ÖZET - İzmir Barosu...avukatlık, İcra ve İflas hukuku. ABSTRACT Code No. 7155 is a regulation about initiating legal proceedings for pecuniary claims arising from subscription

www.izmirbarosu.org.tr

225İzmir Barosu Dergisi � Eylül 2018 �

Prof. Dr. Muhammet ÖZEKES*

ABONELİK SÖZLEŞMELERİNDEN KAYNAKLANANPARA ALACAKLARINA İLİŞKİN YENİ TAKİP YOLU

(7155 sayılı Kanun’un Düzenlemesi)

ÖZET

* DEÜ Hukuk Fakültesi Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Anabilim Dalı.

7155sayılıKanunaboneliksözleşmesindenkaynaklananparaalacaklarınailişkintakibinbaşlatılmasıusulünüdüzenlemiştir.Butakibinelektronikortamdaveavukattara-fındanyürütülmesizorunludur.Butakipyoluilamsızbirtakiptir.Takiphacizaşamasınakadarfarklıbiryöntembenimsemiştir,takibindiğeraşamalarıaynıdır.Butakipyolununözelliği,takibinelektronikortamdayapılmasıvedoğrudanalacaklıtarafındanbaşlatılma-sıdır.Buyenitakipyolubirçokyöndeneleştiriyeaçıktır.Çalışmadabutakipyoluaçıkla-narak,sorunlarüzerindedurulmaktadır. Anahtar Kelimeler:icratakibi,aboneliksözleşmeleri,elektroniktakip,zorunluavukatlık,İcraveİflashukuku.

ABSTRACT CodeNo.7155 is a regulationabout initiating legalproceedings forpecuniaryclaimsarisingfromsubscriptionagreements.Thisspecialproceedingmustbeinitiatedandconductedelectronicallyandbyanattorney.Thisisaproceedingwithoutjudgment.Thisproceedinghasdifferencesuptoseizurestage,fromthereitissameasregularpro-ceeding.Characteristicsaboutthisproceedingareconductedelectronicallyandinitiateddirectlybycreditor’shimself.Thisnewproceedingisopentocriticisminmanyaspects.Inthisstudy,weexplainthedetailsofproceedingandputemphasisonissues.

Keywords: Legal proceeding, subscription agreement, electronic proceeding,mandatorylegalrepresentation,EnforcementandBankruptcyLaw.


İzmir Barosu Dergisi � Eylül 2018 �226

Giriş «AbonelikSözleşmesindenKaynaklananParaAlacaklarınaİlişkinTakibinBaşlatılmasıUsulüHakkındaKanun»isminitaşıyan7155sa-yılıKanun’la,icrahukukumuzdayenibirtakipyolukabuledilmiştir.Butakipyolununamacı,aboneliksözleşmelerindenkaynaklananparaala-caklarınınelektronikortamdayürütülmesivehacizaşamasınakadar,iş-lemlerinelektroniksistemüzerindengerçekleştirilmesidir.Ancak7155sayılı Kanun, sadece abonelik sözleşmesinden kaynaklanan para ala-caklarının takibinidüzenlememiş,aynızamandazorunluarabuluculu-ğa,konkordatoyavegenelicrahükümlerineilişkindebazıdeğişiklikleryapmıştır.Bizbuçalışmada,bazınoktalardadüzenlemeninbuyönlerinededikkatçekmeklebirlikte,asılolarakaboneliksözleşmelerindenkay-naklananparaalacaklarınailişkinyenitakipyolunuinceleyeceğiz. Önceliklebelirtmekgerekirki, yapılandüzenlemekanun tekniği-neaykırıyönler içerdiğigibi, temelhaklar, icrahukukuilkelerive icrahukukusistemimizbakımındandasorunludur.Budüzenleme,kanun-larınkamuoyundatartışılmadan,hukukunvedüzenlenenalanıntemelkavram,kurum,kuralvekaynaklarıgözetilmedençıkartılmasınınyenibiryansımasıdır.Zatenkarmaşıkhalegelenvedüzenlemeyanındaözel-likleuygulamadabirçoksorunlauğraşanicrahukukumuz,bazısorunlarıçözeceğidüşünülenbuyenitakipyoluyla,dahadakarmaşıkhalegele-cektir.Budüzenlemenindediğerbirçokdüzenlemegibitemelamacı,(çokyanlışbirşekilde)sadeceişyükünüazaltmayaodaklanması,ancakhukukbilincivehukukîgüvenlikkaygısınıtaşımamasıdır.Bugündahi,aslındamevcut olmayan ya da tahsil edilmiş alacakların tekrar tahsiliiçin,tüketicilerindeyimyerindeysetacizedilmesi,bilgisizlik,ihmalveyagüvensebebiyleyanıltılarak fazladanödemealınmasıgibi risklerorta-daiken,bunaadetakanunîbirzeminhazırlanması,üzerindedüşünül-mesigerekenbirdurumdur.Budüzenlemeileabonelikhizmetisunankurumsalyapılarkarşısındagüçsüzdurumdakitüketicilerin,onlarınin-safına terkedilmesi tehlikesiortayaçıkacaktır.Birkimsehemalacaklıhemdetahsilatıyapandurumundaise,işinteoriktarafıbiryana,uygu-lamadasorunçıkacağıaçıktır.ZiyaPaşa’nın“Kâdı ola da’vâcı vü muhzır



dahî şâhid / Ol mahkemenin hükmüne derler mi adâlet?”serzenişinedenkdüşenbirdurumkarşımızdadurmaktadır.

Buçalışmada,önceyenitakipyolununkonusuvetemelözellikle-riüzerindeduracağız.Dahasonrabudüzenlemeninhemgenelolarak,hemdeicrahukukubakımındadeğerlendirmeveeleştirisiileortayaçı-kartacağı sorunlaradeğineceğiz.Sonolarakda,bueleştirilerbiryana,getirilendüzenlemenin teknik aşamaları venasıl yürütüleceği, takibinaşamalarıdikkatealınarakaçıklanacaktır.

A. Yeni Takip Yolunun Konusu ve Temel Özellikleri

7155sayılı«Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacakla-rına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun»(ASKATK)ileayrıveözelbirtakipyoludüzenlenmişbulunmaktadır.Buyenitakipyoluyla,aboneliksözleşmelerindenkaynaklananalacaklarbakımından,abonelik sözleşmesinin mal veya hizmet sunan tarafının başvuracağıayrıveözelbirilâmsıztakipyöntemikabuledilmiştir.Kanun’unbuhü-kümlerininyürürlüğegiriştarihi01.06.2019’dur(ASKATKm.26/1-b).Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte derdest olan takipler hakkında buKanunhükümleriuygulanmayacak,butakipleraçıldıklarıtarihteyürür-lüktebulunanhükümleregöreyürütülecektir(ASKATKGeçiciMadde1).

7155sayılıASKATKm.1’egöre,aboneliksözleşmelerindenvebusözleşmelerinifasıamacıylatüketiciyesunulupbedelifaturayayansıtılanmalveyahizmettenkaynaklananparaalacaklarınailişkinhacizyoluylailâmsızicratakipleri,UlusalYargıAğıBilişimSistemi(UYAP)bünye-sindeoluşturulanMerkezîTakipSistemi(MTS)üzerindenbaşlatılacakve haciz aşamasına kadar bu yolla yürütülecektir. Bu takip yolundan,abonelikhizmetiveren tarafyararlanacakveya takipyoluancakonuntarafından kullanılacaktır. Düzenlemeye göre abonelik sözleşmesinindiğertarafıolantüketicilerise,alacaklarınıbuyolladeğil,genelhüküm-leregöre takipedecektir.Kanuntek taraflıvealacaklıyayetkivermesisebebiyle eleştiriye açık bir düzenlemedir. Bu hususa aşağıda ayrı birbaşlıkaltındadeğinilecektir.

ABONELİK SÖZLEŞMELERİNDEN KAYNAKLANANPARA ALACAKLARINA İLİŞKİN YENİ TAKİP YOLU (7155 sayılı Kanun’un Düzenlemesi)

Prof. Dr. Muhammet ÖZEKES



Yenikabuledilentakipyolunundeğerlendirmesiilebuyolunnasılişle-yeceğiüzerindedurmadanönce,bu takipyolununtemelözelliklerinedeğinmekteyararbulunmaktadır.Butakipyolunabaşvurmakiçinara-nantemelşartlarşunlardır(ASKATKm.2/1):

• Biraboneliksözleşmesibulunmalıdır. • Buaboneliksözleşmesindenkaynaklananparaalacağısözkonusuolmalıdır. • Busözleşmeyegöretüketiciyesunulmuşbirmalveyahizmetbu-lunmalıvebedelifaturayayansıtılmışolmalıdır. • Alacakavukatlatakipedilmelidir.

Butakipyolununtemelhareketnoktası,öncelikletaraflararasındabir “sözleşmenin bulunması” bunun da “abonelik sözleşmesi” olmasıdır.AboneliksözleşmelerininneyegöretespitedileceğikonusundaKanunbiraçıklamagetirmiştir.Bunagöre,6502sayılıTüketicininKorunmasıHakkındaKanun’avediğermevzuatagöredüzenlenenaboneliksözleş-meleributakipyolunabaşvurmakbakımındanesasalınacaktır.Abone-liksözleşmesininancakmalveyahizmetsunantarafıbutakipyolundanyararlanmakveyabutakipyolunabaşvurmakdurumundadır.Sözleşme-nindiğer tarafıolan tüketiciler1 ise taleplerini ancakgenelhükümleregörediğertakipyollarıylatakipedebilirler.

Butakipyolunundabirilâmsıztakipyoluolmasısebebiyle,takibinkonusuancak“para alacağı”olacaktır.Aboneliksözleşmesininmalveyahizmetsunantarafınınparadanbaşkabirtalebimevcutsa,bunuözelta-kipyoluyladeğil,talebinkonusunagöreözellikleilâmlıicrayoluylata-kipetmesigerekecektir.Örneğin,aboneliksözleşmesiningereğiolaraktüketiciyebazıözelcihazlarınkullandırılmasısözkonusuolmuşsa,bun-

1 Kanun’unifadesinebakıldığındaaboneliksözleşmesinindiğeryanınınkimolursaolsunherzamantü-keticiolduğununkabuledildiğianlaşılmaktadır.Maddîhukuk,yanitüketicihukukuyönündenaboneliksözleşmesininhizmetalankarşıtarafınıngerçektentüketicisayılıpsayılmayacağıkonumuzdışındakaldı-ğındanbuhususaayrıcagirmiyoruz.Bunoktadaabonelikilişkisininhizmetveyamalalantarafınınaldığıhizmetinherzamançokdüşükmeblağlarolacağıdadüşünülmemelidir.Örneğin,birevdekiabonelikhiz-metialangerçekkişiilebirticaretşirketininişletmesi,fabrikasıiçinbelkimilyonlarcaliralıkhizmetveyamalalımıarasındadabirfarkoluşturulamamıştır.



larındeğişmesiyadageriverilmesigerekmesinerağmen,tüketici,hiz-metsunanabunlarıteslimetmiyorsa,ozamanparadışındakibirtalepmevcutolduğundan,öncedavaaçılmalı,ardındanalınacakilâmla,ilâmlıicrayolunabaşvurulmalıdır.Çünkühemilâmsızicranınsözkonusuol-ması,hemdeKanun’unaçıkhükmügereğince,ancakparaalacaklarıbuyollatakipvetahsiledilebilir.

Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan para alacağının bu yollatakibi için, sözleşmeye göre tüketiciye sunulmuş “bir mal veya hizmet bulunmalı”, ayrıca bumal veya hizmetin bedeli de “faturalandırılmış” olmalıdır. Bir faturaya yansıtılmamış mal veya hizmetin dayanağı neolursaolsun,buyollatahsilisözkonusuolamaz.Ancakbufaturanınbirabonelik sözleşmesine dayanması şarttır. Faturalandırılmış olsa dahi,malveyahizmetsunantarafınalacağınıntemelindebirsözleşmeyoksa,sadecemalveyahizmetindenyararlanılmışolması,buyollatakibebaş-vurulmasıimkânıveyadiğeryönüylezorunluluğudoğurmaz.Örneğin,uygulamada“kaçakkullanım”olarakifadeedilen,hukukaaykırışekildesözleşmedışıbirmalveyahizmetkullanımısözkonusuise,buhizmetikaçak,yaniaradabirsözleşmeolmadankullanantaraftantalepedilecekparasalalacaklariçin(faturalandırılmışolsada)buyolabaşvurulamaz.Çünkütaraflararasındabirsözleşmeilişkisimevcutdeğildir;ancakhu-kukaaykırıkullanımveyayararlanmasebebiylehaksızfiilhükümlerinegöretaleptebulunulabilir2.Butakdirdedeyagenelhacizyoluylatakipyolunabaşvurulmalıveyaöncedavaaçılmalı,ardındanilâmlıicrayolunagidilmelidir.

2Örneğin,“…üçüncüşahıslarınkaçakelektrikkullanımınailişkinhaksızeylemleriileaboneliksözleşme-

sindenkaynaklanan sorumluluktaki illiyetbağıkesilmişolduğundanakdeaykırılıknedeniyleaboneninsorumluluğu söz konusu edilemez.”HGK,27.04.2011, 19-104/239 (KazancıBilişim İçtihatBankası).Aynıyönde“…davacıkurumiledavalıarasındaherhangibiraboneliksözleşmesibulunmadığıvebuhaliy-leuyuşmazlığın6502sayılıYasakapsamındakalmadığıanlaşılmaktadır”3.HD,12.11.2018,5077/11339(KazancıBilişimİçtihatBankası).Ancaksorunbukadardabasitdeğildir.VerilenHGKkararındadatar-tışıldığıüzere,mevcutaboneninsözleşmeninsonaermesindensonrakullanımadevametmesiyadabaş-kasınakullandırması,kiracılıkilişkisininbulunmasıhallerindeçokfarklıtartışmalarortayaçıkabilecektir.Bukadartartışmalıbirkonuda,sadecealacaklınınanlayışıyladoğrudantakipbaşlatılmasınındoğuracağıfarklısorunlarolacaktır.





Butakipyolabaşvurmak,ancak“avukat aracılığıyla”mümkündür.Hukukumuzdakuralolarakavukatlatemsilzorunluluğubulunmamaklabirlikte,ancakçoksınırlıistisnaîdurumlardabuzorunlulukgetirilmiştir.Buyenitakipyolunabaşvurubakımındanda,avukatlatemsilzorunlulu-ğusözkonusudur.Esasen,buhemfiilîhemdehukukîdurumunhükümaltınaalınmasındanbaşkabirşeydeğildir.Zira,butakibiyapacakolan-ların neredeyse tamamının avukatla temsil zorunluluğu olan şirketlerolması sebebiylebununözelbiryansımasıkarşımızaçıkmaktadır.Ay-rıcabu takibinUYAPbünyesindeoluşturulanMerkezîTakipSistemi(MTS)üzerindenyapılmasıdadikkatealındığında,böylebirsisteminavukat aracılığıyla kullanılması daha doğru olacaktır. Bu sebeple, buzorunlulukaslındazatenolmasıgerekenbirzorunluluktur.Umulurki,hakaramaiçingerekliimkânlarsunularakvebukonudadoğrudüzen-lemeler yapılarak avukatla temsil zorunluluğunun sınırları genişletilir.Çünkü,çerçevesidoğruçizilmişvebireylereavukatyardımındanyarar-lanmanınyollarıaçılmışbiravukatlatemsilzorunluluğu,hakaramanındagarantisiolacaktır.Esasenbirçokyöndeneleştiriyeaçıkbuyenitakipyolunundoğru işletilmesininbelkide enönemli garantisi, (AvukatlıkKanunu’nunilkhükümlerindedikkatçekilen)hukukunveadaletinhiz-metinde,meslekîgerekleriyerinegetirecekolanavukatlardır.

Yukarıdabelirtilenşartlarıtaşıyantakipler,7155sayılıASKATK’debelirtilenyöntemdışındabaşkaşekildebaşlatılamaz.Aksihaldeicrame-muru,bunukendiliğindengözetip talebi reddetmelidir (ASKATKm.2/2).

ButakipyoluelektronikortamdagerçekleşirvebuişlemlerUYAPbünyesindeMerkeziTakipSistemi(MTS)üzerindenyapılır(ASKATKm.3).Dolayısıylaklasikyöntemlerinvebaşlangıçtaicradairesininde-netimidışındakalan,doğrudanalacaklınıninisiyatifiylegerçekleşenbirtakipyolukarşımızdadurmaktadır.

Butakipyolu,takibinbaşlatılması,yanitakiptalebindebulunulma-sı, ödeme emri gönderilmesiyle takibin kesinleşmesi aşamasına kadarfarklılık gösterip, takibin bundan sonraki aşamalarında (haciz, paraya



çevirme,paranınödenmesiyadaacizvesikasıverilmesi)farklılıkyok-tur;genelhacizyoluylatakibeilişkinhükümleruygulanır(ASKATKm.9/1).Butakipyolununözelbirtakipyoluolmaklabirlikte,ilâmsızicraiçindegenelhacizyoluylatakibinözelbirtürüolduğunusöylemekyan-lışolmaz.

B.YeniTakipYolunaİlişkinSorunlarveEleştiri

1.GenelOlarakİcraHukukuSistemimizveTemelSorunları

Bilindiğiüzere,takiphukukumuzöncelikletemeldeikilibirayrımatâbi tutularakcüz’i icra(icratakipleri)vekülli icra(iflâs,konkordato,yenidenyapılandırma) şeklinde ayrılmaktadır.Külli icraya ilişkin yol-lar,tümalacak-borçilişkilerindegeçerlivetemeldeİcraveİflâsKanunu(İİK)hükümlerinetâbiiken,cüz’iicradaalacağınkaynağıbakımındanayrımyapılmaktadır.Buçerçevede,özelhukukhükümlerindendoğanalacaklar,2004sayılıİcraveİflâsKanunuhükümlerinegöretakipedi-lir;kamualacaklarınıntahsilvetakibiise6183sayılıAmmeAlacakları-nınTahsiliUsulüHakkındaayrıbirkanunladüzenlenmiştir.Esasenbudüzenlemenin,baştaalacaklıolankamununaynızamandatakiporganıolması,kendialacağınıkendisinintakipetmesibakımındaneleştirilecekbirçokyönübulunmaktadır.Ancakşuandakonumuzdışındakaldığın-dan,buhususüzerindedurmuyoruz.

İcraveİflâsKanunu’ndadaicratakipleri,kendiiçindeilâmsızicra,ilâmlıicraverehninparayaçevrilmesiyoluolarakaltayrımlarşeklindedüzenlenmektedir.İlâmsızicranın,genelhacizyoluylatakip(İİKm.42vd.),kambiyosenetlerinemahsushacizyoluylatakip(İİKm.167vd.),kiralanantaşınmazlarıntahliyesiyoluylatakip(İİKm.269vd.)şeklindeüçaltayrımımevcuttur.Kiralanantaşınmazlarıntahliyesidekirabede-lininödenmemesi(İİKm.269vd.)vekirasüresininsonaermesi(İİKm.272vd.)sebebiyletahliyeolarakikiyeayrılmaktadır.İlâmlıicraise,paraalacaklarınailişkinilâmlarınicrası(İİKm.32vd.)veparadışında-kitaleplerinicrası(İİKm.24vd.)olarakaltayrımatâbiolup,hattabunoktadamalveyahakkıntürünedegöredeayrımlarmevcuttur.Reh-





ninparayaçevrilmesiyoluylatakipbakımındanda,öncetaşınırrehni-ninparayaçevrilmesiyoluylatakip(İİKm.145vd.)sonradataşınmazrehninin (ipoteğin) paraya çevrilmesi yoluyla takip (İİKm. 148 vd.)olarakikilibirayrımdüzenlenmiş,bunlardailâmlıveilâmsızrehninpa-rayaçevrilmesiyoluolarakikiyeayrılmıştır.Hattaipoteğinilâmlıparayaçevrilmesidekendi içindeüç alt ayrımagöredüzenlenmiştir (İİKm.149,150ı,150h).Bunlarındışında,TürkTicaretKanunu’ndadenizicrahukukunailişkinözeldüzenlemebulunmaktadır(TTKm.1350-1400).Ayrıcabazıözeldüzenlemelerle,bazıözeltakipyöntemlerikabuledil-miştir.Böylebakıldığındayeknesaklığıolmayan,bazıyönlerdenuyumbozukluğubulunan,temelhaklarveicrahukukuilkeleribakımındanso-runlu,birçokfarklılığıiçerenbirtakipsistemimizmevcuttur.Külliicrabiryanabırakılırsa,altayrımlarıylabirlikteyirmiyeyakıntakipyolundanbahsedebiliriz.Bunun,sistemiçindeçoksorundoğurduğuaçıktır.Tümbunlarınyanında,farklıbaskıyadamenfaatgruplarınınetkisiiletakiphukukunda yapılan ve sistemi bozandeğişiklikler, kendi içinde sorundoğuran bir yapı oluşturmuştur. Bunun tipik örneği, kredi kurumları(yanibankalar) lehineyapılanvehukukunsınırlarını zorlayandüzen-lemelerdir.BankacılıkbakımındandünyadaözelbiryeriolanveİcraveİflâsKanunu’nunmehazıolanİsviçre’debilebulunmayanbankalarlehi-nedüzenlemeleryapılmıştır3.3Bugünekadaricraveiflâshukukumuzdayapılandeğişikliklereilişkindeğerlendirmelerleilgilişueserlere

