zvrh sudasni piziologi

ЗҮРХ СУДАСНЫ

ФИЗИОЛОГИ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

ЗҮРХ СУДАСНЫ ФИЗИОЛОГИ

Хөдөлгөөний идэвхи

Биеийн хөдөлгөөн нь араг ясны булчингийн

агшилтаас үүсэх ба энэ үед амарч буй үеийн

энерги зарцуулалтын хэмжээнээс илүүгээр

энерги зарцуулагддаг. Үүнийг нь хөдөлгөөний

идэвхи гэнэ.


МЕТs ( метаболик эквивалент )

МЕТs= хөдөлгөөн хийж буй / тайван сууж буй үедэхь хүчилтөрөгчийн хэмжээ

1 MET гэдэг нь ойролцоогоор 3,5мл/O2/кг/биеийн жин/ минут буюу 1минутанд1кг биеийн жинд 3,5мл O2 зарцуулагданагэсэн үг юм.Тайван сууж байх үед хэмжихэд хялбар.

1л=5.0 ккал

3.5мл/кг·мин(1МЕТс)×60мин×5.0/1000ккал=1.0(ккал/кг·цаг)

1МЕТс-ийн хөдөлгөөн 1кг биеийн жин, 1цагт1 ккал


METs Өдөр тутмын үйлдэл Хөдөлгөөний төрөл

1- 1.5 Тайван суух Телевиз үзэх

1.5- 2.0 Ширээний ажил Удаан явган зугаалах

Хөнгөн

2.5- 3.0Хүүхэд асрах, ор дэвсгэр хураах, хувцас солих

Удаан явган явах, дугуй, боулинг

3.0- 4.0Хоол хийх, зугаалга, хөнгөн зүйл зөөх

Энгийн алхах, дугуй, гимнастик

Дунд

4.0- 5.0 Усанд орох, цэвэрлэгээШаламгай алхаа, дугуй, ширээний теннис, бүжиг

5.0- 6.0 Шатаар өгсөх, уруудахХурдан алхаа, хүчтэй дугуй, бадминтон

6.0- 8.0 Түлээ бэлдэх, ус зөөхШогших, сэлэх, сагс, хөл бөмбөг, ууланд авирах

Хүнд 8.0-Зогсолтгүй шатаар өгсөх уруудах

Гүйх, спортын уралдаан


ДасгалХөдөлгөөний дасгал сургуулилтыг

сайжруулах ба хэвээр хадгалахзорилго бүхий төлөвлөгдсөн,

зохион байгуулалттай,мөчлөгтэй хөдөлгөөнийидэвхийн нэг төрлийг дасгал

гэнэ.


Дасгалжилт

Дасгал сургуулилтын үр дүнд

ажиллах чадвар сайжрахыгхэлнэ. Дасгалжилтыг 2ангилна.

-ерөнхий

-өвөрмөц


Ерөнхий дасгалжилт

Ачааллыг аажимнэмэгдүүлсэн, системтэй,дахин давтсан ажлыннөлөөгөөр хүний биемахбодид бүтэц үйлажиллагаа, биохимийнөөрчлөлт орсны улмаастүүний ажиллах чадвардээшилдэг.


Өвөрмөц дасгалжилт

Спортын сонгомол төрлүүдэдзориулагдсан байдаг учиртухайн төрөлд зайлшгүйшаардлагатай хөдөлгөөнийхэвшил, чанаруудыг (хүч, хурд,тэвчээр, оновчтой байдал)боловсронгүй болгожхөгжүүлснээр ажиллахчадварыг дээшлүүлдэг.


VO2-ийн mахimum шингээлт

• Хүчилтөрөгчийн зарцуулалтыг нийт

хүчилтөрөгчийн зарцуулалттай

харьцуулахад түүнийг дагаж ихсэх бөгөөд

зүрхний булчингийн хүчилтөрөгчийн

хэрэгцээг титэм судас хангаж чадах хамгийн

дээд хэмжээнд хүрээд хязгаарлагдах цэгийг

maximum VO2 гэнэ.

