PREZENTACJE

„Żeby świat był lepszy konieczna jestmiłość do każdego człowieka. I toleran-cja, bez względu na rasę, religię i naro-dowość.”

/Irena Sendlerowa/

Jednym z głównych celów działalności Klubu Europej-skiego „Szkoła Globalna i Humanitarna” przy XXIII Li-ceum Ogólnokształcącym im. ks. prof. Józefa Tischneraw Łodzi jest promowanie dialogu międzykulturowego oraztakich postaw obywatelskich, które uczą cenić różnorod-ność, otwartość i tolerancję dla innych kultur i religii orazodmiennych postaw i systemów wartości.

Projekt „Moje serce dla Świata”W procesie dydaktyczno-wychowawczym szkoły waż-

ne jest wychowanie w duchu wartości, kształtowanie po-staw tolerancji wobec odmienności i różnorodności orazuznanie wartości pluralizmu w życiu społecznym, religij-nym oraz kulturze.

Jednym z wielu przedsięwzięć realizujących te cele byłprzeprowadzony przez Klub Europejski „Szkoła Global-na i Humanitarna” projekt „Moje serce dla Świata”, którywpisuje się w nowoczesny sposób postrzegania procesuedukacji. Jego priorytetem było inicjowanie wydarzeń,kreowanie i realizowanie wszelkich form działalnościszkolnej i pozalekcyjnej związanej z upowszechnieniemidei poszanowania wartości ogólnoludzkich.

Realizując ten projekt stosowałyśmy metody aktywne,warsztatowe, angażujące inwencję własną ucznia, którasprzyja rozwojowi kreatywności, wyobraźni i samodziel-ności myślenia.

Działania projektowe, uczenie poprzez doświadczeniepodczas międzynarodowych spotkań młodzieży i wyjazdówedukacyjnych w Polsce i za granicą, uatrakcyjniły ofertęedukacyjną naszego liceum.

Projekt „Moje serce dla Świata” przybliżył uczniomróżne kultury świata – w tym kulturę żydowską, która sta-nowi integralną część historii naszego miasta. Tragicznelosy Żydów podczas II wojny światowej – w czasie Holo-kaustu – odcisnęły piętno na historii Łodzi. Pozostałe śladymartyrologii tego narodu w naszym mieście np. teren by-

łego getta, stacja kolejowa Radegast, Mauzoleum Rado-goszcz oraz Pomnik Martyrologii Dzieci „Pęknięte Ser-ce” stale przypominają o konieczności wychowania mło-dzieży w duchu wartości, z których najważniejsze są god-ność i życie ludzkie.

Część projektu „Moje serce dla Świata” poświęconąhistorii i kulturze żydowskiej, realizowaliśmy w dwóch eta-pach – historycznym i kulturowym.

Etap historycznyW tym etapie młodzież poznawała historię narodu

żydowskiego, w szczególności historię Żydów łódzkich, ichtragiczne losy podczas II wojny światowej oraz związanąz tą problematyką historię NSDAP, działalność opozycjiantyhitlerowskiej a także ludzi, którzy ratowali życieŻydów skazanych na zagładę.

Uczniowie zdobywali wiedzę i umiejętności podczaslekcji i warsztatów historyczno-językowych, przygotowy-wali wystawy tematyczne np.: „Historia Żydów łódzkich”,„Cegiełki pamięci kultury żydowskiej”, „Historia Holo-kaustu”, „Życie i działalność Ireny Sendlerowej”, „MedalSprawiedliwy wśród Narodów Świata”, organizowali tak-że konkursy wiedzy, również dla środowiska lokalnego, np.dla uczniów Gimnazjum nr 5 im. Króla Władysława Ja-giełły w Łodzi. Niezwykle ważne dla procesu dydaktycz-no-wychowawczego było zaplanowanie i zorganizowaniezwiedzania byłych niemieckich obozów koncentracyjnychGross-Rosen i Auschwitz-Birkenau.

Obóz KL Gross-Rosen zwiedzaliśmy wspólniez uczniami niemieckimi, podczas Polsko-NiemieckiegoSpotkania Młodzieży w Krzyżowej, które zorganizowali-śmy wspólnie z Fundacją „Krzyżowa dla PorozumieniaEuropejskiego” oraz niemiecką szkołą Willy-Brandt-Ge-samtschule z Marl. Zwiedzanie rozpoczęliśmy od zapo-znania się z makietą obozu, następnie obejrzeliśmy film,w którym byli więźniowie obozu opowiadali o pracyw kamieniołomach oraz wstrząsających warunkach życiaobozowego. Następnie udaliśmy się na teren obozu. Prze-rażający widok kamiennego piekła: ściana śmierci, pieckrematoryjny, baraki więźniów, łaźnie i kuchnia obozowaoraz natłok wstrząsających informacji wywarł na uczniachogromne wrażenie. Ta lekcja historii z pewnością pozosta-nie na długo w pamięci naszych uczniów.

