2007: 23).

Thelbi i klasës demokratike qëndron në respektimin e diversitetit midis nxënësve

dhe respektimin e karakteristikave individuale (Krasniqi & Deva-Zuna, 2012: 248).

83

Demokratizim i mësimdhënësve dhe mësimdhënies, nuk do të thotë vetëm të

respektosh të drejtat e nxënësve në shkollë, por demokratizim i mëtejshëm është edhe

përfshirja aktive e nxënësit në planifikimin e mësimit apo në organizimin e veprimtarive të

ndryshme gjatë mësimit, duke e bërë mësimin më interesant, duke lehtësuar ndërtimin e

dijeve të nxënësve dhe duke i shtyrë ata të reflektojnë për nevojat e tyre (Rosen & et al,

2010).

Demokratizimi i arsimit është një ndër parimet themelore në arsim, me qëllim

për tì respektuar njëjtë të drejtat e fëmijëve në shkollë, duke llogaritur si element

kryesor në zhvillimin e shoqërisë demokratike. Por, fatkeqësisht, “Demokracia ende nuk

është plotësisht e përhapur në tërë planetin, sepse ende ekzistojnë diktaturat dhe

mbeturinat e totalitarizmit të shekullit XX, ose madje nga farat e totalitarizmave të rinj,

demokracia do të jetë e rrezikuar edhe në shekullin e XXI, ngase demokracitë ekzistuese

nuk janë të përsosura dhe janë të pakryera (Edgar, 2002: 122).

Arsimi, si instrument i veçantë i demokracisë, nga një institucion që vazhdimisht

priten ndryshime më të mira për një të ardhme më të mirë, është që “të përgatitë njeriun

e lirë” (Federiko, 1991: 101). Autori Federiko (1991) demokracinë në mënyrë direkte e

lidh me arsimin dhe kulturën, duke shtuar: “Demokracia në arsim dhe në kulturë ka dy

mbështetje themelore dhe kushte për realizim” (f: 149). Nga kjo mund të kuptojmë se

edhe në të kaluarën, edhe tani, po edhe në të ardhmen, barrën kryesore për

demokratizimin e një shoqërie e ka pasur dhe do ta ketë arsimi.

Demokratizimi i mësimdhënies, ka ndikim në përparimin e shpejtë të shoqërisë,

të shkencës, teknikës dhe teknologjisë, si faktorë kryesorë që arsimi të jetë më i plotë,

më i përshtatshëm dhe më i përsosur si në mësimdhënie ashtu edhe në mësimnxënie.

Demokracia, sikurse në shkollë, ashtu edhe jashtë saj, “nuk e pranon stilin unik të jetës

84

së njerëzve, ajo lejon që secili njeri të afirmojë veten sipas prirjeve, ndjenjave dhe

nevojave të veta (Mazreku, 2015: 130).

Mësimdhënia demokratike nuk bën dallime në klasë gjatë vlerësimit, të pyeturit,

apo njërit nxënës tì jepet përparësi e tjetrit jo. Fjala është për një mësimdhënie

demokratike, e cila i mëson njëjtë të gjithë nxënësit, pa asnjë formë diskriminimi.

Përpos shumë faktorësh që dëshmojnë se mësimdhënësi do tì respektojë të

drejtat e fëmijëve në shkollë, ai duhet të krijojë metoda dhe forma demokratike në klasë,

me qëllim që “mësimi të bëhet interesant për nxënësit e çdo moshe” (Kraja, 2012: 189).

Ai duhet të flasë bukur dhe njëjtë për të gjithë, t'i motivojë ata dhe t'i vlerësojë për

punën e tyre, e jo t'i diskriminojë ata, ngase nxënësit mund të krijojnë bindje për

mësimdhënësin si njeri jo i mirë, joreal dhe i rrezikshëm.

Mësuesi i tipit demokrat, është drejtues, monitorues dhe lehtësues i punës së

nxënësve në klasë (Krasniqi & Deva, 21012: 86).

Mësimdhënësi është një tip demokrat, duke qenë organizator i mirë, nxit nxënësit

për punë, i përkrah ata dhe i respekton njëkohësisht. Krijon mjedis të ngrohtë në klasë, ka

humor, nxit bashkëpunim, ndien vetë përgjegjësinë për gjendjen në klasë (Kraja, 2012: 21).

Pos shumë elementeve demokratike që posedon mësimdhënësi demokrat, ai mund të

demokratizojë edhe përmbajtjet edukativo-arsimore, planet dhe programet mësimore,

procesin e mësimdhënies etj., edhe pse demokracia ka qenë kërkesë e të gjithë

mësimdhënësve dhe pedagogëve përparimtarë (Kraja, Qela, Mustafa, Kraja E., 2013: 42).

Mësimdhënësi demokrat di shumë mirë të përgatisë njeriun e nesërm të

shoqërisë demokratike. Ndikon në formimin e personalitetit të njeriut demokratik për

krijimin koncepteve të reja dhe vetëdijes demokratike (Kraja, Qela, Mustafa, Kraja E.,

2013: 43).

85

KAPITULLI III: ROLET E MËSIMDHËNËSVE INOVATORË - MODELE TË

SUKSESEVE NË MËSIMDHËNIE

3.1. Rolet i mësimdhënësve inovatorë dhe ndikimi i tyre në organizimin e

mësimdhënies

Mësimdhënësit e mirë, në të shumtën e rasteve, kanë arritur që punën e tyre ta

fillojnë me një përmbledhje të ideve, që lidh konceptet e reja me njohuritë e mëparshme,

duke qenë të sigurt që nxënësit të kuptojnë çdo risi që u nevojitet, me një renditje të

përgatitur me kujdes dhe në mënyrë logjike.

Shpeshherë nxënësit shprehin nevojë të zbulojnë vetë diçka të re përmes

pamjeve, filmave, fotografive etj., të diskutojnë me njëri-tjetrin dhe të paraqesin edhe

probleme me karakter krijues. Andaj, dëshira e mësimdhënësve, po edhe e nxënësve,

është që tù përshtaten nevojave që imponon koha, me qëllim që ky përparim të gjejë

vend të posaçëm në fushën e arsimit (Vojka-Ismajli, 2012: 112).

Ideja që të zbatohen metoda të reja, forma dhe mjete bashkëkohore në mësim,

gradualisht bën të mundshëm ndryshimin e procesit mësimor, me qëllim që të rritet

efikasiteti i mësimit dhe të nxitet të menduarit kritik gjatë përvetësimit të njohurive të

reja (po aty: 114).

Për nxënësit, inovacionet mësimore paraqiten jo vetëm si burim i ri i fitimit të

njohurive, por edhe përfitim më i lehtë i njohurive të reja. Andaj, mësimdhënësi i mirë,

86

në këto raste luan gjitha rolet e mundshme në klasë, me qëllim që nxënësit të qëndrojnë

aty me humor sa më të mirë. Të gjitha këto ndikojnë që mësimdhënia të ndryshojë sipas

nevojës dhe kërkesës së nxënësve, duke shtuar vazhdimisht gatishmërinë e nxënësve për

mësimnxënie.

Roli i mësimdhënësit në shkollat fillore është vështirë të ndryshohet, nëse nuk

shfrytëzohen nga ai të gjitha strategjitë mësimore. Kur e themi këtë, jemi të sigurt se

tanimë nuk jemi në kohën e shkollës tradicionale, kur si mjete të vetme kanë qenë tabela

dhe shkumësi. Tani, ndërkaq, kemi një duzinë teknikash dhe teknologjish të reja

mësimore, të cilave pothuajse nuk u dihet fundi.

Kur diskutohet për kurrikulën shkollore, rolin kryesor e ka mësuesi, kur flasim

për programet mësimore, përsëri parësor del roli i mësuesit, kur diskutojmë për tekstin,

përsëri forcë dhe jetë i jep fjala e mësuesit, po ashtu, mësuesi është ai që i zgjedh edhe

metodat mësimore, për edukimin vetë mësuesi është edukator, për marrëdhëniet

mësues-nxënës pikërisht mësuesi është ai që u jep tonin pozitiv atyre... Pra, mësuesi

është një figurë e pazëvendësueshme, personaliteti i të cilit është i lidhur me tërë

problemet mësimore edukative në shkollë (Kraja, 2012: 18).

Roli i mësimdhënësit në shkollë është shumë i madh, duke u nisur nga

ndryshimet në plane dhe programe mësimore, deri tek sistemi i përgjithshëm i

organizimit të punës mësimore në klasë dhe në shkollë, duke bërë që fëmijët tanë sot të

jenë më të suksesshëm.

“Modeli i strukturës së mësimit ka zanafillën në strukturimin e orës mësimore

nëpër etapa zhvillimore, që nga Komenski, Pestaloci, Herbarti, Hugo, Gaudigu etj.

(Brada, 2010: 87), çka do të thotë se këta e shumë të tjerë ishin pedagogët e parë që

87

punuan në këtë drejtim, duke qenë edhe si model bazë i mësuesve të tjerë që erdhën pas

tyre.

Si modele të të mësuarit tek nxënësit ndeshet modeli përmes imitimit, përmes

roleve, vrojtimit, njohjes, ushtrimit, përsëritjes, audiovizualizimit, prekjes, nuhatjes etj.

Këto janë disa prej modeleve për mësimnxënie të suksesshme. Kohët e fundit, këto

modele mjaft mirë zbatohen nga mësimdhënësit. Ata vazhdimisht janë në kërkim të

strategjive të reja mësimore, me qëllim për të përshtatur mësimdhënien moshës dhe

aftësive psikofizike të nxënësve, që më pas ata të dinë ta praktikojnë drejt dhe lehtë në

jetën e përditshme.

Profesioni i mësuesit është një profesion kompleks dhe me një përfshirje më të

gjerë sesa vetëm klasa dhe ora e tij (Gjokaj R..,Vavla, D. L. 2014: 130). Edhe nëse

përqendrimi është vetëm në këtë kuadër, vetë mësimdhënia është më përfshirëse se kaq.

Aftësitë profesionale të mësimdhënësit mund të shtrihen në formim të tij, në

trajtimin e njohurive dhe përçimin e ideve tek nxënësit në mënyrë sa më të butë dhe të

natyrshme (Gjokaj R..,Vavla, D. L. 2014: 136).

Mësuesi është i thelluar në lëndën e tij, duke ndjekur dijet bashkëkohore,

informacionin e ri, që sjellin shndërrimet e vrullshme, duke zgjuar dhe duke aktualizuar

në mënyrë të pandërprerë dijet në disiplinën e tij shkencore (Kraja, 2009: 257). Kjo do

të thotë se mësimdhënësi inovator di të ndjekë ndryshimet inovative, që janë duke

ndodhur dhe do të ndodhin vazhdimisht.

Shpesh në shkollat tona dëgjohen zëra të shumtë nga ana e disa mësimdhënësve:

“Unë nuk njoh risi të tjera mësimore për tì zbatuar në mësimdhënie”, apo “Shkolla jonë

nuk është e pajisur me mjete inovative”, apo ankesat e drejtorëve: “Mësimdhënësit nuk i

shfrytëzojnë mjaftueshëm mjetet mësimore”, ndërsa nga ana e prindërve shpesh

88

dëgjohen fjalët: “Rrallë ndodh që fëmijët tanë të sjellin në shtëpi ndonjë risi të fituar nga

shkolla”. Këto e ankesa të tjera, shpesh dëgjohen në biseda të lira, po edhe përmes

mjeteve të informimit publik, çka do të thotë se mësuesi novator edhe në këto raste di të

bëjë zgjidhjen më të mirë të nxënësve.

Bagley, C. dhe Hunter, theksojnë se “Mësuesi është burimi kryesor i njohurive

dhe i mençurisë e cila transferohet nga ai tek nxënësit” (1992: 17).

“Për punën dhe suksesin e nxënësve, sot janë të interesuar jo vetëm nxënësit,

prindërit dhe arsimtarët e tyre, por edhe e tërë shoqëria, e cila në mënyrë të organizuar

kujdeset për gjeneratat e ardhshme të vendit tonë” (Dërvodeli, 2010: 9). Kjo është e

kuptueshme dhe e arsyeshme, kur dihet se ata janë jo vetëm ardhmëria e familjes sonë,

por edhe ardhmëria e popullit dhe e atdheut tonë, e cila varet shumë nga cilësia dhe

shkalla e edukimit dhe e arsimimit të tyre (Po aty: 9).

Mësimdhënësit, me aftësitë e tyre profesionale, kanë ditur dhe dinë të krijojnë

klasa të gjalla e dinamike, duke shfrytëzuar dhe duke zhvilluar gjithë potencialin e tyre,

duke dhënë mendim të ri në shkollë, duke respektuar dhe duke zbatuar programet

mësimore dhe rregulloret e shkollës etj. “Mësuesi është hallka kryesore e veprimtarisë

në shkollë. Ai është drejtues, organizues i procesit mësimor, interpretues i

dokumentacionit shkollor, nga puna e të cilit varet veprimtaria e tërë hallkave që

veprojnë në shkollë (Kraja, 2012: 19).

Mësimdhënësi bashkëkohorë di:

- Të drejtojë dhe të vlerësojë dijet e nxënësve;

- Të dallojë aftësitë dhe vështirësitë e çdo nxënësi;

- Të masë efikasitetin e mësimdhënies së tij;

- Të zbatojë metoda, forma, teknika dhe teknologji të reja mësimore;

89

- T'i bëjë nxënësit aktivë gjatë gjithë orës së mësimit etj.

Mësimdhënësit inovatorë kanë arritur të kuptojnë se çdo nxënës që e mësojnë

është botë më vete. Pikërisht për këtë, mësimdhënësi, duke i marrë parasysh disa faktorë

të ndryshueshëm, ndihmon që çdo nxënës të arrijë zhvillimin e mundshëm të tij të plotë.

Mësimdhënësit inovatorë respektojnë moshën e fëmijëve dhe dinë si tì nxisin

nxënësit për aktivitete pune në klasë, duke pasur parasysh zgjidhjen sa më të lehtë të

problemeve në klasë, duke vënë veten në pozitën e nxënësve, me qëllim për të nxitur

mësimnxënien, ngase më lehtë mund të kuptojnë se çfarë dëshirojnë të dinë ata dhe si

mund tì përvetësojnë njohuritë e reja.

3.1.1. Mësimdhënësit inovatorë ekspertë për gjetjen e inovacioneve mësimore

Mësimdhënësit inovatorë janë artistë, ekspertë, hulumtues dhe projektues jo

vetëm të shkollave, por edhe më gjerë. Ata dinë t'i udhëheqin drejt nxënësit, të

projektojnë plane dhe programe mësimore, të menaxhojnë mirë dhe drejt teknikat dhe

teknologjitë mësimore dhe vazhdimisht dinë të ndjekin trendin e përparimeve dhe të

zhvillimeve bashkëkohore.

Mësimdhënësit novatorë kanë krijuar klasa të gjalla dhe dinamike, duke

shfrytëzuar dhe duke zhvilluar gjithë potencialin e vet profesional e moral. Ata çdoherë

shfaqin mendimin e ri në shkollë dhe zbatojnë programet mësimore bashkë me

rregulloren e shkollës.

Mësimdhënësi inovator:

- Shërbehet me metoda e ligjërime inovative;

- Është i aftë ta bëjë nxënësin aktiv gjatë gjithë orës së mësimit;

90

- Jep informata tërheqëse për nxënësit;

- Ka respekt për nxënësit dhe kolegët;

- Përdor teknikë dhe teknologji të re mësimore;

- Përcakton metoda dhe është i aftë tì zbatojë ato;

- Dallon aftësitë dhe vështirësitë e çdo nxënësi;

- Motivon nxënësit për aktivitete pune në klasë;

- Krijon bindje tek nxënësit për ta dashur më shumë shkollën;

- Drejton dhe vlerëson dijet e fituara nga nxënësit;

- Ndjek vazhdimisht risitë mësimore;

- Nxit dhe pranon iniciativat e nxënësve;

- Stimulon nxënësit përmes lëvdatave;

- Sjell burime e informacione të reja në çdo kohë të punës;

- Nxit nxënësit të bëjnë pyetje dhe të përfshihen në diskutim;

- Ndjek dëshirat e nxënëseve, duke sugjeruar fushat më me interes;

- Vë nxënësin në qendër të vëmendjes;

- Përcakton kërkesat për çdo nxënës dhe i përshtat ato, varësisht

nga kapacitetet dhe mundësitë që kanë.

Natyra e vërtetë e mësimdhënies ndryshon vazhdimisht. Ajo bëhet më

emocionale, më e kënaqshme dhe në nivel më të lartë intelektual, sidomos atëherë kur

sigurohet pjesëmarrje e gjerë aktive e nxënësve në mësim.

Mësimdhënësi inovator ka partneritet të mirë mes nxënësve dhe vazhdimisht janë

në një shkallë të lartë të angazhimit të ndërsjellë (Handscomb et al., 2014; McLaughlin

& Black Hawkins, 2007).

91

Mësimdhënësi inovator, sipas nevojës, përshtat sjelljen, dialogun, vlerësimin,

mimikën..., me qëllim që nxënësit në klasë të ndihen të lumtur dhe të sigurt.

Mësimdhënësi inovator i kupton këto ndryshime dhe vepron me hapa të sigurt, sidomos

në rastet kur nxënësi ka nevojë për ndihmën e mësimdhënësit në zgjidhjen e

problemeve. “Arsimtari i mirë dallohet me kulturën e tij profesionale dhe pedagogjike”

(Brada, 2010: 157). Ai njeh aftësitë psikofizike të nxënësve, dallimet moshore, gjinore,

nevojat, prirjet, dëshirat etj. (Po aty: 157).

Një mësues i mirë shërben si “një ndërmjetës midis nxënësit dhe programit

mësimor, gjithmonë i gatshëm për protetikën edukuese – tekste, filma, programe

kompjuterike, të cilat mund të ndihmojnë në shpjegimin e përmbajtjes, në një mënyrë sa

më të efektshme për nxënësit që shfaqin karakteristika për këtë formë të të mësuarit”

(Gardner, 2003: 214).

Mësimdhënësi bashkëkohor është edhe bashkëpunëtor i mirë me prindërit e

nxënësve (Brada, 2010: 157). Ky bashkëpunim është edhe me kolegët e punës, duke

shqyrtuar edhe ndonjë problem shkollor. Është bashkëpunëtor i mirë edhe me

komunitetin, duke komunikuar me ta për probleme të ndryshme të shkollës.

E gjithë kjo tregon se mësimdhënësit bashkëkohorë dinë dhe ia dalin të ecin drejt

kërkesave dhe ndryshimeve të kohës. Ata kanë besim të madh në vetvete dhe atë besim

e bartin edhe tek nxënësit, duke qenë çdoherë “të sinqertë dhe të ngrohtë” (Carnegie,

2005: 186).

Mësimdhënësit inovatorë pa dyshim janë një nga arsyet më të mëdha për arritjen

e rezultateve më të larta në mësim (Niemi, 2012).

Mësimdhënësi i mirë arrin të jetë edhe motivues i mirë, sepse realizon motivimin

e nxënësve për mësim aktiv. Ai arrin të jetë edhe këshilltar i mirë, ngase vazhdimisht i

92

këshillon nxënësit për problemet që e preokupojnë. Mësimdhënësi është model, ngase

shpeshherë shndërrohet në model për nxënësit, si: për veshjen, për të folurit, për

njohuritë, për pikëpamjet..., e çka nuk është tjetër për shkollën dhe nxënësit.

Mësimdhënësi i mirë arrinë të krijojë një klasë të gjallë me plot aktivitete pune,

me qëllim që ta bëjë nxënësin një krijesë aktive përgjatë gjithë orës mësimore.

Mësimdhënësit kanë arritur të bëhen edhe ekspertë të mirë, të cilët, me një takt

pedagogjik, pjesën teorike të orës mësimore, mjaft lehtë e lidhin me pjesën tjetër të

veprimtarisë praktike, duke u ndeshur nxënësit drejtpërdrejt me veprimin e kërkuar.

Një profesor i Gŏteborgut Lars åke Kernel (2000), pas shumë studimeve të tij, ka

ardhur në përfundim që mësimdhënësi i mirë patjetër “do të gjejë balancën” (Rukiqi,

2002: 34). Kjo do të thotë se çdo mësimdhënës mund të ketë aftësi të mjaftueshme për

lëndët që përfaqëson dhe hapat që ndërmerr.

Mësimdhënësi ekspert, është i përgatitur mjaft mirë edhe në përdorimin e

teknikave të përshtatshme në klasë, duke qenë i sigurt që ato sjellin rezultate pozitive

tek nxënësit. Mësimdhënësi ekspert vazhdimisht shtron kërkesa për çdo nxënës dhe i

pranon e i kupton ata, varësisht nga aftësitë e tyre psikofizike. Ai e di se nxënësit mes

vete dallojnë shumë për sa u përket aftësive të tyre. Mësimdhënësi ekspert di të kujdeset

mirë për nxënësit, e në raste të veçanta ka sjellje të individualizuar ndaj tyre.

“Mësuesi si ekspert mësimor: merr vendime të rëndësishme, si teksti që mund të

përdoret dhe materialet mësimore, puna me nxënësit: individuale apo në grupe, metoda

që mund të zgjidhet për zhvillimin e mësimit” (Kraja, 2012: 29).

Mësimdhënësi ekspert e di shumë mirë se çdo nxënës është një individ më vete,

që ndryshon nga tjetri, si në sjellje, në aktivitete mësimore etj., që këto tipare asnjëherë

tek fëmijët nuk mund të jenë stabile dhe me kalim të kohës tek ata shumëçka mund të

93

ndryshojë. Këta faktorë ndryshimi pothuajse mund të shihen dhe të vërtetohen në

mënyrën e paraqitjes dhe sjelljes së fëmijëve në shkollë, në shtëpi, në rrugë etj., duke

ndryshuar njëri nga tjetri, edhe pse janë të së njëjtës moshë, por, prapë se prapë, mosha

e nxënësit është koha në të cilën nxënësi më së shumti pëson ndryshime. Mësimdhënësi

i mirë dhe ekspert, këto ndryshime çdoherë i ka parasysh dhe shumë mirë di të

menaxhojë punën me nxënës të moshave të ndryshme, duke e ndihmuar çdo nxënës për

të arritur zhvillimin e tij të plotë.

Mësimdhënësit e kuptojnë realitetin shpirtëror të fëmijëve dhe dinë të sillen mirë

me ta, pa i lënduar dhe pa i nënçmuar asnjëherë. Këta janë mësimdhënësit e së ardhmes

dhe ekspertët që më së miri dinë të bëjnë më të mirën në klasë. Dinë të krijojnë klimë të

ngrohtë me nxënës dhe dinë të krijojnë bindje të fortë tek nxënësit, se shkolla është

shtëpia e tyre e dytë.

Mësimdhënësi, po kush tjetër pos tij, është eksperti dhe timoni i drejtimit të

shkollës. Ai di të bëjë ndryshime jo vetëm në shkollë po edhe në takime të tjera sociale,

si në takimet e vazhdueshme me prindër për mbarëvajtjen e punëve edukativo-arsimore,

në takimet me komunitetin lidhur me nevojat dhe problemet që e rrethojnë shkollën, me

organizata të ndryshme qeveritare dhe joqeveritare etj.

Për tì hulumtuar dhe për t'i kuptuar dëshirat dhe kërkesat e nxënësve,

mësimdhënësit janë të vetmit ekspertë që më së miri dinë të sillen me nxënës, e

sidomos atëherë kur ata e vënë veten në pozitën e nxënësve gjatë aktiviteteve mësimore

në klasë. Pikërisht atëherë ata e shohin dhe e vërtetojnë se cilat janë nevojat dhe

kërkesat e nxënësve që duhen plotësuar.

Mësimdhënësi ekspert, para se të fillojë shtjellimin e përmbajtjeve mësimore, i

shtron pyetje vetes për hyrje më të lehtë dhe profesionale në problematikën e mësimit.

94

Kjo u mundëson nxënësve që nëpërmjet pyetjeve t’i përvetësojnë këto njohuri e

koncepte që përmban tema.

Ekspert është ai që di të hyjë më lehtë në proces, di të sillet mirë me nxënës, di të

krijojë rregulla në klasë, di t'i stimulojë nxënësit për ta dashur më shumë shkollën, di të

menaxhojë klasën mirë dhe drejt, di të ndryshojë sjelljen sipas nevojës, di të krijojë

klimë të ngrohtë me nxënës, di..., po çfarë nuk di, ai është mjeshtri, disenjatori dhe

arkitekti kryesor i ndryshimeve në klasë dhe në shkollë.

3.1.2. Mësimdhënësit inovatorë - menaxhues aktivë të klasës

Menaxhimi i drejtë i klasës është një nga shqetësimet kryesore të shumicës së

mësimdhënësve, sidomos të mësimdhënësve fillestarë, ngase një menaxhimi i mirë i

klasës është faktor kryesor për arritjen e rezultateve në mësim, ngaqë “për të

përmbushur këto qëllime, kërkojnë që mësuesit të vendosin një atmosferë të mirë pune”

(Musai, 1999: 226).

Mësimdhënësit menaxhojnë drejt mësimdhënien, sepse dinë të zbatojnë drejt

teknikat mësimore dhe njohin mirë rregulla të shumta për sigurimin e mbarëvajtjes së

drejtë të mësimit. Për një menaxhim të suksesshëm të klasës, ata shumë lehtë zbatojnë

dhe përshtatin teknika adekuate, nëpërmjet të cilave mësimdhënien e bëjnë më atraktive

për nxënës.

“Mësuesi drejtues dhe udhëheqës: i përket mësuesit të organizojë, të drejtojë dhe

të udhëheqë tërë punën mësimore edukative në klasë për të bërë zgjedhjen e atyre

procedurave, të cilat sigurojnë rregull gjatë zhvillimit të mësimit, për një punë me

nxënësit në tërësi dhe me çdo individ njëkohësisht” (Kraja, 2012: 30). Lidhur me

95

menaxhimin e klasës, Kraja për mësimdhënësit ka thënë: “Menaxhimin e klasës, si

problem themelor, fillojeni nga dashuria për nxënësin. Nxënësi mund të shohë jo

nervozizëm, por dashuri në sytë e mësuesit të tij” (2009: 349).

Mësuesit kanë kapacitete dhe aftësi të ndryshojnë qëllimshmërinë e menaxhimit

të rendit të tyre në shkollë (Moolenaar et al., 2014).

Shumë vjet më parë, do të mjaftonte vetëm një vështrim i ashpër i mësimdhënësit

për të vendosur rregullin, qetësinë dhe disiplinën në klasë. Mirëpo, në ditët e sotme

menaxhimi i klasës përbën një nga çështjet më shqetësuese të mësimdhënies, me të cilat

mësimdhënësit ballafaqohen (Lekli, 2012: 166). Kjo është arsyeja që metodistët gjithnjë

e më shumë po i kushtojnë rëndësi kësaj problematike, duke u munduar të gjejnë

teknika të cilat do të ishin sa më të suksesshme.

Sot, kur me të madhe flitet për rolin që ka mendimi kritik dhe për rolin e

përforcimit në ngritjen e suksesit dhe formimin e sjelljes pozitive, organizimi dhe

menaxhimi i mirë i orës mësimore nuk ngel vetëm si obligim i thjeshtë rutinor, por

gjithnjë e më shumë ky po bëhet domosdoshmëri me përgjegjësi të lartë profesionale

dhe etike (Ismaili, 2013: 114).

Organizimi dhe menaxhimi i punëve të pavarura hulumtuese, karakterizohen nga

veprimtari që nxitin të nxënit aktiv, nxitin vendimmarrjen e nxënësit dhe fuqizojnë

kapacitetin mendor të nxënësit për të ndërtuar strategji dhe për të zgjidhur probleme

(Kumari & Kushlesrtha, 2013).

Të menaxhuarit e klasës ka lidhje të drejtpërdrejtë edhe me sjelljen dhe

emocionet e mësimdhënësit në zotërimin e mirë të lëndës dhe në ndjekjen e ecurisë së

punës së nxënësve. Pikërisht në këto momente shfaqet aftësia e menaxhimit të klasës

nga ana e mësimdhënësit, aftësi e cila karakterizohet nga vëzhgimi i kujdesshëm,

96

vlerësimi i sjelljeve në klasë dhe gatishmëria për t’iu përgjigjur në kohë sjelljeve të

papërshtatshme.

Menaxhimi i klasës nuk është gjë tjetër, veçse zbatim i rregullave dhe

procedurave, për sigurimin e disiplinës dhe mbarëvajtjen e mësimit në klasë.

Mësimdhënësi menaxhon klasën mirë kur:

- Nxënësit ngarkohen me veprimtari të qëllimshme, duke mos u lënë hapësirë

bosh gjatë orës mësimore;

- Nxënësve u jep mundësi dhe kohë për të shfaqur mendimin e tyre;

- Nxënësve u jep informacione të drejta lidhur me të mësuarit, si të përdorin

pajisjet dhe si tì bëjnë detyrat e shtëpisë;

- Mësimi bëhet interesant dhe i vlefshëm për nxënësit;

- Nxënësve u sqarohen mirë detyrat që u jepen etj. (Tamo, Rapti, Karaj, 2005:

247).

Mësimdhënësit menaxhues janë të aftë dhe të gatshëm që të merren me shumë

gjëra në të njëjtën kohë, sepse “menaxhimi përfshin vëzhgimin e veprimtarive në klasë,

organizimin e mësimeve, përgatitjen e detyrave me shkrim dhe testeve, vlerësimin e

detyrave, ndihmën që u jepet nxënësve që e kërkojnë” (Musai, 1999: 26).

Një orë mësimore e menaxhuar mirë, me shfrytëzimin maksimal të kohës në

mësimdhënie, me ndjenjën e sigurisë dhe me një klimë të përshtatshme për punë, është

një orë produktive dhe rezultatet e të nxënit në realizimin e qëllimit të orës mësimore,

do të jenë të suksesshme.

97

3.1.3. Mësimdhënësit inovator, këshilltarë të denjë për të ardhmen e gjeneratave

“Mësuesi si këshilltar: gjen mjetin e përshtatshëm në mënyrë konstruktive, kur

emocionet e nxënësve ndikojnë në mënyrën e të mësuarit” (Kraja, 2012: 30). Nga kjo

mund të kuptojmë se mësimdhënësi për çdo pjesë të orës mësimore është këshilltar, por

paraprakisht duke kuptuar shpirtin e nxënësve dhe duke qenë i sigurt se në drejtim të

cilit nxënës jepen këshilla. Një këshillë e gabuar apo edhe e dyshuar, ka shumë efekte

negative për nxënësit.

Mësimdhënësi me formim të drejtë pedagogjik, kupton dhe njeh mirë botën e re

të fëmijëve, duke njohur veçoritë e moshës, veçoritë individuale dhe emocionale, duke

mos dyshuar që edhe këshillat tì bëjë në drejtim të pagabuar.

Mësimdhënësi i mirë, këshillat nuk i orienton vetëm në drejtim të nxënësve, por

ato i drejton edhe në adresë të prindërve, duke u ofruar këshillime në drejtim të kërkimit

të zgjidhjeve të problemeve të fëmijëve të tyre.

Mësimdhënësi njeh probleme të shumta që e preokupojnë nxënësin, andaj ai hyn

në brendinë e tyre për tì këshilluar edhe bashkëpunëtorët e tij (Kraja, 2012: 30).

Mësimdhënësit largpamës, përpos që angazhohen në dhënie të këshillave lidhur

me çështje dhe probleme të mësimit, ata angazhohen edhe me preokupimet shpirtërore

të nxënësve. Mësimdhënësit janë në gjendje të identifikojnë fuqitë dhe dobësitë e

nxënësve, me qëllim që të zbulojnë potencialet e pazbuluara të nxënësve të tyre.

Mësimdhënësit, si këshilltarë të mirë që janë, dinë t’i udhëheqin nxënësit gjatë

zhvillimit të procesit edukativo-arsimor, duke u përpjekur që vazhdimisht tì këshillojnë

dhe t’i ndihmojnë ata për ta zhvilluar plotësisht potencialin e tyre.

98

“Mësuesi të jetë vëzhgues i ndjeshëm i sjelljes njerëzore. Ai të përgjigjet në

mënyrë konstruktive kur emocionet e nxënësve drejtohen në rrugën e të nxënit” (Musai,

1999: 26).

Nxënësit bëjnë edhe gabime apo probleme të natyrave të ndryshme në klasë,

shkollë... Por, mësimdhënësi në këto raste është i qetë dhe i matur në veprimet e tij si

dhe është i saktë dhe i sigurt në dhënien e këshillave që ato tek nxënësit ndikojnë

pozitivisht dhe krijojnë bindje se gabimet e tilla nuk bën të përsëritën më. Shpesh ndodh

që nxënësit të kërkojnë këshilla nga mësimdhënësi për zgjidhjen e ndonjë problemi në

klasë, ndërsa mësimdhënësi çdoherë është i gatshëm për të dhënë këshilla në çdo kohë

dhe në çdo vend. Në këto raste, një mësimdhënës i mirë tregohet i butë ndaj nxënësve

për veprimet e bëra, duke i dëgjuar me vëmendje për problemin e bërë, e më pas krijon

bindje tek ta, duke kuptuar që sjelljet e tilla nuk shkojnë në interesin e tyre.

Në të shumtën e rasteve, këshillat bindëse të mësimdhënësve ndaj nxënësve,

kanë efekt aq të madh, saqë, sikur të dilnin të gjitha forcat e tjera në një anë, vështirë që

do të mund ta vinin në dyshim mendjen e fëmijës se mund të jetë diçka ndryshe nga ajo

që thotë mësimdhënësi i tij. Për këtë arsye dhe arsye të tjera, mësimdhënësi është shumë

i matur në fjalën e tij, ngase fjalët e tij për nxënësit janë bindëse dhe pa dyshim të

pranueshme.

Roli i mësimdhënësit këshilltar, sidomos gjatë takimeve me prindër, në rend të

parë është edhe të interpretojë rezultatet e mësimit dhe disiplinës së nxënësve brenda

objektit shkollor, duke qenë në dijeni për rezultatet e arritura, gjendjen sociale të tyre,

vijimin e rregullt dhe me kohë në shkollë, ngecjet në mësim etj. dhe për gjitha këto

mësimdhënësi u jep këshilla prindërve për mënyrën e evitimit të dukurive negative dhe

për rrugët e përmirësimit të gjendjes së tyre.

99

Mësimdhënësi i mirë di të këshillojë mirë dhe drejt, duke dëshmuar para

nxënësve se është njeriu më i besueshëm dhe po ashtu duke dëshmuar edhe tek

prindërit se në fakt është ai që ka ditur dhe di të arrijë rezultate të mira dhe sjellje të

drejtë për fëmijët e tyre, sikurse brenda ashtu dhe jashtë objektit shkollor.

3.1.4. Mësimdhënësit krijues, organizatorë kyç në përparim të shkollës

Mësimdhënësi është personi kyç i shkollës, i cili di për gjithçka që shkon mirë

dhe nuk shkon si duhet. Ai është shumëçka dhe gjithçka për shkollën. Ai di ku mund të

bëhen ndryshimet, ku mund të bëhen dhe sa duhet të bëhen. Ai di se sa dhe si ”merr

frymë” shkolla. Andaj, kush tjetër mund të jetë organizatori kryesor dhe më i mirë për

shkollën?

Mësimdhënësit krijues janë organizatorë të mirë dhe vizionarë të ndryshimeve në

shkollë. Sipas Vujit (2015), jeta e vizionarëve është sa e vështirë aq edhe tërheqëse dhe

nxitëse për të bërë kërkime për ndryshime të reja. Ata, duke luftuar hap pas hapi me

vështirësitë e zhvillimit apo të natyrave të tjera, formohen si forca të reja krijuese dhe

nxiten për të vepruar nga motive të brendshme shpirtërore (f: 280).

Për një mësimdhënie të suksesshme vizionare dhe cilësore, është shumë i

rëndësishëm zhvillimi i mendimit krijues. Për një zhvillim të tillë, mësimdhënësi është

ai që ndihmon nxënësit për tì përvetësuar njohuritë e reja, nëpërmjet një pune krijuese,

duke mos u mbështetur vetëm në përgatitjen profesionale, por vazhdimisht duke nxitur

nxënësit për tì zbuluar aftësitë e tyre. Lidhur me këtë, me plot të drejtë thotë Zajazi

(2003) se “Mendja krijuese është një nga aspektet e të menduarit, e shikuar si një tërësi”

(f: 474).

100

Krijueshmëria ka të bëjë me aftësinë e një individi apo të një grupi, për të vënë

në jetë një rregull, ide apo për të zgjidhur mirë dhe drejt një problem. Lidhur me këtë,

fëmijët janë shumë të prirur për të krijuar ide, ngase dëshira e tyre e madhe është për ta

zhvilluar imagjinatën e tyre sa më shumë që është e mundur. Andaj, mësuesit

vazhdimisht shfaqin qasje të reja të krijimtarisë mësimore, me qëllim për të arritur

rezultate më të mira tek nxënësit e tyre (Drapeau & Sparking, 2014).

Mësimdhënësit krijues, vazhdimisht i bëjnë pyetje vetes se si mund të gjejnë

forma, metoda dhe teknika të reja mësimore me qëllim për të arritur më lehtë dhe më

shpejt rezultatet e pritshme më të mira të nxënësve. Për arritjen e një gjëje të tillë,

mësimdhënësi krijon kushte të favorshme në klasë, me qëllim për të nxitur nxënësit që

të krijojnë ide të reja, duke lidhur pjesën teorike me veprimtaritë e tyre praktike si një

gjë shumë e kërkuar nga vetë nxënësit, që me dëshirën dhe vullnetin e tyre të japin ide

me qëllim për të krijuar një klasë të vërtetë pune.

Të mësuarit krijues kërkon përpjekje të konsiderueshme nga mësuesit, në mënyrë

për të arritur rezultate pozitive (Wastiau, Kearney dhe Vanderberghe, 2009).

Mësimdhënësi krijues bën kërkim të ndryshimeve inovative, të cilat në të

shumtën e rasteve tek nxënësit sjellin gjendje të mirë shpirtërore, kënaqësi,

bashkëpunim, harmonizim të dyanshëm, socializim dhe kureshtje për të ditur më tepër.

Në këto raste mund të kuptojmë se nxënësit lirshëm shprehin talentin e tyre, duke dhënë

ide lidhur me ndryshimet që mund të ndodhin brenda mureve të shkollës, me qëllim që

tek ta të krijohet mundësia e shprehjes së lirë (http://www.arsimi.gov.al/files/news

_files/revista_mesuesi_tetor_2.pdf).

Mësimdhënësit krijues, nxënësve të tyre u krijojnë mundësi që në veprimtaritë

praktike të jenë ideorët, inovatorët dhe projektuesit e projekteve.

http://www.arsimi.gov.al/files/news%20_files/REVISTA_MESUESI_TETOR_2.pdf


101

Për të arritur një krijimtari të tillë në klasë, së pari, mësuesi sjell materialin e

nevojshëm. Së dyti, paraqet përvoja të ndryshme rreth objektit mësimor. Së treti,

nxënësve u kërkohet të shkojnë përtej të dhënave. Së katërti, nxiten nxënësit për ide të

reja (http://www.arsimi.gov.al/files/news_files/revista_mesuesi _tetor_2.pdf).