• VO2max=Артерийн О2-венийн О2


Миокардын О2-ийн шингээлт

Зүрхний булчингийн О2-ийн зарцуулалт

(MVO2)- энэ нь бүх бмб-ийн О2-ийн

зарцуулалттай харьцуулахад түүнийг дагаж

ихэсдэг бөгөөд стенокардын босго хүрээд

хязгаарлагддаг.

Эмнэлзүйн практикт зүрхний цохилтыг

систолын даралтаар үржүүлээд 100д хувааж

тооцдог.

MVO2=(HR×SBP)/100


Уушигны агааржуулалтАмьсгал хэр зэрэг гүнзгий авснаас буюуамьсгалах эзэлхүүн болон нэгжхугацаанд амьсгалах тооноос хамаардаг.

Уушигны эзэлхүүн:Уушиг болон амьсгалын замын агаарынэзэлхүүн нь дараах зүйлээс хамаарна.

1.Хүний бие галбир, амьсгалынтогтолцооны байдлаас

2.Уушигны эдийн чанараас


3. Цулцангийн гадаргуугийн таталцлаас

4.Амьсгалын булчингийн хүч зэргээсхамааран өөр өөр байна.

Амьсгалын эзэлхүүн:

• Амьсгалын эзэлхүүн (АЭ)

Тайван үед амьсгалаар авах агаарынэзэлхүүнийг амьсгалын эзэлхүүн гэнэ.Хэвэндээ 500мл байна.

• Амьсгал авалтын нэмэлт эзэлхүүн

Амьсгал авсны дараа нэмж гүнзгий авахэзэлхүүнийг хэлнэ.

Хэвэндээ 1.5- 1.8л байна.


Амьсгал гаргалтын нөөц эзэлхүүн

Тайван амьсгал гаргаад дахин гүнзгий

амьсгал гаргах эзэлхүүнийг хэлнэ.

Хэвэндээ 1- 1.4л байна.

Үлдэгдэл эзэлхүүн

Амьсгалаа гүнзгий гаргасны дараа

уушгинд үлдэх агаарын эзэлхүүнийг

хэлнэ. Хэвэндээ 1- 1.5л байна.


Уушигны амьдралын багтаамж

Амьсгалын эзэлхүүн, амьсгал авалтыннэмэлт болон гаргалтын нөөцэзэлхүүнээс бүрдэнэ. Өөрөөр хэлбэл, хүндээд зэргээр амьсгал аваад, дээд зэргээргаргах агаарын эзэлхүүн юм.

УАБ нь эрэгтэй хүнд 3.5-5л, эмэгтэйхүнд 3-4л байна.

Амьсгал авалтын нийт эзэлхүүн ньтайван амьсгалын эзэлхүүн болонамьсгал авалтын нөөцөөс бүрдэнэ.Хэвэндээ 2-2.3л байна.


Үйл ажиллагааны үлдэгдэл эзэлхүүн

Энэ нь тайван амьсгал гаргасны дараауушгинд үлдэж буй эзэлхүүн юм.Өөрөөр хэлбэл, амьсгал авалтын нөөцболон үлдэгдэл эзэлхүүний нийлбэрболно. Энэ нь биеийн идэвхи болонбиеийн байрлалд нөлөөлдөг.

Уушгины ерөнхий эзэлхүүн

Бүрэн амьсгал авсны дараах уушгиныагаарын эзэлхүүнийг хэлнэ.

УЕЭ= ҮЭ+УАБ


Уушгины эзэлхүүнийг практикт эрүүл ба

өвчтэй хүний уушгиний үйл ажиллагааг

судлах зорилгоор тодорхойлдог.

Уушгины агаарын эзэлхүүнийг бичдэг

багажийг спирометр, пнемотахометр,

бодиплетизмограм гэнэ.


Зүрхний минутын цохилт

• Нэг минутанд шахаж байгаа цусны хэмжээг

зүрхний минутын эзэлхүүн гэнэ.

• Физиологийн тайван нөхцөлд зүрхний

минутын эзэлхүүн нь дунджаар 4-6л/мин

байдаг.


Хувь хүний ажиллах чадвар

• Энэ чадварыг О2-ийн махimumзарцуулалтаар тодорхойлдог бөгөөд биеийн1кг жинд 1мин-д зарцуулагдаж байгаа О2-ийн хэмжээ юм.

