1
2
3
4
5
6
7
4001Y_Az_Æyani_Yekun imtahan testinin sualları
Fәnn : 4001Y Fәlsәfә
Obyektiv idealizmin nümayәndәsini göstәrin
Öz dünyagörüşünә görә Platon
Öz dünyagörüşünә görә Demokrit
Öz dünyagörüşünә görә Aristotel
Atomist tәliminin nümayәndәsi kimdir
Orqanon , Metafizika әsәrlәrinin müәllifi kimdir
Hәr şey axır, hәr şey dәyişilir kәlamı kimә mәxsusdur
Platon•EngelsMarksHeraklitSinoza
Obyektiv idealistdir•MaterialistdirSubyektiv idealistdirDualistdiAteistdir
Materialistdir•Obyektiv idealistdirSubyektiv idealistdirDualistdirAteistdir
Obyektiv idealistdir•MaterialistdirSubyektiv idealistdirDualistdirAteistdir
Demokrit•PlatonAristotelAnaksimandrHeraklit
Aristotel•SokratPlatonHegelBekon
8
9
10
11
12
13
14
Antik dialektikanın banisini göstәrin
Aristotel tәrәfindәn әsası qoyulmuş mәktәb necә adlanır
Afinada tәsis edilmiş fәlsәfi mәktәb Akademiya kim tәrәfindәn yaradılmışdır?
Klassik dövr antik fәlsәfәnin nümayәndәlәri kimlәrdir
Kim ilk dәfә insanı mәnәvi varlıq kimi fәlsәfәnin mәrkәzi probleminә çevirmişdi?
Özünü dәrk et! aforizmi antik filosoflardan kimә mәxsusdur
İnsan hәr bir varlığın ölçüsüdür kәlamı kimә mәxsusdur?
KantaDemokritәHeraklitә•Hegelә”Platona
HegelPlatonHeraklit•DemokritKant
EfesAkademiyaLikey•AtomistMilet
SokratAristotelPlaton•PifaqorDemokrit
Ksenofon, Parmenid, PifaqorDemokrit, Heraklit, PlatonSokrat, Platon, Aristotel•Protaqor, Zenon, EpikurFales, Anaksimandr, Anaksimen
AristotelPlatonSokrat•ProtaqorZenon
HeraklitәFalesәSokrata•PlatonaPrataqora
15
16
17
18
19
20
Qәdim Hind fәlsәfәsinin ortodoksal mәktәblәrinin aparıcı mövzusunu nә tәşkil edirdi
Aşağıdakılardan hansı Hind fәlsәfәsinin qeyriortodoksal mәktәbidir
Qәdim Çin fәlsәfәsindә hadisәlәrin qanunauyğun gedişi haqqında ideyaları hansı mәktәb irәlisürmüşdür
Nirvana anlayışı hansı cәrәyana mәxsusdur
Qәdim Yunan fәlsәfәsindә maddi başlanğıc prinsipindәn çıxış edәnlәr hansılardır
Hİnd fәlsәfәsindә qeyri ortodoksal fәlsәfi mәktәblәr hansılardır
PlatonaMarksaProtaqora•SokrataKanta
tәbiәtontoloji problemlәrinsancәmiyyәt mövzusu•mәişәt mәsәlәlәriqnoseoloji problemlәr
vedantayoqabuddizm•vayşeşikamimansa
moizmkonfusiçilikdaosizm•adlar mәktәbilegizm
konfusiçiliksufizmbuddizm•çarvaklarlokayatlarcaynizm
Eleya mәktәbi, pifaqorçular, Sokratpifaqorçular, milet mәktәbi, Heraklitatomistlәr, milet mәktәbi, Heraklit•Aristotel, Platon, Sokratempedokl, atomistlәr, Anaksaqor
Yoqa, Vaşeşika, MimansaBuddizm, Niyaya, YoqaCaynizm, Buddizm, Lokayata Çarvak•Vadenta, Sankxaya, Yoqa?Caynizm, Sankxaya, Lokayata
21
22
23
24
25
26
27
Antik yunan fәlsәfәsinin hansı inkişaf mәrhәlәlәri vardır
B.e.ә. IV әsrdә elmlәri tәsniflәndirәn filosof kim olmuşdur?
Nöqtәlәrin yerinә aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansı dogrudur? Tәbiәt vә insanların hәyatı sәmanıniradәsi ilә deyil, ... tәrәfindәn müәyyәnlәşdirilmiş tәbii yolla inkişaf edir
Anaksaqor predmetlәrin әsası olan maddi hissәciklәri necә adlandırır?
Eley mәktәbinin nümayәndәlәri kimlәrdir?
Atomistik dünyagörüşündәn çıxış edәn filosofların cәrgәsini göstәrin
Aporiyaları ilә mәşhur olan filosof kimdir?
sokrataqәdәrki, roma mәrhәlәsi, sofistikaklassik, qeyriklassik mәrhәlә, ellinizmsokrataqәdәrki, klassik, ellinizm•qeyriklassik, roma mәrhәlәsi?ellinizm, roma mәrhәlәsi, erkәn klassika
ProtoqorSokratAristotel•DemokritPlaton
“Çi”“İn”“Dao”•“Dzen”“Yan”
aporiyaatomhomeomer•loqosnus
Georgi, Kleanf, ProtoqorSokrat, Platon, AristotelKsenofan, Parmenid, Zenon•Fales, Anaksimandr, AnaksimenEmpedokl, Demokrit, Epikur
Platon, Epikür, DemokritAnaksaqor, Pifaqor, DemokritLevkip, Demokrit, Epikür•Sokrat, Demokrit, PlatonSokrat, Platon, Anaksaqor
Aqraqantlı EmpedoklMiletli FalesEleyli Zenon•Stagirli Aristotel
28
29
30
31
32
33
34
Aşağıda göstәrilәnlәrdәn biri Platonun ideyalar alәminә xas әlamәt deyil
Alәmi ideyalar vә kölgәlәr olmaqla iki yerә bölәn hansı filosofdur?
F.Engels hansı filosofu yunanlar arasında birinci ensiklopedik zәka adlandırmışdı?
İdrakın mәqsәdi – insanı iztirabdan azad etmәsidir – mövqeyindәn hansı tәlim çıxış edir?
Dünyanın әsasında qeyrimüәyyәn, sonsüz, daim dәyişәn, konkret forması olmayan apeyron durur– fikri hansı filosofa mәxsusdur
Әdәdlәri birinci, hәr predmetin әsası saymaqla, maddi alәmi ikinci hesab edәnlәr kimlәrdir?
Aşağıdakı fikirlәrdәn biri Lokayataçarvak tәliminә üçün xarakterik deyil
Efesli Heraklit
İdeya hәrәkәtsizdirİdeyalar әsl mahiyyәtdirİdeyalar maddi dünyadan asılıdır•İdeyalar gerçәk varlıqdırİdeya dәyişmәzdir
AristotelFalesPlaton•SokratAnaksaqor
PlatonuAristoteliDemokriti•FalesiSokratı
Qәdim Hind fәlsәfәsinin ortodoksal mәktәblәrinin aparıcı mövzusunu nә tәşkil edirdikonfusiçilikbuddizm•çarvakPlatona
Zenonmәişәt mәsәlәlәritәbiәtqnoseoloji problemlәr•Aşağıdakılardan hansı Hind fәlsәfәsinin qeyriortodoksal mәktәbidir
stoiklәrsofistlәrpifaqorçular•aristotelçilәratomistlәr
Şüur bәdәnin әlamәtlәrindәn biridirDünya dörd ünsürdәn ibarәtdirİnsanın ruhu başqa bәdәndә yenidәn tәcәssüm edir•
35
36
37
38
39
40
41
Aşağıdakı fikirlәrdәn biri Heraklitә aid deyil
Aşağıdakı fikirlәrdәn hansı Pifaqora aiddir?
Romada yayılmış eklektizm tәliminin nümayәndәsi aşağıda göstәrilәnlәrdәn kim olmuşdur?
Orta әsr fәlsәfәsi hansı problеmlәrlә mәşğul olurdu
Aşağıdakılardan hansı din üçün sәciyyәvidir
Orta әsr fәlsәfәsinin cәrәyanı olan realizm üçün hansı tәlim sәciyyәvidir
Orta әsrlәr Avropa fәlsәfәsindә başlıca ideyaların sәciyyәsi
•İdrakın mәnbәyi duyğulardırİnsan ruhu yalnız bәdәndә mövcud ola bilәr
Әksliklәrin mübarizәsi bütün mövcudatın, hәrәkәtin, inkişafın mәnbәyidirBütün mövcudatın әbәdi, maddi әsası atәşdirVahid Allah dünyada baş verәn bütün hadisә vә proseslәri görür, duyur vә eşidir•Hәr şey mübarizә vasitәsilә zәrurәtdәn baş verirTәbiәtdә inkişaf vә dәyişmә “loqos” vasitәsilә baş verir
Hәr şey daimi yaranma vә mәhv olma prosesindәdirElementlәr hәyatda mövcud olan bütün predmetlәrin köküdürDünyada baş verәn bütün hadisәlәr müәyyәn fasilәdәn sonra tәkrar olunur•Bu alәm daima yanan od olmuş, oddur vә od olacaqdırVarlıq olmayan predmet mövcud deyildir
Lukretsi KarEpiktetMark Tuli Siseron•Mark AvreliAmmano Sakkas
cәmiyyәt problemlәri ilәelm problemlәri ilәruh problemlәri ilә•idrak problemlәri ilәtәbiәt problemlәri ilә
ehkamçılıq•antroposentrizmkosmosentrizmrasionalizmәfsunçuluq?
varlıq haqqında tәlimümumi anlayışların real mövcudluğu haqqında tәlim\tәk şeylәrin real mövcudluğu haqqında tәlim•dәyәrlәr haqqında tәlim?idrak haqqında tәlim
Panteizm, naturfәlsәfә, skeptsizmantroposentrizm vә humanizm ideyalarıPatristika, Sxolastika, apologetika•
42
43
44
45
46
47
48
Orta әsrlәr fәlsәfәsindә universalilәrin fәrdi şüurdan asılı olmayaraq mövcud olduğunu hansı tәlimbәyan edirdi
Orta әsrlәr fәlsәfәsinin dünyagörüşü әsasını
Teosentrizmә görә vrlığın yaradıcı başlanğıcı
Orta әsrlәrdә fәlsәfә nәyә tabe etdirilmişdi
Allahın mahiyyәti haqqında dini tәlimlәr mәcmusuna nә deyilir
Esxatologiya nәdir
Dünyanın Allah tәrәfindәn heçdәn yaradıldığını bәyan edәn dünyagörüş necә adlanır
•Nominalizm, realizm vә naturfәlsәfәperipatetizm, heliosentrizm, stosizm
konseptualizmnominalizmrealizm•ehkamçılıquniversalizm
skeptisizmkosmosentrizmteosentrizm•aqnostisizm tәşkil edirdiantroposentrizm
tәbiәtdirAllahdır•cәmiyyәtdirkosmosdurinsandır
etikayaelmәilahiyyata•dövlәtәpsixologiyaya
fenomenologiyamonadologiyateologiya•ontologiyaantroposentrizm
insanın mәnşәyi haqqında tәlimdәyәrlәr haqqında tәlimdünyanın vә insanın son taleyi haqqında tәlim•cәmiyyәtin mәnşәyi haqqında tәlimvarlıq haqqında tәlim
monoteizmdialektika
•
49
50
51
52
53
54
Tarixin gedişinin vә hәr bir insanın taleyinin Allah tәrәfindәn şәrtlәndiyini bәyan edәn prinsip necәadlanır
Xristian fәlsәfәsinin vә ilahiyyatının әsaslarını qoymuş Kilsә atalarının yaradıcılıq dövrü (IIIVIIIәsrlәr) necә adlanır
Aşağıda göstәrilәn filosoflardan hansı patristikanın görkәmli nümayәndәsi
Sxolastika nәdir
Formal mәntiq problemlәrinә maraq, teologiyaya tabe olma kimi cәhәtlәr aşağıdakılardan hansınamәxsusdur
Nominalizm vә realizm cәrәyanları hansı dövrün fәlsәfәsinә aiddir
kreasionizm•monizmdualizm
monoteizmfideizmprovidensializm•monizmkreasionizm
dialektikaapologetikapatristika•metafizikasxolastika
PlatonKuzanskiAvqustin•AristotelSiseron
Allahın mahiyyәtinin dәrkindә zәkanın rolunu inkar edәn fәlsәfәidrak nәzәriyyәsielmin mәnşәyi haqqında tәlimAllahın mәnşәyi haqqında tәlimmәntiqiqnoseoloji problemlәrin üstünlüyü ilә seçilәn fәlsәfi düşüncә tipi•
empirizmәmistikayasxolastikaya•aqnostisizmәrasionalizmә
Antik fәlsәfәIndustrial fәlsәfәOrta әsr fәlsәfәsi•İntibah fәlsәfәsiPostmodern
55
56
57
58
59
60
61
Foma Akvinski kimdir
Dini dünyagörüşünün sәciyyәvi cәhәti nәdir
Orta әsrlәr fәlsәfәsinin sәciyyәvi cәhәtlәrindәn biri hansı idi ##0#0#0
Orta әsrlәr fәlsәfәsi hansı prinsipdәn çıxış edirdi ##0#0#0
Vardövlәtin artmasını Allaha xoş gedәn әmәl sayan hansıdır?
Xristianlıq әmәkdә nәyi görürdü?
Teosentrizmә görә mütlәq varlıq
Antik filosofuIndustrializm dövrünün filosofuOrta әsr filosofu•İntibah filosofPostmodernist
rasionalizmkosmosentrizmkreasionizm•humanizm?antroposentrizm
ssientizmkosmosentrizmsxolastika•humanizmantroposentrizm
rasionalizmkosmosentrizmteosentrizm•humanizmestetizm
YunankatolisizmiKatolisizmProtestantizm•IslahatçılıqPravoslavlıq
Dini inkişaf etdirmәk yoluCәnnәtә düşmә vasitәsiInsanın günahını yumaq vasitәsi•Müqәddәslik zirvәsinә yüksәlmәk vasitәsiTanrıya qovuşmaq üsulu
sonludurinsandırhәr şeyә qadir olan fövqәltәbii başlanğıcdır•cәmiyyәtdirkürә formasındadır
62
63
64
65
66
67
68
Orta әsr Qәrb fәlsәfәsindә hәqiqi varlıq
İlk fәlsәfi tәlimlәr hansı ölkәlәrdә meydana çıxmışdır
İlk başlanğıclar haqqında tәlim nәyin predmetinә daxildir
İnsanın dünyada yeri mәsәlәsi hansı problemlәr qrupuna daxildir
Formalaşma xüsusiyyәtlәrinә görә dünyagörüşünün sәviyyәlәri hansılardır
İnsanı konkret müşahidә vә tәcrübә hüdudlarını aşıb keçmәyә vadar edәn onun
Din vә vә fәlsәfә insanın hansı köklü tәlәbatından qaynaqlanırlar
cәmiyyәtdirideyalar alәmidirAllahdır•dövlәtdirinsandır
Babilistanda, İspaniyada, İrandaÇindә, Qәdim Romada, AlmaniyadaHindistanda, Çindә, Yunanıstanda•Hindistanda, Misirdә, ItaliyadaMisirdә, İraqda Yunanıstanda
FizikanınSosial fәlsәfәninOntologiyanın•AksioloQnoseologiyanın
AksiolojiDünyagörüşü•Psixoloji?NaturfәlsәfiQnoseoloji
Dini sәviyyәMistik vә mifoloji sәviyyәlәrAdigündәlik vә nәzәri sәviyyәlәr•Qnoseoloji sәviyyә?Riyazi sәviyyә
Şüuru vә mәntiqi tәfәkkürüdürBioloji varlığıdırMәnәviәxlaqi varlığıdır•Obrazlı düşünmә qabiliyyәtidirMaddi nemәtlәrә bağlılığıdır
Tәbiәt hadisәlәrini dәrk etmәkMaddi durumunu yaxşılaşdırmaqTamamlanmış (mütlәq) biliyә can atmaq•Şanşöhrәt qazanmaq?Gözәlliyi sevmәk
69
70
71
72
73
74
75
Biliyә mәnәvietik (әxlaqi) münasibәt necә xarakter daşıyır
Hilozoizm hansı dünyagörüşü forması üçün sәciyyәvidir
Mifoloji dünyagörüşü öz gücünü nәdәn alırdı
Mifoloji dünyagörüşünün dağılması hansı sәbәblә şәrtlәnir
Dünyagörüşünün strukturunda nәyin önә çıxması fәlsәfәnin yaranmasına gәtirib çıxardı
Fәlsәfә meydana gәlmişdir
Miflәrin rasionallaşması prosesi hansı әsas ideyalara söykәnirdi
SiyasiKonkretelmiDinifәlsәfi•MәntiqiPsixoloji
ElmiPraqmatikMifoloji•IdealistDini
Mәntiqi tәfәkkürdәnInsanın emosiyalarındanAdәtәnәnәlәrin nüfuzundan•Bunların heç birindәn?Tәk Allaha inamdan
ibtidai insanın әmәk vәrdişlәrinin inkişafı ilәәmәk alәtlәrinin tәkmillәşmәsilәbunların hamısı ilә•adәtәnәnәlәrin nüfuzdan düşmәsilәәmәk bölgüsünün inkişafı ilә
Siyasi münasibәtlәrinEmosiyalarınMәntiqi tәfәkkürün•Bunların heç birinin?Ideologiyanın
Adәtәnәnәlәrin ümumilәşmiş ifadәsi kimiIlk astronomikfiziki elm kimiNәzәriyyәnin ilk forması kimi•Bunların hәr biri kimiIncәsәnәtin ilk forması kimi
Tale vә “qәzaqәdәr” ideyalarınaDünyanın tәk Allah tәrәfindәn yaradılmasınailk başlanğıclar” vә “sәbәbiyyәt” ideyalarına•Bunların heç birinә?Inkişaf vә tәrәqqi ideyalarına
76
77
78
79
80
81
82
XIX әsrin II yarısında fәlsәfәnin mümkünlüyünә qarşı şübhәlәr nәdәn qaynaqlanırdı
Fәlsәfәnin metafizika kimi mümkünlüyünü hansı cәrәyan inkar edirdi
Fәlsәfi tәhsil mütәxәssisdә hansi keyfiyyәt tәrbiyә edir
Dini şüurun mövcudluq üsulu
Fәlsәfә dindәn nәdә fәrqlәnir
İlk dәfә olaraq Filosof terminini kim işlәtmişdir
Kim ilk dәfә olarq, fәlsәfәni nәzәri bilıiyin xüsusi sahәsi kimi nәzәrdәn keşirilmişdir
Metafizik sistemlәr arasındakı ziddiyyәtlәrdәnKonkret elmlәrin fәlsәfәdәn ayrılmasındanBunların hamısından•Fәlsәfәnin metafizika kimi dәrk edilmәsindәnYeni dövr rasionalizmindәn
EkzistensializmParaqmatizmPozitivizm•İdealizm?Rasionalizm
әmәksevәrlikdәqiqliktәnqidi yanaşma vә müstәqillik•bunların hamısını?intizamlılıq
MövhumatdırMәntiqi tәfәkkürdürEtiqaddır•Ayin vә mәrasimlәrdirDuygulardır
Insanın mütlәq(bitkin) hәqiqәtә olan tәlәbatına cavab vermәkdәDünyagörüşünә sәmtlәnmәkdәDünyanı rasional şәkildә dәrk etmәkdә•Bunların heç birindә?Konkret tәcrübә vә müşahidәnin hüdudlarını aşmaqda
ProtaqorPlatonPifaqor•Aristotel?Parmenid
ProtaqorPlatonAristotel•Parmenid?Pifaqor
83
84
85
86
87
88
89
Fәlsәfәnin idrak prosesinin mәnşәyini vә mahiyyәtini öyrәnәn bölmәsi necә adlanır
İdrak metodları vә prinsiplәrinin işlәnib hazırlanmasında fәlsәfәnin hansı funksiyası özünü göstәrir
Dünya haqqında biliklәrin qazanılmasında fәlsәfәnin hansı funksiyası tәzahür edir
Dәyәrlәrin öyrәnilmәsi vә әsaslandırılması fәlsәfәnin hansı funksiyasına daxildir
Fәlsәfәnin predmetini tәşkil edir
Fәlsәfәnin dünyagörüşü funksiyası nәdәn ibarәtdir?
Fәlsәfә ilә elm arasında ümumi cәhәt nәdәn ibarәtdir?
OntologiyaNaturfәlsәfәQnoseologiya•Antropologiya?Prakisologiya
DünyagörüşüEvristikMetodoloji•Tәnqidi?Idraki
TәnqidiMetodolojiIdraki•Dünyagörüşü?Evristik
DünyagörüşüIdrakiAksioloji•Tәnqidi?Metodoloji
CәmiyyәtTәbiәtBütöv bir tam kimi dünya•Iqtisadi sistemInsanın psixik hәyatı
Idrakın metod vә prinsiplәrini işlәyib hazıramaqDәyәrlәrin öyrәnilmәsi vә әsaslandırılmasıDünyagörüşünü sistemlәşdirmәk vә әsaslandırmaq•bütöv bir tam kimi dünyaMәdәniyyәtin mahiyәtini tәhlil etmәk
Biliyin praktik faydalılığıBiliyin insanın fәrdi mövcudluğu ilә әlaqәlәndirilmәsiRasional mәntiqi tәdqiqat metodları•Subyektobyekt qarşıdurmasıBiliklәrin tәcrübәdә yoxlanması
90
91
92
93
94
95
96
Fәlsәfә elmdәn nә ilә fәrqlәnir?
