Zrozumieć i polubić chemię. - skorzewo.edu.pl · • doskonalenie umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji z układu okresowego pierwiastków, tablic chemicznych, wykresów,

Zrozumieć i polubić chemię. Program własny nauczania chemii w latach 2013/2016 w klasie B Gimnazjum im. Ignacego Jana Paderewskiego w Skórzewie

2013-01-09 Lidia Zarańska Nauczyciel chemii

Strona 2

SPIS TREŚCI

Informacja o autorce……………………………………………………………………………………….3

Podstawa prawna i charakterystyka programu……………………………………………4-5

Przedmiotowe cele edukacje………………………………………………………………………….6

Wyposażenie pracowni chemicznej im. I.J. Paderewskiego w Skórzewie……7-8

Podstawa programowa kształcenia ogólnego z chemii na III etapie edukacji………………………………………………………………………………………………………9-13

Zakładane osiągnięcia uczniów…………………………………………………………………14-40

Ocenianie uczniów. Wymagania na poszczególne oceny…………………………41-42

Strona 3

Lidia Zarańska Nauczyciel dyplomowany, staż 17 lat Zajmowane funkcje i stanowiska w okresie zawodowym:

� nauczyciel konsultant Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu

� doradca metodyczny dla nauczycieli chemii szkół gimnazjalnych Miasta Poznania

� przewodnicząca Rejonowego Wojewódzkiego Konkursu Chemiczny � członek Komisji Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego � egzaminator Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej z zakresu nauk przyrodniczych

w gimnazjum oraz z zakresu egzaminu maturalnego z chemii � opiekun praktyk studenckich; współpraca UAM im. Adama Mickiewicza Wydziałem

Dydaktyki Chemii

PUBLIKACJE:

• "Ocenianie pozytywną motywacją uczniów do nauki chemii" pozycja 147 w "CHEMIA BLIŻEJ ŻYCIA. DYDAKTYKA CHEMII W DOBIE REFORMY EDUKACJI.", Poznań 2012

• Praca zbiorowa „Materiały pokursowe z chemii” w ramach projektu „Zajęcia pozalekcyjne - kluczem do sukcesu wielkopolskiego gimnazjalisty”, Piła 2011

• „Jak uczyć się szybko i zapomnieć o zapominaniu?" publikacja na portalu Wydawnictwa Nowa Era 2011

• "Warto się starać" w „UCZYĆ LEPIEJ” nr 3/2088-2009, ODN, Poznań • "Cywilizacyjne wyzwania w edukacji – projekt edukacyjny” pozycja 195

w „CHEMIA JAKO ELEMENT KSZTAŁCENIA PRZYRODNICZEGO”, Poznań 2008 • Konsultacja merytoryczna „Chemia w zadaniach i przykładach – zbiór zadań

z repetytorium dla gimnazjum”. Nowa Era 2013 • „Projekt edukacyjny w gimnazjum” – materiały szkoleniowe • „Wskaźnik edukacyjnej wartości dodanej miarą efektywności pracy szkoły” –

materiały szkoleniowe

Strona 4

PODSTAWA PRAWNA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) Celem współczesnego nauczania chemii jest przede wszystkim rozwój intelektualny ucznia. Aby ten niełatwy cel osiągnąć należy możliwie jak najbardziej jest to możliwe upodobnić proces nauczania do badania naukowego. Uczeń powinien sam odkrywać nowe dla siebie fakty, zjawiska, prawa, a nauczyciel stojąc obok, cały proces tylko nadzorować, pomagając uzyskać odpowiedź na powstałe przy okazji badań pytania. Zadaniem nauczyciela jest akceptować w pełni badawczą postawę uczniów jako podstawowy element procesu nauczania tak, aby zaplanowane w programie nauczania treści poznawane były przez uczniów w bezpośrednim działaniu. Oczywiście nie wszystkie treści zapisane w Podstawie programowej z chemii III etapu edukacji uczeń może poznać w bezpośrednim działaniu, ale to największe wyzwanie dla nauczyciela, aby było ich na lekcjach jak najwięcej. W prezentowanym programie Zrozumieć i polubić chemię zasadniczego znaczenia nabiera działalność laboratoryjno-doświadczalna nauczyciela i uczniów. W tak zaplanowanym procesie nauczania, poprzez metodę badania otaczającego nas świata substancji i zjawisk, uczeń musi ostatecznie posiadać szeroki zakres umiejętności laboratoryjno-doświadczalnych, aby w ostateczności umieć samodzielnie zaplanować i zaprojektować doświadczenie. W początkowej fazie procesu nauczania efektywne tworzenie i kształtowanie umiejętności laboratoryjno-doświadczalnych odbywać się może tylko dzięki dobrze przygotowanym instrukcjom. Zaplanowane i świadome manipulowanie tekstami takich właśnie instrukcji może rozwijać wśród uczniów umiejętności samodzielnego projektowania kolejnych doświadczeń. Planowane doświadczenia wykonywane przez uczniów w parach lub 4-5 osobowych grupach wykonywane będą zgodnie z zasadami techniki Małej Skali. Główne cele stosowania techniki Małej Skali:

• wzbudzenie zainteresowania uczniów chemią

• ułatwienie wykonywania doświadczeń w laboratorium chemicznym

• zastąpienie typowego sprzętu laboratoryjnego innymi, tanimi, łatwo dostępnymi substytutami

• zastąpienie typowych i klasycznych odczynników substancjami „domowej chemii”

Technika Małej Skali zakłada podczas doświadczeń:

• stosowanie niewielkiej ilości substancji • zwiększenie bezpieczeństwa eksperymentu • zmniejszenie czasu przeprowadzania doświadczenia • dokładniejsze obserwacje przebiegu doświadczenia z bliska

Strona 5

Podczas zajęć laboratoryjno-ćwiczeniowych uczeń będzie miał obowiązek uzupełnić opis karty wykonywanego doświadczenia składający się z następujących części:

• temat zajęć

• cel doświadczenia

• hipoteza/problem badawczy przeznaczony do rozwiązania

• sprzęt i substancje wykorzystane w doświadczeniu

• założenia teoretyczne eksperymentu

• wyniki i obserwacje z przebiegu eksperymentu

• weryfikacja hipotezy początkowej (ewentualnie dyskusja dotycząca wyników)

• wnioski

• bibliografia, z której korzystał podczas przeprowadzania eksperymentów (jeżeli taka została użyta)

