Özürlülerin Bilgiye Erişimi · Çoklu Özürlülük 52,9 42,2 36,7 60,6 17,0 30,9 30,8 47,7 . AB’ 2012 Özürlülerin Bilgiye Erişimi Abdülkadir ANAÇ Özürlü Bireylerin

AB’ 2012 Özürlülerin Bilgiye Erişimi Abdülkadir ANAÇ

Özürlülerin Bilgiye Erişimi


Telefon : 0 (533) 636 90 99

Abdülkadir ANAÇ

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı

E-Mail : [email protected]

[email protected]


Hangi hayatlar korumaya, kollamaya, ardından yas tutmaya değerdir? (from Bodies That Matter, 1997)

Judith Butler


Bardağın yarısı boş mu dolu mu?

Özürlülüğe Nereden Nasıl bakıyorsunuz?

“bir insan tekerlekli sandalyeye mahkum değildir,

tekerlekli sandalyeyi kullanmaktadır”


Özürlüler Kimler? Gerçekten tanıyor muyuz?


Ötekileştirdiklerimiz…


İnternet herşeyi değiştirdi !!!

Özürlü bireyler internetten yeteri kadar faydalanabildiler mi?

Bilgiye sınırsız ulaşma… Bağımsız yaşam…


Özürlü bireylerin ürünleri ve hizmetleri, özrü

bulunmayan kişiler kadar etkin kullanabilmesine yönelik

olarak alınan tedbirlerdir.

Erişilebilirlik, özürlü bireylerin bağımsız bir şekilde

yaşamasını ve yaşamın bütün unsurlarına katılmasını

sağlamalıdır.

Erişilebilirlik ?


Devlet; Özürlü kişilerin diğer bireylerle eşit şekilde fiziksel çevreye, ulaşım hizmetlerine, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri de dahil olmak üzere bütün bilgi ve iletişim hizmetlerine ve kamu geneline yönelik olarak sunulan diğer bütün hizmetlere ve tesislere, kentsel ve kırsal alanlarda erişimini sağlamak için uygun tedbirleri almalıdır.

Erişilebilirlik ?


Görme özürlüler için kaldırımlarda hissedilebilir yer kaplaması

Hendek - Sakarya


İnsan Hakkı

Web siteleri ve diğer bilgi sunan her türlü düzenleme, sadece özürlü olmayan insanlar için yapılmamalı, özürlüler de dahil olmak üzere herkesin erişebilirliğine uygun biçimde düzenlenmelidir.

Bu temel bir insan hakkıdır.

Erişilebilirlik


İnternet herşeyi değiştirdi !!!


Bilişimciler Özürlüler için ne yaptı/neyi uygun gördü?


Sadece Görme Özürlüler mi internet Kullanmakta güçlük çeker? Web siteleri sadece görme özürlüler dikkate alındığında erişilebilir hale gelir mi?

ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK


Görme özürlü bir bilgisayar kullanıcısı, ekran okuyucuları (Jaws, windows eyes vb.) sayesinde bir web sayfasının içeriğini okuyabilir. Oluşturmuş olduğunuz web sayfasının ekran okuyucular sayesinde okunup okunmadığına dikkat etmek gerekir.


GÖRME ÖZÜRLÜLER


İnternetten yararlanmak isteyen kısmi görme kaybına sahip özürlü bireyler web sayfalarındaki yazıları büyültme ihtiyacında bulunurlar. Grafik veya resim içinde yazan metinler büyütülebilir değildir ve bu özür grubuna sahip bireylerin bu bilgileri okumasında sorun çıkartabilir çünkü grafik yada resim içinde yazan metinler büyütülürken bulanık görünecektir.

Web sayfanızın metin boyutunu

büyültmeye elverişli olup olmadığını kontrol ediniz.


KISMİ GÖRME ÖZÜRLÜLER


Yapılan bir araştırmaya göre her 12 erkekten birinin ve her 20 kadından birinin renk körü olduğu tespit edilmiştir (www.iee.org). Web sayfanızın renk körlüğüne sahip bireyler için okunabilir olup olmadığını Vischeck olarak adlandırılan bir web sitesinden kontrol edebilirsiniz.