Qәdim filosoflar ilk növbәdә hansı suallar üzәrindә düşünürdülәr
İlk fәlsәfi tәlimlәr
Fәlsәfәnin meydana gәlmәsi üçün zәruri mәrhәlә
Bunlardan hansı fәlsәfәnin predmetinә daxildir
Dünyagörüşünün әsas mәsәlәsi
Fәlsәfә dünyagörüşünün hansı sәviyyәsinә daxildir
Hәqiqәti әldә etmәk cәhdiBiliyin sistemliyi vә әsaslandırılmasıDünyanın anlayışlarda inikasıBiliyin insana istiqamәtlәnmәsi•Dünyanın dәrk edilmәsinin rasional üsulu
Günәş sisteminin mәnşәyi barәdәdiferensial anlayışı üzәrindәdünyanın mәnşәyi vә mahiyyәti üzәrindә•Dünyanın tәk Allah tәrәfindәn heçdәn yaradılması barәdәşifahi xalq әdәbiyyatı üzәrindә
bәdii әsәrlәr idimiflәrin nizamsız yığım ididünya haqqında mifik tәsәvvürlәrin rasionallaşmasının nәticәsi idi•konkret elmi nәzәriyyәlәrdәn ibarәt ididünya haqqında astronomik tәsәvvürlәrdәn ibarәt idi
tayfa birliklәrinin tәşәkkül tapmasıәkinçiliyin meydana çıxmasıәqli әmәyin fiziki әmәkdәn ayrılmasıdır•qәdim demokratiya nümunәlәrinin meydana çıxmasıvaxtı hesablama sisteminin yaradılması
elmi nәzәriyyәnin qurulması metodlarıbiliyin riyazi әsaslandırılmasıbiliyin gercәkliyә münasibәti mәsәlәsi•mürrәkkәb sistemlәrin idarә edilmәsibiliyin eksperimental tәsdiqi
ilk başlanğıclar haqqındabiliyin gercәkliyә münasibәtiinsanın dünyaya münasibәti•son mәqsәdlәr haqqında mәsәlәdirdünyanın dәrk edilәnliyi
emosionalmifolojiadigündәlikelminәzәri•
97
98
99
100
101
102
103
Caynizm cәrәyanının banisi kimdir
Buddizmin banisi kimdir
Konfusiançıliyin әsas problemlәri hansılardır
Dao terminin mәnası nәdir
Vedalara görә hansı sosial tәbәqә cәmiyyәtdә hakim vәziyyәtә malikdir
Milet mәktәbinin nümayәndәlәri kimlәrdir
Anaksimen
YaotsziQantamaMaxavira Vardxamana•CuantsziKonfutsiy
Maxavira VardxamanaKonfutsiQautama•Mo tsziYaotszi
OntologiyaHumanizmSosialetik•MetodologiyaMәntiq
TәrbiyәItaәtTәbii yol•MәnaTәlim
ŞudralarVayişlәrBrahmanlar•CaynilәrKşatrilәr
Epikur, Dioqen, FalesPlaton, Heraklit, DemokritFales, Anaksimandr, Anakcumen•Protoqor, Pifaqor, SokratSokrat, Zenon, Aristotel
Milet mәktәbinin nümayәndәsidir•PostpozitivistdirEkzistensialistdirPozitivistdirEley mәktәbinin nümayәndәsidir
104
105
106
107
108
109
110
Düşünürәm, demәli, mövcudam aforizmi kimә mәxsusdur?
Dekarta mәxsus idrak metodunda mühüm prinsiplәrdәn biri hansıdır?
Q.Leybnis bölünmәz monadaları nә hesab edirdi?
C.Lokk hansı fәlsәfi mövqedәn çıxış edirdi?
Helvetsi vә Kondilyak nәyi eynilәşdirdi
Fransız materializmindә dünyanın mexaniki mәnzәrәsi kimin tәrәfindәn әsaslandırılmışdır
Holbaxa görә materiyanın әsas atributu nәdir?
Q.LeybmitsәF.BekonaR.Dekarta•Q.QalileyәC.Lokka
MütәnasiblikArdıcıllıqFasilәsizlik•InkaretmәFәrqlәndirmә
şüurun mәzmunuәqlin әsasıTәbiәtin mahiyyәti•Tәfәkkürün nәticәsizәkanın bütlәri
Dini sxolastikaRasionalizmSensualizm vә empirizm•PanteizmObyektiv idealizm
Cism vә ruhuMateriya vә ideyanıHissi vә ağıl•Nәzәriyyә vә tәcrübәniCәmiyyәt vә tәbiәti
VolterDidroHolbax•KondilyakRusso
ZamanUzunluğu vә enihәrәkәt•әşyavilikMәkan
111
112
113
114
115
116
117
Kantın aprior mühakimәlәri nәyi bildirir?
Kantın Özündә şeylәr anlayışı nәyi bildirir?
Fixtenin Mütlәq Mәn anlayışı nәyi bildirir?
Dünyanın vahid başlanğıcdan necә yaranmasını Şellinq nәyin vasitәsilә dәrk edilmәsini mümkünhesab edirdi
Hegelә görә anlayışın hәrәkәti prosesi hansı xarakter daşıyır?
Mәntiq elmi әsәrinin müәllifi kimdir?
Biliklәrin yeganә mәnbәyini Feyerbax nәyi hesab edir?
Birbirindәn fәrqli olan fikirlәriMüşahidә edilәn hisslәriTәcrübәyәqәdәrki mühakimәlәri•Praktiki sәciyyә daşıyan fikirlәriMüsbәt(pozitiv) xarakterli mühakimәlәri
Praktiki sәciyyә daşıyan hisslәriTәbiәt ünsürlәriniDuyğuları oyadan xarici reallıqları•Insanın duyğu vә qavrayışınıQeyrimaddi, ideal mövcudatı
Fәrdin idrakı qabiliyyәtiInsanın ümumi şәkildә tamlığıBütün mövcudatın mütlәq başlanğıcı•Insanın özünü idrakıSubyektin imkanları
Fәrdin mәnәvi mkanları vasitәsilә“Mütlәq mәn”in empirizmi vasitәsilәIntellektual intuiasiya vasitәsi ilә•Rassional qavrayış vasitәsi ilәSubyektin tәşәkkürü vasitәsi ilә
MütәmadiDavamlıDialektik•DalğavariMetafizik
FixteFeyerbaxŞellinqKantHegel•
HafizәQavrayışDuyğular•Tәxәyyül
118
119
120
121
122
123
124
Aşağıdakılardan hansı XVII әsrin rasionalizminin xüsusiyyәtlәrini şәrtlәndirmişdi
Adı çәkilәnlәrdәn kim analitik hәndәsәnin banisi, fransız filosofudur
Fransız metafizik materialistlәri kimlәrdir
İKant aşağıda göstәrilәn hansı idrak cәrәyanına mәnsub idi
Klassik alman fәlsәfәsindә dialektik inkişaf qanunlarını hansı filosof sistemlәşdirmişdir
Yeni dövr fәlsәfәsindә panteizm ideyaları hansı filosofa mәxsusudur
Empirizm cәrәyanı idrakın mәnbәyini görürdü
Tәfәkkür
SiyasәtRiyaziyyatMәntiq•IqtisadiyyatEstetika
A LametriFBekonRdekart•QLeybnis?THobbs
Yaspers, Volter, AKamyuVolter, Didro, HaydeggerLametri,Holbax, Helvetsi•Didro, Holbax, Spinoza?Kant, Russo, Dalamber
EmpirizmRasionalizmAqnostsizm•Skeptisizm?Sensualizm
KantFixteHegel•Feyerbax?Şellinq
LeybnisFBekonBspinoza•THobbs?RDekart
incәsәnәtdәdindәtәcrübәdә•tәfәkkürdә
125
126
127
128
129
130
131
Bekona görә elmi metod öz başlanğıcını götürülmәlidir
Antroposentrizm hnsı dövrün fәlsәfәsini sәciyyәlәndirәn termindir
Humanizm
Dekarta görә elmi metod öz mәnbәyini götürmәlidir
Dekarta görә substansiya
Spinozaya görә substansiya aşağıdakılardan hansıdır
Substansiyanın yeganә olduğunu iddia edәn kimdir
riyaziyyatda
ilahiyyatdanmәntiqi tәfәkkürdәntәcrübәdәn•sadә müşahidәdәnbәdii әsәrlәrdәn
orta әsrlәr fәlsәfәsiniqәdim Şәrq fәlsәfәsininintibah dövrü fәlsәfәsini?•yeni dövr fәlsәfәsiniantik (qәdim yunanrom fәlsәfәsini
orta әsrlәr müsәlman şәrq fәlsәfәsininellinizm dövrü fәlsәfәsininintibah fәlsәfәsinin•modernizm fәlsәfәsinin mәrkәzi ideyasıdırklassik alman fәlsәfәsinin
müşahidәlәrdәnsiyasәtdәnmәntiqi tәfәkkürdәn•ilahiyyatdantәcrübәdәn
Insanın yaratdıqlarıdırdualist sәciyyә daşıyır•kainatdırözüöz mövcudluğunu şәrtlәndirәn varlıqdırәşyalardır
canlılar alәmimateriyatәbiәt•bunların hec biriruh
LeybnisKantSpinoza•Demokrit
132
133
134
135
136
137
138
Substansiyanın dualizmi ideyası kimә mәxsusdur
Maarifçiliyin sosial idealı öz ifadәsini
Özündә şeylәr anlayışını dovriyyәyә ilk dәfә hansı filosof daxil etmişdir
Alman klassik fәlsәfәsinin nümayәndәsini göstәrin
Kantın xalis zәka sının әmәliyyat apardığı anlayışların xarakteri
İdrak metodu kimi dialektikanı işlәyib sistemlәşdirmişdir
Hegel hansı fәlsәfi cәrәyanın nümayәndәsidir
Dekart
HaydeggerәHegelәDekarta•İbnSinayaPlatona
elmin tәrәqqisinә çalışmalarındateokratik cәmiyyәt ideyasındaağılın prinsiplәri әsasında cәmiyyәti yenidәn qurmaq çağırışlarında•materializmә meylli olmalarında tapmışdırmonarxiyanın tәbliğindә
SpinozaFixteKant•DekartMarks
P. HolbaxVolterJ. Fixte•DidroDekart
estetikdiraposteriordurtransdendentdir•etikdirtransdendentaldır
LeibnitsDekartHegel•MarksKant
materialist monizmsubyektiv idealizmobyektiv idealizm•metafizik materializm
139
140
141
142
143
144
145
Hegelin sistemindә tәbiәt vә tarixi yaradır
Hegelin dialektik metodu nәyi aşkarlamağa imkan verir
Alman klasisk fәlsәfәsinin mәrkәzi problemini göstәrin
Hegel vә Feyerbaxın ideyalarının mәntiqi davamı kimi hansı cәrәyan olmuşdur
Kantın yaradıcılığı aşağıdakı dövrlәrә ayrılır
Yeni Dövrün fәlsәfi cәrәyanı olan empirizimin banisini göstәrin
Yeni Dövr fәlsәfәsinin әsas problemini göstәrin
idealist plüralizm
dünya ruhunun inkişaf mәntiqi•tәbii qanunlarAllahın iradәsitәsadüfzәrurәt
bazar iqtisadiyyatının mahiyyәtiniinsanın dual tәbiәtiniinkişaf qanunlarını•düzgün variant yoxdurәmәk bölgüsünün sәbәblәrini
insan psixikasının strukturuilkin başlanğıcsubyekt vә obyektin eyniyyәti•hәyatın mәnasıinsan vә Allah
praqmatizmtәnqidi rasionalizmmarksizm•postpozitivizmpozitivizm
idealist vә materialistmәntiqi vә praktikitәnqidәqәdәrki vә tәnqidi•gәnclik vә yetkinlikmetafiziki vә dialektik
RDekartCLokkFBekon•LeybnitsBSpinoza
varlıq problemiinsan problemielmi idrak problemi•cәmiyyәt problemi
146
147
148
149
150
151
152
Dekartın idrak nәzәriyyәsinin әsasını nә tәşkil edir
Dekartın fәlsәfi mühakimәlәrinin çıxış prinsipini göstәrin
Yeni Dövrdә hansı filosofun tәlimindә insan iki substansiyanın (bәdәn vә ruhun) vәhdәti kimiçıxış edir
Praqmatizm elmi necә başa düşür
J.P.Sartr insan varlığının özünәmәxsusluğunu nәdә görür
J.P.Sartr azadlığı necә başa düşür?
M.Haydeggerә görә insanın şeylәr alәmindәki mövcudluğu onda hansı tәәssüratlar doğurur
maddi vә ideal olanın nisbәti problemi
“Özünü dәrk et!”«Hәr şey Allahın idarәsindәn asılıdır”«Düşünürәm, dеmәli, mövcudam»•düzgün variant yoxdur«Bilik gücdür”
nurlanmadialektikaşübhә•meditasiyaintuisiya
DidroHolbaxDekart•LametriRusso
analiz vasitәsi ilә dünyanı dәrketmә üsulu kimipredmetlәrin mahiyyәti haqqında yeni bilik әldә etmәk prosesi kimiinsanın biliklәrin faydalılığına olan kollektiv inamı•dünyagörüşünün әsasını tәşkil edәn biliklәr sistemi kimi?sәhih vә sübut olunmuş biliklәr sistemi kimi
insanın mövcudluğu vә mahiyyәti tәbiәtlә şәrtlәnirinsanın mövcudluğu vә mahiyyәti Allah tәrәfindәn müәyyәnlәşdirilirinsanın mövcudluğu onun mahiyyәtindәn qabaq gәlir•insanın mövcudluğu vә mahiyyәti iqtisadiyyatın sәviyyәsi ilә şәrtlәnirinsanın mahiyyәti cәmiyyәt tәrәfindәn müәyyәnlәşdirilir
azadlıq insanın öz borcunu dәrk edәrәk yaşamasıdırazadlıq insanın öz tәbiәtinә uyğun yaşamasıdırazadlıq insanın mәhkum olduğu vә mәsuliyyәt daşıdığı seçimdir•azadlıq dәrk edilmiş zәrurәtdirazadlıq müәyyәn edilmiş normalara könüllü surәtdә riayәt etmәkdir
qüssә, ümidsizliklaqeydlik, biganәlikinstniktlәr, impluslar
153
154
155
156
157
158
159
M.Haydegger insanın varlığını necә sәciyyәlәndirir
M.Haydegger insan varlığının özünә mәxsusluğunu nәdә görür
A.Kamyu absurdun (ağlasığılmazlığın) mәnbәyini nәdә görür
Falsifikasiya prinsipinin mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Ekzistensialistlәrin diqqәt mәrkәzindә olan varlıq forması
İnsanın azadlığı, onun atılması vә tәnhalığı, insanın hәqiqi tәbiәtini açmağa qadir olan sәrhәdsituasiyaları haqqında müddәalar
İnsana eksiztensialist yanaşma üçün
sevinc, mәmnunluqqorxu, narahatlıq,•
tәbiәtin bir parçası kimionun mәdәniyyәtdәki mövcudluğu kimiölümә doğru, yoxluğa doğru istiqamәtlәnmiş varlıq kimi•sosial varlıq kimionun cismani mövcudluğu kimi
insanın mövcudluğu vә mahiyyәti iqtisadiyyatın sәviyyәsi ilә şәrtlәnirinsanın mövcudluğu vә mahiyyәti tәbiәt tәrәfindәn müәyyәn olunmuşdurinsan varlığa qayğı göstәrmәklә vә dünyaya mәna vermәklә varlığın mәnası haqqında soruşur•insanın mövcudluğu vә mahiyyәti Allah tәrәfindәn tәyin olunurinsanın mövcudluğu vә mahiyyәtini cәmiyyәt müәyyn edir
insanın yaradıcı fәaliyyәtindәn doğurabsurd dünyaya Allah tәrәfindәn gәtirilmişdirabsurdun mәnbәyi gündәlik monoton hәyatdır•absurdun mәnbәyi tәbiәtdirinsanın öz hәyatının mәnasını müәyyәnlәşdirmәsindәn qaynaqlanır
biliyin doğruluğu onun obyektiv reallığa uyğunluğu ilә müәyyәnlәşirelmi bilik öz tәsdiqini tәcrübәdә tapırelmi nәzәriyyәlәr tәkzib olunanadәk hәqiqidir•biliyin doğruluğu onun mәntiqi ziddiyәtsizliyindәndirbiliyin doğruluğu onun fәlsәfi paradiqmalara uyğunluğu ilә müәyyәn olunur
mütlәq ruhdurtәbiәtin varlığıdırinsanın fәrdi mövcudluğudur•axirәt dünyasıdırsosial varlıqdır
psixoanalizdәneopozitivizmdәekzistensializmdә•praqmatizmdә әsaslandırılmışdırstrukturalizmdә
“insanın sәylәrinә baxmayaraq, hәr şey son nәticәdә ondan deyil, taledәn asıldır”“hәyatda hәr şey tәsadüf üzündәn baş verir, buna görә dә bәxtin gәtirmәsinә bel bağlamaq lazımdır”
•
160
161
162
163
164
165
166
Müasir Qәrb fәlsәfәsindә ssientist istiqamәtә
Müasir Qәrb fәlsәfәsinin antissientist mәktәblәrinә
Müasir qәrb fәlsәfәsinin ssientist cәrәyanlarında linqvistik dönüşün tәşәkkülündә hәlledici rol
Müasir qәrb fәlsәfәsinin antissientist cәrәyanlarında linqvistik dönüş
Praqmatizmin әsası
Praqmatizim Ç. Pirsә gorә
Praqmatizmdә Pirsin prinsipi
insan azadlığa vә öz әmәllәrinә görә cavabdehlik daşımağa mәhkumdur”•“insanın mövcudluğunun dәyәri, onun nәaliyyәtidir” müddәası sәciyyәvidir“insanın әmәllәri heç dә hәmişә dәrk edilmәyәn şüursuz istәklәrlә şәrtlәnir”
postmodernizm, analitik fәlsәfә, strukturalizmpersonalizm, postmodernizm, frankfurt mәktәbipraqmatizm, neopozitivizm, strukturalizm•elm fәlsәfәsi, personalizm, postmodernizm aiddirhermenevtika, “hәyat fәlsәfәsi”, ekzistensializm
“hәyat fәlsәfәsi”, analitik fәlsәfә, praqmatizmekzistensializm, hermenevtika, strukturalizmhermenevtika, personalizm, postmodernizm•fenomenologiya, ekzistensializm, strukturalizm aiddirpraqmatizm, ekzistensializm, frankfurt mәktәbi
K .PopperәB. RasseleL.Vitgenşteynә•T.Kuna mәxsusdurR. Karnapa
A.KamyununK. YaspersinM. Haydeggerin•Q. Marselin adı ilә bağlıdırE. Husserlin
B. Rassel, L Vitgenşteyn, B KroçeMŞlik, R Karnap, K GödelÇ. Pirs, UCeyms, C Dyui•E. Fromm, R Yaspers, M Haydegger tәrәfindәn qoyulmuşdurH. Reyhenbax, K Hempel
“İstehsal ruhunu”“laboratoriya ruhunu”•“Ziddiyәtin ruhunu” ifadә edir“mәntiqin ruhunu”“hәyatın ruhunu”
predmet haqqında bizim ideyamız onun simvolik ifadәsidirpredmet haqqında bizim ideyamız onun ideal surәtidir
•
167
168
169
170
171
172
173
Praqmatizmdә UCeymsin universal tәcrübә, şüur axını , plüralist kainat tәlimi
Neopozitivizmә görә fәlsәfәnin predmetini
Postpozitivizmә aiddir
Postindustrializm dövründә yaranmış fәlsәfi düşüncә tipi
Qeyriklassik istiqamәtin (hәyat fәlsәfәsi, intutivizm, ekzistensializm) nümayәndәlәri klassikfәlsәfәnin hansı әsas xüsusiyyәtini tәnqid edirlәr
Hәyat fәlsәfәsi nümayәndәlәri varlığın әsas xüsusiyyәtini nәdә görürdülәr
İntuisionizmә görә (ABerqson) varlığa adekvat olan idraki qabiliyyәt hansıdır
predmet haqqında bizim ideyamız onundoğurduğu hissi tәәssüratlar haqqında ideyadır•“predmet haqqında bizim ideyamız onun әhәmiyyәt daşıdığını bildirәn“ kimi sәslәnirpredmet haqqında bizim ideyamız onun rasional qavrayışıdır
radikal koqnitivizm,radikal rasionalizm,radikal empirizm,•radikal antroposentrizm adlanırradikal avtoritarizm,
dәrk edәn insanbioloji növ kimi insan,dil vә ilk növbәdә, elm dili•mәnәvi hәyat vә әxlaq tәşkil edirmәnәvi varlıq kimi düşünülәn cәmiyyәt
A.Berqson, KJaspers, MHaydeggerM.Fuko, JDerrida, JliotarİLakatos, PFeyerabend, Tkun•O.Kont, HSpenser, EMaxM.Şlik, ONeyrat, RKarnap
eksiztensializmdiranalitik fәlsәfәdirpostmodernizmdir•hermenevtikadırneopozitivizmdir
apriorizminiempirizminirasionalizmini•induktivizminirealizmini
arasıkәsilmәz strukturundamateriyadaarasıkәsilmәz bütöv axında•onun mükәmmәl bitkinliyindәtәfәkkürdә
duyğu
174
175
176
177
178
179
İdrakda zәkanın rolunu inkar edәn vә ya onu mәhdudlaşdıran, ön plana iradәni, seyri, hissi,praqmatizmi, intuisiyanı çәkәn fәlsәfi cәrәyan necә adlanır
Zәkanın şeylәrin üzәrindә yalnız üzdüyü, dünyanın mahiyyәtinin isә bizә intusiya, anlamavasitәsilә bәli olduğunu bildirәn fәlsәfi cәrәyan necә adlanır
Hәyat fәlsәfәsi niun nümayәndәlәrini göstәrin
İradәni hәyat vә idrakın әsas prinsipi kimi qiymәtlәndirәn kim olmuşdur
A.Şopenhauer hesab edirdi ki, dünyanın ilkin әsasını.... tәşkil edir
Xristianlığın Roma imperiyasında zaman keçdikcә möhkәmlәnmәsinin әsas sәbәblәrindәn biri
tәfәkkürinstuisiya•induksiyairadә
skeptisizmrasionalizmirrasionalizm•stiyentizmempirizm
fenomenologiyaneorasionalizmhәyat fәlsәfәsi•pozitivizmpraqmatizm
LokkFixteNitsşe•HegelPopper
ZimmelOŞpenqlerŞopenhauer•HaydeggerDiltey
hәyathakimiyyәt әzmihәyat әzmi•atmandünya ruhu
bu dünyanı mütlәqlәşdirmәsionun mütlәq hәqiqәt olmasıәhalinin әksәriyyәtinin әhvalruhiyyәsinә uyğun gәlmәsi•daxili ziddiyyәtlәrdәn mәhrum olmasıdırvarlı adamlara rәğbәti
180
181
182
183
184
185
186
Xristianlıq Roma imperiyasının süqutunun qarşısını niyә ala bilmәdi
Xristian kilsәsi birbiri ilә qanlı müharıbәlәr edәn barbar çarlıqlar arasında hansı missiyanı yerinәyetirirdi
Xristianlığın Avropada yayılmasında hansı faktor önәmli rol oynadı
Qәrb mәdәniyyәtinin dünyagörüşü әsasını nә tәşkil edirdi
Orta әsrlәr dünyaqgörüşü fәlsәfәnin hansı funksiyasını, faktiki olaraq, Inkar edirdi
Xristianlığın Allahın mahiyyәti haqqında tәlimi özündә hansı әnәnәlәri birlәşdirir
Patristika hansı tәlәbatdan meydana gәldi
bütpәrәstlәrә tolerant münasibәtinә görәhumanizmdәn uzaq olduğuna görәhәddәn artıq zәif olduğuna görә•“iki hәqiqәt” konsepsiyasını dәstәklәdiyinә görә?bu dünyanı dәyәrsizlәşdirdiyinә görә
maarifçilik missiyasınıxoşmәramlı sәfir funksiyasınısülhyaratma missiyasını•haqqın divanı funksiasınıallahın elçisi funksiyasını
bu dinin yoxsulluğa qarşı mübarızәsiilahiyyatçıların şәxsi nümunәsikilsәdaxili tәşkilatlanmanın yüksәk sәviyyәsi•xristianlığın bu dünyada insanlara xoş güngüzәran vәd etmәsi?bütpәrәstliyin ziddiyyәtlәri
iudaizmelmxristianlıq•bütpәrәstlik?incәsәnәt
aksiolojiontolojiqnoseoloji•dünyagörüşü?metodololi
magiyanıbütpәrәstlik әnәnәlәriniiudaizm vә antik fәlsәfә әnәnәlәrini•zәrdüştlük әnәnәlәrini?rasionalizmi
kilsәnin tarixini yazmaq zәrurәtindәnkilsәnin strukturunu tәkmillәşdirmәk zәrurәtindәndini tәlimi әsaslandıraraq sitemlәşdirmәk zәrurәtindәn•bütpәrәstliklә barışmaq istәyindәn?