bakılmasıvebuçalışmamızındabubakışaçısıyladeğerlendirilmesiyararlıolacaktır:ArslanR.,İcraveİflâsKanunu’nun68/Bve150/IMaddelerininBankaAlacaklarınınTahsilineGetirdiğiKolaylıklar,İşletmele-rinÖdemeGüçlüğüSorunlarıveBankaİlişkileriSempozyumu(YayınaHazırlayan:AliCemBudak),İs-tanbul1993,s.185vd.;AtalayO.,BankacılıkKanunu’ndakiTakipHukukunaİlişkinHükümlerinDeğer-lendirilmesi,BankaHukukuveYargıtayKararlarıSempozyumu(8Haziran2007),Ankara2007,s.57vd.;AtalayO.,İlamsızİcraYargısızİnfazOlurmu?HPD2004/1,s.67vd.;ÇiftçiP.,İcraHukukundaMenfaatDengesi,Ankara2010;KarayalçınY.,DevletBorçları-“DevletMallarıHaczedilemez”Kuralı,ÖzelHukukveAnayasaMahkemesiKararlarıSempozyumu,Ankara2001,s.119vd.;KarayalçınY.,KrediDüzenininKorunması,Batider1972,C.VI, s. 539vd.;KuruB.,HacziCaizOlmayanŞeyler,Makaleler, İstanbul2006,s.717vd.;KuruB.,ÖdemeEmrineİtirazınMuvakkatenKaldırılmasıMüessesesininLüzumsuzluğuHakkındaDüşünceler,Makaleler,İstanbul2006,s.651vd.;ÖzekesM.,İcraveİflâsKanunu’ndaYerAlanKrediKurumlarıİleİlgiliİcraHükümlerininEleştirisi,BankaHukukuveYargıtayKararlarıSempozyumu(8Haziran2007),Ankara2007, s. 97vd.;ÖzekesM.,ÜlkemizdeHukukunVicdanveAhlâkSorunu,EskişehirBarosuDergisi2005/6,s.1vd.;ÖzekesM.,TürkİcraHukukununSorunlarıveTemelHak-larBakımındanGenelDeğerlendirme,(MedenîUsûlveİcraİflasHukukçularıToplantısı–VII’de,24-25Ekim2008Çeşme),TBBYayını,Ankara2009, s.265vd.;ÖzekesM., İcraHukukundaTemelHaklarveİlkeler,Ankara2009;PekcanıtezH.,İİK’daİcraHukukunaİlişkinDeğişikliklerinDeğerlendirilmesi,MedenîUsûlveİcra-İflâsHukukçularıToplantısıIV,Ankara2006,s.234vd.;UmarB.,İcraveİflâsHu-kukununTarihîGelişmesiveGenelTeorisi,İzmir1973;UmarB.,Son(4949SayılıYasaİleGetirilen)İİK



Takiphukukumuza,herekonomikkrizdöneminde farklıveçoğukezsistemibozanmüdahalelerdedebulunularak,sistemiyiceişiniçindençıkılmazhalegetirilmiştir.Bununsonörneği,ortayaçıkanekonomikso-runlarkarşısında,iflâsertelemeninkaldırılarakkonkordatonunyenidendüzenlenmesi,budüzenlemenindeyanlışlığısebebiylekısasüresonratekrarbirdeğişiklikyapılmasıdır.Oysa icrahukukuekonomikve sos-yalsorunlarınbirçözümalanıdeğildir.Temeldekiekonomiksorunlarıgörmemezlikten gelerek, takip hukukuna yapılanmüdahaleler sadecekendiniavutmakveyadolaylıbiretkidoğurmaktanbaşkaişeyaramaz4.Aslındaartıktakiphukukubakımındangerçekanlamdabirsistemdendebahsetmekmümkündeğildir.Kişilerinmülkiyethakkına,hattakişilikhaklarıylaözelalanınadoğrudanmüdahalesonucunudoğurantakiphu-kukunun,temelhaklarladoğrudanbağlantısımevcuttur5.Busebepledirki,cezahukuku,vergihukukugibitakiphukukunundatemelilkelerin-denbiri,kanunîlikvebelirlilikilkesidir.Şuandatakiphukukumuztemelhaklaraölçüsüzbirmüdahalealanıhalinegetirilmiş,ayrıcakanunîlikvebelirlilikkâğıtüstündeşeklenvarolanbirilkeolarakkalmıştır.

Düzenleme temelli bu sorunlar dışında, icra dairelerinin ve icraorganlarınınsorunları,icrahukukukararlarındakiistikrarsızlıkveyate-melhakları,icrahukukuilkelerinigözetmeyenkararlardankaynaklanansorunlar,yargısisteminintümgenelsorunlarınıntakiphukukunayan-

DeğişikliklerininSınıfsalİdeolojiYönündenEleştirisi,TBBD2004/50,s.85vd.;UyarT.,YargılamanınGecikmesiveHızlanmasındaÖzellikleİcraHukukuAçısındanHakim,TarafveAvukatlarınRolü,YargıReformu2000Sempozyumu,İzmir2000,s.152vd.;ÜstündağS.,BankaKrediSözleşmelerindenDoğanAlacaklarınCebriİcraYoluİleTahsili–YürürlüktenKalkmışOlan3332SayılıŞirketKurtarmaKanunuveBaşarısızlıkSebepleri,İşletmelerinÖdemeGüçlüğüSorunlarıveBankaİlişkileriSempozyumu(YayınaHazırlayan:AliCemBudak),İstanbul1993,s.149vd.;YılmazE.,CumhuriyetimizinYetmişbeşinciYı-lındaHukukUsulüveMuhakemeleriKanunu’ndaveİcraveİflâsKanunu’ndaOrtayaÇıkanGelişmeler,TBBD1998/3,s.871vd.;YılmazE.,DevletMallarıHakveRüçhanlığınaSahipMallarınHaczedileme-mesi,YaşarKarayalçın’a65inciYaşArmağanı,Ankara1988,s.601vd.;YılmazE.,DündenBugüneİcraveİflâsKanunumuz,SÜHFD2003/3-4,s.9vd.

4Bu konuda bkz.ÖzekesM.,KonkordatoyaBaşvuru veGeçiciMühletVerilmesi, 7101 SayılıKanunlaKonkordatoveElektronikTebligatKonularındaGetirilenYeniHükümlerinDeğerlendirilmesiSemineri,Lexpera-12LevhaYayıncılık,İstanbul/4Mayıs2018(ToplantıKitabı:Edt.M.Özekes,İstanbul2018),s.47vd.

5Bukonudabkz.ÖzekesM.,İcraHukukundaTemelHaklarveİlkeler,Ankara2009,s.109vd.;PekcanıtezH./AtalayO./SungurtekinÖzkanM./ÖzekesM.,İcraİflâsHukukuDersKitabı,5.Bası,İstanbul2018,s.11vd.





sımasından kaynaklanan sorunlar da dahil olmak üzere uygulamadankaynaklananfarklısorunlardamevcuttur6.

2.AbonelikSözleşmelerindenKaynaklananAlacaklarınTaki-biİleİlgiliDüzenlemeninSorunluYapısı

a.TakibinTemelYapısıBakımındanSorunlar

Yukarıda kısaca açıklanan takip hukukumuzla ilgili sorunlara enson eklenen halka, 7155 sayılı Kanun’la düzenlenen abonelik sözleş-melerindenkaynaklananparaalacaklarınailişkinözeltakipyöntemidir.Herşeydenöncezatenkarmaşıkveoldukçadafazlaolantakipyollarınabiryenisinineklenmesibaşlıbaşınabirsorundur.Ayrıca,doğrudanicrahukukunailişkinbirdüzenlemeninİcraveİflâsKanunudışındaayrıbirkanunlayapılmasıdaayrıbirkarışıklığa,enazındanmevzuatkarışıklığı-nayolaçacaktır.

Burada pek fark edilmeyen bir şeye, abonelik sözleşmelerindenkaynaklananpara alacaklarının takibini düzenleyen7155 sayılıKanu-nuniçeriğinededikkatçekmekteyararvardır.7155sayılıKanununismi«Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Taki-bin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun»olmakla birlikte, buKanunsadeceismindebelirtilentakipyolunudüzenlememektedir.Toplam27maddeolanbuKanun’un1ilâ9.maddeleri,geçici1.maddesiile18ve19.maddeleridoğrudanaboneliksözleşmelerindenkaynaklanantakip-lerle ilgilidir.Bunundışında7155sayılıKanun’lakonkordatohüküm-lerindetekrardeğişiklikyapıldığıgibi,dahaönce işuyuşmazlıklarındakabuledilmişolanzorunlu(davaşartıolan)arabuluculuk,biryandanTürk Ticaret Kanunu’na 5Amaddesi eklenerek ticarî uyuşmazlıklaradagenişletilmiş,diğeryandanda6325sayılıHukukUyuşmazlıklarındaArabuluculukKanunu’na18Amaddesieklenerekzorunluarabuluculuk6İcrahukukumuza ilişkinsorunlarhakkındadahaayrıntılıdeğerlendirmemiz içinbkz.ÖzekesM.,Türk

İcraHukukununSorunlarıveTemelHaklarBakımındanGenelDeğerlendirme,(MedenîUsûlve İcraİflasHukukçularıToplantısı-VII’de,24-25Ekim2008Çeşme),TBBYayını,Ankara2009,s.265vd.Busorunlarlailgiliçözümönerilerimizhakkındabkz.ÖzekesM.,YeniBirİcraSistemiÖnerisi,BilgeUmar’aArmağan,İzmir2010,DEÜHFDÖzelSayı2009,C.11,s.921-940.



hakkındagenelbirdüzenlemeyapılmıştır.Kısaca7155sayılıKanun’untemelüçiçeriğivardır.Bunlar,(1)aboneliksözleşmelerindenkaynak-lananalacaklarbakımındanhizmetverenlerlehine(veonlarainisiyatiftanıyarak)farklıbirtakipyolununkabuledilmesi,(2)uyuşmazlıklarınalternatifyollaçözümüiçinzorunluarabuluculuğunsınırlarınıngenişle-tilmesi,(3)özündebiranlaşmayadayanankonkordatoileilgilihüküm-lerindeğiştirilmesidir7.Bunlarbirbiriylealakasızşeylergibigörünsede,üçünündeortaközelliğinormaltakipveyargısisteminindışındakidü-zenlemelerolması,devletinyargıvetakipgücününkısmenkontrolüdı-şındasistemlerehizmetetmesidir8.Üçündededevletinaslîgöreviolanyargıveicragörevininzayıflatılması,başkakanallarabugücünaktarıl-masısözkonusudur.Bunlardataraflarınortakiradesi,isteğivemenfaatiiledeğil,tamamenzorunlulukgetirilerekyapılmaktadır.