W procesie nauczania chemii w szkole gimnazjalnej muszą zostać uwzględnione treści często trudne do zrozumienia i zapamiętania przez ucznia. Liczne symbole substancji, wzory związków chemicznych, zapis równań reakcji chemicznych można poprawnie się nauczyć stosując system właściwych powtórek. W tym celu dodatkowym elementem wspierającym proces nauczania oprócz doświadczeń chemicznych ma być wykorzystanie technologii informacyjnej poprzez włączenie e-learningu z wykorzystaniem platformy edukacyjnej wsip.net.(klasa 1,2,3), platformy supermemo.net (klasa 2) oraz platformy Moodle (klasa 3). Dzisiejsza szkoła, a w niej nauczyciel, staje coraz częściej przed dylematem: jak sprawić, by młody człowiek zainteresował się poruszanymi na lekcjach zagadnieniami. Niestety, musimy mieś pełną świadomość, że w dobie natychmiastowych informacji internetowych, bogactwa „wirtualnych światów” tradycyjna lekcja ma coraz mniej do zaoferowania. Nauczyciel nie odkrywa przed uczniem nowego świata, a tylko mały atrakcyjny zestaw wiedzy do opanowania. Naprzeciw tym dylematom wychodzi właśnie e-learning, który pozwala na wprowadzenie technik komputerowych do tradycyjnego nauczania. Młodzi ludzie sporo czasu spędzają w sieci. Internet dla współczesnego ucznia to najprostszy sposób wyszukiwania informacji, kontaktu pozaszkolnego nie tylko ze znajomymi, ale również z nauczycielem. Dlatego wprowadzenie e-learningu jako wsparcia dla tradycyjnego nauczania wydaje się być nie tylko naturalne, ale wręcz konieczne.

Strona 6

PRZEDMIOTOWE CELE EDUKACJE

Cele kształcenia - rozwijanie wiedzy oraz nabywanie umiejętności chemicznych u uczniów

poprzez:

• zapoznanie się ze sprzętem i szkłem laboratoryjnym, podstawowymi odczynnikami chemicznymi

• projektowanie i bezpieczne wykonywanie prostych doświadczeń chemicznych na podstawie których uczeń podaje właściwe obserwacje i formułuje poprawne wnioski

• wzbudzanie zainteresowania chemią jako nauką przyrodniczą

• zrozumienie podstawowych pojęć i praw chemicznych

• rozwijanie umiejętności stosowania symboli pierwiastków chemicznych, zapisywania związków chemicznych za pomocą wzorów sumarycznych i strukturalnych (związków w których występują wiązania kowalencyjne)

• rozwijanie umiejętności stosowania nomenklatury chemicznej podczas nazewnictwa prostych związków chemicznych

• kształtowanie umiejętności w pisaniu równań reakcji chemicznych

• zapoznanie uczniów z budową, właściwościami i zastosowaniem związków nieorganicznych (tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli) oraz związków organicznych (węglowodorów i ich pochodnych oraz substancji chemicznych o znaczeniu biologicznym)

• doskonalenie umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji z układu okresowego pierwiastków, tablic chemicznych, wykresów, schematów, zasobów Internetu

• pogłębianie wiedzy ekologicznej

Cele wychowawcze • kształtowanie łatwości wypowiedzi

• prezentowania efektów własnej pracy i omawianie efektów pracy zespołowej • kształtowanie umiejętności współpracy w grupie • zachęcanie do zajmowania stanowiska w dyskusji

• przedstawiania na forum własnych poglądów • organizowanie pracy własnej i innych

Strona 7

WYPOSAŻENIE PRACOWNI CHEMICZNEJ GIMNAZJUM IM. I.J. PADEREWSKIEGO W SKÓRZEWIE. Pracownia Chemiczna Gimnazjum im. I.J. Paderewskiego w Skórzewie wyposażona jest w niezbędny do podstawowych zajęć laboratoryjnych sprzęt i odczynniki chemiczne. Liczba sprzętu pozwala na przeprowadzenie doświadczeń zarówno w formie pokazowej na głównym stole laboratoryjnym, ale również do prowadzenia zajęć w małych 4-5 osobowych grupach czy nawet w parach. Szkolne laboratorium chemiczne jest wyposażone w dwa palniki gazowe, dwa krany z bieżącą wodą podłączone do indywidualnego zbiornika ścieków chemicznych. Do wyposażenia zabezpieczającego bezpieczeństwo osobom w nim pracującym należą: dobrze działający wyciąg, okulary, rękawice i fartuchy ochronne dla każdego ucznia, gaśnica, koc gaśniczy, apteczka pierwszej pomocy. Podstawowy sprzęt laboratoryjny znajdujący się w zapalaczu pracowni chemicznej to:

• cylindry

• drewniane łapy do probówek

• elektroniczne wagi laboratoryjne

• krystalizatory

• kolby stożkowe

• kolby miarowe

• łyżki do spalań

• metalowe statywy laboratoryjne i metalowe łapy

• palniki turystyczne Campgaz

• parownice

• pipety Pastera

• podstawki oraz podkładki do doświadczeń

• probówki

• rozdzielacze

• statywy do probówek

• szalki Petriego

• tryskawki

• zestawy do badania przewodnictwa elektrycznego

• zlewki Odczynniki chemiczne dostępne w pracowni zapewniają przeprowadzenie wszystkich zalecanych w Podstawie programowej eksperymentów i doświadczeń chemicznych.

Pracownia Chemiczna wyposażona jest również w sprzęt multimedialny. Do dyspozycji prowadzącego zajęcia jest komputer, rzutnik, wizualizer.

Strona 8

Strona 9

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Z CHEMII NA III ETAPIE EDUKACJI

CHEMIA III etap edukacyjny Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

(rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) Więcej: http://bip.men.gov.pl/men_bip/akty_prawne/rozporzadzenie_20081223_zal_4.pdf

Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych; zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne; wykonuje proste obliczenia dotyczące praw chemicznych. III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne. Treści nauczania – wymagania szczegółowe 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1) opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji; 2) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość; 3) obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii; 4) wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym; 5) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości; 6) posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C,P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; 7) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych; 8) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).

Strona 10

2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 1) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka – metal lub niemetal); 2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne; 3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa; 4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych; 5) definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie; wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru; 6) definiuje pojęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego); 7) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp.; 8) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów; 9) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek; 10) definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają; zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S; opisuje powstawanie wiązania jonowego; 11) porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia); 12) definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru); 13) rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków; 14) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości. 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 1) opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; 2) opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski; 3) definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu – pieczenie ciasta); 4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy.