187
188
189
190
191
192
193
Patristika xristianlığı sistemlәşdirmәk üçün hansı fәlsәfi cәrәyana istinad edirdi
Realizm Orta әsrlәr fәlsәfәsindә hansı әnәnәlәrin davamçısıdır
Nominalizm Orta әsrlәr fәlsәfәsindә hansı әnәnәlәrin davamçısıdır
Orta әsrlәr fәlsәfәsindә insanın mahiyyәtini ifadә edәn anlayışları göstәrin
Avqustin insanda nәyi kәşf etdi
Azәrbaycanda islama qәdәrki fәlsәfi tәlimlәr aşağıdakılardır
Zarvanizmin sәciyyәvi cәhәtlәri bunlardır
dini mәrasımlәri qaydaya salmaq tәlәbatından
peripatetizmәskeptisizmәneoplatonizmә•idealizmәrasionalizmә
hind fәlsәfәsi әnәnәlәrininmistisizmantik fәlsәfә әnәnәlәrinin•kreasionizm?mәntiqi empirizm
kreasionizmperipatetizmiudaizm•rasionalizm?işraqilik
sükunәt vә harmoniyahәrәkәt vә inkişafböyümә vә çoxalmaağıl vә iradә•sәbr vә etiqad
mәntiqi tәfәkkürüqürur hissinidaxili “Mәn”in mövcudluğunu•etik rasionalizmi?harmoniya hissini
Xürrәmilik hürufilikManiçilik, İşraqilik, ZarvanizmMәzdәkilik, Zarvanizm, Maniçilik,•Panteizm, әxilik vә abdalizmAlban xristianlığı, Zarvanizm, sufizm
ortadoksal islam fәlsәfәsi ideyalarını әsaslandırırpantezmin vәhdәtül vücud tәlmini qәbul edirZәrdüştilik fәlsәfәsindәn qaynaqlanan dinimistik vә fәlsәfi tәlimdir•rasionalizm vә mәntqә tәfәkkürә üstünlük veriır
194
195
196
197
198
199
200
Orta әsrlәr Azәrbaycan fәlsәfәsinin әsas cәrәyanları
Orta әsrlәrdә Azәrbaycan fәlsәfәsindә peripatetizmin nümayәndәlәri
Azәrbaycanda ortodoksal islam fәlsәfәsnin nümayәndәlәri
Azәrbaycan milli gerçәkliyindә maarifçiliyin fәrqlәndirici xüsusiyyәti aşağıdakıdır
Aşağıda göstәrilәn cavab variantlarından hansı İşraqilik tәlimi üçün sәciyyәvidir?
Әsrarülmәlәkut әsәrinin müәllifi kimdir
Azәrbaycanda Romantizm cәrәyanının nümayәndәsini göstәrin
Telelogiya vә fatalizm ideyalarının tәrәfdarıdır
hürufilik, romantizmortadoksal islam fәlsәfәsi, maarifçilikPeripatetizm, işraqilik, hürufilik•Qızılbaşlıq, mәzdәizmişraqilik, Bәktaşilik
Eynәlqüzzat Miyanәci, Әbubәkr BәrdәiN.Gәncәvi, N Tusi, ӘŞSührәverdiӘ.Bәhmәnyar, S. Urmәvi, Ş.Y Sührәvәrdi•Mәhәmmәd Әrdәbili, Әfzәlәddin XünәciM.Füzuli, SUrmәvi, YQarabaği
Ә.Bәhmәnyar, S Urmәvi, ŞY SührәvәrdiSәrrac Tusi, Eynәlqüzzat MiyanәciS. Urmәvi, Rәcәbәli TәbriziӘ.Bәrdәi, M.Hәllac, NәimiӘ. Bәrdәli, M Әrdәbili, Ә.Xünәci•
fәlsәfi akademizm sosial, bәdii ideyalarla әvәzlәnirsosial siyasi mәqamların önә çәkilirDeizm inkişaf edir, dini vә elmi biliklәr çulğalaşır•Milli özündәrk vә cәmiyyәtdә sosial iştirakçılıq ideyalarının tәbliği mühüm yer tuturateizm әsas yer tutmuşdur
İşraqilikdә işıq vә qaranlıq anlayışları әsas yer tutur Xeyirlә Şәr, işıqla zülmәtin mübarizәsini әks etdirir6 –cı әsrlәrdә Azәrbaycanda yaranmış ictimai fәlsәfi fikir hәrәkatıdırişraqilik fәlsәfәsindә islama uyğunlaşdırılmış yeni bir emanasiya nәzәriyyәsi yaradılmışdır•Zәrdüştiliyin әsasında yaranmış, Maniçilik vә Mәzdәizmin ideyalarının davamıdırişraqilik XIVXV әsrlәrdә meydana çıxmış hürufilik sufizm vә islamilikdәn qaynaqlanan fәlsәfi dini mistikhәrәkatdır
M.F AxundovN.TusiA.Bakıxanov•N.NәrimanovM.Hadi
N.TusiM.F AxundovMәhәmmәd Hadi•
201
202
203
204
205
206
207
Әbülhәsәn Bәhmәnyarın әsәrini göstәrin
Әbülhәsәn Bәhmәnyar varlığı hansı növlәrә bölür
İşraqilik fәlsәfәsinin banisi kimdir
Sufizm Azәrbaycanda hansı istiqamәtlәrdә inkişaf edirdi
Şәrq peripatetiklәrinә görә ilk sәbәbdәn emanasiya prosesindә çıxan ilk nәticә
Fәlsәfi dini hәrәkat olan hürufilik nә vaxt meydana çıxmışdır
XIXXX әsrlәr Azәrbaycan fәlsәfәsi üçün hansı problemlәr sәciyyәvidir
•A.BakıxanovN.Nәrimanov
“Әsrarülmәlәkut”“Tәbiәtin dialektikası”“Tәhsil kitabı”•“Mәntiq elmi”“Qanunların ruhu haqqında”
canlı vә cansızmaddi vә mәnәvivacib vә mümkün•substansiya vә substratamaddi vә ideal
Şihabәddin Yәhya Sührәvәrdi•Mәhәmmәd HadiA.BakıxanovӘbülhәsәn BәhmәnyarM.F Axundov
monoteist vә dualistpoliteist vә dualistmötәdil (monoteist) vә ifrat (panteist)•panteist vә dualistateist vә panteist
tәbiәtdirhisslәrdirәqldir•işıqdırcәmiyyәtdir
XIIXIII әsrlәrdәX XI әsrlәrdәXIV –XV әsrlәrdә•XIXII әsrlәrdәVIIIIX әsrlәrdә
antropologiya mәsәlәlәridrak problemlәrisosial siyasi mәsәlәlәr•
208
209
210
211
212
213
214
Azәrbaycanda maarifçiliyin әsas nümayәndәlәri kimlәrdir
Peripatetizm üçün sәciyyәvi olan cavab variantını seçin
Tәsәvvüf nәdir?
Sufi qnoseologiyasında idrakın hansı mәrhәlәsinә üstünlük verilir
Şәrq fәlsәfәsindә emanasiya nәzәriyyәsi hansı cәrәyan üçün sәciyyәvidir
İkili hәqiqәt konsepsiyasının müәllifini göstәrin
Orta әsr Şәrq fәlsәfәsi hansı istiqamәtlәrdә inkişaf edirdi
•etika vә estetika problemlәriontoloji problemlәr
M.ӘSabir, S.Ә.ŞirvaniӘ.Hüseynzadә, M.Ә.RәsulzadәA.Bakıxanov, M.F.Axundov•N.Tusi, NNәrimanovӘ.Topçubaçov, H.Zәrdabi
mistik dini fәlsәfi cәrәyandırAristotel ideyalarına әsaslanaraq ateizmi tәbliğ edirPeripatetizm orta әsrlәr Şәrq fәlsәfәsindә yunan fәlsәfәsi vә xüsusilә, Aristotel tәlimindәn qaynaqlanmışcәrәyandır
•islam şәriәti Quranikәrimi antik yunan fәlsәfәsi vә Aristotelә müvafiqlәşdirmәyә cәhd etmişdirSünnә hüquq tәlimlәrinin eklektikasıdır
Nәzәri biliklәr sistemidirXüsusi növ bilikdirSufizm haqqında tәlimdir•Qәrbdә Şәrq fәlsәfәsi bu adla tanınırİdrak mәrhәlәsidir
Hissi vә mәntiqi mәrhәlәHissi vә Empirik mәrhәlәİrrasional vә Ezoterik•Rasional vә Elmi idrakRasional vә mәntiqi tәfәkkür
PeripatetizmSufizmİşraqilik•PanteizmHürufilik
alQazalialFarabiİbn Röşd•alKindiİbnSina
mistika, panteizmantropologiya, kosmosentrizm
•
215
216
217
218
219
220
221
Aşağıdakılardan hansılar Şәrq peripatetizminin nümayәndәlәridir
Sufizmi İslam şәriәtinә uyğunlaşdıran filosofu göstәrin
Fәrabinin xidmәtlәrini göstәrin
әlKindi fәlsәfәnin hansı növlәrinin fәrqlәndirir?
AlFәrabi hansı bilik növlәrini fәrqlәndirir?
Fәrabiyә görә, fәlsәfә
İbn Halduna görә, dövlәti kimlәr idarә edә bilmәzr
peripatetizm, sufizm•sosial fәlsәfә, antropologiyanaturfәlsәfә, sxolastika
Nәsimi, NәimiаlQazali, аrRaziаlKindi, alFarabi•Miyanәçi, SührәvәrdiAvitsenna, Biruni
BәhmәnyarМ.Hallacibn Röşdİbn HaldunQәzali•
ortodoksal islam fәlsәfәsinin nümayәndәsiempiriizmin banisiŞәrqdә Aristotel tәliminin şәrhçisi•düzgün cavab yoxdursufizmin nümayәndәsi
rasional vә irrasionalelmi vә qeyrielminәzәri vә praktiki•bunlardan heç biridini vә elmi
rasional vә irrasionaltәtbiqi vә fundamentalpraktiki vә nәzәri•ezoterik vә mәntiqidini vә elmi
ilahi vә elmi biliklәrin qarşılıqlı әlaqәsidirAllah alәmi haqqında bilikdirsәbәblәr haqqında bilikdir•idrakın haqqında tәlimdirvarlığın ümumi xassәlәri haqqında bilikdir
xalqfilosoflar
•
222
223
224
225
226
227
228
İslam mәdәniyyәtindә atomistikanı qәbul edәn dini cәrәyan hansıdır
Mötәzәliyin prinsiplәri hansıdır
Kәlam nәdir
Kәlam nәyә әsaslanır
Kәlamın nәzәri әsaslarını tәşkil edir
Sufizmin qollarını göstәrin
Qәzaliyә gösrә insan hәrәkәtinin növlәri
Quranı bilәn alimlәr•bunlardan heç birimütәxәssislәr
ŞafilikQәdәrilikӘşәrilik•heç biriMütәzәlik
vicdan azadlığı, ilahi iradәqәdәrin dәyişmәzliyi, quranın әzәli olmasıәdalәt, tәkallahlılıq, vәdә әmәl etmәk•bunların heç biriqәzavü qәdәrin dәyişmәzliyi
bәdii fәlsәfi fikir istiqamәtidirQuranı tәfsir edәn әdәbiyyatdırislam sxolastikası, ortadoksal dini fәlsәfi sistemdir•Sufi әdәbiyyatıdırHәdislәr külliyyatıdır
hәdislәrәSufi әdәbiyyatınaKәlam tәlimi dinin normativ әsaslarına söykәnir•Qәdim yunan filosoflarının әsәrlәrinәHürufilk ideyalarına
Şәriәt mәsәlәlәriHәdislәr78 әsrlәrdә cәbәrilәr vә qәdәrilәr arasındakı mübahisәlәr•elmi fәlsәfi mülahizәlәrQuranın mübahisәli ayәlәri
Әxilik, işraqilikmövlәviyyә, BәktaşilikSührәvәrdiyyә, Nәqşbәniyyә•Saflıq qardaşları, müridizmHeydәriyyә, Şafilik
Sosial, bioloji, tәbiiMexaniki, fiziki,bioloji
•
229
230
231
232
233
234
235
Bu әsәrlәrdәn hansı Әl Qәzaliyә mәxsusdur?
Bakıxanov fәlsәfi görüşlәrinә görә
Tusi İnsan ağlının hansı formasını qәbul edir
Tusi substansiyanın hansı növlәrini göstәrir
Şәrq peripatetizmindә üçlük sisteminin tәrkib hissәlәrini göstәrin
Axundova görә
Sufizmin panteist sisteminin әsas nümayәndәsi
Tәbii, seçilmiş, ilahi•ilahi, sosial, әxlaqiTәbii, sosial, kimyәvi
“Platon vә Aristotelin әsәrlәrindә ümumilik”“Filosofların özünü tәkzib”•”Kateqoriyalarda Aristotelin mәqsәdinә dair”“Fәzilәtli şәhәr әhlinin görüşlәri”“Fәlsәfәnin riyaziyyat elmi ilә әldә edilmәsinә dair”
panteistdirdualistdiridealistdir•bunlardan heç birimaterialistdir
faktiki ağılkәsb edilmiş ağıl,nәzәri vә әmәli•rasionoal ağılvәrdiş halını almış ağıl,
cisim, can, formamateriya, zaman, mәkanmateriya, forma, cism, ağıl vә ruh•can, ruh, mәkan, zamanmateriya,ruh, hәrәkәt, mәkan
varlıq, heçlik vә Tanrımateriya ruh vә hәrәkәtәql, nәfs vә cism•substansiya, aksidensiya vә ruhzaman, mәkan vә varlıq
tәbiәt hadisәlәri maddi substatdırmaddi dünya Allah tәrәfindәn yaradılmışdırtәbiәt özözünün sәbәbidir•tәbiәt vә yaradan vәhdәt tәşkil edirmaddi vә mәnәvi birgә yaranmışdır
ŞәbüstәriE.Miyanәci
•
236
237
238
239
240
241
242
İşraqilik fәlsәfәsindә idrakın hansı mәrhәlәlәri qәbul edilir?
Bәhmәnyar fәlsәfәsindә sәbәblәri göstәrin
İbn Sina tәtbiqi elmlәrә aşağıdakılardan hansını daxil edirdi?
Әl Qәzali idrak nәzәriyyәsindә hansı cәrәyanı tәmsil edir?
Allahın zәka vasitәsilә dәrk olunduğunu iddia edәn filosof
İbn Sina filosof ilә müqayisәdә üstünlüyü kimә verir?
İbn Sinanın fikrincә görә
M.Hәllac•Ә.SührәverdiQәzali
empirik vә ezoterikşәriәt hәqiqәthissi, әqli vә intuitiv•Bunlardan heç birirasional vә irrasional
kәmiyyәt, keyfiyyәt, sәbәb, nәticәzaman, mәkan, materiya, hәrәkәtәmәlәgәtirici, forma, materiya, mәqsәd•bunlardan heç birivarlıq, materiya, hәrәkәt, mәqsәd
әdәbiyyat, metafizika vә mәntiqmәntiq, riyaziyyat vә fәlsәfәetika, iqtisadi vә siyasi elmlәr•tibb, fizika vә astrologiyadin, әxlaq vә musiqi
skeptisizm•sensualizmaqnostikrasionalizmempirizm
İbn HaldunFәrabiӘrRazi•BiruniTusi
mistikәmüdrikәpeyğәmbәrә•belә bir müqayisә mövcud deyildiralimә
elmi vә dini hәqiqәt vahiddiretiqad ilә zәkanın predmeti fәrqlidir
•
243
244
245
246
247
248
249
ӘlKindiyә görә
Qәrbdә Averroes adı ilә mәşhur olan Şәrq filosofu
Qәrbdә Avisenna adı ilә mәşhur olan Şәrq filosofu
Әrәb fәlsәfәsindә ilk dәfә Aristotelçilik әnәnәsini kim yaratmışdır?
İntibah dövrünә xas olan fәlsәfi dünyagörüşdә hansı ideya daha çox inkişaf etmişdir?
İndustrializm dövrünә tәsadüf edәn panteizm nәdir?
İntibah dialektikasının әsasını kim qoymuşdur?
iman әqli tamamlayır•mәntiq ilә inam bir araya sığmazintellekt dini inamdan üstündür
Dünyanı dәrk etmәkdirYaradanı dәrk etmәkdirBiliyin mәqsәdi subyekt vә obyekt arasındakı vәhdәti dәrk etmәkdir•İnsanı öyrәnmәkdirilk sәbәbi öyrәnmәk
ӘrRaziİbn Sinaİbn Rüşd•Әl Kindiİbn Haldun
ӘrRaziİbn Rüşdİbn Sina•Әl Kindiİbn Haldun
Biruniİbn Sinaәl Kindi•ӘrRaziӘl Fәrabi
IslamçılıqTәkamülçülükHumanizm•TeosentizmKosmopolitisizm
Tanrının insanla qarşıqarşıya qoyulmasıInsanın tәbiәtlә vәhdәt tәşkil etmәsiTanrının tәbiәtlә eynilәşdirilmәsi•Tәbiәtin vә insanın fәrqli mahiyyәt daşımasıCәmiyyәtin tәbiәtlә yekcinsliyi
NKopernikParasels
•
250
251
252
253
254
255
256
Frensis Bekonun işlәdiyi elmitәdqiqat metodu necә adlanır?
Sonsuz kiçilәnlәr haqqında riyazi metod nәyi tәdqiq etmәyә imkan verirdi?
F.Bekonun fikrincә idollar nәyә mane olur?