“Një nga mjetet e rëndësishme që mundëson dhe tërheq nxënësit për të qenë

efektivë dhe krijues në orën e mësimit është kompjuteri, si dhe aksesorë të tillë, si: CD,

DVD, videoprojektori, etj. Duke ndërlidhur teorinë me praktikën, nxënësi motivohet dhe

nxitet për një pjesëmarrje aktive. Ora e mësimit bëhet më e bukur e zor se mund të ketë

nxënës indiferentë” (http://www.arsimi.gov.al/files/news_files/revista_mesuesi_tetor

_2.pdf).

Mësimdhënësi krijues, gjatë shtjellimit të përmbajtjeve mësimore, nuk

mbështetet vetëm në fjalët e tij të thata, por shfrytëzon gjithë potencialin e mundshëm të

një inovatori të vërtetë për ta bërë nxënësin të ndihet i relaksuar dhe në fund të orës

mësimore të jetë fitues i njohurive të reja. Në këtë kontekst, mësimdhënësi, për të nxitur

veprimtari kreative, që idetë e tij të jenë impuls për nxënësit, në klasë krijon dhe zbulon

kreativitetin e tyre (Vojka-Ismajli 2012: 49).

Një rast kur mësimdhënësi i lëndës së historisë së klasës së pestë nga SHFMU

“Skënderbeu” në Hogosht, bën zhvillimin e një njësie të re mësimore me titull

“Skënderbeu”, ai, përpos librit, shfrytëzon mjaft mirë edhe mjete të tjera përkatëse, të

cilat nxënësin e bëjnë të ndihet i sigurt në angazhimin e tij në klasë. Mësimdhënësi këtë

njësi mësimore e zhvillon me ndihmën e videoprojektorit, përmes të cilit shfaq filmin e

Skënderbeut. Në pjesën përfundimtare të orës mësimore, apo në orën tjetër të lëndës së

historisë, mësimdhënësi krijoi një rrjet diskutimesh me nxënës për gjithë atë që kishin

parë ata, si: për luftërat e Skënderbeut, për armët që ishin përdorur në atë kohë, për

102

gjuhën që e kanë folur, për zonat që është luftuar, për bashkimin e fiseve, për familjen e

Skënderbeut etj. Në këtë rast, nxënësit, përmes pamjeve vizuale, ishin në gjendje të

mbanin mend më shumë dhe të jepnin përgjigje më të sakta, ngase pamjet vizuale i

ngacmonin dhe i nxitnin nxënësit për shprehje të lirë. Një pohim i tillë është hulumtuar

dhe është vërtetuar edhe nga shumë mësimdhënës dhe studiues.

Në këtë mënyrë mund të punohet edhe në orët e tjera mësimore, si, për shembull,

nga lënda e edukatës muzikore, nxënësit, përmes videoprojektorit, dëgjojnë këngën dhe

mund ta mësojnë më lehtë për ta kënduar si dhe në të njëjtën kohë mund edhe të

vallëzojnë, duke mësuar lëvizjet e hapave që shihen nga projektori. Në këto raste,

mësimdhënësit tek nxënësit krijojnë mundësi dhe liri për të qenë krijues të së ardhmes.

Fatmirësisht, disa prej mësimdhënësve të moshuar dhe disa prej tyre, që nuk kanë

njohuri të mjaftueshme për vallëzim, mësimdhënëset që janë me barrë, mësimdhënësit

që kanë probleme të tjera fizike e shëndetësore etj., kanë mundësinë e zbatimit të

mjeteve audiovizuale pa angazhimin e tyre fizik, kur nxënësit, me aftësitë dhe vullnetin

e tyre, marrin përsipër angazhimin e orës mësimore dhe klasës i japin një pamje të gjallë

pune.

Vëmendje të veçantë kërkojnë fëmijët që fshehin brenda tyre talente të

ndryshme. Kjo kategori nxënësish shfaqin një potencial të fuqishëm nëpërmjet

motivimit të vazhdueshëm të tyre, me qëllim që ata të mos lihen pas dore

(http://www.arsimi.gov.al/files/news _files/revista_mesuesi_tetor_2.pdf).

Nëse nxënësit do të përfshihen seriozisht në procesin krijues, patjetër do të

prodhojnë diçka. Kjo sjell edhe kënaqësi për ta, sepse “gëzimi i vërtetë qëndron në

aktivitetin e vërtetë” (From, 2006: 3).


103

3.1.5. Mësimdhënësit inovatorë në rolin e aktorit në klasë

Në disa situata, mësimdhënësi inovator është edhe aktor i mirë në klasë, me

qëllim të krijimit të një klase të gjallë pune dhe me qëllim të stimulimit dhe motivimit të

nxënësve, duke demonstruar qëndrimin, humorin dhe gjeste të tjera në favor të arritjes

së rezultateve më të kënaqshme në klasë. Por, nuk do të thotë që i gjithë procesi

mësimor i epokës së digjitalizimit të ri të kalojë në metaforë (Paavola & Hakkarainen,

2014).

Për ta kthyer vëmendjen e plotë të nxënësve dhe për ta bërë më tërheqëse orën

mësimore, mësimdhënësi ndërron rolin e tij, ngase i njëjti rol për nxënësit është i

mërzitshëm. Mësimdhënësi, me rolin e tij pozitiv në klasë, nxënësit i bënë më aktivë,

duke i bërë ata që shikimin dhe mendjen ta mbajnë në të shumtën e kohës në drejtim të

mësimdhënësit. Për tì kthjellur nxënësit nga gjumi, mësimdhënësi bën ndryshimin e

rolit të tij brendapërbrenda orës mësimore, duke ndryshuar mënyrën e të shpjeguarit, si:

futjen e humorit, demonstrimin e përmbajtjeve mësimore, biseda të ngrohta për të zgjuar

kureshtjen e nxënësve, futjen e teknikave të reja mësimore etj., me qëllim që në këto

raste të rrisë përqendrimin dhe interesimin e nxënësve për punë efektive në klasë.

Mësimdhënësi inovator, për të pasur situatën e klasës nën kontroll, jo vetëm që

aktron, por ai luan edhe shumë role të tjera të mundshme, duke shfrytëzuar gjithë

potencialin e tij, bashkë me shkathtësitë dhe aftësitë profesionale që ka në dispozicion,

me qëllim që tek nxënësit të krijojë bindje, vullnet dhe dashuri për punë.

Mësimdhënësi mund të jetë aktor i mirë në rolin e tij, ngase ai është personazhi

kryesor në mesin e shumë personazheve të tjera me role të ndryshme. Nëse ai si

personazh kryesor di “të aktrojë” mirë rolin e tij në klasë, të pranishmit (nxënësit) i bën

104

që të ndihen aktivë në punën e tyre të palodhshme. Ai është personi më meritor që, me

rolin e tij të besueshëm në klasë, krijon edhe shumë aktorë të tjerë pozitivë, të cilët pa

dyshim që do të jenë e ardhmja e një shoqërie me role pozitive.

Mësimdhënia inovative, çdoherë është në kërkim të formave, metodave, mjeteve,

teknikave dhe teknologjive të reja mësimore. Mësimdhënësi është aktori kryesor i gjitha

organizimeve të spektakleve mësimore. Ai është dirigjenti dhe instrumentisti që më së

miri di të luajë me këto ”instrumente”, duke ia gjetur vendin secilit instrument, në

përshtatje të secilit nxënës, varësisht nga mosha, aftësia dhe gjendja shpirtërore që ka.

Mësimdhënësi në rolin e aktorit, shkollën e bën më tërheqëse dhe më interesante

për nxënësit. Sidomos atëherë kur gjatë orëve të lëndëve mësimore zë vend

demonstrimi, si: në lëndën e edukatës muzikore, në lëndën e edukatës fizike dhe

sportive, në lëndën e punëdores, në lëndën e edukatës figurative etj. Ai i bën nxënësit

më të sigurt në interpretimin e përmbajtjeve mësimore. Ai së pari demonstron vetë për

të krijuar mundësinë që veprimet e tilla tì demonstrojnë edhe nxënësit. Në këto raste

nxënësit do ta ndiejnë veten më të sigurt për të mësuar dhe do ta kenë shumë më të lehtë

interpretimin e përmbajtjeve mësimore.

Kur mësimdhënësi flet bukur, kur mobilizon nxënësit gjatë aktiviteteve në klasë,

kur përmbajtja mësimore zhvillohet në bashkëpunim me ta, kur ata motivohen,

vlerësohen, janë në vëmendjen e vazhdueshme të mësimit, edhe ora e mësimit është

interesante, e gëzuar dhe me efektivitet të plotë (Kraja, 2009: 208).

Kur mësimdhënësi rrit humorin e mirë të nxënësve gjatë aktiviteteve mësimore

në klasë, ora mësimore bëhet më interesante dhe më tërheqëse për nxënës dhe patjetër

që do të japë rezultate më të mira në të gjitha lëndët mësimore.

105

3.1.6. Mësimdhënësit hulumtues të inovacioneve mësimore

“Hulumtimi është një pjesë përbërëse e jetës” (Zajazi, 2003: 101). Hulumtimi

është pjesë përbërëse e njerëzve të mençur, të cilët pothuajse asnjëherë nuk pushojnë së

hulumtuari dhe së shkruari për të bërë një jetë më të mirë dhe më të lehtë për vete dhe

për të tjerët. Hulumtimi, si një segment i veprimtarisë së mësuesit, është një punë edhe

kureshtare, që ia bën atij të mundur të shoqërohet me rezultatet e punës së vet (Po aty:

101).

Modeli i punës së pavarur, që motivon më shumë nxënësit, është modeli i punëve

të pavarura me karakter hulumtues (Rooney, 2012).

Për të bërë diçka të re dhe të suksesshme nga ana e mësimdhënësit, ai

vazhdimisht është në hulumtim për të zbuluar diçka më të mirë se e sotmja. Sipas

Berishajt (2016) “sikurse nxënësit që kanë nevojë për të mësuar, ashtu edhe

mësimdhënësit të bëhen nxënës të suksesshëm” (f: 104).

Hulumtimi, si një segment i veprimtarisë së mësimdhënësit, është një punë edhe

kureshtare, që ia bën të mundur të shoqërohet me rezultatet e punës së vet (Lidershipi në

arsim, 2014). Kjo do të thotë se shumica e mësimdhënësve janë kureshtarë për të ditur

për punën dhe rezultatet e tyre. Sikurse prindërit që janë kureshtarë për t'u njohur me

rezultatet e fëmijëve të tyre, ashtu edhe komuniteti dhe shoqëria janë kureshtarë për të

ditur për punën dhe kontributin e shkollës.

Bashkëpunimet dhe takimet e shtuara mes mësimdhënësve dhe prindërve bëjnë

që mësimdhënësit të përkrahen, të ndihmohen dhe të këshillohen për punë të

mëtutjeshme, me qëllim për të arritur rezultate më të mira në shkollë. Takimet e tilla,

106

mësimdhënësin e bëjnë moralisht më të fortë dhe profesionalisht më të ngritur, me

qëllim për tù thelluar në hulumtime të mëtutjeshme profesionale.

Roli i mësimdhënësit në të mësuarit hulumtues, është udhëheqja e tij dhe drejtimi

apo diktimi në procesin e mësimit (Tamo A., Rapti E., Karaj Th. 2005: 154). Kjo do të

thotë se mësimdhënësi, gjatë realizimit të një ore mësimore me karakter hulumtues, nuk

merret me shpjegime lidhur me zgjidhjen e një problemi të caktuar, por në realitet ai u

bën pyetje nxënësve për zgjidhjen e problemeve, duke përzgjedhur tematika dhe

koncepte të ndryshme, për tùa hapur rrugën nxënësve që të gjejnë më lehtë rrugën e

zgjidhjes së problemit. Merr shembuj abstraktë dhe konkretë lidhur me përmbajtjen

mësimore dhe, në mungesë të mjeteve konkretizuese, përdor mjete improvizuese duke i

bindur nxënësit se hulumtimet duhet të burojnë, sikurse nga brenda ashtu edhe nga

jashtë, dhe, nëse kanë ide lidhur me ndonjë risi, i merr për bazë dhe i shqyrton

bashkërisht.

Në realitetin e zgjerimit të hapësirës së komunikimit të mundësisë së shfrytëzimit

të burimeve të informacionit dhe përdorimit të teknologjive të avancuara, të nxënit e

bazuar në hulumtim po trajtohet me përparësi në vende të hapësirës evropiane (EU,

PRIMAS, 2013).

Duke iu referuar raportit të projektit PRIMAS, mbi mësimdhënien dhe të nxënit

e bazuar në hulumtim për vendet e Evropës, theksohet se motivimi i nxënësve ka

marrëdhënie të forta me mësimin e bazuar në hulumtim. Si rrjedhojë, punët e pavarura

hulumtuese nxitin motivimin e nxënësve për tù përfshirë në mënyrë interaktive në

procesin e të nxënit (PRIMAS, 2013).

107

Përfshirja e nxënësve në veprimtaritë hulumtuese, është një sfidë e

mësimdhënies bashkëkohore dhe një model që po gjen gjithnjë e më shumë mbështetje

nga politikat arsimore të vendeve të zhvilluara (PRIMAS, 2013).

Mësimdhënësit inovatorë, asnjëherë nuk ndalen së hulumtuari për të gjetur

metoda, teknika, teknologji dhe forma të reja të mësimdhënies. Ata vazhdimisht janë në

hulumtim të burimeve të reja, në shkëmbim të përvojave mes kolegëve, në ndjekje të

trajnimeve dhe seminareve me karakter edukativ etj. Me këtë, mësimdhënësit arrijnë të

përsosin shkathtësitë profesionale të tyre, me qëllim që nxënësit në shkollë të jenë sa më

të suksesshëm.

Mësimdhënësit janë hulumtues të vazhdueshëm gjatë tërë jetës së tyre, me qëllim

për të mbajtur vullnetin dhe dëshirën e tyre lidhur me çështjen se si t'i edukojnë më mirë

gjeneratat e reja.

Shumica e teknikave mësimore që kanë zënë vend në shkollat tona dhe në vende

të ndryshme të botës bashkëkohore, pothuajse janë hulumtuar, janë vërtetuar dhe janë

praktikuar nga vetë mësimdhënësit. Andaj, nuk thuhet rastësisht se mësuesit janë artistët,

ekspertët, hulumtuesit dhe projektuesit jo vetëm të shkollave inovative, por edhe më

gjerë, ngase ata vetë e përgatisin “brumin” prej të cilit do të varet ”shija e bukës”, nga e

cila bukë do të hanë popujt dhe do të zhvillohen e do të përparojnë as më shumë e as më

pak, por vetëm aq sa mësuesi ka ditur t'i japë shije asaj.

Sipas Tamo A., Rapti E., Karaj Th. (2005), metodat e të mësuarit hulumtues tek

mësimdhënia, ndikojnë në përvetësimin aktiv të informacionit, duke shfaqur përparësi

kundrejt metodave shpjeguese tradicionale të mësimdhënies dhe ofrojnë realizimin e

veprimtarive motivuese, duke u dhënë mundësi nxënësve:

- të mësojnë dhe të praktikojnë aftësitë intelektuale;

108

- të mësojnë si të mendojnë në mënyrë logjike;

- të kuptojnë proceset që ndodhin në mendjen e tyre gjatë të mësuarit (f: 151).

Mësimdhënësi me qëndrim të një hulumtuesi të vërtetë, është në lëvizje me tërë

arsenalin e veprimtarisë së tij. Ai dallon nga mësimdhënësit e tjerë, që vazhdimisht

përsërisin të njëjtat informata, pa ndryshuar asgjë në të mirë të nxënësit dhe pa pasur

parasysh efektet që mund prodhojnë një lloj tjetër të të mësuarit (Zajazi, 2003: 103).

Mësimdhënësi i mirë vazhdimisht është në hulumtim të gjetjeve të formave më të mira

të mësimdhënies, duke provuar metoda më efektive me nxënës në klasë, teknika të

vlerësimit, krahasime të rezultateve të klasave dhe shkollave të ndryshme etj. (Po aty:

103).

3.1.7. Mësimdhënësit inovatorë, pjesëmarrës të përpunimit të kurrikulës

shkollore

“Në terminologjinë e pedagogjisë sonë, kurrikula përbën një term relativisht të ri.

Si koncept e ka prejardhjen nga latinishtja, që do të thotë ecuri, vrapim drejt objektit”

(Kraja, 2009: 179). Programi i kurrikulës përmbledh në vetvete një sistem të tërë

njohurish e praktikash të planifikimit e programimit të të mësuarit (Po aty, f: 179).

Si karakteristikë e radhës, konsiderohet “Gatishmëria për ndryshim”, e cila në

kontekstin organizativ, ka të bëjë me shqyrtimin e përshtatshmërisë së mësimdhënies,

me motivimin dhe me vullnetin për të ndryshuar procesin e mësimdhënies (Ingersoll,

Kirsch, Merk & Lightfoot, 2000).

Është një e mirë që kurrikula e re mësimdhënësve u lejon që t’i qasen në mënyrë

krijuese planifikimit të veprimtarive mësimore. Lidhur me këtë, në dispozicionin e tyre

tani kanë literaturë të re, që, për ndonjë rast ndërhyrjeje në të, mund të diskutojnë edhe

109

me kolegët e tyre, me prindërit e me nxënësit, si për objektivat e mësimit, përmbajtjen e

saj, metodat dhe procedura e të vlerësuarit etj., në mënyrë që dispozitat e mësimdhënies

t’u përshtaten nevojave të nxënësve.

Mësimdhënësit janë personat më aktivë rreth ndryshimeve apo përpunimeve të

planifikimit të organizimit të veprimtarive të përcaktuara nga shkolla lidhur me temat e

reja jashtëkurrikulare dhe ekstrakurrikulare, me qëllim përshtatjeje të planit dhe

programit mësimor për nxënës.

“Mësuesit janë pjesëmarrës në konceptimin e kurrikulës dhe kanë vendin kryesor

në zbatimin e saj” (Kraja, 2012: 168). Pjesëmarrja e mësuesit në hartimin e kurrikulës e

bën më të suksesshëm procesin e zhvillimit dhe të zbatimit të kurrikulës (Po aty: 169).

Në botën bashkëkohore, procesi i rishikimit dhe i hartimit të kurrikulës, gjithnjë

e më shumë po demokratizohet dhe po decentralizohet, duke përfshirë në këtë proces

edhe përgjegjësinë për ndryshimet, rezultatet dhe cilësinë e kurrikulës si nga

institucionet shkollore, ashtu dhe nga subjektet e tjera.

Kurrikula u lejon mësimdhënësve që tù qasen formave krijuese të planifikimit të

veprimtarive mësimore në klasat e tyre për të arritur kompetencat nga ana e nxënësve si

në nivel shkalle - kompetenca të përgjithshme, që mund t'i arrijë nxënësi gjatë vitit

shkollor, po ashtu edhe në nivel fushe - kompetenca që mund të arrijë nxënësi në nivelin

e lëndës (MASHT, 2013, Korniza e Kurrikulës së Kosovës dhe kurrikula bërthamë).

Përpos mësimdhënësit, të cilit i takon qasja në kurrikulë, ajo i takon edhe

personelit tjetër, si: drejtorit, prindërve, specialistëve të universitetit, përfaqësuesve nga

biznesi dhe grupeve të bashkësisë, agjencive qeveritare, politikave, kompanive botuese

të teksteve etj. (Marsh, 2009: 10). Përveç faktorëve të lartpërmendur, pjesë e kurrikulës

110

mund të jenë edhe të gjithë ata faktorë që së paku kanë ndikim pozitiv në bërjen e

kurrikulës.

Mësimdhënësit, sipas kurrikulës, janë të lirë të vendosin në realizimin

(shpërndarjen) e numrit të orëve për fushë, brenda një viti shkollor. Fondi i përcaktuar

vjetor, që vendoset nga vetë mësimdhënësi, shpërndahet sipas synimeve dhe qëllimeve

të tij të planifikimit, brenda periudhave kohore apo GJV (gjysmëvjetorëve) mësimorë.

Kështu, p.sh., nëse në klasën e parë është vendosur të merren 16 orë nga fusha Gjuhët

dhe komunikimi, ato orë mund të shpërndahen sipas qëllimeve të mësimdhënies, 10 orë

në gjysmëvjetorin e parë dhe 6 orë në gjysmëvjetorin e dytë apo e kundërta (MASHT,

2012, Kurrikula bërthamë për klasën parafillore dhe arsimin fillor).

Mësimdhënësit, sikurse në përpunimin e planit dhe programit mësimor, ashtu

edhe në përcaktimin e orëve mësimore sipas periudhave apo gjysmëvjetorëve, janë të

lirë të veprojnë në ndarjen e orëve mësimore.

Në fushën e arsimit, ndryshim do të thotë një ndërhyrje për të zëvendësuar një

program ekzistues me një risi. Si në fushat e tjera, edhe në fushën e arsimit lejohen

ndryshimet, ngase një strategji e mësimdhënies, që është zbatuar para më shumë se 10

vjetësh, tani vështirë që do të gjejë vendin e merituar. Kjo do të thotë se ato ndryshojnë

sipas zhvillimit ekonomik të një vendi dhe rrethanave të kohës. Dhe, krejt normale është

kur thotë Cuban (1988): “Të pakta janë ato risi arsimore që arrijnë të futen në derën e

shkollës e të mos dalin më prej saj” (f: 126).

Varësisht prej rrethanave dhe interesave të asaj zone, përpos mësimdhënësve, që

u lejohet të ndërhyjnë në kurrikulë, këtë të drejt e kanë edhe njerëzit e bashkësisë dhe

këshilli i prindërve, duke propozuar ide lidhur me ndryshimin dhe përshtatjen e një

pjese të kurrikulës me interesat e zonës e caktuar.

111

Kurrikula është një akt politik, ku marrin pjesë shumë aktorë, duke përfshirë

edhe prindërit (Williamson & Payton, 2009).

Sipas Krajës (2012), “Edhe nxënësit të japin mendimin e tyre, për përmirësimin e

kurrikulës, sidomos në procese reformash për çështje të caktuara” (f: 169).

Kurrikula shkollore, shpeshherë zgjerohet nga vetë mësimdhënësit. Një

mësimdhënës i suksesshëm kujdeset në veçanti për nxënësit e vet, duke hartuar e duke

zbatuar një plan të veçantë pune në përshtatje me nivelin dhe dëshirat e tyre për të

mësuar dhe, në këtë rast, asgjë nuk ka diçka të keqe nëse rezultatet janë të dukshme.

Zgjedhja se çfarë mund të përfshijë në programin mësimor, përpos që do të jetë

në dobinë e nxënësit, ajo do të plotësojë edhe kërkesën për një shoqëri të dijes

(Williamson & Payton, 2009).

3.1.8. Mësimdhënësit vendimmarrës në gjetjen e inovacioneve mësimore

Me inovacion në mësimdhënie, kuptojmë mënyrën e re ose mënyrën e përsosur

të mësimdhënies. Me mësimdhënie inovatore kuptohet mësimi ndryshe nga ai që është

ndjekur deri më tani. Kohët e fundit, inovacionet mësimore janë bërë nevojë dhe

domosdoshmëri e mësimdhënësit, duke krijuar vazhdimisht diçka të re për nxënësit. Me

fjalë të tjera, inovacionet në mësim paraqesin rregulla apo qasje të reja të zbatimit të

teknikave mësimore, me të cilat mësimi bëhet më tërheqës për nxënës.

Inovacion mësimor është futja e njohurive të reja në mësim, me të cilat nxënësit

takohen për herë të parë, apo nuk janë përdorur më parë në procesin mësimor.

112

Mësimdhënësit janë njerëz me përgjegjësi të lartë në qasjen e metodave të reja të

mësimdhënies, përmes të cilave tek nxënësit krijojnë bindje dhe besim të fortë lidhur me

aktivitetet mësimore në shkollë.

Inovacionet mësimore mund të paraqiten në forma të ndryshme, si:

- Përmes fjalës së gjallë të mësimdhënësit;

- Përmes planeve dhe programeve mësimore;

- Përmes përmbajtjeve mësimore;

- Përmes fjalës së shkruar;

- Përmes vlerësimit dhe kontrollimit të njohurive të nxënësve;

- Përmes objektivave të mësimit;

- Përmes organizimit të procesit të mësimdhënies dhe nxënies;

- Përmes teknikave të mësimdhënies;

- Përmes teknologjisë së mësimit;

- Përmes metodave dhe formave të punës mësimore;

- Përmes mjeteve të mësimit;

- Përmes mjeteve të improvizuara etj.

Nga rezultatet e studimeve për fushën e marrjes së vendimeve, Philip Jackson,

(1968) dhe Paul V. Grump, (1967), është vërtetuar se një mësimdhënës gjatë një dite të

punës, në procedimin e mësimdhënies, merr 1000 deri në 1300 vendime për veprime të

mëdha e të vogla, merr vendim për definimin e përmbajtjes së mësimit, përcaktimin e

qëllimit, të objektivave, mjeteve, metodave, modelit, strategjisë, teknikës, teknologjisë,

të detyrave për nxënësit, vendime për zbatimin e formës së punës si ligjërim, film, grupe

të vogla, debate, diskutime, vendime për reagime në situata të shpejta në klasë gjatë

udhëheqjes së mësimit etj. (Zajazi, 2003: 136). Mësimdhënësi merr vendime sipas

113

situatës së paraqitur aty për aty, por ai çdoherë është i përgatitur të reagojë në mënyrë të

drejtë dhe demokratike për të gjitha rastet dhe për të gjithë nxënësit.

Mësimdhënësit me përvojë, asnjëherë nuk marrin vendime të ngutshme në klasë

pa marrë pëlqimin e nxënësve. Ata asnjëherë nuk e shkelin të drejtën e palës tjetër, të

cilën edhe janë të obliguar ta respektojnë. Mësimdhënësi inovator nuk merr vendime të

njëanshme, të cilat shkelin të drejtat e palës tjetër, pa marrë parasysh moshën dhe

aftësitë që ka, përndryshe “ai bie ndesh me motivet, interesat dhe nevojat e nxënësve”

(Zajazi, 2003: 137). Pra, mësimdhënësi, bashkërisht me nxënësit, merr vendime në për

zgjidhjen e problemeve të mundshme në klasë-shkollë.

Si profesionistë, mësimdhënësit nuk mund të jenë vetëm zbatues të vendimeve,

por edhe partnerë në zhvillimin e tyre. Mësimdhënësit priren të jenë në gjendje të

marrin rolin aktiv në vlerësimin dhe përmirësimin e mësimit në mjediset shkollore

(Niemi, 2011).

Mësimdhënësit e dinë shumë mirë se vendimet e njëanshme nuk sjellin rezultate

të favorshme për nxënësit, andaj ata, para se të marrin një vendim të tillë, e ndiejnë si

detyrë morale dhe profesionale për të bashkëpunuar me nxënës, duke pasur parasysh

edhe nga jeta e përditshme se çdo marrëveshje e ndërsjellë sjell rezultate më të mira në

punë. Për këtë edhe profesori Kraja (2012) shumë mirë e cek, kur thotë se: “Mësuesi

dhe nxënësi janë dy bashkëpunëtorë të ngushtë gjatë gjithë viteve të shkollimit” (f: 244).

Andaj, përpos vendimeve të qasjeve të reja në mësimdhënie, që i takojnë

mësimdhënësit, gjithsesi që për një vendim të tillë, merren edhe mendimet e nxënësve

dhe palëve të tjera të interesuara.

114

3.1.9. Mësimdhënësit inovatorë në përshtatje të veçorive individuale të nxënësve

“Vizionarët, duke punuar për harmonizimin e vizionit personal me ato kolektive,

me bazë familjeje, klase e shkolle, forcojnë shpirtin e tyre novator e perspektiv, që i hap

rrugën zbulimit të ndryshimeve të reja në tërë veprimtarinë e tyre shkollore e sociale”

(Vuji, 2015: 280).

Parimi i përshtatshmërisë dhe i individualitetit konsiston në akomodimin e

procesit edukativ, qëllimeve, objektivave, parimeve, metodave, mjeteve, formave dhe të

tjerave, me zhvillimin dhe mundësitë psikofizike të nxënësve si gjeneratë dhe të

nxënësve si individualitet (Krasniqi, Deva-Zuna, 2012: 115).

Përmbajtjet mësimore tì përshtaten nivelit të zhvillimit të përgjithshëm të

nxënësve, duke shprehur kërkesën e domosdoshme që përmbajtja dhe metodat të jenë në

përputhje me forcat mendore të nxënësve dhe me aftësitë perceptuese dhe asimiluese të

tyre (Kraja, 2009: 204). Mësimi që zhvillohet në shkolla, për të qenë më afër realitetit të

nxënësit, u përshtatet aftësive fizike dhe psikike të tij. Përpos kësaj, Kraja (2012) thotë:

“Klasa përbëhet vetëm prej një grumbulli individësh të njëjtë, por brenda tyre ka edhe

një kompleks cilësish të veçanta” (f: 186). Lidhur me këtë, mësimdhënësi është personi

më i përshtatshëm, që di më së miri të gjejë teknika, metoda, forma, mjete dhe fjalë me

qëllim për tùa përshtatur ato nevojave, aftësive, mundësive dhe kërkesave të nxënësve.

Lidhur me individualizimin e mësimit në përshtatje të aftësive dhe mundësive të

zhvillimit të nxënësit, kemi të bëjmë me përshtatjen e përmbajtjeve, teknikës e

teknologjisë mësimore, tempit dhe ritmit të përparimit të nxënësve, varësisht nga vetitë

dhe mundësitë psikofizike në zhvillim të personalitetit të tij (Brada, 2010: 53).

115

Përvojat pedagogjike, si dhe arritjet e psikologjisë zhvillimore, dëshmojnë se

nxënësit dallohen ndërmjet vete aq, saqë nuk mund të gjenden dy sish me aftësi dhe veti

të njëjta fizike dhe shpirtërore (Brada, 2010: 245). Ata dallohen edhe nga funksioni i

shqisave, nga zhvillimi psikosocial, nga mënyra e të nxënit etj., kështu që me gjithë

dëshirën për socializëm intensiv dhe trajtim të barabartë të nxënësve, prapë atyre mund

tù bëhet padrejtësi e madhe nëse vërtet trajtohen në mënyrë të barabartë në procesin

mësimor (Po aty: 245).

Mësimi i individualizuar ka të bëjë me përshtatjen e punës mësimore sipas

nxënësit konkret (Zylfiu, 2011: 64). Për tìu përshtatur sa më mirë veçorive individuale

të nxënësve gjatë mësimdhënies, mësimdhënësi ka parasysh angazhimin e tij për

njohjen sa më të plotë dhe të gjithanshme të çdo nxënësi.

Lidhur me përshtatjet e mësimdhënies ndaj veçorive individuale të nxënësve,

gjatë përvojës sonë shumëvjeçare në mësimdhënie, jemi ballafaquar me nxënës të

ndryshëm, si për nga aftësitë psikofizike, psikosociale etj. dhe çdoherë jemi munduar që

pranë tyre të jem njeriu që më së miri dhe më së lehti i kupton nevojat, kërkesat dhe

aftësitë e tyre individuale. Për të qenë më i qartë, gjatë përvojës sime, kam pasur nxënës

me aftësi të ndryshme psikofizike dhe psikosociale. Në mesin e klasës kam pasur një

nxënëse me problem në të parë dhe një nxënëse me probleme psikosociale. Nxënësen, e

cila ka pasur probleme në të parë, vazhdimisht e kam ulur në bankën e parë apo në

grupin që ka qenë më afër tabelës dhe më afër dritës apo dritareve. Në këtë rast,

vazhdimisht kam qenë i vëmendshëm edhe kur shkruaja në tabelë, duke i theksuar vijat

me shkumës si dhe duke e përdorur ngjyrën e kaltër, ngase këtë ngjyrë e dallonte më

mirë.

116

Me nxënësen tjetër, si rast psikosocial, në fillim kam pasur pak vështirësi lidhur

me vlerësimin e sjelljes së saj, përderisa gjyshja e saj më shpjegoi shkaqet, shkurorëzimi

i prindërve të mbesës së saj, si pasojë e problemeve sociale. Pasi mora informacionin e

duhur dhe kuptova për gjendjen psikosociale të fëmijës, atëherë e kisha shumë më lehtë

për tìu përshtatur kërkesave sociale dhe veçorive individuale të saj, duke e vënë atë në

situata të lakmueshme, duke e ledhatuar, duke e lavdëruar dhe duke e vlerësuar sipas

situatave. Me një angazhim të palodhshëm dhe me një përshtatje të veçorive dhe

kërkesave individuale të nxënëses në fjalë dhe me një bashkëpunim të mirëfilltë me

familjen e saj, pas një viti shkollor, kam arritur që tek ajo të krijoj një sjellje normale,

sikurse në shkollë ashtu edhe në shtëpi, ndaj për këtë kam marrë falënderime edhe nga

prindërit e saj të shkurorëzuar.

Mësimdhënësi i mirë, dallohet me kulturën dhe aftësitë profesionale e

pedagogjike të tij, njeh dhe respekton aftësitë psikofizike të nxënësve, ndryshimet dhe

dallimet moshore, gjinore, nevojat, prirjet, dëshirat etj., duke përshtatur dhe duke

përdorur drejt teknikën dhe teknologjinë mësimore (Brada, 2010: 157).

3.1.10. Mësimdhënësit e shekullit XXI kreativë dhe nxitës të të nxënit

Nevoja për ndryshime të shumta në shekullin XXI është shumë e madhe, siç ka

qenë edhe më parë dhe do të jetë edhe në të ardhmen, e sidomos kur është fjala për

ndryshimet në arsim.

Të pajisësh nxënësit me aftësi dhe kompetenca të nevojshme në shekullin XXI,

është një barrë e rëndë e mësuesve të mbarë botës, të cilët vazhdimisht përdorin një

117

shumëllojshmëri të praktikave të mësimdhënies, për të arritur atë më të mirën (Nie,

2013).

Mësimdhënësit inovatorë, gjithherë kanë tendenca për të karakterizuar atributet e

mësuesve efektivë dhe, në veçanti, zhvillimin e vlerave, njohurive dhe aftësive për të

mbështetur reflektimin në praktikë (Frick, Karl, & Beets, 2010: 422).

Shkollat në shekullin XXI dinë të përshtatin programin edukativo–arsimor për t’i

plotësuar nevojat e nxënësve, të zhvillimit dhe interesave te tyre, që do të ndikojë shumë

mbi atë se çfarë do të ligjërohet dhe çfarë do të mësohet. Përmbajtja bazohet mbi

interesat e tyre dhe është balancuar sipas njohjes së nxënësve dhe sipas hulumtimeve

shkencore për zhvillimin e nxënësit

(http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABr_t

%C3%AB_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_shekullin_XXI.pdf).

Në shekullin XXI, kemi nevojë për mësimdhënës, të cilët mund të zgjidhin

probleme komplekse, siç është hulumtimi i teknikave efektive për kryerje më të mirë të

procesit të mësimdhënies. Këtë duhet ta kuptojnë të gjitha palët e përfshira në procesin

edukativo-arsimor, sikurse ata që e krijojnë politikën e arsimit, ashtu dhe ata të cilët janë

të inkuadruar në mësim, si: mësuesit, nxënësit dhe prindërit.

(http://www.stepbystep.org.mk/WEB

prostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABr_t%C3%AB_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_she

kullin_ XXI.pdf).

Mësimdhënia e shekullit XXI përfaqëson idenë për mësim të individualizuar, i

cili i respekton aftësitë dhe përpjekjet e secilit fëmijë, duke kuptuar më drejt, më qartë

dhe më mirë atë që mësohet. Mësimdhënia inovative e shekullit XXI është e drejtuar

nga e ardhmja e fëmijës dhe shoqërisë.

http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/

http://www.stepbystep.org.mk/WEB%20prostor/Krijimi

http://www.stepbystep.org.mk/WEB%20prostor/Krijimi

118

“Mësimdhënia u përshtatet gradualisht ndryshimeve të pashmangshme që vijnë

si rezultat i zhvillimit të shkencës, teknikës dhe shoqërisë” (Mailaret, 1997: 61). Kjo

përshtatje duhet parë në tërësinë e përbërësve aktivë, që do të thotë se përshtatja do të

jetë e mbështetur tek zbulimi teknik e teknologjik në shërbim të individit dhe shoqërisë.

Përmbajtjet mësimore të shekullit XXI i bëjnë fëmijët aktivë, që të

bashkëpunojnë mes vete për të zgjidhur probleme gjatë aktiviteteve mësimore, duke u

varur nga dëshirat dhe interesat e nxënësve se sa janë të interesuar dhe sa është

tërheqëse ajo për ta.

Mësimdhënësit inovatorë të shekullit XXI nuk janë ligjërues që ua marrin kohën

nxënësve, por ata janë fasilitatorë (lehtësues) dhe udhëheqës të mirë në procesin e të

nxënit. Ndërkaq, për tì socializuar nxënësit gjatë aktiviteteve mësimore në klasë, ata

krijojnë grupe të vogla punuese, përmes të cilave nxënësit ia dalin më mirë dhe më

sigurt në zgjidhjen e problemeve.

Në përkrahje të sfidave të ndryshme, mësimdhënia funksionon si mundësi e cila

mund të jetë në favor të nevojave dhe kërkesave të nxënësve, duke ofruar eksperienca

më të ndryshme, me anë të të cilave do t’u ndihmohet në zhvillimin e tyre social,

intelektual, fizik dhe emocional në mënyrë të përshtatshme për nivelin e zhvillimit të

tyre.

Mësimdhënësit inovatorë të shekullit XXI:

- Aftësojnë nxënësit për të mësuar gjatë gjithë jetës së tyre;

- Sigurojnë kushte për zhvillimin e aktiviteteve praktike në klasë dhe jashtë saj;

- Krijojnë mjedis demokratik në klasë;

- Krijojnë kushte të përshtatshme për secilin nxënës për përfitimin e aftësive

individuale teorike dhe praktike;

119

- Krijojnë klasë ku në qendër të vëmendjes është nxënësi;

- Motivojnë nxënësit për të nxitur metoda aktive të të nxënit;

- Krijojnë bashkëpunim të ngrohtë me prindërit, komunitetin e më gjerë;

- U ofrojnë nxënësve burime të ndryshme diturie nga brenda dhe nga jashtë;

- Mbështesin nxënësit në mendimet e tyre individuale;

- Krijojnë dosje për secilin nxënës;

- Stimulojnë fëmijët të marrin iniciativë për organizime individuale dhe grupore;

- Krijojnë kushte të atilla që çdo fëmijë do të ndihet i lumtur në shkollë;

- Krijojnë kushte në të cilat çdo fëmijë mund të shprehet lirshëm dhe pa frikë.

Në klasën e shekullit XXI, do të jetë më lehtë edhe për nxënësit edhe për

mësimdhënësit, ngase kanë mundësi për të zgjedhur më shume opsione, si: mjete,

metoda, forma, teknikë dhe teknologji mësimore.

Për më tepër, jo të gjithë jemi të qartë se në ç`mënyrë shkollat do tù përgjigjen

realisht kërkesave të ndryshimeve të kohës. Por, për dy gjëra të gjithë biem dakord:

shkollat të ofrojnë shanse të barabarta për të gjithë dhe të jenë cilësore (Nathanaili,

2013: 44). Vetëm në këtë mënyrë mund të mbështetemi në shkollën e cila do të krijojë

cilësi në mësimdhënie, stimulim të nxënësve për nxënie dhe besim të plotë tek prindërit

dhe komuniteti.

Si përfundim mund të themi se: “Të gjithë mësuesit dhe prindërit të punojnë me

përkushtim që të vetëbëhen edukatorë të pandalshëm të nivelit më të lartë të shekullit

21” (Vuji, 2015: 156).