Strona 11

4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 1) wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza; 2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(IV); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów; 3) wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania; 4) pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla(IV) (np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego, spalanie węgla); 5) opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu; 6) opisuje obieg tlenu w przyrodzie; 7) opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem; 8) wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu; 9) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO2 w powietrzu wydychanym z płuc; 10) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza; planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami. 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie; 2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny; 3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie; 4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym; 5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze; 6) prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności); 7) proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą. 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 1) definiuje pojęcia: wodorotlenku, kwasu; rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3 i kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S; 2) opisuje budowę wodorotlenków i kwasów; 3) planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, HCl, H2SO3); zapisuje odpowiednie równania reakcji;

Strona 12

4) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów; 5) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa); 6) wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników; 7) wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego; 8) interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.); 9) analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie. 7. Sole. Uczeń: 1) wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH); 2) pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(VI), azotanów(V), węglanów, fosforanów(V), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie; 3) pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli; 4) pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu); 5) wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cząsteczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej; 6) wymienia zastosowania najważniejszych soli: węglanów, azotanów(V), siarczanów(VI), fosforanów(V) i chlorków. 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 1) wymienia naturalne źródła węglowodorów; 2) definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone; 3) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów; 4) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu; 5) wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu; 6) podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów; 7) opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu; 8) projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych; 9) zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu; opisuje właściwości i zastosowania polietylenu.

Strona 13

9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 1) tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne; 2) bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki; 3) zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania; 4) podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania; pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne; 5) bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali); 6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi; tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; 7) opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań; 8) podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory; 9) opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego; 10) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego; 11) opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny); 12) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów; 13) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych; 14) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone; 15) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania; 16) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych); 17) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; podaje wzory sumaryczne tych związków; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych.

Strona 14

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW - KLASA 1 L.p. Temat lekcji Po omówieniu treści nauczania i wymagań uczeń: Metody i formy pracy Podstawa

programowa

1. Organizacja pracy na lekcji chemii w klasie 1.

• zapoznaje się z zespołem klasowym

• rozumie i akceptuje wymagania przedmiotowego systemu oceniania

• rozumie i akceptuje zasady korzystania z platformy edukacyjnej wsip.net

Wykład nauczyciela. Prezentacja narzędzi dostępnych na platformie edukacyjnej wsip.net

Dział 1. Substancje i ich właściwości.

2. Czy chemia jest przydatna w życiu codziennym?

• podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wykorzystywania substancji chemicznych w życiu człowieka

• podaje przykłady wykonywanych zawodów, w których niezbędna jest znajomość zagadnień chemicznych

• wymienia nazwiska i osiągnięcia znanych chemików polskiego pochodzenia

Praca indywidualna oraz grupach. Prezentacja i omówienie prezentacji multimedialnych na temat Czym się

zajmuje chemia?

Analiza ilustracji, zdjęć, grafów z podręcznika, przegląd zasobów Internetu pod hasłem Chemia.

3. Zasady bezpiecznej pracy w szkolnej pracowni chemicznej.

• poznaje wyposażenie szkolnej pracowni chemicznej

• poznaje nazwy podstawowego sprzętu laboratoryjnego

• rozumie i akceptuje zasady regulaminu obowiązującego w pracowni chemicznej

Prezentacja filmów dydaktycznych-wychowawczych związanych z bezpieczeństwem pracy podczas zajęć laboratoryjnych z chemii.

Cele kształcenia – wymagania ogólne. III. Opanowanie czynności praktycznych.

4. Nazewnictwo podstawowego sprzętu laboratoryjnego używanego w szkolnej pracowni chemicznej.

• praktycznie zapoznaje się ze sprzętem i zasadami bezpiecznej pracy laboratoryjnej w szkolnej pracowni chemicznej

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Ogrzewanie wody w probówce, odważenie 0,5g; 2g; 5g; siarczanu(VI) miedzi(II) na wadze laboratoryjnej.

Cele kształcenia – wymagania ogólne. III. Opanowanie

Strona 15

L.p. Temat lekcji Po omówieniu treści nauczania i wymagań uczeń: Metody i formy pracy Podstawa programowa

� Wypełnianie kolby miarowej roztworem chlorku sodu. � Miareczkowanie rozcieńczonego roztworu wodorotlenku sodu kwasem octowym. � Sączenie mieszaniny maki z wodą.

czynności praktycznych.

5. Właściwości substancji prostych i złożonych.

• opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza

• wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji

• potrafi dokonać podziału substancji na stałe, ciekłe i gazowe, podaje przykłady substancji występujących w tych stanach skupienia

• potrafi badać właściwości substancji soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza

• umie podzielić właściwości substancji na fizyczne i chemiczne

• przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość

• potrafi doświadczalnie wyznaczyć gęstości substancji o regularnym i nieregularnym kształcie oraz identyfikuje substancje na podstawie wykonanego badania

• odczytuje właściwości substancji z tablic chemiczno-fizycznych

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości substancji soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza. � Wyznaczanie gęstości ciała o nieregularnym kształcie.

1.1 1.2

Strona 16


6. Podział pierwiastków na metale i niemetale.

• klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale

• odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości

• potrafi doświadczalnie badać właściwości wybranych metali

• potrafi doświadczalnie badać przewodzenia ciepła i prądu elektrycznego przez metale

• potrafi doświadczalnie porównać właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników

• opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości miedzi, żelaza, glinu, cynku, srebra oraz stopów metali mosiądzu i brązu.

1.5 4.7

7. Jak odróżnić metale od niemetali na podstawie ich właściwości.

• odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości, potrafi rozpoznać wybranych przedstawicieli niemetali i metali na podstawie wyglądu lub opisu substancji

• wyjaśnia pojęcia: sublimacja i resublimacja na przykładzie jodu

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości jodu, tlenu, wodoru, węgla.

1.5

8. Metody rozdziału mieszanin na substancje proste. cz.1

• opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych

• umie zanalizować graf przedstawiający podział substancji

• umie sporządzić przykładowe mieszaniny

• opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Otrzymywanie i rozdzielanie mieszanin jednorodnych i niejednorodnych np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody

1.7 1.8

9. Metody rozdziału mieszanin na substancje proste. cz.2

Strona 17


umożliwiają ich rozdzielenie

• umie doświadczalnie rozdzielić przykładowe mieszaniny jednorodne i niejednorodne np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu

• umie nazywać poszczególne elementy zestawu do destylacji, sączenia, krystalizacji

i atramentu.