Şopenhauerin fәlsәfi tәliminin mәrkәzi anlayışı hәyat әzmi anlayışıdır Onu nәyin kömәyi ilә dәrketmәk olar
Şәn elm , Xeyir vә şәrin o biri tәrәfindә әsәrlәrin müәllifi kimdir
Pozitivizmin banisi
Müasir fәlsәfәnin materialist cәrәyanı
Nkuzanski•CBrunoBTelezio
Modellәşdirmә metoduRasional metodİnduktiv metod•Abstraktlaşdırma metoduDeduktiv metod
Biokimyәvi proseslәriKimyәvi proseslәriHәrәkәti riyazi dildә ifadә etmәyi•Sosial proseslәriBioloji proseslәri
Rasional problemin açıqlanmasınaNәzәri biliyin әsaslandırılmasınaEmpirik faktların toplanılmasınaMühakimәlәrin birbirilә tutuşdurulmasınaHәqiqi, obyektiv biliyin әldә edilmәsinә•
mistikanınintellektinintuisiyanın•duyğularınfövqәlşüurun
FeyerbaxHaydeggerNitsşe•SpenserBerqson
BerqsonNitsşeKont•MarksHusserl
ekzistensializm
257
258
259
260
261
262
263
Müasir Qәrb fәlsәfәsinin cәrәyanını göstәrin
Müasir Qәrb fәlsәfәsindә irraisonalist cәrәyanı göstәrin
Ekzistensializm termini tәrcümәdә hansı mәnanı verir
İnsanı özü özünü determinasiya edәn, özü özünü yaradan varlıq kimi nәzәrdәn keçirәn fәlsәficәrәyanı göstәrin
Ekzistensializm insanla bağlı baxışlarını aşağıdakılardan hansı әks etdirir
Hәyatı cәfәng hesab edәn kim olmuşdur
Ekzistensializmin әsas çıxış nöqtәsi
neotomizmmarksizm•praqmatizmfenomenologiya
aqnostisizmBuddizmpraqmatizm•patristikatomizm
praqmaizmneopozitivizmekzistensializm•marksizmstrukturalizm
inkişafmәhәbbәtmövcudluq•dövretmәidrak
praqmatizmfreydizmekzistensializm•pozitivizmfenomenologiya
insanın hәyatı taledәn, qismәtdәn asılıdırhәyatımızda hәr şey tәsadüfidir, buna görә dә suyun axarı ilә üzmәk vә ümidlә yaşamaq lazımdırinsan azadlığa vә hәr şeyә görә mәsuliyyәt daşımağa mәhkumdur•insan Allaha bәnzәr yaradılmış vә onun taleyini dә Allahın iradәsi şәrtlәndiririnsanın davranışlarını bizim bilmәdiyimiz qeyrişüuri istәklәr şәrtlәndirir
KamyuNitsşeSartr•FreydDiltey
264
265
266
267
268
269
Haydeggerin irәli sürdüyü anlayışı göstәrin
Sәrhәd situasiyası anlayışı hansı cәrәyanda mühüm yer tutur
Müasir fәlsәfә sıx bağlıdır
"Hakimiyyәtә iradәnin olması, canlı olan hәr şeyin özünütәsdiqә can atdığını deyәn filosofugöstәrin
Postmodernizm fәlsәfәsinin bir xarakterik xüsusiyyәti hansıdır
Fәlsәfә göydәn yerә enmәli vә insan hәyatının praktik problemlәrini hәll etmәlidir tezisini irәlisürәn tәlim
dübyaın reallığının inkar edilmәsimahiyyәt mövcudluqdan әvvәldirMövcudluq mahiyyәtdәn әvvәldir•mahiyyәt vә mövcudluq eyniyyәt tәşkil edirvarlıq şüuru şәrtlәndirir
hәyata doğru varlıqAllaha doğru varlıqölümә doğru varlıq•xoşbәxtliyә doğru varlıqmәyusluğa doğru varlıq
StrukturalizmdәEkzistensializmdә•PersonalizmdәFenomenologiyadaPraqmatizmdә
ideologiya ilәdinlәElmlә•ekologiya ilәincәsәnәtlә
MarxŞopenhauerNietzşe•EngelsKont
tarixi optimizmhәddi olan tәdqiqat әsaslarıobyektiv gerçәkliyin simvolik rәmzlәrlә әvәz edilmәsi•empirizmrasionalizm
personalizmpozitivizmpraqmatizm•Freydizmfenomenologiya
270
271
272
273
274
275
276
Hermenevtika nәdir
Müasir Qәrb fәlsәfәsindә anlamanı idrakın metodu kimi qәbul edәn cәrәyanı göstәrin
Fәlsәfәnin XX әsrdә ortaya çıxan sahәlәrindәn birini göstәrin
Hәyat fәlsәfәsinin nümayәndәsini göstәrin
Husserl bu cәrәyanlardan hansının әsasını qoymuşdur
" Dildәn düzgün istifadә edilmәmәsi psevdoproblemlәr, o cümlәdәn fәlsәfi psevdoproblemlәryaradır tezisini müdafiә edәn cәrәyanı göstәrin
Antropososiogenez nәdir
Dil nәzәriyyәsiMüqәddәs kitabların şәrhibaşqasının mәtndә ifadә olunmuş fәrdiliyinin dәrki sәnәti•işarәlәr vә işarәlәr sistemi haqqında elmdünyanın bәdii dәrki üsulu
strukturalizmnominalizmHermenevtika•fenomenologiyapersonalizm
nominalizmsubyektiv idealizmstrukturalizm•obyektiv idealizmantropoloji materializm
FrommKamyuNitşe•JunqFreyd
hermenevtikapsixoanalizfenomenologiya•obyektiv idealizmpersonalizm
EkzistentializmneofreydizmNeopozitivizm•obyektiv idealismMarksizm
mәnşәyi haqqında elminsanın mәnşәyi haqqında elminsan vә cәmiyyәtin mәnşәyi haqqında elm•ailәnin mәnşәyi haqqında elm
277
278
279
280
281
282
283
İnsan
Fәlsәfi antropologiya nә haqqında ümumlәşdirilmiş fәlsәfi tәlimdir
Ünsiyyәtin universal vasitәsi nәdir
İnsanın mәnşәyi haqqında materialist nәzәriyyәnin banisi kim olmuşdur
Tәlәbat nәdir
İnsan nәdir
Fәrd nәyә deyilir
cәmiyyәtin mәnşәyi haqqında elm
sosial varlıqdırbioloji varlıqdırbiososial varlıqdır•mәnәvi varlıqdırpsixoloji varlıqdır
sivilizasiyacәmiyyәtinsan•insan vә cәmiyyәtmәdәniyyәt
jestlәrtәxәyyülnitq•beyinintuisiya
HobbsKantDarvin•LokkFreyd
insanın nәyәsә meyl etmәsiinsanın maddi nemәtlәrә ehtiyacının olmasıinsanı hәrәkәtә tәhrik edәn, onun tәbiәtindәn, әn әhәmiyyәtli xassәlәrindәn irәli gәlәn ehtiyacı•insanın mәnәvi nemәtlәrә ehtiyacının olmasıinsanın nәyәsә malik olmaq istәyi
şәrәfli adprimatşüur vә praktikaının predmetli daşıyıcısı•şәxsiyyәttәbiәtin ağası
başqalarına bәnzәmәyәn insanacanlı insan orqanizminәayrıca götürülmüş konkret insana•şәxsiyyәtә
284
285
286
287
288
289
290
Bir fәrdi başqalarından fәrqlәndirәn spesifik, özünәmәxsus konkret bioloji vә sosial cәhәtlәrinmәcmusuna nә deyilir
Subyekt kimdir
İnsanı әmәk alәtlәri hazırlayan heyvan kimi sәciyyәlәndirәn tәdqiqatçını göstәrin
Rәsmi elm kimi fәlsәfi antropologiya kim tәrәfindәn yaradılmışdır
Tәrbiyә insanın nәyә olan qabiliyyәtini reallaşdırır, artırır vә möhkәmlәndirir
İnsanın tәkamülündә әsas amil nә olmuşdur
İnsanı hәrәkәtә tәhrik edәn nәdir
özünә qapanmış insana
FenomenOrijinallıqFәrdiyyәt•talantŞәxsiyyәt
namәlum bir şәxsqәribә insanfәaliyyәtin predmetli daşıyıcısı olan insan•sahibkarxoşagәlmәz insan
AristotelMarksBfranklin•HegelDarvin
Freyd vә FrommMarks vә EngelsM. Şeler vә Q Plesner•Haydegger vә SartrKant vә Hegel
xeyirxahlığaxidmәtlәrәfәaliyyәtә•әylәncәlәrәzәhmәtә
ünsiyyәtinstinktlәrәmәk fәaliyyәti•vәrdişlәrailә
maraqlarmәqsәdlәrmotivlәr
•
291
292
293
294
295
296
297
Personalizmә görә, ali person
Fәlsәfi antropologiyanın ideya mәnbәlәrini göstәrin
İnsanın şәxsiyyәtә çevrilmәsi
Azadlıq dәrk olunmuş zәrurәtdir tezisi kimә mәxsusdur
İnsan bütün şeylәrin ölçüsüdür tezisi kimә mәxsusdur
İnsanların azad, şüurlu fәaliyyәti onların başlıca әlamәtini tәşkil edir tezisi kimә mәxsusdur
Dekart insanın mahiyyәtini nәdә görürdü
tәlәbatlar•әqidәlәr
dövlәtdirtәbiәtdirAllahdır•nsandırcәmiyyәtdir
fatalizm, volüntarizmalman klassik fәlsәfәsi, freydizmalman romantik fәlsәfәsi vә hәyat fәlsәfәsi, ekzistensializm, fenomenologiya•antik fәlsәfә, orta әsr fәlsәfәsimarksizm fәlsәfәsi, alman klassik fәlsәfәsi
tәhsil prosesindә baş veriroyun prosesindә baş verirfәaliyyәt prosesindә baş verir•özünüdәrk prosesindә baş verirsöhbәt prosesindә baş verir
EngelsәHegelәSpinozaya•YaspersәMarksa
EngelsәSokrataProtaqora•LokkaMarksa
SokrataÇ.DarvinәHegelәİ.KantaК.Маркsa•
tәrbiyәsindәiradәsindәağıl vә zәkasında•
298
299
300
301
302
303
304
İnsan hәr şeyin ölçüsüdür tezisinin antik müәllifi kimdir
İnsan hәr şeyin ölçüsüdür tezisini irәli sürәn filosoflar kim olmuşdur
Sofistlәr insanla bağlı hansı tezisi irәli sürmüşdülәr
Bәşәr övladının tәk nümayәndәsi necә adlanır
Bu fәrdi digәr fәrdlәrdәn fәrqlәndirәn cәhәtlәr toplusuna nә deyilir
İnsanı sosial keyfiyyәtlәrin toplusu kimi sәciyyәlәndirәn anlayış hansıdır
Münasibәtlәr vә şüurlu fәaliyyәt subyekti kimi insan
•bacarığındaxarakterindә
AristotelSokratProtaqor•PlatonQorqiy
pozitivistlәrmarksistlәrsofistlәr•modernistlәrekzistensialistlәr
“insan fәrdi keyfiyyәtlәrin toplusudur”“insan sosial keyfiyyәtlәrin mәcmusudur”“İnsan hәr şeyin ölçüsüdür”•“insan ictimai varlıqdır”“insan tәbiәtin bir hissәsidir”
fәrdilikşәxsiyyәtfәrd•növinsan
fәrdşәxsiyyәtfәrdilik•növinsan
şәxsiyyәt•fәrdilikfәrdinsannöv
fәrdilikdirinsandırşәxsiyyәtdir•
305
306
307
308
309
310
311
İnsanı tәbiәtin bir hissәsi, hissicismani varlıq kimi sәciyyәlәndirәn alman klassik fәlsәfәsininnümayәndәsi kimdir
İnsanla cәmiyyәtin birbiri ilә qarşılıqlı bağlı olan qәrarlaşma prosesi necә adlanır
FEngelsә görә, insanın tarixi varlığı vә inkişafının әsasında duran fәaliyyәt hansıdır
Antropoqenezin әmәk nәzәriyyәsinin nümayәndәsi kimdir
Engels antropogenezin hansı nәzәriyyәsinin nümayәndәsi olmuşdur
Tәhtәl şüuru insanın varlığının әn mühüm amili kimi nәzәrdәn keçirәn kim olmuşdur
Freyd insan varlığının әn mühüm amili kimi nәyi nәzәrdәn keçirirdi
•növdürfәrddir
KantHegelFeyerbax•ŞellinqFixte
sosiogenezontogenezantropososiogenez•antropoqenezfilogenez
siyasifikriәmәk•oyuniqtisadi
LeninMarksEngels•FreydDarvin
siyasipsixolojiәmәk•әxlaqiiqtisadi
DarvinEngelsFreyd•LeninMarks
hüququiqtisadiyyatı
•
312
313
314
315
316
317
İnsanın mövcudluğu mütlәq nizam vә kosmos kimi qavranılan münasibәtlәr sistemindә nәzәrdәnkeçirilәn dövr hansıdır
Sosiallığı insanı heyvandan fәrqlәndirәn әsas cәhәt kimi nәzәrdәn keçirәn antik filosofu kimolmuşdur
İnsanı Allah tәrәfindәn tәyin olunmuş dünya nizamının bir hissәsi kimi nәzәrdәn keçirәn dövrhansıdır
Humanizmi, insanın hәrtәrәfli inkişafını tәrәnnüm edәn dövr hansıdır
Antropososiogenez nәdir
Fәrdilik nәdir
tәhtәl şüuru•әmәyisiyasәti
postindustrializmorta әsrlәrantik•MaarifçilikYeni Dövr
QorqiySokratAristotel•PlatonProtaqor
postindustrializmantikorta әsrlәr•MaarifçilikYeni Dövr
Yeni DövrİntibahAntik•postindustrializmorta әsrlәr
insanın mәnşәyicanlıların mәnşәyitәbiәtin mәnşәyicәmiyyәtin mәnşәyiinsanla cәmiyyәtin birbiri ilә qarşılıqlı bağlı olan qәrarlaşma prosesi•
insanın psixologiyasıinsanın sosial keyfiyyәtlәribir fәrdi digәr fәrdlәrdәn fәrqlәndirәn cәhәtlәr•insanın bioloji keyfiyyәtlәriinsanın tәbiәti
318
319
320
321
322
323
324
Maddi vә mәnәvi nemәtlәrin yaradılması istiqamәtindә insanın mәqsәdyönlü fәaliyyәti adlanır
İnsanı tәbiәtin bir element kimi götürәn vә onun heyvanlarla birgә eyni qanunlara tabe olduğunuiddia edәn cәrәyan adlanır
Qәrb fәlsәfәsindә insanı öz düşüncәlәrinin mәrkәzinә qoyan ilk filosof olmuşdur
Növün tәk bir nümayәndәsi kimi insane
İnsanın istәnilәn hәrәkәtini әvvәlcәdәn müәyyәn edilmiş bir hadisә kimi götürәn tәlim adlanır
Insanın mahiyyәtini biolojilәşdirәn cәrәyanı göstәrin
İnsanı fәaliyyәtin subyekti kimi xarakterizә edәn anlayışı göstәrin
layihәlәşdirdavranışәmәk•yaradıcılıqfәallıq
humanizmrasionalizmnaturalizm•pozitivizmsosiologizm
KantAvqustinSokrat•de HeraklitF. Akvinski
şәxsiyyәtdirvәtәndaşdırfәrddir•fәrdiyyәtdiradamdır
volyuntarizmNigilizmfatalizm•rasionalizmpraqmatizm
fenomenologiyaekzistentializmSosialdarvinizm•DarvinizmMarksizm
qәhrәmanfәrdiyyәtŞәxsiyyәt•tarixi şәxsiyyәt
325
326
327
328
329
330
331
" Mәqsәd vasitәyә bәraәt qazandırır " tezisini hansı tәlim irәli sürür
Hәyatın mәnası sualı insanı әsasәn ona görә narahat edir ki, o
Hәyat mәnasını hәr şeydәn faydalanmaqda görәn cәrәyanı göstәrin
Asketizmin tәrәfdarları tәbliğ edirlәr
"Yaşamaq hәzz almaqdır " tezisini irәli sürәn cәrәyan
İdrak prosesinin sәviyyәlәri hansılardır?
İdrak prosesi özünә aşağıdakı komponentlәrdәn hansıları daxil edir?
fәrd
providensializmhedonizmpraqmatizm•rasionalizmasketizm
filosofdurzәifdirfanidir•sadalananlardan heç biritәnhadır
asketizmevdemonizmutilitarizm•volyuntarizmgedonizm
altruizmihәr şeydәn faydalanmağımaddi olan hәr şeydәn imtina etmәyi•düzgün cavab yoxduryaşamaqdan hәzz almağı
praqmatizmgedonizm•rasionalizmdutilitarizmasketizm
empirik vә rasionalempirik vә nәzәrihissi vә rasional•eksperimental vә nәzәrinәzәri vә hissi
tәsәvvür vә müşahidәduyğu vә anlayışobyekt vә subyekt•eksperiment vә әqlinәticә
332
333
334
335
336
337
338
Hisslәrә әsaslanan idrak hansıdır?
Aqnostisizm termini nәdir?
Qnoseologiya nәdir?
Zәkanı idrakın әsasına qoyan tәlim necә adlanır?
Özündә şey anlayışını elmә kim daxil edib?
Özündә şey Kantda hansı mәna daşıyır?
Yeni dövr fәlsәfәsidә empirizmin nümayәndәsi kimdir?
qavrayış vә mühakimә
әyani idrakrasional idrakhissi idrak•gündәlik idrakintuitiv idrak
yalnız dini biliyin hәqiqiliyi haqqında tәsәvvürbiliyin natamamlığı vә dәyişkәnliyidünyanın dәrkedilmәzliyi haqqında tәlim•idrakın xalis simvolik xarakter daşıması haqqında tәsәvvüridrakın gerçәkliyi tam vә adekvat şәkildә әks etdirmәsi haqqında tәlim
materiya haqqında tәliminkişaf haqqında tәlimdәyәrlәr tәlimivarlıq tәlimiidrak tәlimi•
empirizmsensualizmrasionalizm•skeptisizmaqnostisizm
MarksHegelKant•FixteFeyerbax
başqaları üçün bağlı olan şәxsiyyәtqanunşeylәrin gizli mәnası•formahadisә
QLeybnitsRDekartFbekon•KHelvetsi
339
340
341
342
343
344
345
Materialist sensualizminin nümayәndәsi aşağıda sadalananlardan hansıdır?
Fәlsәfәdә induksiya hansı mәna kәsb edir?
Fәlsәfәdә deduksiya hansı mәna kәsb edir?
Elmi idrakın empirik sәviyyәsinin metodları aşağıdakılardan hansılardır?
Elmi idrakın nәzәri sәviyyәsinin metodları aşağıdakılardan hansılardır?
Elmi idrakın empirik vә nәzәri sәviyyәlәrinin universal metodu hansılardır?
Orta әsr Qәrb fәlsәfәsinin qnoseoloji prinsipi nәdir?
BSpinoza
PHolbaxRDekartClokk•DDidroİKant
predmetlәrin bәzi oxşar әlamәtlәrinә görә oxşarlığıdıridrak metodu olub predmetin dәrk edilmәsi mәqsәdilә fikrәn hissәlәrә bölünmәsidirtәfәkkür metodu olub ümumidәn xüsusiyә keçiddirtәfәkkür metodu olub xüsusidәn ümumiyә keçiddir•idrak metodu olub tәdqiq edilәn hadisәnin hissәlәrinin fikrәn birlәşdirilmәsidir
idrak metodu olub tәdqiq edilәn obyektin mәqsәdyönlü qavranılmasıdırtәfәkkür metodu olub xüsusidәn ümumiyә keçiddirtәfәkkür metodu olub ümumidәn xüsusiyә keçiddir•idrak metodu olub tәdqiq olunan obyektlәrin oxşar vә fәrqli cәhәtlәrinin aşkara çıxarılmasıdıridrak metodu olub predmetin dәrk edilmәsi mәqsәdilә fikrәn hissәlәrә ayrılmasıdır
analiz vә sintezinduksiya vә deduksiyamüqayisә vә ölçmә•ümumilәşdirmә vә abstraktlaşdırmaideallaşdırma vә eksperiment
ideallaşdırma vә tarixilik vә mәntiqi tәhlil metodumüşahidә vә eksperimentabstraktdan konkretә yüksәlmә vә aksiomatik metod•hipotez vә nәzәriyyәölçmә vә müqayisә
ideallaşdırma vә formalaşdırmamüşahidә, eksperiment vә müqayisәanaliz vә sintez induksiya vә deduksiya•ölçmә, müqayisә vә aksiomatik metodabstraktlaşdırma, ümumilәşdirmә vә analogiya
kreasionizmtarixilikvәhy•formalizm
346
347
348
349
350
351
352
Mәntiqi idrak alәtinә çevirәn kim olmuşdu?
Elmi idrakın sәviyyәlәrini seçin
Hissi idrakın hansı formaları mövcuddur
Rasional idrakın hansı formaları mövcuddur
Mәzmunu insandan asılı olmayan bilik necә adlanır
Elmi idrakın hansı sәviyyәsinin әsasını tәcrübә tәşkil edir
Elmi idrakın hansı sәviyyәsi tәcrübi faktları ünmumilәşdirәrәk konsepsiyalar hazırlayır
rasionalizm
ProtoqorPlatonAristotel•HeraklitSokrat
analitik vә sintetiktәbiielmi vә humanitarempirik vә nәzәri•induktiv vә deduktivhissi vә rasional
tәsәvvür, mühkimә, anlayışduyğu, qavrayış, anlayışduyğu, qavrayış, tәsәvvür•nәzәriyyә, duyğu, tәsәvvür?qavrayış, tәsәvvür, mühakimә
mühakimә, qavrayış, tәsәvvürqavrayış, tәsәvvür, mühakimәanlayış, mühakimә, әqlinәticә•nәzәriyyә, duyğu, tәsәvvür?mühakimә, qavrayış, anlayış
mütlәq hәqiqәtsubyektiv hәqiqәtobyektiv hәqiqәt•intuitiv hәqiqәtnisbi hәqiqәt
nәzәrideduktivempirik•intuitiv?mücәrrәd
empirikinduktivnәzәri•intuitiv?