Mësimdhënësi i së ardhmes, u krijon mundësinë nxënësve për tù integruar sa më

shpejt dhe në kushte sa më të mira, si synim kryesor për tìu përshtatur ndryshimeve

sociale.

120

Sot nga mësimdhënësi nuk kërkohet më vetëm zotërim të orës mësimore, por ai

ka për mision të përgatitë gjeneratat e reja me shprehitë për ta kërkuar informacionin e

ri, për të operuar me të, në kushtet e mosnjohjes së tij, për ta analizuar, e në mënyrë

kritike edhe për të aftësuar nxënësit që të jenë në gjendje vetë të zgjidhin probleme

(Musai, 2003: 12).

Puna e mësimdhënësit është e vështirë, por përpara se të jetë e tillë “atij i duhet

të jetë në radhë të parë njeri dhe mësuesi të arrijë ta bëjë nxënësin nxënës, se, pa e

realizuar këtë, ai nuk është në misionin e tij” (Kraja, 2009: 261). Nga puna e mësuesit

në kompleks varet gjendja e çdo shkolle, sidomos cilësia e punës mësimore edukative

(Po aty: 261).

Karakteristikë thelbësore e mësimdhënësit është se i ndihmon nxënësit në

vërtetësinë e brendshme pozitive, nëpërmjet të nxënit, që të mësojnë dhe të punojnë si

një familje e përbashkët. Ky bashkëpunim ofron përvoja unike të të nxënit për nxënësit

dhe pa ashtu u ofron nxënësve që të mësojnë nëpërmjet proceseve të të folurit dhe të

dëgjuarit, si dhe nëpërmjet proceseve të të lexuarit dhe të të shkruarit (Musai, 2003:

130).

Mësimdhënësi kreativ, di se disiplina e ndërgjegjshme në orët e mësimit nuk

vendoset me ndëshkime, as me frikën e notës e as me kërcënime, por vetëm me nxitje

dhe bindje. Andaj, karakteri i vetëdijshëm dhe metoda e bindjes, shprehin orientimin e

gjithë punës dhe të marrëdhënieve mësimdhënës-nxënës, për një bashkëpunim të lirë në

zbatimin e detyrave dhe të të drejtave të të dy palëve.

Sot bota po ndryshon gjithnjë e më shpejt. Njerëzit vazhdimisht flasin se arsimi

mund të ndryshojë për tìu përgjigjur nevojave të tregut ndërkombëtar. Më saktë, me

121

këtë ndryshim, kuptojmë se, ashtu siç ndryshon bota, ashtu duhet të ndryshojë

mësimdhënësi, planprogrami mësimor dhe shkolla (http://toolbox.pep.org.mk/Files/).

Roli i mësimdhënësit inovator është kryesisht që tì orientojë, tù ndihmojë dhe

të mbështetë përpjekjet e nxënësve për fitimin e diturive dhe shkathtësive të reja

mësimore.

“Mësuesi dhe nxënësi janë dy bashkëpunëtorë të ngushtë gjatë gjithë viteve të

shkollimit. I pari është drejtuesi; i dyti, duke punuar nën drejtimin e mësuesit, do të

përvetësojë njohuritë, shkathtësitë, shprehitë që përcaktojnë programet mësimore”

(Kraja, 2012: 244). Patjetër që si qëllim parësor i mësimdhënësit inovator, është

kreativiteti dhe nxitja e nxënësve për aktivitete pune në klasë dhe jashtë saj.

Mësimdhënësi kreativ, kupton se si nxënësit u përgjigjen aktiviteteve mësimore,

obligimeve shkollore dhe shtëpiake, si zhvillohen dhe si zgjidhin problemet në momente

kur ata ballafaqohen me to. Mësuesi, si njeriu i dytë pas prindit, mbështet dhe ndihmon

zhvillimin psikofizik, personal, moral, social dhe intelektual të fëmijëve. Mësimdhënësi

kreativ, në momentet kyç të thyerjes së monotonisë së nxënësve në klasë, pa dyshim

përdor strategji të ndryshme të mësimdhënies, duke ditur t'i stimulojë ata për t'i

inkurajuar në zgjidhjen e problemeve në klasë.

Përpos mësimdhënësit, që ndikon pozitivisht në nxitjen nxënësve për mësim, ka

edhe shumë faktorë të tjerë që nxisin nxënësin për të mësuar dhe për ta dashur shkollën.

Një ndër ta mund të jetë edhe libri me përgatitjen e tij grafike dhe teknike, i shkruar me

stil të gjallë, të lehtë dhe tërheqës, i mbushur me shembuj të ndryshëm e interesantë, me

ilustrime, fotografi etj. Nxitje tjetër për nxënësit në arritjen e rezultateve më të mira në

mësim, është edhe pasurimi i shkollës dhe klasës me mjete didaktike, me qëllim që të

http://toolbox.pep.org.mk/Files/

122

zgjojë dëshirën e fëmijëve për vijueshmëri të rregullt në shkollë dhe për nxënie të

suksesshme.

Marrë në përgjithësi, nxënësit kanë nevojë për punë individuale dhe të

individualizuar, për tìu përshtatur më lehtë përmbajtjeve mësimore, detyrave, teknikave

dhe teknologjive mësimore sipas nevojave, interesave, prirjeve dhe mundësive

psikofizike të tyre (Brada, 2010: 397).

Për t'u arritur më lehtë dhe më shpejt një përshtatshmëri e tillë, shumëçka varet

prej qëndrimit të mësimdhënësit dhe nxënësve. I gjithë rezultati rrjedh në formë të

drejtpërdrejtë apo të tërthortë nga qëndrimi i të dyja palëve. Por, çdoherë si palë e parë

për të nxitur aktivitete pune në klasë, është mësimdhënësi, sepse timoni është në duart e

tij dhe ai është personi kryesor që di të bëjë zgjedhjen e rrugës më të mirë për t'u arritur

më lehtë dhe më shpejt rezultatet e pritshme.

Mësimdhënësit kreativë asnjëherë nuk e teprojnë me ligjërata të stërzgjatura dhe

monotone në klasë. Ata vazhdimisht krijojnë një laramani pune në klasë, duke

përshtatur teknika tërheqëse dhe stimuluese për nxënës. Sipas nevojës, ata përdorin edhe

humor të lehtë që e bën nxënien më atraktive, krijojnë hapësirë edhe për lojë me

karakter edukativ, bashkëpunojnë me nxënës në zgjidhjen e problemeve të ndryshme në

klasë dhe shpeshherë kalojnë edhe në rolin e fëmijëve, duke u socializuar me ta.

Mësimdhënësit kreativë vazhdimisht i nxisin nxënësit për punë me oratori të

mbushur me ilustrime dhe shembuj të ndryshëm, si formë e adhuruar nga nxënësit, me

qëllim që ora mësimore të bëhet më interesante dhe bindëse për nxënësit.

Mësimdhënësit kreatorë, për ta bërë tërheqëse orën mësimore, shtojnë edhe mjetet

ndihmëse vizuale. Këtë e pohon edhe shkenca, kur thotë: “Njerëzit shqisave të të parit u

123

kushtojnë vëmendje njëzet e pesë herë më shumë sesa atyre të të dëgjuarit” (Carnegie,

2005: 132).

Mësimdhënësit janë njerëzit që më së shumti ndikojnë drejtpërdrejt tek nxënësi,

si në mënyrën e të mësuarit, disiplinën dhe suksesin e arritur. Të gjitha këto mund të

shihen me një sy sa kritik aq edhe mbështetës dhe dashamirës, në mënyrë që nxënësit

tanë ta kenë shkollën një nga ambientet më të dashura të periudhës në të cilën e ndjekin

(Skinner, & Belmont, 1993: 27).

3.1.11. Mësimdhënësit inovatorë motivues dhe model për nxënie të suksesshme

Rëndësia e motivimit, si një ndikim pozitiv në të mësuarit, është e njohur si

faktor shumë i rëndësishëm, që ndikon dukshëm në angazhimin e nxënësve gjatë

procesit të të mësuarit (DeLong, Winter, dhe Yackel, 2004; Mayer, 2001).

“Detyra e mësuesit është tì tërheqë nxënësit në veprimtari të tilla, që, në njëfarë

mënyre, tì çojë ata tek dëshira për të mësuar” (Musai, 2003: 215).

Një ndër mundësitë për motivimin e nxënësve për aktivitete pune në klasë, sipas

Aleksandër Xhuvanit, “Mësimi duhet zhvilluar në mënyrë të atillë që të jetë interesant

për nxënësit e çdo moshe” (Kraja, 2012: 189).

Mësimdhënësi është motivuesi dhe eksperti më i mirë në shkollë. Ai, me aftësitë

profesionale që ka, vazhdimisht motivon nxënësit gjatë aktiviteteve mësimore, me

qëllim për të korrur rezultate më të mira gjatë procesit të mësimdhënies dhe nxënies.

Fëmijët më së shumti kanë nevojë të marrin vlerësime pozitive nga ata njerëz që

janë të rëndësishëm për ta (Tamo, Karaj, Rapti, 2005: 296). Andaj, gjithsesi që

mësimdhënësi është motivuesi kryesor i fëmijëve.

124

“Çdo veprimtari e njeriut reflekton një sjellje të motivuar drejt një qëllimi”

(Zajazi, 2003: 750). Edhe vetë jeta e njeriut, për të jetuar, ka një motiv, e motivi i saj

është puna, sikurse që motivuesi i nxënësit për të nxënë është mësimdhënësi. Nëse

nxënësi ka nxitës të marrë një sjellje që është e drejtuar në qëllim të nxënies, njëherësh

ai është i prirur të marrë qëndrim pozitiv dhe gatishmëri për të marrë edhe përgjegjësi

ndaj obligimeve të saj, sikurse që ndien nevojë për dije, ka interes ndaj mësimit, i bën

detyrat, e do leximin, merr iniciativa, bën përpjekje të asimilojë gjithçka që i ofron

shkolla (Po aty: 749).

“Zakonisht, motivimi paraqitet si diçka që i jep nxitje, energji dhe drejtim sjelljes

së njeriut. Motivimi është gjithçka që i shtyn njerëzit të veprojnë” (Musai, 2003: 215).

Motivimi i nxënësve për të nxënë është një aftësi që duhet të posedojë secili

mësimdhënës, pasi që kjo i nxit nxënësit të veprojnë dhe të jenë më aktivë gjatë

aktiviteteve mësimore.

Në disa raste nxënësit janë mjaft aktivë, por në disa raste të tjera, pasiviteti i tyre

bëhet mjaft shqetësues. Për tì mbajtur nxënësit aktivë, mësimdhënësi zbaton teknika të

reja, tërheqëse dhe të larmishme, por jo tek të gjithë nxënësit ndikon i njëjti motiv, andaj

mësimdhënësi di tì motivojë nxënësit sipas asaj që është më e arsyeshme dhe më e

nevojshme për të ditur. Si mjete të nxitjes mund të jenë edhe mirënjohja, premtimi,

lëvdata, shpërblimi, garat, vlerësimi numerik etj. (Krasniqi & Deva-Zuna, 2012: 165).

Lidhur me motivimin e nxënësve për të nxënë, mësimdhënësi zbaton forma e

metoda inovatore të shumëllojta. Njëra ndër ato forma është edhe forma e të vlerësuarit

të nxënësit, duke pasur parasysh se një formë e gabuar e të vlerësuarit mund ta

shkatërrojë përjetësisht nxënësin, ndërsa forma e drejtë e të vlerësuarit të nxënësve,

ndikon që tek ta të krijojë besim, dashuri dhe respekt ndaj shkollës (Musai, 1999: 25).

125

“Për ta inkuadruar një fëmijë që të ndizet vetë, ndoshta do ta shpërbleni apo tì

ofroni ndonjë shpërblim, paralel me një dozë të shëndetshme lavdërimesh dhe

inkurajimi” (Sears, 2011: 209). Për të shtuar vëmendjen e nxënësve për aktivitete pune

në klasë, fëmijët lavdërohen deri në atë masë sa janë në gjendje ta kuptojnë se me të

vërtetë atë e kanë merituar, mirëpo asnjëherë nuk bën ta teprojmë me lëvdata, sepse

mund të kalojnë në jobesueshmëri.

Për një mësimdhënie të suksesshme, faktori më i rëndësishëm është të sigurohet

mësimdhënësi se nxënësit mbështeten dhe nxiten për të nxënë duke u transmetuar

shpresa pozitive (Musai, 2003: 218). Me këtë mund të kuptojmë se ndihma dhe shpresa

e mësimdhënësit, gjithnjë duhet të tingëllojnë pozitivisht tek nxënësit.

Një ndër metodat e tjera shpresëdhënëse, që nxisin nxënësin në mësim, është

edhe futja e risive dhe krijimi i laramanive gjatë procesit të mësimdhënies, sigurimi i

informatave të shpejta kthyese, nxitja e kureshtjes, lidhshmëria e asaj që mësohet me

përvojën dhe jetën personale të nxënësit etj. (Ismaili, 2013: 157).

Motivimi është një shkas kryesor për kreativitet (Williamson, 2003 & Payton,

2009).

Sfidat e mësimdhënësve të ardhshëm, në dukje janë të ngjashme me sfidat e

mësimdhënësve të sotëm, ose janë sfidat me të cilat brezat janë ndeshur gjithmonë.

(Deci, E. L., & Ryan, R. M., 1985: 33).

Mësimdhënësi është model, ngase shpeshherë shndërrohet në model për

nxënësit, si për veshjen, për të folurit, për njohuritë, për pikëpamjet etj., andaj, të gjitha

këto mbeten si shembull apo model tek ta për një kohë të gjatë (Kraja, 2012: 30).

Është e nevojshme dhe e moralshme që mësimdhënësi tek nxënësit gjithherë tì

bartë vetitë pozitive, nga të cilat mund të marrin dhe tì zbatojnë gjatë jetës së tyre të

126

përditshme. Është mirë të dihet se mësimdhënësit e së sotmes dhe të së ardhmes,

asnjëherë nuk duhet të bëjnë veprime jo të mira, të cilat shumë lehtë mund t'i kapë

nxënësi dhe t'i zbatojë ato si veti normale. Mësimdhënësit e së ardhmes jo vetëm në

shkollë, por kudoqofshin ata, janë modele për një shoqëri bashkëkohore.

“Shumë shpesh ndodh që mësuesit të habiten, kur dëgjojnë fjalët e tyre që

përsëriten nga nxënësit” (Zhitija, 2011: 77). Kjo ndodh, sepse mësimdhënësit, nëpërmjet

pyetjeve, komenteve, organizimit të aktiviteteve mësimore dhe stilit të punës,

vazhdimisht janë në rolin e modelit për nxënësit e tyre dhe shpesh ndodh që nxënësit tì

bartin vetitë pozitive të mësimdhënësve, por ndodh që nganjëherë t'i bartin edhe vetitë

negative, nëse ato i ka mësimdhënësi i tyre.

3.2. Dallimet mes mësimdhënësve tradicionalë dhe mësimdhënësve

inovatorë

Karakteri dhe funksioni i shkollës gjithnjë ka ndryshuar, duke ecur në hap me

kohën dhe në raport me nevojat e shoqërisë. Kështu, siç ndryshonte shoqëria, ashtu

ndryshonte edhe shkolla.

Vigotski ishte shumë i interesuar për të nxënë nën drejtimin e mësuesit dhe për

çdo përvojë strukturuese të mbështetë të nxënit e një personi tjetër (Woolfolk, 2011:

49).

Sikurse çdo profesion tjetër, që ka pasur ndryshime të kohëpaskohshme, po ashtu

edhe ushtrimi i veprimtarisë së mësimdhënësve ka pësuar ndryshime, është duke

ndryshuar dhe gjithmonë do të ndryshojë. Mësimdhënia nuk është thjesht një profesion,

por ajo është art, në të cilin mësimdhënësi me pasionin e tij për dijen dhe përgatitjen e

127

tij profesionale, arrin t'i frymëzojë nxënësit e vet në arritjen e qëllimit për tù

ballafaquar më drejt dhe më lehtë me veprimtaritë praktike mësimore.

Mësimdhënësi tradicional dhe ai novator, me gjithë avancimet e mëdha

shkencore, në esencë janë të njëjtë, por funksionimi, metodologjia dhe infrastruktura

shkollore kanë ndryshuar shumë.

Në pajtueshmëri me zhvillimin e hovshëm dhe të shpejtë tekniko-teknologjik dhe

zhvillimin shkencor të shoqërisë, gjithnjë po gjurmohen modele dhe forma të reja, të

cilat do tì kundërvihen modelit arsimor tradicional dhe do të kontribuojnë për të mirën

e gjeneratave të reja.

Në raportin e Komisionit të Komunitetit Evropian (2005), (Parimet e përbashkëta

evropiane për kompetencat dhe kualifikimet e mësimdhënësve), theksohet se “Mësuesi

nuk mund të jetë zbatues mekanik, por duhet të angazhohet në veprime që janë rrjedhojë

e shqyrtimit të kujdesshëm të natyrës së detyrës mësimore”.

Për realizimin e detyrës mësimore, mësuesi nxitet që të zbatojë metoda mësimore

bashkëkohore, të cilat integrojnë dhe balancojnë risitë dhe hulumtimet për gjetjen e

strategjive të reja mësimore, teknologjive të të nxënit dhe burimeve të botës reale

(Komisioni i Komunitetit Evropian, 2005).

Futja e mjeteve të reja dhe zbatimi i teknikave bashkëkohore në mësimdhënie,

është një mundësi kalimi prej një mësimdhënieje tradicionale në një mësimdhënie

bashkëkohore, duke pasur parasysh se teknologjia e arsimit mundëson aplikimin e

mësimdhënies alternative, siç janë: mësimi i programuar, mësimi i punës në grupe,

mësimi nga distanca, mësimi duke përdorur TV-në, mësimi duke përdorur filmin,

radion, mësimi me anë të CD-ve, kompjuterët në mësim, mësim kabineti etj.

128

Në këtë kuadër, modernizimi shkencor dhe pedagogjik i procesit mësimor, është

i lidhur edhe me luftën kundër të mësuarit mekanik dhe pasiv (Kraja, 2012: 210).

Mësuesit bashkëkohorë vazhdimisht mendojnë dhe kontribuojnë për të ardhmen

e shoqërisë së dijes. Sipas John Dway: Është e pamundur të profetizohet në mënyrë

kategorike se si do të jetë qytetërimi njëzet vjet më vonë (Kraja, 2012: 294). Është e

vështirë për tù përcaktuar për një gjë të tillë, por së paku politikbërësit dhe

mësimdhënësit, e kanë për obligim moral, qytetar dhe profesional të kontribuojnë në

reformimin e arsimit.

Ndryshimet mes mësimdhënies tradicionale dhe inovatore:

Mësimdhënia tradicionale:

- Mjeti i ligjërimit është zëri i mësimdhënësit;

- Bankat janë të palëvizshme;

- Nxënësit çdoherë flasin me lejen e mësimdhënësit;

- Mësimdhënësi ligjëron, përderisa nxënësit dëgjojnë me

vëmendje;

- Mbështetet në logjikën e të rriturve;

- Mësimdhënësi autoritar;

- Mësimdhënia frontale;

- Shpesh zbatohet edhe mësimi mekanik;

- Ndëshkimi fizik i nxënësve;

- Nxënësit ngrihen në këmbë kur përgjigjen;

- Shpesh injorohet qëndrimi kritik i nxënësve;

- Disiplina dhe dhuna në klasë janë të pranishme;

- Hakmarrje gjatë vlerësimit me notë etj.

129

Mësimdhënia inovative:

- Nxënës i lirë dhe aktiv në klasë;

- Formon zhvillim të lirë të fëmijës;

- Punë e paimponuar;

- Mësimdhënësi joautoritar;

- Aktivizon pothuajse të gjitha shqisat e fëmijëve;

- Krijon një klasë të vërtetë pune;

- Mësimi është i lirë dhe mjaft atraktiv;

- Nxënësit ndihen të lirë kur mësimdhënësi është në klasë;

- Bankat dhe karriget janë të lëvizshme;

- Mësimdhënia organizohet në kabinete, punëtori, në natyrë etj.;

- Mësimdhënësi bashkëpunëtor i ngrohtë dhe i afërt me nxënës;

- Mësimi krijues etj.

Për këtë dhe arsye të tjera, dallimet mes mësimdhënësve tradicionalë dhe

mësimdhënësve inovatorë, janë aq të mëdha, sa sot pedagogët bashkëkohorë, që merren

me studimin e problemit të mësimdhënies, nuk e përjashtojnë pyetjen se a na duhet

mësimdhënësi, por, shtrohet si çështje e kohës se për çfarë profili të mësimdhënësit

kemi nevojë, ndërsa sipas Mislimit: mësimdhënësi mund të jetë krijues i mësimit dhe

edukimit, e jo tekst që ecën ose enciklopedi që flet (2005: 91).

Për sa u përket dallimeve ndërmjet mësimdhënësve tradicionalë dhe atyre

inovatorë, mund të themi se dallimi është aq i madh dhe ata janë aq të ndryshëm nga

njëri-tjetri, saqë nganjëherë mund ta pyesim veten: Vallë, a thua do të kishte fare

kuptim, nëse ende do të punohej sipas stilit të vjetër tradicional, krahas gjithë këtyre

130

ndryshimeve që janë duke ndodhur në reformën e arsimit? Jo, assesi. Sepse, nëse i

njohim mirë anët pozitive të mësimdhënies bashkëkohore, shumë lehtë është të

kuptojmë se vetëm përmes saj, mund të arrijmë rezultate më të mira për nxënësit dhe

shoqërinë.

Mësimi i inovuar nuk është vetëm vizion i së ardhmes, por edhe kërkesë e së

tashmes dhe domosdoshmëri e kohës, andaj edhe shtrohet nevoja për risi të larmishme

dhe futje të teknologjisë në mësim, e cila duhet trajtuar jo vetëm si nevojë momentale,

por si detyrë e procesit mësimor (Murati, 2002: 291).

Mësimdhënësi inovator është iniciator kyç i ndryshimeve dhe risive në procesin

mësimor si dhe bartës i novacioneve në mësim.

Modeli tradicional i mësimdhënies nënkupton procesin e dhënies së njohurive në

mënyrën që mësimdhënësi u shpjegon nxënësve atë që ai mendon se nxënësi duhet të

dijë, “kështu që mësimi në mjaft raste kthehet në një monotoni, ku nuk shfrytëzohet

aktiviteti dhe përjashtohet bota plot gjallëri dhe fantazi e nxënësit” (Kraja, 2012: 209).

Sipas modelit inovator, mësimdhënia është një proces bashkëveprimi dhe

bashkëmarrjeje vendimesh. Në përgjithësi, “mësimi është aktiv atëherë kur vënia

përballë mësuesit, nga njëra anë, dhe e nxënësit, nga ana tjetër, zbutet, duke u

transformuar në një bashkëpunim” (Po aty: 209).

Një ndër faktorët që mund të ndryshojnë procesin e mësimdhënies dhe reformën

në arsim janë politikëbërësit, gjendja ekonomike e vendit, gjendja financiare e

mësimdhënësve, morali i mësimdhënësve, trajnimi i mësimdhënësve, roli i tyre në klasë

si pedagogë, aktorë, misionarë dhe vlerësues të mirë dhe shumë e shumë faktorë të tjerë.

Ajo që mësimdhënësin e bën faktor kryesor, që mund të sjellë ndryshime pozitive në

131

shkollë, është vetëbesimi në aftësitë e tij profesionale, morali i lartë për të ndryshuar dhe

guximi për të bërë një gjë të tillë.

Mësimdhënësi i ndodhur në midis tradicionales, së tashmes dhe së ardhmes,

jeton në dilemën nga të shkojë, në mënyrë që tù përshtatet zhvillimeve të reja, pa e

harruar të kaluarën, duke punuar për të tashmen, me synim për të ardhmen.

“Dilemat janë nga më të ndryshmet, sepse jetojmë në shekullin XXI” (Ismaili,

2013: 86), në shekullin që ende në disa shkolla ndryshimet pranohen me mjaft

kontradikta në mes të tradicionales dhe bashkëkohores.

Mësimdhënësit e së ardhmes krijojnë një mjedis të përshtatshëm për zhvillimin e

vlerave, të qëndrimeve dhe shkathtësive të nxënësve, në mënyrë që njohuritë e

përvetësuara t'i shfrytëzojnë e t'i zbatojnë në situata të ndryshme të jetës së tyre, duke

mbajtur parasysh gjithnjë dinjitetin e vet njerëzor dhe të tjerëve për mirëqenien vetjake

dhe shoqërore, pa vënë në rrezik funksionimin demokratik të shoqërisë dhe mjedisin

(Korniza e kurrikulës së re të Kosovës, 2001: 16).

Mësimdhënësit e së ardhmes janë inteligjentë, ekspertë të përsosur, organizatorë,

arkitektë, projektues dhe realizues të suksesshëm të zbatimit të formave të reja

mësimore. Janë promotorë dhe iniciatorë të reformave shkollore si dhe janë bartës

kryesorë të zhvillimit dhe përparimit të gjeneratave të reja.

Përderisa mësimdhënësit tradicionalë, nxënësit i angazhonin dhe i mundonin me

ligjërata të gjata dhe monotone, mësimdhënësit e së ardhmes angazhohen tì aktivizojnë

nxënësit me punë efektive në klasë.

Për ta bërë shkollën më tërheqëse për nxënësit, mësimdhënësit e së ardhmes dinë

të ndryshojnë sjelljet e tyre ndaj nxënësve në zbatimin e metodave, formave, mjeteve

132

dhe teknikave të ndryshme dhe interesante, që ato të ndikojnë në stimulimin e fëmijëve

për ta dashur më shumë shkollën.

Mësimdhënësit inovatorë:

- Vlerësojnë mënyrën e të vlerësuarit;

- Inkurajojnë nxënësit të bëjnë pyetje rreth problemeve;

- Kanë raporte pozitive me nxënësit dhe anasjelltas;

- Përdorin metoda, teknika dhe forma të reja të punës;

- Janë të qartë, realë dhe të qetë gjatë zgjidhjes së konflikteve në

klasë;

- Dramatizojnë shpjegimet përmes dialogut;

- Gjallërojnë shpjegimet në kombinim të mjeteve audiovizuale etj.

Nga kjo mund të kuptojmë se ”njeriu të edukohet i lirë, me edukatë dhe kulturë

demokratike” (Kraja M., Çela, Mustafa, Kraja E. 2013: 42), që do të thotë se

mësimdhënësi i së ardhmes fëmijëve u jep aq sa ata janë në gjendje të pranojnë, e që më

pas të jenë të aftë ta praktikojnë atë.

Mësimdhënësit bashkëkohorë janë mësimdhënës globalë, të aftë të konceptojnë

botën në dinamizmin e saj dialektik shumëdimensional, të aftë ta ndiejnë veten si

pjesëtarë të barabartë dhe të shqetësohen për problemet e saj, të aftë të veprojnë për ta

bërë atë një botë më të mirë e më të drejtë (Musai, 2012: 295). Për ta bërë një gjë të

tillë, mësimdhënësi është personi kryesor që më së miri di të bëjë një ndërhyrje të

nevojshme, duke i orientuar nxënësit drejt një të ardhmeje më të sigurt, nga e cila varet

shumë edhe zhvillimi dhe përparimi i një vendi.

Mësimdhënësit inovatorë, vëmendjen e drejtojnë në rrjedhën e mësimit të mirë, që

gjithmonë ka nevojë për t'u marrë me çështjet e qëllimit të përmbajtjes (Biesta, 2012).

133

3.3. Modele dhe teknika inovative në mësimdhënie

Për sa u përket modeleve inovative të mësimdhënies, në përgjithësi,

mësimdhënësit pothuajse kanë filluar të lëvizin në drejtim të mbarë.

Në shkollat tona tanimë po ndodhin ndryshime, si në mësimdhënie, vlerësim,

teknologji, hulumtim, eksperimentim, infrastrukturë etj.

Përmes modeleve të reja të mësimdhënies, nxënësit nxiten të fitojnë njohuri të

qëndrueshme dhe të zbatueshme, ngase disa nga modelet e reja të mësimdhënies, janë

interesante, konkrete dhe tërheqëse për nxënësit.

Përmes modeleve dhe teknikave të reja të mësimdhënies, nxënësit jo vetëm që i

mësojnë dhe i kuptojnë më lehtë e më shpejt përmbajtjet mësimore, por ata gjithsesi

janë të përgatitur më mirë edhe për sfidat që i presin.

Mësimdhënësit shpesh nxiten nga IT-të (Institucionet e Arsimit) për të zbatuar

forma të reja të mësimdhënies, për të garantuar se u përgjigjen interesave dhe aftësive të

ndryshme të nxënësve, edhe pse mësimdhënësit janë të kufizuar në mënyrat që mund të

përdorin për shkak të aftësive dhe interesave të kufizuara të nxënësve, numrit të madh të

nxënësve në klasë, kufizimeve të hapësirës në klasë, njohurive të pamjaftueshme

paraprake për mënyra të reja të mësimdhënies, llojit të mjeteve të teknologjive në

dispozicion etj. (Marsh, 2009: 63).

Mësimdhënësi di të menaxhojë klasën drejt, duke zbatuar mënyrën apo modelin

e mësimdhënies më të mirë të mundshme, por “për mësuesit sfida qëndron në aftësinë

për të ndërtuar një model hipotetik të botëve konceptuare të nxënësve, edhe pse këto

botë mund të jenë shumë më të ndryshme nga ajo që nënkupton mësuesi” (Fosnost,

1996: 26).

134

Mësimdhënësit inovatorë, në të shumtën e rasteve dinë shumë mirë të

ballafaqohen me sfidat e shumta që paraqiten në klasë. Madje, ata shumë mirë e dinë se

çfarë lloj strategjish duhet zbatuar për të arritur qëllimin që nxënësit të përfitojnë apo të

marrin njohuri adekuate.

Përmes modeleve dhe teknikave të shumta që ka në dispozicion mësimdhënësi,

patjetër që duhet të prijë një model të cilit edhe i bie që ta mbajë timonin në zbatimin

dhe organizimin e drejtë të orës mësimore.

Ndryshimi i shpejtë dhe i vrullshëm i shoqërisë, sot paraqet një sfidë inkurajuese

për mësimdhënësit që përgatisin gjeneratat e reja, që nga hartuesit e kurrikulës dhe

politikave arsimore, e deri tek mësimdhënësit në klasë, ata duhet tì bëjnë pyetje vetes:

Si tì përgatisim sa më mirë fëmijët për një jetë të suksesshme në të ardhmen të cilën

ende nuk po mund ta shohim (Musai, 2001: 7).

Edhe pse shoqëritë bashkëkohore vazhdimisht janë në hulumtim të gjetjeve të

teknikave apo modeleve të reja mësimore, prapëseprapë, ende jemi në hulumtim të asaj

më të mirës, me qëllim që nxënësit më lehtë tì thithin njohuritë e reja që i mësojnë në

shkollë.

Lidhur me modelet apo teknikat inovative të mësimdhënies, kemi zgjedhur një

model sikur ky më poshtë, p.sh.:

Lënda:

1. Njeriu dhe natyra – Vetitë e ujit (ora e parë);

2. Matematikë – Matja e lëngjeve (litri) (ora e dytë);

3. Gjuhë shqipe – Përpunimi i tekstit “Pika e ujit” (ora e tretë);

4. Art figurativ – Tekst i ilustruar (ora e katërt).

Kohëzgjatja: katër orë mësimore.

135

Qëllimi mësimdhënësit lidhur me këtë model të mësimdhënies është që nxënësit

tì aftësojë të dinë vetitë e përgjithshme të ujit, duke mësuar rresht për katër orë mësimi.

Nga lënda: Njeriu dhe natyra, mësimdhënësi nxit nxënësit të shfaqin supozime të

ndryshme lidhur me vetitë e ujit, duke sqaruar për ndryshimet e tij që mund të ndodhin

në natyrë. Gjatë kësaj ore, mësimdhënësi përdor mjete konkretizuese, si: ujë, gota,

shishe, qese letre, sheqer, kripë, ngjyrë, akull, letër etj., nëpërmjet të cilave bëhet

konkretizimi i mëtutjeshëm i vetive të ujit.

Nga lënda e matematikës, aftësohen nxënësit për matjen e lëngjeve, duke u

njohur me masën për matjen e ujit – litrin, dhe duke krahasuar sasinë e lëngjeve përmes

gotave dhe shisheve.

Nga lënda e gjuhës shqipe, aftësohen nxënësit të lexojnë rrjedhshëm tekstin

“Pika e ujit”, gjejnë emra që kanë të bëjnë me ujin dhe nga ata emra krijojnë fjali si dhe

mësojnë edhe për qarkullimin e ujit në natyrë.

Nga lënda e edukatës figurative, angazhohen nxënësit në grupe pune, u jepet

nga një hamer për ta ilustruar tekstin “Pika e ujit”. Vizatimet e krijuara nga grupet e

nxënësve, prezantohen para klasës dhe zgjidhen punimet më të mira. Praktika

bashkëkohore të mësimdhënies

(http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Praktika_bashk%C3%ABkohore

_%C3%AB_m%C3%ABsimdh%C3%ABnies_2.pdf).

Me këtë model të të mësuarit, për katër orë rresht, nxënësit janë në gjendje që

pareshtur të mësojnë më gjerësisht për veçoritë e një problemi, duke e trajtuar atë për

secilën orë mësimore. Si rrjedhojë, nxënësit, në krahasim me disa modele tjera, janë në

gjendje të mësojnë dhe të kuptojnë më shumë dhe të njëjtin problem ta zbatojnë më

lehtë në praktikë. Ky është vetëm një nga shumë modele të mundshme, prej të cilave më

http://www.stepbystep.org.mk/WEBprostor/Praktika_bashk%C3%ABkohore

136

së miri do të zgjedhë mësimdhënësi, ngase ai është arkitekti dhe moderatori i zgjedhjeve

të modeleve më të përshtatshme.

3.3.1. Mësimi alternativ - nevojë e interesit të nxënësit dhe shoqërisë

Mësimi alternativ ndryshe quhet edhe mësim zgjedhor, sepse nxënësit e zgjedhin

atë sipas dëshirës, nevojës apo interesit, ndërsa veprimtaria për mësimin zgjedhor mund

të sugjerohet nga MASHT-i, ose në bazë të kërkesave dhe nevojave të rrethit ku jetojnë

nxënësit.

Zhvillimi i planit dhe programit të mësimit zgjedhor mbështetet mbi bazën e një

procedure të mirëfilltë shkencore, si nga forma, qasja metodologjike, organizimi dhe

ndërtimi i përmbajtjes së lëndës, ashtu edhe nga parashtrimi i rezultateve të të nxënit,

mjeteve mësimore, metodave, teknikave dhe instrumenteve të vlerësimit. Andaj,

gjithçka që zgjidhet për herë të parë, për nxënësit është interesante, tërheqëse, e re dhe

dallon nga lëndët e tjera.

Mësimi zgjedhor mund të organizohet për lëndë apo për kurse të reja (p.sh.,

edukimi qytetarë, etika, kurse shëndetësore, të drejtat dhe liritë e njeriut, edukimi për

ndërmarrës, teknologjia e informimit dhe e komunikimit, mbrojtja e mjedisit jetësor,

shkathtësitë jetësore, edukimi rural, apo çfarëdo tjetër që është joshëse për nxënësit dhe

me interes për komunitetin (MASHT, Udhëzime administrative, nr. 1/2005).

Në zgjedhjen e lëndës së re mësimore, si në përmbajtjet tematike të lëndëve

ekzistuese, kryesisht nxënësit vendosin vetë, duke u konsultuar me prindërit e tyre,

këshillin e shkollës, drejtorinë komunale të arsimit dhe mësimdhënësin e lëndës, me

qëllim të përmbushjeve të kërkesave shkollore për zhvillimin e shkathtësive.

137

Realizimi i qëllimit të këtij plani dhe programi mësimor, varet shumë nga puna e

përkushtuar e mësimdhënësve, të cilëve edhe u kushtohet ky planprogram mësimor.

Plani dhe programi mësimor për mësim zgjedhor, ka për qëllim vazhdimin e ndërtimit të

vlerave shpirtërore të nxënësve dhe orientimin e prirjeve dhe shkathtësive në ndërtimin

e së ardhmes së tyre.

Mësimi zgjedhor nuk ka për qëllim të bëjë diferencimin e nxënësve në mësim,

por mësimin dhe përmbajtjet mësimore nxënësve ua bën më të afërta, me qëllim të

zhvillimit të aftësive të tyre vetjake. Ky modalitet i organizimit të punës mësimore,

kryesisht përdoret në punë mësimore të organizimit ballor, por mund të zbatohet edhe

në forma të tjera të punës. Në këto raste “shprehen interesat, aftësitë dhe kureshtjet

vetjake, me qëllim të zhvillimit të personalitetit të nxënësit, informimit dhe orientimit

profesional të tij” (Zylfiu, 2004: 251).

Mësimi alternativ i viteve të para të shekullit XXI, pothuajse ishte diçka e re për

shkollat tona, por tani po shihet si diçka shumë e rëndësishme dhe domosdoshmëri e

kohës për avancimin e nxënësit në jetën e përditshme.

Lidhur me nevojat e zgjedhjes së mësimit për ta përshtatur me jetën, mjaft mirë e

kishte cekur edhe Shimlesha (1998), kur kishte thënë: “Lidhja e mësimit me jetën mund

të vështrohet në aspekte të ndryshme, duke krijuar lidhshmëri të përmbajtjeve mësimore

me të (f: 441).

138

3.3.2. Mësimi ekipor, model për mësimdhënie bashkëkohore

Mësimi ekipor është sistem i ri i organizimit të punës mësimore, me të cilin është

synuar të tejkalohen të metat e shkollës tradicionale me qëllim të thyerjes së monotonisë

nga ligjëratat e vetëm të një mësimdhënësi.

Në punën ekipore të organizimit të veprimtarisë së mësimdhënies, zakonisht

bëhet angazhimi i dy ose më shumë mësimdhënësve ose ekspertëve-profesionistëve të

lëmenjve të caktuar, të cilët, së bashku me bashkëpunëtorët e tyre, planifikojnë dhe

organizojnë punën mësimore në mënyrë ekipore të fushave të ndryshme mësimore-

lëndore. Me këtë kuptojmë realizimin e procesit të të mësuarit nga dy e më tepër

mësimdhënës në të njëjtën klasë, me lëndë të ndryshme.

Ky lloj mësimi planifikohet, organizohet dhe realizohet sipas kërkesave tjetërfare

dhe vlerësohet nga ekipi bartës, ku secili mësimdhënës, individualisht, realizon dhe bart

aspekte të veçanta të mësimit, por me një qëllim të përbashkët, duke transmetuar

njohuri, duke zhvilluar shkathtësitë dhe shprehitë tek nxënësit në nivel më të lartë e më

cilësor (Xheladin, 2002: 307). Kështu mund të realizohen përmbajtje mësimore nga

lëndë e fusha të ndryshme të shkencës, si: nga natyra e shoqëria, nga biologjia e kimia,

nga fizika e matematika, nga historia, gjeografia dhe letërsia, nga muzika e arti figurativ

etj.

Ekipi përfshin mësuesit me përvoja të ndryshme dhe në këtë mënyrë nxënësit

mund të ndjekin dhe të përfitojnë nga mësuesit me përvojë në ngritjen e cilësisë së

mësimit dhe të nxënies në përgjithësi (Ismajli, 2012: 316).

