Znakovi i fenomeni u dijagnostici bolesti

Znak:

- Babinskog - kod bolesti piramidnog puta: ekstenzorni plantarni refleks- Ballanceov - kod rupture slezene: palpabilna tvorba u lijevom gornjem trbušnom kvadrantu koju čini ekstrakapsularni ili supkapsularni hematom slezene sa slijepljenim omentumom. Taj je simptom rijetko prisutan.- Bishopovljev - kod akutne tromboze arterije popliteje: pojava pulsa na unutarnjem rubu patele, kada je vrh tromba ispod polazišta najviše grane arterija koljena- Blumbergov - kod akutnog apendicitisa: kad naglo popusti manualni pritisak na silazni kolon, bolesnik osjeti jaču bol u desnom donjem dijelu trbuha, ovaj znak upotpunjuje Rowsingov znak- Brudzinski - kod meningitisa: spontana fleksija koljena kod pasivne fleksije šije u bolesnika koji leži na leđima- Callawayov - kod iščašenja u području ramenog zgloba (luxatio humeri): opseg aksile u visini akromiona je veći nego na zdravoj strani (mjeri se krojačkim metrom)- Chvostekov - kod hipokalcijemije: kontrakcija ličnih mišića nakon kuckanja čeljusti iznad ličnog živca- Courvoisierov znak - kod karcinoma glave pankreasa: palpira se povećani, bezbolni žučni mjehur- Cullenov - kod teškog nekrotizirajućeg akutnog pankreatitisa: plavkasta obojenost kože paraumbilikalno kao rezultat hematoperitoneuma- Darierov - kod mastocitoze - urticaria pigmentosa: Kožne lezije kod ove bolesti su nakupine mastocita. Podražaji poput trljanja ili topline izazivaju degranulaciju ovih mastocita što dalje dovodi do stvaranja lokalizirane urtikarije (Darierov znak)- Davisov - kod akutnog pankreatitisa: modrikasta diskoloracija na donjim udovima- Dowov - kod posttrombotičnog sindroma: aneurizmatsko proširenje površinske vene na mjestu utoka perforantne vene, koja nastaje zbog jako retrogradnog protoka povišenog tlaka venske krvi- Duroziezov - kod insuficijencije aortne valvule: pritiskom slušalice na perifernu arteriju čuje se karakterističan sistoličko-dijastolički šum- dvostrukog mjehura - kod atrezije ili jake stenoze duodenuma: na nativnoj snimci trbuha u stojećem položaju vidi se karakterističan znak dvostrukog mjehura - Fagetijev znak - kod žute groznice: relativna bradikardija uz vrućicu (uz temperaturu od 38.9°C puls može biti samo od 48 do 52 otkucaja u minuti)- Galeazzijev - kod razvojne displazije kuka: nejednakost visine koljena koja se uočava kad dijete leži na leđima s flektiranim i aduciranim kukovima i flektiranim koljenima: na strani luksacije razina koljena, gledana s kaudalne strane, niža je nego na zdravoj strani- Gottronov - kod dermatomiozitisa: ljubičaste papule ravnog vrška na dorzalnim stranama interfalangijskih zglobova koji su patognomonični za dermatomiozitis- Gowersov - kod Duchennove mišićne distrofije: pri uspinjanju iz sjedećeg ili ležećeg položaja, bolesnik se podupire rukama o natkoljenice (uspinjanje po vlastitom tijelu)- Graefeov - kod Gravesove bolesti: zaostajanje donje vjeđe kod pogleda nadolje- konca - kod hipertrofične stenoze pilorusa: pri rentgenskom pregledu kontrastom pilorus je karakteristično sužen i produžen- Grassmanov - kod akutnog abdomena: bolna osjetljivost trbušne stijenke na perkusiju- Grey-Turnerov - isto što i Turnerov znak