10. Czym różni się pierwiastek od związku chemicznego? cz.1

• wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym

• potrafi podać obserwacje i wnioski na podstawie przeprowadzonej reakcji żelaza z siarką

• potrafi zidentyfikować produkty termicznego rozkładu cukru

• potrafi odróżnić przemiany chemiczne od zjawisk fizycznych na podstawie przykładów z życia codziennego

• posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C,P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg.

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości żelaza, siarki i siarczku żelaza. � Badanie właściwości produktów termicznego rozkładu cukru.

1.4 1.6

11. Czym różni się pierwiastek od związku chemicznego? cz.2

12. Lekcja do dyspozycji nauczyciela.


14. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Substancje i ich

właściwości.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Substancje i ich właściwości

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Substancje i ich właściwości na platformie wsip.net oraz zeszytu ćwiczeń.

1.1 – 1.8 (bez 1.3) oraz 4.7

Strona 18


15. Praca klasowa z działu Substancje

i ich właściwości.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje i ich właściwości

Pisemna praca klasowa z działu Substancje i ich właściwości.

1.1 – 1.8 (bez 1.3) oraz 4.7

16. Poprawa pracy klasowej z działu Substancje


• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje i ich właściwości

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Substancje


1.1 – 1.8 (bez 1.3) oraz 4.7

2. Wewnętrzna budowa materii. 2.1 Budowa atomu a położenie w Układzie Okresowym Pierwiastków.

17. Zasady tworzenia międzynarodowych symboli chemicznych pierwiastków.

• wyjaśnia pojęcie pierwiastek chemiczny • wyjaśnia zasady tworzenia symboli pierwiastków chemicznych • odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka – metal lub niemetal)

Ćwiczenia w rozpoznawaniu symboli wybranych pierwiastków chemicznych, odczytywaniu podstawowych informacji o pierwiastkach z Układu okresowego.

2.1

18. Z czego zbudowane są pierwiastki i związki chemiczne?

• opisuje ziarnistą budowę materii • tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia • potrafi doświadczalne przedstawić dowody na ziarnistość materii – zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia • wyjaśnia pojęcie atom

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Obserwacja zjawiska dyfuzji, rozpuszczania i mieszania się substancji stałej i ciekłej, zmiany stanu skupienia.

1.3

19. Jak zbudowany jest atom? cz.1

• opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne • wyjaśnia pojęcie: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny, konfiguracja elektronowa • ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa • wyjaśnia zasady obliczania liczby protonów, elektronów i neutronów znajdujących się w atomach danego pierwiastka chemicznego, korzystając z liczby

Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami na modelach atomów.

2.2 2.3 2.4



Strona 19


atomowej i masowej • wyjaśnia zasady rozmieszczania elektronów w poszczególnych powłokach elektronowych i wskazuje elektrony walencyjne • potrafi zaprezentować i omówić przykłady modeli atomów wybranych pierwiastków chemicznych • wyjaśnia przyczyny wprowadzenia jednostki masy atomowej (u) • określa położenie pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków chemicznych na podstawie budowy jego atomu

22. Zasady porządkowania pierwiastków w układzie okresowym.

• wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych • zna zasady odczytania z układu okresowego pierwiastków chemicznych symboli pierwiastków i ich charakteru chemicznego • wyjaśnia prawa okresowości • zna zasady tworzenia nazwy grup • zna zasady zmiany aktywność metali i niemetali w grupach i okresach

Ćwiczenia pozwalające na poznawanie i swobodne korzystanie z informacji zapisanych w Układzie okresowym pierwiastków chemicznych.

2.4

23. Dlaczego masa atomowa pierwiastka nie jest liczbą naturalną tylko ma wartość ułamkową?

• wyjaśnia pojęcie izotopy • wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru • wyjaśnia dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową • zna zasady obliczania liczby neutronów w podanych izotopach pierwiastków chemicznych • zna zasady graficznego przedstawiania modeli jąder atomowych wybranych izotopów


2.5 2.6

24. Jakie są wady i zalety promieniotwórczości?

• wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie • potrafi zaprezentować zagrożenia wynikających ze stosowania izotopów promieniotwórczych

Wykład nauczyciela połączony z debatą z uczniami.

2.5

Strona 20


w życiu codziennym • potrafi wypowiedzieć się na temat wad i zalet energetyki jądrowej



27. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Wewnętrzna

budowa materii. Budowa atomu a

położenie w Układzie

okresowym

pierwiastków.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym

pierwiastków.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Wewnętrzna budowa materii.

Budowa atomu a położenie w Układzie

okresowym pierwiastków

na platformie wsip.net

2.1-2.6 oraz 1.3

28. Praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa

materii. Budowa atomu

a położenie w Układzie

okresowym

pierwiastków.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa

atomu a położenie w Układzie okresowym

pierwiastków.

Pisemna praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii.

Budowa atomu a położenie w Układzie

okresowym pierwiastków.

2.1-2.6 oraz 1.3

29. Poprawa pracy klasowej z działu Wewnętrzna

budowa materii. Budowa atomu a

położenie w Układzie

okresowym

pierwiastków.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa

atomu a położenie w Układzie okresowym

pierwiastków.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Wewnętrzna budowa

materii. Budowa atomu a położenie

w Układzie okresowym pierwiastków.

2.1-2.6 oraz 1.3

Strona 21


2. Wewnętrzna budowa materii. 2.2 Łączenie się atomów. 2.3 Reakcje chemiczne

30. W jaki sposób mogą łączyć się atomy metali z niemetalami? Wiązanie jonowe. cz.1

• wyjaśnia od czego zależy trwałość konfiguracji elektronowej

• wyjaśnia rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów

• definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają • tłumaczy mechanizm tworzenia jonów i wiązania

jonowego • zapisuje elektronowo mechanizm powstawania

jonów , na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S • umie napisać w sposób symboliczny aniony

i kationy • opisuje powstawanie wiązania jonowego • umie narysować modele wiązania jonowego na

prostych przykładach


2.8 2.10

31. W jaki sposób mogą łączyć się atomy metali z niemetalami? Wiązanie jonowe. cz.2

32. W jaki sposób mogą łączyć się atomy niemetali? Wiązanie atomowe(kowalencyjne).cz.1

• wyjaśnia mechanizm tworzenia się wiązania atomowego

• na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) oraz zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek

• wyjaśnia rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów

• potrafi rozróżniać typy wiązań przedstawionych w sposób modelowy na rysunkach

• umie narysować modele wiązania atomowego na prostych przykładach

• porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia)


2.9 2.11

33. W jaki sposób mogą łączyć się atomy niemetali? Wiązanie atomowe(kowalencyjne).cz.2

Strona 22


34. Zasady zapisu chemicznego atomów i cząsteczek różnych substancji.

• potrafi opisać czym różni się atom od cząsteczki

• interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp

Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami podczas rozwiązywania których uczeń potrafi wykorzystać informacje odczytane z Układu okresowego pierwiastków.