Butürdüzenlemeler,biryandandevletinaslîgörevindenkaçışso-nucunudoğurmaktadırki,adaletdağıtmakgörevinin(taraflarındaira-

7BuüçüdışındadaİİKm.8a’yayenibirbeşincifıkraeklenerek,özetlealacaklınınUYAPüzerindendosyasorgulamasıücretetâbikılınmış(ASKATKm.10);İİKm.78/1’eyenibircümleeklenerek,hacizaşama-sınagelindiğindealacaklılarınUYAPüzerindenborçlununmalvarlığınıbelirlibirşekildesorgulamasınınyoluaçılmış(ASKATKm.11);İİKm.89’ayenibirfıkraeklenerekdehacizihbarnamesiileilgiliişlemlerinUYAPüzerindendeyapılmasımümkünkılınmıştır(ASKATKm.12).Buüçdüzenlemedeyanlışveyaka-nunyapmatekniğineaykırıdüzenlemelerdir.Öncelikle,dosyasorgulamasıiçinalacaklıdançokküçükdeolsaücretalınmasıhaksızdır.Çünkü,zatendevletinsunduğuicrahizmetiiçinfarklıharçlaralınmaktadır.Harcıntemelamacı,zatenbuicrahizmeti içinbirkatkıpayıniteliğindebedelalmaktır.Harçalınırken,zatenalacaklınındosyadanbilgiedinmesikapsamındahakkıolansorgulamayı,incelemeyiayrıcabuşe-kildebirbedelebağlamakhukukaaykırıvehakaramaözgürlüğünüihlâledenbirdurumdur.Alacaklılara,borçlununmalvarlığınıdoğrudansorgulamaimkânıgetirilmesiise,bazıdurumlardaicraorganlarıdışın-dabirmalvarlığıaraştırmasınayönelikborçlununhaklarınıihlâledensonuçlardoğurabilecek,borçlununmalvarlığınıöğrenmekiçintakiplerbirparavanyöntemolarakkullanılabilecektir.Ayrıcabudüzenleme-den sonra, alacaklınınbu sorgulamayı yapmasıdurumundaborçlununmalvarlığı hakkındabilgi sahibiolmasısebebiylemalbeyanındabulunmamasuçununuygulanmayacağıkanaatindeyiz(Yargıtaykararlarıdabuyöndedir.Örneğin,CGK26.05.2009, 16.HD-15/138-KazancıBilişim İçtihatbankası).Nitekimaboneliksözleşmelerindenkaynaklanantakipyolunailişkinödemeemrindemalbeyanınailişkinhususayerverilmemiştir(ASKATKm.5).Sonolarak89hacizihbarnamelerinindeUYAPkapsamındadeğerlen-dirilmesineilişkinhükümgereksiz,aslındabirYönetmelikhükmüolacakhükmünKanunaalınmasındanibarettir.Çünkü,İİKm.8amaddesindebunailişkindayanakvardır,bununhermaddedetekraredilmesianlamsızdır.Eğerbuyolizlenecekseozamanhericraişlemiiçinayrıcabunabenzerbirhükümkoymakgibianlamsızbir işyapmakgerekecektir.Tümbunlaricrahukukunutambilmemeninvekanunyapmatekniğindenuzaklaşmanınsonucudur.

8Konkordatovezorunluarabuluculukla ilgilideğerlendirmeveeleştirilerimiz içinbkz.Özekes,Konkor-dato,s.43vd.;ÖzekesM.,ArabuluculukMahkemelerineDoğruTehlikeliGidiş,KayseriBarosuDergisi-DuruşmaArası,2019/1,s.52-63.





delerini zorlayarak)deyimyerindeyse kontrollüolarakdevletin kont-rolü dışına çıkartılmasının doğuracağı riskleri burada anlatmaya dahigerek yoktur.Özünde hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkısakatlanmaktadır. Aslında görünürde bu düzenlemeleri yapmanın te-melinde(sosyal,siyasalveekonomikhandikaplarıbulunmasıbiryana)sorunudoğuransebeplerigözardıederek,sonucaodaklanmayatmak-tadır.Busonuçda,yargınınveicraorganlarınınişyükünüazaltmaktır.Oysabuyaklaşımhemyanlıştırhemdeyolubudeğildir.Yargınınveicranın işyükünüazaltmanındahahukukîvedahasağlıklıyöntemlerimevcutken,bualternatif(!)yollarabaşvurmanınsakatlığıbiryana,di-ğeryandandaortaveuzunvadedebuyollar,getireceğiyarardandahaçok zarar doğuracak niteliktedir. Birçok çalışmamızda vurguladığımızüzere,hastaneleryetmiyordiye,hastalarıkırıkçı-çıkıkçıyayönlendirmeknekadarsağlıklıysa,yargınınişyüküfazladiyebuyollarabaşvurmakdaokadarsağlıklıdır.

Aboneliksözleşmelerindenkaynaklananalacaklarıntakibiiçinge-tirilen yolun bu genel sorunlu yapısı yanında, teknik olarak da sorundoğurmapotansiyeliolan,temelhaklarileicrahukukuilkelerineaykırıyönlerimevcuttur.

Bugünuygulamadaicratakiplerininönemlibirkısmını,sürekliborçilişkilerindenveyaaboneliksözleşmesigibiilişkilerdenkaynaklananala-caklaroluşturmaktadır.Çoğunlukladabualacaklarınmiktarları1.000Liranındahi altında rakamlardır.Bu sorunun temelinde,herhangibirteminat alınmadan,muhatabının ekonomik gücü değerlendirilmedenbirhukukîilişkininkurulması,aboneliktesisedilmesi,kredikartıvs.ve-rilmesi,bireylerinborçlandırılmasıüzerinesistemkurulmasıyatmakta-dır.Burada sadeceelektrik, sugibi zorunluveyaşamsalhizmetler sözkonusudeğildir;internetaboneliği,telefonyadatelevizyonaboneliği,kredikartıverilmesi,kampanyalardanyararlandırmagibipiyasaekono-misininharcamavelükstüketimteşvikiylemalveyahizmetalımınayön-lendirmeler sonucu ortaya çıkan borçlanmalar, bunların faiz ve diğeryollarlakatlanarakartması şeklindebir sosyal veekonomik sorunbu-lunmaktadır.Hizmetiveyamalısunarkenciddîbiraraştırmayapmayan



hizmetverenkuruluşlarborçlanmasonucuortayaçıkansorunuicravetakipsistemiüzerindenbazıimtiyazlareldeederekçözmeyeçalışmakta-dır.Oysabusorunukaynağındaçözmeninkolayyöntemlerimevcuttur.Butürsözleşmelerkurulurkenyeterliaraştırmayapılırveteminatlaralı-nırsa,enazındanbaştanörneğin,ortamaaylıkkullanımveyararlanmabedelinikarşılayacakbirteminatalınarakbusınırgeçildiğindede,malveyahizmetsunumudurdurulursa,hemgereksizborçlanmasözkonusuolmayacakhemsosyalveekonomiksorunkaynağındaçözülecekhemdegereksizbiricrayüküoluşmayacaktır.Tipsözleşmeler,limitlervete-minatlaryoluylabusorununçözümümümkündür.Bunuyapmak,yanihizmetverenleribaşlangıçtadahaçokçalıştırmakyerine,devlet adetaonlarıntahsildarıkonumundaicraorganlarınıçalıştırmaktadır.Busöy-lediklerimizinabartılıolmadığını,uygulamayıbirazbilenlerçokiyian-layacaklardır9.Zira,bugünicradairelerindebutürhizmetsağlayıcılarındosyalarıfiilenayrıdüşünülmekte,hattahukukîbirtemeliolmadığıhal-debazıkolaylıklardasağlanmaktadır.Bununfarklıaçılardansakıncalarıdamevcuttur.Örneğin,yineuygulamadabutüralacaklılarınkenditah-silservisleriyadavekilleriaracılığıyla,telefon,mesajveyadiğeryollarlaborçluolduğunu ileri sürdüklerikişilereulaşarakborçlarınıödemeleriyönündedoğrudanveyadolaylıbaskıoluşturduğubirgerçektir.Hattaaslındabazenbilinçlibazendebilinçsizşekildeödenmiş,ancaküzerin-denzamangeçmişdönemselborçlar çıkartılarak tahsili talepedilebil-mekte,üzerindenzamangeçtiği içinödemeyibelgelendiremeyenlerintekrarödemekdurumundakalması,hatta takipmasraflarınamuhatapolmasıdasözkonusuolabilmektedir.

Abonelikilişkisindeabonelikhizmetininbedelibakımındanbirfarkoluşturulmamasıdaüzerindedurulmasıgerekenbirkonudur.1.000.-TLolanbirbedelile100.000.-TLbedellihizmetarasındabirfarkgörülme-9Aslındabutürçalışmalardanormalolmayanvebelkideakademiksayılmayacakbirhususu,buradapay-

laşmakfiilîdurumuanlatmakvesorunadikkatçekmekbakımındanönemlidir.Çokilginçbirtesadüfola-raktambumakalenintamamlanmasınayakınbirzamanda(03.04.2019,saat:15.10)ceptelefonumuzagelenbirmesajsöylediklerimizidoğrularniteliktedir.Göndereninkimliğinibelirtmedenmesajaynenşuşekildedir:“YeniAbonelereÖzel!LimitsizEvİnterneti+Kurulum24aysabit34,9TL.başvuruiçinara-yın.………..nolutelefonve…….net.com”.Buşekildekontrolsüzyapılanişveişlemlersonucu,ortayaçıkanhukukîsorunlarbüyümekte,dahasonradayargıveicrabakımındangereksizişyükühalinegelmek-tedir.Oysayapılacakbirkaçküçükdüzenlemeilebunlarınönünegeçmekmümkündür.





miştir.Oysa,bugünküçüktalepleriçinayrıbiryargılamavetakipyön-teminin kabul edilmesi birçok ülkede ve uluslararası düzenlemelerdebenimsenmiştir.Yukarıdakiönerilerimizyanındaküçüktaleplerledahabüyükölçektekitalepvealacaklarınbirbirindenayrılarakfarklıyöntem-lerleyargılamavetakipyapılmasıgerekmektedir.Ancakdüzenlemeya-pılırkenbugelişmelerdendahihaberdarolunmadığıanlaşılmaktadır.

Budüzenlemeeşitlikilkesineaykırıdır.Çünkü,butakipyolu,abo-neliksözleşmelerindenkaynaklananalacaklardasözleşmeninherikita-rafı içindeğil,sadecemalveyahizmetteminedentarafınatanınanbirimkândır.Sözleşmenindiğertarafıolantüketicininbiralacağısözkonu-suolursa,buyolabaşvurmasımümkündeğildir.Oysaenazından,tüke-ticinindeisteğihalindebuyolabaşvuruimkânıolsaydı,ozamanbelirlibireşitliktensözedilebilirdi.Bueşitliğinbozulmasıilkbaştasorunde-ğilmişgibigörünebilir.Ancak,takipyapanalacaklının,icraorganlarınabaşvurmadanveonlarındenetimiolmadan,doğrudanbirelektroniksis-temüzerindenkendisinintakipyapmasıveborçlusaydığıtarafaödemeemrigöndermesisebebiyle,denetimsizvesadecealacaklınıninisiyatifiy-lebaşlayanbirtakipyolununkarşımızdabulunduğuunutulmamalıdır.Yukarıdazikredilenşuandakibelirlifiilisakıncalar,buyenitakipyoluylahukukîleştirilmişolacaktır.Örneğin,birabonelikilişkisindeaslındabor-cunuödemişolankişiler,üzerindenzamangeçtiğiiçinödemeyeilişkinbilgivebelgelerielindebulundurmuyoryadabirbankavs.aracılığıylabuödemeleriyapmıyorsa,kendisindenbuödemenin tekrar istenmesihalinde,öncedengayrıresmîtelefonmesajıvs.ileistenenmeblağın,ar-tıkdoğrudanresmîbirödemeemriyle istenmesikarşısında,çekinerektekrar ödemek durumunda kalabilecektir. Zaten uygulamada sorunluolanbirdurum,bu seferhukukaracı kılınarak veDevlet gücü arkası-naalınmaksuretiylegerçekleştirilecektir.Bununteknikhukukbiryana,hak ve adalet anlayışıyla bağdaşmayacağı açıktır.Bu tespit karşısında,buhaksızlığamaruzkalanlarıntakibe itirazedebileceğigibigörünüşteçokmakulbirgerekçeilerisürülebilir.Ancak,ortalamaeğitimvebilgiseviyesininaltındaolanyadayaşlılıksebebiylebutürşeylerleuğraşma-sımümkünolmayankişileriçinbusöyleneninçokdageçerliolmadığıaşikârdır.Kaldıki,butürtalepvetakiplerdebulunanlarınayrıbirorga-



nizasyonu,kurumsalgücü,finansmanveinsankaynağımevcutken,sıra-danbirtüketicininborçluolmadığıbirşeyiçin,özelliklederakamçokdüşüksebiravukatamüracaatederekonunyardımındanyararlanmasıayrıcaonabiryükgetirecektir.Kağıtüstündekihakaramailegerçekhakaramaarasındakifarkgözardıedilerek,sadecesonucaodaklanmakbaş-tanhaksızlığakapıaçmakdemektir.