353
354
355
356
357
358
359
İdrak prosesini idarә edәn prinsiplәrin, üsul vә qaydaların mәcmusu necә adlanır
Predmetin tәbii şәraitdә passiv öyrәnilmәsi necә adlanır
İdrakın subyektinin obyektlә birbaşa qarşılıqlı tәsir prosesi aşağıdakılardan hansıdır
Praktikanın idrak prosesindә rolu hansıdır
Aqnostisizm
Dünyanın dәrkedilәnliyini inkar edirlәr
İnsanın mahiyyәti deyil, yalnız hadisәlәri dәrk etdiyini iddia edәnlәr adlandırılır
eksperimental
metod•hisslәrintuisiyaağıltәxәyyül?
deduksiyasintezmüşahidә•modellәşdirmә?analiz
abstraksiyaintuisiyatәcrübә•tәxәyyül?seyr
praktika bilik әldә etmәyә yönәlmiş maddi fәaliyyәtdirpraktika tәbiәtin dәyişdirilmәsinә yönәlmiş mәnәvi fәaliyyәtdirpraktika idrakın mәnbәyi vә hәqiqәtin meyarıdır•praktika әtraf alәmin dәyişdirilmәsinә yönәlmiş maddi fәaliyyәtdir?praktika bilik әldә etmәyә yönәlmiş elmi eksperimentdir
2 0ci әsr fәlsәfәsindә cәrәyanvarlıq haqqında tәlimObyektiv dünyanın mahiyyәtinin dәrkedilәnliyini inkar edәn tәlim•dәyәrlәr haqqında tәlimAllah haqqında tәlim
ekzistensialistlәrmaterialistlәrAqnostiklәr•ateistlәrteistlәr
qnostiklәrapologetlәraqnostiklәr•Deistlәr
360
361
362
363
364
365
366
Hisslәr üçün әlçatmaz olan әql üçün dә әlçatmazdır tezisini müdafiә edәn cәrәyanı göstәrin
Şeylәrin mәnasının dәrki prosesi adlanır
İnsanın problemin hәlli yolları vә şәrtlәrini bilmәdәn onu hәll etmәk qabiliyyәti adlanır
Bu cәrәyana görә, dünya dәrk etmәk üçün әsas vasitә zәkadır
Şüur vasitәsilә varlığın tәrәf vә әlaqәlәrinin әks etdirilmәsinә deyilir
Fәlsәfәnin idraki dәyәrini inkar edәn cәrәyanı göstәrin
Fәlsәfi biliyin bir istiqamәti kimi "elm fәlsәfәsi" meydana gәldi
dogmatiklәr
rasionalizmsolipsizmsensualizm•empirizmintuitivizm
introspeksiyabilikanlama•retrospeksiyaintuisiya
praktikarefleksiyaintuisiya•anlamaintellekt
metafizikaintuitivizmrasionalizm•empirizmneopozitivizm
praktikaintrospeksiyadәrketmә•anlamarefleksiya
fenomenologiyaneofreydizmpozitivizm•ekzistentializmFreydizm
Marksizm fәlsәfәsindәYeni Dövrdәİntibah dövründәOrta әsrlәrdә
•
367
368
369
370
371
372
373
Hәyatın mәnası, hәyat vә ölüm problem hansı filosofun fәlsәfәsinin mәrkәzi problemlәrindәnbiridir
İnsanın tәnhalığa mәhkum olduğunu söylәyәn fәlsәfi cәrәyanı göstәrin
Qeyrivarlıq mәfhumunun sinonimlәri aşağıdakılardan hansılardır?
Orta әsr xristian fәlsәfәsindә hәqiqi varlıq nә idi?
Varlığın formaları aşağıdakılardır
Yalnız bir substansiyadan çıxış edәn fәlsәfi cәrәyan necә adlanır?
Monizmin müxtәlif növlәrini qeyd edin
XIX әsrin ikinci yarısında•
DekartMarksŞopenhauer•BekonAristotel
volyuntarizmMarksizmEkzistentializm•Freydizmpraqmatizm
var olma vә yoxluqgerçәklik vә reallıqyoxluq vә qeyrimövcudluq•mövcudluq vә gerçәklikvarlıq vә yoxluq
ictimai varlıqideyalar alәmiAllah varlığı•obyektiv varlıqinsan varlığı
şüur vә mәnәvi varlıqmateriya vә cismin varlığıinsan vә ictimai varlıq•cәmiyyәt vә maddi istehsal varlığıtәbiәt vә heyvanat varlığı
dualizmidealizmmonizm•aqnostisizmmaterializm
subyektiv vә idealmetafizik vә dialektikmaterialist vә idealist•
374
375
376
377
378
379
380
Fәlsәfәnin әsas mәsәlәsi nәlәr arasındakı mwnasibәti ifadә edir?
Materiyanın tәşkili sәviyyәlәri hansılardır?
Mәkan vә zaman kateqoriyalarının anlaşılmasına dair müxtәlif konsepsiyalar hansılardır?
Ontologiya hansı mәsәlәni özünә daxil edir?
Ontologiya nә haqqında tәlimdir?
Varlığın sinonimlәri aşağıda sadalananlardan hansılardır
Varlığın әsas növlәri aşağıdakılardır
•empirik vә nәzәriobyektiv vә maddi
varlıq vә insaninam vә zәkavarlıq vә tәfәkkür•şüur vә inammateriya vә ruh
predmet, yaxud hadisәnin tәşkili sәviyyәsifasilәsiz maddi mühitcansız materiya, canlı vә sosial sәviyyә•mikro vә makroalәm sәviyyәsielementar hissә vә ideyaların tәbiәti
dualist vә monistdualist vә materialistsubstansial vә relyasion•hissi vә rasionalmetafizik vә idealist
anlayış vә mühakimәlәrin mәnşәyibiliyin mәnşәyidünyanın mәnşәyi vә onun universal әlaqәlәri•ziddiyyәtlәrin mәnşәyi vә formalarışüur vә ideyaların mәnşәyi
ziddiyyәtlәr tәlimiidrak tәlimivarlıq tәlimi•dәyәrlәr tәlimiinkişaf tәlimi
yoxluq vә dünyareallıq vә gerçәklik•nә isә vә qeyrimövcud olmavar olma vә yoxluqqeyrivarlıq vә nә isә
cәmiyyәt vә maddi istehsal varlığışüur vә mәnәvi varlıqmaddi vә mәnәvi varlıq•
381
382
383
384
385
386
387
Varlıq terminini elmә kim gәtirib?
Aşağıdakı tәyinatlardan hansı materiyanın mahiyyәtini daha dolğun açır?
Engelsin tәklif etdiyi hәrәkәt formalarına aid deyil?
Varlığın atributu hansıdır?
Varlığın mövcudluq formaları hansılardır?
Orta әsr Qәrb fәlsәfәsinin ontoloji prinsipi nә idi?
Varlığın әbәdi vә ideal dәyәrә malik olduğunu kim tәxmin edir?
•maddi sistemlәrin varlığıtәbiәt vә heyvanat varlığı
HegelPlatonParmenid•AristotelKant
materiya – fәlsәfi kateqoriyadırmateriya – hәr şeyin әsasını tәşkil edirmateriya – obyektiv reallıqdır, şüurdan asılı olmayaraq mövcuddur•materiya – duyğular mәcmusudurmateriya әsas substansiya, ilkin materiyadır
sosialmexanikilazer•kimyәvifiziki
zәkamateriyahәrәkәt•tәkamülideya
fasilәsizlik vә sonsuzluqkeçmiş vә gәlәcәkmәkan vә zaman•dәyişkәnlik vә inkişaftәkamül vә tәnәzzül
tarixilikrasionalizmkreasionizm•vәhyformalizm
ProtoqorFalesPlaton•
388
389
390
391
392
393
394
Varlıq haqqında fәlsәfi tәlim necә adlanır
Varlığın fәlsәfi anlayışının mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Varlığın formaları hansı bәnddә düzgün qeyd edilmişdir
Substansiya anlayışının mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Mәkan anlayışının fәlsәfi mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Zaman anlayışının fәlsәfi mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Tәbiәtin varlığını fәlsәfәnin hansı bölmәsi öyrәnir
•HeraklitSokrat
aksiologiyaqnoseologiyaontologiya•praksiologiya?antropologiya
varlıq ideyalar alәmini bildirәn anlayışdırvarlıq obyektiv mövcud olanı ifadә edәn fәlsәfi kateqoriyadırvarlıq bütün mövcud olanı ifadә edәn fәlsәfi kateqoriyadır•varlıq subyektiv mövcudluğu bildirәn anlayışdırvarlıq dәyişkәnliyi bildirәn anlayışdır
şüur, mәnәvi varlıqtәbiәt, bitgilәr alәmimә nәvi varlıq, insan•materiya, cansız tәbiәt?cәmiyyәt, maddi istehsal
obyektiv mövcudluqbütün mövcudluqözüözünün sәbәbi olan müstәqil varlıq•subyektiv mövcudluq?dünyada baş verәn dәyişkәnlik
obyektiv mövcudluqsubyektiv mövcudluluqpredmetlәrin ölçüsü vә yerlәşmә qaydası•bütün mövcudluqhadisәlәrin baş vermә ardıcıllığı vә müddәti
subyektiv mövcudluqobyektiv mövcudluqhadisәlәrin baş vermә ardıcıllığı vә müddәti•bütün mövcudluq?maddi predmetlәrin ölçüsü
antropologiyapraksiologiyanaturfәlsәfә•
395
396
397
398
399
400
401
Ontologiya özündә aşağıdakı mәsәlәlәri birlәşdirir
Hәrәkәtin formalarının tәsnifatını tәklif etmişdir
Varlığın atributunu göstәrin
Şәxsiyyәt nәdir
İnsanı formalaşdıran әsas amilә aiddir
Insan hәyatının hәqiqi mәnası hansı prosesdә açılır
Şәxsiyyәtin mәsuliyyәti nәdә ifadә olunur
•ontologiya?aksiologiya
anlayış vә mühakimәlәrin mәnşәyibiliyin mәnşәyidünyanın mәnşәyi vә onun universal әlaqәlәri•idrakın prinsiplәriniideyaların mәnşәyi
KantAristotelEngels•PlatonHegel
materiyatәnәzzülmәkan•idraktәrәqqi
özünü yüksәk dәyәrlәndirәn insangüclü xarakterli insaninsanın sosial siması•mәşhur adamparlaq qabiliyyәtlәri olan insan
bürclәrhәyat çәtinliklәritәrbiyә•tәhsiltәbiәtin qanunları
tәhsiltәrbiyәfәaliyyәt•istirahәtdavranış
öz ailәsi qarşısında mәsuliyyәtdәşәxsiyytә öz hәrәkәtlәrindә tam sәrbәstdiröz hәrәkәtinin sosial nәticәlәrini irәlicәdәn görmәk vә onlara görә cavab verә bilmәkdә•
402
403
404
405
406
407
408
İnsanın öz hәrәkәtlәri vә fәaliyyәtindә tam sәrbәst olmasını tәbliğ edәn baxış necә adlanır
Fәaliyyәt aktının strukturu hansı elementlәri özündә birlәşdirir
İnsanın hәyatının әzәldәn Allah vә ya varlığın obyektiv qanunları tәrәfindәn müәyyәn edildiyinisöylәyәn tәlim necә adlanır
Sosiallaşma prosesi nәyә deyilir
İnsanların davranışının hәrәkәtverici qüvvәsini psixi olanda görәn cәrәyan hansıdır
Kompüter texnologiyaları insanın inkişafında hansı problemlәri yaradır?
Hazırda yeni informasiya texnologiyalarının tәtbiqi şәraitindә hansı reallıq qlobal miqyas alır?
•hüquqi mәsuliyyәtindәinsanın hәyatı әzәldәn müәyyәn olunmuşdur, buna görә dә o heç nәyә görә mәsuliyyәt daşımır
fatalizmmaterializmvolüntarizm•ekzistensializmidealizm
predmet, nәticә, maraq, hәrәkәtobyekt, tәlәbat, maraq, qabiliyyәtsubyekt, mәqsәd, vasitә, predmet, hәrәkәt, nәticә•istedad, maraq, tәlәbat, vasitәvasitә, tәlәbat, maraq, istedad
providensializmekzistensializmvolüntarizmfatalizm•kreasionizm
davranış prosesinәcәmiyyәtin qәrarlaşmasınaşәxsiyyәtin formalaşmasına•istehsal prosesinәdövlәtin meydana gәlmәsinә
hermenevtikaekzistensializmfreydizm•naturalizmpersonalizm
insanın daxili alәminin formalaşmasında ailә tәrbiyәsinin rolunun azalmasına sәbәb olurinsanın daxili alәminin formalaşmasında tәdrisin rolunun azalmasına sәbәb olurinsanın daxili alәminin formalaşmasında konkret sosial reallığın rolunun azalmasına sәbәb olur•әksinә, insanı daha da mükәmmәllәşdiririnsanın daxili alәminin formalaşmasında virtual reallığın rolunun azalmasına sәbәb olur
heç biriobyektiv reallıq
•
409
410
411
412
413
414
Elmlәrin tәbiәt haqqında (tәbiәtşünaslıq– scienc vә insan, cәmiyyәt, mәdәniyyәt haqqında(humanitar elmlәr–humanities) kimi bölgüsü hansı dövrdә gerçәklәşdi?
Hansı mәktәbin nümayәndәlәri elmi idrakı tәbiәt haqqında elmlәr" (die Natwwissenschaften) vәruh haqqında elmlәr" (die Geistwissenschaften) deyә iki sahәyә bölürdülәr?
Neokantçılar ruh haqqında elmlәr"dә ruh deyәrkәn nәyi nәzәrdә tuturdular?
V.Vindеlbаnd vә QRikkеrt hansı filosofun davamçılarıdır?
Cәmiyyәtdә hеç bir оbyеktiv qаnun yоxdur vә оlа dа bilmәz, çünki burаdаkı bütün hаdisәlәrfәrdi, tәkrаrоlunmаz xаrаktеr dаşıyır fikri hansı filosoflara mәxsusdur?
Hansı idrakın mәzmununda hәqiqi biliklәr ilә dәyәrlәr mәnalar mәqamı vә subyektivlik üzvisurәtdә birlәşir?
subyektiv reallıq•panteist reallıqsosial reallıq
XX әsrin әvvәllәrindәXVII әsrin ortalarındaXIX әsrin sonlarında•XVIII әsrin sonlarındaXX әsrin ikinci yarısında
EkzistensialistlәrRassionalistlәrNeokantçılar•SensualistlәrNeopozitivistlәr
Elә ruhuPsixikanıMәdәniyyәtlә bağlı hәr şeyi•ŞüuruInsanla bağlı hәr şeyi
AristotelinHegelinKantın•SokratınFeyerbaxın
Platona vә AristotelәK. Marks vә F EngelsәV.Vindеlbаnd vә QRikkеrtә•Sokrata vә DemokritәKant vә Hegelә
Hissi idrakınElmi idrakınSosial idrakın•Rassional idrakınAdi gündәlik idrakın
415
416
417
418
419
420
421
Elmin inkişafının hansı mәrhәlәsi metodoloji plüralizm dövrü kimi nәzәrdәn keçirilir?
Sosiallıq anlayışına olan әsas yanaşmaları tәhlil edәrәk, özünün "hadisәli yanaşma" adlndırdığımövqeyini tәklif edәn filosof hansıdır?
İnsanın maşın kimi sәciyyәlәndirildiyi "Leviafan" әsәrinin müәllifi hansı filosofdur?
Hansı cәrәyanın nümayәndәlәri elmi hәm tәbii, hәm dә sosial alәmin sirlәrinin qapısını aça bilәnbir qüvvә kimi qiymәtlәndirirdilәr?
Humanitar elmlәrin nәzәriidraki müstәqilliyini qәti müdafiә edәn, amma bununla yanaşı, tәbiielmlәrin humanitar elmlәr üçün nümunә kәsb etdiyini söylәyәn mәşhur alman tәdqiqatçısı kimdir?
86ci ildә özünün mәşhur çıxışında humanitar vә tәbii elmlәrin hüquqlarını praktiki olaraqbәrabәrlәşdirәn alim kimdir?
Dәqiq elmlәrin metodologiyası vә metodlarından istifadә edәrәk, sosial elmlәri tәbiәtşünaslığınnümunәsi әsasında yenidәn qurmağa çağıran cәrәyan hansıdır?
Postmodernist mәrhәlәKlassik mәrhәlәPostneoklassik mәrhәlә•Neopozitivist mәrhәlәQeyriklassik mәrhәlә
İ .KantK.TsiolkovskiY.Reznik•K MarksV.Vindеlbаnd
T. Hobbs•V.DilteyR.DekartJ.LametriV.Vindеlbаnd
NeokantçılarSensualistlәrRasionalistlәr•AqnostiklәrMarksistlәr
R.DekartJ.LametriV.Diltey•V.VindеlbаndT. Hobbs
V.DilteyJ.LametriH.Helmholts•V.VindеlbаndT .Hobbs
422
423
424
425
426
427
Pozitivist metodologiyasının tәsdiqlәnmәsindә Qәrbin sosial elmindә geniş vüsәt almış hansıhadisә mühüm rol oynadı?
Pozitivizmә qarşı reaksiya ilk növbәdә Qәrbin sosial vә humanitar elmlәrindә hansıcәrәyanlarının yayılmasında özünü biruzә verdi?
Siyasәt mahiyyәt etibarıilә nәdir
Siyasәti sәciyyәlәndirәn cәhәtlәri göstәrin
Müasir cәmiyyәtin siyasi hәyatında әsas ideoloji istiqamәtlәr
Cәmiyyәtin siyasi sisteminin әsas tәrkib hissәlәri
RassionalizmNeokantçılıqPozitivizm•SinergetikaEkzistensializm
QlobalistikaSinergetik yanaşma"Biheviorist" vә ya "bihevioral" inqilab•Antiqlobalizm hәrәkatıElmitexniki tәrәqqi
Rassionalizm vә sensualizmBiheviorizm vә hermenevtikaPostbiheviorizm vә postpozitivizm•Industrializm vә postindustrializmNeokantçılıq vә neoplatonizm
Yaradıcılığın inkişafı üçün sәy göstәrilmәsidirMaddi dәyәrlәrin istehsalının tәzahürüdürCәmiyyәtin müxtәlif sahәlrinin tәnzim edilmәsi vә idarә olunmasıdır•Ayrıayrı mәsәlәlәrin tәcrübәdәn keçirilmәsidirMüxtәlif әlaqәlәr vә münasibәtlәrin inkişafı üçün xidmәt göstәrilmәsidir
Determinlik, relyativizmArdıcıllıq, davamlılıqUniversallıq, ümumilik, hәr bir ictimai sahәyә tәsir etmәk•Optimizm, obyektivizm, praqmatizmMütәnasiblik, mәnәvilik
Mәrkәzçilik, anarxizmMarksizm, maoizm, sosializmMühafizәkarlıq, radikalizm, liberaldemokratizm•Siyasi idealizm, plyuralizmMәrkәzçilik, kosmopolitizm
Ictimai tәbәqәlәr silklәrAyrıayrı insanlar vә qruplarDövlәt, siyasi partiyalar, digәr ictimai vә siyasi qurumlar•Millәtlәr, etnik qruplarSiniflәr, sosial qruplar
428
429
430
431
432
433
434
Cәmiyyәtin siyasi sisteminin әsas vә aparıcı rol oynayan ünsürü nәdir
Monarxiya idarәetmә forması olaraq nәyi bildirir
Xalqın hakimiyyәtә sahib çıxması hansı idarәetmә üsulu ilә bağlıdır
Siyasi rejim adı altında nә başa düşülür
Әsas siyasi rejim növlәrinin adlarını göstәrin
Siyasi fenomen olaraq demokratiya harada yaranmışdır
Cәmiyyәtin mәnәvi hәyatının strukturunu tәşkil edәn әsas ünsürlәr
Ictimaisiyasi hәrәkatKolektivDövlәt•Siyasi partiyaBәşәr övladı
Hәrbi vә mülki şәxslәrin birgә hakimiyyәtiniBir qrup siyasi hәmfikirlәrin hökmranlığınıHakim sülalәni tәmsil edәn bir şәxsin әlindә cәmlәşdirilmiş hakimiyyәti•Yüksәk intellektә malik olan şәxslәrin kollektiv idarәçiliyiniAyrıayrı siniflәrin nümayәndәlәrinin hakimiyyәti hәyata keçirmәsini
plutokratiyaoxlokratiyatimokratiyaavtokratiyarespublika•
Siyasi sistemin ünsürü olan siyasi partiyaların inkişafıSiyasi sistemin fәaliyyәt göstәrmәsi mexanizmiDövlәt hakimiyyәtinin hәyata keçirilmәsinin üsul vә vasitәlәrinin mәcmusu•Dövlәt hakimiyyәtinin siyasi partiyalarla vәhdәt tәşkil etmәsiSiyasi sistemin ünsürlәri arasındakı әlaqәlәr
Faşizm, kommunizmPlutokratiya, timokratiyaTotalitarizm, avtoritarizm, liberalizm, demokratiya•Monarxiya, teokratiyaOxlokratiya, sentrizm
Qәdim RomaQәdim BabilistanQәdim Yunanıstan•Qәdim ÇinQәdim Misir
Intuisiya, fәrziyyәInsan beyini, şüurMәnәvi tәlәbat, mәnәvi dәyәrlәr, mәnәvi tәlәbatın ödәnilmәsi•Ictimai rәy, ictimai sorğuTәxәyyül, hafizә
435
436
437
438
439
440
441
Struktur baxımından mәnәvi istehsalın hansı әsas növlәri fәrqlәndirilir
Elmin әsas aparıcı funksiyası hansıdır
Elmi dünyagörüşü hansı cәhәtlәrә malikdir
İncәsәnәtin әsas funksiyası hansıdır
Estetikliyin yaranmasının obyektiv әsası nәdә tәzahür edir
Dini tәşkil edәn әsas elementlәr hansılardı
Cәmiyyәtin siyasi hәyatı nәyin әsasında qurulur?