2.7

35. Zasady pisania wzorów sumarycznych i ustalenia nazw dla prostych związków dwupierwiastkowych.

• wyjaśnia pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków

• odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru)

• potrafi narysować wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków

• potrafi ustalić dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości


2.12 2.13 2.14

36. Zasady pisania wzorów strukturalnych cząsteczek o wiązaniach kowalencyjnych.

37. Jak obliczyć masę cząsteczki? W jakich jednostkach możemy wyrazić masę atomową i cząsteczkową?

• wyjaśnia sens stosowania jednostki masy atomowej • umie odczytać masę atomową pierwiastków z układu okresowego pierwiastków chemicznych • oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych • umie rozwiązać zadań z wykorzystaniem znajomości masy cząsteczkowej


3.4

Strona 23


38. Zasady pisania równań reakcji chemicznych. cz.1

• umie opisać różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka

• opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany

• umie zaplanować i wykonać doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną;

• umie opisać na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany

• podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisać odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobierać współczynniki w równaniach reakcji chemicznych

• umie podać obserwować z doświadczenia ilustrującego typy reakcji i formułować wnioski

• wyjaśnia pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu – pieczenie ciasta)

Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami zapisu równań reakcji za pomocą modeli oraz symboli i wzorów chemicznych. Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Elektroliza wody. � Spalanie magnezu. � Reakcja chlorku potasu z jodkiem ołowiu (II). � Reakcja magnezu z kwasem octowym. � Reakcja sody z kwasem octowym.

3.1 3.2 3.3



41. Prawo zachowania masy. � umie rozwiązywać przykładowe zadania stechiometryczne z wykorzystaniem prawa zachowania mas

Wykład nauczyciela połączony z rozwiązywaniem przykładowych zadań stechiometrycznych.

3.4

42. Prawo stałości składu. � umie rozwiązywać przykładowe zadania stechiometryczne z wykorzystaniem prawa stałości składu

Wykład nauczyciela połączony z rozwiązywaniem przykładowych zadań stechiometrycznych.

3.4

Strona 24




45. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Wewnętrzna

budowa materii. Łączenie się atomów.

Reakcje chemiczne.

� zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Wewnętrzna budowa materii.

Łączenie się atomów. Reakcje

chemiczne. na platformie wsip.

2.07-2.14 oraz 3.1-3.4

46. Praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa

materii. Łączenie się

atomów. Reakcje

chemiczne.

� potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się

atomów. Reakcje chemiczne.

Pisemna praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie

się atomów. Reakcje chemiczne.

2.07-2.14 oraz 3.1-3.4

47. Poprawa pracy klasowej z działu Wewnętrzna

budowa materii. Łączenie się atomów.

Reakcje chemiczne.

� potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się

atomów. Reakcje chemiczne.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Wewnętrzna budowa

materii. Łączenie się atomów. Reakcje

chemiczne.

2.07-2.14 oraz 3.1-3.4

3. Powietrze i inne gazy.

48. Powietrze – substancja czy mieszanina?

• wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną

• opisuje skład i właściwości powietrza

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości składu powietrza.

4.1

49. Właściwości i zastosowanie tlenu. cz.1

• na podstawie obserwowanych doświadczeń podczas których otrzymuje się tlen, opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Otrzymywanie tlenu podczas

4.4 4.5 4.6

Strona 25


50. Właściwości i zastosowanie tlenu. cz.2

• odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o tlenie

• planuje i wykonuje proste doświadczenia dotyczące otrzymywania, identyfikacji i badania właściwości tlenu

• opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu

• opisuje obieg tlenu w przyrodzie

• pisze równania reakcji otrzymywania tlenu np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego

• wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu

rozkładu termicznego KMnO4 4.8

51. Azot i gazy szlachetne - pozostałe składniki powietrza.

• potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne azotu,

• odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie

• potrafi planować doświadczenia dotyczące badania właściwości azotu

• wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania

Wykład nauczyciela połączony z prezentacją filmu edukacyjnego.

4.2 4.3 4.4

52. Właściwości i zastosowanie dwutlenku węgla. cz.1

• na podstawie obserwowanych doświadczeń podczas których otrzymuje się tlenek węgla(IV), opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(IV)

• odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o tlenku węgla(IV)

• planuje i wykonuje proste doświadczenia

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Reakcja sody z octem. � Rozkład termiczny CaCO3 � Wykrywanie obecności CO2 w powietrzu wydychanym z naszych płuc.

4.2 4.4 4.9

53. Właściwości i zastosowanie dwutlenku węgla. cz.2

Strona 26


dotyczące otrzymywania, identyfikacji i badania właściwości tlenek węgla(IV)

• pisze równania reakcji otrzymywania tlenku węgla(IV) np. spalania węgla

54. Który gaz ma najmniejszą gęstość?

• potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne wodoru

• odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o wodorze

• potrafi planować doświadczenia dotyczące badania właściwości wodoru

• pisze równania reakcji otrzymywania wodoru np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Reakcja magnezu z kwasem solnym.

4.2 4.3 4.4

55. Czy zawsze oddychamy czystym powietrzem? cz.1

• wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

• zna sposoby postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami


4.10

56. Czy zawsze oddychamy czystym powietrzem? cz.2



59. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Powietrze i inne

gazy.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Powietrze i inne gazy

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Powietrze i inne gazy na platformie wsip.net

4.1-4.10 (bez 4.7)

60. Praca klasowa z działu Powietrze i inne gazy.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Powietrze i inne gazy

Pisemna praca klasowa z działu Powietrze i inne gazy.

4.1-4.10 (bez 4.7)

Strona 27


61. Poprawa pracy klasowej z działu Powietrze i inne

gazy.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Powietrze i inne gazy

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Powietrze i inne gazy.