Në praktikën mësimore, zbatimi i kësaj qasjeje të re të mësimit, mund të bëhet

në dy forma: masive dhe grupore.

139

- Me formën masive të mësimit ekipor, kuptohet realizimi i mësimit

tërësisht ekipor, në një klasë ose në një lëndë mësimore. Kjo do të thotë se dy deri në tre

mësimdhënës pajtohen që lëndët mësimore tì zhvillojnë në formë ekipore, duke u

pajtuar që disa përmbajtje mësimore tì realizojnë në formë ekipore në një klasë

(Xheladin, 2002: 307)

- Forma grupore e mësimit ekipor, realizohet në rastet kur formohen

grupe mbi bazën e interesave, ose kur klasa ndahet në grupe pune për përmbajtje të

caktuara mësimore (Po aty: 307).

Mësimi ekipor, ndryshon në shumë aspekte nga format e tjera të organizimit të

punës mësimore dhe atë e karakterizojnë këto veçori:

- Ekipi përbëhet nga dy ose më shumë mësimdhënës;

- Mësimdhënësit e ekipit ndajnë përgjegjësinë me nxënësit në grupe;

- Anëtarët e ekipit punues planifikojnë dhe vlerësojnë së bashku

përparimin e suksesit të nxënësve;

- Mësimdhënësit kanë mundësi të ndjekin punën e njëri-tjetrit dhe kanë të

drejtë të prezantojnë në klasa të tjera.

Përparësitë themelore të mësimit ekipor janë:

- Cilësi e lartë dhe realizim profesional i përmbajtjeve mësimore;

- Përdorim racional i kohës dhe hapësirës;

- Aktivizim më i madh i nxënësve;

- Bashkëpunim dhe tolerancë mes anëtarëve të ekipit;

- Gatishmëri për tì korrigjuar qëndrimet dhe ekzistimi i një atmosfere të

vërtetë pune (http:// www.aktuale.dk/387,2.2.-Puna-ekipore.html).

140

Kur flasim për problematikën e procesit të zhvillimit të mësimit ekipor, pohojmë

se mësimi ekipor është njëri nga fenomenet inovative, ngase në shkollat tona pothuajse

ende nuk ka filluar të zbatohet një mësimdhënie e tillë, andaj “mësimin ekipor tek ne, e

njohin një numër i vogël njerëzish, sepse nuk është përpunuar mjaft teorikisht dhe ky

është një nga shkaqet serioze që arsimtarët tanë druajnë ta aplikojnë këtë formë të

mësimit” (Nijazi, 2004: 238).

Për mësimin ekipor ka shkruar edhe Jaka (2003), kur thotë se mësimi ekipor

paraqet formë specifike të organizimit të mësimit për bashkësi të caktuara nxënësish,

me bashkëpjesëmarrje të disa mësimdhënësve apo bashkëpunëtorëve profesional nga

shkolla apo jashtë saj për të realizuar program të përbashkët pune (f: 193).

Lidhur me këtë, edhe Kraja (2012) e cek shumë mirë, kur thotë: “Të mësuarit

ekipor synon që tek nxënësit të sigurojë mundësinë e dëgjimit të ligjëratave nga shumë

mësimdhënës, të cilët për çështje të caktuara, kanë qëndrime të ndryshme” (f: 223).

Model mësimi: Nëse gjatë një ore mësimore duam të mësojmë për jetën dhe

veprën e Naim Frashërit, atëherë në atë ekip të mësimdhënësve mund të jenë:

- Mësimdhënësi i gjuhës shqipe, u shpjegon nxënësve për veprat e Naimit;

- Mësimdhënësi i gjeografisë, u shpjegon nxënësve për shtrirjen gjeografike të

vendlindjes së Naimit;

- Mësimdhënësi i historisë, u shpjegon nxënësve për të kaluarën e familjes

Frashri;

- Mësimdhënësi i kulturës figurative, jetën dhe veprimtarinë e Naimit e paraqet

përmes vizatimit-pikturimit, dhe nxënësit kanë mundësinë të njihen me shtëpinë dhe

fshatin ku ka jetuar Naimi.

141

“Të mësuarit ekipor synon të riparojë të metat organizative, por nuk ekziston

model universal në organizimin e ekipeve, për arsye se ekzistojnë programe të

ndryshme, zbatohen forma të ndryshme organizimi” (Kraja, 2012: 224).

3.3.3. Mësimi në grupe, model pune për mësimdhënie të avancuar

Organizimi i punës në grupe ka një histori të gjatë dhe mjaft dinamike. Kjo

mënyrë organizimi është zhvilluar mbi baza të kritikës, që i është drejtuar punës frontale

dhe kërkesave shoqërore për afirmimin e identitetit shoqëror të nxënësit në mësim.

Pas Luftës së Parë Botërore, pedagogu i njohur francez Rozhe Kuzine dhe Peter

Peterson, në Gjermani filluan, ta praktikojnë me të madhe këtë formë të organizimit të

punës mësimore (Zylfiu, 2004: 257). Qëndrimet e këtyre shkencëtarëve dhe shumë të

tjerëve, në atë kohë, ishin drejtuar kundër sistemit tradicional të organizimit të punës

mësimore, duke menduar se me këtë risi do të kapërceheshin dobësitë e shumta të

formave të punës mësimore.

Punë në grup do të thotë: “Nxënësit punojnë së bashku, si një ekip apo grup, për

një qëllim të përbashkët, kur ata punojnë në një detyrë praktike, në një problem që

kërkon zgjidhje ose diskutojnë mbi pikëpamjet e tyre rreth një çështje” (Baines,

Blatchford, Kutnic, 2007: 3). Puna në grupe është njëra nga format e punës që

organizon shkolla bashkëkohore në procesin mësimor (Krasniqi & Deva, 2012: 240).

Me punë mësimore në grupe, kuptojmë ndarjen e nxënësve nëpër grupe për

realizimin e efektshëm dhe cilësor të procesit të mësimdhënies, të përvetësimit të

diturive, shkathtësive dhe shprehive ose të elementeve të veçanta të përmbajtjes

142

mësimore. Puna mësimore në grupe është punë e pavarur e nxënësve, e cila ka karakter

kërkimor në zbulimin e fakteve dhe të dhënave të reja (Xheladin, 2002: 369).

Një prej perspektivave teorike, se si nxënësit mund të mësojnë duke ndërvepruar

me të tjerët është bazuar në pikëpamjet sociale konstruktiviste të Vigotskit 1978 (Gillies

& Ashman, 2003).

Puna në grupe ka rol të rëndësishëm në jetën e përgjithshme shoqërore, e cila në

vete nënkupton “angazhimin e pavarur të grupit të nxënësve-studentëve dhe i shërben

punës mendore të të gjithë klasës, e cila kërkohet me planin mësimore” (Kryeziu, 2012:

18). Ajo ndikon edhe në socializmin e tyre, i cili “është proces që zgjat gjatë tërë jetës

së individit” (Kulinxha, 2015: 50).

Gjithashtu, sipas autorit Shahini (2013), rrënjët e të mësuarit bashkëpunues i

gjejmë në punën e filozofit amerikan Xhon Djui, më 1997, i cili thekson shumë mirë

natyrën sociale të të mësuarit mbi dinamikën e grupit, të mbështetur në punën e

mësuesve të anglishtes.

Në shumë vende të botës, presionet dhe kërkesat për mësimin e shkathtësive të

reja për punë në grup, të menduarit në nivelin më të lartë dhe përdorimin e suksesshëm

të teknologjive të reja informative, kanë qenë një lloj apeli për stilet e reja të

mësimdhënies, të cilat do të pranonin këto shkathtësi (Hargreaves, 2000: 151).

Zbatimi i punës mësimore në grupe ka dy përparësi:

- Së pari: Nxënësit i jepet e drejta të shfaqë mendimin e tij.

- Së dyti: Nxënësi ushtrohet dhe ndihmohet të kuptojë dhe të

interpretojë problemet mësimore.

Mësimdhënësi udhëheq grupin e punës dhe angazhimi i tij ka të bëjë me:

- zgjedhjen e nxënësve për grupin e punës;

143

- zgjedhjen e përmbajtjes mësimore;

- përcaktimin e formave mësimore të ecurisë së punës mësimore;

- përcaktimin e kohëzgjatjes, vendit, lëndës etj.

Për rolin dhe rëndësinë e vendosjes, V. De Feltre, para gjashtë shekujsh ka thënë:

“Nëse të rinjtë kanë liri qarkullimi, lehtë do të mund të vërehej se për çka ka afinitet

secili prej tyre”.

Puna mësimore në grupe, sipas karakterit të punës në kryerjen e detyrave, mund

të zhvillohet:

- Me detyra të njëjta (të përbashkëta) të çdo grupi të punës;

- Me pjesë përbërëse të detyrës së përbashkët për tërë grupin dhe

- Me detyra të diferencuara, rezultati i të cilave nuk ndikon në

rezultatin e përbashkët të formacionit të punës mësimore në klasë (Zylfiu,

2004: 263).

Veprimtaria e çdo grupi punues është e pavarur dhe kryesisht zhvillohet nën

udhëheqjen e mësimdhënësit që nga faza përgatitore e orës mësimore, deri te

kontrollimi i rezultateve të punës. Në zhvillimin e aktiviteteve të punës në grupe,

zgjidhet kryesuesi i grupit, i cili njëkohësisht është edhe bartës i përgjegjësisë lidhur me

realizimin e qëllimeve dhe detyrave të grupit. Udhëheqës i grupit është ai të cilin e

zgjedh grupi i punës, pra udhëheqës mund të jetë ai që më së miri u shërben kërkesave

dhe nevojave të pjesës më të madhe të anëtarëve të grupit.

Për shkaqe të karakterit funksional dhe organizativ, për udhëheqës të mos

imponohet nxënësi që nuk është aktiv dhe që nuk dëshiron të jetë, por edhe nëse

çdoherë zgjidhet i njëjti nxënës, edhe kjo nuk është e drejtë, sepse të tjerët mund të

pasivizohen në paraqitjet e tyre.

144

Nga qëllimi i bashkëpunimit të ndërsjellë të punës në grupe, varet edhe pozita e

çdo nxënësi në grup. Për këtë, orenditë mësimore (bankat, tavolinat e punës, karriget

etj.), me lëvizshmërinë e lehtë të tyre që kanë në klasë si dhe me vendosjen e drejtë të

nxënësve, stimulojnë afinitetin kreativ të mësimdhënësit dhe të nxënësve për një

organizim sa më të mirë të formave të punës. Përpos kësaj, edhe mjetet shtesë janë të

nevojshme për udhëheqjen e punës së grupeve (Gulpinar & Yegen, 2005).

Gjatë organizimit të punës mësimore në grupe, mësimdhënësit janë të aftë të

zbatojnë teknikat e diskutimit dhe teknikat e punës në grupe, janë të aftë të përzgjedhin

teknika të përshtatshme për punë në grupe. Pra, “Mësuesi angazhohet që nxënësit të

aftësohen në këtë model të punës” (Rukiqi, 2012: 70).

Studiuesi Stauffer (2013), duke i dhënë përparësi të mësuarit bashkëpunues,

thekson: “Nxënësit që mësojnë dhe rriten përmes mënyrave bashkëpunuese, mund të

zhvillojnë ndjenjë më të fortë sesa nxënësit që mësojnë individualisht në klasë (f: 139).

Puna në grupe paraqet një pamje të krijimit të njohurive të strukturave sociale

dhe proceseve që mundësojnë zhvillimin dhe përdorimin e njohurive komplekse dhe

kërkon një qasje gjithëpërfshirëse (Cornelissen et al, 2012.; Hakkarainen et al., 2008).

145

3.3.4. Mësimi i individualizuar, përparësi reale në arritjen e rezultateve më të

mira

Çdo mësimdhënës maksimalisht përpiqet të ndikojë në ngritjen e efikasitetit në

mësim dhe shpesh në punën e tij shtrohet pyetja: Si të sigurohet mësimdhënia e

suksesshme për secilin nxënës? Shumë hulumtime janë bërë me qëllim që mësimi të

përputhet në çdo kohë për të gjithë nxënësit me ndryshime individuale, si: njohëse,

emocionale dhe psikomotorike (Vojka-Ismajli, 2012: 290).

“Çdo njeri, në mënyrën e vet ëndërron për një jetë më të mirë dhe fillon të

punojë siç di dhe aq sa mundet për ta realizuar atë” (Vuji, 2015: 37).

Me nocionin mësim i individualizuar, nënkuptojmë organizimin e punës

mësimore e cila bazohet në dallime individuale në mes të nxënësve.

Interesi individual është i bazuar në njohuritë ekzistuese në lidhje me vlerat,

detyrat, objektivat dhe idetë, që është dëshira për t'u përfshirë në aktivitete të cilat

lidhen me këto koncepte (Swart et al., 2012).

Mësimi i individualizuar paraqitet si reagim ndaj mësimit tradicional, ku të gjithë

nxënësit nxinin në të njëjtën mënyrë. Përmes mësimit të individualizuar, mësimi

orientohet drejt çdo nxënësi, duke i respektuar aftësitë dhe mundësitë individuale.

Prandaj, “Mësimi i individualizuar trajtohet si një lloj mësimi që garanton efikasitet të

lartë të punës mësimore” (Brada, 2010: 53). Lidhur me këtë çështje, mjaft mirë

shpjegon edhe Murati (2002), kur thotë: “Puna dhe angazhimi i nxënësit është parësor

dhe ai gjithnjë kërkon, zbulon, gjen dhe ushtron për të ardhur deri tek dituritë e reja” (f:

376).

146

Nxënësit, për arsye të ndryshme, nuk mund të mësojnë me të njëjtën shpejtësi,

prandaj gjithsesi duhet bërë individualizimi i mësimit. Ky lloj mësimi, më lehtë u

përshtatet mundësive dhe aftësive të nxënësit, duke zhvilluar potencialet e pazbuluara të

nxënësit dhe kontribuon dukshëm në zhvillimin e mendimit kreativ të tij.

Sipas mënyrës së individualizuar të mësimdhënies, bëhet e mundshme që mësimi

tù përshtatet interesave, nevojave dhe formave të nxënies të çdo nxënësi, P.sh.:

- Nxënësit mund të kryejnë detyra të ndryshme, me qëllime të ndryshme;

- Nxënësit mund të përdorin material të ndryshëm, apo pajime të

ndryshme, duke punuar në zgjidhjen e detyrave të njëjta dhe për të njëjtin qëllim; një

grup nxënësish, apo një nxënës që ka prirje në lexim dhe komunikim mund ta mësojë

një temë nga libri, grupi tjetër gjatë asaj kohe mund të lexojë materiale burimore, ndërsa

tjetri grup, mund të shikojë filma me përmbajtje të njëjtë. Pas kësaj, organizohet

diskutim i përbashkët me qëllim që të shkëmbehen mendimet dhe të harmonizohen

qëndrimet (Mandiq, 1985: 91).

Mësimdhënësi, për zbatimin e kësaj forme të punës, paraprakisht do të përgatisë

materiale të ndryshme mësimore, mjete, teste, detyra etj. Ai është i pranishëm tek secili

nxënës dhe vazhdimisht mbikëqyr procesin, u jep ndihmë, u jep udhëzime etj.

Tek mësimi i individualizuar, “Nxënësit dallojnë nga njëri-tjetri, për mënyrën se

si duan të futen në mësim nga pika të ndryshme dhe nga rrugë që ata i mendojnë si më

të përshtatshme për t'u ndjekur, sapo të jenë futur brenda. Ndërgjegjësimi i mësuesit për

këto pika hyrëse mund ta ndihmojë atë në paraqitjen e materialit të ri, sipas asaj

metode që mund të rroket me lehtësi nga një numër i madh nxënësish” (Gardner. 2003:

312).

147

Një nga modalitetet që zë vend të merituar në praktikën e tanishme në shkollat

tona e që është në fazën e eksperimentale, është edhe mësimi hap pas hapi, i cili ka

ngjashmëri me mësimin e individualizuar, që do të thotë se në mësonjëtore nxënësit

lihen të lirë për të kryer detyrat, sepse mësonjëtoret në mësimin hap pas hapi janë

laboratorë - punëtori, të cilat janë të mbushura me mjete, instrumente dhe materiale të

ndryshme didaktike. Në këtë mësim dominon kërkesa për nxitjen dhe zhvillimin e

bashkëveprimeve dhe të metodës aktive, lojës dhe zbavitjes. Andaj, “Qëllimi edukativo-

arsimor hap pas hapi realizohet në orë, si njësi didaktike-organizative dhe kohore”

(Osmani, 2010: 34).

Mësimi i individualizuar kërkon të ketë edhe këto kushte për realizimin e tij:

- Bibliotekën me tekste përkatëse mësimore;

- Materialet e programuara mësimore individuale për çdo nxënës;

- Televizorët, kasetat TV;

- Projektorin;

- Kompjuterët etj.

Mësimi i individualizuar kërkon që mësimdhënësi të jetë jo vetëm organizator

dhe udhëheqës i procesit edukativo-arsimor, por edhe bashkëpunëtor, inovator,

orientues, këshillëdhënës dhe ndihmës i nxënësit, ndërsa nxënësit, me punën, iniciativën

dhe pavarësinë e tyre, të kontribuojnë për zhvillimin e tyre (Osmani, 2010: 97).

Mësimdhënia e individualizuar mund të zbatohet edhe në nivel të grupeve të

vogla, prej tre deri në pesë nxënës, kur shanset janë më afër reales që të arrihet më

shumë në individualizimin e mësimit. Mësimdhënia e individualizuar veç e veç, më

tepër zbatohet në shkollat speciale për fëmijët me nevoja të veçanta, si dhe për shkollat

profesionale, ku çdo fëmijë siguron ushtrime individuale (Zajazi, 2003: 297).

148

Gjatë mësimit të individualizuar, mësimdhënësi përcakton teknika përshtatëse

për këtë lloj mësimi dhe njeh mirë lëndën, me qëllim që me kohë ta analizojë mirë

problemin dhe ta ndajë atë, varësisht prej aftësive individuale apo grupore të nxënësve.

3.3.5. Mësimi ekstrakurrikular, përparësi për thellim të mëtejshëm të njohurive

të reja

Veprimtaritë ekstrakurrikulare, që zhvillohen jashtë orëve të rregullta të mësimit,

janë një vështrim e thellim i mëtejshëm i njohurive që marrin nxënësit” (Kraja, 2012:

329).

Një nga momentet më të rëndësishme të punës së mësimdhënësit në orët e

veprimtarive ekstrakurrikulare, është planifikimi semestral apo vjetor i këtyre

veprimtarive shumë të nevojshme. Kjo do të thotë që në fillim të vitit shkollor,

mësimdhënësit planifikojnë objektivat që duan t'i arrijnë me nxënësit e tyre. Kjo punë e

mësimdhënësit është e thjeshtë, sepse ai ka liri të plotë për përzgjedhjen e objektivave

që lidhin dhe përmbushin interesat e nxënësve. Për gjithçka të re që mund të paraqitet në

jetën e përditshme dhe që kanë nevojë nxënësit, prindërit dhe komuniteti, që në fillim të

vitit shkollor, u lihet hapësirë e veçantë në plane dhe programe mësimore. Kjo u

ndihmon nxënësve që me kohë të njihen me organizimet dhe ndryshimet që mund të

ndodhin në shkollë e më gjerë, si në njohje të traditës, përgatitja për festa, njohje me

katastrofat natyrore, njohja me sëmundjet ngjitëse, epidemitë apo edhe për ndonjë

problematikë tjetër për nevojat e shkollës e më gjerë.

Veprimtaritë ekstrakurrikulare, janë një thellim i mëtejshëm i njohurive të

nxënësve, ndryshe nga orët e rregullta mësimore (Kraja, 2009: 356). Lidhur me këto

149

veprimtari mësimore, mësimdhënësi i njofton nxënësit për rëndësinë dhe rolin e tyre në

jetën e përditshme, me qëllim që ata të jenë të përgatitur, si në ruajtjen e ambientit, në

organizimin e ndonjë kursi të diturisë, në organizimin e garave sportive, në formimin e

grupeve të gjuhëtarëve të rinj, të matematikanëve, valltarëve, recituesve etj.

Mësimdhënësi i njofton nxënësit lidhur me këto veprimtari mësimore dhe vazhdimisht

sjell në shkollë edhe aktivitete të tjera inovative, përmes të cilave nxënësit janë

kureshtarë të mësojnë për ndryshimet dhe risitë me të cilat ndeshen ata si përbrenda

objektit shkollor ashtu edhe jashtë tij.

Mësimdhënësit inovatorë, lidhur me veprimtaritë ekstrakurrikulare, vazhdimisht

janë në kërkim të gjetjeve të temave të reja dhe ata asnjëherë nuk ndalen së kërkuari për

të gjetur tema të rëndësishme, për të cilat nxënësit janë të hapur që t'i pranojnë ato.

Përgatitjet për festat e shkollës dhe mobilizimi i mësuesve, nxënësve, prindërve,

komunitetit etj., i bën ata bashkëpunëtorë për të zgjidhur probleme të shkollës, për ta

bërë gjithnjë e më të kompletuar me orendi, me mjete didaktike, veprimtari cilësore

mësimore edukative etj. (Kraja, 2012: 339).

Kurrikulat lëndore që trajtohen në klasa, mund të bëhen më efektive dhe më

tërheqëse për nxënësit kur ato kanë objektiva më të gjera sesa ato lëndore. Kjo do të

trajtonte çështje që lidhen ngushtë me fenomenet sociale të nxënësve. Këto çështje

mund të ndërfuten në mësim përmes një veprimtarie që gërshetohet brenda një ore

mësimore, e cila ka lidhje me temën dhe konceptet që trajtohen, por dhe që ofron

njohuri të tjera dhe të reja, mbi të cilat është përqendruar të mësuarit.

Fushat ekstrakurrikulare rreth të cilave mund të arrihen objektiva të caktuara

janë të shumta, e kjo do të thotë se edhe veprimtaritë që mund të planifikohen janë po

ashtu të shumta.

150

Disa nga këto fusha të rëndësishme dhe aktuale në shoqërinë tonë janë:

- Edukimi ndërkulturor;

- Trafikimi i qenieve njerëzore;

- Edukimi shëndetësor;

- Edukimi për të drejtat e njeriut;

- Edukimi mjedisor;

- Edukimi për barazi gjinore;

- Edukimi global;

- Edukimi për paqe;

- Edukimi për demokraci;

- Edukimi ekonomik;

- Edukim trafiku;

- Edukimi i fëmijëve me aftësi të kufizuara etj. (http://www.fsash-spash.com/

Non-form-educ-manual.pdf).

Këto objektiva mësimore, kryesisht kanë karakter ndërlëndor, të cilat ndërlidhen

me jetën dhe punën shkollore dhe jashtëshkollore të nxënësve.

Përmbajtjet ekstrakurrikulare gjithnjë e më shumë mund të gjejnë hapësirë për

tù përfshirë në punën mësimore, në programet aktuale ose si pjesë apo përmbajtje e

veçantë mësimore nga të cilat anekse, mësimdhënies i shtohet cilësia dhe pasurohet me

njohuri të reja.

http://www.fsash-spash.com/%20Non-form-educ-manual.pdf

http://www.fsash-spash.com/%20Non-form-educ-manual.pdf

151

3.3.6. Mësimi hap pas hapi, kërkesë reale për individualizimin e plotë të të nxënit

Të mësuarit hap pas hapi është një program edukativ, i cili më parë kishte filluar

të zbatohej vetëm si metodologji parashkollore, mirëpo tani u qaset të gjitha niveleve

shkollore. Lidhur me këtë çështje, janë themeluar disa qendra trajnimi në Kosovë për

mbajtjen e seminareve të mësimdhënësve.

Të mësuarit hap pas hapi, është pjesë e përbashkët e formave dhe e përmbajtjeve

të reja të modernizimit të mësimdhënies dhe nxënies. Programi hap pas hapi,

mbështetjen kryesore e ka në kërkesat për individualizimin e plotë të të nxënit, në

mënyrë që nxënësi me aftësitë vetjake stimulohet gjatë procesit zhvillimor të punës

mësimore (Zylfiu, 2011: 251). Mësimi hap pas hapi, nxit aktivitete vetjake të nxënësve

në procesin e individualizimit të angazhimit të përvojave të nxënësve, në bashkëpunim

të ndërsjellë, me qëllim të ngritjes së aktiviteteve të tyre, në përshtatshmëri me aftësitë

dhe përgatitjet paraprake për punën mësimore (Po aty: 252).

Hapësira e shkollës dhe e klasës në të cilat zhvillohet mësimi hap pas hapi, për

arsye të lëvizjes së lirë të nxënësve, është më e madhe në krahasim me klasat e tjera

normale.

Në këtë lloj mësimdhënieje, bashkëpunimi ndërmjet nxënësve dhe

mësimdhënësit është në shkallë të lartë. Nxënësit e kanë lirinë e plotë të shprehjes dhe të

aktivitetit të lirë me një zhurmë të butë, por me karakter pune. Të mësuarit hap pas hapi,

sikurse te mësimi klasor edhe tek ai lëndor, ka për qëllim të krijojë një mjedis pune, të

aftësojë nxënësit për mësim gjatë gjithë jetës, të aftësojë të gjithë nxënësit për punë

intelektuale, artistike dhe praktike. Përmes këtij lloj mësimi, nxënësit janë të përgatitur

gjatë ballafaqimit me veprimtari praktike (Zylfiu, 2011: 252).

152

Mësimi hap pas hapi në organizimin dhe zhvillimin e veprimeve pedagogjike,

integron praktika të reja të bazuara në kërkimin e hershëm të fëmijëve, duke punuar me

një përkushtim të madh me familjet dhe komunitetin, në mënyrë që të plotësohen

nevojat e çdo fëmije veç e veç (Zylfiu, 2011: 253).

Mësimi hap pas hapi përkrah individualizimin në mësimdhënie, për ta arritur

potencialin për zhvillim të plotë të çdo nxënësi në aspektin psikosocial, fizik dhe

shoqëror, duke e respektuar mënyrën e të nxënit, temperamentin dhe interesimet e

fëmijës (Zhitija, 2011: 37).

Mësimi hap pas hapi është mjaft transparent, sikurse me nxënës ashtu edhe me

prindër, ngase ata janë më afër realitetit lidhur me ndodhitë dhe aktivitetet e punës në

shkollë dhe shpesh kanë rastin të njihen me ndryshimet dhe risitë që paraqiten brenda

dhe jashtë objektit shkollor. Nxënësit në këtë rast tregojnë shumë qartë edhe për

përparësitë që kanë dhe për lirinë në përzgjedhjen e lëndës që e pëlqejnë.

Mësimi hap pas hapi, nxit vetëdijen e nxënësve për tù ballafaquar drejtpërdrejt

me aktivitete pune në klasë e më gjerë, duke ndërtuar kështu një shoqëri demokratike

dhe të suksesshme, e cila drejtpërdrejt kontribuon në zhvillimin e vazhdueshëm të

individit dhe shoqërisë.

Mësimdhënësit i orientojnë fëmijët që të bëjnë zgjedhjen e duhur për të marrë

mbi vete përgjegjësinë personale për zgjedhjen e bërë. Fëmijët nxiten t’i formulojnë dhe

të shprehin mendimin personal të tyre, të parashtrojnë pyetje dhe të bisedojnë hapur

lidhur me problematikën që paraqitet.

Në dizajnimin e metodologjisë “Hap pas hapi” duhen pasur parasysh katër ide

themelore: komunikimi, kujdesi, përbashkësia dhe lidhja. Nëpër këto ide, programi

“Hap pas hapi” për fëmijët e shkollës fillore, i pasqyron këto katër qëllime themelore:

153

- Krijon bindje te nxënësit që të mësojnë gjatë tërë jetës së tyre;

- Krijon ambient për të nxënit, që do të bazohet në respektin e

ndërsjellë dhe parimet demokratike;

- Siguron zhvillim të praktikave të suksesshme edukativo-arsimore;

- Nxënësve u mundëson të fitojnë njohuri dhe aftësi artistike, etike dhe

praktike që të marrin pjesë në një shoqëri demokratike (Përparimi_i_

mësimdhënies_në_mat._1-3_PEP.pdf).

3.3.7. Mësimi me projekte ballafaqim konkret me veprimtaritë praktike

Krahas formave të tjera të mbështetura standarde, mësimi me projekte ka

kufizime, por ka edhe vlera të veta të caktuara. Në mësimin me projekte punohet

njëkohësisht dhe “mësohet duke vepruar” (Bastian & Gudjons, 1990: 79). Do të thotë:

Nxënësi që të mësojë, do të veprojë apo vepron që të mësojë, sipas qëllimit mësimor të

paracaktuar. Nga ana tjetër, e kemi edhe elementin kufizues që nxënësi merr ngarkesë

për vetëplanifikim, vetëpërgjegjësi dhe për qasje serioze në aspektin praktik të projektit.

Që këtë model të ri të mësimit ta kuptojnë edhe më mirë, i përshkruajmë fazat e

punës: (http://www.germ-a.com/?p=2866).

- Së pari, koncepti i mësimit me projekte fillon me saktësinë e një problemi të

vërtetë, nga i cili nxënësit do të fitojnë një përvojë të dobishme. Në këtë rast e kemi në

konsideratë interesin e nxënësve për problemin dhe nivelin në raportet sociale të tyre

për bashkëveprim në klasë.


154

- Së dyti, mësimdhënësit bashkërisht me nxënësit e zhvillojnë planin për

zgjidhjen e problemit në përcaktimin dhe planifikimin e projektit, sepse ai është shtylla

e rrjedhës së procesit.

- Së treti, në mësimin me projekte, është ballafaqimi i drejtpërdrejtë me

problemet e parashikuara në mbledhje të fakteve, analiza të rezultateve, zgjidhje të

problemeve etj.

- Së katërti, kontrollohen zgjidhjet e problemit të projektit. Rezultati i tillë ka

vlerë praktike (p.sh., me punimet tona do të hapim një ekspozitë dhe do të informojmë

shkollat e mjedisit). Këtu qëndron edhe domosdoshmëria që rezultatet e punës personale

kontrollohen në mënyrë kritike dhe në rrethana reale. Mësimi me projekte është i

orientuar drejt prodhimit. Prandaj edhe procesi i të menduarit, i të mësuarit dhe i

prodhimit janë njëlloj të rëndësishëm (http://www.germ-a.com/?p=2866).

Të mësuarit me projekte do të thotë “mësohet duke vepruar” (Zajazi, 2003: 70).

Nxënësi mëson të veprojë apo vepron që të mësojë sipas qëllimit mësimor të

paramenduar (Po aty: 70).

Të mësuarit e bazuar në projekte, është një model i veprimtarisë mësimore, i cili

zhvendoset nga praktikat e mësimdhënies së izoluar brenda klasës, në veprimtari të të

nxënit me në qendër nxënësin. Një nga çështjet kryesore të këtij mësimi, është motivimi

i nxënësve nëpërmjet përfshirjes së tyre në një proces të të nxënit të pavarur

(http://www.germ-a.com/?p=2866).

Mësimi në projekte u ofron nxënësve mundësitë e duhura për të thelluar interesat

e tyre njohëse, për t’i zhvilluar e për t'i ndjekur ato, për t’u marrë me problemet dhe për

të vendosur se si do të mund të gjenden përgjigjet e duhura dhe rrugët e zgjidhjes së

këtyre problemeve (http://www.germ-a.com/?p=2866).




155

Mësimi në projekte lehtëson dhe ndihmon të nxënit e dobishëm nëpërmjet lidhjes

së njohurive me jetën jashtëshkollore, duke iu drejtuar problemeve të botës reale dhe

zhvillimit të cilësive të nevojshme për t’iu përshtatur kërkesave të punës.

Ky lloj i të mësuarit, përfaqëson një afrim të gjithanshëm drejt një të mësuari

aktiv e bashkëpunues, i cili karakterizohet nga përfshirja e vazhdueshme e nxënësve në

kërkimin mësimor (Bransford & Stein, 1993: 29). Ai ndryshon nga veprimtaria e

zakonshme e kërkimit, përvojë të cilën shumë prej nesh kanë pasur rastin ta hasin gjatë

viteve të shkollimit.

Si karakteristika kryesore të të mësuarit në projekte janë:

- Mundësimi i kryerjes së kërkimeve nga nxënësit, të cilët aftësohen si të nxënë

konceptet e reja, si të zbatojnë informacionin e fituar dhe si të paraqesin njohuritë e

fituara;

- Zgjidhja e një problemi të botës reale që së paku ka të bëjë me një fushë të

përmbajtjes lëndore;

- Përdorimi i mjeteve njohëse, të cilat e ndihmojnë nxënësin të paraqesë idenë e

tij;

- Bashkëpunimi ndërmjet nxënësve, mësimdhënësve dhe pjesëtarëve të tjerë të

komunitetit.

Liria e nxënësve për të krijuar diçka të re për herë të parë është vendimtare,

sepse, përmes procesit të krijimit, nxënësit formojnë dhe forcojnë njohuritë e tyre. Kjo u

mundëson që veprimtarinë praktike ta bëjnë pjesë të qenësishme të jetës së tyre

shkollore, duke i zgjeruar vazhdimisht njohuritë e tyre, krahas rishikimit të punimeve që

kanë bërë. Kështu, projektet mund të shërbejnë si një urë midis dukurive që hasen a

ndodhin në klasë dhe përvojave të jetës së përditshme.

156

Zbatimi i të mësuarit me projekte, kërkon më shumë se një orë mësimi. Kërkohet

të shfrytëzohet informacioni dhe njohuritë e nxënësit nga më shumë se një lëndë. Është

metodë që vë në përdorim dhe shfrytëzon përvojat vetjake të nxënësve dhe njohuritë e

tyre të marra nga burime joshkollore. Kërkon që shumë nga veprimtaritë e nxënësve, të

kryhen jashtë orës së mësimit dhe jashtë mureve të shkollës. Kërkon përcaktimin e

partnerëve pjesëmarrës në arritjen e objektivave. Partnerët mund të jenë mësimdhënës të

lëndëve të tjera, prindër dhe përfaqësues të komunitetit. Për nxënësit e CU-së

(https://sq-al.facebook.com/ese.dhe.projekte/posts/156 2835890660717).

Shembull i një projekti që është zhvilluar me nxënësit e klasës V të SHFMU

”Skënderbeu” Hogosht (Komuna e Kamenicës):

- Së pari mësuesi diskutoi me nxënës për të përcaktuar temën e projektit

- Tema: Ndikimi i llojeve të tokave në zhvillimin e bimës

Synimi i projektit:

- Të mësojnë nxënësit të kërkojnë informacione për llojet e tokave;

- Të organizohet punë në grupe sipas detyrave të përcaktuara.

Qëllimi i projektit:

- Aftësohen nxënësit të zbatojnë në praktikë njohuritë e fituara;

- Nxiten nxënësit për një veprimtari të tillë;

- Aftësohen nxënësit për të punuar në grupe dhe projekte.

Objektivat e projektit:

- Aftësohen nxënësit për punë kërkimore përmes vëzhgimit;

- Mësojnë të dallojnë llojet e ndryshme të tokave.

Pjesëmarrësit në projekt:

- Grupet e nxënësve;

https://sq-al.facebook.com/ese.dhe.projekte/posts/156%202835890660717

157

- Mësimdhënësit e lëndës përkatëse.

Mjetet e nevojshme:

- Aparati fotografik, kamera, interneti, fletore për mbajtjen e shënimeve dhe

mjete të tjera ndihmëse, që shërbejnë për paketimin, bartjen dhe mbjelljen e farave.

Ndarja e detyrave:

- Zgjidhet kryesuesi i grupit dhe ai cakton detyrat për çdo anëtar grupi dhe

bashkërisht bëjnë një përmbledhje të përgjithshme për fillimin e punës në projekte

(Vrapi, 2016: 148).

Ecuria e punës

Faza e parë: Parapërgatitja për projektin

- Është caktuar koha gjatë së cilës do të realizohet projekti.

- Detyrat u janë bërë të qarta nxënësve që në fillim, duke u përcaktuar

edhe teknikat dhe mjetet që do të përdoren gjatë punës së projektit.

Faza e dytë: Puna rreth projektit

- Nxënësit janë ndarë në grupe dhe janë shpërndarë në terren për të

sjellë lloje të ndryshme të tokave.

- Gotat e plastikës i kanë mbushur me lloje të ndryshme të tokave, duke

i emërtuar dhe duke i ndarë ato veç e veç.

- Në secilën gotë është mbjellë nga një farë misri.

- I kanë ujitur ato dhe i kanë lënë në kushte të klasës, nën dritën e

diellit.

158

- Secili grup i nxënësve ka mbajtur shënime lidhur me llojin e tokës për

të cilën është i ngarkuar, si për datën e mbjelljes, vendin, temperaturën e klasës,

fotografitë etj.

Faza e tretë: Raportimi përfundimtar

- Gjatë kësaj faze, çdo grup ka dalë me një punë të veten të përgatitur me

një material të plotë lidhur me mbirjen e farës dhe zhvillimit të saj brenda ditëve të

caktuara, duke pasur parasysh llojin e tokës ku është mbjellë fara. Nxënësit janë

ndihmuar nga mësimdhënësit e tyre të ndahen dhe të paraqesin qëllimin, mjetet,

bashkëpunëtorët, vështirësitë e kënaqësitë që kanë provuar gjatë procesit të

përmbushjes së detyrës mësimore. Dhe, në fund, nxënësit, përmes të mësuarit me

projekte, ishin në gjendje të kuptojnë drejtpërdrejt se cila tokë ishte më pjellore për

zhvillimin e bimës e cila jo (V. Sermaxhaj, komunikim personal, 12 prill 2016).

3.4. Devijimet e mundshme të inovacioneve mësimore në mësimdhënie

“Politikëbërësit kanë për detyrë të caktojnë politikat, të vendosin standardet dhe

të mbikëqyrin arritjet” (Fullan, 2010: 39). Nëse politikëbërësit e kryejnë mirë punën e

tyre dhe nëse mësimdhënësit bashkëpunojnë mes vete, me prindërit, me komunitetin...

lidhur me gjetjen e formave, metodave, mjeteve, teknikave dhe teknologjive mësimore,

besojmë që patjetër do të gjendet më e mira e mundshme e mësimdhënies. Njëra ndër

mundësitë që mund të prishë këtë strukturë, mund të jenë urdhrat nga lart, pa ndonjë

marrëveshje me shkollat, që do të thotë se një mosmarrëveshje e tillë shpesh mund tì

çojë mësimdhënësit në një rrugë pa dalje, që mund të krijojë huti tek ta.

159

Faktorët pengues drejt realizimit në nivele të kënaqshme dhe të krahasueshme

me përvojat bashkëkohore në procesin mësimor, ndodhin:

- Së pari, për shkak të një centralizmi të fortë të trashëguar nga e kaluara, duke

mos funksionuar lidhja e shkollës me komunitetin demokratik për të siguruar një arsim

të mirë për të gjithë. Kjo mangësi mënjanon rolin që duhet të luajë fuqia e familjes dhe

karakteri social i komunitetit për të përmbushur plotësisht përpjekjet për mësimdhënie

bashkëkohore.

Devijimet në mësimdhënie, mund të ndodhin edhe në ato raste kur

mësimdhënësit nuk i lejohet të dalë jashtë planit dhe programit mësimor, e sidomos

atëherë kur disa prej mësimdhënësve janë të interesuar të bëjnë ndryshime në të mirë të

shkollës, por, në anën tjetër, fatkeqësisht, disa prej tyre nuk kanë njohuri të mjaftueshme

lidhur me zbatimin e atyre risive mësimore, ngase një numër mësimdhënësish ende nuk

janë të trajnuar mjaftueshëm lidhur me aplikimin e mjeteve mësimore, të cilat po thuajse

për çdo ditë sa vijnë e shtohen, edhe pse kërkesat e komunitetit janë të pandërprera për

mbështetjen dhe nxitjen e mësimdhënies bashkëkohore.