b.TakibinElektronikSistemÜzerindenYürütülmesindenKay-naklananSorunlar

ButakipyoluancakMerkezîTakipSistemi(MTS)olarakadlandı-rılanUYAP’aentegrebirsistemüzerindenelektronikortamdayürütü-lecekbirtakipyoludur(ASKATKm.3).BugünUYAPileilgilisorunlartamamençözülmemişken,hattaUYAPuygulamasıbazıKanunlaraay-kırıikenvedeyimyerindeysebirusûlkanunuveyaicrakanunuaçıkçaizin verse deUYAP’ta teknik olarak bir alan yoksa, kutucuk işaretle-nemiyorsahakkıkullanmakdahimümkündeğilken, avukatlarvekişi-lerönbürolarda, tevzibürolarındaçile çekerken,buradakimemurlarıaşamamaktan,haklarkullanılamazken,yargısalfaaliyetbazenburadakibiridarîmemuraterkedilmişken,uygulamada“UYAPdurdu”şeklindebirdeyimoluşmuşken,başlıbaşınabirtakibinsaltelektronikortamdayürütülmesininsakıncalarınınnasılgiderileceğinihayaletmekbilezor-dur.Örneğin,zamanaşımınınsongünübusistemçalışmazsa,busistemegüvenereksongünebelkidezorunluolarakişinibırakanlariçinçözümnedirbelirsizdir.Fantastikbazıdüşüncelerveyahayallerlehakaramanıngerçekleriarasındakiçelişkide,öncelikhakaramaözgürlüğündeolmalı-dır.

Busöylediklerimizden,buteknikgelişmelerinavantajlarınıgözardıettiğimiz, bu sistemlerin getirdiği kolaylıkları gözden kaçırdığımız veinkârettiğimizsonucunavarılmamalıdır.Bugünküteknikveiletişimge-lişmelerikarşısındaböylebirşeyekarşıolmak,aklakarşıolmakla,zama-nıngerisindekalmayıkabuletmekleeşdeğerdir.Ancakbugüniçindahisorunlarortadankalkmamışkenveyabunlaramakul,hukukîvesağlıklıçözümlerüretilememişken,görmemezliktengelinirken,hattabazenbu





sistemlerinfarklısebeplerlekötüyekullanıldığıvemağduriyetdoğurdu-ğubirgerçekken,alacaklının inisiyatifindeyürüyenveborçlununbaş-langıçtakihakkayıplarınıanlatacakbirmuhatapbulamayacağı,“sistem”denilenbirsanalvarlığateslimolmanınizahızordur.

Getirilenyenitakipyolunda,takibinsistemüzerindenyapılmasıse-bebiylealacaklınınhukukundışınaçıkmamasınıntekgarantisi,alacaklıavukatınınbilgi,tecrübevemeslekilkelerinebağlılıkderecesidir.Çün-kü,avukatındoğrudantakipyapmasısebebiyle,örneğinvekâletnameniniçeriği,yetkisininsınırları,süresivs.tamolarakkontroledilemeyecektir.Keza,butakipyolunaancakabonelikilişkisisözkonusuisebaşvurulabi-lecektir.Alacaklıtarafböylebirilişkininbelgesinitamolaraksunmadantakibebaşlarsa,buyanlışlıkancaködemeemriborçluyatebliğedildiğin-dedüzeltilebilecektir.Bunungibi, takip talebiveödemeemri ile ilgilisakatlıklarınşikâyetyoluylabaştangiderilmesidemümkünolmayacak-tır.Ancak,borçluyaödemeemritebliğedildiğindebununfarkınavarı-labilecektir.Keza, takibinsonraki(kesinleşmesindensonra)aşamalarıiçin yetkili olacak icradairesininbelirlenmeside alacaklının takdirinebırakılmıştır.Hernekadarbukonudaborçluyabiritirazimkânıtanın-mışsada,esasenyetkininneyegörebelirleneceğideaçıkdeğildir.Bura-dayorumyoluylaKanun’un9.maddesindekigenelatıfsebebiyle,İcraveİflâsKanunu’nunyetkiyeilişkinhükümlerininuygulanacağı(İİKm.50)veyabir itirazolduğundayetkisorunununnihaîolarakbunagöreçözüleceğisöylenebilir.Ancakdiğeryandanda7155sayılıKanunyetkikonusundaözelhükümlerkabuletmiştir(ASKATKm.4/2-f,5/1-c-d,7/1,7/5).Butartışmasebebiyleyetkikonusuuygulamadafarklıyönler-densorundoğuracakniteliktedir.

Takibinsistemüzerindenyürütülmesiyle ilgilibirdiğersorunise,yapılan takipte duruma göre dosyanın iki numara alması ihtimalidir.Çünkü,MTSüzerinden takipbaşlatıldığında,diğer takiplerdeolduğugibiicradairesiüzerindenbiresasnumarasıalınmamakta,MerkezîTa-kipNumarası(MTN)adıaltındabirnumaraverilmektedir.Ancak,butakibeMTSüzerindendevamedilemezse,buseferbunumarakapatı-larak icradairesindenyenidenbirdosyaaçılmasıvenumaraverilmesi



gerekmektedir(ASKATKm.6/5).AncakbuaradadadurumagöreicradairesineMTSüzerindenbazıbelge,bilgive itirazlarınaktarılmasıdasözkonusudur(ASKATKm.6/3,7/1).İcradairesindeoanakadaresasnumarasıolmayanbağımsızbirdosyaaçılacakmıdır,yoksaaynıMTNüzerindenicradairesiayrıbirdosyamıoluşturacaktır;belirsizdir.Kezahangisitercihedilirseedilsin,yinedebirkarışıklıkdoğacağı,enazındanbuihtimalinvarlığıyadabusebepletakiplerinuzamasısözkonusuola-bilecektir.Hattadurumagöreitirazlarınhükümdendüşürülmesiaşama-sındada icramahkemesi yada genelmahkemedebu ikidosyaya iliş-kinbilgilerineldeedilmesigerekecektir.Çokbasitişlerdedahigereksizzamanlarharcandığıdüşünülürse,böylebirihtimaldenasılbirsorunundoğacağınıkestirmekkolaydeğildir.

Butakipyolundaayrıcadüzenlenensistemüzerindengerçekleşentebligatın da ayrı sorunlar doğurması ihtimali mevcuttur. Zira, önceMTSüzerindentakiptalebiveödemeemridüzenlenecek,dahasonrailgiliPTTbiriminintebliğiçeriğivemazbatalıkapalızarfıdüzenlemesisözkonusuolacaktır(ASKATKm.6).Yani, tebligatsürecibaşlangıç-taicradairesidenetimidışındagerçekleşmektedir.Bugünuygulamadatebligatınbaşlıbaşınabirsorunolduğu,sayısıztebligathatasıyapıldığıdüşünülürse, icradairesinindevredışı kaldığı bir uygulamada,bununfarklıkötüyekullanımlarayadaenazındanyanlışlıklarayolaçabileceği-nisöylemekiçinçokfazlaileriyigörmeyedegerekyoktur.Keza,alacaklıvekilinesistemüzerindenborçlununadreskayıtsistemindekiadresinitespitetmeimkânıtanınmasıda,başkasorunlarayolaçabileceknitelik-tedir.

c. Ödemelerin Doğrudan Alacaklı Hesabına YapılmasındanKaynaklıSorunlar

Diğertakipyollarındaalacağıntahsiliaşamasındaödemeicradai-resihesabınayapılmaktayken,butakipyolundaödemealacaklınınveyaavukatının MTS sistemi ile ilişkilendirilmiş hesap numarasına yapıl-maktadır(ASKATKm.4/2-b,6/6).Buise,özelliklealacağındoğrudantahsilianlamınagelenvetakipmasrafları,vekâletücretigibikonulardasorundoğuracakbiryöntemdir.





Bunoktadabirhususadikkatçekmekteyararvardır.Takipancakavu-kataracılığıylayapılabilirken,ödemeninalacaklınındahesabınayapıla-bilmesimümkünhalegetirilmiştir.Budurumda,alacaklıavukatlarınınkarşıtarafvekâletücretinitahsildebazızorluklarlakarşılaşmasıihtimaldâhilindedir.Hatta,uygulamadafiilîolarakalacaklınınavukatınvekâletücretineortakolmasıgibibirsonuçdoğurmasıriskidevardır.Zira,butürseritakiplerbakımındanuygulamadaşuandadabutürsorunlarınolduğu,avukatlarınücretlerinitahsildezorlandıklarıbilinmektedir10.

d.TakibinDayanağıOlanBelgelerBakımındanSorunlar

Butakipyolundakarşılaşılabilecekdiğerbirsorun,takibindayanağıolanbelgelerbakımındandır.Bukonudainisiyatiftamamenalacaklıda-dır.Buradailksorun,takiptalebiilebirliktesistemeyüklenecekbelgele-rinbelirlenmesindekarşımızaçıkmaktadır.Çünkütakiptalebidüzenle-nirken,takiptalebiylebirlikte“sonödemetarihibelirtilenalacağailişkinfaturavebenzeribelgelerin”sistemeyüklenmesigerektiğibelirtilmiştir(ASKATKm.4/3).Yanihukukî ilişkinintemeliolanaboneliksözleş-mesindenhiçbahsedilmemiş,sadecealacaklınındüzenlediği faturavebenzeribelgelerden sözedilmiştir.Oysabu takipyolunabaşvuru içinabonelik sözleşmesininolması, ayrıca alacağın faturalandırılmışolma-sı zorunludur (ASKATKm. 1,m. 2). Abonelik ilişkisini kuran yazılıolan veya olmayan (örneğin elektronik ortam, ses kaydı vs.) belgelervebilgilereyerverilmedenböylebirtakibinbaşlatılmasıdoğrudeğildir.Çünkükendisineödemeemrigönderilenveborçluolduğuiddiaedilenkişininilkbakacağışey,gerçektenböylebirilişkininbulunupbulunma-dığı,böylebir ilişkivarsadanezamankurulduğudur.Uygulamadabu

10Maalesefbugünyargınınyükünüçekmekbakımındanavukatlarüzerindenbazıişlemlerinyapılmasısözkonusuiken,avukatlarınbuaçıdanyükleorantılıhakeldeettiklerisöylenemez.Örneğin,cezahukukundazorunlumüdafilikyapanavukatlara,arabuluculuksistemiiçindearabuluculukyapanavukatlarazamanın-davetamödemeyapılmamaktadır.Oysasistembukişilerüzerindenişletilmektedir.Aynıdurumbuyenitakip sistemindede farklı şekildekarşımızaçıkmaktadır/çıkacaktır.Yeni takipyolunaancakavukatlararacılığıylabaşvurulabilirken,yanisistemavukatlarüzerindenyürütülürken,ödemeyapıldığındaavuka-tınücretinidoğrudantahsiliçintekimkânıolanödemenindoğrudanavukatınhesabınayapılmasıyerine,alternatifolarakalacaklınındahesabıbelirtilmiştir.Abonelikilişkisindekurumsalhizmetsağlayıcıların,avukatlaraçoğunluklatahsilimkânıvermemeveödemelerinkendihesaplarınayatırılmasınıistemeihti-mallerioldukçayüksektir.Nitekimşuandadabutüruygulamalarasıklıklarastlanmaktadır.



türsözleşmelerinçoğunluklateknüshadüzenlendiğigerçeğidegözardıedilmemelidir.Belkideböylebirsözleşmeyokken,faturagönderilmişveardındantakipyapılmışolabilir.Ödemeemrininmuhatabınınbaş-langıçtabunubilmeyehakkıvardır.Bu,aynızamandakendisineilişkinhukukîdinlenilmehakkınıkullanabilmesinindezorunlusonucudur.