4.1-4.10 (bez 4.7)

62. Podsumowanie pracy rocznej na lekcjach chemii w klasie pierwszej.

• potrafi dokonać analizy i samooceny pracy własnej na lekcjach chemii

rozmowa, ankieta


programowa


• rozumie i akceptuje wymagania przedmiotowego systemu oceniania • zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy • rozumie i akceptuje zasady korzystania z platformy edukacyjnej wsip.net oraz supermemo.net

Wykład nauczyciela. Prezentacja narzędzi dostępnych na platformie edukacyjnej supermemo.net

4. Woda i roztwory wodne.

2. Co powinniśmy wiedzieć o wodzie?

• bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie

• opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie zdolności do rozpuszczania

się w wodzie cukru, soli kuchennej, oleju jadalnego, benzyny.

� Odwadnianie i uwadnianie siarczanu(VI) miedzi(II).

� Badanie wpływu różnych czynników

5.1 5.2 5.3

Strona 28


w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny • wyjaśnia, co to jest emulsja • otrzymuje emulsję i podaje przykłady emulsji spotykanych w życiu codziennym

• planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie

na szybkość rozpuszczania się ciał stałych w wodzie (temperatura rozpuszczalnika, mieszanie roztworu, stopień rozdrobnienia substancji).

3. Co to jest rozpuszczalność?

• opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym

• odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Analiza wykresu rozpuszczalności substancji .

5.4 5.5

4. Co to jest stężenie procentowe roztworu?

• prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Obliczanie masy/ objętości

rozpuszczalnika potrzebnego do przygotowania roztworu określonym stężeniu procentowym.

� Przyrządzanie roztworów o określonym stężeniu.

5.6

5. Czy woda jest zawsze czysta?

• proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą

• potrafi wymienić przyczyny zanieczyszczeń wód

• analizuje skutki zanieczyszczeń wód

• zna etapy pracy w oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody pitnej

Dyskusja, wycieczka edukacyjna do Aquanetu – oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody pitnej

5.7

Strona 29



7. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Woda

i roztwory wodne.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Woda i roztwory wodne.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Woda i roztwory wodne na platformie wsip.net oraz supermemo.net

5.1-5.7

8. Praca klasowa z działu Woda i roztwory wodne.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Woda i roztwory wodne.

Pisemna praca klasowa z działu Woda i roztwory wodne.

5.1-5.7

9. Poprawa pracy klasowej z działu Woda

i roztwory wodne.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Woda i roztwory wodne.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Woda i roztwory wodne.

5.1-5.7

5. Zasady.

10. Czy wszystkie tlenki metali reagują z wodą?

• definiuje pojęcie wodorotlenek

• zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3

• opisuje budowę wodorotlenków

• planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, zapisuje odpowiednie równania reakcji

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Doświadczalne sprawdzenie działania wody na metale i tlenki

metali.

6.1 6.2 6.3 11. Czy wszystkie metale

reagują z wodą?

12. Jakie właściwości i zastosowanie mają wodorotlenki?

• opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków • zna zasady bezpiecznego obchodzenia

się ze stężonymi zasadami (ługami)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości wybranych wodorotlenków.

6.4

13. Co to jest dysocjacja jonowa?

• wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad

• zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad

• definiuje zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie przewodnictwa prądu przez zasady i wodorotlenki.

6.1 6.5

Strona 30


• wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu zasadowego

• rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada

14. Dlaczego zasady powodują zmianę barwy wskaźników?

• wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego) rozróżnia doświadczalnie zasady za pomocą wskaźników

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Identyfikacja wodorotlenków z wykorzystaniem wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego, oranż, papierek wskaźnikowy, wskaźnik uniwersalny, lakmus).

6.6

15. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Zasady.

zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Zasady.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Zasady na platformie wsip.net oraz supermemo.net

6.1-6.6

16. Praca klasowa z działu Zasady.

potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Zasady.

Pisemna praca klasowa z działu Zasady. 6.1-6.6

17. Poprawa pracy klasowej z działu Zasady.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Zasady.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Zasady.

6.1-6.6

6. Kwasy.

18. Czy woda reaguje z tlenkami niemetali?

• definiuje pojęcie kwas

• planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać kwas tlenowy, zapisuje odpowiednie równania reakcji

• wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego), rozróżnia doświadczalnie kwasy za pomocą wskaźników

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Reakcja tlenku siarki (IV) z wodą.

6.1 6.3 6.6

Strona 31


19. Jak są zbudowane cząsteczki kwasów tlenowych?

• zapisuje wzory sumaryczne najprostszych kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S

• opisuje budowę kwasów


6.1 6.2

20. Czy istnieją kwasy beztlenowe?

• planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać kwas beztlenowy, zapisuje odpowiednie równania reakcji

Pokaz filmów edukacyjnych przedstawiających reakcje otrzymywania kwasów beztlenowych.

6.3

21. Jak dysocjują kwasy? • wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna kwasów

• zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej kwasów

• definiuje kwasy (zgodnie z teorią Arrheniusa)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie przewodnictwa prądu przez roztwory kwasów.

6.5

22. Jakie właściwości i zastosowanie mają kwasy?

• opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych kwasów

Pokaz filmów edukacyjnych przedstawiających żrące właściwości stężonych kwasów.

6.4

23. pH – co to oznacza? • wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego

• interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie pH roztworów z wykorzystaniem wskaźników chemicznych oraz pH-metru.

6.7 6.8

24. Skąd się biorą i jaki mają wpływ na środowisko kwaśne opady?

• analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie


6.9

Strona 32


25. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Kwasy.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Kwasy

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Kwasy na platformie wsip.net oraz supermemo.net

6.1-6.9

26. Praca klasowa z działu Kwasy.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Kwasy

Pisemna praca klasowa z działu Kwasy. 6.1-6.9

27. Poprawa pracy klasowej z działu Kwasy.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Kwasy

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Kwasy.

6.1-6.9

7. Sole.

28. Na czym polega reakcja zobojętniana?

• wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH)

• pisanie równań reakcji chemicznych otrzymywania soli w reakcji zobojętniania kwasu zasadą

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Obserwacja reakcji zobojętniania kwasu zasadą z użyciem roztworu fenoloftaleiny.

7.1

29. Jak zbudowane są sole i jak tworzy się ich nazwy?

• pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(VI), azotanów(V), węglanów, fosforanów(V), siarczków

• tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie


7.2

30. Czy tlenki reagują z kwasami i z zasadami?

• przeprowadza reakcje tlenku zasadowego z kwasem • przeprowadza reakcje zasady z tlenkiem kwasowym

Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami zapisu równań reakcji chemicznych.