Podsumowaniem była cicha polsko-niemiecka dysku-sja o KL Gross-Rosen. Zadaniem młodzieży było wyraże-nie swoich emocji i refleksji w językach obcych na tematHolokaustu. Uczniowie nie mogli się porozumiewać, alekażdy mógł zapoznać się z tym, co napisali inni. Następ-nie młodzież uczestniczyła w zajęciach warsztatowycho gettach – warszawskim i łódzkim. Ważne było, że o tymdrażliwym temacie nasi uczniowie dyskutowali z młody-mi Niemcami i mogli wypracować wspólne stanowisko.Doszli oni do wniosku, że aby budować zjednoczoną Eu-ropę, należy szukać kompromisów i zapobiegać powtórze-niu się tragicznej historii.

Polsko-niemieckie warsztaty na temat tolerancji uzmy-słowiły młodzieży, jak ważne jest przełamywanie istnieją-cych stereotypów i uprzedzeń, natomiast obejrzenie filmuhistorycznego w języku niemieckim uzupełniło wiedzęuczniów o II wojnie światowej.

Temu celowi służył również wyjazd edukacyjny doNorymbergii, gdzie w Dokumentationszentrum Reich-sparteitagsgelände czyli Centrum Dokumentacji TerenuZjazdów Partyjnych NSDAP młodzież mogła szczegóło-

Bogumiła Miodyńska-KowalczykEugenia Kowalska

Żeby świat był lepszy...By nigdy nie powtórzył się

Holokaust...

12

PREZENTACJEPRZEGLĄD Edukacyjny 3 (85)

wo prześledzić historię NSDAP i poznać drugą stronę dra-matu wojennego – czyli historię nazistów, sprawców tra-gedii ludzkości, m.in. narodu żydowskiego.

Ucząc młodzież o II wojnie światowej należało zapo-znać ją z działalnością opozycji antyhitlerowskiej w Niem-czech. Zrealizowaliśmy ten plan na przykładzie grupyoporu „Krąg z Krzyżowej”, zwiedzając posiadłość hrabie-go Helmuta Jamesa von Moltke, który był przywódcą tejopozycji. Pozostawił on po sobie przesłanie do Europej-czyków, pełne wiary w zwycięstwo dobra i harmonijnegowspółżycia ludzi różnych nacji w Europie.

Szczególną uwagę poświęciliśmy ludziom, którzyw czasie wojny, z narażeniem własnego życia, ratowaliŻydów. Tych „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”było wprawdzie wielu, my jednak realizując cele i założe-nia naszego projektu skupiliśmy swą uwagą na osobie Ire-ny Sendlerowej. W swoim życiu, działaniach i poglądachkierowała się ona fundamentalnymi wartościami i ideała-mi takimi jak: miłość do ludzi, niezgoda na krzywdę in-nych, odwaga cywilna, pokora i skromność oraz umiejęt-ność sprzeciwiania się złu.

Etap kulturowyTen etap obejmował szerokie spektrum różnorodnych

działań, które miały na celu ukazanie bogactwa kulturyżydowskiej w takich dziedzinach jak: religia, literatura,muzyka, teatr, film, taniec i sztuki plastyczne.

Uczniowie zebrali informacje dotyczące historii i kul-tury żydowskiej, które wykorzystali do wykonania albumu„Śladami Żydów w Łodzi”. Zorganizowali także dwiewystawy „Zabytki kultury żydowskiej w Łodzi”, na którezłożyły się prace plastyczne i zdjęcia wykonane przezuczniów w czasie wędrówki szlakiem zabytków kulturyżydowskiej w naszym mieście.

W akademii filmowej obejrzeli amerykańsko-brytyjskifilm „Chłopiec w pasiastej piżamie”, którego akcja toczysię w czasach II wojny światowej. Następnie został ogło-szony i przeprowadzony konkurs na najlepszą recenzję tegofilmu w języku niemieckim.

Dużym zainteresowaniem społeczności szkolnej cieszy-ła się wykonana przez uczniów prezentacja przysłów, mą-drości i dowcipów żydowskich oraz konkurs na ich ilustra-cję. Na konkurs napłynęło wiele ciekawych prac przedsta-wiających w trafny i dowcipny sposób specyficzne i filozo-ficzne podejście do życia oraz humor żydowski.

Uczniowie sporządzili także słowniczki języka hebraj-skiego oraz jidisch, z których korzystali m.in. podczas wie-lokulturowego konkursu językowego składając sobie

życzenia świąteczne i walentynkowe – właśnie w tych języ-kach.

Istotnym elementem w poznawaniu literatury żydow-skiej był udział uczniów w „Tygodniu kultury żydowskiej”w sieci handlowej Empik. Młodzież miała tu możliwośćzapoznania się z wydawnictwami poświęconymi zarównotematyce żydowskiej, jak i z książkami autorów żydowskichpiszących na tematy współczesne.

Współpraca z Centrum Dialoguim. Marka Edelmana w Łodzi

Realizację projektu „Moje serce dla Świata” wzboga-ciliśmy, korzystając z programów oferowanych przez Cen-trum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.