Rasional, irrasional, empirikSosial ,siyasiElmi, estetik, dini•Hüquqi, texniki, psixolojiEkoloji, fizioloji
sosial yaddaşәmәlipraktikiizahedici•dünya görüşüproqnostik
Mәnәvilik, qlobal sәciyyә daşımasıSabitlik, dayanıqlılıq,varislikObyektivlik, sistemlilik, mәntiqilik•Tәqlidilik, mütәnasiblikTәlәbatlara uyğunluq, ardıcıllıq
AksiolojiIdrakıEstetik•MemorialTәrbiyәvi
Ölçü, harmoniya, simmetriya, tamlıq•Mәhsuldarlıq, maddilik, mәnәvilikRasionallıq, praktiklik,Sabitlik, varislik, ardıcıllıqQanunçuluq, elmlilik, praqmatiklik
Dini rassionallıq, dini empirizm, dini relyativizmDini idrak, dini fәaliyyәt, dini tәqlidetmәDini şüur, dini pәrәstiş, dini tәşkilatlar•Dini hafizә, dini әhvalruhiyyә, dini qavrayışDini etika, dini estetika, dini hüquq
әxlaq mәdәniyyәti әsasındaAyrıayrı fәrdlәrin yaradıcılığı әsasındamüxtәlif sosial qüvvәlәrin siyasi fәaliyyәti әsasında•müxtәlif tәşkilat vә tәşkilatların әlaqәlәri әsasındaInsanların maddi fәaliyyәti әsasında
442
443
444
445
446
447
448
Siyasi şüurun sәviyyәlәri hansılardır?
Asiya istehsal üsulu problemini kim işlәyib hazırlamışdı?
Mәrkәz vә әyalәt arasında qanunvericilik hakimiyyәtinin bölüşdürülmәsi hansı ictimai siyasisәciyyә daşıyan nәzәri mәsәlәni ifadә edir?
Vәtәndaş cәmiyyәti ideyasını kim ilk dәfә olaraq irәli sürmüşdür?
Elmin özünәmәxsusluğu nәdә özünü bildirir?
Bir sinfin digәrini istismar etmә maşını kimi dövlәti sәciyyәlәndirәn kimdir?
Tarixi materializmә әsasәn siyasәtin mahiyyәti nәdә ifadә olunur?
Spesifik, müәyyәnediciAksioloji, praksiolojiAdigündәlik, nәzәri•Mәdәni, humanitarNeytral, konformist
HegelMakiavelliMarks•PlatonRusso
Siyasi rejimInzibatçılıqDövlәt quruluşu•Siyasi sistemMәrkәzlilik
ŞMonteskyePlatonSiseron•KMarksCLokk
Insanın tәsvir vә izah edilmәsindәTәbiәtin tәsvir vә izah edilmәsindәHәm biliklәr sistemi, hәm dә sabit sosial institut kimi çıxış etmәsindә•Mәnәvi fәallıq kimi tәzahür etmәsindәCәmiyyәtin tәsvir vә izah edilmәsindә
A.ToynbiT.HobbsKMarks vә Fengels•HegelB.Spinoza
tәrbiyyә vә maarifçiliyin eynilәşdirilmәsiiqtisadiyyat vә sosial sferanın vәhdәtiiqtisadi baris üzәrindә üstqurum•iqtisaditәsәrrüfatçılıq fәaliyyәtindә vergi tutulmasının prioriteti
449
450
451
452
453
454
455
İnsanın sosiallaşmasını nә tәmin edir?
İncәsәnәt әsәrlәrinin tәyinatı nәdәn ibarәtdir?
Sitayişin tәyinatı nәdәn ibarәtdir?
Siyasi fәlsәfәnin әn mühüm problemi hansıdır?
Ancaq legitimliyi tәqdirdә siyasi hakimiyyәtin sabit olması haqqında fikir kimә mәxsusdur?
Siyasi hәyata mәnәvi mәdәniyyәtin tәsir etmә amillәrindәn biri nәdir?
Siyasi şüur nәyin әsasını tәşkil edir?
әmәyә tәlәbatın mütlәqlәşdirilmәsi
insanda elmi yaradıcılğa qabiliyyәtin formalaşmasıinsanda iqtisadi mәdәniyyәtin formalaşmasıinsanda mәnәvi mәdәniyyәtin formalaşması•tәxәyyülün inkişafıinsanda siyasi, estetik xüsusiyyәtlәrin formalaşması
maddi müstәqillikelmi müәyyәnlikestetik hәzzalma•psixoloji tarazlıqsosial әdalәt
insanların dini şüurunun formalaşması vә inkişafıxüsusi mәnәvi abhavanın formalaşmasıobyektlәrә tәsir etmә cәhdi•simvolik hәrәkәtlәr vasitәsilә tәxәyyül edilәn yaxud real mövcud olandindarların birlәşmәsi, dini ideologiyanın yaranması
Insanın tәlәbatları ilә bağlı olan problemSiyasi ideologiyanın olmamasıMaddi vә ideal arasında ziddiyyәtәmәk münasibәtlәrinin uzlaşdırılmamasıHakimiyyәt problemi•
M.VeberK.MarksS.Lipset•O.KontL.Uayt
Maarifçilik fәaliyyәtinin tәrbiyә fәaliyyәti üzәrindә prioritetiIqtisadi mәdәniyyәtin formalaşmasıayrıayrı fәrdlәrin sosiallaşması vә formalaşması•әmәk tәrbiyәsiMәnәvi vә sosial sferaların qarşılıqlı tәsiri
Ictimai hәyatın maddi münasibәtlәrinDövlәt, siyasi partiya vә tәşkilatların ideoloji hәyatınınSinif, sosial qrup vә ayrıayrı şәxslәrin siyasi davranışının•Millәt vә xalqların mәnәvi mәdәniyyәtinin
456
457
458
459
460
461
462
İnsan hüquqları haqqında ümumi bәyannamә (0 dekabr 98 il) nәyin әsasını tәşkil edir?
Burjua liberalizminin tәnqidçisi kimdir?
Burjua –liberalist ideologiyasının tәnqidçilәri sırasında kim islahatçılığın tәrәfdarı olmuşdur?
FEngelsin fikrincә dövlәtin әsas әlamәtlәri hansılardır?
Legitim zor tәtbiq etmәklә birinin digәri üzәrindә hökmranlığını kim dövlәt kimi qiymәtlәndirir?
Sosial baxımdan tәhlükәli konfliktlәrin qarşısının alınması vә aradan götürülmәsi hansı ictimaiinstitutun vәzifәsinә aid edilir?
Әrazi vahidlәrinin separatizmә meylliliyini dövlәt quruluşunun hansı forması azaldır?
Müxtәlif ictimai qrup vә tәsisatların sosial statusunun
Ekoloji hәrәkatınCәmiyyәtin inkişafının dövlәt proqramınınLiberaldemokratik ideologiyanın•Cәmiyyәtin inkişafının maddi şәrtlәrininYeni iqtisadi proqramların işlәnmәsinin
T.Kun,MVeber, İ LakatoşHerder,Hegel, FeyerbaxEBerk,KMarks,FEngels•N. Makiavelli, JJ Russo,ŞMonteskyeL.Uayt,OKont, QTarel
F.EngelsS. HantinqtonE.Berk•K.MarksBakunin
istehsal, sosial vә ideoloji münasibәtlәr sisteminin qurulmasımaddi vә mәnәvi dәyәrlәrә malik olmahakimiyyәt apparatının, әrazinin vә vergilәrin mövcud olması•iqtisadiyyatın, elmin, mәdәniyyәtin mövcudluğuiqtisadi,siyasi vә mәnәvi mәdәniyyәtin formalaşmış halı
NMakiavelliHHegelKmarks•MVeberPlaton
qeyridövlәt birliklәrin vә assosiyasiyalarınbütün cәmiyyәtindövlәtin•aparıcı siyasi partiyanınictimai tәşkilat vә siyasi partiyaların
avtokratiyakonfederasiyaunitar dövlәt•
463
464
465
466
467
468
469
Hakim rejim tәrәfindәn qәbul etdirilәn rәsmi ideologiyanın hökmranlığı hansı siyasi rejiminxüsusyyәtidir
Siyasi rejim olan demokratiyanın sәbәb vә nәticәsi nәdir?
M.Veberin fikrincә vәtәndaş cәmiyyәtinin mahiyyәti nәdәn ibarәtdir?
Mәnәvi tәlәbatın ödәnilmәsi nәyin strukturuna aiddir?
Nәzәri idraka aiddir
Ayrıayrı müddәalardan daha ümumi xarakterli müddәalara keçid adlanır
Fikirdә hissәlәrin tam şәklinә gәtirilmәsinә deyilir
•federasiyamonarxiya
timokratiyaavtoritarizmtotаlitarizm•plutokratiyademokratiya
geniş insan kütlәsinin psixoloji durumuCәmiyyәtdә iqtisadi vә tәsәrrüfatçılıq fәliyyәtivәtәndaş cәmiyyәti vә hüququ dövlәt•sosial birliyin üzvü olan fәrdin özünüdәrkitәrbiyyә vә maarifçilk fәaliyyәti
dövlәt vә şәxsiyyәtin funksiyalarının bölünmәsindәhakimiyyәt, cәmiyyәt vә insanın optimal şәkildә uygunlaşması•siyasәtin, iqtisadiyyatın vә mәdәniyyәtin qovuşmasındamaddi vә mәnәvi amillәrin birlәşmәsindәiqtisadi inkişafın strategiyasının müәyyәnlәşdirilmәsindә
siyasi sistem vә münasibәtlәrinsosial sistemin vә münasibәtlәrincәmiyyәtin mәnәvi hәyatının•cәmiyyәtin bütün tәlәbatlarınistehsalattәsәrrüfatçılıq fәaliyyәtinin
ölçümüşahidәinduksiya•analogiyasınaq
modellәşdirmәdeduksiyainduksiya•abstraksiyaanalogiya
eynilәşdirmәtәhlil
•
470
471
472
473
474
475
476
Bir predmetә xas olan bәzi xüsusiyyәtlәrin buna oxşar digәr predmetә fikrәn köçürülmәsinәdeyilir
Hәqiqәt
Tәfәkkürün empirik fakt olmadıqda belә hәqiqәti dәrk etmәk qabiliyyәti
Yanılma
Obyektiv hәqiqәt
Mütlәq hәqiqәt
Nisbi hәqiqәt
sintez•analogiyakorrelyasiya
abstraksiyaümumilәşdirmәanalogiya•sintezmodellәşdirmә
Dalanın sonundakı işıqdırHamının razılaşdığı mühakimәdirİdrak obyektinә uyğun gәlәn mühakimәdir•Zamanın müqәddәslәşdirdiyi әnәnәdirAvtoritetin fikridir
IntuisiyadırAğıldırMәntiqdir•IntellektdirDәrrakәdir
yad fikirdirәsaslandırılmamış mühakimәdirIdrak obyektinә uyğun gәlmәyәn mühakimәdir•bilәrәkdәn formalaşdırılan sәhv nöqteyinәzәrәlverişli olmayan yanaşmadır
Xarici (kәnar) amillәrlә şәrtlәnirDәrk edәn insanın maddi maraqları ilә şәrtlәnirIdrak obyekti ilә şәrtlәnir•әtraf alәmlә şәrtlәnirDәrk edәn şәxsin orqanizmi ilә şәrtlәnir
qәti hökmdürqeyrimәhdud hәqiqәtdirbitkin vә dәqiq bilikdir•rәdd edilmәz fikirdirtәkzibolunmaz hökmdür
Mümkün olan hәqiqәtdir
477
478
479
480
481
482
483
Әbәdi hәqiqәt
Konkret hәqiqәt
Hәqiqәtin sübut edilmәsi
Biliyin sübut edilmәsinin әsas üsulları
Hәqiqәtin meyarı
Hәqiqәtin korrespondent (uyğunluq) nәzәriyyәsi
Hәqiqәt Koherent nәzәriyyәyә görә hәqiqәt
Ehtimali hökmdürNatamam vә qeyridәqiq bilikdir•Zamanca dәyişilәn fikirdirInsanın keçici maraqları ilә şәrtlәnәn bilikdir
dәyişilmәz nöqteyinәzәrdirheç vaxt dәyişmәyәcәkidrak obyektindә dәyişmәz olana uyğundur•nәsillәrin tәcrübәsi ilә tәsdiqlәnirzamanın dönmәzliyi ilә şәrtlәnir
әtraflı tәsvirdirәyani hәqiqәtdirobyekti vә onun dәrk edilmә sәrhәdlәri müәyyәnlәşmiş hәqiqәtdir•dәqiq verilmiş şәrtlәr daxilindә konkret әşyalar haqqında bilikdirtәsәrrüfatlı tәsvirdir
әksәriyyәtin onunla razılaşmasıOnun faydalılığının üzә çıxmasıHәqiqәtlә onun obyekti arasında uyğunluğun aşkarlanması•mövcud nәzәriyyәlәr çәrçivәsindә tәkzib olunmazlığı demәkdirOnun cәlbediciliyi
SәsvermәdirOna әyani forma vermәkdirEksperimental tәsdiq vә mәntiqi әsaslandırmadır•Bunların heç biri deyilMütәxәssislәrin fikirlәrinә müraciәt etmәkdir
Insanın intuisiyasıdırOnun isbatıdırInsanların praktik fәaliyyәtidir•Ümumi razılaşmalardırAlimlәrin nüfuzlu rәyidir
DekartaParmenidәAristotelә•Marksa mәxsusdurDemokritә
Xüsusi biliyin daha ümumi biliklә әlaqәlәndirilmәsidir
484
485
486
487
488
489
490
Hәqiqәtin praqmatik konsepsiyası
XX әsrin elm fәlsәfәsindә hәqiqәt problemi
Mәntiqi pozitivistlәr hәqiqәt anlayışı әvәzinә
Verifikasiya prinsipi
Falsifikasiya prinsipi elmliyin kriterisidir
İkili hәqiqәt haqqında tәlimin mahiyyәti nәdәn ibarәtdir
Dekart hәqiqәtin meyarını nәdә görür
Daxilәn ziddiyyәtsiz bilikdirBiliyin daha ümumi bilik sistemi ilә zidiyyәtsizliyidir•Biliyin öz tәrkib hissәlәri üzrә diferrensiasiya edilmәsidirDaha ümumi bilikdәn mәntiqi nәticә kimi alınan bilikdir
Eksperimental olaraq yoxlanmış biliyimәntiqi cәhәtdәn ziddiyyәtsiz biliyiInsana fayda gәtirәn biliyi hәqiqәt hesab edir•Sәsvermә ilә qәbul edilmiş biliyiMüşahidә vasitәsi ilә tәsdiqlәnәn biliyi
Ideal modellәrin qurulması problemi kimiBiliyin gerçәkliyә münasibәti baxımındanBiliyin ayrıayrı elementlәrinә münasibәtdә•Tәdqiqatçıların subyektiv xüsusiyyәtlәrindәn asılı bir anlayış kimi nәzәrdәn keçirilmәyә başlandıMücәrrәd bir anlayış kimi
Qismәn әvәz etmәQismәn yerdәyişmәQismәn tәsdiqlәnmә•Qismәn tәkzib etmә anlayışlarından istifadә edirdilәrQismәn istisna etmә
Biliyin hәqiqәlik dәrәcәsini müәyyәnlәşdirmәk prinsipidirElmi biliklә dini etiqadı ayırma vasitәsidirElmi biliyi qeyrielmi hökmlәrdәn ayırmaq vasitәsidir•Rasionalizmlә empirizm arasında demarkasiya (ayırm prinsipidirTәbiәtşünaslığı humanitar elmlәrdәn ayırmağın kriterisidir
LVitgenşteynin nәzәriyyәsindәRKarnapın nәzәriyyәsindәKPopperin nәzәriyyәsindә•BRasselin nәzәriyyәsindәMHaydeggerin nәzәriyyәsindә
Etiqad vә biılik birbirini istisna edirEtiqadın hәqiqәti dininәsasıdırEtiqad vә bilik birbirini tamamlayır•Etiqad vә biliklә Aallah dәrk edilirAğılın hәqiqәti elmin әsasıdır
Sxolastik fәlsәfәdә
491
492
493
494
495
496
497
Predmeti tam hәcmdә әks etdirmәyәn hәqiqәt necә adlanır
Hәqiqәti birbaşa dәrk etmә qabiliyyәti necә adlanır
Dünyanı olduğu kimi әks etdirәn bilik necә adlanır
Mәzmunu insandan asılı olmayan bilik necә adlanır
Marksisit fәlsәfә hәqiqәtin meyarını nәdә görür
Praktikanın idrak prosesindә rolu hansıdır
Dünya haqqında mötәbәr bilik әldә etmәyin mümkün olmadığını vurğulayqan cәrәyan hansıdır
Müqәddәs yazılardaTәcrübәdә yoxlmaqdaBiliyin zәkada şübhә oyatmamasında•Idrakın obyektinә biliyin uyğun gәlmәsindә
Subyektiv hәqiqәtIntuitiv hәqiqәtNisbi hәqiqәt•Obyektiv hәqiqәtMütlәq hәqiqәt
MüşahidәIntellektIntuisiya•QavrayışDuyğu
IlluziyaYanılmaHәqiqәt•Fantaziya?Yalan
Mütlәq hәqiqәtSubyektiv hәqiqәtObyektiv hәqiqәt•Intuitiv hәqiqәt?Nisbi hәqiqәt
HisslәrdәEtiqaddaPraktikada•AğıldaIntuisiyada
Praktika әtraf alәmin dәyişdirilmәsinә yönәlmiş fәaliyyәtdir?Praktika bilik әldә etmәyә yönәlmiş maddi fәaliyyәtidirPraktika bilik әldә etmәyә yönәlmiş elmi eksperimentdirPraktika tәbiәtin dәyişdirilmәsinә yönәlmiş mәnәvi fәaliyyәtidirPraktika idrakın mәnbәyi vә hәqiqәtin meyarıdır•
empirizm
498
499
500
501
502
503
504
mütlәqlik, nisbilik, obyektivlik, konkretlilik nәyin әsas xassısidir
Ziddiyәtsizlik elmiliyin aşağıdakı meyarına aiddir
Әgәr nәzәriyyәnin pronozlaşdırdığı empirik nәticәlәr praktikada sübuta yetmәyirsә, onda nәdeyirlәr
Falsifikasiya etmәk mümkün deyil
Koqerentlik nәdir
Marksizm fәlsәfәsindә hәqiqәtin meyarı nәdir
Hәqiqәtinn praqmatik konsepsiyasınә görә hәqiqәt
ateizmskeptisizm•naturalizmrasioanlzim
nәzәriyyәrinmateriyanınhәqiqәtin•hipotezinzamanın
praqmatikempirikmәntiqi•rasionalestetik
nәzәriyyә vә tәcrübәnin konqruentliyibiliyin verifikasiyasıbiliyin falsifikasiyası•biliyin rasionallşamasıbiliyin aprobasiyası
Atlantidanın mövcudluğunuqara qu quşlarının olmasınıAllahın mövcudfluğunu•Masonların mövcudluğunuMarsda hәyatın olmasını
Biliyin tәkzibedilmәzliyibiliyin yeni problemlәri qoymaq qabiliyyәtibiliyin özüözü ilә uzlaşması•Yoxlanılmış biliyikdәn istifadәBiliyin estetik cazibәliyi
praktika•DinGerçәklikelmSübuta yetmә
505
506
507
508
509
510
511
Hәqiqәtin bilavasitә mәntiqi arqumentlәrә müraciәt etmәdәn dәrki necә adlanır
Әsaslandırılması zәruri olan elmi fәrziyyә necә adlanır
Dekart hәqiqәtin meyarını nәdә görürdü
Praqmatizm hәqiqәtә hansı tәrif verir
FBekon hansı konsepsiyanın tәrәfdarı idi
Hәqiqi vә praktiki faydalı hәqiqәtlәrin әldә edilmәsi metodu kimi Dekart nәyi göstәrirdi
Avqustinin konsepsiyasında hәqiqәtin meyarı nә idi
әvәlki biliklәrә uyğun gәlәn elmi fәaliyyәt mәhsulualimlәr arasında razılaşmadırProblemlәrin uğurlu hәllindә kömәklik eüdәn faydalı bir şey•Biliyin hәqiqiliyinә әsaslandırılmış inambiliyin gerçәkliyә uyğun gәlmәsi
müşahidәintellektintuisiya•qavrayışseyr
mühakimәәqlinәticәhipotez•anlayışnәzәriyyә
Tәcrübәdә yoxlamadan keçmiş biliklәrdәMüqәddәs kitabdan alınmış biliklәrdәZәkanın şübhә etmәdiyi bilıiklәrdә•Sxolastikadan alınmış biliklәrdәIdrakın predmeti ilә üstüstә düşәn biliklәrdә
hәqiqәt reallığa uyğun bir şeydirhәqiqәt sübut olunmuşş bir şeydirhәqiqәt faydalı bir şeydir•hәqiqәt dәrk olunmaz bir şeydirhәqiqәt vәrdiş etdiyimiz bir şeydir
hәqiqәıtin konvensionallığınınhәqiqәtin mütlәqliyininhәqiqәtin nisbiliyinin•hәqiqәtin ikiliyininhәqiqәtin әlçatmazlığının
spekulyativ sinteziseyredici analizirasional deduksiyanı•dialektik metoduempirik intuisiyanı
512
513
514
515
516
517
Mәntiqi anlamın ali pillәsi, fәlsәfi düşünәn, ümumilәşdirmәlәrlә әmәliyyat aparan vә hәqiqәtidaha dәrindәn dәrk edәn idrak hansıdır
Hәqiqәt dәrk edәn subyektdәn asılı olmadığına görә o,
Qnoseologiyada mәnasına görә hәqiqәtin әksi olan anlayış hansıdır
Әsas vәzifәsi obyektlә tәdqiqatçı arasında mәsafәni aradan qaldırmaq olan metod hansıdır?
Sosial idrakın obyekti dedikdә nә başa düşülür?