- Së dyti, mungesa e një bashkëpunimi, bazuar mbi një strategji afatshkurtër,

afatmesme dhe afatgjatë mes pushtetit lokal dhe njësive të dekoncetruara të arsimit që

janë drejtoritë komunale të arsimit dhe drejtoritë rajonale.

Shtrohet pyetja: Ç’duhet të bëjmë për të arritur cilësi në objektivat e

mësimdhënies? Mos, vallë, nxënësit nuk punojnë mjaftueshëm?! Apo ne nuk e kryejmë

punën tonë të shenjtë?! Përgjigjja më e sigurt është se fëmijët asnjëherë nuk janë fajtorë

për devijimet e mundshme që mund të ndodhin në shkollë dhe jashtë saj. Andaj, te kush

mbetet faji? Faji është tek mësimdhënësit apo diku tjetër?

160

Mësimdhënësit shpesh ankohen, duke thënë se nuk kemi ide inovative, ndërsa,

në anën tjetër, sipas Fullanit (2010), “Në gjithë botën ka një bollëk të ideve novatore”

(f: 41). Mjetet dhe idetë inovative çdoherë janë të mjaftueshme dhe ekzistojnë gjithkah

rreth nesh e pranë nesh, andaj vetëm duhet të dimë se si tì përdorim dhe, në mungesë të

tyre, çfarë të përdorim.

Shkollat tona dhe rrethi ku jetojmë, tani janë të mbushura me plot e përplot

inovacione mësimore, sepse tani jemi duke jetuar në kohën e ndryshimeve të mëdha, të

cilat vazhdimisht burojnë nga të gjitha anët.

Mangësia e inovacioneve mësimore në mësimdhënie nuk duhet të ndodhë, sepse

shkolla do të ishte një institucion regresiv, e cila, në vend të sjelljes së cilësisë dhe risisë

në mësim, në kokat e nxënësve do të mbjellë mbetjet e së kaluarës.

Pothuajse në gjithë botën ka një rritje të inovacioneve mësimore, por nuk do të

thotë se duhet tì zbatojmë të gjitha ato risi në mësimdhënie, pa e ditur rolin dhe

rëndësinë e tyre dhe pa pasur njohuri të mjaftueshme lidhur me to. Andaj, shpesh ndodh

që nxënësit “të bëhen viktimë e tyre”, pa e ditur se ku do të çojnë ato (Fullan, 2010: 41).

Pos anëve pozitive që kanë inovacionet në mësimdhënie, ato nuk japin çdoherë

rezultate të kënaqshme, sepse në disa raste ndodh që ato të zbatohen në mënyrë

mekanike dhe të njëanshme. Edhe pse mbajmë shumë shpresë se përmes tyre mund të

kemi rezultate të mira në shkollë, nuk përjashtohet mundësia që këto të ndikojnë

negativisht në organizimin e procesit edukativo-arsimor (Mandiq, 1985: 87).

Inovacioni mësimor, kohët e fundit, është një term i përdorur aq shpesh, saqë

nganjëherë të duket se është duke u degraduar nga ajo që përcaktojnë ato

(https://www.nfer.ac.uk/ publications/FUTL61/FUTL61.pdf).

https://www.nfer.ac.uk/

161

Duke ditur faktin se mësimdhënësit ndaj gjërave të reja shpeshherë sillen në atë

mënyrë sikurse nuk janë edhe aq të sigurt në menaxhimin e mjeteve të reja mësimore,

atëherë “në shkollë krijohen mjedise të përshtatshme për shfrytëzimin e mjeteve të reja

mësimore” (Vojka, 2012: 160).

Është inkurajuese të dimë se inovacioni nuk është gjithmonë i përsosur dhe se

disa mjete inovuese mund të jenë edhe dështime. Por, është e rëndësishme të gjejmë

inovacione mësimore të përshtatshme, pa të cilat shkolla nuk do të jetë në hap me kohën

(http://www.edutopia.org/blog/what-you-need-innovative-educator-terry-heick).

Ne jetojmë në një kohë kur në çdo moment dhe në çdo sferë të jetës ndodhin

zbulime të ideve dhe teknikave të reja shkencore. Për fat të keq, në disa raste,

mësimdhënësi është i vendosur në një pozicion para betejave të humbura, ngase

inovacionet mësimore janë kërkesë e patjetërsueshme e kohës dhe që patjetër ata duhet

të ballafaqohen me to. Me kalimin e kohës, mësimdhënësit patjetër që do të fillojnë të

relativizohen, sepse ato inovacione mësimore që sot janë risi, nesër nuk do të jenë, apo

ajo që në një mjedis shkollor është e braktisur kohë më parë, në një tjetër është ende e

re.

Risi në mësimdhënie, gjithashtu, nuk është një kërkesë e kohës për të përgatitur

nxënës për jetën në të cilën vazhdimisht ndodhin risi. Shkolla, nga natyra e saj

institucionale, përfshin një vonesë të caktuar dhe distancë nga inovacionet absolute, për

shkak se në fakt në mesin e mësimdhënësve ka mësimdhënës tradicionalë, të cilët kanë

vështirësi të inkuadrohen në një sistem krejt ndryshe nga ai më parë. Të njëjtën

vështirësi e kanë edhe ata mësimdhënës të cilët nuk kanë ndjekur trajnime të

mjaftueshme për tù ballafaquar më lehtë me ndryshimet në mësimdhënie.

http://www.edutopia.org/blog/what-you-need-innovative-educator-terry-heick

162

Lidhur me këtë, mund të lindin edhe pakënaqësi mes mësimdhënësve, drejtuesve

të shkollave, nxënësve dhe prindërve, duke kërkuar që mësimdhënësit e tyre të jenë të

aftë në zotërimin e mjeteve të reja mësimore.

Edhe pse mësimdhënësit mundohen që të përdorin forma të reja dhe të ndryshme

të mësimdhënies, në disa raste, prapë nuk munden, sepse para tyre vazhdimisht dalin

pengesa të ndryshme, të cilat nuk e lënë të lirë mësimdhënësin për të zgjedhur mënyrën

më të mirë të mësimdhënies (Marsh, 2009: 63).

Detyra e mësimdhënësit nuk mund të jetë monitorimi i të gjitha inovacioneve,

duke shkaktuar vështirësi edhe më të mëdha tek mësimdhënia. Për të shmangur

mësimdhënësit një pjesë të vështirësive që u kanosen lidhur me paraqitjen e

inovacioneve mësimore, detyrë e tyre është përputhja me mundësitë e shkollave, me

interesat e nxënësve, me planet dhe programet e reja mësimore, me kërkesat e

prindërve, me ndërhyrjet e institucioneve të arsimit etj.

Nëse mësimdhënësit në shkollat ku punojnë, janë të interesuar të sjellin risi

mësimore, ata duhet të mos lejojnë që të ndodhë një gjë e tillë pa qenë të përgatitur që:

- Të kenë përkrahjen e subjekteve të brendshme dhe të jashtme;

- Të dinë për qëllimin e inovacioneve;

- Të bëjnë projektin për ndryshim;

- Të zbatojnë metodologji të re në mësimdhënie;

- Të mësojnë për burimet e reja mësimore;

- Të bëjnë ndjekjen dhe vlerësimin e ndryshimeve në procesin e

mësimdhënies etj.

163

Nëse një mësimdhënës vendos që ta zgjidhë problemin e mësimdhënies duke

ndryshuar metodën e punës gjatë mësimdhënies, atëherë ai do të ketë ndryshime edhe në

të gjitha elementet e tjera të procesit mësimor.

Kur një mësimdhënës përdor strategji të reja mësimore për të ndryshuar vetëm

për hir të ndryshimit, ose për kënaqësinë e nxënësve, ai natyrisht bën gabim dhe do tì

shkaktojë vetes vështirësi në menaxhimin e procesit mësimor ku "gjërat do t'i bëjë edhe

më keq sesa janë" (Fullan, 2010: 61).

Kur mësimdhënësit nuk kanë njohuri të mjaftueshme lidhur me manipulimin e

teknikave të reja mësimore, apo për ndonjë arsye tjetër, “Në praktikën shkollore ndodh

që mësuesi të sillet si antiinovator, e kjo paraqet një ndër faktorët negativë të suksesit të

çdo reforme dhe inovacioni” (Vojka, 2012: 159).

Pothuajse të gjithë mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies e dinë shumë

mirë se diçka duhet të ndryshohet, si në infrastrukturën shkollore, në përmbajtjet

mësimore, në teknika, në forma dhe metoda të punës etj., ku, për fat të keq, ata kanë

frikë nga zbatimi i tyre, duke mos qenë të sigurt në rezultatet e pritshme nga to. Andaj,

në të shumtën e rasteve ata mundohen të shmangin ndryshimet inovative në shkollë dhe

klasë (Mandiq, 1985: 82). Lidhur me këtë, mësimdhënësit kanë edhe tjetër vështirësi,

duke menduar se çdo inovacion kërkon angazhim shtesë për ta dhe orientim krejt tjetër

në krahasim me të tanishmin, dhe, përpos kësaj, do edhe investime në mjete mësimore.

Për ta njohur plotësisht problemin e mbingarkimit të nxënësve me inovacione

mësimore, do të ishte mirë të hulumtoheshin dhe të studioheshin shkaktarët që rrjedhin

nga ngarkesa e tepërt me inovacione mësimore, për tù njohur më mirë me efektet e tyre

gjatë procesit të mësimdhënies. Pasojat nuk mund të shihen aty për aty, por ato mund të

164

hetohen e të kuptohen duke parë ulje të rezultateve të mësimit. Për këtë shumë mirë

shkruajnë Manno, Finn dhe Vanouvrek (2000).

Ne nuk mund të vetëkënaqemi nëse në klasën tonë kemi risi mësimore me

bollëk, përderisa rezultatet mungojnë. Sipas Fullan (2010), “Në terren ka një bollëk

idesh dhe që, patjetër, ato do të vazhdojnë të zgjerohen më tej” (f: 49).

Kënaqësi për mësimdhënësin është atëherë kur ai di të menaxhojë drejt

inovacionet mësimore; di t'i përshtatë ato krahas veprimtarive mësimore; di të kthejë

vëmendjen e nxënësve në klasë; di të krijojë një klasë të gjallë dhe aktive; di të zotërojë

mirë dhe drejt inovacionet mësimore; di të korrë rezultate të kënaqshme etj., e jo të

krenohet duke lavdëruar veten para të tjerëve, e cila ndodh më tepër për t'u vetëkënaqur.

Lidhur me ngarkimin e shkollave me inovacione të pakontrolluara,

politikëbërësit mendojnë se përmes kësaj po i bëjnë shkollat më cilësore, përderisa ato

janë të imponuara në mënyra të shumëfishta dhe të palidhura (Fullan, 2010: 49). Por,

edhe nëse ekziston mundësia e zgjedhjes së risive mësimore nga vetë shkollat, ato nuk

kanë kapacitet të dallojnë se cilat programe duhet t'i ndjekin dhe as aftësinë të thonë jo

në momentet kur ballafaqohen me ngarkesën e risive (Po aty: 49). Në këto raste ndodh

mbingarkesa e organizimit të mësimit me metodologji të papërshtatshme mësimore

(Krasniqi & Deva, 2012: 313).

Një bollëk teknologjik i kohëve të fundit, megjithatë, nganjëherë të çon në spote

verbale në lidhje me atë se teknologjitë inovative janë në të vërtetë të efektshme për tì

ndihmuar nxënësit të mësojnë apo jo (Cho & Wayman, 2015).

Puna edukativo-arsimore që i ngarkon nxënësit, nuk ndikon pozitivisht në

zhvillimin e gjithanshëm psikofizik të personalitetit të tyre. Andaj, ngarkimi i tepërt i

nxënësve me materiale shtesë, ka efekt të kundërt nga ajo që ata dëshirojnë.

165

Çfarëdo ngarkese qoftë ajo, nëse mësimdhënësi i ngarkon nxënësit më tepër sesa

ata mund ta përballojnë atë, atëherë tek ta shfaqet “plogështia, lodhja dhe rraskapitja, si

simptoma themelore dhe më të shpeshta të mbingarkimit të nxënësve në mësim”

(Bekteshi, 2009: 149).

Çështja e ngarkimit me inovacione mësimore gjatë procesit të mësimdhënies,

është çështje e edukimit dhe e arsimit të nxënësve, duke kuptuar se qëllimi i fundit nuk

është vetëm ta njohin botën dhe mjedisin përmes inovacioneve mësimore, por ta njohin

me qëllim që ta ndryshojnë atë.

Në anën tjetër, “qëllimi i gjithë kësaj, nuk është që të arrijmë në përfundimin se

nuk po ndodh asgjë e mirë” (Fullan, 2010: 46). Përkundrazi, zbatimi i drejtë i

inovacioneve mësimore në procesin e mësimdhënies, në të shumtën e rasteve, sjell

rezultate të mira mësimore, por duhet pasur parasysh se kur, ku, sa dhe çfarë

inovacionesh të zbatojmë.

Dukuria e mbingarkimit me risi gjatë procesit të mësimdhënies, ndikon dukshëm

edhe në aftësimin dhe tjetërsimin e nxënësit, sepse ai, krahas moshës së re dhe aftësive

psikofizike që ka, e ka mjaft vështirë të ecë në hap me ndryshimet që po ndodhin, andaj,

me ta duhet vepruar vetëm me ato risi të cilat nuk kalojnë kufirin e monotonisë.

Inovacionet mësimore në shkollë, mund të zbatohen në një shkallë të caktuar për

aq sa është e nevojshme dhe e kapshme për moshën dhe aftësitë e nxënësit.

Në bazë të një hulumtimi nga UNESCO, vitet e fundit, edhe pse teknologjia

mësimore ka përparuar mjaft shumë, pikërisht në këtë kohë shfaqet dukshëm fenomeni i

nxënësve të pasuksesshëm në arsim (UNESCO, 2007/2008, EFA Global monitorin

report 2008).

166

Kohët e fundit jemi mësuar kaq shumë me risitë, saqë rrallë ndalemi të

mendojmë se çfarë kuptimi kanë këto, çka është e rëndësishme dhe çka nuk është e

rëndësishme.

Si rezultat i kësaj, disa prej mësimdhënësve ende nuk arrijnë ta kuptojnë drejt

reformën në arsim dhe kështu mbizotëron gjithnjë e më shumë reforma sipërfaqësore,

që i bën gjërat edhe më keq sesa janë. “Në të vërtetë, shumë inovacione arsimore mjaft

premtuese, janë krijuar dhe janë shuar për shkak të mosmenaxhimit të tyre” (Simo,

2000: 21).

Një përshtypje e përgjithshme e disa mësimdhënësve, me të cilët kemi

komunikuar në mënyrë të drejtpërdrejtë lidhur me zbatimin e inovacioneve mësimore,

ishte se disa prej mjeteve mësimore, të reklamuara kohëve të fundit, i zbatonim vetëm

pjesërisht. Ato mjete shpesh mbylleshin me çelës nga drejtorët e shkollave për t'u

ruajtur nga zhdukja e tyre, e në realitet, kur kishim nevojë për to, ishte vështirë për t'i

gjetur, dhe në këtë mënyrë e humbnim durimin gjatë përpjekjes për t'i futur ato mjete

mësimore në hapësirat shkollore (N. Sadiku, Sh. Biçku. Komunikim personal, 23

shtator 2016).

Nxënësit, kur vijnë nga jashtë në shkollë, bartin me vete një bagazh të mirë të

njohurive të fituara nga mjete të ndryshme të informimit masiv, siç janë: interneti,

televizori, radioja, gazetat, rrethi, prindërit etj., andaj, në disa raste, mësimdhënësit nuk i

marrin për bazë njohuritë e tyre fillestare që posedojnë, prandaj ata mund të mos arrijnë

të kapin konceptet dhe informacionin e ri që u mësohet dhe shpesh ndodh që njohuritë e

fituara më parë të ngatërrohen me njohuritë e reja që i mësojnë në shkollë. Së këndejmi,

nxënësit ato i mësojnë vetëm për qëllim të një note numerike, dhe më pas përsëri mund

tù kthehen koncepteve të tyre paraprake.

167

Disa nga mësimdhënësit që janë të luhatshëm në zbatimin e inovacioneve

mësimore, por që i kanë provuar ato në procesin e mësimdhënies, e që nuk kanë arritur

të zhvillojnë potencialin e tyre në menaxhimin e drejtë të mësimdhënies, vazhdimisht

sillen sikur ato nuk qenkan të suksesshme në organizimin e orës mësimore.

Inovacioni është një burim i pashtershëm, i cili, sapo të vjetrohet njëri,

zëvendësohet nga tjetri, është aspekti më i dukshëm i ndryshimit dhe më i lehtë për tù

përdorur vetëm me fjalë. Andaj, ndryshimet në qasjen e mësimdhënies bashkëkohore,

paraqesin vështirësi të mëdha, sidomos atëherë kur duhet të mësohen aftësi të reja dhe

atëherë kur duhet të vendosen mënyra të reja për kryerjen e veprimtarive mësimore

(Fullan, 2010: 74).

Në të shumtën e rasteve ndodh që mësimdhënësit, para se të dalin para nxënësve,

bien në dilema se çfarë mjetesh mësimore mund të përdorin gjatë mësimdhënies, në

mënyrë që tù përshtaten sa më mirë përmbajtjeve mësimore, me qëllim që ato të jenë sa

më të pranueshme nga ana e nxënësve. Thënë të drejtën, deri diku është arritur të

nivelizohet përshtatja e inovacioneve mësimore me përmbajtjet mësimore, por asnjëherë

nuk bën të themi se një gjë e tillë është arritur plotësisht.

Ndryshimi i metodave mësimore kërkon përvetësimin e drejtë të tyre (Nuredini,

2012: 2).

Fatkeqësisht, jo vetëm tek mësimdhënësit e shkollave tona, po edhe në vendet

më të zhvilluara, brenga e mësimdhënësve rreth përshtatjeve të inovacioneve me

përmbajtjet mësimore, pothuajse është e pranishme për çdo orë mësimi. Ata pothuajse

çdoherë janë të thelluar në mendime, duke u munduar që në mesin e shumë

inovacioneve mësimore, ta përzgjedhin dhe ta zbatojnë atë më të mirin. Por, në disa

raste tek mësimdhënësit mund të ndodhë e kundërta e kësaj, duke menduar se kanë bërë

168

një përzgjedhje të mirë, por në momentet kur ballafaqohen me inovacionet mësimore,

shohin se nuk shkon puna mirë ashtu qysh e kishin planifikuar në fillim të orës

mësimore.

Në disa raste, mësimdhënësit më tepër u japin përparësi teknologjive inovative

në shkollë sesa ndikimit që kanë ato për edukimin (Macaro et al 2012: 2).

Për shfaqjen e problemeve të mosfunksionimit të drejtë të orës mësimore në

momentet kur zbatohen inovacionet mësimore, mund të jenë disa shkaktarë, si:

- Mospërshtatja e inovacioneve mësimore me përmbajtjet mësimore;

- Mësimdhënësi i pasigurt në zbatimin e inovacioneve mësimore;

- Ngarkesa e tepërt dhe e pakontrolluar me inovacione mësimore;

- Kushtet jo të mira në klasë dhe në shkollë;

- Mungesa e internetit në shkollë;

- Zbatimi i inovacioneve në rastet kur nuk janë të nevojshme;

- Organizimi i orëve të tilla nga mësimdhënësit vetëm sa për t'u

treguar para të tjerëve se janë inovatorë;

- Mospërshtatja e inovacioneve me moshën e nxënësve;

- Mospërshtatja e inovacioneve me aftësitë psikofizike të nxënësve etj.

Nga të gjitha këto mangësi që mund të shfaqen gjatë procesit të mësimdhënies,

mund të ndodhë të dështojë pjesërisht apo plotësisht ora mësimore. Andaj,

mësimdhënësi inovator, për të mos ndodhur një devijim i tillë i orës mësimore, i

përshtat ato sipas nevojave dhe kërkesave të nxënësve. “Ndërrimi i aktiviteteve dhe i

kaheve të informimit e të komunikimit gjatë orës mësimore mban në nivel të duhur

aktivitetet e nxënësve në mësim” (Brada, 2012: 266).

169

KAPITULLI IV: METODOLOGJIA E STUDIMIT

4.1. Dizajnimi i hulumtimit

Hulumtimin tonë e kemi realizuar në gjashtë shkolla fillore të regjionit të

Anamoravës së Kosovës lidhur me raportet e zbatimit dhe ndikimit të inovacioneve

mësimore në mësimdhënie. Metodologjia e përcaktuar na ka ndihmuar që më lehtë të

bëjmë krahasimin e variablave për të testuar hipotezat e parashtruara.

Kemi anketuar tri lloje subjektesh përmes pyetësorëve të formuluar. Kampionët

apo grupet përfaqësuese janë të përbërë nga mësimdhënësit, nxënësit dhe drejtorët e

shkollave fillore ( I – IX ) të regjionit të Anamoravës së Kosovës.

Tema e punimit tonë doktoral, shfaq nevojën për aplikimin e metodave

hulumtuese përkatëse me një qasje cilësore dhe sasiore midis dy lloje subjektesh, të

formuluar nga grupet e kampionëve me 240 mësimdhënës dhe 480 nxënës të gjashtë

shkollave fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës.

Në këtë studim, nga komuna e Gjilanit kemi bërë hulumtimin në dy shkolla

fillore, duke anketuar 40 mësimdhënës dhe 80 nxënës në SHFMU ”Thimi Mitko” në

Gjilan dhe me numër të njëjtë të të anketuarve edhe në SHFMU ”Skënderbeu” në

Përlepnicë.

170

Të njëjtin hulumtim e kemi bërë edhe në dy shkolla fillore të komunës së

Kamenicës, duke anketuar 40 mësimdhënës dhe 80 nxënës në SHFMU “Fan S. Noli” në

Kamenicë dhe me të njëjtin numër të të anketuarve edhe në SHFMU “Skënderbeu” në

Hogosht.

Të njëjtin hulumtim e kemi bërë edhe në dy shkolla fillore të komunës së Vitisë,

duke i anketuar 40 mësimdhënës dhe 80 nxënës në SHFMU ”Dëshmorët e Vitisë” në

Viti dhe me të njëjtin numër të të anketuarve edhe në SHFMU ”Njazi Rexhepi” në

Sllatinë.

Përmes metodave cilësore kemi intervistuar drejtorët (drejtuesit) e gjashtë

shkollave të lartpërmendura të regjionit të Anamoravës së Kosovës, dy nga komuna e

Gjilanit, dy nga komuna e Kamenicës dhe dy nga komuna e Vitisë.

Për tù siguruar dhe për të realizuar të dhënat të cilat i kemi paraparë, kemi

përdorur pyetësorin me nxënës dhe mësimdhënës dhe intervistën e standardizuar me

drejtues të shkollave.

Ky studim është fokusuar në perceptimet e mësimdhënësve, të nxënësve dhe

parimet e përcaktuara nga udhëheqësit e shkollave respektive, me një interes specifik

për komponentin “zbatim dhe ndikim” i inovacioneve mësimore në mësimdhënie.

Në këtë studim, variabël e varur është “performanca mësimore” si rrjedhojë e

“zbatimit dhe ndikimit të inovacioneve në mësimdhënie”. Ky studim përfshin

përkufizimet ligjore të shkollave, të cilat janë marrë në studim nga rajoni i Anamoravës

së Kosovës, në të cilat zhvillohet procesi mësimor në nivelin fillor nëntëvjeçar. Me

“performancë” të mësimdhënies, ky studim kupton ecurinë e aktiviteteve mësimore

gjatë procesit të mësimdhënies.

171

Për të matur performancën e shkollave fillore në regjionin e Anamoravës së

Kosovës, ky studim ka zgjedhur dy indikatorë matës:

- Indikatori i parë ka natyrë të informacionit;

- Indikatori i dytë ka natyrë menaxheriale.

Bazuar në indikatorët dhe parametrat matës, ky studim e sheh variancën e

performancës së shkollave në kahun pozitiv. Do të thotë, parametrat matës tregojnë një

gjendje më të mirë ose një tendencë rritjeje apo përmirësimi;

Variabël i pavarur në këtë studim është “inovacioni.” Në këtë studim me

inovacion kuptohet ai lloj komunikimi i integruar me qëllim të realizimit të

mësimdhënies, që përfshin në misionin e vet strategjitë e reja organizative.

Argumenti qendror i këtij studimi është performanca që matet tek shkollat fillore

të regjionit të Anamoravës së Kosovës, që mund të shpjegohet me qëndrimin që

drejtuesit e tyre mbajnë jo vetëm ndaj ndikimit të inovacionit mësimor, në përgjithësi,

por edhe ndaj zbatimi të tij, në veçanti.

Modeli dhe kuadri analitik që shoqëron këtë argument, analizon dy dinamika

marrëdhëniesh:

1) marrëdhëniet mes komponentëve të inovacionit dhe

2) marrëdhëniet mes inovacionit në mësimdhënie si dhe komponentëve të tij.

Gjatë këtij hulumtimi, kemi përdorur disa nga metodat që kemi menduar se janë

më të përshtatshme, nëpërmjet të cilave jemi munduar të hulumtojmë këtë problem

mjaft të ndjeshëm për shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës, mes të

cilave na është bërë puna më e lehtë për tì hyrë këtij hulumtimi.

172

4.2. Metodat e hulumtimit

Në hulumtimin tonë, konkretisht në pjesën teorike, jemi përpjekur të

grumbullojmë sa më shumë të dhëna lidhur me inovacionet mësimore, të cilat u

referohen përparësive dhe kufizimeve në procesin e mësimdhënies, duke hulumtuar

literaturë vendore, të huaj, ueb faqe etj.

Në përzgjedhjen e metodave të studimit, është mbajtur në fokus qëllimi i

studimit, çështjet që do të trajtohen dhe lloji i të dhënave që duhen mbledhur dhe

analizuar për tìu përgjigjur pyetjeve kërkimore të studimit.

Në këtë studim janë përdorur metoda sasiore dhe cilësore, me qëllim për të

nxjerrë në shesh të vërtetën lidhur me ndikimin e inovacioneve mësimore në

mësimdhënie.

Ndër llojet e metodës sasiore të zbatuar në studim është përdorur studimi

korrelacional, pasi që në esencë të studimit është hulumtimi i marrëdhënieve ndërmjet

variablave, duke eksploruar ndikimet e variablave shkak - pasojë nën administrimin e

instrumenteve të nevojshme për të grumbulluar të dhënat e kërkuara që dalin nga të

anketuarit.

Nga kjo pikëpamje e metodologjisë, siç u theksua edhe më sipër, për këtë studim

është përdorur metoda cilësore, për të përshkruar zbatimin dhe rolin e inovacioneve në

shkollë, duke qenë se studimi është i interesuar edhe për perceptimet, përvojat dhe

qëndrimet e drejtorëve lidhur me zbatimin dhe ndikimin e inovacioneve mësimore në

mësimdhënie.

Në mënyrë që çështja e zbatimit dhe ndikimit të inovacioneve mësimore në

mësimdhënie në shkollimin fillor të regjionit të Anamoravës së Kosovës, të hulumtohet

173

sa më drejt, mendojmë se janë zbatuar metoda të përshtatshme për realizimin e

hulumtimit, ku përmes të dhënave të hulumtimit në dispozicion, brenda analizave

statistikore (përmes programit SPSS) u realizuan rezultatet e dala nga anketimi dhe

intervistimi. Analizat janë realizuar përmes metodës së korrelacionit.

4.3. Instrumentet e hulumtimit

Instrumentet e hulumtimit përfshijnë pyetësorët e standardizuar për nxënës dhe

mësimdhënës. Përmbajnë dimensione dhe pohime të cilat mbështesin hulumtimin tonë

rreth ndikimit të inovacioneve në mësimdhënie dhe nxënie.

Për të siguruar dhe për të realizuar të dhënat të cilat i kemi paraparë me

objektivat e hulumtimit, kemi përdorur teknikën e anketimit (pyetësorin), për të

grumbulluar të dhënat e nxënësve dhe të mësimdhënësve dhe teknikën e intervistës së

strukturuar për grumbullimin e të dhënave nga drejtorët e shkollave të përzgjedhura.

Instrumenti i ndërtuar është i tipit Likert, që mat frekuencën e zbatimit të

variablave të studimit. Shkalla Likert, e cila i ka fillimet në vitin 1932, sipas autorëve

McCollin, Ramalhoto dhe Wu (2007), përfaqëson një instrument shumë të njohur, i cili

përdoret për të matur qëndrimet, preferencat, opinionet, konceptet dhe pikëpamjet e

respondentëve (Kislenko dhe Grevholm, 2012). Pyetësorët i kemi hartuar duke u bazuar

edhe në shembuj të pyetësorëve të përdorur nga studimet master dhe shembuj të disa

pyetësorëve të standardizuar të hulumtuesve shkencorë të së njëjtës fushë të studimit.

Hulumtimi është bërë gjatë vitit shkollor 2015/2016, ndërsa pjesë e hulumtimit

kanë qenë gjithsej 6 shkolla fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës (nga dy

shkolla prej secilës komunë), gjithsej 726 subjekte hulumtimi.

174

Pasi që regjioni i Anamoravës së Kosovës, sipas hartave të pas Luftës së Dytë

Botërore, përbëhet nga tri komuna të mëdha me shumicë shqiptare: Gjilan, Kamenicë

dhe Viti, për hulumtim i kemi marrë të tri komunat, edhe pse tani ekzistojnë edhe tri

komuna të banuara nga minoriteti serb, të formuara viteve të fundit (Ranillug, Kllokot,

Partesh). Arsyeja pse nuk janë komunat serbe pjesë e hulumtimit tonë, për fat të keq,

është thjesht politike, nuk kanë pranuar të anketohen, edhe pse jemi munduar t'i bindim

se ky hulumtim është personal-shkencor dhe nuk ka karakter politik.

Përzgjedhja e kampionit të mësimdhënësve është bërë sipas metodës së

kampionimit të thjeshtë rastësor, duke i anketuar të gjithë ata 40 mësimdhënës që ishin

të pranishëm në momentet e anketimit. Së pari kemi shpërndarë pyetësorët dhe pas tri

ditësh i kemi marrë ata. Po ashtu, edhe përzgjedhjen e kampionit të nxënësve e kemi

bërë rastësisht, duke filluar nga klasa e katërt deri në të nëntën, duke përzgjedhur nga 10

nxënës për klasat IV dhe V, dhe nga 15 nxënës për klasat VI, VII, VIII dhe IX.

Përzgjedhjen e nxënësve e kemi bërë sipas numrave tek, që kishin në ditarë. Pyetësorët i

kanë marrë nxënësit në shtëpi dhe pas tri dite ato i kanë dorëzuar tek drejtori i shkollës.

Drejtorët e gjashtë shkollave të regjionit të Anamoravës së Kosovës i kemi

intervistuar të njëjtën ditë kur ua kemi shpërndarë pyetësorët nxënësve dhe

mësimdhënësve.

Përpunimin e të dhënave e kemi bërë përmes programit Microsoft Office Excel,

duke aplikuar përpunimin statistikor përmes SPSS-së me kodin e të dhënave sipas

pyetjeve të pyetësorëve.

175

4.4. Kampioni i hulumtimit

Pasi që popullacioni i hulumtimit të nxënësve dhe mësimdhënësve, numerikisht

është shumë i madh dhe në pamundësi për t’i përfshirë të gjithë në hulumtim, atëherë

këtë problem e kemi zgjidhur ta hulumtojmë përmes kampionit të gjashtë shkollave

fillore në tri komuna të regjionit të Anamoravës së Kosovës.

Përcaktimin tonë për kampionin e hulumtimit në këto shkolla, e kemi bërë ngase

regjioni i Anamoravës së Kosovës:

- Llogaritet me numër të madh nxënësish dhe mësimdhënësish;

- Në gjithë regjionin zbatohen të njëjtat praktika shkollore;

- Zbatohen të njëjtat plane dhe programe mësimore.

Kampioni ynë i zgjedhur përbëhet prej tri grupe subjektesh:

a) Grupi i parë është prej 240 mësimdhënësve të tri komunave të regjionit të

Anamoravës së Kosovës (6 shkolla fillore nga 40 mësimdhënës ose nga dy shkolla prej

secilës komunë).

b) Grupi i dytë përbëhet prej 480 nxënësve të tri komunave, apo prej secilës

komunë nga dy shkolla (6 shkolla fillore nga 80 nxënës, duke përfshirë nxënësit nga

klasa IV - IX). Klasën e parë, të dytë dhe të tretë, nuk i kemi futur në hulumtim ngase

ata mund të hasnin vështirësi në të kuptuarit e termit inovacon mësimor, ndaj edhe do të

mund të krijoheshin paqartësi në plotësimin e pyetësorit.

c) Grupi i tretë përbëhet prej gjashtë drejtorëve të gjashtë shkollave të regjionit

të Anamoravës së Kosovës, nga dy drejtorë prej secilës komunë, apo nga një drejtor prej

secilës shkollë.

176

Tabela: 1 Pasqyra tabelore e shkollave pjesëmarrëse në hulumtim

Nr Shkolla

Cikli

shkollor Vendi Mësimdhënës Nxënës Drejtorë Gj.

1 Thimi Mitko SHFMU Gjilan 40 80 1 121

2 Skënderbeu SHFMU Përlepnicë 40 80 1 121

3 Fan S. Noli SHFMU Kamenicë 40 80 1 121

4 Skënderbeu SHFMU Hogosht 40 80 1 121

5

Dëshmorët e

Vitisë SHFMU Viti 40 80 1 121

6 Njazi Rexhepi SHFMU Sllatinë 40 80 1 121

Gj 6 6 6 240 480 6 726

4.5. Variablat

Për ta kuptuar rëndësinë e problemit të ndikimit të inovacioneve në

mësimdhënie, është më se e nevojshme që më parë të njihemi me shkaqet dhe pasojat e

kësaj dukurie.

Për këtë arsye, hulumtimi ynë ka qenë i orientuar të studiojë dy variablat

themelore, të njohura si variabla e pavarur dhe variabla e varur.

- Variabla e pavarur përcakton faktorët që e shkaktojnë dukurinë, apo shkallën e

ndryshimeve në organizimin e mësimdhënies, siç janë vetë inovacionet mësimore në

mësimdhënie.

177

Variabla e pavarur në këtë studim është “inovacioni.” Në këtë studim me

inovacion kuptohet ai lloj komunikimi i integruar me qëllim të realizimit të

mësimdhënies, që përfshin në misionin e vet strategjitë e reja organizative.

- Variabla e varur është vetë mësimdhënia, me qëllim të shtimit të

besueshmërisë së nxënësve ndaj nxënies në synim të arritjeve të rezultateve më të mira

në shkollë.

Në këtë studim, variabël e varur është “performanca mësimore”, si rrjedhojë e

zbatimit dhe ndikimit të inovacioneve në mësimdhënie.

4.6. Vlefshmëria dhe besueshmëria e studimit

Për të hulumtuar marrëdhëniet ndërmjet mësimdhënësit dhe ndikimit të

inovacioneve mësimore në mësimdhënie dhe rezultatet që dalin nga to, është bërë

kryesisht një kërkim empirik, pasi hipotezat e formuluara testohen duke u bazuar në të

dhënat e grumbulluara nëpërmjet:

(a) matjeve me pyetësorë të strukturuar të pohimeve të nxënësve dhe

mësimdhënësve dhe

(b) matjeve me anë të intervistave të strukturuara të përgjigjeve të drejtorëve të

shkollave.

Për të arritur tek gjetjet dhe përfundimet është proceduar nëpërmjet ndjekjes së

hapave që pasojnë njëri-tjetrin, si: përcaktimi i problemit, shqyrtimi i literaturës,

formulimi i hipotezave, grumbullimi i të dhënave, analiza e gjetjeve dhe nxjerrjet

përfundimtare.

178

Studimi garanton vlefshmëri të brendshme dhe të jashtme të gjetjeve të

gjeneruara nga analizat sasiore dhe cilësore në përputhje me standardet e studimit dhe

me metodat e përzgjedhura. Vlefshmëria e brendshme garantohet pasi që të gjitha gjetjet

dhe përfundimet e studimit janë rezultat i analizave statistikore.

Këto analiza janë kryer në programin SPSS dhe garantojnë sigurinë e rezultateve

të përfituara.

Vlefshmëria e jashtme garantohet pasi gjetjet dhe përfundimet e studimit mund

të përgjithësohen në popullata të tjera studimore dhe të vërtetohen në shkollat ku është

kryer hulumtimi. Gjetjet dhe përfundimet e studimit, përfaqësojnë jo vetëm popullatën

e nxënësve, mësimdhënësve dhe drejtorëve të shkollimit fillor, por mund të përdoren si

referenca edhe për popullata të tjera të ngjashme.

Besueshmëria e brendshme sigurohet nga fakti që në rast se studimi do të

përsëritej në të njëjtat kushte, atëherë do të arriheshin të njëjtat gjetje dhe përfundime.

Kjo vjen nga zbatimi me konsekuencë i metodologjisë shkencore të studimit në të gjithë

hapat e tij, që nga formulimi i pyetjes kërkimore, formulimi i qëllimit të studimit,

përcaktimi i hipotezave dhe variablave, përshtatja e metodave, hartimi i instrumenteve,

grumbullimi i të dhënave, analizave dhe përpilimi i përfundimeve dhe rekomandimeve.

Studimi siguron besueshmëri të brendshme dhe të jashtme të gjetjeve, duke

ofruar përfundime të qëndrueshme.

179

4.7. Etika

Gjatë planifikimit të punës kërkimore në terren, kemi menduar edhe për etikën e

hulumtimit. Tema jonë doktorale është në funksion të ngritjes së cilësisë së shkollave

tona dhe për atë arsye kjo temë nuk ka qenë edhe aq e ndjeshme për subjektet e

hulumtimit.

Nga drejtoritë komunale të arsimit dhe drejtorët e shkollave të caktuara për

hulumtim, kemi kërkuar lejen, duke u pajtuar edhe me rregullat e tyre në lidhje me

kohën dhe kushtet e hulumtimit.

Qëllimi i hulumtimit ishte që puna jonë kërkimore të mos e pengojë punën në

procesin mësimor dhe të mos jetë shqetësim as për subjektet e hulumtimit e as për të

tjerët që nuk përfshihen në hulumtim.

Gjatë realizimit të intervistave me drejtorët e shkollave, jemi munduar të gjejmë

mënyrën dhe kohën më të përshtatshme, duke u kujdesur që ata të ndihen të lirë,

komodë e të respektuar dhe që në fillim i kemi siguruar ata se për hulumtimin tonë janë

me rëndësi opinionet dhe përvojat e tyre lidhur me zbatimin dhe ndikimin e

inovacioneve mësimore në shkollë.

Komunikimi me respondentët ishte shumë i hapur dhe miqësor, etik dhe

mbështetës. Asnjë e dhënë personale e respondentëve nxënës, mësimdhënës dhe

drejtorë, të përfshirë në studim, nuk është përdorur për asnjë arsye tjetër, përveçse për

efekt studimi. Asnjë e dhënë personale e respondentëve nxënës, mësimdhënës dhe

drejtorë, nuk është publikuar dhe të gjitha të dhënat janë përdorur vetëm për studim.

