Zintegrowany System Ratownictwa Medycznego w Polsce

W związku z rosnącym tempem życia i ekspansją człowieka w różnych dziedzinach życia wzrasta zagrożenie ludzi. Potrzeba pomagania poszkodowanym spowodowała powstanie wielu służb ratowniczych. Działalność ratownicza została obwarowana przepisami prawnymi regulującymi wyposażenie służb oraz sposób ich działania.Ratownictwo- ogół środków i metod ratowania życia ludzkiego i niesienia pomocy w warunkach zagrożenia (np. w czasie sztormu na morzu, zagubienia w górach, wypadku w kopalni), a także służących ratowaniu lub zabezpieczaniu sprzętu, pomieszczeń itp.

Zintegrowany system ratownictwa medycznego ma być siecią, która obejmuje wszystkie osoby znajdujące się na terenie Polski, bez względu na obywatelstwo, granice powiatu czy województwa oraz fakt, czy ktoś jest ubezpieczony czy nie. System ten ma zwiększyć szansę przeżycia poszkodowanego niezależnie od przyczyny zagrożenia jego życia. Trzon merytoryczny systemu ratownictwa medycznego stanowić będą lekarze nowej w Polsce specjalizacji- medycyny ratunkowej. Poza nimi w systemie będą pracowały pielęgniarki specjalistki medycyny ratunkowej oraz ratownicy medyczni.

Przyczyny założenia Zintegrowanego Systemu Ratownictwa Medycznego:

• Umieralność około urazowa to 6-8 tysięcy zgonów rocznie.• Umieralność z powodu chorób układu krążenia, neurologicznych i zatruć jest w Polsce znacznie wyższa niż

w krajach Europy Zachodniej (12,5 % wobec przeciętnej europejskiej wynoszącej 4,5 %).• Wysoki odsetek zgonów z nagłego zagrożenia życia następuje w okresie przedszpitalnym (62,4 % zgonów

około wypadkowych).• Jeden z najwyższych w Europie wskaźników śmiertelności około wypadkowej - 12,6 / 100 rannych -

odpowiednio wskaźnik europejski określony jest na 4,5 / 100 rannych.• Czas dotarcia karetki Pogotowia Ratunkowego do pacjenta z zagrożeniem życia znacznie przekracza

standardy europejskie i niejednokrotnie przekracza 1 godzinę szczególnie poza dużymi aglomeracjami miejskimi.

• Czas dotarcia osoby w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia do kwalifikowanego leczenia szpitalnego jest w Polsce bardzo długi - 41% ofiar wypadku dociera do specjalistycznego leczenia szpitalnego w czasie dłuższym niż 3 godziny - co można porównać do sytuacji w stanie II wojny światowej!

Istotnym faktem jest bardzo wysoka poza szpitalna śmiertelność ofiar różnego rodzaju wypadków i zachorowań (czyli śmiertelność w miejscu zdarzenia lub w drodze do szpitala).Dlatego powstaje zintegrowane ratownictwo medyczne, które ma na celu zintegrowanie wszystkich podmiotów ratownictwa w jeden system mający wspólną lub kompatybilną sieć łączności, wspólne procedury ratownicze , kompatybilny sprzęt medyczny na zasadzie "jednych noszy od miejsca zdarzenia do oddziału ratunkowego" oraz określone miejsce działania w "łańcuchu przeżycia", który zapewnia poszkodowanemu dotarcie do leczenia w szpitalnym oddziale ratunkowym w czasie nie dłuższym niż 30 -40 minut. Założenia te integrują Program z Systemem Ratowniczo - Gaśniczym Państwowej Straży Pożarnej tworząc System ratownictwa medycznego.