7.4

31. Inne metody otrzymywania soli.

• pisze równania reakcji otrzymywania soli reakcje: kwas + metal, metal +niemetal

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Przeprowadzenie reakcji: HCl + Mg→

7.4

32. Reakcje strąceniowe. cz.1

• wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych.

7.5

Strona 33


33. Reakcje strąceniowe. cz.2

(sól + zasada, sól + kwas, sól + sól)

• projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych

• na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej

� Przeprowadzenie reakcji strąceniowej: CuSO4 + NaOH→ AgNO3 + HCl→ PbI2 + KI→ Na2S + AgNO3→

34. Podsumowanie pracy rocznej na lekcjach chemii w klasie drugiej.


rozmowa, ankieta


programowa


• rozumie i akceptuje wymagania przedmiotowego systemu oceniania • zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy • rozumie i akceptuje zasady korzystania z platformy wsip.net , supermemo.net oraz Moodle

Wykład nauczyciela. Prezentacja narzędzi dostępnych na platformie edukacyjnej Moodle

2. Powtórzenie poznanych wiadomości o solach z klasy drugiej.

• zna zasady nazewnictwa i potrafi napisać wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(VI), azotanów(V), węglanów, fosforanów(V), siarczków

• pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu, metal + niemetal)

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z poznanych wiadomości o solach.

7.1 7.2 7.4 7.5

Strona 34


potrafi napisać równanie reakcji strąceniowej w formie cząsteczkowej (sól + zasada, sól + kwas, sól + sól)

3. Co się dzieje z solami w wodzie?

• umie korzystać z tabeli rozpuszczalności wodorotlenków i soli • potrafi doświadczalne sprawdzić rozpuszczalności soli w wodzie • pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli

• przeprowadza doświadczenia sprawdzające czy wodne roztwory soli przewodzą prąd

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie przewodnictwa prądu przez roztwory soli.

7.3

4. Zapis równań reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej.

• pisze i odczytuje równania reakcji zobojętniania zapisanych w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej • pisze odpowiednie równania w reakcjach straceniowych w sposób cząsteczkowy i jonowy

Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami zapisu równań reakcji chemicznych.

7.5

5. Zastosowanie soli w życiu codziennym.

• wymienia zastosowania najważniejszych soli: węglanów, azotanów(V), siarczanów(VI), fosforanów(V) i chlorków

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Sporządzanie zaprawy wapiennej. � Palenie gipsu uwodnionego.

7.6


7. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Sole.

zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Sole.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Sole na platformie wsip.net oraz supermemo.net

7.1-7.6

8. Praca klasowa z działu Sole.

potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Sole.

Pisemna praca klasowa z działu Sole. 7.1-7.6

9. Poprawa pracy klasowej z działu Sole.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Sole.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Sole.

7.1-7.6

Strona 35


8. Węgiel i jego związki z wodorem. Pochodne węglowodorów.

10. Czym zajmuje się chemia organiczna?

• wymienia naturalne źródła węglowodorów

• potrafi określić czym zajmuje się chemia organiczna

• potrafi doświadczalnie wykryć obecność węgla w produktach pochodzenia organicznego

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Wykrywanie węgla w produktach pochodzenie organicznego.

8.1

11. Co to są i jakie właściwości mają węglowodory nasycone?

• definiuje pojęcie węglowodory nasycone

• tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla

• rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów dziesięciu początkowych alkanów

• wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Budowa modeli cząsteczek alkanów.

8.2 8.3 8.5

12. Metan i etan – przedstawiciele alkanów.

• obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu

• potrafi napisać równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego węglowodorów nasyconych

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Obserwacja reakcji spalania metanu, identyfikacja produktów spalania.

8.4

13. Co to są i jakie właściwości mają węglowodory nienasycone?

• definiuje pojęcie węglowodory nienasycone

• podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Budowa modeli cząsteczek alkenów i alkinów.

8.2 8.6

14. Eten (etylen) i etyn (acetylen) - przedstawiciele alkenów

• opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu;

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Otrzymywanie etenu z foli

8.7 8.8 8.9

Strona 36


i alkinów. • projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych

• wyjaśnia na czym polega reakcja polimeryzacji

• zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

• opisuje właściwości i zastosowania polietylenu

polietylenowej. � Otrzymywanie acetylenu z karbidu. � Doświadczalne odróżnienie alkanów od alkenów i alkinów.

15. Jak powstaje i jakie ma właściwości etanol?

• tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne

• bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu

• zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu

• opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości etanolu.

9.1 9.2

16. Gliceryna (glicerol, propanotriol) – alkohol polihydroksylowy.

• zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu

• bada i opisuje właściwości glicerolu

• wymienia jego zastosowania glicerolu

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości glicerolu.

9.3

17. Jak powstaje i jakie ma właściwości kwas octowy?

• podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania

• pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne

• bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości kwasu octowego.

9.4 9.5

18. Wyższe kwasy karboksylowe.

• podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości kwasu

9.8 9.9

Strona 37


• opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych

• projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego • wyjaśnia czym różnią się nasycone kwasy tłuszczowe od nienasyconych kwasów tłuszczowych • omawia zastosowanie soli kwasów tłuszczowych, w tym mydeł

oleinowego, palmitynowego i stearynowego.

19. Estry – związki o przyjemnym zapachu.

• wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji

• zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi

• tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi

• planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie

• opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Reakcja kwasu octowego na etanol w obecności stężonego kwasu siarkowego (VI).

9.6 9.7

20. Aminy i aminokwasy. • opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny)


9.11


22. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Węgiel i jego

związki z wodorem.

zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Węgiel i jego związki z wodorem.

Pochodne węglowodorów.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Węgiel i jego związki

z wodorem. Pochodne węglowodorów.

na platformie wsip.net oraz Moodle

9.1-9.11 (bez 9.10)

Strona 38


Pochodne

węglowodorów.

23. Praca klasowa z działu Węgiel i jego związki

z wodorem. Pochodne

węglowodorów.

potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Węgiel i jego związki z wodorem.


Pisemna praca klasowa z działu Węgiel

i jego związki z wodorem. Pochodne

węglowodorów.

9.1-9.11 (bez 9.10)

24. Poprawa pracy klasowej z działu Węgiel i jego

związki z wodorem.

Pochodne

węglowodorów.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Węgiel i jego związki z wodorem.


Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Węgiel i jego związki

z wodorem. Pochodne węglowodorów.

9.1-9.11 (bez 9.10)

9. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym.