180

Të gjitha të dhënat e grumbulluara nga nxënësit, mësimdhënësit dhe drejtorët e

SHFMU të regjionit të Anamoravës së Kosovës, ruhen me përgjegjësi të plotë dhe nuk

do të përdoren për asnjë qëllim tjetër, që nuk ka lidhje me këtë studim.

Pyetësorët kanë qenë anonimë, me qëllim që, sikurse mësimdhënësit, ashtu edhe

nxënësit, të mos dyshojnë aspak lidhur me mënyrën e përdorimit të tyre

4.8. Kufizimet e studimit

Për realizimin e këtij studimi, si instrument matës janë përdorur pyetësorë për

nxënës dhe mësimdhënës, ndërsa me drejtorët është përdorur intervista.

Pasi që gatishmëria e të anketuarve ishte që pyetësorin ta plotësonin në shtëpi

apo jashtë kujdesit të studiuesit, kufizimet kanë mundur të jenë nga natyra të ndryshme,

si:

- Besueshmëria e plotësimit të pyetësorëve nga të anketuarit nuk mund të

themi se është edhe aq e sigurt, pasi që ato nuk janë plotësuar para studiuesit.

- Shpërndarja e pyetësorëve për mësimdhënësit ishte e rastit, pa dallim

moshe, gjinie apo kualifikimi.

- Shpërndarja e pyetësorëve për nxënës ka qenë sipas numrit tek, që

kishin në ditarë.

- Disa nga pyetësorët nuk kanë qenë të plotësuar nga të anketuarit.

- Si kufizim tjetër ishte edhe fakti se jo të gjithë drejtorët e shkollave të

kontaktuara, kishin dëshirë të ishin pjesë e intervistimit. Mungesa e dëshirës

lidhej kryesisht me mungesën e besimit, se ndoshta mund të dalë diçka jo e mirë

për ta.

181

Për sa u përket kufizimeve të literaturës së gjetur në lidhje me këtë problematikë,

jemi mbështetur në literaturën bashkëkohore kombëtare dhe ndërkombëtare, sidomos në

atë ku është ecur më përpara në sistemin edukativ dhe arsimor, e në veçanti në

literaturën anglo -amerikane.

182

KAPITULLI V: ANALIZË EMPIRIKE

5.1 ANALIZA DHE INTERPRETIMI I REZULTATEVE

Ky kapitull paraqet gjetjet e hulumtimit tonë doktoral. Nëpërmjet këtyre gjetjeve

do të përpiqemi të vërtetojmë hipotezën dhe t’u japim përgjigje pyetjeve të hulumtimit.

Më poshtë do të paraqesim të dhënat e hulumtimit me nxënësit dhe mësimdhënësit, si

dhe rezultatet e intervistave me drejtorët e shkollave, të cilat janë zhvilluar në 6 shkolla

fillore të komunës së Gjilanit, Kamenicës dhe Vitisë. Pra, nga dy shkolla për secilën

komunë.

183

5.2 TESTI I BESUESHMËRISË

Testi i besueshmërisë përcakton nëse pyetësori dhe pyetjet janë relevante dhe të

besueshme. Nga tabela e mëposhtme, mund të shohim nivelin e besueshmërisë prej .993

Cronbach's Alpha, që është nivel shumë i lartë i besueshmërisë. Nga kjo themi se

pyetësori ynë të cilin e kemi përdorur është tepër i besueshëm dhe na e mundëson të

vërtetojmë hipotezat e hulumtimit. Në tabelën e parë është testi i besueshmërisë për

pyetësorin e mësimdhënësve, ku janë gjithsej 240 respondentë/mësimdhënës, ndërsa në

tabelën e dytë shohim nivelin e besueshmërisë për pyetësorin e nxënësve ku ishin

pjesëmarrës rreth 480 respondentë/nxënës. Në të dyja rastet niveli i besueshmërisë është

.993 Cronbach's Alpha.

Mësimdhënësit Nxënësit

Tabela: 2 Analiza e besueshmërisë – Mësimdhënësit Tabela: 3 Analiza e besueshmërisë - Nxënësit

Tabela: 4 Analiza e besueshmërisë - Mësimdhënësit 2 Tabela: 5 Analiza e besueshmërisë - Nxënësit 2

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 240 100.0

Excludeda 0 .0

Total 240 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in

the procedure.

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 480 100.0

Excludeda 0 .0

Total 480 100.0

a. Listwise deletion based on all variables

in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.993 18

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.993 18

184

5.3 Të dhënat deskriptive - Nxënësit

Tabela: 6 Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet që sjellin rezultate më të mira në shkollë?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim se tek pyetja: Shkolla dhe komuniteti kanë

prioritet ndryshimet që sjellin rezultate më të mira në shkolla? Është kryqëzuar me

shkollat, mund të shohim rezultate të ndryshme. Siç mund të vërehet, të gjitha shkollat

dominojnë me përgjigjen `Shumë`, që nënkupton se për ta shkolla dhe komuniteti janë

prioritet për ndryshime më të mira në shkollë, me 258 përgjigje në total, `Pak` janë

përgjigjur 126, 50 janë përgjigjur Àspak`, 34 `Nuk e di` dhe 12 nuk janë përgjigjur

fare.

Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet që sjellin rezultate më të mira në

shkollë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDE

RBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenic

ë

SHFMU

''SKËNDE

RBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHM

ORËT E

VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHE

PI''

Sllatinë

Shkolla dhe

komuniteti

kanë

prioritet

ndryshimet

që sjellin

rezultate

më të mira

në shkollë?

SHUMË 29 52 42 47 28 60 258

PAK 29 15 21 21 29 11 126

ASPAK 14 7 7 4 14 4 50

NUK E DI 7 4 8 5 7 3 34

KANË

DEVIJUAR

(Nuk janë

përgjigjur)

1 2 2 3 2 2 12

Total 80 80 80 80 80 80 480

185

Figura: 1 Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet qe sjellin rezultate më të mira ne shkollë

186

Tabela: 7 Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale për të ditur më shumë?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen se: Mjedisi shkollor nxit

dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale për të ditur më shumë? Nxënësit u përgjigjën në

këto mënyra: 268 nxënës nga të gjitha shkollat u përgjigjën ‘Shumë’, 116 u përgjigjën

‘Pak’, 52 u përgjigjën ‘Aspak’, 37 ‘Nuk e di ‘ dhe 7 prej tyre nuk kanë dhënë përgjigje.

Nga kjo mund të konkludojmë se shumica e nxënësve e konsiderojnë të rëndësishëm

mjedisin shkollor.

Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale për të ditur më shumë? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA Total

SHFM

U

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU"

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI'

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERB

EU'' Hogosht

SHFMU

''DËSHMO

RËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

'' Sllatinë

Mjedisi

shkollor nxitë

dhe zhvillon

aftësitë tuaja

individuale

për të ditur

më shumë?

SHUMË 26 36 52 49 53 52 268

PAK 33 27 16 16 11 13 116

ASPAK 13 9 5 5 11 9 52

NUK E DI 8 7 5 8 4 5 37

KANË DEVIJUAR (Nuk janë përgjigjur)

0 1 2 2 1 1 7

Figura: 2 Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja individuale?

187

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen nëse: Mësimdhënësit

diskutojnë me ju lidhur me përzgjedhjen e strategjive të reja mësimore? Nxënësit u

përgjigjën në këtë mënyrë: 284 nxënës u përgjigjen ‘Shumë’, 103 u përgjigjën ‘Pak’, 58

‘Aspak’, 26 ‘Nuk e di’ dhe 8 nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë

se shumica e nxënësve janë të kënaqur me diskutimet që mësimdhënësit i bëjnë me

nxënës në përzgjedhjen e strategjive.

Tabela: 8 Mësimdhënësit diskutojnë me ju lidhur me përzgjedhjen e strategjive të reja mësimore?

Figura: 3 Mësimdhënësit diskutojnë me ju lidhur me përzgjedhjen e strategjive të reja mësimore?

188

Nga tabela e mësipërme mund të shihen rezultatet e pyetjes: Mësimdhënësit ju

angazhojnë të njiheni me teknika dhe teknologji të reja mësimore? Nga gjithsej 480

nxënës , 226 janë përgjigjur ‘Shumë’, 138 janë përgjigjur ‘Pak’, 65 janë përgjigjur

‘Aspak’, 41 janë përgjigjur ‘Nuk e di’, 10 nuk janë përgjigjur. Nga ky rezultat themi se

mësimdhënësit nuk janë edhe aq të angazhuar në zbatimin e teknikave dhe teknologjive

të reja mësimore.

Tabela: 9 Mësimdhënësit ju angazhojnë të njiheni me teknika dhe teknologji të reja mësimore?

Figura: 4 Mësimdhënësit ju angazhojnë të njiheni me teknika dhe teknologji të reja mësimore?

189

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Përzgjedhjet apo

aktivitetet mësimore nga mësimdhënësit, janë të përshtatshme për ju? Nxënësit u

përgjigjën në këtë mënyrë: 226 prej tyre u përgjigjën ‘Shumë’, 154 u përgjigjën

‘Pak’,52 u përgjigjën ‘Aspak’, 37 u përgjigjën ‘Nuk e di‘ dhe 11 nuk janë përgjigjur.

Nga kjo mund të themi se mësimdhënësit nuk janë të kujdesshëm ndaj përzgjedhjeve

apo aktiviteteve të cilat i realizojnë.

Tabela: 10 Përzgjedhjet apo aktivitetet mësimore nga mësimdhënësit, janë të përshtatshme për ju?

Figura: 5 Përzgjedhjet apo aktivitetet mësimore nga mësimdhënësit,

janë të përshtatshme për ju?

190

Tabela: 11 Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim se pyetjes: Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me

cilësinë e mësimdhënies? Nga 480 nxënës, 246 janë përgjigjur ‘Shumë’, 124 ‘Pak’, 66

janë përgjigjur ‘Aspak’, 31 janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 12 nuk janë përgjigjur. Nga

ky rezultat mund të konkludojmë se nxënësit ose shumica e nxënësve janë të kënaqur

me cilësinë e mësimdhënësve

Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORË

T E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Në shkollën tuaj jeni të

kënaqur me cilësinë e

mësimdhënies?

0 0 0 0 1 0 0 1

SHUMË 37 36 53 29 44 47 246

PAK 24 21 18 31 20 10 124

ASPAK 12 11 3 18 10 12 66

NUK E DI 5 8 4 0 4 10 31

KANË

DEVIJUAR ( Nuk janë

përgjigjur )

2 4 2 1 2 1 12

Total 80 80 80 80 80 80 480

Figura: 6 Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies?

191

Tabela: 12 Mësimdhënësit zbatojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore?

Mësimdhënësit zbatojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

"SKËNDERBEU"

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mësimdhënësit zbatojnë

mjete, metoda, teknika dhe

teknologji inovative

mësimore?

SHUMË 33 51 47 60 40 49 280

PAK 36 13 21 11 27 14 122

ASPAK 9 9 4 4 6 9 41

NUK E DI 1 5 5 3 5 6 25

KANË

DEVIJUAR (Nuk janë

përgjigjur)

1 2 3 2 2 2 12

Total 80 80 80 80 80 80 480

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Mësimdhënësit zbatojnë

mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore? Nga kjo del se 280 nxënës

janë përgjigjur ‘Shumë’, 122 janë përgjigjur ‘Pak’, 41 janë përgjigjur ‘Aspak’, 25 janë

përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 12 nuk kanë dhënë përgjigje. Nga ky rezultat mund të

konkludojmë se nxënësit janë të kënaqur me punën e mësimdhënësve dhe metodat të

cilat ata i aplikojnë.

Figura: 7 Mësimdhënësit zbatojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore?

192

Tabela: 13 Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore?

Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mësimdhënësit përshtatin

inovacionet mësimore me

përmbajtjet mësimore?

SHUMË 37 44 45 40 29 56 251

PAK 29 20 16 28 38 9 140

ASPAK 6 10 12 5 6 9 48

NUK E DI 7 4 6 5 4 4 30

KANË


përgjigjur )

1 2 1 2 3 2 11

Total 80 80 80 80 80 80 480

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Mësimdhënësit

përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore? Nga 480 nxënës, 251 janë

përgjigjur ‘Shumë’, 140 janë përgjigjur ‘Pak’, 48 janë përgjigjur ‘Aspak’, 30 janë

përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 11 nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të themi se

nxënësit janë të kënaqur me punën të cilën e bëjnë mësimdhënësit.

Figura: 8 Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore me përmbajtjet mësimore?

193

Tabela: 14 Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar për

nxënie?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Në momentet e

paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar për nxënie? Nga 480 nxënës,

266 janë përgjigjur ‘Shumë’, 127 janë përgjigjur ‘Pak’, 46 janë përgjigjur ‘Aspak’, 29

janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 12 nuk janë përgjigjur. Nga ky rezultat del se nxënësit

ndihen të motivuar me punën që bëjnë mësimdhënësit në shkollë.

Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar për nxënie? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORË

T E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Në momentet e

paraqitjes së

inovacioneve

mësimore,

ndiheni të

motivuar për

nxënie?

SHUMË 52 47 52 28 40 47 266

PAK 17 20 13 29 28 20 127

ASPAK 6 6 9 14 5 6 46

NUK E DI 3 5 5 7 5 4 29

KANË DEVIJUAR (Nuk janë

përgjigjur)

2 2 1 2 2 3 12

Total 80 80 80 80 80 80 480

Fi Figura: 9 Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore, ndiheni të motivuar për nxënie?

194

Tabela: 15 Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacione mësimore në klasë?

Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacione mësimore në klasë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU ''THIMI

MITKO'' Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU ''FAN

S NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBE

U'' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mësimdhënësi

t shpesh

zbatojnë

inovacione

mësimore në

klasë?

SHUMË 41 39 48 25 53 52 258

PAK 27 18 15 33 18 15 126

ASPAK 6 15 6 13 3 7 50

NUK E DI 5 7 9 8 4 4 37

KANË DEVIJUAR ( Nuk janë përgjigjur )

1 1 2 1 2 2 9

Total 80 80 80 80 80 80 480

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Mësimdhënësit shpesh

zbatojnë inovacione mësimore në klasë? Nga 480 nxënës, 258 janë përgjigjur ‘Shumë’,

126 janë përgjigjur ‘Pak’, 50 janë përgjigjur ‘Aspak’, 37 janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe

9 nuk janë përgjigjur. Nga ky rezultat shohim se shumica e nxënësve shprehen të

kënaqur me inovacionet që mësimdhënësit i përdorin në klasë.

Figura: 10 Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacionet mësimore në klasë?

195

Tabela: 16 Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Aktivitetet inovative në

klasë janë nxitës së mirë për të nxënë? Nga 480 nxënës, 242 janë përgjigjur ‘Shumë’,

147 janë përgjigjur ‘Pak’, 53 janë përgjigjur ‘Aspak’, 27 janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe

10 kanë devijuar apo fare nuk janë përgjigjur. Nga kjo kuptojmë se shumica e nxënësve

shprehen se inovacionet në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë.

Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë?

* SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO'' Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBE

U'' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI'

' Sllatinë

Aktivitetet inovative në klasë

janë nxitës të mirë për të

nxënë?

0 0 0 0 1 0 0 1

SHUMË 41 43 46 29 47 36 242

PAK 24 23 21 31 21 27 147

ASPAK 6 6 10 18 4 9 53

NUK E DI 8 5 2 0 5 7 27

KANË


përgjigjur )

1 3 1 1 3 1 10

Total 80 80 80 80 80 80 480

Figura: 11 Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë?

196

Tabela: 17 Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar?

Nga tabela e mësipërme, mund të shohim rezultatet në pohimin se: Gjërat e reja ju tërheqin

më shumë për të mësuar? Nga 480 nxënës , 269 janë përgjigjur ‘Shumë’, 125 janë përgjigjur

‘Pak’, 42 janë përgjigjur ‘Aspak’, 33 janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 11 nuk janë përgjigjur.

Nga kjo kuptojmë se shumica e nxënësve janë shprehur se gjërat e reja i tërheqin më shumë

për të mësuar.

Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Gjërat e reja ju

tërheqin më shumë

për të mësuar?

SHUMË 30 48 50 47 49 45 269

PAK 38 18 12 20 16 21 125

ASPAK 6 7 9 6 5 9 42

NUK E DI 4 5 7 5 8 4 33


2 2 2 2 2 1 11

Total 80 80 80 80 80 80 480

Figura: 12 Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar?

197

Tabela: 18 Jeni kureshtarë për të mësuar diç të re nga mësimdhënësit?

Jeni kureshtarë për të mësuar diç të re nga mësimdhënësit? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU"

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Jeni kureshtarë

për të mësuar

diç të re nga

mësimdhënësit?

SHUMË 45 38 47 39 45 35 249

PAK 27 24 10 18 16 27 122

ASPAK 5 10 12 15 12 12 66

NUK E DI 3 6 10 7 6 4 36


0 2 1 1 1 2 7

Total 80 80 80 80 80 80 480

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Jeni kureshtarë për të

mësuar diç të re nga mësimdhënësit? Nga 480 nxënës gjithsej, 249 janë përgjigjur

‘Shumë’, 122 janë përgjigjur ‘Pak’, 66 janë përgjigjur ‘Aspak’, 36 janë përgjigjur ‘Nuk

e di’ dhe 7 nuk kanë dhënë përgjigje. Në bazë të këtyre rezultateve mund të

konkludojmë se shumica e nxënësve ndihen kureshtarë për të mësuar gjëra të reja nga

mësimdhënësit.

Figura: 13 Jeni kureshtarë për të mësuar diç të re nga mësimdhënësit?

198

Tabela: 19 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore?

Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore? *

SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO"

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU"

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Është

tërheqëse

ora

mësimore

atëherë kur

mësimdhë

nësit

zbatojnë

inovacione

mësimore?

SHUMË 34 48 49 43 52 21 247

PAK 32 18 14 23 13 31 131

ASPAK 7 5 9 6 9 16 52

NUK E DI 6 5 6 5 5 10 37

KANË

DEVIJUAR

(Nuk janë

përgjigjur)

1 4 2 3 1 2 13

Total 80 80 80 80 80 80 480

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Është tërheqëse

ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore? Nga 480

nxënës gjithsej, 247 janë përgjigjur ‘Shumë’, 131 janë përgjigjur ‘Pak’, 52 janë

përgjigjur ‘Aspak’, 37 janë përgjigjur ‘Nuk e di‘ dhe 13 fare nuk kanë dhënë përgjigje.

Në bazë të rezultateve, shohim se në raste kur mësimdhënësit zbatojnë inovacionet

mësimore, për shumicën e nxënësve ora mësimore është tërheqëse.

Figura: 14 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore? Figura: 15 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore?

199

Tabela: 20 Inovacionet mësimore, ndikojnë që rezultatet në shkollë-klasë të jenë më të mira?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet e pyetjes: Inovacionet mësimore,

ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira? Nga 480 nxënës gjithsej, 244 janë


përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 9 nuk janë përgjigjur. Nga kjo mund të konkludojmë se

shumica e nxënësve janë të mendimit se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në

shkollë-klasë të jenë më të mira.

Inovacionet mësimore, ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Inovacionet mësimore,

ndikojnë që rezultatet në

shkollë-klasë të jenë më të

mira?

SHUMË 40 38 53 40 48 25 244

PAK 30 27 11 27 15 38 148

ASPAK 6 5 11 6 6 7 41

NUK E DI 4 8 4 5 9 8 38

KANË


përgjigjur )

0 2 1 2 2 2 9

Total 80 80 80 80 80 80 480

F Figura: 16 . Inovacionet mësimore, ndikojnë që rezultatet në shkollë-klasë të jenë më të mira?

200

Tabela: 21 Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve mësimore?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Inovacionet mësimore

ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve mësimore? Nga 480 nxënës, 256 janë

përgjigjur ‘Shumë’, 114 nxënës janë përgjigjur ‘Pak’, 55 nxënës janë përgjigjur

‘Aspak’, 42 nxënës janë përgjigjur ‘Nuk e di‘ dhe 13 prej tyre nuk janë përgjigjur. Nga

kjo mund të konkludojmë se shumica e nxënësve janë shprehur se inovacionet

mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve mësimore.

Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Inovacionet

mësimore ndikojnë

mjaftueshëm në

ngritjen e

rezultateve

mësimore?

SHUMË 31 44 56 40 49 36 256

PAK 27 16 9 24 14 24 114

ASPAK 9 10 9 6 9 12 55

NUK E DI 12 7 4 8 6 5 42


1 3 2 2 2 3 13

Total 80 80 80 80 80 80 480

Figura: 17 . Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në ngritjen e rezultateve mësimore?

201

Tabela: 22 Jeni të kënaqur me rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Jeni të kënaqur me

rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative? Nga 480 nxënës gjithsej, 237 janë


përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 15 fare nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të

konkludojmë se shumica e nxënësve janë shprehur se janë të kënaqur me rezultatet e

arritura që dalin nga mësimdhënia inovative.

Jeni të kënaqur me rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORË

T E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë Total

Jeni të

kënaqur me

rezultatet

që dalin nga

mësimdhëni

a inovative?

SHUMË 36 40 47 29 53 32 237

PAK 28 21 20 38 11 36 154

ASPAK 7 8 6 6 11 9 47

NUK E DI 6 8 4 4 4 1 27

KANË DEVIJUAR

( Nuk janë përgjigjur )

3 3 3 3 1 2 15

Total 80 80 80 80 80 80 480

Figura: 18 Jeni të kënaqur me rezultatet që dalin nga mësimdhënia inovative?

202

5.4. Të dhënat deskriptive - Mësimdhënësit

Tabela: 23 Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja mësimore?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Në shkollën tuaj,

ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja mësimore? Nga 240

mësimdhënës gjithsej, 112 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Shumë’, 67 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Pak’, 34 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Aspak’, 21 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Nuk e di‘ dhe 6 mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Në bazë të kësaj,

mund të konkludojmë se mësimdhënësit nuk janë të kënaqur me kushtet e ofruara në

shkollë.

Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

'' Sllatinë

Në shkollën tuaj,

ka kushte të

mjaftueshme për

zbatimin e

strategjive të reja

mësimore?

SHUMË 25 15 25 15 15 17 112

PAK 7 14 7 14 14 11 67

ASPAK 5 6 5 6 6 6 34

NUK E DI 2 4 2 4 4 5 21


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Figura: 19 Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e strategjive të reja mësimore?

203

Tabela: 24 Shkolla ju nxit në zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore?

Shkolla ju nxit në zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Shkolla ju nxit

në zbatimin e

mësimdhënies

bashkëkohore

?

SHUMË 18 22 18 25 22 25 130

PAK 16 9 16 7 9 7 64

ASPAK 3 4 3 5 4 4 23

NUK E DI 2 4 2 2 4 3 17


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Shkolla ju nxit në

zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore? Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 130

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Shumë’, 64 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 23

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Aspak’, 17 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6

mësimdhënës fare nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se shumica

e mësimdhënësve janë shprehur se shkolla prej nga ata vijnë, nxit në zbatimin e

mësimdhënies bashkëkohore.

Figura: 20 Shkolla ju nxitë në zbatimin e mësimdhënies bashkëkohore?

204

Tabela: 25 Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për mësimdhënie?

Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për mësimdhënie? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU ''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Bashkëpunoni

me kolegët

tuaj lidhur me

gjetjen e

mundësive më

të mira për

mësimdhënie?

SHUMË 28 17 28 18 17 23 131

PAK 7 11 7 16 11 8 60

ASPAK 3 6 3 3 6 4 25

NUK E DI 1 5 1 2 5 4 18


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Bashkëpunoni me

kolegët tuaj, lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për mësimdhënie? Nga 240

mësimdhënës, 131 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 60 janë përgjigjur ‘Pak’, 25


mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo del se shumica e mësimdhënësve janë

shprehur se kanë bashkëpunim të mirë në shkollë me qëllim të gjetjes së mundësive të

reja në mësimdhënie.

Figura: 21 Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me gjetjen e mundësive më të mira për mësimdhënie?

205

Tabela: 26 Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve inovative?

Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve inovative? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Shkolla juaj

është në

rrjedha të

ndryshimeve

inovative?

SHUMË 15 25 15 28 25 18 126

PAK 14 7 14 7 7 16 65

ASPAK 6 4 6 3 4 3 26

NUK E DI 4 3 4 1 3 2 17


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Shkolla juaj është në

rrjedha të ndryshimeve inovative? Nga 240 mësimdhënës, 126 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Shumë’, 65 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 26 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Aspak’, 17 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6 mësimdhënës nuk

kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë që shumica e mësimdhënësve janë

shprehur se shkolla prej nga ata vijnë, është në rrjedha të ndryshimeve inovative.

Figura: 22 Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve inovative?

206

Tabela: 27 Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re mësimore?

Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU"

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI"

Sllatinë

Shkolla juaj

është e pasur

me teknologji

të re

mësimore?

SHUMË 22 23 22 15 23 28 133

PAK 9 8 9 14 8 7 55

ASPAK 4 4 4 6 4 3 25

NUK E DI 4 4 4 4 4 1 21


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Shkolla juaj është e

pasur me teknologji të re mësimore? Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 133 janë përgjigjur

‘Shumë’, 55 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 25 mësimdhënës janë përgjigjur

‘Aspak’, 21 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6 mësimdhënës kanë devijuar

apo fare nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se shumica e

mësimdhënësve janë shprehur që shkolla është e pasur me teknologji të re mësimore.

Figura: 23 Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re mësimore?

207

Tabela: 28 Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në teknikë dhe teknologji të re mësimore?

Nga tabela e mësipërme shohim rezultatet për pyetjen: Shkolla juaj ka nevojë për

ndryshime në teknikë dhe teknologji të re mësimore? Nga 240 mësimdhënës gjithsej,

123 janë përgjigjur ‘Shumë’, 63 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 29 mësimdhënës

janë përgjigjur ‘Aspak’, 19 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di‘ dhe 6 mësimdhënës

nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se shumica e mësimdhënësve

janë shprehur që shkolla ka nevojë për ndryshime në teknike dhe teknologji të re

mësimore.

Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në teknikë dhe teknologji të re mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORË

T E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Shkolla juaj ka

nevojë për

ndryshime në

teknikë dhe

teknologji të re

mësimore?

SHUMË 17 22 25 22 22 15 123

PAK 11 11 7 9 11 14 63

ASPAK 6 4 5 4 4 6 29

NUK E DI 5 2 2 4 2 4 19

KANË DEVIJUAR

(Nuk janë përgjigjur)

1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Figura: 24 Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në teknikë dhe teknologji t`re mësimore?

208

Tabela: 29 Zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore në mësimdhënies?

Zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore në mësimdhënie? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Zbatoni

metoda dhe

teknika të reja

mësimore në

mësimdhënie?

SHUMË 25 21 18 17 21 22 124

PAK 7 7 16 11 7 9 57

ASPAK 4 5 3 6 5 4 27

NUK E DI 3 4 2 5 4 4 22


1 3 1 1 3 1 10

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Sa zbatoni metoda dhe

teknika të reja mësimore gjatë mësimdhënies? Nga 240 mësimdhënës, 124

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Shumë’, 57 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 27

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Aspak’, 22 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe

10 mësimdhënës nuk janë përgjigjur. Nga kjo mund të konkludojmë që shumica e

mësimdhënësve janë shprehur se zbatojnë shumë metoda dhe teknika të reja mësimore

gjatë mësimdhënies.

Figura: 25 Zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore në mësimdhënies?

209

Tabela: 30 Jeni në ndjekje të ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë saj?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Jeni në ndjekje të

ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë saj? Nga 240 mësimdhënës

gjithsej, 125 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 63 mësimdhënës janë shprehur

‘Pak’, 26 mësimdhënës janë shprehur ‘Aspak’, 20 mësimdhënës janë shprehur ‘Nuk e

di’ dhe 6 mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se

shumica e mësimdhënësve janë shprehur se janë në ndjekje të ndryshimeve inovative.

Jeni në ndjekje të ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë saj? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMO

RËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Jeni në ndjekje të

ndryshimeve inovative që

ndodhin në shkollë dhe

jashtë saj?

SHUMË 23 18 27 25 15 17 125

PAK 8 16 7 7 14 11 63

ASPAK 4 3 3 4 6 6 26

NUK E DI 4 2 1 3 4 6 20

KANË


përgjigjur )

1 1 2 1 1 0 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Figura: 26 Jeni në përcjellje të ndryshimeve inovative që ndodhin në shkollë dhe jashtë saj?

210

Tabela: 31 I përzgjidhni vetë inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies?

I përzgjidhni vetë inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

I përzgjidhni vetë

inovacionet

mësimore gjatë

mësimdhënies?

SHUMË 22 28 14 23 18 18 123

PAK 11 7 14 8 16 16 72

ASPAK 4 3 6 4 3 3 23

NUK E DI 2 1 4 4 2 2 15


1 1 2 1 1 1 7

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: I përzgjidhni vetë

inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies? Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 123

mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 72 mësimdhënës janë shprehur ‘Pak’, 23

mësimdhënës janë shprehur ‘Aspak’, 15 mësimdhënës janë shprehur ‘Nuk e di’ dhe 7

mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë që shumica e

mësimdhënësve janë shprehur se ata vetë i përzgjedhin inovacionet mësimore gjatë

mësimdhënies.

Figura: 27 I përzgjidhni vet inovacionet mësimore gjatë mësimdhënies?

211

Tabela: 32 Në mungesë të inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Në mungesë të

inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera? Nga 240 mësimdhënës gjithsej,

128 janë përgjigjur ‘Shumë’, 60 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 27 mësimdhënës

janë përgjigjur ‘Aspak’, 17 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 8 mësimdhënës

nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë që shumica e mësimdhënësve

janë shprehur se, në mungesë të inovacioneve mësimore, i shfrytëzojnë alternativat e

tjera.

Në mungesë të inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Në

mungesë të

inovacionev

e mësimore,

shfrytëzoni

alternativa

të tjera?

SHUMË 21 15 14 22 28 28 128

PAK 7 14 14 11 7 7 60

ASPAK 5 6 6 4 3 3 27

NUK E DI 4 4 5 2 1 1 17


3 1 1 1 1 1 8

Total 40 40 40 40 40 40 240

Figura: 28 Në mungesë të inovacioneve mësimore, shfrytëzoni alternativa të tjera?

212

Tabela: 33 Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e rezultateve më të mira me nxënës atëherë kur

keni zbatuar strategji të reja në mësimdhënie?

Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e rezultateve më të mira me nxënës atëherë kur keni zbatuar strategji të reja në mësimdhënie?

* SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU ''

SKËNDERB

EU ''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Keni pasur raste të

vërtetoni arritjet e

rezultateve më të mira me

nxënës atëherë kur keni

zbatuar strategji të reja në

mësimdhënie?

SHUMË 16 22 21 21 15 15 110

PAK 14 9 9 7 14 14 67

ASPAK 6 4 4 5 6 6 31

NUK E DI 3 4 5 4 4 4 24

KANË


përgjigjur )

1 1 1 3 1 1 8

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim se për pyetjen: Keni pasur raste të vërtetoni

arritjet e rezultateve më të mira me nxënës, atëherë kur keni zbatuar strategji të reja në

mësimdhënie? Nga 240 mësimdhënës, 110 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 67

mësimdhënës janë shprehur ‘Pak’, 31 mësimdhënës ‘Aspak’, 24 mësimdhënës ‘Nuk e

di’ dhe 8 mësimdhënës kanë devijuar apo nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të

konkludojmë se pjesa më e madhe e mësimdhënësve, janë shprehur se kanë pasur raste

të vërtetimit të arritjeve të rezultateve më të mira në rastet kur kanë zbatuar strategji të

reja mësimore.

Fi Figura: 29 Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e rezultateve më të mira me nxënës atëherë kur keni zbatuar strategji të reja në mësimdhënies?

213

Tabela: 34 Në rastet kur në klasë zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur ndryshime pozitive tek nxënësit tuaj?

Në rastet kur në klasë zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur ndryshime pozitive tek nxënësit tuaj? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI'

' Sllatinë

Në rastet kur në

klasë zbatoni

inovacione

mësimore, keni

vërejtur

ndryshime

pozitive tek

nxënësit tuaj?

SHUMË 21 17 16 15 22 22 113

PAK 11 11 11 14 9 9 65

ASPAK 4 6 6 6 4 4 30

NUK E DI 3 5 6 4 4 4 26


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Në rastet kur në klasë

zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur ndryshime pozitive tek nxënësit tuaj? Nga

240 mësimdhënës gjithsej, 113 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 65 mësimdhënës

janë përgjigjur ‘Pak’, 30 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Aspak’, 26 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6 mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të

konkludojmë se numri më i madh i mësimdhënësve thonë se kanë vërejtur ndryshime

pozitive tek nxënësit gjatë kohës kur ata kanë përdorur metoda inovative.

FigFigura: 30 Në rast kur në klasë zbatoni inovacione mësimore, keni vërejtur ndryshime pozitive tek nxënësit tuaj?

214

Tabela: 35 Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë?

Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë


nxisin interesimin tuaj për

aktivitete pune në klasë?

SHUMË 24 25 24 28 17 17 135

PAK 9 7 7 7 11 11 52

ASPAK 3 4 4 3 6 6 26

NUK E DI 3 3 3 1 5 6 21

KANË


përgjigjur )

1 1 2 1 1 0 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Në bazë të tabelës së mësipërme, mund të shohim rezultatet për pyetjen: Inovacionet

mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë? Nga 240 mësimdhënës,

135 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Shumë’, 52 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 26


mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se

mësimdhënësit janë shprehur se inovacionet mësimore, mund të nxisin interesimin e

tyre për punë në klasë.

Figura: 31 Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë?

215

Tabela: 36 Mendoni se inovacionet mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies në krahasim me mësimdhënien tradicionale

Nga tabela e mësipërme mund të shohim rezultatet për pyetjen: Mendoni se inovacionet

mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies në krahasim me

mësimdhënien tradicionale? Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 132 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Shumë’, 54 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 29 mësimdhënës janë

përgjigjur ‘Aspak’, 19 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6 mësimdhënës nuk

janë përgjigjur. Nga kjo mund të konkludojmë se shumica e mësimdhënësve janë

shprehur se inovacionet kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies, në

krahasim me metodat tradicionale.

Mendoni se inovacionet mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies në krahasim me mësimdhënien

tradicionale? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A mendoni se inovacionet

mësimore kanë efekte

pozitive në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies

në krahasim me

mësimdhënien tradicionale?

SHUMË 27 25 23 15 17 25 132

PAK 7 7 8 14 11 7 54

ASPAK 4 5 4 6 6 4 29

NUK E DI 1 2 4 4 5 3 19

KANË


përgjigjur )

1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

FFigura: 32 A mendoni se inovacionet mësimore kanë efekte pozitive në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies në krahasim me mësimdhënien tradicionale?

216

Tabela: 37 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë më të qëndrueshme?

Mendoni që inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë më të qëndrueshme? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mendoni që inovacionet

mësimore ndikojnë që

njohuritë e nxënësve të

jenë më të qëndrueshme?

SHUMË 21 18 22 22 25 23 131

PAK 10 16 11 9 7 8 61

ASPAK 5 3 4 4 4 4 24

NUK E DI 3 2 2 4 3 4 18

KANË


përgjigjur )

1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Mendoni që

inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë më të qëndrueshme?

Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 131 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Shumë’, 61

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Pak’, 24 mësimdhënës janë përgjigjur ‘Aspak’, 18

mësimdhënës janë përgjigjur ‘Nuk e di’ dhe 6 mësimdhënës nuk janë përgjigjur. Nga

kjo konkludojmë se shumica e mësimdhënësve janë shprehur se inovacionet mësimore

ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë më të qëndrueshme.

Figura: 33 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që njohuritë e nxënësve të jenë më të qëndrueshme?

217

Tabela: 38 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira?

Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mendoni se inovacionet

mësimore ndikojnë që

rezultatet në shkollë të jenë

më të mira?

SHUMË 21 28 21 17 23 18 128

PAK 12 7 7 11 8 16 61

ASPAK 4 3 5 6 4 3 25

NUK E DI 2 1 4 5 4 2 18

KANË


përgjigjur )

1 1 3 1 1 1 8

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Mendoni se

inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira? Nga 240

mësimdhënës gjithsej, 128 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 61 mësimdhënës janë

shprehur ‘Pak’, 25 mësimdhënës ‘Aspak’, 18 mësimdhënës ‘Nuk e di‘ dhe 8

mësimdhënës nuk kanë dhënë përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë se shumica e

mësimdhënësve shprehen që inovacionet mësimore ndikojnë në rezultatet më të mira në

shkollë.

Fi Figura: 34 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më të mira?

218

Tabela: 39 Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies?

Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë


bëjnë që shanset të jenë

më të mëdha në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies?

SHUMË 21 15 15 25 21 28 125

PAK 13 14 14 7 7 7 62

ASPAK 3 6 6 4 5 3 27

NUK E DI 2 4 4 3 4 1 18

KANË


përgjigjur )

1 1 1 1 3 1 8

Total 40 40 40 40 40 40 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Inovacionet

mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies?

Nga 240 mësimdhënës gjithsej, 125 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 62

mësimdhënës ‘Pak’, 27 mësimdhënës ‘Aspak’, 18 mësimdhënës ‘Nuk e di‘ dhe 8

mësimdhënës nuk kanë dhënë fare përgjigje. Nga kjo mund të konkludojmë që shumica

e mësimdhënësve janë shprehur se inovacionet mësimore bëjnë që të kemi shanse më të

mira në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies.

Figura: 35 Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e cilësisë së mësimdhënies?

219

Tabela: 40 Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore?

Nga tabela e mësipërme mund të shohim edhe rezultatet për pyetjen: Jeni të kënaqur me

cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore? Nga 240 mësimdhënës

gjithsej, 118 mësimdhënës janë shprehur ‘Shumë’, 63 prej tyre ‘Pak’, 30 prej tyre

‘Aspak’, 23 prej tyre ‘Nuk e di’ dhe 6 prej tyre nuk janë përgjigjur. Nga kjo mund të

konkludojmë se shumica e mësimdhënësve janë shprehur se janë të kënaqur me cilësinë

e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore.

Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Jeni të kënaqur me

cilësinë e

mësimdhënies, falë


mësimore?

SHUMË 21 22 22 23 15 15 118

PAK 9 9 9 8 14 14 63

ASPAK 6 4 4 4 6 6 30

NUK E DI 3 4 4 4 4 4 23


1 1 1 1 1 1 6

Total 40 40 40 40 40 40 240

Figura: 36 Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore?

220

5.5 INTERPRETIMI I INTERVISTAVE

Më poshtë janë rezultatet e intervistave të strukturuara, të cilat janë realizuar në gjashtë

shkollat e rajonit të Anamoravës.

Tabela: 41 A mund të tregoni sa vjet përvojë pune të drejtorit keni?

Në bazë të rezultateve të mësipërmes, pyetjes: A mund të më tregoni, Sa vite përvojë

pune të drejtorit keni? Nga 6 drejtorë të intervistuar, 1 drejtor i është përgjigjur se ka 1

vit përvojë pune, 3 drejtorë i janë përgjigjur se kanë 3 vjet përvojë pune, 1 drejtor i është

përgjigjur se ka 6 vjet përvojë pune dhe 1 drejtor i është përgjigjur se ka 10 vjet përvojë

pune. Nga kjo mund të konkludojmë se kemi një mostër me një përvojë relativisht të re

të udhëheqjes në shkolla.