Sоsial idrakın spesifikası nәdәdir?
vәhytәcrübәbelә meyar yox idi•eksperimentzәka
intuisiyaәqlZәka•bunlardan heç birihiss
konkretdirsubyektivdirobyektivdir•mücәrrәddirmütlәqdir
sәhvtәbliğatyanlış•illüziyamühakimә
Psixoloji metodStrukturalizmHermenevtik metod•Dialektik metodKulturoloji metod
bütün alәmin dәrkiinsanın dәrkitәbiәtin dәrkifәlsәfәnin dәrkicәmiyyәtin dәrki•
burada obyekt rolunda insanın tәfәkkürü çıxış edirburada оbyekt rоlunda cәmiyyәt çıxış edirburada оbyekt rоlunda idrak subyektlәrinin özlәrinin fәaliyyәti çıxış edir•heç bir spesifikası yoxdur, adi idrakdırburada оbyekt rоlunda bütün alәm çıxış edir
518
519
520
521
522
523
524
Sоsial idrakın оbyekti ilә bağlı çәtinliklәrin әsas sәbәbi nәdir?
Hermenvtikanın mahiyyәti nәdir?
Aşağıdakılardan hansı sosial idrakın subyektidir?
Sosial gerçәklik dedikdә nә başa düşülür?
Qәrb sosiologiyasında bu gün müasir sosial reallığı bu vә ya digәr dәrәcәdә izah edәn"özüreferent sistemlәr nәzәriyyәsi"nin müәllifi kimdir?
Sоsial idrakın subyektindәn danışarkәn hansı amil nәzәrә alınmalıdır?
Qәrb sosiologiyasında bu gün müasir sosial reallığı bu vә ya digәr dәrәcәdә izah edәn"Strukturasiya nәzәriyyәsi"nin müәllifi kimdir?
insasnların mәdәni cәhәtdәn geri qalmasıtәbiәtin açılmamış sirlәricәmiyyәtin çоxtәrәfliliyi vә müxtәlif keyfiyyәtliliyi•cәmiyyәtin dәrkinin qeyrimümkün olmasıictimai şüurun formaları
“Inkar etmәk”, “rәdd etmәk”“Göstәrmәk”, “işarә etmәk”“İzah etmәk”, “mәnalandırmaq”•“Tәsdiq etmәk”, “vurğulamaq”“Adlandırmaq”, “tәsvir etmәk”
qrupcәmiyyәtinsan•insanların maraqları:sosial gerçәklik
elmbütün alәmcәmiyyәt•sosial tәsisatlartәbiәt
M VeberE.DürkheymN.Luman•P SorokinQZimmel
intellektobyektivlik faktoruşәxsiyyәt faktoru•şüurluluq faktoruinsanın fәrd olması
QZimmelEDürkheymE Giddens•
525
526
527
528
529
530
Cәmiyyәtin vә insan fәaliyyәtinin varlığının әsası kimi "әdalәtlilik ideyası" faktоrunu hansıfilosof irәli sürmüşdür?
Cәmiyyәtin vә insan fәaliyyәtinin varlığının әsası kimi "sоsial xarakter" faktоrunu hansı filosofirәli sürmüşdür?
Cәmiyyәtin vә insan fәaliyyәtinin varlığının әsası kimi "ilahi niyyәt" faktоrunu hansı filosof irәlisürmüşdür?
Cәmiyyәtin vә insan fәaliyyәtinin varlığının әsası kimi "mütlәq ideya" faktоrunu hansı filosofirәli sürmüşdür?
Cәmiyyәtin оbyektiv qanunlarını qәbul etmәyәn filоsоflar aşağıdakılardan hansılardır?
Sosial idrakın aksioloji tәrәfi dedikdә nә başa düşülür?
M VeberNLuman
KantMüqәddәs AvqustinPlatоn•EFrоmmHegel
ŞMоnteskyöHegelE.Frоmm•PlatоnAristotel
HegelE.FrоmmMüqәddәs Avqustin•Akvinalı FomaP.Çaadayev
EFrоmmFeyerbaxHegel•PlatonŞMоnteskyö
Ş.Mоnteskyö vә PÇaadayevV.Vindelband vә Q.Rikkert•V.Arşinov vә APançenkoK.Marks vә FEngelsF.Bekon vә RDekart
ictimai tәzahürlәrin idrakısubyektin şәxsi tәcrübәsiqiymәtli yanaşma•sosial idrakın tәbiәtisоsial idrakda ictimai praktikanın rоlu
531
532
533
534
535
536
537
Sosial idrakın ontoloji tәrәfi dedikdә nә başa düşülür?
Qәrb sosiologiyasında bu gün müasir sosial reallığı bu vә ya digәr dәrәcәdә izah edәn ""sosialmobillik" vә ya "inteqral sosiologiya" nәzәriyyәsi"nin müәllifi kimdir?
Materiyanın ali hәrәkәt forması kimi әn mürәkkәb idrak obyekti hansıdır?
Subyektlә obyektin dixotomiyası nәyin hesabına aradan qaldırılır?
Paradiqma sözü yunancadan tәrcümәdә nә demәkdir?
Paradiqma anlayışını elmә hansı filosof gәtirib?
Qәrb sosiologiyasında bu gün müasir sosial reallığı bu vә ya digәr dәrәcәdә izah edәn "Sosialsistemlәr nәzәriyyәsi"nin müәllifi kimdir?
Sosial idrakın ontoloji tәrәfi insan şәxsiyyәtini, onun inkişafının qanunauyğunluqlarını vә tendensiyalarınıizah edirSosial idrakın ontoloji tәrәfi sosial fәlsәfәnin inkişaf qanunauyğunluqlarını vә tendensiyalarını izah edirSosial idrakın ontoloji tәrәfi cәmiyyәtin varlığını, onun inkişafının qanunauyğunluqlarını vә tendensiyalarınıizah edir
•Sosial idrakın ontoloji tәrәfi bütövlükdә fәlsәfәnin inкişaf qanunauyğunluqlarını vә tendensiyalarını izah edirSosial idrakın ontoloji tәrәfi tәbiәtin varlığını, onun inkişafının qanunauyğunluqlarını vә tendensiyalarını izahedir
QZimmelEDürkheymP Sorokin•E GiddensNLuman
dintәbiәtcәmiyyәt•fәlsәfәsiyasәt
işlәk qanunlarınhüquqi qanunlarınsubyektin şәхsi tәcrübәsinin•tәbiәt qanunlarınıninsanın fәaliyyәtinin
tәlimtәcrübәnümunә•nәzәriyyәidrak
AristotelKantKun•HegelPaton
Q.Zimmel
538
539
540
541
542
543
544
Qәrb sosiologiyasında bu gün müasir sosial reallığı bu vә ya digәr dәrәcәdә izah edәn"Kommunikativ hәrәkәtlәr nәzәriyyәsinin müәllifi kimdir?
XX әsr şәraitindә marksizmin praktiki şәrhinin bütövlükdә utopik olmasının әsas sәbәbi nә idi?
T. Kun paradiqma anlayışını necә izah edir?
Mәnәvi tәlәbatlar maddi tәlәbatardan nә ilә fәrqlәnir?
Mәnәvi istehsal struktur etibarilә hansı növlәrdәn ibarәtdir?
Mәnәvi dәyәlәrdә nә ifadә olunur?
Anlayış, kateqoriya vә qanunlar şәklindә dünyanı nә әks etdirir?
E.DürkheymT. Parsons•M .VeberN.Luman
M VeberNLumanYHabermas•E GiddensQZimmel
әmtәәpul münasibәtlәrinin pozitiv potensialının düzgün qiymәtlәndirilmәmәsi•ziddiyyәtsiz nәzәriyyәlәr mәntiqinin tәtbiqisosial reallığın inqilabi şәkildә dәyişdirilmәsisosial bәrabәrsizlikmarksizm praktikası heç dә utopik deyildi
“Paradiqma sosial reallığın inqilabi şәkildә dәyişdirilmәsidir”“Paradiqma gerçәliyin әn mühüm әlamәtlәrini ifadә edәn anlayışlar sistemidir”“Paradiqma elmin qarşısında duran problemlәrә müәyyәn baxış vә reaksiya üsuludur”•“Paradiqma ziddiyyәtsiz nәzәriyyәlәr mәntiqidir”“Paradiqma әn önәmli fәlsәfi kateqoriyadır”
insan onlara tәsadüf nәticәsindә malik olmuşdurinsan onlara tәlqin nәticәsindә olmuşdurinsan onları anadangәlmә әldә etmәmişdir•insan onlara әmәk prosesindә malik olmuşdurinsan onlara fövqәltәbii nurlanma ilә malik olmuşdur
tәrbiyәvi, maarifpәrvәrhüquqi, iqtisadielmi, estetik, dini•psixoloji , fәlsәfi, mәnәvimәnәvi, iqtisadi
ancaq bir qrup insan yarada bilәcәk bir şeymaddiәşyavi alәminsanın ictimai tәbiәti, onun mövcud olma şәraiti•ancaq insan zәkasına tabe olanşüurun mәhsulu olan fantaziya
545
546
547
548
549
550
551
Elmin proqnostik funksiyasının artmasının sәbәbi nәdir?
Elm nәyin informasiya bazasından birini tәşkil edir?
Fantaziya vә xәyal hansı üçün daha sәciyyәvidir?
Dinin yaranması vә mövcudolmasının başlıca psixoloji sәbәbi
Mәnәviyyatın mövcudluğu vә inkişafının subyekti hansı tәsisatdır?
Mәnәviyyatın qiymәtlәndirici – imperativ funksiyasının mahiyyәti nәdәn ibarәtdir?
Fәlsәfәnin özünәmәxsusluğu nәdәn ibarәtdir?
fәrziyyә, intuisiyaistehsal, insan әmәyielm, elmi yaradıcılıq•hisslәr emosiyalarinsanın tәxәyyülü, onun fantaziyası,
insanın şüurlu varlıq kimi özünәmәxsusluğusiyasәtin,iqtisadiyyatın, elmin inkişaf templәrinin artmasımüasir qlobal problemlәrin bәşәriyyәt üçün yaratdığı tәhlükә•elmin maddi vә mәnәvi amillәriiqtisadiyyat vә istehsalın artması
incәsәnәtiniqtisadiyyatındünyagörüşün•hüququnpsixologiyanın
istehsalattәsәrrüfatçılıq fәaliyyәtiinsan әmәyidünyanın mәnimsәmәsi üsulu kimi incәsәnәt•insan mәnәviyyatıdünyanın mәnimsәmәsi üsulu kimi elm
siyasi ziddiyyәtlәrin lәğviistehsaltәsәrrüfatçılıq sahәsinin geriliyinin aradan götürülmәsiinsanın mәnfi emosiya vә sarsıntılardan yaxa qurtarmaq istәyi•xöşbәxt hәyatın ideoloji әsaslandırılmasının axtarışısosial әdalәtsizlikdәn yaxa qurtarmaq
siyasi partiya vә tәşkilatlaristehsalat kollektivlәricәmiyyәtdә belә bir tәsisat yoxdur•ayrıayrı şәxsiyyәtdövlәt tәşkilatları vә müәssisәlәri
mәnәvi әxlaqın dәyәrlәndirmә, norma vә qaydalarının formalaşmasıinsan vә cәmiyyәtin inkişafının әn insanpәrvәr vә perspektiv yollarının axtarışıictimai hәyatın hәr bir tәzahürünün “ xeyir” vә “şәr”baxımından qiymәtlәndirilmәsi•mәnәvi qayda, norma vә prinsiplәrin insan әxlaqının digәr formaları ilә qarşılıqlı әlaqәsiinsan davranışının tәnzimetmәsi vә fәrdin davranışının özünütәnzimetmәsi üsulu
552
553
554
555
556
557
Aşağıdakılardan hansı mәdәniyyәti sәciyyәlәndirir
Mәdәniyyәt
İnsanın mövcudluq mühiti kimi mәdәniyyәtә daxildir
Mәdәniyyәtә aiddir
Aşağıdakılardan hansı elmi biliyin әsas cәhәtlәrinә aiddir
İdraki, praktikitәsirli funksiya aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansının funksiyalarına aiddir
fәlsәfә konkret elmi mәlumatlara әsaslanırfәlsәfә öz prinsip vә nәticәlәrini bәyan edirfәlsәfә mәntiqinәzәri yolla özünün müddәa vә prinsiplәrini әsaslandırır•fәlsәfә dünyanın mәnәvi mәnimsәmә üsulunu bildirirfәlsәfә hәqiqәt vә yanlışlığın nisbәtini müәyyәn edir
Insanda insani başlanğıcın inkişaf ölçüsüDәyәrlәrin mövcudluq mәkanıInsanın mәnәvi yaradıcılıq formalarıInsanın maddidәyişdirici fәaliyyәtiBunların hamısı•
Maddi istehsalın göstәricisidirBioloji tәkamülün mәhsuludurSosialmәnәvi fәaliyyәtdir•Kainatın tәkamül qanunlarına tabe olan tәbii prosesdirInstinktiv fәaliyyәtdir
Günәş sistemi“Vәhşi” vә ya “birinci tәbiәt”Insana xas olan bütün fәaliyyәt formaları•Bunların heç biriOkeanların tәki
Maddi istehsal fәaliyyәtiDәyişdiriciyaradıcı fәaliyyәtiBunların hamısı•Toplanmış tәcrübәni qoruyub saxlamağın sosial mexanizmlәri“insanilәşmiş” vә ya “ikinci tәbiәt”
verifikasiya ola bilәn, tәkzib oluna bilәn, nәzәrilik, obyektin tәdqiq metodunun dәrk edilmәsinәzәrilik, sübutayetmә, yoxlana bilmә, obyektin tәdqiq metodunun dәrk edilmәsielmi biliyin sistemlәşdirilmiş olması, hәqiqәtin spesifik әsaslandırma üsullarının olması, dәrk edәn subyektinxüsusi hazırlığının olması, obyektin tәdqiq metodunun dәrk edilmәsi
•hәqiqәtin spesifik әsaslandırma üsullarının olması, tәsdiqolma, obyektin tәdqiq metodunun dәrk mәtni,edilmәsi, verifikasiya olmaelmi biliyin sistemlәşdirilmiş olması, yoxlana bilmә, sübutayetmә, obyektin tәdqiq metodunun dәrk edilmәsi
әxlaqınmәdәniyyәtinelmin•incәsәnәtindünyagörüşün
558
559
560
561
562
563
564
Antistiyentizm nәdir
Aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansı bu gün elmin әn mühüm inkişaf qanunauyğunluqlarını tәşkil edir
Elmi biliyin genezisinin ilkin formasını nә tәşkil edir
Yunan dilindәn tәrcümәdә problem sözü hansı mәna daşıyır
Әsaslandırılmış hipotez nәyә çevrilir
Elmi biliyin tәşkilinin ali, әn inkişaf etmiş forması kimi tәrif nәyә verilir
Nәzәriyyә hansı funksiyaları yerinә yetirir
elmin differensiasiyasınәzәri biliklәrin hәddindәn artıq şişirdilmәsiempirik biliklәrin hәddindәn artıq şişirdilmәsi•tәhsilin rolunun lazımi qәdәr qiymәtlәndirilmәmәsiidrak nәzәriyyәsi
elmin modernlәşdirilmәsielmin differensiasiyasıelmin differensiasiyası vә inteqrasiyası•idrak vasitәlәrinin tәkmillәşdirilmәsielmin inteqrasiyası
tәxәyyülproblemhipotez•anlayışnәzәriyyә
mәqsәdalqoritmçәtinlik, maneә•axtarışşübhә
paradiqmayaelmәnәzәriyyәyә•tәlimәkonsepsiyaya
elmi mәktәbәtәlimәnәzәriyyәyә•akademiyayakonsepsiyaya
metodoloji vә proqnostiktәrbiyә vә idrakiizahetmә vә qabaqgörmә•dünyagörüşü vә proqnostikidrak vә izahetmә
565
566
567
568
569
570
571
Aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansılar elmi rasionallığın tiplәrinә aiddir?