RENK KÖRLÜĞÜNE SAHİP BİREYLER


İşitme özürlü bireyler ile normal bireylerin web sayfalarına erişirken tek bir farkları vardır. Bu fark ses içeriği olan sitelerden kaynaklanmaktadır.

Web siteniz bireylerin

dinlemeleri gereken bir mesajı içeriyorsa, bu mesaja ait bir alt yazı veya yazılı bir kopya bulunmalıdır.


İŞİTME ÖZÜRLÜLER


Mouse kullanamayacak derecede fiziksel yetersizliği olan özürlü bireyler web sayfalarına erişirken klavye yardımı ile (tab, enter gibi tuşları kulanarak) erişmeleri sağlanmalıdır.

Web sitenizin tasarımı

herhangi bir donanıma (mouse vb.) bağımlı olacak şekilde yapılmamalı, sitenizin tüm bağlantılarına klavye ile de ulaşabilecek hale getirilmelidir.


ORTOPEDİK ÖZÜRLÜLER


TÜRKİYE ÖZÜRLÜLERİN SORUN VE

BEKLENTİ ARAŞTIRMASI’2010


Yığın: Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA) tarafından

oluşturulan Ulusal Özürlüler Veri Tabanında kayıtlı ve

Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilindeki hanelerde yaşayan

ve sağlık raporunda en az %20 özür oranına sahip olduğu

bildirilen 280.014 özürlü fert kapsanmıştır.

Tahmin boyutu: Araştırmanın örneklem büyüklüğü

sağlanan çerçeve dikkate alınarak, özür türleri ve özür

oranları (%20-%39, %40-%69, %70 ve üstü) “toplam, kent-

kır” tahmini verebilecek şekilde tasarlanmıştır.

Örneklem sayısı: Çalışma kapsamında 11.828 özürlü birey

ile çalışılmıştır.


Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

Görme İşitme Dil ve konuşma

Ortopedik Zihinsel Ruhsal ve duygusal

Süreğen hastalık

Çoklu Özürlülük

52,9

42,2 36,7

60,6

17,0

30,9

47,7

30,8


Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına ve Cinsiyete Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70



Süreğen hastalık

Çoklu

67,0

57,5

67,0

56,2

61,1

67,9

56,2 53,5

33,0

42,5

33,0

43,8 38,9

32,1

43,8 46,5

Erkek Kadın

Bütün özür gruplarında erkeklerin oranı kadınlara göre daha

fazladır.


Özürlü Bireylerin Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

Kent Kır

62,4

37,6

Çalışma kapsamında özürlü bireylerin çoğunun kent merkezinde yaşadıkları

görülmektedir.Bu durum kentte yaşayan özürlü kişilerin özürlülük konusunda

daha bilinçli olduğunu göstermektedir.


Özürlü Bireylerin Özür Oranına Göre Dağılımı (%)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

%20 - %39 %40 - %69 %70 ve üstü

15,2

42,4 42,4


Özürlü Bireylerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (%)

0

5

10

15

20

25

30

0 - 6 7 - 14 15 - 24 25 - 44 45 - 64 65 +

4,9

16,2 17,2

27,7

18,9

15,2


Özürlü Bireylerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (%)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Okur-yazar değil Okur-yazar olup bir okul bitirmeyen

İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi

Lise ve daha üstü

41,6

18,2 22,3

10,3 7,7

Çalışma kapsamında özürlü bireylerin %41,6’sının okur yazar olmadığı,

%18,2’sinin ise okur yazar olduğu halde bir okul bitirmediği görülmektedir. Bu

durum özürlü bireylerin büyük bir kısmının kent merkezlerinde yaşamalarına

rağmen eğitim durumlarının istenilen seviyede olmadığını göstermektedir.


Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

Cep telefonu kullanıyor

Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor

36,3

17,1 10,4

60,6

Özürlü bireylerin %60,6’sı hiçbir iletişim aracı kullanmazken, %36’ü cep

telefonu kullanmayı tercih ediyor.