Diğeryandan,bubelgeleriniçeriğitakibebaşvurulurkenbaştande-netlenemesedahi, şeklendeolsabirabonelik sözleşmesiolduğuveyabirfaturanınmevcutbulunupbulunmadığıkontroledilebilmelidir.Ör-neğinkambiyosenetlerineözgütakipyolunda(İİKm.168/1)senedinkambiyosenediolduğunuyadakiralanantaşınmazlarıntahliyesindebirkirasözleşmesininbulunduğunu(İİKm.272/1)yadailâmlıicradabirilâmveyailâmniteliğindebelgebulunupbulunmadığını(İİKm.24vd.,m.32)içeriğineçokgirmemeklebirlikteicradairesikontroletmektedir.Burada isebukontrol,ancak itirazüzerineyadatakipkesinleştiğindehacizaşamasındayapılabilecektir(ASKATKm.8/2).Şüphesizbuaşa-mayagelenekadar,bazenaslındaborçluolunmayanparalarınödenmesivebazımağduriyetlerinyaşanmasısözkonusuolacaktır.Haksızşekildekendisindenalacaktahsiledilen,borçtehdidialtındakikişinindahason-rabuödemeyigerialmasıiçinuzunbiruğraşvermesigerekeceğiunutul-mamalıdır.

e.TakibeKarşıKoymak(İtirazveŞikâyet)BakımındanSorunlar

Bu takip yolunda, takibe karşı koymak bakımından hem teorik,hemdepratikbirtakımsorunlarortayaçıkacaktır.Kuralolarakalacaklavealacaklı sıfatı ile ilgilikonular takipte itirazınkonusu iken, icrame-murununtakiphukukuylailgiliyanlışkararveişlemlerişikâyetinkonu-sudur(İİKm.16vd.).Yenitakipyolundabukonudadabirkarışıklıkolduğuvebirdenfazlasorununbulunduğuanlaşılmaktadır.

Öncelikle, gönderilecek ödeme emrinin içeriğine bakıldığında“yetkiye, borcun tamamına veya bir kısmına ya da alacaklının takibaticrası hakkına dair bir itiraz varsa” şeklinde bir düzenleme yapıldığıgörülmektedir(ASKATKm.5/1-b).Budüzenlemedenanlaşıldığıka-





darıyla, üç tür itirazbelirtilmiştir.Bunlar (1) yetki itirazı, (2)borcuntamamınaveyabirkısmınayönelik(yaniborcunkendisine)itiraz,(3)alacaklınıntakibaticrasıhakkınaitirazdır.Aslındabunlarınüçüdebor-ca itirazniteliğindedir.Zira imzaya itirazdışındaki itirazlar, istertakiphukukundanistermaddîhukuktankaynaklansın,icrahukukubakımın-danborcaitirazdır11.Budüzenlemedikkatealındığında,imzayaitirazınzikredilmediğigörülmektedir.Ozamanacababutakipyolunda imza-yaitirazmümkündeğilmidirsorusuaklagelmektedir.Bukonudadü-zenlemeyapılmamaklabirlikte,Kanun’un9.maddesindekiİcraveİflâsKanunu’na yapılan atıf sebebiyle, imzaya itirazın da uygulanabileceğisöylensede,buradaödemeemrininiçeriğinin(ASKATKm.5)vebunakarşıyapılacakitirazın(ASKATKm.6)özelolarakdüzenlediğidüşü-nülürse,Kanun’un imzaya itirazı kabul etmediği sonucuna varılabilir.Ayrıca,takibinbirfaturayadayanacağıhususundanhareketlede,borçlutarafın imzasınıgerektirenbirdurumunsözkonusuolmadığıaklage-lebilecektir.Ancak,buyolabaşvurmanın ilk şartı, taraflararasındabirabonelik ilişkisininmevcutolmasıdır.Abonelik ilişkisi farklışekillerdekurulabilsede(örneğin,elektronikyolla,telefonlavs.),abonelikhizme-tiverentarafabonelerineyazılıbirsözleşmeimzalatıyorsa,hattatakiptalebindebundanbahsedilmişse,ödemeemrinialanborçludaböylebirsözleşmeimzalamadığınıilerisürüyoryadasözleşmedekiimzanınya-huteklerindekiimzanınkendisineaitolmadığınıdüşünüyorsabutakibenasılkarşıkoyacaktır?BununbiritirazsebebiolarakKanun’dadüzen-lenenalacaklınıntakibaticrasıhakkıylailgiliolduğusöylenebilir.Ancakbuhususimzayaitirazlailgiliolmayıp,dahaçoksıfatlailgilidirki,budaesasenborcaitirazdır12.Nitekimgenelhacizyoluylatakipte,takibatic-rasıhakkıborcaitirazlabirliktedüzenlenmiş,imzayaitirazsaaynıbenttefakatayrıca,hattaborcaitirazdanöncedüzenlenmiştir(İİKm.60/2-3).Aboneliksözleşmelerindenkaynaklananbutakipyoluilâmsızicraiçin-deesasendahaçokgenelhacizyoluylatakibinbiralttürüolarakkendinigöstermektedir.Sonuçolarak,butakipyolundaborcaitirazailişkindü-zenlememevcutken,imzayaitirazailişkindüzenlemeolmamasıgibibir

11Pekcanıtez/Atalay/S.Özkan/Özekes,s.98.

12Ancakdurumagörebudurumşikâyetkonusudaolabilir(Pekcanıtez/Atalay/S.Özkan/Özekes,s.97)



durumsözkonusudur.Bunarağmen,borçlununhaklarınınkorunmasıbakımından imzaya itirazındaortayaçıkma ihtimaliolduğu, şayetbukabuledilmeyecekse,ozamandaenazındanalacaklınınsıfatınınbulun-mamasısebebiylebuyönüyleborca itirazınkabuledilmesigerektiğinidüşünüyoruz.Busorunlarınhepsiicrahukukununbütünlüğünübilme-den, sistemi tam anlamadan, düzenlemeyi tartışmadan, acele yapılankanunlaştırmanınsonuçlarıdır.

Takibe itiraz bakımından diğer bir sorun ise, borçlunun itirazınıherhangibiricradairesineyapabilmesi;ancakbuicradairesininitirazailişkinevrakısistemeyükleyerekaslınıdatakiptalebindebildirilenicradairesinegöndermesidir.KezaMTSüzerindengüvenlielektronikimzakullanılarakdaitirazmümkünkılınmıştır(ASKATKm.7/1-2).Başlan-gıçtabelirlibir icradairesiningerçekanlamdatakibinmuhatabıolma-masısebebiylebirden fazla icradairesinin işlemyapmasısonucukarı-şıklıkdoğmaihtimalinedikkatçekmekgerekir.Unutmamakgerekirki,buaşamayakadaricradairesindeoluşmuşbirdosyadanveesasnuma-rasındanbahsetmekdemümkündeğildir.Bu sebepleuygulamamızınzatenbazısorunlarıkarşısında,budurumunyenibirsorunpotansiyelidoğuracağıgözardıedilmemelidir.Kezasadeceyetkiyeitirazabelirliso-nuçlarbağlanmasıylailgilidurumadaaşağıdaayrıcadeğinilecektir.

Kanun’da itiraz düzenlenmekle birlikte, o aşamaya kadar ortayaçıkacakbu takipyolunaözgüşikâyetlerinnasılolacağıbelirsizdir.Ör-neğin, sistemdeki bir yanlışlık sonucuödeme emri değil de başka birbelgegönderilirseyadaödemeemrininekigelmezsevs.bunlarnasılvenezamanilerisürülebilecektir?Ayrıcataraflararasındaabonelikilişkisibulunmuyorsa,bunarağmenbutakipyolunabaşvurulmuşsabusadeceitirazkonusumuyapılacaktır?Bunlarınitirazdailerisürülmesigerektiğisöylenebilir.Fakatbunlarbirkısmızatenitirazkonusudeğildir.Şikâyetkonusuyapılacakşeynasıl itirazkonusu ileri sürülebilir.Kanun’dabudurumancaktakibinkesinleşmesivecebrîicrayadevamedilerekhacizistenmesiaşamasıiçindüzenlenmiştir(ASKATKm.8/2).İcramüdürü,alacağınKanunkapsamındabiralacakolupolmadığını,ödemeemrinintebliğedilipedilmediğini(yadadoğrutebliğedilipedilmediğini)ancak





takipbuaşamayagelirsedenetleyebilmektedir.Bununönceliklianlamı,aslındabunlarınitirazkonusudeğil,şikâyetkonusuolabilecekhususlar-danolduğudur.Ozamanborçlununnormaldebuaşamayakadarsahipolduğubirbaşvuru imkânıvehukukîçareelindenalınmış,alacaklınıntehdidineaçıkhalegetirilmişdemektir.Bununhakarama,adilyargılan-mahakkı,silahlarıneşitliği,hukukîgüvenlikilkelerikarşısındasorunluolduğunuizahadahigerekyoktur.

f.TakibinKesinleşmesindenSonraOrtayaÇıkanSorunlar

Bukonudasorunlubirdüzenlemede,hacizaşamasınagelindiğinde,abonelik hizmeti veren alacaklılara, borçlununmalvarlığını doğrudansorgulamavearaştırma imkânı tanınmasıdır.Kanun’da(ASKATKm.8/3),malvarlığınındetayınındeğil,sadecemal,hakveyaalacağınbulu-nupbulunmadığıhakkındabilgiverileceğibelirtilsede,bununortayaçı-kansakıncayıbertarafetmeyeceğinisöylemekgerekir.Budüzenlemeninhemkanunyapmatekniği,hemiçerikbakımındansorunluyönübulun-maktadır.Zira,7155sayılıASKATKilealacaklılaraborçlumalvarlığınıaraştırmaimkânıİİKm.78/1’ebircümleeklenerekzatengenelolaraktanınmıştır.AyrıcayineASKATKm.9’agöredebukanundahükümbulunmayanhallerdeİİKhükümleriuygulanacağınagöre,aboneliksöz-leşmelerineilişkinbukonudatekrarbirdüzenlemeyapmak,gereksizbirdüzenlemedir.İçerikbakımındandaalacaklılara,borçlununmalvarlığı-nı(genelolarakdaolsa)araştırmaimkânınıntanınmasıborçluüzerindeayrıbirbaskıoluşturmakanlamınageleceğigibi,bazenküçükbiralacakiçinyapılantakipüzerindenborçlununtümmalvarlığınınöğrenilmesigibiyolagidilmesisonucunudoğuracak;alacaklılarınbazentakibisaltbuamaçlakullanmasıdahisözkonusuolabilecektir.Budurumdoktrin-de“araştırmahaczi”şeklindedeifadeedilmektedir13.Deyimyerindey-se,takipsaltborçlununmalvarlığınıaraştırmayayönelikbiraraçhalinegetirilebilir;böylecebirtakipdosyasındaöğrenilenbilgilerinkurumsalalacaklılar tarafından kullanılması, hukuka aykırı paylaşımına da kapıaçılmasımümkünhale getirilmiştir.Bugünbir işletmenin veya sosyal

13ÖzekesM.,İcraİflâsHukukundaİhtiyatiHaciz,Ankara1999,s.76.



medyahesaplarınınmüşterilerindeneldeettikleriverilerifarklışekiller-depaylaştıkları gerçeği karşısında, bununolmayacağını söylemek çokiyiniyetlibirdüşünceolarakkalacaktır.Budüzenlemelerlehukukîgü-venlik,kişininkendinigüvendehissetme,huzurluyaşamahakkıdaadımadımelindenalınmaktadır.