A mund të tregoni sa vjet përvojë pune të drejtorit keni? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERB

EU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERB

EU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A mund të tregoni sa vjet

përvojë pune të drejtorit keni?

1 0 0 0 0 1 0 1

3 1 1 0 0 0 1 3

6 0 0 1 0 0 0 1

10 0 0 0 1 0 0 1

Total 1 1 1 1 1 1 6

221

Tabela: 42 Shkolla juaj ka kushte të mira për mësimdhënie bashkëkohore?

Shkolla juaj a ka kushte të mira për mësimdhënie bashkëkohore?: * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Niti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Shkolla juaj ka kushte të

mira për mësimdhënie

bashkëkohore?

PO 1 0 1 0 1 0 3

MESATARIS

HT

0 1 0 1 0 1 3

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: Shkolla juaj ka kushte të mira për mësimdhënie bashkëkohore? Shohim se, nga

6 drejtorë të intervistuar, 3 i janë përgjigjur `PO` dhe 3 i janë përgjigjur `Mesatarisht`.

Nga kjo kuptojmë se shkollat e vizituara nuk janë edhe aq mirë të pajisura me kushte

bashkëkohore.

222

Tabela: 43 I monitoroni ndonjëherë mësimdhënësit tuaj gjatë procesit të mësimdhënies?

I monitoroni ndonjëherë mësimdhënësit tuaj gjatë procesit të mësimdhënies? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDER

BEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E

VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

I monitoroni ndonjëherë

mësimdhënësit tuaj gjatë

procesit të mësimdhënies?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: I monitoroni ndonjëherë mësimdhënësit tuaj gjatë procesit të

mësimdhënies? Shohim se të gjithë drejtorët e shkollave janë përgjigjur 'PO'. Pra, themi

se drejtorët kanë një monitorim të kujdesshëm ndaj mësimdhënësve.

223

Tabela: 44 Nëse i keni monitoruar, a keni vërejtur se mësimdhënësit tuaj kanë zbatuar strategji të reja mësimore (teknika, teknologji, metoda, forma, modele...)?

Nëse i keni monitoruar, a keni vërejtur se mësimdhënësit tuaj kanë zbatuar strategji të reja mësimore (teknika, teknologji,

metoda, forma, modele...)? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORË

T E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

'' Sllatinë

Nëse i keni

monitoruar, a keni

vërejtur se

mësimdhënësit tuaj

kanë zbatuar strategji

të reja mësimore

(teknika, teknologji,

metoda, forma,

modele...)?

PO 1 0 1 0 0 0 2

NGANJËHERË 0 1 0 1 1 1 4

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: Nëse i keni monitoruar, a keni vërejtur se mësimdhënësit tuaj kanë zbatuar

strategji të reja mësimore (teknika, teknologji, metoda, forma, modele…)? Shohim se 2

drejtorë i janë përgjigjur `PO`, 4 të tjerë `JO`. Nga kjo kuptojmë se mësimdhënësit nuk

përdorin aq sa duhet teknologji të reja gjatë procesit të mësimdhënies.

224

Tabela: 45 A zbatohen mjaftueshëm inovacionet mësimore nga mësimdhënësit e shkollës

suaj?

A zbatohen mjaftueshëm inovacionet mësimore nga mësimdhënësit e shkollës suaj? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A zbatohen

mjaftueshëm

inovacionet

mësimore nga

mësimdhënësit e

shkollës suaj?

PO 1 0 0 0 0 0 1

MESATARISHT 0 1 1 1 1 1 5

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: A zbatohen mjaftueshëm inovacionet mësimore nga mësimdhënësit e

shkollës suaj? Shohim se 1 drejtor është përgjigjur `PO`, 5 drejtorë janë përgjigjur

`Mesatarisht`. Nga kjo kuptojmë se inovacionet zbatohen mesatarisht në shkollat

pjesëmarrëse në hulumtim.

225

Tabela: 46 Mësimdhënësit e cilës moshë i zbatojnë më tepër inovacionet mësimore gjatë


Për pyetjen: Mësimdhënësit e cilës moshë i zbatojnë më tepër inovacionet mësimore

gjatë procesit të mësimdhënies? Shohim se të gjithë drejtorët janë shprehur se

mësimdhënësit e moshës 25-35 vjeç janë zbatuesit më të mëdhenj të inovacioneve

mësimore gjatë procesit të mësimdhënies?

Mësimdhënësit e cilës moshë i zbatojnë më tepër inovacionet mësimore gjatë procesit të mësimdhënies? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përplenicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

'' Sllatinë

Mësimdhënësit e cilës moshë i

zbatojnë më tepër inovacionet

mësimore gjatë procesit të

mësimdhënies?

25-35 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

226

Tabela: 47 I këshilloni mësimdhënësit tuaj lidhur me reformat shkollore?

I këshilloni mësimdhënësit tuaj lidhur me reformat shkollore? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

I këshilloni mësimdhënësit tuaj

lidhur me reformat shkollore?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: I këshilloni mësimdhënësit tuaj lidhur me reformat shkollore? Shohim se të

gjithë drejtorët shprehen se gjithsesi i njoftojnë mësimdhënësit lidhur me reformat

shkollore. Nga kjo kuptojmë se kemi një formë të bashkëpunimit të mire në mes të

drejtorëve dhe mësimdhënësve.

227

Tabela: 48 A komunikoni ndonjëherë me mësimdhënësit lidhur me gjetjen e formave, metodave dhe teknikave të reja mësimore?

A komunikoni ndonjëherë me mësimdhënësit lidhur me gjetjen e formave, metodave dhe teknikave të reja mësimore? *

SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

'' Sllatinë

A komunikoni

ndonjëherë me

mësimdhënësit lidhur

me gjetjen e formave,

metodave dhe

teknikave të reja

mësimore?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: A komunikoni ndonjëherë me mësimdhënësit lidhur me gjetjen e formave,

metodave dhe teknikave të reja mësimore? Shohim se të gjithë drejtorët i janë

përgjigjur `PO`. Pra, ata shprehen se kanë komunikim të mirë me mësimdhënësit lidhur

me gjetjen e formave, metodave dhe teknikave të reja mësimore.

228

Tabela: 49 Nëse po, si janë përgjigjur ata?

Nëse po, si janë përgjigjur ata? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Nëse po, si janë

përgjigjur ata?

POZITIVISHT 1 0 1 0 0 0 2

MESATARISHT 0 1 0 1 1 1 4

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: Nëse po, si janë përgjigjur ata? Shohim se 2 drejtorë tregojnë se mësimdhënësit

janë përgjigjur pozitivisht, ndërsa 4 të tjerë shprehen se mësimdhënësit u përgjigjen

mesatarisht kërkesave.

229

Tabela: 50 A jeni të kënaqur me punën e mësimdhënësve tuaj?

A jeni të kënaqur me punën e mësimdhënësve tuaj? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU"

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A jeni të kënaqur

me punën e

mësimdhënësve

tuaj?

PO 1 1 1 0 1 0 4

DERI DIKU 0 0 0 1 0 1 2

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen e mësipërme: A jeni të kënaqur me punën e mësimdhënësve tuaj? Shohim se

4 drejtorë u shprehën `Po`, 2 `Deri diku`. Nga kjo kuptojmë se nuk janë edhe aq të

kënaqur me mënyrën e bashkëpunimit me mësimdhënësit.

230

Tabela: 51 A stimulohen ata ndonjëherë nga ju ose nga institucionet përkatëse të arsimit?

A stimulohen ata ndonjëherë nga ju ose nga institucionet përkatëse të arsimit? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Nëse jeni i kënaqur, a

stimulohen ata ndonjëherë

nga ju ose nga institucionet

përkatëse të arsimit?

PO 1 0 1 0 1 0 3

JO 0 1 0 1 0 1 3

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes së mësipërme se: A stimulohen ata ndonjëherë nga ju ose nga institucionet

përkatëse të arsimit? 3 drejtorë i janë përgjigjën `PO`, ndërsa 3 të tjerë `JO`. Kjo na bën

të kuptojmë se mësimdhënësit nuk stimulohen mjaftueshëm, sikur nga drejtorët ashtu

edhe nga institucionet e arsimit.

231

Tabela: 52 A keni bërë ndonjë matje apo vlerësim rreth zbatimit të inovacioneve mësimore

nga mësimdhënësit tuaj?

A keni bërë ndonjë matje apo vlerësim rreth zbatimit të inovacioneve mësimore nga mësimdhënësit tuaj?. * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A keni bërë ndonjë

matje apo vlerësim

rreth zbatimit të

inovacioneve mësimore

nga mësimdhënësit

tuaj?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: A keni bërë ndonjë matje apo vlerësim rreth zbatimit të inovacioneve mësimore

nga mësimdhënësit tuaj? Shohim se të gjithë drejtorët i janë përgjigjur `PO`, që

nënkupton se drejtorët bëjnë matje dhe vlerësime të ndryshme në shkollë.

232

Tabela: 53 Nëse po, si kanë rrjedhur rezultatet e punës gjatë mësimdhënies?

Nëse po, si kanë rrjedhur rezultatet e punës gjatë mësimdhënies? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Nëse po, si

kanë rrjedhur

rezultatet e

punës gjatë

mësimdhënies?

TË MIRA 1 0 1 0 1 0 3

MESATARISHT

TË MIRA

0 1 0 1 0 1 3

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: Si i kanë rrjedhur rezultatet e punës gjatë mësimdhënies? Shohim se 3

drejtorë janë përgjigjur `Të mira` dhe 3 të tjerë `Mesatarisht të mira`. Kjo jep të

kuptohet se drejtorët nuk janë të kënaqur aq sa duhet me rezultatet e vlerësimit,

pavarësisht nga aktivitetet e ndryshme që realizohen.

233

Tabela: 54 Mjetet mësimore që posedon shkolla juaj, si: laptop, videoprojektor, skaner, shtypës, kopjues, harta me xhepa, kartat me shkronja dhe fjalë, fotografi, harta gjeografike, kamera... Sa i

përdorin mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies?

Për pyetjen: Mjetet mësimore që posedon shkolla juaj, si: laptop, videoprojektor,

skaner, shtypës, kopjues, harta me xhepa, karta me shkronja dhe fjalë, fotografi, harta

gjeografike, kamera etj., sa i përdorin mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies?

Shohim se 2 drejtorë janë përgjigjur `Shumë` dhe 4 të tjerë `Pak`. Kjo tregon se, edhe

nëse shkolla posedon mjete të ndryshme mësimore, mësimdhënësit nuk i përdorin sa

duhet.

Mjetet mësimore që posedon shkolla juaj si: laptop, video-projektor, skaner, shtypës, kopjues, harta me xhepa, kartat me shkronja

dhe fjalë, fotografi, harta gjeografike, kamera... Sa i përdorin mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERB

EU''

Përplenicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERB

EU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMOR

ËT E VITISË''

Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

Mjetet që posedon shkolla juaj

si: laptop, video-projektor,

skaner, shtypës, kopjues,

harta me xhepa, kartat me

shkronja dhe fjalë, fotografi,

harta gjeografike, kamera...

Sa i përdorin mësimdhënësit

gjatë procesit të

mësimdhënies?

SHUMË 1 0 1 0 0 0 2

PAK 0 1 0 1 1 1 4

Total 1 1 1 1 1 1 6

234

Tabela: 55 I këshilloni mësimdhënësit tuaj se mjetet mësimore janë të dedikuara për nxënësit me qëllim të arritjeve të rezultateve më të mira në shkollë?

Për pyetjen: I këshilloni mësimdhënësit tuaj se mjetet mësimore janë të dedikuara për

nxënësit me qëllim të arritjeve të rezultateve më të mira në shkollë? Shohim se 5

drejtorë janë përgjigjur 'Po, shpesh i këshillojmë' dhe 1 drejtor është përgjigjur `Po i

këshillojmë ndonjëherë`. Nga kjo kuptojmë se kemi një nivel të mire të këshillimit në

mes të drejtorëve drejtuar mësimdhënësve.

I këshilloni mësimdhënësit tuaj se mjetet mësimore janë të dedikuara për nxënësit me qëllim të arritjeve të rezultateve më të

mira në shkollë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI'

' Sllatinë

I këshilloni

mësimdhënësit tuaj

se mjetet mësimore

janë të dedikuara për

nxënësit me qëllim të

arritjes së rezultateve

më të mira në

shkollë?

PO, SHPESH I

KËSHILLOJMË

1 1 1 0 1 1 5

NGANJËHERË 0 0 0 1 0 0 1

Total 1 1 1 1 1 1 6

235

Tabela: 56 A ndikojnë këshillat tuaja pozitivisht që mësimdhënësit tì zbatojnë inovacionet gjatë procesit të mësimdhënies?

A ndikojnë këshillat tuaja që mësimdhënësit tì zbatojnë inovacionet gjatë procesit të mësimdhënies? * SHKOLLA

Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO'

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË” Viti

SHFMU ''

NJAZI

REXHEPI”

Sllatinë

A ndikojnë këshillat

tuaja që mësimdhënësit

tì zbatojnë inovacionet

gjatë procesit të

mësimdhënies?

NDIKOJNË 1 1 1 0 1 1 5

JO ÇDOHERË 0 0 0 1 0 0 1

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: A ndikojnë këshillat tuaja pozitivisht që mësimdhënësit t’i zbatojnë inovacionet

mësimore gjatë procesit të mësimdhënies? Shohim se 5 drejtorë i janë përgjigjur

`Ndikojnë` dhe 1 i është përgjigjur `JO çdoherë`. Nga kjo kuptojmë se këshillat e

drejtorëve janë të pranuara nga mësimdhënësit.

236

Tabela: 57 A e kuptojnë mësimdhënësit se zbatimi i mjeteve inovative në mësimdhënie, ndikon që rezultatet e nxënësve në shkollë të jenë më të mira?

A e kuptojnë mësimdhënësit se zbatimi i mjeteve inovative në mësimdhënie ndikon që rezultatet e nxënësve në shkollë të jenë

më të mira? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË” Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI

” Sllatinë

A e kuptojnë mësimdhënësit

se zbatimi i mjeteve inovative

në mësimdhënie ndikon që

rezultatet e nxënësve në

shkollë të jenë më të mira?

PO 1 1 0 0 1 0 3

NUK E DI 0 0 1 1 0 1 3

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes së mësipërme: A e kuptojnë mësimdhënësit se zbatimi i mjeteve inovative në

mësimdhënie, ndikon që rezultatet e nxënësve në shkollë të jenë më të mira? Shohim se

3 drejtorë i janë përgjigjur `Po` dhe 3 të tjerë `Nuk e di`. Nga kjo kuptohet se

mësimdhënësit kanë filluar të kuptojnë se zbatimi i inovacionet mësimore në shkollë

ndikon që rezultatet e nxënësve të jenë më të mira.

237

Tabela: 58 A mendoni se mësimdhënësit inovatorë sjellin rezultate më të mira në shkollë?

A mendoni se mësimdhënësit inovatorë sjellin rezultate më të mira në shkollë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN.S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A mendoni se mësimdhënësit

inovatorë sjellin rezultate më

të mira në shkollë?

PO 1 1 1 1 1 0 5

NUK E DI 0 0 0 0 0 1 1

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: A mendoni se mësimdhënësit inovatorë sjellin rezultate më të mira në shkollë?

Shohim se 5 drejtorë i janë përgjigjur `PO` dhe 1 drejtor `Nuk e di`. Nga kjo kuptojmë

se drejtorët janë të kënaqur me punën inovative dhe presin rezultate pozitive në shkollë.

238

Tabela: 59 A u lejohet mësimdhënësve të marrin iniciativa në bërjen e ndryshimeve pozitive në shkollë?

A ju lejohet mësimdhënësve të marrin iniciativa në bërjen e ndryshimeve pozitive në shkollë? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU'

' Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A ju lejohet mësimdhënësve

të marrin iniciativa në bërjen e

ndryshimeve pozitive në

shkollë?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Pyetjes: A u lejohet mësimdhënësve të marrin iniciativa në bërjen e ndryshimeve

pozitive në shkollë? Shohim se të gjithë drejtorët i janë përgjigjur `PO`. Nga kjo

kuptojmë se drejtorët mendojnë se mësimdhënësit duhet të bëjnë lëvizje me qëllim të

arritjes së rezultateve më të mira në shkollë.

239

Tabela: 60 A jeni të kënaqur me rezultatet e arritura në shkollën tuaj?

A jeni të kënaqur me rezultatet e arritura në shkollën tuaj? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A jeni të kënaqur me

rezultatet e arritura në

shkollën tuaj?

PO 1 0 1 0 0 0 2

DERI

DIKU

0 1 0 1 1 1 4

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: A jeni i kënaqur me rezultatet e arritura në shkollën tuaj? Shohim se 2

drejtorë janë përgjigjur `Po` dhe 4 të tjerë janë përgjigjur `Deri diku`. Nga kjo kuptojmë

se drejtorët nuk janë sa duhet të kënaqur me punën apo rezultatet e arritura në shkollë.

240

Tabela: 61 A ka nevojë shkolla juaj për investime shtesë që mësimdhënësit tuaj të jenë zbatues

më të mirë të praktikave të reja në mësimdhënie?

A ka nevojë shkolla juaj për investime shtesë që mësimdhënësit tuaj të jenë zbatues më të mirë të praktikave të reja në

mësimdhënie? * SHKOLLA Crosstabulation

Count

SHKOLLA

Total

SHFMU

''THIMI

MITKO''

Gjilan

SHFMU

''SKËNDERBEU

'' Përlepnicë

SHFMU

''FAN S

NOLI''

Kamenicë

SHFMU

''SKËNDERBEU''

Hogosht

SHFMU

''DËSHMORËT

E VITISË'' Viti

SHFMU

''NJAZI

REXHEPI''

Sllatinë

A ka nevojë shkolla juaj për

investime shtesë që

mësimdhënësit tuaj të jenë

zbatues më të mirë të

praktikave të reja në

mësimdhënie?

PO 1 1 1 1 1 1 6

Total 1 1 1 1 1 1 6

Për pyetjen: A ka nevojë shkolla juaj për investime shtesë që mësimdhënësit tuaj të jenë

zbatues më të mirë të praktikave të reja në mësimdhënie? Shohim se të gjithë drejtorët

janë përgjigjur `PO`, që do të thotë se të gjithë pajtohen që shkollat kanë nevojë për

investime në infrastrukturë dhe kjo tregon se infrastruktura është një prej kushteve

vendimtare të zhvillimit të mësimit cilësor dhe inovativ.

241

5.6 VËRTETIMI I HIPOTEZAVE

H1. Inovacionet ndikojnë pozitivisht në veprimtarinë social-pedagogjike

Për analizimin dhe vërtetimin e hipotezës se Inovacionet ndikojnë pozitivisht në

veprimtarinë social-pedagogjike, kemi përdorur variablat e mëposhtme, si: Sa zbatoni

metoda dhe teknika të reja mësimore gjatë mësimdhënies? Si variabël e pavarur dhe

variabla të varura janë: Inovacionet mësimore nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune

në klasë? Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më

të mira? Inovacionet mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e

cilësisë së mësimdhënies? Dhe, Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë

strategjive të reja mësimore?

Për analizimin e tyre kemi përdorur metodën e Korrelacionit Bivariate, ndërsa më

poshtë janë rezultatet e shprehura në tabela.

Tabela: 62 Analizat deskriptive - Hipoteza 1

Descriptive Statistics

Mean Std. Deviation N

Sa zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore gjatë mësimdhënies? 1.90 1.169 240

Inovacionet mësimore, nxisin interesimin tuaj për aktivitete pune në klasë? 1.80 1.100 240

Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në shkollë të jenë më

të mira?

1.82 1.100 240

Inovacioneve mësimore, bëjnë që shanset të jenë më të mëdha në ngritjen e


1.84 1.102 240

Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies, falë strategjive të reja mësimore? 1.90 1.105 240

Nga tabela e mësipërme mund të shohim të dhënat përshkruese të variablave të

përdorura për analizimin e hipotezës.

242

Në bazë të rezultateve të mësipërme, mund të shohim edhe rezultatet e korrelacionit. Në

katër rastet kemi korrelacion të lartë pozitiv (Pearson korrelacion), i cili fillon nga

.873** (2 tailled), .894**(2 tailed ), .914**(2 tailed ) dhe .916**(2 tailed). Ky nivel i

korrelacionit na tregon se kemi ndërlidhje të fortë në mes të variablës së pavarur dhe

variablave të varura. Në të gjitha rastet niveli i sinjifikancës është .000, që është në

kufijtë e normales prej .05 dhe .01, që nënkupton se .000 është afër .01 dhe mund të

Tabela: 63 Analizat e korrelacionit - Hipoteza 1

243

konkludojmë se statistikisht është sinjifikante se Inovacionet ndikojnë pozitivisht në

veprimtarinë social-pedagogjike.

Nga kjo ne vërtetojmë hipotezën e parë se Inovacionet ndikojnë pozitivisht në

veprimtarinë social-pedagogjike.

Në anën e majtë e shohim

grafikun i cili paraqet

korrelacionin në mes të

variablës së pavarur: Sa

zbatoni metoda dhe teknika

të reja mësimore gjatë

mësimdhënies? dhe

variablës së varur,


nxisin interesimin tuaj për

aktivitete pune në klasë.



korrelacionin në mes të

variablës së pavarur: Sa

zbatoni metoda dhe teknika të

reja mësimore gjatë

mësimdhënies? dhe variablës

së varur, A mendoni se

inovacionet mësimore

ndikojnë që rezultatet në


Figura: 37 Grafiku 1- Hipoteza 1

Figura: 38 Grafiku 2 - Hipoteza 1

244

Në anën e majtë e

shohim grafikun i cili

paraqet korrelacionin në

mes të variablës së

pavarur: Sa zbatoni

metoda dhe teknika të reja

mësimore gjatë

mësimdhënies? dhe

variablës së varur:


bëjnë që shanset të jenë

më të mëdha në ngritjen e


Në anën e majtë e

shohim grafikun i cili

paraqet korrelacionin në

mes të variablës së

pavarur: Sa zbatoni

metoda dhe teknika të

reja mësimore gjatë

mësimdhënies? dhe

variablës së varur: Jeni të

kënaqur me cilësinë e

mësimdhënies, falë


mësimore?



245

H2. Infrastruktura shkollore ndikon fuqishëm në zbatimin e inovacioneve mësimore

gjatë procesit të mësimdhënies

Për vërtetimin e hipotezës se: Infrastruktura shkollore ndikon fuqishëm në zbatimin

e inovacioneve mësimore gjatë procesit të mësimdhënies, ne kemi përdorur metodën e

korrelacionit, Correlation Bivariate, ku kemi gërshetuar variabalat. Si variabël të

pavarur kemi përdorur variablën: Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për

zbatimin e strategjive të reja mësimore? Ndërsa variabël të varur kemi përdorur

variablën: Sa zbatoni metoda teknika të reja mësimore gjatë mësimdhënies? Me këtë

kemi dashur të vlerësojmë se sa mësimdhënësit përdorin metoda të reja, karshi kushteve

të cilat ata i posedojnë. Më poshtë janë rezultatet përshkruese të dy variablave të cilat i

kemi përdorur.



Mean Std. Deviation N

Në shkollën tuaj, ka kushte të mjaftueshme për zbatimin e


1.93 1.087 240

Sa zbatoni metoda dhe teknika të reja mësimore gjatë

mësimdhënies?

1.90 1.169 240

246

Tabela: 65 Analiza e korrelacionit - Hipoteza 2

Correlations

Në shkollën tuaj, ka kushte të

mjaftueshme për zbatimin e


Sa zbatoni metoda dhe

teknika të reja mësimore gjatë

mësimdhënies?

Në shkollën tuaj, ka kushte të

mjaftueshme për zbatimin e strategjive

të reja mësimore?

Pearson Correlation 1 .929**

Sig. (2-tailed) .000

Sum of Squares and Cross-products 282.650 282.275

Covariance 1.183 1.181

N 240 240

Sa zbatoni metoda dhe teknika të reja

mësimore gjatë mësimdhënies?

Pearson Correlation .929** 1

Sig. (2-tailed) .000

Sum of Squares and Cross-products 282.275 326.796

Covariance 1.181 1.367

N 240 240

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Në bazë të rezultateve të mësipërme, niveli i korrelacionit është .929** (2

tailed), që është një korrelacion i lartë pozitiv, kurse niveli i sinjifikancës është .000 (2

tailed), që nënkupton se statistikisht është sinjifikante se Infrastruktura shkollore ndikon

fuqishëm në zbatimin e inovacioneve mësimore gjatë procesit të mësimdhënies.

Pra, konkludojmë se hipoteza jonë pranohet dhe themi se statstikisht është

sinjifikante se Infrastruktura shkollore ndikon fuqishëm në zbatimin e inovacioneve

mësimore gjatë procesit të mësimdhënies.

247

Nga tabela e mësipërme mund të shohim grafikun i cili paraqet korrelacionin në mes të

dy variablave. Këtu mund të vërejmë një korrelacion të lartë pozitiv, i cili na jep të

kuptojmë se sa më shumë të kemi infrastrukturë bashkëkohore, aq më lehtë do të

zbatojmë teknika dhe metoda të reja mësimore.


248

H3. Inovacionet janë indikatorë të mirë në stimulimin e nxënësve për punë kreative

në klasë

Databaza e nxënësve

Për analizimin dhe vërtetimin e hipotezës së mësipërme kemi përdorur metodën e

korrelacionit, Correlation Bivariate. Si variabël të pavarur kemi përdorur variablën, se:

Mësimdhënësit aplikojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore?

Kurse variabla të varura janë: Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore,

ndiheni të motivuar për mësimnxënie? Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë

për të nxënë? Është tërheqëse ora mësimore kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione

mësimore? Dhe, Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar? Me këtë kemi

dashur të analizojmë se sa afër qëndrojnë pohimet e mësimdhënësve me ato se ata

përdorin mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore.

Më poshtë janë të dhënat deskriptive të variablave të cilat i kemi përdorur për vërtetimin

e hipotezës.



Mean

Std.

Deviation N

Mësimdhënësit aplikojnë mjete, metoda, teknika

dhe teknologji inovative mësimore?

1.68 1.001 480

Në momentet e paraqitjes së inovacioneve

mësimore, ndiheni të motivuar për nxënie?

1.74 1.025 480

Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë

për të nxënë?

1.78 .994 480

Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur

mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore?

1.83 1.072 480

Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të

mësuar?

1.73 1.030 480

249

Tabela: 67 Analiza e korrelacionit - Hipoteza 3

250

Nga tabela e mësipërme mund të vërejmë se në të katër rastet, kemi korrelacion të lartë

pozitiv prej .893**, .864**, .905** dhe .932**, ndërsa niveli i sinjifikancës është .000

në të gjitha rastet. Kjo na jep të kuptojmë se ne kemi korrelacion apo ndërlidhje të lartë

pozitive me variablën e pavarur dhe niveli i signjifikancës na mundëson të pranojmë

hipotezën se Inovacionet janë indikatorë të mirë në stimulimin e nxënësve për punë

kreative në klasë.

Pra, ne pranojmë hipotezën tonë dhe themi se statistikisht është sinjifikante se

Inovacionet janë indikatorë të mirë në stimulimin e nxënësve për punë kreative në

klasë.

Më sipër mund të shohim edhe grafikun i cili paraqet korrelacionin në mes të variablës

së pavarur se Mësimdhënësit aplikojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative

mësimore dhe variablës së varur Në momentet e paraqitjes së inovacioneve mësimore,

ndiheni të motivuar për nxënie

Figura: 42 Grafiku1 - Hipoteza 3

251

Në grafikun e mësipërm shohim korrelacioni në mes të variablës së pavarur:

Mësimdhënësit aplikojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore,

dhe variablës së varur: Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë për të nxënë?



korrelacionin në mes të variablës

së pavarur: Mësimdhënësit

aplikojnë mjete, metoda, teknika

dhe teknologji inovative

mësimore? dhe variablës së

varur: Gjërat e reja ju tërheqin

më shumë për të mësuar?



252

Në figuren 45, shohim korrelacion në mes të variablës së pavarur: Mësimdhënësit

aplikojnë mjete, metoda, teknika dhe teknologji inovative mësimore? dhe variablës së

varur: Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur mësimdhënësit zbatojnë inovacione

mësimore?

Figura: 45. Grafiku 4 - Hipoteta 3

253

KAPITULLI VI: PËRFUNDIMET DHE REKOMANDIMET

6.1 Përfundimet

Rezultatet e hulumtimit të cilin e kemi realizuar, nxjerrin këto përfundime:

Hulumtimi është realizuar në regjionin e Anamoravës së Kosovës. Të përfshirë në

hulumtim kanë qenë 240 mësimdhënës, 480 nxënës dhe 6 drejtorë nga gjashtë

shkolla fillore të këtij regjioni.

Zbatimi dhe ndikimi i inovacioneve mësimore në mësimdhënie në shkollat fillore të

regjionit të Anamoravës së Kosovës, është parë si një element tepër i rëndësishëm,

pavarësisht nga mangësitë të cilat janë evidente në këto shkolla, si: mungesa e

infrastrukturës, mungesa e bashkëpunimit me mësimdhënës, edukimi i vazhdueshëm

drejt përdorimit dhe njohjes së teknologjive të reja mësimore etj. Pavarësisht nga

këto, ka një gatishmëri të lartë, si nga ana e menaxhmentit, ashtu edhe nga

mësimdhënësit dhe nxënësit e shkollave të përfshira në hulumtim, që në të ardhmen

të bëhen investime në këto shkolla në mënyrë që mësimi inovativ të jetë sa më i

aplikueshëm. Me gjithë mungesën e investimeve, është parë se shkollat arrijnë të

realizojnë mësimin inovativ deri në një masë të caktuar.

Hulumtimin e temës së doktoraturës e kemi realizuar në disa pjesë: Në pjesën e

parë, në analizën teorike, kemi parë se mësimi inovativ është tepër i rëndësishëm

dhe tejet frytdhënës për ngritjen e cilësisë së mësimdhënies dhe nxënies. Ndërsa për

këtë kërkohet një përkushtim maksimal i të gjitha palëve të interesit të shkollës, si:

menaxhmenti, mësimdhënësit dhe nxënësit.

Në pjesën e dytë, kemi nxjerrë rezultatet e analizës së hulumtimit, të cilat janë

gjeneruar përmes programit SPSS. Nga analizat përshkruese kemi parë se

mësimdhënësit e shkollave pjesëmarrëse në hulumtim kanë prioritet nxjerrjen e

rezultateve të mira në shkollë, kanë për qëllim një ambient më të mirë për punë,

aplikojnë dhe janë në kërkim të strategjive të reja mësimore, janë të hapur për

teknikat dhe teknologjitë e reja mësimore të cilat i ofron shkolla, duke zbatuar

254

metoda të reja mësimore. Gjithashtu, një element tjetër që vlen të përmendet është

se ata nuk janë aspak të kënaqur me cilësinë e punës në shkollë, edhe pse

mësimdhënësit i përshtatin metodat dhe aplikojnë teknika të reja, por, në mungesë të

një infrastrukture të përshtatshme, pothuajse këto nuk janë edhe shumë rezultative

për nxënësit.

Pjesa e tretë është pjesa e vërtetimit të hipotezave, e cila edhe përcakton peshën e

hulumtimit tonë të doktoratës. Shohim se zbatimi i mësimit inovativ në klasë është

tepër i rëndësishëm dhe ka ndërlidhje të lartë pozitive dhe sinjifikante në të gjitha

aspektet, si në aspektin metodologjik, të infrastrukturës, si dhe në atë të stimulimit

dhe nxitjes së nxënësve për punë kreative në klasë.

Pra, themi se trajtimi teorik dhe gjetjet e hulumtimit, të cilat janë vërtetuar nga tri

hipotezat, na bëjnë të kuptojmë se ZBATIMI DHE NDIKIMI I INOVACIONEVE

MËSIMORE NË MËSIMDHËNIE NË SHKOLLAT FILLORE TË REGJIONIT TË

ANAMORAVËS SË KOSOVËS është i rëndësishëm dhe statistikisht sinjifikant.

255

6.2 Rekomandimet

1. Mësimdhënësit, si zbatues të mësimit inovativ, të praktikojnë metoda alternative

të mësimit inovativ, duke përdorur metodologji të ndryshme pedagogjike, të cilat

janë tepër të nevojshme për të mbajtur në nivel të lartë cilësinë e mësimit në

shkollat e regjionit të Anamoravës së Kosovës.

2. Shkollat të cilat kanë infrastrukturë të mjaftueshme, të krijojnë grupe të veçanta

pune dhe të bashkëpunojnë me mësimdhënësit, në mënyrë që të ngrenë nivelin e

përdorimit të mjeteve të ndryshme teknologjike, të cilat janë instrumente të

rëndësishme të zhvillimit të mësimit inovativ në klasë dhe në shkollë.

3. Shkollat të cilat nuk kanë infrastrukturë apo kanë infrastrukturë të vjetruar, të

krijojnë mundësi për përfitimin e fondeve të cilat do t’i përdornin për investime

në mjete të ndryshme teknologjike, të cilat ndihmojnë zhvillimin e mësimit

inovativ në shkollë-klasë.

4. Drejtorët e shkollave të jenë më bashkëpunues me mësimdhënësit. Të krijojnë

hapësirë të mjaftueshme dhe klimë të përshtatshme për punë në zhvillimin e

mësimit inovativ në shkollat e tyre.

5. Në mënyrë që mësimi inovativ të jetë kreativ dhe nxitës i cilësisë së mësimit për

nxënësit, shkollat duhet të krijojnë klimë të përshtatshme dhe hapësirë të

mjaftueshme për zhvillimin e mësimit inovativ, qoftë me mjete konkrete qoftë të

improvizuara.

256

LITERATURA:

Burime parësore

Abbott, M., Greenwood, C. R., Buzhardt, J., & Tapia, Y. (2006). Using technology-

based teacher support tools to scale up the ClassWide Peer Tutoring Program. Reading

& Writing Quarterly, 22 (1), 47-64.

Auten, J. (2012). Teaching as Text – The pedagogy Seminar: Teaching

composition, Univerersity of Vinipeg, Canada.

Bagley, C. & Hunter, B. (1992). Restructuring, technology, and constructivism:

forging a new relationship. Educational Technology. USA.

Baines, Blatchford, Kutnic. (2007). Paper presented at symposium International

Perspectives on Effective Groupwork: Theory, Evidence and Implications Research

Annual Meeting, Chicago.

Batisti, G., & Stoneman, P. (2010). How inovative are UK firms? Evidence from

the fourth UK comunity innovation surve on synergies between technological and

organizational innovations. British Journal of Managment, 21(1), 187-206

BEP, (2012). Zhvillimi i shkathtësive të shekullit 21 në lëndën e shkencës, Kosovë:

MASHT, USAID.

Berishaj, B. A., (2016). Kualifikimi i mësimdhënësve në kuadër të politikave të të

mësuarit gjatë gjithë jetës. Disertacion doktorature- ok.pdf –Adobe Reader.UET.

Tiranë.

Branch, G. F., (2013), School leaders matter: Measuring the impact of effective

principals, Education Next, Vol. 13/1, pp. 63-69.

Biesta, G. (2012). The future of teacher education: Evidence, competence or

wisdom? Research on Steiner Education, 3(1),f. 8-21.

Byroja Ndërkombëtare e Edukimit- UNESCO, (2008). Mendimtarët për edukimin,

Visari i arsimit dhe pedagogjisë botërore, Plejad, Tiranë.

Camison, C., & Villar-Lopez, A. (2014). Organizational innovation as an enabler of

yechnological innovationcapabilities and firm performance. Journal of Busines

Research, 67(1), 2891-2902.

257

Cornelissen, F., de Jong, T., & Kessels, J. (2012). Knitted patterns or contagious

hotspots? Linking views on knowledge and organizational networked learning. The

Learning Organization, 19(6), 469–481.

Cefai, C., & Cavioni, V. (2013). Social and Emotional Education in Primary

School. Integrating Theory and Research into Practice. New York: Springer

Publications.

Cho, V., & Wayman, J. C. (2015). Assumptions, strategies, and organization:

Central office implementation of computer data systems. Journal of School

Leadership, 25(6).

De Long, M., Winter, D., & Yackel, C.A. (2004). Management, motivation and

student centeredinstruction I: Analytical framework. Primus: Problems, Resources

and Issues in Mathematics Undergraduate Studies, 13(2), 97–123.

De witt. P, Slade, S. (2014). School Climate Change: Hoe Do i Build a Positive

Environment for Learning? ASCD Arias botim, Print Edition E-book.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in

human behaviour. New York: Plenum. Durlak, J. A. & Wells, A. M. (1997). Primary

prevention programs for children and adolescents: A meta-analytic review. America

Journal of Community Psychology, 25, 115-152.

Drapeau, P. Sparking Student Creativity: Practical Ways to Promote Innovative

Thinking and Problem Solving (ASCD Premium, Select, and Institutional Plus

Member book September 2014).

Ebanks, A.R. (2010). The Influence of Learner-centered Pedagogy on the

Achievement of Students in Title I Elementary Schools.

EU. (PRIMAS), (2013). Promote inquiry in mathematics and science education

across Europe. primas-project.eu.

European Commission, (2014). Supporting teacher competence development for

better learning outcomes. Brussels: European Commission.

Foltash, Musa Kraja. Marrë nga: http://www.foltash.com/hafiz-ymer-shemsedini

Mesues-i-gjuhes-shqipe-i-islamit-dhe-i-atdhetarizmit-ne-kosove-e-me-gjere/ (pare më

18 qershorë 2016).

Frank, A., Zhao, Y. (2004). Social capital and the diffusion of innovations within

organizations: The case of computer technology in schools. Sociology of Education,

77: 148–171.

http://www.foltash.com/hafiz-ymer-shemsedini

258

Frick, L., Carl, A., & Beets, P. (2010). Reflection as learning about the self in

context: mentoring as catalyst for reflective development in pre-service teachers.

South African Journal of Education, 30, 421-437.

Galchenkov, A. S. (2015). Didactic features of media technologies use for

additional arts education of teenagers. Doctoral dissertation. Rostov-Na-Donu.

Gardner, H. (2003). Mendje e pa shkolluar. (E përkthyer) ISP. Tiranë.

Gillies, R. & Ashman, F. (2003). Cooperative Learning, The social and intellectual

outcomes of learning in groups: An historical review of the use groups to promote

socialization and learning. (p. 11-12). London and New York: Routledge Falmer.

Goodfellow, J. & Sumsion, J. (2000). Transformative pathways: Field-based

teachereducators' perceptions. Journal of Education for Teaching, 26 (3), 245- 257.

Goralska, R., & Solarczyk-Szwec, H. (2012). O kompetencjach w kontekście

Polskiej Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie [On competences in the

context of Polish Qualifications Framework for lifelong learning]. Edukacja Dorosłych

2, 27-42.

Gulpinar, M.A., & Yegen, B.C. (2005). Interactive lecturing for meaning ful l

learning in large groups. Medical Teacher, 27, 590–594.

Greenberg, M.T., Weissberg, R.P., O’Brien, M.U., Zins, J.E., Fredericks, L.,

Resnik, H., & Elias, M.J. (2003). Enhancing school-based prevention and youth

development through coordinated social, emotional, and academic learning. American

Psychologist, 58, 466-474

Groff, J. & Mouza, C (2008). A framework for addressing challenges to classroom

technology use. AACE Journal, 16,1: 21-46.