İnternet Kullanan Özürlü Bireylerin Cinsiyete Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Erkek Kadın

72,2

27,8


Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Özür Gruplarına

Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80



Süreğen hastalık

Çoklu Özürlülük

52,9

42,2

36,7

60,6

17,0

30,9

47,7

30,8

18,8

32,3

38,5

26,5

15,4 13,3

14,9 13,0 13,3

19,4 23,0

17,8

7,9 8,3 9,7 7,8

45,9 49,4 49,9

37,9

77,5

65,6

51,3

66,9

Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor


Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Yerleşim Yerlerine

Göre Dağılımı (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor

71,5

79,5 81

56,1

28,5 20,5 19

43,9

Kent Kır


Özürlü Bireylerin Kamu Web Sitelerini Kullanma Durumu (%)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

web sitelerini kullanırken sorun yaşıyor

web sitelerini kullanırken sorun yaşamıyor

web sitelerini kullanmıyor

10,4

46,1 43,5


Zihinsel özürlüler veya anlama güçlüğü olan kişiler için web sitesinde kayan yazılar olmamalıdır.

Web sitenizde kayan, yanıp

sönen yazılar olmamalıdır.


ZİHİNSEL ÖZÜRLÜLER


Uluslararası Standartlar

Madde 508 ABD İşgücü Rehabilitasyon Yasası

Geliştirilen tüm elektronik ve bilgi teknolojilerinin, özürlülerin erişebileceği şekilde düzenlenmesini zorunlu kılan kanun maddesidir.

Erişebilirlik politikaları ülkeden ülkeye farklılık göstermesine rağmen, AB de dahil olmak üzere birçok ülkede Wide Web

Consortium’un Dünya Web İçeriği Erişilebilirlik Standartları benimsenmiştir.


Erişilebilirlik Standartları

http://www.w3.org/

W3C Erişilebilirlik Kılavuzu 2.0

http://www.ozida.gov.tr/guncel/W3C_Web_Erisibilirlik_Kilavuzu_2-0.pdf

Avrupa Birliği Erişilebilirlik Kılavuzu (2002)

http://www.ozida.gov.tr/guncel/AB_Web_Erisilebilirlik_Kilavuzu.pdf

W3C Web Erişilebilirlik Kılavuzu 1.0 (2001)

http://www.ozida.gov.tr/guncel/erisilebilirlik.doc

http://www.w3.org/


Son günlerde bilgisayar sistemlerinin güvenliklerine saldırıların artması üzerine bir çok sitede Güvenlik kodu ya da Resim doğrulama sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Görme özürlü bireylere yönelik olmayan bu uygulamanın çalışma esası, resim üzerinde yazan bilgileri bir metin kutucuğuna girilmesi ve doğrulanmasıdır.

Güvenlik Eşleniği


Özürlü bireyler, “yürüyebilen, mükemmel görme ve

işitmeye sahip, net konuşabilen, ve zeka olarak

hünerli olan insanların ihtiyaçlarına uyarlanmış bir

toplum tarafından, engelli duruma getirilmektedir”


Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin çağdaş toplumların

bütün unsurlarını ve ekonomik kalkınmayı, yaşam

kalitesini ve özürlü bireyler de dahil olmak üzere

bütün bireylerin toplumsal yaşama katılım

derecesini önemli derecede etkilemektedir.

Özürlü bireylerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine

erişilebilirliğine ilişkin her geçen gün daha fazla

gereksiniminin ortaya çıkmaktadır.


Bilişimcilerin yapması gerekenler :

Özürlü bireyin özel insan olduğu gerçeğini unutmayarak;

1. Özürlü bireye temas ederek, tanıyarak,

ihtiyaçlarını kendilerinden dinlemek

2. Standartlara uygun bilgi sunmak


Erişilebilirlik Standartları

http://www.w3.org/

W3C Erişilebilirlik Kılavuzu 2.0

http://www.ozida.gov.tr/guncel/W3C_Web_Erisibilirlik_Kilavuzu_2-0.pdf

Avrupa Birliği Erişilebilirlik Kılavuzu (2002)

http://www.ozida.gov.tr/guncel/AB_Web_Erisilebilirlik_Kilavuzu.pdf

W3C Web Erişilebilirlik Kılavuzu 1.0 (2001)

http://www.ozida.gov.tr/guncel/erisilebilirlik.doc

http://www.w3.org/

Documents

Özürlülerin Bilgiye Erişimi · Çoklu Özürlülük 52,9 42,2 36,7 60,6 17,0 30,9 30,8 47,7 . AB’ 2012 Özürlülerin Bilgiye Erişimi Abdülkadir ANAÇ Özürlü Bireylerin