- Hammanov znak - kod pneumomedijastinuma: škripav ili škljocajući zvuk sinhron s lupanjem srca- Hoffman-Tinelov - kod sindroma karpalnog tunela: pojava trnaca i osjećaj žarenja u prva tri prsta koji se može izazvati kratkim udarcima na palmarnu stranu zapešća- Homanov - kod duboke venske tromboze: bolna osjetljivost u listu kod pritiska lista na tibiju- Kehrov - najčešće kod rupture jetre i slezene: bol i/ili hiperestezija kože u lijevom ramenu zbog podražaja živca frenikusa kada krv dođe u dodir s donjom površinom lijeve dijafragme. Ta se bol može provocirati ako se bolewsnik stavi u Trendelenburgov položaj (da se krv nakupi ispod dijafragme), a bimanuelno se pritisne na gornji lijevi trbušni kvadrant.- Kernigov - kod meningitisa: nemogućnost ili osobita bol ekstenzije koljena kad je noga flektirana u kuku do 90°- Krugerov - kod akutne upale retrocekalno smještenog apendiksa: liječnik dlanom nježno pritisne područje apendiksa, a bolesnik istodobno podiže ispruženu desnu nogu uvis. Podizanjem noge pojačava se bol u trbuhu jer se apendiks stisne između dlana liječnika i kontrahiranog mišića psoasa- Kussmaulov - kod restrikcijske kardiomiopatije i kroničnog restrikcijskog perikarditisa: jugularni venski tlak je povišen i ne snizuje se normalno u inspiriju, odnosno, može se čak povisiti- Laseguov - kod bolesti lumbosakralnih zglobova i korjenova: bol i ograničenost pokreta prilikom pasivnog podizanja ispružene noge- Leser-Trelatov znak: kod seboroične keratoze: iznenadna pojava multiplih lezija često povezanih uz pojavu akrokordona (kožne oznake) i acantosis nigricans. Znak upućuje na unutarnji malignitet.- Lhermitteov - kod multiple skleroze: trenutni osjet poput strujnog udara, kojeg može izazvati antefleksija glave, neki drugi pokret vrata ili kašalj- Londonov - kod zatvorenih ozljeda trbuha: modrice na koži i otisci odjeće koji znače da je tupa sila bila dovoljno jaka da uzrokuje rupturu crijeva zbog pritiska na kralješnicu- Mahlerov - kasni znak duboke venske tromboze: ubrzan puls, bez znakova infekcije u operacijskoj rani; vjerojatno prvi znak embolije- Michaelisov - kasni znak duboke venske tromboze: lagan porast tjelesne temperature, bez infekcije u operacijskoj rani; posljedica je raspada tromba- mišića psoasa - kod akutne upale retrocekalno smještenog apendiksa: podizanjem ispružene noge se pojača bol u trbuhu zbog kontrakcije psoasa- mišića opturatora - kod akutne upale pelvično smještenog apendiksa: rotacijom zgloba kuka pojačava se bol u trbuhu- Moebiusov - kod Gravesove bolesti: nemogućnost konvergencije- Murphyev - kod kolecistitisa: prilikom palpacije (prst udara u fundus žučni mjehur), a isto tako pri dubokom inspiriju ili kašlju, bolesnika jako zaboli pa prekida disanje (tzv. inspiracijski arest)- Nicoladoni-Branhamov - kod prirođene arteriovenske fistule okrajina: ako se komprimira dovodna arterija, odmah nastaje bradikardija zbog refleksnog kočenja vagusa preko sinusa karotikusa jer se podiže krvni tlak- Nikolskyev - kod toksinom posredovanih stafilokoknih bolesti: trenje primijenjeno na zdravim regijama kože uzrokuje smežuravanje i odvajanje epidermisa- Pastijin - kod skarlatine: petehije na pregibima kože, u aksili i lakatnoj jami, koje su poredane linearno- Pembertonov - kod velike jednostavne (netoksične) strume: kad bolesnik podigne ruke iznad glave mogu nastati sufuzije lica, vrtoglavica ili sinkopa zbog kompresije- Phalenov - kod sindroma karpalnog tunela: pojava trnaca u prva tri prsta ako se šaka flektira