Opis działania systemu.1. Sygnał o wystąpieniu zdarzenia o charakterze zagrożeniu zdrowia lub życia , katastrofie masowej itp. dociera, drogą łączności przywoławczej, od postronnego obserwatora do Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Sygnał dociera jednoczasowo do wszystkich rodzajów służb ratowniczych. (ogromna oszczędność czasu ) .2. Dyspozytor Centrum analizuje sytuację i jednoczasowo wysyła na miejsce zdarzenia najbliższe, odpowiednie do zdarzenia i właściwe, jednostki ratunkowe (zespół ratownictwa medycznego, jednostkę ratowniczą straży pożarnej, śmigłowiec, ratowników GOPR, WOPR itp.). Będąc na stałym nasłuchu radiowym, wspólnie z lekarzem koordynatorem medycznym koryguje na bieżąco przebieg działań ratunkowych uruchamiając dodatkowe środki i powiadamiając odpowiednie służby (np. dyżurny techniczny miasta) oraz szpitalne oddziały ratunkowe o ilości poszkodowanych i chorych oraz o charakterze obrażeń czy zachorowań. W wypadku zdarzeń masowych postępuje zgodnie z procedurami uruchamiając Centrum Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności odpowiedniego szczebla.3. Na miejscu zdarzenia, zgodnie z przyjętymi procedurami, działają odpowiednie do zagrożenia podmioty ratownictwa. W tzw. strefie "O" (płonący dom, zawalony tunel, skażenie chemiczne itp.) niedostępnej dla zespołów ratownictwa medycznego "cywilnego" działają zespoły ratownictwa medycznego Państwowej Straży Pożarnej udzielając poszkodowanym pierwszej pomocy medycznej i transportując do oczekujących zespołów ratownictwa medycznego, które podejmują lekarskie czynności ratownicze (intensywne leczenie skutków zagrożenia zgodnie z procedurami) na miejscu zdarzenia.

4. Dotarcie Policji na miejsce zdarzenia odbywa się wraz z zespołami ratunkowymi.5. Zespoły ratownictwa medycznego, niezależnie od środka transportu, kontynuując leczenie, transportują chorego lub poszkodowanego do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego, który uprzedzony o przybyciu chorego lub rannego jest w pełni gotowy na jego przyjęcie i rozpoczyna natychmiast właściwe procedury ratunkowe. Udzielanie pomocy poszkodowanemu lub choremu odbywa się zgodnie z przyjętymi procedurami od miejsca zdarzenia do szpitalnego oddziału ratunkowego włącznie. Zachowanie zasady "jednych noszy" od miejsca zdarzenia do szpitalnego oddziału ratunkowego i zachowanie w pełni zasad "łańcucha przeżycia" jest konsekwencją zintegrowania sprzętowo - proceduralnego wszystkich podmiotów ratownictwa.6. W przypadku innych niż wypadek stanów zagrożenia życia ( np. zawał serca), zespoły ratownictwa medycznego działają samodzielnie.

Dyspozytor w okręgu tarnowskim

Działanie programu prowadzi do budowy podwalin systemu ratownictwa, którego głównymi podmiotami są:• szpitalne oddziały ratunkowe wraz z własnymi zespołami ratownictwa medycznego, publiczne i

niepubliczne pogotowie ratunkowe , zespoły ratownictwa medycznego Państwowej Straży Pożarnej, zespoły Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, stowarzyszenia (TOPR,GOPR,WOPR), służby ratownictwa górniczego i morskiego.

Służb ratowniczych w Polsce mamy bardzo wiele:• TOPR- Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe• WOPR- Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe• GOPR- Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe• górnicze ratownictwo• straż pożarną• ratownictwo medyczne• transportowe, drogowe• morskie itd.

Nie jestem w stanie opisać na podstawie przepisów prawnych wszystkich służb, dlatego postaram się szczegółowiej opisać WOPR, straż pożarną oraz ratownictwo medyczne.

Zostały wybrane szpitale spełniające określone wymogi do pełnienia całodobowego dyżuru przez lekarzy. Wymogi tych oddziałów określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego ogłoszone w Dz. U. z dnia 14 czerwca 2002 r oraz Ustawa z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz. U. 01.113.1207, zm. Dz. U. 01.154.1801. Oddział ratunkowy jest bardzo ważny, gdyż udziela pomocy ludziom po wypadkach i katastrofach, musi być dobrze wyposażony w aparaturę medyczną, środki lecznicze oraz transport- helikopter i ambulans. Dzięki helikopterowi jest możliwość dostarczenia poszkodowanego człowieka w bardzo krótkim czasie do szpitala, jest to jeden z atutów tej służby.