Gjokaj, R. ; Vavla, D. L. (2014). Formimi Psikosocial i Mësuesit dhe Roli i Tij në

Mësimdhënie: Journal of Educational and Social Research, Doi:10.5901/

jesr.2014.v4n2p, 131 – 137.

Hakkarainen, K., Palonen, T., Paavola, S., & Lehtinen, E. (2008). Communities of

networked expertise: Professional and educational perspectives. Bingley, UK:

Emerald Group Publishing Limited.

Handscomb, G., Gu, Q., & Varley, M. (2014). School-university partnerships:

Fulfilling the potential. Literature review. London: Research Councils UK and

National Co-ordinating Centre for Public Engagement.

259

Hargreaves, A., & Fullan, M. (2013). The POver of professional capital. Learning

Forwards Annual Conference http://store.learningforward.org.,34, f. 36-39. Boston

Mass.

Hargreaves, A. & M. Fullan. (2012). Professional Capital: Transforming Teaching.

38. Harris, S. (2002) Innovative Pedagogical Practices Using ICT in Schools in

England, Journal of Computer Assisted Learning, 18, pp. 449-458. in Every School,

Teachers College Press, London and New York, NY.

Herold, D. K. (2009). Digital na(t)ives - Discourses of exclusion in an inclusive

society. Paper presented at the 'The good, the bad and the challenge, Copenhagen,

Denmark.

Hushi M. Si mund të nxisim mendimin krijues në procesin mësimor. Marrë nga:

http://www.shekulli.com.al/m/post.php?id=42907#sthash.K1OE6mth.6khNExg

4.dpbs (parë më 12 dhjetor 2014).

Ingersol, G., Kirsch, J., Merk S., & Lightfoot J. (2000). Relationship of

organizational kulture and readness for cange to employee commitment to the

organization. Journal of Nursing Administration, 30, f. 11-20.

Istance, D. and M. Kools (2013). Innovative learning environments as an

integrating framework for technology in education, European Journal of Education,

Vol. X, No. 1, pp 43-57.

Kern, R, Ware, P and Warschauer, M (2008). Network-based language teaching, in

Van Deusen-Scholl, Nand Hornberger, NH (eds) Encyclopedia of Language and

Education, 2nd edition, Volume 4. New York: Springer Science+Business Media

LLC.

Kennewell, S. & Morgan, A. (2003) Student Teachers’ Experiences and Attitudes

Towards Using Interactive Whiteboards in the Teaching and Learning of Young

Children, in Proceedings of Young Children and Learning Technologies Conference.

Sydney: International Federation for Information Processing.

Komisioni i Komuntetit Evropian. (2005). Drejt një kuadri evropian të kualifikimit

për të mësuarin gjatë gjithë jetës.

Korthagen, F. (2010). Situated learning theory and the pedagogy of teacher

education: Towards an integrative view of teacher behavior and teacher learning.

Teaching and Teacher Education, 26(1), 98–106.

Krapp, A., & Prenzel, M. (2011). Research on interest in science: Theories,

methods, and findings. International Journal of Science Education, 33(1), 27-50.

http://store.learningforward.org.,34/

http://www.shekulli.com.al/m/post.php?id=42907#sthash.K1OE6mth.6khNExg 4.dpbs

260

Kumari. K & Kulshrestha, K. A. (2013) Impact of Constructivist Inquiry-Based

Learning Approach on Science Achievement at Grade VIII. International Journal of

Applied Research and Studies (iJARS) ISSN: 2278-9480 Volume 2, Issue 10 (Oct -

2013). Faculty of Education, Dayalbagh Educational Institute, Agra, India.

www.ijars.in.

Lekli L. (2012). Sjellja e individit dhe ndikimi i saj në menagjimin e klasës. Libri i

abstrakteve: Java e shkencës 2012, Prishtinë. Kosovë.

MacDonald, C. J., Stodel, E. J., Thompson, T. L., Archibald, D. & Sun, R. (2013).

Introduction to research: Demystifying the research process. Ottawa: Colla

Learning Corp.

Macaro, E, Handley, Z and Walter, C. (2012). A systematic review of CALL in

English as a second language: Focus on primary and secondary education. Teaching

45/1: 1– 43.

Mandic, D. (2010): Knowledge Based Multimedia System for Teacher’s Education,

in the book 9 th WSEAS Intenational Conference. on Artificial

Intelligence, Knowledge Engineering and data bases (AIKED ’10), University of

Cambridge, Cambridge, United Kingdom, 2010, pp.221-226.

Mandic, D., Lalic, N., & Bandjur, V. (2010). Managing Innovations in Education,

in the book 9 th WSEAS Intenational Conference. on Artificial Intelligence,

Knowledge Engineering and data bases (AIKED ’10), University of Cambridge,

Cambridge, United Kingdom, 2010, pp.231-237.

Madalinska-Michalak, J. (2014). Developing Teachers’ Socio-Emotional

Competencies and Integrated Professional Learning Cultures. Paper presented at

Annual Teacher Education Policy in Europe Network (TEPE) 2014 conference:

Overcoming Fragmentation in Teacher Education Policy and Practice. 15 - 17 May

2014, Zagreb, Croatia.

Manno, B., Finn, C., & Vanourek, G. (2000). Beyond the schoolhouse door: How

charter schools are transforming U.S. Public education. Phi Delta Kappan, 81(10).

736-744.

McLaughlin, C., & Black-Hawkins, K. (2007). School-university partnerships for

educational research: Distinctions, dilemmas and challenges. Curriculum Journal,

18(3), 327–-341.

Mësimdhënia bashkëkohore – Naim Babaj. Marrë nga: http://naimbabaj67.

weebly. com /meumlsimdheumlnia-bashkeumlkohore.html (parë më 8 maj 2016).

http://www.ijars.in/

261

Moolenaar, N. M., Daly, A. J., Cornelissen, F., Liou, Y., Caillier, S., Riordan, R.,

Cohen, A. (2014). Linked to Innovation: Shaping an innovative climate through

network intentionality and educators’ social network position. Journal of Educational

Change, 15, 99–123.

Nieto, M. (2004). Basic propositions for the study of the te study of the

technological innovation process in the firm. European Journal of Innovation

Managment, 7(4), 314-324.

Nie, Y. (2013), “The roles of teacher efficacy in instructional innovation: Its

predictive relations to constructivist and didactic instruction”, Educational Research

for Policy and Practice, Vol. 12/1, pp. 67-77.

Niemi, H. (2011). Educating student teachers to become high quality professionals

A Finnish case. CEPS Journal, 1(1), 43-66.

Niemi, H. (2012). The societal factors contributing to education and schooling in

Finland. In H. Niemi, A. Toom, & A. Kallioniemi (Eds.), Miracle of education:

The principles and practices of teaching and learning in Finnish schools (pp. 19- 38).

Rotterdam: Sense Publishers.

Paavola S. & Hakkarainen, K. (2014). Trialogical approach for knowledge creation.

In Tan S-C., Jo, H.-J., & Yoe, J. (Eds.), Knowledge creation in education (pp. 53- 72).

Education Innovation Series by Springer.

Peshkëpia, V. (2012). Mësimdhënia dhe mësimnxënia, raportet e tyre me

integrimin evropian. Fan Noli. Tiranë.

Rooney. C. (2012): How am I using inquiry-based learning to improve my practice

and to encourage higher order thinking among my students of mathematics?

Educational Journal of Living Theories. ISSN 2009-1788. Volume 5(2): 99-127.

Rosen, A. J., et al. (2010). Noncognitive Skills in the Classroom: New Perspectives

on Educational Research. RTI Press. September 2010.

Serostanova, N. (2014). Journal of Education Culture and Society. Integrating

information and communication technologies in the process of foreign language

teaching and learning. Uniwersitet Wroslawski – Poland. 2081-1640. doi:

10.15503/jecs20141-187-197.

Skinner, E., & Bbelmont, M. (1993). Motivation in the classroom: Reciprocal

effects on teacher behaviour and student engagement 335 across the school year.

Journal of Educational Psychology, 85, 571-581. Rome Italy.

262

Smeets, E. & Mooij, T. (2001). Pupil-centred Learning, ICT, and Teacher

Behaviour:observations in educational practice, British Journal of Educational

Technology, 23, pp. 403-417.

Stauffer, V. (2013). The Effects of cooperative Learningon the Academic

Achievement, Social interaction, Behavior, and Affect of Secondary Englishand Social

Studies Students, marrë nga The Evergreen State College.

Swarat, S., Ortony, A., & Revelle, W. (2012). Activity matters: Understanding

student interest in school science. Journal of Research in Science Teaching, 49(4),

515- 537, DOI: 10.1002/tea.21010.

Trucano, M. (2012). Information and communication technologies, in Petrinos, HA

(ed) Strengthening Education Quality in East Asia: System Assessment and

Benchmarking for Education Results. SABER/UNESCO/The World Bank.

UNESCO EFA. (2007), Global Monitoring Report: Human Development report

2007/8, online EFA Global Monitoring Report 2008- will we make it? UNESCO

Udhëzim administrativ, Organizimi i mësimit zgjedhor në të gjitha nivelet e arsimit

parauniversitar nga MASHT-i, nr. 1/ 2005. Prishtinë. Kosovë.

Weare, K., & Nind, M. (2011). Mental health promotion in problem prevention.

Williamson, B., & Payton, S. (2009). Curriculum and teaching innovation:

Futurlabhttp://www.futurelab.org.uk/resources/documents/handbooks/ curriculum

_and_teaching_innovation2.pdf.

Vilotijevič, G. (2000). Kako odabrati informacije sa elektronske mreže, Inovacije u

nastavu, nr. 3. Beograd. Serbija.. schools: what does the evidence say? Health

Promotion International, 26, S1,i29-i69.

Wininger, S.R. and P.M. Birkholz (2013), “Sources of instructional feedback, job

satisfaction, and basic psychological needs”, Innovative Higher Education, Vol. 38,

pp. 159-170.

Whyte, S. (2011). Learning to teach with videoconferencing in primary foreign

language classrooms. ReCALL 23/3: 271–293.

263

Burime dytësore

Bekteshi, B. (2009). Mbingarkimi i nxënësve me mësime në shkollë. Grafoprint,

Prishtinë, Kosovë.

Brada, R. (2010). Didaktika kibernetike. Dukagjini. Prishtinë, Kosovë.

Brada, R. (2012). Edukimi mendor e moral i fëmijës. AAB Riinvest. Prishtinë.

Kosovë.

Bytyçi, A. (2015). Rëndësia e shërbimit pedagogjik-psikologjik në shkollë, Artini,

Prishtinë. Kosovë.

Carnegie, D. (2005). Psikologjia e suksesit 3: Si ta zhvilloni mjeshtërinë e oratorisë

apo si ta fitoni vetëbesimin, Elta Bs & Artini, Prishtinë. Kosovë.

Dewey, J. (2007). Experience and Education. Simon & Schuster. New York. USA.

Edgar, M. (2002). Odgoj za budučnost, Tipotisak, Zagreb. Hrvatska.

Federiko, M. (1991). Sutra je uvek kasno, Nolit, Beograd. Serbija.

Fjalori i shqipes së sotme. (2002). Botimi i dytë i riparuar, Toena, Tiranë.

Fosnost, C. (1996). Construktivism: A psychological theory of learning.

Construktivism: Theory perspektives & practice, Teacher College Press, New York.

From, E. (2006). Dashuria për jetën, Pegi, Tiranë. Shqipëri.

Fullan, M. (2010). Kuptimi i ri i ndryshimit në arsim. Qendra për Arsim

Demokratik. Tiranë. Shqipëri.

Fullan M. (2010). Forcat e ndryshimit, Qendra për Arsim Demokratik, Tiranë.

Shqipëri.

Garo, S. (2011). Metodologjia dhe praktika e mësimdhënies, Tiranë: UFO Pres.

Glasser, W. (1999). Nastavnik u kvalitetnoj školi. Educa. Zagreb. Hrvatska.

264

Grupi Bërthamë i Kurrikulit, Korniza e kurrikulit të ri të Kosovës, (2001). Libri i

bardhë për diskutim, Departamenti i Arsimit dhe i Shkencës. Prishtinë. Kosovë.

Grup autorësh, (2003). Vushtrria (Viciana) me rrethinë, Libri shkollor, Prishtinë.

Hadri, A. (1971). LNÇ në Kosovë 1941 – 1945, Rilindja, Prishtinë. Kosovë.

Hargreaves, A. (2000). Four Ages of Professionalism and Professional Learning.

Teacher and Teaching: History and Practice.

Ismaili, Xh. (2013). Efektet stresuese të mësimdhënies dhe ecuritë e reduktimit të

tyre. Libri shkollor. Prishtinë. Kosovë.

Jaka B. (2003). Metodika e Mësimit Elementar të Matematikës, Libri shkollor,

Prishtinë. Kosovë..

Karpati, A. & Mollnar, Gj. Tot, P. (2010). Škola budučnosti, Cigoja, Beograd.

Srbija.

Kazamias A. M. Cower R. (2011). International Handbook of Comperative

Education (Springer International Handbooks of Education). Springer. USA.

Kraja, M. ; Mustafa M. Çela V.; Kraja E. (2013). Pedagogjia (Shkolla shqipe me

program plotësues), EXTRA-R, Tiranë. Shqipëri.

Kraja, M. (2012). Mësuesi pedagogu personaliteti etika e tyre, Vllamasi, Tiranë.

Shqipëri.

Kraja, M. (2012). Pedagogjia, ERIK. Tiranë. Shqipëri.

Kraja, M. (2009). Pedagogjia. Mirgeeralb. Tiranë. Shqipëri.

Krasnqi, I & Deva, A. (2012). Një shkollë pa dhunë, Libri shkollor, Prishtinë

Kryeziu, S. (2012). Mësuesi dhe mësimdhënia, Format e organizimit të punës

mësimore, Prishtinë: MASHT.

265

Kulinxha, G. (2015). Komunikimi ndërpersonal në fëmijërinë e hershme sipas

programit me fëmijën në qendër, Libri shkollor, Prishtinë.

Mailaret, G. (1997). Pedagogjia e përgjithshme, Koha, Prishtinë. Kosovë.

Mandič P. (1985). Novacionet në mësim. ETMMKSAK. Prishtinë. Kosovë.

Marsh, J. C. (2009). Koncepte themelore për ta kuptuar kurrikulumin, Botimi i

katërt, CDE, Tiranë. Shqipëri.

MASHT. (2011). Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së

Kosovës. Prishtinë.

Mazreku, M. (2015). Edukimi qytetar, (Edukim për shtetin, qeverisjen demokratike

dhe qytetarinë aktive), GUTENBERG, Prishtinë.

Mexhuani, A. (2014). Integrimi i teknologjisë informative të komunikimit në

mësimdhënie dhe nxënie, IPK, Prishtinë.

Miller, B. (2003). Si të krijohet kontakti i suksesshëm me nxënësit. (Doracak për

arsimtarë). QPEA. Prishtinë. Kosovë.

Ministarstvo prosvete Srbije. (2010). Škola budučnosti. Cigoja. Beograd. Srbija.

Mislimi, Y. (2005). Veçoritë didaktike të mësimit të programuar, Vatra, Shkup.

Maqedoni.

Montesori, M. (2009). Zbulimi i fëmijës (Manuel i pedagogjisë shkencore për

kopshtet dhe shkollën fillore). Grand Prind. Tiranë. Shqipëri.

Murati, Xh. (2002). Didaktika. Çabej. Tetovë. Maqedoni.

Musai, B. (2008). Mësimdhënia dhe të nxënit ndërveprues (Për klasat 6-12).

Qendra për Arsim Demokratik (CDE). Tiranë. Shqipëri.

Musai, B. (2001). Modele për mësimdhënie të suksesshme; Teknika për zhvillimi e

të menduarit kritik, Edualba, Tiranë. Shqipëri.

266

Musai, B. (1999). Psikologji edukimi. Pegi. Tiranë. Shqipëri.

Musai, B. (2003). Metodologji e Mësimdhënies, PEGI, Tiranë. Shqipëri.

Nathanail, V. (2013). Arsim dhe pabarazi: 13-esse/ ide & debate, UET Press,

Tiranë. Shqipëri.

Nuredini, V. (2012). Teoria e mësimit me nxënësin - studentin në qendër, FSDEK.


Nushi, P. (1995). Psikologjia e përgjithshme – Kaptina të zgjedhura. Universiteti i

Prishtinës. Prishtinë. Kosovë.

Osmani, F. (2010). Sistemi i vlerësimit në funksion të procesit mësimor, Arbëria

Design, Tetovë. Maqedoni.

Rexhepagiq, J. (2008). Çështje fundamentale në pedagogjinë ndërkombëtare.

Grafobeni. Prishtinë. Kosovë.

Rexhepagiq, J. (1972). Tema të zgjedhura pedagogjike. Napredok. Shkup.

Makedonija.

Rexhepagiq, J. (1970). Zhvillimi i arsimit dhe sistemit shkollor të kombësisë

shqiptare në territorin e Jugosllavisë së sotme deri në vitin 1918. Rilindja, Prishtinë.

Kosovë.

Rukiq, Sh. (2012). Mësimdhënie e balancuar. KGT. Prishtinë. Kosovë.

Rukiqi, Sh. (2002). Mësimdhënie e balancuar, CIP, Prishtinë. Kosovë.

Sawyer, R. K. (2006). The Cambridge handbook of the learning sciences.

Cambridge University Press. USA.

Sears, W., Sears M. (2011). Libri i disiplinës, Botart, Tiranë. Shqipëri.

Simo, P. (2009). Teknologjitë e edukimit. Dita 2000. Tiranë. Shqipëri.

267

Shatri, B. (2006). Arsimi fillor në Kosovë në shekullin XX - I (sfida, dëshmi,

fakte), Libri shkollor, Prishtinë. Kosovë.

Shimlesha, P. (1978). Pedagogjia. ETMMKSAK. Prishtinë. Kosovë.

Tamo, A.; Karaj,Th.; Rapti, E. (2005). Mësimdhënia dhe të nxënit. Mokra. Tiranë.

Shqipëri.

Ukaj, S. (2006). Zhvillimi i arsimit në Kosovë 1945-1952, KGT, Prishtinë, Kosovë.

UNICEF, (2007). Konventa për të drejtat e fëmijëve, Prishtinë, Kosovë.

VanBalkon, W., & Mijatoviq, S. (2006). Aftësimi profesional. (EDP. Ed. E.

Hiseni, & A. Tahirsylaj. Trans) ADEA. Prishtinë, Kosovë.

Veseli, A. (2003). Shkollat dhe arsimi shqip në prefekturën e Pejës gjatë periudhës

1941-1944. (IV), Pika 5A. Gjilan. Kosovë.

Veseli, A. (2003a). Shkollat dhe arsimi shqip në prefekturën e Prizrenit gjatë

periudhës 1941-1944, (III), Pika 5A, Gjilan. Kosovë.

Veseli, A. (2003b). Shkollat dhe arsimi shqip në prefekturën e Prishtinës gjatë

periudhës 1941-1944, (II), Pika 5A, Gjilan. Kosovë.

Vojka, H. (2012). Teknologjia mësimore dhe të menduarit kritik. Libri shkollor.


Vokrri, A. (1990). Shkollat dhe arsimi në Kosovë ndërmjet dy luftërave botërore

(1918 – 1941), Rilindja, Prishtinë. Kosovë.

Vrapi, A. (2016). Mësimdhënia e diferencuar dhe ndikimi i saj në mësimnxënie në

klasa heterogjene. Disertacion doktorature. UET. Tiranë. Pdf-Adobe Reader.

Vuji, M. (2015).Vizioni mësimor, Mirgeeralb, Tiranë. Shqipëri.

Woolfolk, A. (2011). Psikologji edukimi, CDE. Tiranë. Shqipëri.

268

Wastiau, P., Kearney, C., & Vanderberghe, W. (2009). How are digital games used

in schools? European Schoolnet.

Zajazi, T. (2003). Metodologji të mësimdhënies dhe mësimnxënies. Vinsent

graphic, Shkup. Maqedoni.

Zeneli, I. (2003). Bazat e standardizimit dhe vlerësimit në arsim. Libri shkollor.


Zylfiu, N. (2011). Teoria e mësimit dhe proceset didaktike të mësimdhënies.

Printing pres. Prishtinë, Kosovë.

Zylfiu, N. (2004). Didaktika, Timegate, Prishtinë. Kosovë.

Zylfiu, D. H. (2013). Trajnimi i mësimdhënësve për programin e ECDL-së, IPK,


Zhitija, Gj. M. (2011). Roli i mësuesit me klasat me nxënësin në qendër, Libri

shkollor, Prishtinë. Kosovë.

269

Burime nga interneti

Gruda, F. Derisa “një vesh” të më dëgjojë. Marrë nga:

http://www.shekulli.com.al/p. php?id=55732 (parë më 21 shtator 2014).

Hafiz Shemsedini, mësues i gjuhës shqipe, marrë nga:

http://zaninalte.al/2016/02/hafiz-ymer-shemsedini-mesues-i-gjuhes-shqipe-i-

islamit-dhe-i-atdhetarizmit-ne-kosove-e-me-gjere/ (parë më 9 tetor 2016).

Jason. What You Need to Be an Innovative Educator, Utopia. Marrë nga:

http://www.edutopia.org/blog/what-you-need-innovative-educator-terry-heick (parë më

20 dhjetor 2015).

Jeta dhe vepra e Mulla Idriz Gjilanit, marrë nga:

https://sq.wikipedia.org/wiki/Idriz_

Gjilani (parë më 29 qershor 2016).

Kate, B., Walsh, S., Kiranxhiska, T., Llazarevski, Gj., Projekt për arsimin fillor,

Krijimi i mjedisit për të nxënës për shekullin XXI. Marrë nga: http://www.

stepbystep.org.mk/WEBprostor/Krijimi_i_mjedisit_p%C3%ABr_t%C3%AB

_nx%C3%ABnit_p%C3%ABr_shekullin_XXI.pdf ( parë më 11 nëntor 2015).

Lidership në arsim. Marrë nga: https://www.facebook.com/permalink.php? id=

478341388865017&story_fbid=861282413904244 (parë më 10 nëntor 2015).

Manual për mësuesin, Mësimdhënia dhe të nxënit në edukimin joformal. Marrë

nga: http://www.fsash-spash.com/Non-form-educ-manual.pdf. (parë më 26 janar 2016).

MASHT, 2012, Kurrikula bërthamë për klasën parafillore dhe arsimin fillor.

Marrë nga: http://masht.rks-gov.net/uploads/2015/06/niveli-i-03-04-2014.pdf (parë më

26 dhjetor 2015).

MASHT, 2013, Korniza e Kurrikulës së Kosovës dhe kurrikulat bërthamë.

Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/06/prezantim-kkk-vleresimi-dhe-

zbatimi- 23-shkurt-2013.pdf (parë më 24 dhjetor 2015).

Mësimdhënia doracak për arsimtarët e arsimit fillor. Marrë nga: http://toolbox

.pep.org.mk/Files/ALB_Nastava%20i%20ucenje %20na%2021-ot%20vek.pdf (parë më

13 janar 2013).

270

Mësimi ekipor. Marrë nga http://www.aktuale.dk/387,2.2.-Puna-ekipore.html.

(parë më 13 dhjetor, 2013).

Mësimi me projekte si metodë e mësimdhënies. Marrë nga: http://www.germ-

a.com/ ?p=2866 (parë më 7 shkurt 2016).

Osmani, N. Reforma e Sistemit të Arsimit në Kosovë 2000–2010, Zhvillimi

historik i sistemit të arsimit në Kosovë. Marrë nga: .http://www.germ- a.com/?p=1921

(parë më 11 nëntor 2014).

Overcoming the barriers to educational innovation. Marrë nga: https://www.nfer

.ac.uk/publications/FUTL61/FUTL61.pdf (parë më 24 korrik 2016).

Për studentët e CU (Cikli i ulët) https://sq-al.facebook.com/ese.dhe.projekte/

posts/1562835890660717 (parë më 9 shkurt 2016).

Praktika bashkëkohore të mësimdhënies. Marrë nga:

http://www.stepbystep.org.mk/ (parë më 14 janar 2016).

Programi hap pas hapi. Marrë nga: http://stepbystep.org.mk/WEB prostor/ P%

C3% AB rparimi_i_m%C3%ABsimdh %C3%ABnies_n%C3%AB_mat._1-3_PEP.pdf.

(parë më 4 shkurt 2016).

Raporti i vlerësimit për fushat e arsimit. Klima, etika dhe kujdesi ndaj nxënësit.

Marrë nga: http://isha.gov.al/wpcontent/uploads/2013/05/RAPORT_ VLERESIMI

_PER_FUSHAT_KLIMA_DHE_ETIKA_DHE_KUJDESI_NDAJ_NXENESIT.

IKAP1_.pdf (parë më 13 janar 2014).

Revista Mësuesi. Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/reviste-e

- përmuajshme-nr-26-viti-iii-tetor-2014.pdf (parë më 13 prill 2016).

REVISTA PEDAGOGJIKE 2011.pdf - darvlore. Marrë nga: https://darvlore

wikispaces.com/file/view/REVISTA+PEDAGOGJIKE+2011.pdf (parë më 11 maj

2016).

Tabela “Smart” marrë nga: http://koha.net/?id=9&l=94236 (parë më 24 qershor

2016).

Tabelat elektronike marrë nga: kk.rks-gov.net/peje/News/Advertisement/

Shpërndahen-26-tabela-elektronike-te-mencura-per-s.aspx (parë më 27 qershor 2016).

271

SHTOJCA 1

Pyetësor për nxënës

Nxënës të dashur, ky pyetësor synon tì marrë mendimet tuaja lidhur me zbatimin e

inovacioneve mësimore nga mësimdhënësit tuaj dhe, ndikimin e tyre në cilësinë e të

mësuarit.

Inovacionet mësimore dhe kuptimi i tyre nga aspekti tematik, janë risi përmes të

cilave mësimdhënësit tuaj do të mundohen të bëjnë diçka të re për ju, me qëllim të

përmirësimit, përparimit, modernizimit, konkretizimit dhe lehtësimit të veprimtarisë

mësimore për t`ju ndihmuar që rezultatet tuaja në shkollë të jenë edhe më të mira.

Ky pyetësor është i adaptuar nga Fatmir Agaj për nevoja të temës së doktoratës.

Nxënës të nderuar, na tregoni deri në ç`masë pajtoheni me këto pohime duke

rrethuar vetëm njërën nga përgjigjet: a, b, c ose d.

Pyetje për nxënës

Nr Aktivitetet mësimore në shkollë Shumë Pak spak Nuk e

di

1 Shkolla dhe komuniteti kanë prioritet ndryshimet

që sjellin rezultate më të mira në shkollë?

a b c d

2 Mjedisi shkollor nxit dhe zhvillon aftësitë tuaja

individuale?

a

b

c

d

3 Mësimdhënësit diskutojnë me ju lidhur me

përzgjedhjen e strategjive të reja mësimore?

a b c d

4 Mësimdhënësit ju angazhojnë të njiheni me

teknika dhe teknologji të re mësimore?

a b c d

5 Përzgjedhjet apo aktivitetet mësimore nga

mësimdhënësit, janë të përshtatshme për ju?

a b c d

6 Në shkollën tuaj jeni të kënaqur me cilësinë e

mësimdhënies?

a

b

c

d

Nr Aplikimi i inovacioneve mësimore në Pak Aspak Nuk

272

mësimdhënie Shumë

e di

1 Mësimdhënësit aplikojnë mjete, metoda, teknika

dhe teknologji t`re mësimore?

a b c d

2 Jeni të lumtur në klasë kur mësoni diç të re nga

mësimdhënësit tuaj?

a b c d

3 Mësimdhënësit përshtatin inovacionet mësimore

me përmbajtjet mësimore?

a b c d

4 Në momentet e paraqitjes së inovacioneve

mësimore, ndiheni të motivuar për nxënie?

a

b

c

d

5 Mësimdhënësit shpesh zbatojnë inovacionet

mësimore në klasë?

a b c d

6 Aktivitetet inovative në klasë janë nxitës të mirë

për të nxënë?

a b c d

Nr Ndikimi i inovacioneve mësimore në arritjen e

rezultateve në shkollë

Shumë

Pak

Aspak

Nuk e

di

1 Gjërat e reja ju tërheqin më shumë për të mësuar? a b c d

2 Jeni kureshtar për të dëgjuar dhe për të mësuar diç

të re nga mësimdhënësit?

a b c d

3 Është tërheqëse ora mësimore atëherë kur

mësimdhënësit zbatojnë inovacione mësimore?

a b c d

4 Inovacionet mësimore ndikojnë që rezultatet në


a b c d

5 Inovacionet mësimore ndikojnë mjaftueshëm në

ngritjen e rezultateve mësimore?

a

b

c

d

6 Jeni të kënaqur me rezultatet e arritura që dalin

nga mësimdhënia inovative?

a b c d

Jam nxënës-e i-e klasës së _______, SHFMU “___________________” në

______________

Të nderuar nxënës-e, ju falem nderit shumë për bashkëpunimin dhe kontributin

tuaj!

273

SHTOJCA 2

Pyetësor për mësimdhënës

Mësimdhënës të nderuar, përmes këtij pyetësori, dëshirojmë t'i marrim mendimet

tuaja lidhur me zbatimin dhe ndikimin e inovacioneve mësimore në mësimdhënie. Andaj,

mendimet tuaja janë të nevojshme për tì hulumtuar dhe pastaj për të dhënë një mesazh

pozitiv për rëndësinë që kanë këto strategji mësimore në procesin e mësimdhënies.

Inovacionet mësimore dhe kuptimi i tyre nga aspekti tematik, janë risi, që

nënkuptojnë të bërit diçka të re me qëllim të përmirësimit, përparimit, modernizimit apo

zhvillimit të veprimtarisë pedagogjike dhe didaktike-metodike në shkollat tona.

(Anketimi është anonim)

Ky pyetësor është i adaptuar nga Fatmir Agaj për nevoja të temës së doktoratës.

Mësimdhënës të nderuar, na tregoni deri në ç`masë pajtoheni me këto pohime, duke

rrethuar vetëm njërën nga përgjigjet: a, b, c ose d.

Pyetje për mësimdhënës

Nr

Shkolla dhe mësimdhënia inovative

Shumë

Pak

Aspak

Nuk e

di

1 Në shkollën tuaj ka kushte të mjaftueshme

për zbatimin e strategjive të reja mësimore?

a b c d

2 Shkolla ju nxit në zbatimin e mësimdhënies

bashkëkohore?

a b c d

3 Bashkëpunoni me kolegët tuaj lidhur me

gjetjen e mundësive më të mira për

mësimdhënie?

a

b

c

d

4 Shkolla juaj është në rrjedha të ndryshimeve

inovative?

a

b

c

d

5 Shkolla juaj është e pasur me teknologji të re

mësimore?

a b c d

6 Shkolla juaj ka nevojë për ndryshime në

teknikë dhe teknologji të re mësimore?

a b c d

274

Nr

Zbatimi i aktiviteteve inovative në

mësimdhënie

Shumë Pak

Aspak

Nuk e

di

1 Zbatoni metoda dhe teknika të reja

mësimore në mësimdhënie?

a b c d

2 Jeni në ndjekje të ndryshimeve inovative që

ndodhin në shkollë dhe jashtë saj?

a b c d

3 I përzgjidhni vetë inovacionet mësimore

gjatë mësimdhënies?

a b c d

4 Në mungesë të inovacioneve mësimore,

shfrytëzoni alternativa të tjera?

a b c d

5 Keni pasur raste të vërtetoni arritjet e

rezultateve më të mira, atëherë kur zbatoni

strategji të reja në mësimdhënie?

a

b

c

d

6 Në rastet kur në klasë zbatoni inovacione

mësimore, keni vërejtur ndryshime pozitive

tek nxënësit tuaj?

a

b

c

d

Nr

Ndikimi i inovacioneve mësimore në

arritjen e rezultateve tek nxënësit

Shumë Pak

aspak

Nuk e

di

1 Inovacionet mësimore nxisin interesimin

tuaj për aktivitete pune në klasë?

a

b

c

d

2 Mendoni se inovacionet mësimore kanë

efekte pozitiv në ngritjen e cilësisë së

mësimdhënies në krahasim me

mësimdhënien tradicionale?

a

b

c

d

3 Mendoni që inovacionet mësimore ndikojnë

që njohuritë e nxënësve të jenë më të

qëndrueshme?

a

b

c

d

4 Mendoni se inovacionet mësimore ndikojnë

që rezultatet në shkollë të jenë më të mira?

a

b

c

d

5 Inovacioneve mësimore bëjnë që shanset të

jenë më të mëdha në ngritjen e cilësisë së

mësimdhënies?

a

b

c

d

6 Jeni të kënaqur me cilësinë e mësimdhënies,

falë strategjive të reja mësimore?

a b c d

Jam mësimdhënës-e në SHFMU “_________________________” në

____________________.

Të nderuar mësimdhënës-e, ju faleminderit shumë për bashkëpunimin dhe

kontributin tuaj.

275

SHTOJCA 3

Intervistë me drejtorët e shkollave fillore

Intervistë me drejtorin e SHFMU ”_______________________”

Në ________________, Komuna e __________________.

Data:______________, Ora:____________.

Njoftim me të intervistuarin (drejtorin) dhe kërkimfalje për kohën e humbur.

- Biseduam për një temë të lirë

- Njoftim i shkurtër lidhur me intervistën

- Njoftojmë drejtorin për problemin e hulumtimit

- Njoftojmë drejtorin edhe për konfidencialitetin e intervistës

276

Hulumtim eksplorues

Inovacionet në mësim dhe kuptimi i tyre nga aspekti tematik, janë risi që

nënkuptojmë të bërit diçka të re me qëllim të përmirësimit, përparimit, modernizimit

apo zhvillimit të veprimtarisë pedagogjike dhe didaktike-metodike në shkollë.

Këtij hulumtimi i jemi qasur nga arsyeja se inovacionet mësimore mund të ndikojnë

mjaft shumë në ngritjen e cilësisë në mësimdhënie dhe ato mund të zënë vend shumë të

rëndësishëm në pasurimin e nxënësve me njohuri të reja, duke i ndihmuar ata të rrisin

njohuritë, aftësitë, qëndrimet dhe vlerat e tyre.

Në këtë kuadër, tema jonë e hulumtimit analizon dhe trajton zbatimin e

inovacioneve mësimore në klasë-shkollë nga ana e mësimdhënësve dhe ndikimi e tyre

në ngritjen e cilësisë së mësimit tek nxënësit e shkollave fillore të regjionit të

Anamoravës së Kosovës.

1. A mund të më tregoni: Sa vjet përvojë pune keni (si drejtor shkolle)?

____________________

************************************************************

2. Shkolla juaj ka kushte të mira për mësimdhënie bashkëkohore?

a) Po b) Jo c) Mesatarisht

3. I monitoroni ndonjëherë mësimdhënësit tuaj gjatë procesit të mësimdhënies?

a) Po b) Jo

- Nëse i keni monitoruar, a keni vërejtur se mësimdhënësit tuaj kanë zbatuar

strategji të reja mësimore (teknika, teknologji, metoda, forma, modele...)

277

a) Po b) Jo c) Nganjëherë

- A zbatohen mjaftueshëm inovacionet mësimore nga mësimdhënësit e shkollës

suaj?

a) Po b) Jo c) Mesatarisht

- Mësimdhënësit e cilës moshë i zbatojnë më tepër inovacionet mësimore gjatë


a) 25 – 35 b) 36 – 45 c) 46 – 55 d) 56 – 65

- I këshilloni mësimdhënësit tuaj lidhur me reformat shkollore?

a) Po b) Jo

- A komunikoni ndonjëherë me mësimdhënësit lidhur me gjetjen e formave,

metodave dhe teknikave të reja mësimore?

a) Po b) Jo

- Nëse po, si janë përgjigjur ata?

a) Pozitivisht b) Negativisht

- A jeni të kënaqur me punën e mësimdhënësve tuaj?

a) Po b) Jo c) Deri diku

- A stimulohen ata ndonjëherë nga ju ose nga institucionet përkatëse të arsimit?


************************************************************

4. A keni bërë ndonjë matje apo vlerësim rreth zbatimit të inovacioneve mësimore

nga mësimdhënësit tuaj?

a) Po b) Jo

278

Nëse po, si kanë dalë rezultatet e punës tek mësimdhënësit?

a) Të mira b) Mesatarisht të mira c) Jo të mira

*******************************************************

5. Mjetet që posedon shkolla juaj, si: laptop, videoprojektor, skaner, shtypës,

kopjues, harta me xhepa, karta me shkronja dhe fjalë, fotografi, harta gjeografike,

kamera etj., sa i përdorin mësimdhënësit gjatë procesit të mësimdhënies?

a) Shumë b) Pak c) Aspak

- I këshilloni mësimdhënësit tuaj se mjetet mësimore janë të dedikuara për nxënësit

me qëllim të arritjes së rezultateve më të mira në shkollë?

a) Po, shpesh i këshillojmë b) Nganjëherë c) Asnjëherë

- A ndikojnë këshillat tuaja pozitivisht që mësimdhënësit tì zbatojnë inovacionet

gjatë procesit të mësimdhënies?

a) Ndikojnë b) Nuk ndikojnë c) Jo çdoherë

- A e kuptojnë mësimdhënësit se zbatimi i mjeteve inovative në mësimdhënie

ndikon që rezultatet e nxënësve në shkollë të jenë më të mira?

a) Po b) Jo c) Nuk e di

**********************************************************

7. A mendoni se mësimdhënësit inovatorë sjellin rezultate më të mira në shkollë?


279

- A u lejohet mësimdhënësve të marrin iniciativa në bërjen e ndryshimeve pozitive

në shkollë?


- A jeni të kënaqur me rezultatet e arritura në shkollën tuaj?


*********************************************************

8. A ka nevojë shkolla juaj për investime shtesë që mësimdhënësit tuaj të jenë

zbatues më të mirë të praktikave të reja në mësimdhënie?


Për fund, të intervistuarit i rikujtohet edhe një herë për konfidencialitetin që

është thënë për qëllim të hulumtimit.

Mbaroi më:_____________________, ora _____________

280

SHTOJCA 4

Kërkesë Drejtorisë Komunale të Arsimit

Jam Fatmir Agaj, mësimdhënës në SHFMU “Skënderbeu” Hogosht. Jam student i

doktoraturës në Fakultetin e Shkencave Sociale, dega Pedagogji, në Tiranë.

Tema ime e disertacionit është: “Zbatimi dhe ndikimi i inovacioneve mësimore në

mësimdhënie në shkollat fillore të regjionit të Anamoravës së Kosovës”.

Kërkoj që për qëllime studimore të më lejohet të kontaktoj apo tì intervistoj disa

nga drejtorët e shkollave fillore. Po ashtu, kërkoj të më lejohet që në të njëjtat shkolla

tì anketoj një grup mësimdhënësish dhe nxënësish.

Përmes këtij hulumtimi, dëshirojmë tì marrim mendimet e të anketuarve lidhur me

zbatimin dhe ndikimin e inovacioneve mësimore në mësimdhënie. Andaj, mendimet e

tyre janë të nevojshme për tì hulumtuar dhe pastaj për të dhënë një mesazh pozitiv për

rëndësinë që kanë këto strategji mësimore në procesin e mësimdhënies.

Faleminderit për mirëkuptim!

Me respekt,

Fatmir Agaj

Documents

ZBATIMI DHE NDIKIMI I INOVACIONEVE MËSIMORE NË … · metodologji, burim kryesor ka instrumentet matëse, si pyetësorët për nxënës dhe mësimdhënës si dhe intervistat me