• Хэрэв нийт О2-ийн зарцуулалтыгачаалалтай харьцуулж үзвэл ачаалалихсэхэд дагаж ихсэж байснаа тодорхой 1цэгт хүрээд зогсдог.

• Энэ цэг нь хүн бүрт харилцан адилгүйбөгөөд тухайн хүний ажиллах чадвар юм.


Анаэроб босго

• Анаэробик чадвар: Дугуйтай эргометрзэргээр богино хугацаанд хамгийн дээдзэргийн хүчээр хийхийг хэлнэ.

• Энэ хэмжээнд хүрэхэд өвчтөний цээжээрөвдөх, ЭКГ-д аритмийн шинж илэрнэ.

220-age=HRmax

HRmax – 100% (ATPoint)

AT - 70%


Эрсдэлт хүчин зүйл

Low Risk

Шинж тэмдэггүй

≤1 эрсдэлт хүчин зүйл

Дасгалын өмнө эмнэлгийн үзлэг, GXT-г үнэлэх үү?

MOD Ex- Not nec

Vig Ex-Not nec

Дасгал сорилын эмчийн үзлэг?

Submax- Not nec

Max-Not nec

Moderate risk

Шинж тэмдэггүй

≥2 эрсдэлт хүчин зүйл


Mod Ex-Not nec

Vig Ex- Rec


Submax-Not nec

Max-Rec

High Risk

Зүрх, уушиг, бодисын солилцооны эмгэг


Mod Ex-Rec

Vig Ex-Rec


Submax-Rec

Max-Rec


-Mod Ex - Дунд эрчимтэй дасгал. VO2 max

40-60%, МЕТс 3-6. 45 минутын турш

хангалттай тасралтгүй дасгал хийх.

-Vig Ex- Хүчтэй эрчимтэй дасгал. VO2 max

60%<, МЕТс 6<. Хангалттай хэмжээний

дасгалын эрчимтэй, амьсгал зүрх судасны

сорил

-Not Nec- эмнэлгийн үзлэгийн зүйлс

хамааралгүй

-Rec- эмчлэгч эмчийн санал болгосон сорил


Зүрх судасны эмгэгтэй өвчтөний дасгал хийхэд гарах эрсдэлт хүчин зүйл:

Low risk:

- Ховдлын хэм алдагдах

- Ангина буюу илэрхий шинж тэмдэг (амьсгалын богиносолт, толгойн хөнгөн өвдөлт, толгой эргэх)

- Зохистой зүрхний цохилт нэмэгдэх болон буурах(хэвийн цусны эргэлт өөрчлөгдөх)

- Хэвийн ажиллагааны багтаамж нь ≥7METs


Дасгалыг эсэргүүцэх заалт:

-Миокардын инфаркттай эсвэл судасны

хагалгаанд орсон

-Тайван үеийн ховдлын хэмнэл алдагдсан

-Зүрхний хурц дутагдал

-Ишемийн хагалгааны дараа

-Эмнэлзүйн хүнд хэлбэрийн сэтгэл гутрал


Moderate risk:

- Ангина буюу илэрхий шинж тэмдэг

(амьсгалын богиносолт, толгойн хөнгөн

өвдөлт, толгой эргэх)≥7METs

- Далд ишемийн хөнгөн ба дунд хэлбэр

- Хэвийн ажиллагааны багтаамж нь <5METs


High risk

-Ховдлын хэм алдагдах

-Ангина буюу илэрхий шинж тэмдэг

(амьсгалын богиносолт, толгойн хөнгөн

өвдөлт, бага зэргийн толгой эргэх ба хүч

нь<5METs)

-Далд ишемийн хүнд хэлбэр

-Цусны эргэлтийн (ажлын эрчим өгөхөд

систолын даралт буурах)

-Хурц хэлбэрийн даралт буурах


Ач холбогдол

• Нас баралтын хувийг бууруулах

• Зүрх судасны үйл ажиллагааг сайжруулах

• Нүүрс усны бодисын солилцоонд оролцон

инсулин ялгаралтыг нэмэгдүүлэх

• Таргалалтыг бууруулах

• Симпатик болон парасимпатикийн

хоорондох тэнцвэрийг сайжруулах


Анхаарал хандуулсанд баярлалаа


Documents

zvrh sudasni piziologi