25. Czy tłuszcz i substancja tłusta oznacza to samo?

• klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego

• opisuje właściwości fizyczne tłuszczów

• projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie nienasyconego charakteru tłuszczu roślinnego. � Doświadczalne odróżnienie tłuszczu nasyconego od nienasyconego.

9.10

26. Jakie związki chemiczne są budulcem naszego organizmu?

• wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek

• definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów

• bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej

• opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości białek. � Badanie składu pierwiastkowego białek. � Wykrywanie białek w produktach spożywczych za pomocą reakcji ksantoproteinowej i biuretowej.

9.12 9.13

Strona 39


• wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych

27. Dlaczego owoce są słodkie?

• wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów

• dokonuje podziału cukrów na proste i złożone

• podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy

• bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy, wskazuje na jej zastosowania

• podaje wzór sumaryczny sacharozy

• bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy, wskazuje na jej zastosowania

• zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych)

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości cukrów prostych. � Wykrywanie glukozy w owocach i warzywach za pomocą reakcji charakterystycznej (rozpoznawczej) – próby Trommera.

9.14 9.15 9.16

28. Cukry które nie są słodkie.

• opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie, podaje wzory sumaryczne tych związków, wymienia różnice w ich właściwościach

• opisuje znaczenie i zastosowania skrobi i celulozy

• wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych

Praktyczne zajęcia laboratoryjne w parach/grupach 4-5 osobowych. � Badanie właściwości cukrów złożonych. � Wykrywanie skrobi w produktach spożywczych.

9.17

29. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Substancje

chemiczne o znaczeniu

biologicznym.

• zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Substancje chemiczne

o znaczeniu biologicznym.

Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Substancje chemiczne

o znaczeniu biologicznym na platformie wsip.net oraz Moodle

9.12-9.17 oraz 9.10

30. Praca klasowa z działu Substancje chemiczne o

znaczeniu biologicznym.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje chemiczne o znaczeniu

biologicznym.

Pisemna praca klasowa z działu Substancje chemiczne o znaczeniu

biologicznym.

9.12-9.17 oraz 9.10

Strona 40


31. Poprawa pracy klasowej z działu Substancje

chemiczne o znaczeniu

biologicznym.

• potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje chemiczne o znaczeniu

biologicznym.

Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Substancje chemiczne

o znaczeniu biologicznym.

9.12-9.17 oraz 9.10

32. Powtórzenie wiedzy poznanej na lekcji chemii w szkole gimnazjalnej.

• zna i rozumie treści nauczania i wymagania z chemii zapisane w podstawie programowej III etapu edukacyjnego

Rozwiązywanie przykładowych zadań o treści chemicznej z arkuszy gimnazjalnych.

zakres całej Podstawy programowej

33. Powtórzenie wiedzy poznanej na lekcji chemii w szkole gimnazjalnej.

• zna i rozumie treści nauczania i wymagania z chemii zapisane w podstawie programowej III etapu edukacyjnego

Rozwiązywanie przykładowych zadań o treści chemicznej z arkuszy gimnazjalnych.

zakres całej Podstawy programowej

34. Podsumowanie pracy rocznej na lekcjach chemii w klasie trzeciej.


rozmowa, ankieta

Strona 41

OOCCEENNIIEENNIIEE UUCCZZNNIIÓÓWW.. WWYYMMAAGGAANNIIAA NNAA PPOOSSZZCCZZEEGGÓÓLLNNEE OOCCEENNYY

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

- opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania - rozwija swoje zainteresowania poprzez wyszukiwanie i poznawania literatury naukowej - prowadzi doświadczenia, eksperymenty naukowe oraz ich dokumentację - prezentuje swoje wyniki na lekcjach - rozwiązuje problemy praktyczne wykorzystując posiadane wiadomości teoretyczne - osiąga sukcesy w konkursach, kwalifikując się do finałów na szczeblu rejonowym lub wojewódzkim -wzbogaca pracownie przedmiotowe w pomoce dydaktyczne wykonywane samodzielnie.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

- opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania - wykazuje umiejętności obserwacji i wyciągania z niej wniosków - poprawnie i swobodnie posługuje się terminologią naukową - wypowiedzi ustne urozmaica wykonując ilustracje i wykresy - spostrzeżenia i obserwacje z prowadzonych hodowli, doświadczeń wykorzystuje do rozwiązywania problemów w innych sytuacjach - rozwija swoje zainteresowania pod kierunkiem nauczyciela - wykonuje prace na rzecz pracowni przedmiotowej - wykonuje zadania dodatkowe. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

- nie opanował w pełni wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania,, ale opanował je na poziomie przekraczającym wymagania podstawowe - wypowiedzi jego są samodzielne, rzeczowe, ale mniej płynne - samodzielnie wyciąga wnioski - rozumie znaczenie większości pojęć z zakresu przedmiotów przyrodniczych, stosuje je w miarę poprawnie - wykonuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne lub praktyczne - potrafi wytłumaczyć typowe zjawiska przyrodnicze. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

- posiadł wiadomości i umiejętności na poziomie nie przekraczającym wymagań podstawowych, co pozwoli mu na zrozumienie dalszych zjawisk i pojęć - odpowiada na pytania przy niewielkiej pomocy nauczyciela - potrafi wykonać typowe zadania o średnim stopniu trudności (np. omówić wyniki doświadczeń, obserwacji, omówić wykres, rysunek).

Strona 42

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

- ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności w zakresie wymagań podstawowych, ale braki te nie przekreślają możliwości zdobycia podstawowej wiedzy w ciągu dalszej nauki - ma trudności w posługiwaniu się słownictwem z zakresu przedmiotów przyrodniczych - zadania typowe rozwiązuje tylko przy pomocy nauczyciela - przy pomocy nauczyciela potrafi wykazać się niewielką znajomością pojęć z zakresu przedmiotów przyrodniczych - nie wykazuje postawy biernej, stara się pokonać swoje trudności w nauce. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

- nie opanował wiadomości i umiejętności zawartych w podstawie programowej, a powstałe braki uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiadomości i umiejętności - nie zna pojęć z zakresu przedmiotów przyrodniczych - przy pomocy nauczyciela nie potrafi wytłumaczyć zjawisk przyrodniczych - odpowiedzi pozbawione są samodzielności - nie chce pokonać trudności, mimo stworzonych przez nauczyciela możliwości.

Documents

Zrozumieć i polubić chemię. - skorzewo.edu.pl · • doskonalenie umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji z układu okresowego pierwiastków, tablic chemicznych, wykresów,