u ručnom zglobu prema volarno ili dorzalno- Powleyev - kod traumatske aneurizme aorte: povećanje vrata do 10 cm kroz 2-3 sata zbog širenja hematoma prema vratu- Prattov - kod duboke venske tromboze: bolna osjetljivost kod pritiska lista na tibiju- Rowsingov - kod akutnog apendicitisa: osjet jače boli u desnoj ilijačnoj jami nakon dubokog pritiska na silazni kolon. Bol nastaje zbog potiskivanja plinova iz lijevog kolona u cekum- Rugger jersey (znak mornarske majice): kod osteopetroze: zdjelica s poprečnim prugama- Saegesserova splenična bolna točka - kod rupture slezene: bol na pritisak između m. sternocleidomastoideusa i m. scalenusa na istoj strani- Schwartzov - kod posttrombotičnog sindroma: prijenos perkusijskog vala zbog inkompetentnih valvula u varikozitetima- Stellwagov - kod Gravesove bolesti: retrakcija gornje vjeđe i rijetko treptanje- Timbrell-Fischerov - kod rupture koljenskog meniska: ako se pri savijenom koljenu kažiprstom pritisne preko zglobne pukotine, a potkoljenica rotira prema van i unutra- Tinelov - kod sindroma transverzalnog kanala: perkusijom fleksornog retinakuluma mogu se izazvati simptomi bolesti (parestezije na plantarnom dijelu stopala koje se mogu širiti u nožni list)- Traubeov: kod aortne regurgitacije: praskajući ton poput pucnja koji se može čuti iznad femoralnih arterija- Trendelenburgov - kod ozljeda u kuku, poliomijelitisa: bolesnik svučen i leđima okrenut prema liječniku stoji najprije na zdravoj nozi, a bolesnu nogu odiže i pri tom se podiže i glutealni nabor na toj strani. Zatim stoji na bolesnoj nozi i odiže zdravu nogu, a glutealni se nabor spušta na zdravoj strani.- Troissierov - kod karcinoma želuca: širenje metastaza u Virchowljev supraklavikulski limfni čvor s lijeve strane- Trousseauov - kod hipokalcijemije: karpopedalni spazam nakon arterijske okluzije na ruci tijekom 3 minute pomoću manžete tlakomjera- Turnerov - kod teškog nekrotizirajućeg akutnog pankreatitisa: plavocrvenoljubičasta ili zelenosmeđa diskoloracija u slabinama koja je odraz katabolizma hemoglobina- užeta - kod Crohnove bolesti: rentgenskim se nalazom u poodmakloj fazi bolesti nađe crijevo, najčešće terminalni ileum, poput tanke rigidne cijevi- Westermanov - kod plućne embolije: oligemija u emboliziranoj plućnoj zoni

Fenomen:

- Bellov - kod Bellove paralize ličnog živca: pri pokušaju zatvaranja oka vidi se bjeloočnica, razlog je paraliza m. orbicularis oculi zbog koje se oko ne može zatvoriti- deja-vu - "već viđeno"- drivinga - kod epilepsije: pobuđivanje neurona pri fotostimulaciji- džepnog nožića - kod bolesti piramidnih i supkortikalnih neurona:pokušaj pasivnog istezanja ruke ili fleksije noge izazvat će pojačan otpor koji nakon početka naglo popušta- Hilaiditijev - timpaničan zvuk pri perkusiji abdomena čiji je uzrok vijuga debelog crijeva koja se utisnula između jetre i ošita- Kanagawa - kod bakterije Vibrio parahaemolyticus: mogućnost stvaranja hemolize na Wagatsuma agaru- Koebnerov (izomorfni fenomen) - kod psorijaze: učestala pojava plakova na traumatiziranim područjima- krađe (steal) subklavije: ako je subklavija začepljena distalno od ishodišta vertebralne arterije, pomicanje lijeve ruke može povući krv iz vertebrobazilarnog sustava obratom krvotoka te posljedično izazvati cirkulacijsku insuficijenciju