Następną wszechstronnie wyszkoloną służbą ratowniczą jest straż pożarna. W zakres pomocy straży pożarnej wchodzą:1. Operacje ratowniczo-gaśnicze2. Operacje wodno-nurkowe3. Operacje wysokościowe4. Operacje poszukiwawczo ratowniczeKażda operacja wymaga wyszkolenia, bardzo drogiego i specjalistycznego sprzętu, dlatego zostały stworzone jednostki które specjalizują się w danej operacji i posiadają odpowiedni sprzęt. Jednak jednostka straży pożarnej musi mieć również standardowy sprzęt, który posiada każda straż pożarna. Każda jednostka (nie ważne w jakiej operacji specjalizuje się) musi być wyposażona pojazdy, środki gaśnicze, urządzenia techniczne (np. agregaty prądotwórcze, pompy, aparaty tlenowe). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2000r. w sprawie szczegółowych zasad wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Z dnia 3 listopada 2000r.) na podstawie art.8 4 pkt 2 i art. 128 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 88, poz. 400, z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i 54, poz. 254 z 1994r. Nr 53, poz. 214, z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 34, poz. 163, 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 152, poz. 723, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 88, poz. 554 i Nr 106, poz. 680, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 1999 r. Nr 45, poz. 436 i Nr 110, poz. 1255) określa obowiązki wyposażenia poszczególnych jednostek Państwowej Straży Pożarnej.

Kolejną służbą ratowniczą jest Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. W WOPR-ze obowiązują następujące stopnie:· młodszy ratownik WOPR· ratownik WOPR· starszy ratownik WOPR· instruktor WOPR· instruktor-wykładowca WOPRUprawnienia ratownika o poszczególnym stopniu określa UCHWAŁA NR 1/11/99 PREZYDIUM ZG WODNEGO OCHOTNICZEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO z dnia 10 grudnia 1999 w sprawie stopni ratowników i instruktorów WOPR . Ratownik WOPR ma bardzo trudne zadanie przestrzegania wielu szczegółowych przepisów, `a zarazem racjonalnego stosowania się do nich w praktyce. Ratownik musi dopilnować aby ludzie kąpiący się, pływający byli bezpieczni- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 6 maja 1997 r. określa warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358). Sprzęt obowiązkowy do posiadania oraz organizację na kąpielisku opisuje załącznik nr 4 (powyższego przepisu) o tytule: „Szczegółowe warunki bezpieczeństwa osób korzystających z kąpielisk i pływalni”. Szczegółowe zasady bezpieczeństwa osób biorących udział w imprezach żeglarskich określono w załączniku 7. WOPR należy do specjalistycznych organizacji ratowniczych jak opisuje ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WENĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 12 listopada 2002r. (Dz. U. Nr 193, poz. 1624) i musi wykonywać obowiązki z powyższego rozporządzenia.

Zarząd GOPR oraz J.Bauc, prezes Polkometela(drugi od lewej)

Wnioski• aby być bezpiecznym należy przed wszystkim znać i przestrzegać przepisów bezpieczeństwa• nasza bezmyślność może być przyczyną, że inni będą cierpieli• lepiej zapobiegać wypadkom, niż ratować• gdyby wszyscy przestrzegali prawa, wypadków i katastrof byłoby znacznie mniej

Literatura:• Dziennik Ustaw, numery: 193, 57, 110, 45, 106, 88, 28, 152, 106, 17, 34, 53, 21, 154, 113

Pies Ratownik

Również:• 0 601 100 100 - ratunkowy nad wodą• 0 601 100 300 - ratunkowy w górach• 116 000 - zaginęło dziecko• 112 - europejski numer alarmowy

Centrum Powiadamiania Ratunkowego przy ul. Grudziądzkiej w Bydgoszczy

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe – służba ratownictwa medycznego, wykonująca w polskim systemie opieki zdrowotnej zadania z zakresu lotniczego transportu ratowniczego i sanitarnego. Pogotowie powstało w 2000 roku jako samodzielny publiczne zakład opieki zdrowotnej podległy Ministrowi Zdrowia. Dyrektorem LPR jest dr n. med. Robert Gałązkowski

Każda dziedzina życia niesie ze sobą jakieś zagrożenia. Dlatego w Polsce jest wiele świetnie wyszkolonych służb ratowniczych i są opracowane systemy ratownictwa. Aby być dobrym ratownikiem należy być „na bieżąco” w przepisach prawnych. Sukcesem dobrej akcji ratunkowej jest odpowiednia organizacja i zgranie zespołu.

Patrycja Burzyńska 1LC

Centrum Koordynacji Ratownictwa WOPR w Sopocie