Niezwykle ważny dla realizacji naszego projektu byłudział w „Dniach Kultury Żydowskiej”. Młodzież uczest-niczyła w spotkaniach, warsztatach, wykładach, projek-cjach filmów i koncertach, podczas których poznała ogrom-ne bogactwo kultury żydowskiej oraz twórczość jej wybit-nych przedstawicieli związanych z Łodzią.

O tradycji żydowskiej i świętach, m.in. święcie Szawu-ot dowiedziała się na spotkaniu z Symchem Kellerem –Przewodniczącym Gminy Wyznaniowej Żydowskiejw Łodzi oraz miała jednocześnie okazję zwiedzić jedynączynną synagogę przy ul. Rewolucji 1905 r. nr 28 w Łodzi.

Podczas wykładów i warsztatów w synagodze ucznio-wie poznali tajniki żydowskich tradycji i symboli, dowie-dzieli się, do czego służą tałes, kipa czy mezuza, o którychopowiedziała Izabela Grynsztajn z Fundacji MonumentumIudaicum Lodzense.

Uczniowie uczestniczyli w wieczorze poświęconymtwórczości Juliana Tuwima, który odbył się w Klubie Sza-fa. O książce poświęconej Wierze Gran, zmarłej przedkilku laty przedwojennej artystce i piosenkarce żydowskie-go pochodzenia, dowiedzieli się od jej autorki Agaty Tu-szyńskiej, pisarki, poetki i reportażystki.

Niezwykłych wrażeń dostarczył młodzieży film doku-mentalny „8 historii, które nie zmieniły świata”, któregobohaterką jest, miedzy innymi, Halina Elczewska, ocalałaz łódzkiego getta. Jest ona pomysłodawczynią ŁodzkiegoParku Ocalałych, będącego symbolem zwycięstwa życianad śmiercią.

Na długo w pamięci słuchaczy pozostanie wspaniałykoncert muzyki jidisch w wykonaniu Raphaela Rogiń-skiego, który odbył się w Pałacu Izraela Poznańskiegow Łodzi. Uczestniczący w koncercie uczniowie mogli tak-że obejrzeć kolekcję sztuki – w tym Galerii MistrzówPolskich.

Centrum Dokumentacyjne NSDAP w Norymberdze Symcha Keller w synagodze

13

PREZENTACJE

Niezwykłym artystycznym doznaniem było uczestnic-two młodzieży w „Dniach Pamięci” zorganizowanychz okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Ho-lokaustu przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Ży-dów w Polsce, Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi i UrządMarszałkowski Województwa Łódzkiego. W Teatrzeim. Jaracza uczniowie obejrzeli spektakl pod tytułem„Przed odejściem w stan spoczynku” w reżyserii Grzego-rza Wiśniewskiego zrealizowany na podstawie sztuki Tho-masa Bernharda.

Wykład na temat „Księga Psalmów – dialog chrześci-jaństwa i judaizmu. Co nas łączy, co nas dzieli?” wygłoszo-ny przez rabina Sachę Pecaric z Nowego Jorku, z wykształ-cenia filologa i teologa, współautora przekładu i redakto-ra pierwszego po wojnie żydowskiego przekładu Tory zor-ganizowany został przez przez Centrum Dialogu im. Mar-

ka Edelmana i Muzeum Miasta Łodzi. Uczniowie mielimożliwość zapoznania się, m.in. z problemami lingwi-stycznymi związanymi z przekładem Tory na język polski.

PodsumowanieZe względu na szczególną rolę, jaką przykładamy do wy-

chowania młodzieży w duchu tolerancji i dialogu projekt„Moje serce dla Świata” zawierał zagadnienia z zakresu wie-lokulturowości i międzykulturowości oraz wiedzy o mniej-szościach narodowych, ich kulturze, historii i religii.

Szczególną uwagę poświęciliśmy mniejszości żydow-skiej. Stanowi ona część polskiej historii i współczesno-ści, dlatego poprzez działania edukacyjno-wychowawczepodjęte w tym projekcie, starałyśmy się wpajać młodzieżyszacunek dla dziedzictwa kulturowego tego narodu orazprzekonanie o konieczności jego ochrony. Niestety, czę-sto jeszcze jesteśmy świadkami zachowań o charakterzeksenofobicznym lub rasistowskim, co świadczy o niezro-zumieniu podstawowych zasad dotyczących optymalnegowspółistnienia narodów.

Dlatego działania w projekcie „Moje serce dla Świata”zaplanowaliśmy tak, by bliska była naszej młodzieży ideaPolski tolerancyjnej, otwartej dla wszystkich, którzy czująsię związani z naszym krajem i chcą działać dla jego dobra.

Bogumiła Miodyńska-KowalczykEugenia KowalskaXXIII Liceum Ogólnokształcąceim. ks. prof. Józefa Tischnera w Łodzi

Od redakcji: Przepraszamy Autorki za uchybienia, którewystąpiły przez nieuwagę korektorską w Ich artykule „Eu-ropejski Znak Innowacyjności...” (PE nr 2/2012 s. 30).Raphael Rogiński – muzyka jidisch

14