Butakipyoluylailgilibirdiğersorunlunoktada,haciztaleptarihle-ridir.Diğertakiplerbakımındanhacizistemesüresiödemeemrininteb-liğindenitibarenbiryıliken(İİKm.78/2),aboneliksözleşmelerindenkaynaklananalacaklariçinyapılantakiptebusüreikiyılaçıkartılmıştır(ASKATKm.8/4).Çokdahaönemli takiplerdesüredahakısatutul-muşken,abonelikhizmetiverenlerinbuşekildekorunmasınınsebebinianlamakmümkün değildir.Oysa işlemlerMTS üzerinden elektronikyolla yapılmaktadır,bu takibi yapanlarkurumsal yapılardır ve avukat-larüzerindentakipyürütülmektedir.Yani,dahagüçlüalacaklılarındahaorganizeşekildetakipyapmasısözkonusudur.Budurumdahaciztalepsüresininuzatılmasıdeğil,bilakiskısaltılmasıgerekir.Açıkçasıeniyiifa-deilenedenyapıldığıvebutüralacalılarınnedenkorunduğunuanlamakzordur.

C.YeniTakipYolununİşleyişiveAşamaları

Abonelik sözleşmelerinden kaynaklanan para alacaklarına ilişkintakibin aşamalarına geçmedenönce, bu takipte de genel haciz yoluy-latakiptekitemeltakipaşamalarınınaynıolduğunubelirtmekgerekir.Bunagöretakipaltıtemelaşamadanoluşur.(1)Takiptalebi,(2)ödemeemri,(3)takibinkesinleşmesi,(4)haciz,(5)parayaçevirme(satış),(6)paranınödenmesi(paylaştırılması)yadaacizvesikasıverilmesi.Buradailküçaşamatemeldefarklılıkgösterip,diğeraşamalardaönemlibirfarkyoktur.Sadecehaczeilişkinbirikifarklılıkmevcuttur.

1. Takip Talebi

İcra hukukumuzda hangi takip yoluna başvurulursa başvurulsun,içeriğiİİKm.58’debelirtilenvetümtakipler içinaynıolan(sadeceo





takiptürüneözgübazıfarklılıklarıbulunan)takiptalebidoldurulur(İİKYönetmelikÖrnekNo:1).7155sayılıKanun’lailkdefabirtakipyolun-da İİKm.58dışındabir takip talebidüzenlemesiortayaçıkmaktadır.Abonelik sözleşmelerinden kaynaklanan para alacaklarına ilişkin butakipyolunda takip talebi, alacaklı avukatı tarafındanMTSüzerindendoldurulmaktadır (ASKATKm. 4/1) ve doldurulan takip talebi icradairesine verilmemektedir.Takipdoğrudan sistemüzerinden (MTS)yapılmaktadır. Hatta, bu tür alacak talepleri bakımından takip talebiicradairesineverilecekolursaicramemurubutalebireddetmelidir(AS-KATKm.2/2).Bunarağmentakiptalebiicradairesincekabuledilirse(süresiz)şikâyetkonusuolmalıdır.

Takip talebinin içeriği ASKATKm. 4/2’de tek tek belirtilmiştir.Takiptalebineilişkingeneldüzenlemede(İİKm.58)yeralanhususlardışındaMTSüzerindentakipyapılmasıvedoğrudanalacaklıvekilininsistemegirmesindenkaynaklananbazı farklılıklarmevcuttur.Butakiptalebindeözellikle“hacizvemüteakipişlemleriçinyetkili icradairesi”gösterilmesi aranmaktadır. Yetkili icra dairesinin gösterilmesi, ödemeemrineitirazvetakibinilerleyenaşamaları içindeönemtaşımaktadır.Zira,diğertakiplerdenfarklıolarak,takipicradairesindendeğil,doğru-danalacaklıtarafındanbaşlatıldığından,sonrakiişlemleriçinbiryetkiliicradairesigösterilmesigerekligörülmüştür.

Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan mal veya hizmet bedelinigösteren faturave ilgilibelgelerin takip talebineeklenmesive sistemeyüklenmesigerekmektedir(ASKATKm.4/3).Yukarıdadabelirtildiğiüzerekanundafaturavebenzeribelgelerineklenmesindensözedilmek-lebirlikte,butakibinasılkaynağıolanaboneliksözleşmesininvebunailişkinbilgivebelgelerineklenmesindensözedilmemiştir.Kanaatimizcebunlarıneklenmeside,butakipyolunungeçerliliğibakımındangerekliolduğugibi, ayrıcaborçlunun itiraz vehaklarını sağlıklı kullanabilme-si bakımından gerekli ve zorunludur. Borçlunun hiç bilmediği farazîbirabonelikilişkisinekarşıhaklarınıkorumasıbeklenemez.Budurumhukukîdinlenilmehakkınadaaykırıolur.



Takiptalebiusulüneuygundoldurulduktan, ilgilibelgelertaranıpsisteme yüklendikten ve takip harç ve masrafları elektronik ortamdaödendiktensonra,güvenlielektronikimzaylaonaylanır,sistemekayde-dilirvetakipbirMTSnumarasıalır.İcratakibi,sistemekaydedilmeklebaşlamışolur(ASKATKm.4/4).Burada icradairesindenyapılan ta-kiplerdenfarklıolarak,dosyanınbiresasnumarasıdeğil,MerkezîTakipNumarası(MTN)alacağıdüzenlenmiştir.

Takibinözelliğigereği,doğrudanicradairesinebaşvuruyapılmadı-ğından,harçvemasraflardaayrıcadüzenlenmiştir.Bunagöre,butakipyolundaicrayabaşvurmaharcındandahadüşükolmamaküzere,“MTSharcı”adıaltındabirharçpeşinalınırvetakiphacizaşamasınageçilme-denMTSüzerindensonuçlanırsaayrıcabaşvurmavetahsilharcıalın-maz(ASKATKm.5/2,18,19);fakatcezaeviharcıalınır(ASKATKm.6/7).Ancak, icratakibiMTSüzerindensonuçlanmazsaveyatakiptenvazgeçilirse,MTSharcıiadeedilmez;takibeicradairesincedevamedil-diğinde,başvurmaharcınıaşankısımtakipsonundatahsilharcınamah-supedilir(ASKATKm.18).

Buradakiişlemlerinözelliğigereği,tebligatgiderideayrıcadüzen-lenmiştir.Butakipyolundatebligatişlemlerindebazıfarklılıklarolsada,tebligatyapılacaktır,busebepletebligatgiderisözkonusudur.Butakip-teMTSüzerindenilgiliPTTbirimiylebağlantılıolaraködemeemrinintebliğişlemleriyapılmakta,ancakmazbatanınaslıyetkiliicradairesinegönderilmektedir. Bu konudaki masraf ise baştan alınmaktadır (AS-KATKm.6/3).

2. Ödeme Emri

a.ÖdemeEmrininİçeriği

ButakipyolundaödemeemriMTStarafındandüzenlenmektedir.Yani,İİKhükümlerinegöreyapılantakiplerde,ödeme(veyaicra)emir-leriicradairesincedüzenlenirken,butakipyolunda,takiptalebisistemekaydedildiğindeMTStarafındandoğrudanbirödemeemridüzenlen-mektedir(ASKATKm.5/1).





Ödemeemrinin içeriğiASKATKm.5/1’de tek tekbelirtilmiştir.Ödemeemrindeöncelikletakiptalebindekibilgileryanındaşuihtarlaryeralmaktadır: •Toplamborçmiktarıiletakipharçvemasraflarının,tebliğdeniti-barenyedigüniçindealacaklınınveyaavukatınınMTSileilişkilendiril-mişhesapnumarasınaödenmesigerektiği,

• Yetkiye,borcuntamamınaveyabirkısmınayadaalacaklınıntaki-baticrasıhakkınadairbiritirazvarsabunundaaynısüreiçindebeyanedilmesigerektiği, • Sadeceyetkiyeitirazhâlinde,yenidenödemeemritebliğedilmek-sizinalacaklınıntalebiüzerine,yetki itirazındagösterilenveyamahke-meceyetkiligörülenicradairesindenhacizişlemlerininbaşlatılacağı, • İtirazların,herhangibiricradairesiaracılığıylaveyagüvenlielekt-ronikimzakullanılarakMTSüzerindenyapılabileceği,

• Borçödenmezveyaitirazolunmazsayetkiliicradairesiaracılığıylacebrîicrayadevamedileceği.

Ödeme veya icra emirleri takip hukukunda özel öneme sahiptir.Çünkübiryandan takibindeyimyerindeyseyolharitası,buemirleriniçeriğinebakılarakyürütülür,diğeryandandaborçlununhaklarınıkul-lanabilmesi,başvuracağı yolları göstermesibakımındanönemlidir.Buçerçevede,butakipyolundakiödemeemriningenelhacizyoluylaben-zerlikvefarklarınıortayakoymaktayararvardır.

Buradaki ödeme emrinde genel haciz yoluyla takipteki ödemeemirleriyleaynıolanhususlarşunlardır:

• Borçkabulediliyorsaödemenin7güniçindeolması.

• Ödemeemrineitirazlarında7güniçindeyapılması.



• Borçödenmezveyaitirazolunmazsa,takibinkesinleşeceğiveyet-kiliicradairesitarafındantakibedevamedileceği.

Bu takiptekiödemeemriningenelhaciz yoluyla takiptekiödemeemrindenfarklıolanyönleriiseşunlardır:

• Ödemeyapılacaksa,buödemealacaklınınveyaavukatınınMTSileilişkilendirilmişhesapnumarasınayapılır.

• Borca,buçerçevedeborcuntamamınaveyabirkısmına,kezata-kiphukukunailişkinitirazlarayerverilmiş;ancakimzaitirazıdüzenlen-memiştir.