- ladice - kod ozljeda ligamentarnog aparata koljena: koljeno je savijeno pod pravim kutom i nakon novokainske injekcije bolnog mjesta pokušava se pomicanje potkoljenice prema naprijed i prema natrag. Ako se potkoljenica može pomaknuti prema natrag, to je fenomen stražnje ladice, a prema naprijed - fenomen prednje ladice.- Lucio - kod nenodularne lepre: arteritis koji je povezan s visokom smrtnošću- on-off - kod Parkinsonove bolesti: bolesnik se "zaledi", ukoči, a nakon toga potpuno otkoči (kao da uopće nema bolesti). Nuspojava je medikamentne terapije.- pera - kod iščašenja zgloba: kod pokušaja pokretanja u zglobu se javlja elastičan otpor zbog kontrakcije mišića - Parinaudov - kod tumora pinealne regije: nemogućnost pogleda prema gore, konvergencije i akomodacije- Raynaudov - označuje periode ishemije prstiju, karakterizirane nizom koji čena bljedilo, cijamoza te crvenilo prstiju i/ili palca nakon izlaganja hladnoći ili ponovnog utopljavanja- Rebound (fenomen odskoka) - kod oštećenja malog mozga: bolesnik sjedi, ruka mu je flektirana u laktu prema gore, šaka je stisnuta. Pacijentovu ruku ispitivač vuče prema sebi, a pacijent svoju prema glavi. Ispitivač naglo otpusti bolesnikovu ruku, tada mali mozak zaustavi kretnju i spriječi udaranje ruke u glavu. Kod oštećenja malog mozga, bolesnikova ruka bi udarila u glavu i stoga ispitivač treba svoju drugu ruku postaviti između bolesnikove glave i ruke- regrutacije neurona - kod epilepsije: ekscitacijsko sinaptičko vezivanje susjednih neuronskih populacija te posljedična sinhronizacija njihova izbijanja- Rumpel-Leedov - kod pjegave groznice stijenjaka i idiopatske trombocitopenične purpure: postavljanje podveza u trajanju od nekoliko minuta ili ponekad pri mjerenju krvnog tlaka može provocirati dodatnu pojavu petehija (RL fenomen), što je dodatni pokazatelj kapilarnog oštećenja- Somogyiev - kod šećerne bolesti: povratna hiperglikemija nakon epizode hipoglikemije, zbog oslobađanja kontraregulacijskih hormona- yo-yo - kod podvostručenja uretera: pri djelomičnom podvostručenju spoj uretera se može nalaziti na bilo kojem mjestu od nakapnice do mjehura i može djelovati kao funkcionalna opstrukcija pri čemu urin šeće iz jednog kraka u drugi, a tek manji dio prolazi prema mjehuru- zaleđivanja (freezing fenomen) - kod Parkinsonove bolesti: bolesnik se "zaledi" i ostaje neko vrijeme u istom položaju. Često se javlja kao nuspojava lijekova.- zavjese - kod paralize 9. i 10. moždanog živca: zid ždrijela je pomaknut u zdravu stranu- zore - kod šećerne bolesti: ranojutarnji porast razine glukoze uz povećanu potrebu za inzulinom radi održavanja euglikemije. Uzrok je vjerojatno noćni porast oslobađanja hormona rasta- zupčanika - kod Parkinsonove bolesti: pri savijanju ekstremiteta ispitivač ima osjećaj kao da prelazi preko zupčanika. Fenomen nastaje zbog kombinacije tremora i rigiditeta