• Sadeceyetkiyeitirazhâlinde,yenidenödemeemritebliğedilmek-sizinalacaklınıntalebiüzerine,yetki itirazındagösterilenveyamahke-meceyetkiligörülenicradairesindenhacizişlemleribaşlatılır.

• İtirazlar,herhangibiricradairesiaracılığıylaveyagüvenlielektro-nikimzakullanılarakMTSüzerindenyapılabilir.

• Buradamalbeyanınailişkinihtarayerverilmemiştir.Kanaatimiz-ceödemeemrininburadaözelolarakdüzenlenmesiveözeldüzenleneniçeriktemalbeyanınailişkinhususlarayerverilmemesi,ayrıcamalbe-yanının yaptırımda içermesi sebebiyle (kanunîlik ilkesi gereğince)9.maddenin atıf hükmünedayanarakgenelhükümlerburadauygulana-maz.

b.ÖdemeEmriDüzenlenmesiveTebliği

Ödemeemrininyukarıdakiiçeriktesistemtarafındandüzenlenme-sindenveMTSnumarası almasındansonra, tebligat işlemlerideyinesistemüzerindenbaşlatılır.BunagöreMTSnumaralı ödemeemri iletebliğmazbatalıkapalızarfailişkinbilgiler,sistemüzerindenilgiliPTTbirimineiletilir(ASKATKm.5/3).





SistemüzerindenödemeemrinialanPTTbirimi,ödemeemrivetebliğmazbatalızarfınçıktısınıalmakveTebligatKanunuhükümleri-negöreborçluyatebliğetmeklegörevlidir(ASKATKm.6/1).Borçlu,elektronikyollatebligatzorunluluğuolankişilerdenise,buradaayrıcazorunlu elektronik tebligat hükümleri uygulanacaktır (ASKATK m.6/2).

Tebligatınyapılıpyapılamadığıvetebliğdurumunubelgeleyenteb-liğmazbatası,ilgiliPTTbirimincesistemeyüklenirvemazbatanınaslıda (bukonudamasrafbaşlangıçta yatırıldığından) alacaklı avukatınıntakiptalebindegösterdiğiyetkiliicradairesinegönderilir(ASKATKm.6/3).İcradairesininbukonudakibelgelerineyegöre,hangidosyaiçin-denasılmuhafazaedeceğiKanun’dabelirtilmemiştir.Ayrıca,icradaire-sindedehenüzbukonudabirdosyanumarasımevcutdeğildir.

Adresintebligataelverişliolmadığınınanlaşılmasıveyatebligatya-pılamaması halinde, alacaklı (avukatı) takibe devam etmek istiyorsa,MTSüzerindenborçlununadreskayıtsistemindekiyerleşimyeriadre-sinetebligatçıkartılmasınısağlamakdurumundadır(ASKATKm.6/4).Borçluyayukarıdakişekildedetebligatyapılamazveyaborçlununyerle-şimyerininyurtdışındabulunduğuanlaşılırsa,alacaklıavukatınıntale-biyleicradairesindentakibedevamedilmesimümkündür.BudurumdaMTSüzerindekitakipkapatılırveartıktakibenormalyoldandevamedi-leceği içineksikharçlarınyatırılmasıve tamamlanmasıgerekmektedir(ASKATKm.6/5).

3.ÖdemeEmrineİtiraz

Butakipyolundadasistemüzerindenhazırlananveborçluyagön-derilen ödeme emrine karşı, borçlunun itiraz imkânımevcuttur (AS-KATKm.7).Borçlutebliğinden itibaren7gün içindeödemeemrineitirazedebilir.

Ödemeemrineitiraz,borçlutarafındanherhangibiricradairesinebaşvurarakyapılabileceğigibi,itirazınMTSüzerindengüvenlielektro-



nikimzayladayapılmasımümkündürveborçluyaitirazettiğinedairbirbelgeverilir(ASKATKm.7/1-2).

İtirazıalanicradairesi,itirazailişkinevrakı,engeçikiişgünüiçindesistemeyüklerveaslınıalacaklınıntakiptalebindebildirdiğiicradaire-sinegönderir(ASKATKm.7/1).İtiraz,sistemeyüklendiğitarihiizle-yenbeşincigününsonundaalacaklıavukatınatebliğedilmişsayılır(AS-KATKm.7/4).

İtirazınniteliğiveiçeriğibakımındanburadaözelolarakbelirtilenhususlardışındagenelhükümleruygulanacaktır(ASKATKm.9).Bu-nunlabirlikte, itirazkonusundabazıhususlarınaçıklığakavuşturulma-sındayararvardır.

Bu takip yolunda itiraz bakımındandikkat çeken iki husus, yetkiitirazınıngösterdiğiözellikle,imzayaitirazındüzenlenmemişolmasıdır.Butakipyolundaicradairesininyetkisiveicradairesininyetkisineitiraz,özelolarakdüzenlenmiştir(ASKATKm.4/2-f,5/1-b,7/5).Bunagöre,alacaklı başlangıçta takip talebindekendisi bir yetkili icradairesi gös-terecektir.Borçlu,itirazındasadecegösterilenicradairesininyetkisineitirazetmişsevealacaklıtarafkendigösterdiğiicradairesininyetkisindeısraretmiyorsa,alacaklıavukatı,borçlutarafındanyetkiliolarakgösteri-lenicradairesindenhacizişlemlerinibaşlatabilir.Alacaklı,takiptalebin-degösterdiğiicradairesininyetkisindeısrarcıysavebuicradairesindenişlemyapılmakisteniyorsa,budaireninbağlıbulunduğumahkemedenyetkiitirazınınkaldırılmasınıtalepetmelidir.Kanundabumahkemeninhangi mahkeme olacağı belirtilmemiştir. Ancak incelemenin niteliğidikkatealındığındabumahkemeicramahkemesiolmalıdır.Mahkemebuincelemeyidosyaüzerindenyapıpkesinolarakkararabağlar.Mah-kemebaşkabiricradairesiniyetkiligörürse,yenidenödemeemritebliğigerekmez,oradandoğrudanhacizişlemleribaşlatılabilir,

Abonelik sözleşmelerinden kaynaklanan takipte ödeme emrinekarşıimzayaitirazdabulunulupbulunulmayacağıaçıkdeğildir.Bukonuyukarıdaelealındığıiçinorayaatıfyapmaklayetiniyoruz14.14Bukonudabkz.yuk.B,2,e.





İtiraz,genelhacizyoluylatakiptekigibiicratakibinidurdurur.Du-rantakibindevamıiçinilgiliİİKhükümleri(yaniİİKm.67-69)uygula-nır(ASKATKm.7/3).

4.TakibinKesinleşmesininSonuçları

Ödemeemrinintebliğiüzerineborçluüçşekildedavranabilir:

•Birinci ihtimalolarakborçluborcunuödeyebilir.Borçluödemeemrinintebliğiüzerineborcunuödemekisterse,bunu7güniçindeala-caklıveyaavukatınınMTS ile ilişkilendirilmişhesapnumarasınaöde-mesigerekir.Borç,varsafaiz,takipharçvemasraflarıödendiğindetakipsonaerer(ASKATKm.5/1-a,6/6).

• Borçluödemeemrinekarşıitirazedebilir.Borçlununitirazıüzeri-neicratakibidurur.Buradakiitirazgenelhacizyoluylatakiptekiitiraz-danfarklılıklargösterir(ASKATKm.7).İtirazınnasılyapılacağıvebukonudakiayrıntılaryukarıdaayrıcaaçıklanmıştır.

• Borçluborcunuödemez,ancakitirazdaetmeyebilir.Borçlu,sü-resindeveusulüneuygunolaraktakibeitirazetmezveborcunudaöde-mezse,takipkesinleşir.Budurumda,icradairesitarafındancebrîicrayadevamedilecektir(ASKATKm.8/1).

Butakipyolundada,takibinkesinleşmesigenelhacizyoluylatakip-leaynıdır.Borçlutakibeitirazederveitirazıhükümdendüşürülürseyada takibe itirazetmezse takipkesinleşir.Takipkesinleştiğinde,borçluborcunuödemezse, alacaklının talebi ile yetkili icradairesi tarafındantakibedevamedilerekhacizvediğerişlemleryapılır.

Takibinkesinleşmesiveborçlununborcunuödememesisebebiyletakibedevamedilmesi,yanicebrîicrayoluylahacizaşamasınageçilmesidurumunda,buaşamadansonrakiişlemlerinicradairesinceyürütülme-sivebuyöndetaleptebulunulmasıgerekir(ASKATKm.8/1).Böylebirtalepicradairesineiletildiğinde,icramüdürününbazıhususlarıkontroletmesigerekecektir.Bunlar:



• AlacağınASKATKkapsamındaolduğu.

• Ödemeemrininusûlüneuyguntebliğedildiği.

• Takibinkesinleştiği(yanitakibeitirazedilmediğiyadaitirazınhü-kümdendüşürüldüğü).

İcramüdürübuhususlarınmevcutolduğunu tespitederse takibedevameder;aksihaldetalebireddeder.Durumagörealacaklıveyaborç-luşikâyetyolunabaşvurabilir(ASKATKm.8/2).

Buaşamadansonrakuralolaraktakibindiğerhükümleri(haciz,sa-tış,paranınödenmesi,acizvesikasıverilmesi)aynengeçerlidir.Sadeceşufarklarmevcuttur(ASKATKm.8/3-4):

• AlacaklıavukatıdilersehaciztalebindebulunmadanUYAPüze-rindenentegre sistemleborçlununmalvarlığıolupolmadığıhakkında(ayrıntısı verilmeyen) genel bilgi edinebilir. Malvarlığı tespit edilenborçluhakkındaUYAPüzerindenhaciztalepedilebilir.

• Ödemeemrinintebliğindenitibarenikiyıliçindehaciztalepedil-mezse takipdüşer. İtirazakarşıbaşvuruyollarındageçen süredikkatealınmaz.

SonuçYerine

Birsorunuçözmektenve icrahukukununamacındançok,sadeceişyükünüazaltmayadamevcutfiilîdurumuhukukîleştirmekaygısıylahazırlandığıanlaşılan7155sayılıKanun,çözeceğisorunlardandahaço-ğunudoğuracakniteliktedir.

Yapılan düzenlemenin başta kanun yapma tekniğine uymadığı,düzenlemenintemelhaklarveicrailkeleribakımındansorunluolduğu,birçokyöndenicrahukukununtekniğindenuzaklaşıldığı,zatenkarışıkolanicrasisteminibirazdahabozduğuvebozukolanicrasistemimize





deuygunolmayandüzenlemeleriçerdiğigörülmektedir.Bununteme-lindebaşkabirsebepyoksa,kanunyapmatekniğinive icrahukukunubilmemektenkaynaklandığı söylenebilir.Budüzenleme,belki iş yükübakımındankısmîbirazalmameydanagetirsede,ileridebaşkasorunla-ravehaksızlıklarayolaçacakniteliktedir.Düzenlemehakaramaözgür-lüğübakımındansorunlu,Anayasa’yadaaykırıdır.

Documents

ÖZET - İzmir Barosu...avukatlık, İcra ve İflas hukuku. ABSTRACT Code No. 7155 is a regulation about initiating legal proceedings for pecuniary claims arising from subscription