Elm nәyә deyilir
Aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansı ictimai şüur formasıdır
Stiyentizm nәdir
Marksizm maddi nemәtlәr әldә etmәk üçün cәmiyyәtin tәbiәtә tәsir vasitәlәrini necә adlandırır
Elmi biliyin aparıcı inkişaf amilinә çevrildiyi sivilizasiya necә adlanır
Elmi inqilabların baş vermәsi nә ilә әlaqәdardır
sonrakı klassik, humanist, qeyriklassikklassik, qeyriklassik, postqeyriklassik•klassik, müasir, humanistqeyriklassik, klassik, müasirklassik, sonrakı klassik, humanist
alimlәrin imtiyazlarınaqәliz mülahizәlәr mәcmusunaizahedәn hәqiqәtlәr vә onların sübut edilmәsi sisteminә•nәzәriyyәyәadi adamların başa düşmәdiklәri şeylәrә
adi gündәlikutopikelmi•mifolojihumanist
elmin subyekt vә obyektә bölgüsüorta әsr fәlsәfәsindә cәrәyanelmin mәdәniyyәtin ali mәrhәlәsi kimi qiymәtlәndirilmәsi•elmi rasionallığın tipidünyagörüş forması
madditexniki qüvvәlәriqtisadi qüvvәlәrmәhsuldar qüvvәlәr•elmtexniki qüvvәlәr
sәnayeaqrarpostsәnaye•qәrbtexnogen
elmin istehsalatla yeni әlaqәlәrinin meydana gәlmәsi ilәyeni elmi tәsisatların meydana gәlmәsi ilәyeni elmi paradiqmaların meydana gәlmәsi ilә•yeni elmi kәşflәrlәelmin yeni tәşkili formalarının meydana gәlmәsi ilә
572
573
574
575
576
577
578
Elmin texnika ilә vahid bir sistemdә birlәşmәsi nәticәsindә istehsalatın xarakterinin radikalşәkildә dәyişmәsi necә adlanır
Elmin inkişafını bütün sosial problemlәrin hәllindә universal vasitә hesab edәn konsepsiya necәadlanır
Elmin inkişaf yolunda maneәyә çevrilmiş әnәnәvi nәzәriyyә vә tәsәvvürlәrin dağıdılması necәadlanır
Elmi rasionallığın postqeyriklassik tipinә sәciyyәvi olan nәdir
Sosial tәsisat kimi elmә nә daxildir
Elmi rasionallığın klassik tipi nә vaxt formalaşmışdı
Elmlә istehsalatın qarşılıqlı tәsirlәrindә XIX әsrdә başlamış mәrhәlәni Marks necә adlandırmışdı
texnikitexnoloji inqilabkompüter inqilabıelmitexniki inqilab\•sosialintellektual inqilab
ekzistensializmromantizmstiyentizm•rasionalizmpersonalizm
modernlәşdirmәislahatelmi inqilab•stiyentizmelmitexniki tәrәqqi
alimin tәdqiqat vasiәtәlәrinin araşdırılmasıdünyanın mexaniki mәnzәrәsinin öyrәnilmәsiözüinkişafda olan sistemlәrin öyrәnilmәsi•tәdqiqatın subyektindәn vә onun istifadә etdiyi vasitәlәrdәn mücәrrәdlәşmәekoloji reallıqların araşdırılması
fundamental elmlәr, tәtbiqi elmlәr, ixtisaslaşdırılmış nәzәriyyәlәruniversitetlәr, institutlar, akademiyalarelm sferasında davranışı tәyin edәn idarә vә sosial normaların mәcmusu•elmi mәktәblәr, elmi cәrәyanlar, elmi konsepsiyalarcәmiyyәtin mәhsuldar qüvvәlәri
ХХ әsrin son rüblüyündәХIVXV әsrlәrdәXVIIXVIII әsrlәrdә•antik dövrdәXIX әsrin sonu XX әsrin ortalarında
istehsalatın elmi qabaqlamasıelmi inqilab
•
579
580
581
582
583
584
585
Elmi rasionallıq vә onun cәmiyyәtdә rolu problemi ilә kim mәşğul olmuşdu
Biliklәr sistemi kimi nәzәriyyәnin mәntiqi strukturuna nә daxildir
Әsil alimi xarakterizә edәn nәdir
Problematizm nә demәkdir
Mәnәvi istehsal sahәsi kimi elmin әsas mәhsulu nәdir
Gerçәkliyin qanunauyğun tәrәflәrinin mücәrrәdmәntiqi anlayışlar, kateqoriyalar vә s formasındasistemlәşdirilmiş şәkildә dәrkinә nә deyilir
Gerçәkliyin sistemlәşdirilmiş şәkildә dәrkini hәyata keçirәn mәnәvi istehsal növü necә adlanır
elmin cәmiyyәtin bilavasitә mәhsuldar qüvvәsinә çevrilmәsi prosesi•texnoloji inqilabistehsalat inqilabı
antik filosoflarMarks, Engels, LeninBerqson, Qusserl, Veber•sadalananlardan heç biriKant, Fixte, Şellinq
köhnә vә yeni nәzәriyyәprinsiplәr, postulatlar, aksiomlarәsas anlayışlar vә kateqoriyalar•obyektin element, әlaqә vә tәrәflәrinin qarşılıqlı tәsir qanunlarımәntiq qanunları vә qaydaları
dәrketmәyә can atmaşöhrәtpәrәstlikmücәrrәd tәfәkkür vә yaradıcı tәxәyyül qabiliyyәti, peşә biliklәri•elmә mәhәbbәthәqiqәti qoruma
hәr bir bilik sahәsindә elmiliyin meyarıdünyanın dәrkedilәnliyinin inkar edilmәsielmdә problemliliyin mütlәqlәşdirilmәsi•elmi biliyin genezisinin birinci formasıçәtinlik, maneә
hәqiqәtsosial norma vә mәdәni nümunәlәranlayışlar, qanunlar, nәzәriyyәlәr•cәmiyyәtin mәhsuldar qüvvәlәriinstitutlar vә universitetlәr
fәlsәfәnәzәriyyәelm•fizikamәntiq
fәlsәfә
586
587
588
589
590
591
592
Aşağıda göstәrilәnlәrdәn hansı elmin funksiyalarına aiddir
Elmin gerçәkliyin dәrkinin metod vә qaydalar sistemini tәmsil edәn funksiyası hansıdır
Elmin situasiyaların proqnozlaşdırılması ilә bağlı olan funksiyası necә adlanır
Elmi inqilabların strukturu konsepsiyasının müәllifi kimdir
T.Kun hansı konsepsiyanın müәllifi olmuşdur
T.Kun elmin metodologiyasında hansı anlayışı formulә etmişdi
Elmin metodologiyasında paradiqma anlayışını formulә etmiş mütәfәkkir kim olmuşdur
nәzәriyyәelm•fizikamәntiq
praksiolojihumanistizahedici•aksiomatikaksioloji
praksiolojihumanistpraktiki•aksiomatikaksioloji
aksiolojipraktikiproqnostik•praksiolojihumanist
VitqenşteynPopperKun•HantinqtonLakatos
elmi inqilabların xüsusiyyәtlәrielmi inqilablarn mәnşәyielmi inqilabların tarixielmi inqilabların strukturu•elmi inqilabların gedişi
tәlimmodelparadiqma•nәzәriyyәkonsepsiya
Vitqenşteyn
593
594
595
596
597
598
Elmi paradiqmanın әvәz olunması necә adlanır
Falsifikasiya prinsipinin müәllifini göstәrin
Qәrb fәlsәfәsinin mәdәniyyәt sistemindә tәbiәt elmlәrinin rolunu mütlәqlәşdirәn cәrәyan necәadlanır
Fәlsәfә ilә elmin düzgün qarşılıqlı nisbәtini göstәrin
Elmi idrakın fәrqli cәhәtlәrindәn biri hansıdır
Tәbiәt elmlәrinin vә texniki biliklәrin әn yüksәk mәdәni dәyәrә malik olduğunu bәyan edәndünyagörüş hansıdır
PopperKun•HantinqtonLakatos
elmi fiksiyaelmi tәkamülelmi inqilab•elmi praktikaelmi sensasiya
VitqenşteynLakatosPopper•HantinqtonKun
pozitivizmpraqmatizmstiyentizm•neotomizmekzistensializm
heç bir variant düzgün deyilfәlsәfә ilә elmin birbiri ilә әlaqәsi yoxdurfәlsәfә elmdirfәlsәfә elmin nәzәriyyәsidirfәlsәfә elmin metodologoyası kimi çıxış edir•
tәcrübәdә tәsdiqlәnmәsihәqiqәtә can atmapraktiki әhәmiyyәtlilik•tәcrübәdә tәkzib edilmәsimetodlardan istifadә etmәsi
AntistiyentizmPraqmatizmStiyentizm•empirizmTexnisizm
599
600
601
602
603
604
605
Hәr hansı bir predmet sahәsindә sistemlәşdirilmiş bilik necә adlanır
Anlayışlar, qanunlar, nәzәriyyәlәr hansı sahәnin mәhsuludur
Elmdә problemliliyin mütlәqlәşdirilmәsinә nә deyilir
Empirik biliklәrin hәddindәn artıq şişirdilmәsinә nә deyilir
Müasir cәmiyyәtin mәhsuldar qüvvәlәrinә daxildir
Hansı dövrdә elm ictimai hәyatın bütün sahәlәrinin inkişafını müәyyәnlәşdirәn amilә çevrilir
Elmi biliklәri әn yüksәk mәdәni dәyәr hesab edir
EpistemaTәlimNәzәriyyә•HipotezKonsepsiya
tarixinhüququnelmin•fәlsәfәninriyaziyyatın
praqmatizmziddiyyәtlilikproblematizm•stiyentizmrasionalizm
praqmatizmantistiyentizmpozitivizm•postpozitivizmstiyentizm
elmi biliklә•istehlak münasibәtlәribölgü münasibәtlәrikredit tәşkilatlarısinfi münasibәtlәr
böyük coğrafi kәşflәr dövründәXYII әsrin ilk elmi inqilabı zamanıpostsәnaye cәmiyyәtindә•orta әsrlәrdәaqrar cәmiyyәtdә
nigilizmantistiyentizmstiyentizm•neopozitivizmvolyuntarizm
606
607
608
609
610
611
612
Müasir elmi vә texnoloji tәrәqqinin xüsusiyyәtini göstәrin
Elmi biliklәrin fәrqlәndirici xüsusiyyәtlәrindәn birini göstәrin
Elmi biliyin öyrәnilәn obyektin qanunları vә mahiyyәti haqqında tam tәsәvvürlәr verәn tәşkiliformasını gösәtrin
Elmi nәzәriyyәnin elementini göstәrin
Elmin müәyyәn inkişaf mәrhәlәsindә elmi tәdqiqatın modeli kimi çıxış edәn elmi nәzәriyyәnigöstәrin
Bu tәlimin tәrәfdarlarına görә, elmitexniki tәrәqqi etik nigilizmin artmasına sәbәb olur
Roma klubu birliyi öz sıralarında kimlәri birlәşdirir
elektrik enerjisindәn geniş istifadәkütlәvi maşın istehsalıelmi nәzәriyyәnin әsasında yeni texnologiyaların inkişafı•sadalananlardan heç birisәnayenin avtomatlaşdırılması
davamlılığıhәqiqәtәbәnzәrlikyoxlanıla bilmәsi•mütlәqliyisubyektivlik
faktfәrziyyәnәzәriyyә•problemümumilәşdirmә
eksperimentmaddi obyektlәrin tәsvirifundamental anlayışlar vә prinsiplәr•abstraksiyaayrıayrı faktlar
doktrinatәlimparadiqma•nәzәriyyәideologiya
liberalizmfreydizmantistiyentizm•pozitivizmstiyentizm
Roma futbol azarkeşlәriniantik incәsәnәt sevәrlәrimüasir dövrün qlobal problemlәrini araşdıran alimlәri•
613
614
615
616
617
618
619
968ci ildә müasir dövrün әn kәskin problemlәrini tәhlili üçün yaradılmış beynәlxalq ictimaitәşkilat necә adlanır
Bәşәriyyәtin iqtisadi intreqrasiyası, ölkә vә regionların birbirindәn asılılığının artmasi necәadlanır
Dünya birliyi qarşısında duran kәskin kompleks problemlәr necә adlanır
İqtisadi sferada qloballaşma prosesi nә ilә sәciyyәlәnir
Risk cәmiyyәti konsepsiyasının müәllifi kimdir
Qloballaşmanı mültimәdәni cәmiyyәt dövrü kimi sәciyyәlәndirәn tәdqiqatçı kim olmuşdur
S.Hantinqtona görә, qloballaşma
Roma filosoflarınıRoma politoloqlarını
Париs клубuBilderberq klubuRoma klubu•Fransa klubuLondon klubu
ideolojilәşmәregionallşamaqloballaşma•beynәlmilәşmәinformasiyalaşma
regionalbeynәlxalqqlobal•beynәlmilәlqitә
sosial yönümlü iqtisadiyyatın formalaşması ilәkapital axınının artması ilәdövlәtlәrin qarşılıqlı faydalı iqtisadi әmәkdaşlığı ilәdövlәtlәrin iqtisadi müstәqilliyinin artması ilәiqtisadi proseslәrin milli dövlәtlәrin çәrçivәlәrindәn kәnara çıxması ilә•
HMartinSHantinqtonUbek•FNuşelerHŞumann
OLafontenUBekShantinqton•FNuşelerHŞumann
mәdәniyyәt vә әnәnәlәrin dağılmasıdır
620
621
622
623
624
625
Antiqlobalizm hәrәkatının mәqsәdi nәdir
BMTnin 99ci ildә RiodeJaneyroda çağırılmış konfransında hansı sәnәd imzalanmışdır
S.Hantinqtona görә, qloballaşma nәticәsindә dünya neçә mәdәnietniki sivilizasiyanın münaqişәsәhnәsinә çevrilәcәkdir
Elmi tәhlil istiqamәti kimi bәşәriyyәtin gәlәcәyi fәlsәfәnin hansı cәrәyanının mәzmununu tәşkiledir
Bәşәriyyәtin qlobal problemlәri hansı әsәrdә nәzәrdәn keçirilmişdir
Ekologiya termini ilk dәfә 866cı ildә kim tәrәfindәn işlәdilmişdir
qlobal iqtisadi artım dövrüdürdünyanın nisbәtәn kiçik sistemlәrin – mәdәni –etniki sivilizasiyaların münaqişә arenasına çevrilmәsiprosesidir
•qlobal problemlәrin kәskinlәşmәsi dövrüdürәnәnәvi siyasi qaydaların dağılması dövrüdür
cinayәtkarlıqla mübarizә aparmaqyeni informasiya texnologiyalarını inkişaf etdirmәkvarlı ölkәlәrdә cәmlәşmiş maddi vәsait vә ehtiyatları yenidәn bölüşdürәrәk әdalәti bәrpa etmәk•miqrasiyaların qarşısını almaqdemoqrafik problemlәri hәll etmәk
“Planetin dostları”“Bizim gәlәcәyimiz”«Davamlı inkişaf konsepsiyası”•“Artımın hәdlәri”“Әdalәt naminә sәfәrbәrlik”
1058•154
aksiologiyanınontologiyanınfuturologiyanın•qlobalistikanınqnoseologiyanın
“Ruhun fenomenologiyası”«Qanunlarınruhuhaqqında»«İnkişafınhәdlәri»•“Bizim gәlәcәyimiz”«Elmi inqilabların strukturu”
MMesarovicAPeççeiErnst Hekkel•EPestelDMedouz
626
627
628
629
630
631
632
Qlobal proqnozlaşdırmanın banisi kim olmuşdur
Mәdәniyyәt
Mәdәniyyәt anlayışının bağlı olduğu kultura sözü
Siseronun fikrincә mәdәniyyәt
Qәdim yunanlar mәdәniyyәtin ali mәqsәdini
Din mәdәniyyәtin әsas mәqsәdini
Hәrtәrәfli inkişaf etmiş insan yetişdirmәyi hansı dövr mәdәniyyәtin әsas vәzifәsi hesab edirdi
APeççeiMMesarovicJforrester•DMedouzEPestel
Siyasi idarәetmә formasıdırFәrdiyyәtçilik demәkdirFәrdi maraqlarla sosial tam arasında harmoniya yaratmaq vasitәsidir•Bunların heç biri deyilInkişaf ideyasıdır
Yunan mәnşәlidirIngilis mәnşәlidirLatın mәnşәlidir•Әrәb mәnşәlidirRus mәnşәlidir
Bәdәnә qulluq etmәk sәnәtdirInsan ağlını tәrbiyә edib yetişdirmәkdir•Bunların heç biri deyilDövlәt başçısı yetişdirmәk sәnәtdirTorpağı şumlamaq sәnәtdir
Ticarәti vә sәnәti inkişaf etdirmәkdәYüksәk peşәkarlığa malik sәnәtkar yetişdirmәkdәIdeal vәtәndaş yetişdirmәkdә görürdülәr•Alim yetişdirmәkdәAllahlara hörmәt hissi tәrbiyә etmәkdә
Maddi vә mәnәvi tәlәbatlar arasında harmoniya yaratmaqdaKamil insan tәrbiyә etmәkdәRuhun xilasına inam vә etiqad hissi tәrbiyә etmәkdә•Gözәlliyi qiymәtlәndirmәk bacarığı tәrbiyә etmәkdә görürElmli insan yetişdirmәkdә
Antik dövrIndustrializm dövrüIntibah dövrü•Orta әsrlәrPostindustrializm
633
634
635
636
637
638
639
İndustrial cәmiyyәt mәdәniyyәtin başlıca funksiyasını nәdә görürdü
Sivilizasiya termini ilk dәfә olaraq
Sivilizasiyanı tәrәqqinin son mәqsәdi hesab edirdi
Sivilizasiya ilk dәfә olaraq öz konkrettarixi tәcәssümünü
Aşağıdakılardan hansı sivilizasiya üçün sәciyyәvidir
Sivilizasiya nәyin yetirmәsidir
A.Toynbinin fikrincә, sivilizasiyanın yaranması üçün mühitә qarşı cavab reaksiyası necәolmalıdır
Mәntiqi tәfәkkürü inkişaf etdirmәkdәHarmonik inkişaf edәn insan yetişdirmәkdәEffektiv metoda malik ambisiyalı şәxsiyyәt yetişdirmәkdә•Humanizm ideyalarını yaymaqda?Mömin insan tәrbiyә etmәkdә
Empirizmin nümayәndәlәrinin әsәrlәrindәQәdim yunanlardaFransız maarifçilәrinin әsәrlәrindә tәşәkkül tapmışdır•Alman klassik fәlsәfәsindәQәdim romalılarda
Ingilis materialistlәriAristotelFransız maarifçilәri•İKantSiseron
Әrәb xilafәtindәQәdim YunanıstandaIndustrial cәmiyyәtdә tapdı•Qәdim HindistandaFeodalizmdә
IrrasionalizmKollektivçilik prinsipiFәrdiyyәtçilik prinsipi•Bunlardan heç biriHumanizm prinsipi
Varlığa estetik münasibәtinAntroposentrik dәyәrlәrinEqosentrik maraqların•Bunların heç birininDini dәyәrlәrin
Birdәfәlik vә kәskin olmalıdırMülayim olmalıdırÖzündә inersiya qüvvәsi daşımalıdır•Dalğavari olmalıdır
640
641
642
643
644
645
646
İctimai inkişafın tәhlilinә formasion yanaşmanın tәrәfdarı kim olmuşdur
Hansı yanaşmaya görә bәşәriyyәtin vahid tarixi yoxdur, yalnız lokal sivilizasiyalar mövcuddur
Şpenqler sivilizasiyanı necә sәciyyәlәndirir
İctimai inkişafa formasion yanaşmanın әsası üçün meyar
N.Danilevskinin mәdәnitarixi tipi nә demәkdir
Tarixi determinizm prinsipini seçin
Mәdәniyyәtin fәlsәfi anlayışı hansıdır
Zәif olmalıdır
O.ŞpenqlerToynbiK.Marks•N.DanilevskiP.Sorokin
MarksizmFormasion yanaşmaSivilizasiya yanaşma•Sosioloji yanaşmaKulturoloji yanaşma
Sivilizasiya mәdәniyyәtin sinonimidirSivilizasiya mәdәniyyәtin çiçәklәnmә dövrüdürSivilizasiya mәdәniyyәtin inkişafında son mәrhәlәdir•Sivilizasiya mәdәni әnәnә vә adәtlәridirSivilizasiya mәdәniyyәtin yaranma dövrüdür
Mәhsuldar qüvvәlәrin inkişaf sәviyyәsidirBazar münasibәtlәridirmaddi nemәtlәrin istehsal üsuludur•hakim dәyәrlәr, norma vә qaydalardırMәdәniyyәtin tipidir
Insanların dinlә şәrtlәnәn norma vә davranış qaydalarıdırMәdәniyyәtin spesifikliyini şәrtlәndirәn mәnәvi dәyәrlәr sistemidirTәsәrrüfat, siyasi, dini mәdәni elementlәrә әsaslanan vә müәyyәn ikişaf mәrhәlәsini yaşayan mәdәniyyәtdir•Cәmiyyәtin mәdәniyyәtin parçalanması ilә müşayiәt edәn inkişaf mәrhәlәsidirInsanların tәbiәtlә şәrtlәnәn davranış qaydaları vә normalarıdır
Ictimai hadisәlәrin bir biri ilә eynilәşdirilmәsiIctimai hadisәlәrin ardıcıllıqla birbirini şәrtlәndirmәsiIctimai hadisәlәrin ancaq zәrurәt prinsipindәn asılı olması•Ictimai hadisәlәrin ancaq azadlıqla әlaqәlәndirilmәsiIctimai hadisәlәrin birbirini inkar etmәsi
“Birinci tәbiәt”Insan tәrәfindәn öz inkişafı üçün yaradılmış maddi vә mәnәvi dәyәrlәr mәcmusu•Insanın tәbiәtlә şәrtlәnәn davranış qayda vә normalarıObyekti hakimiyyәt olan siyasi münasibәtlәrin mәcmusu
647
648
649
650
651
652
653
Tarixi prosesә formasion yanaşma nәyi iddia edir
Hansı bәnddә mәdәniyyәtin formaları yanlış göstәrilmişdir
İnsana münasibәtdә mәdәniyyәt
Hәrtәrәfli inkişaf etmiş harmonik insan yetişdirmәk
Mәdәniyyәtin son hәdәfi insanın
Mәdәniyyәtin sivilizasiyadan fәrqi onun
Mәdәniyyәtdә әnәnәlәr
Ictimai münasibәtlәr mәcmusu
Tarixin ümumi mәnası hәr bir xalqın öz taleyini özünün müәyyәnlәşdirilmәsindәdirTarixi proses dövrü sәciyyә daşıyırTarixi proses vahid olub ardıcıl olaraq bir sıra mәrhәlәlәrdәn keçir•Tarixi proses dalğavari xarakter daşıyırMüxtәlif sivilizasiyaları birbiri ilә müqayisә etmәk olmaz
әkinçilik, sәnaye, qusçuluqTәhsil, din, incәsәnәtTәbiәt, qalaktika, yer kürәsi•әdәbiyyat, rәssamlıq, maldarlıqIncәsәnәt, fәlsәfә, әkinçilik
insanın mövcudluq mәkanıdırinsan fәaliyyәtinin mәhsuludurinsanın inkişaf ölçüsüdür•bunların hamısıdıryalnız insana xas olan keyfiyyәtdir
Qәdim yunan mәdәniyyәtininOrta әsrlәr mәdәniyyәtininİntibah mәdәniyyәtinin•Bunlardan hәr birinin әsas vәzifәsi idiIndustrial cәmiyyәtin
nәzәri biliklәrinin dәrinlәşmәsimaddi rifahın yüksәlmәsimәnәvi zәnginlәşmәsidir•sosial normaların mәnimsәnilmәsitexniki gücünün artması
Fәaliyyәtçilik prinsiplәrini rәhbәr tutmasıiqtisadi tәrәqqini hәdәf götürmәsiinsanın daxili alәminә istiqamәtlәnmәsi•Bunların hamısıdırTexnikanın inkişafına yol açması
mühafizәkarlığın әleyhinәdirtәrәqqini şәrtlәndirәn amildironun fasilәsizliyini tәmin edir•inqilabi dәyişikliklәr tәlәb edir
654
655
656
657
658
659
660
Varislik әlaqәlәrini yaradan
Mәdәniyyәtdә varislik
Mәdәniyyәtin fasilәsizliyi
Mәdәniyyәtdә novatorluq
Biliyin ilkin sәviyyәsini göstәrin
Ekologiya elmi nәyi öyrәnir
Aşağıdakılardan hansı müharibәnin klassik tәrifinә uyğundur
yeniliklәrin mәnimsәnilmәsinә yol açır
siyasi tәssisatlardırmaddi istehsaldırәnәnәlәr,tәrbiyә vә tәhsil sistemidir•bunların heç biridiriqtisadi tәrәqqidir
irsiyyәtdәn irәli gәlirbioloji xarakter daşıyırsosial mәzmun daşıyır•bunlardan heç biri deyildirüzvi alәmin qanunlarına tabedir
elmi tәrәqqisindәn irәli gәlirirsiyyәtlә bağlıdır”varislik әlaqәlәri ilә şәrtlәnir•sosial tәrәqiyyә istinad ediryaşayış uğrunda mübarizә ilә şәrtlәnir
mәdәniyyәtin inkişafını şәrtlәndirir•mühafizәkarlığa gәtirib çıxarırmәdәniyyәtin fasilәsizliyini tәmin edirideoloji funksiya yerinә yetirirelmin inkişafından asılıdır
aprior bilikmücәrrәd bilikempirik bilik•praktiki biliknәzәri bilik
müasir dövrün demoqrafik problemlәriniatmosferin vәziyyәtinimüәyyәn әrazidә yaşayan heyvanlar vә bitkilәrin әlaqәsi, onların birbirinә vә yaşadıqları mühitәmünasibәtlәrini
•әrzaq problemlәrinidünya okeanının vәziyyәtini
Müharibә әrazi uğrunda mübarizәdirMüharibә bir çox nәsillәrin böyük zәhmәtlәrinin nәticәlәrinin mәhv edilmәsidir
•
661
662
663
664
665
666
667
Qloballaşmanı sosiumun sistemli transformasiyası kimi sәciyyәlәndirәn tәdqiqatçılar diqqәtionun hansı aspekti üzәrindә cәmlәşdirirlәr
Qloballaşma proseslәri hansı sahәdә daha sürәtlә cәrәyan edir
Fәlsәfә qloballaşmanı hansı aspektdә nәzәrdәn keçirir
Ekoloji tәhlükәnin mahiyyәti nәdәdir
Qloballaşmanın mәnfi tәrәflәrini tәdqiqatçılar nә ilә әlaqәlәndirirlәr
Elmdә qlobalistika termini nә vaxt yarandı
Mәnbә mühazirә mәtni, İqtisadi qloballaşmanın tәrәfdarları hәr il harada görüşürlәr
Müharibә dövlәtlәr, siniflәr, xalqlar, millәtlәr arasında mütәşәkkil silahlı mübarizәdir, hәmin qüvvәlәrarasındakı әlaqәlәr vә münasibәtlәri ifadә edәn siyasәtin zorla hәyata keçirilmәsidir
•Müharibә bir dövlәtin digәr dövlәtә hücum etmәsidirMüharibә dövlәtlәr arasında münaqişәdir
psixolojiiqtisadisiyasi•ekolojimәdәni
sosial sahәdәsiyasәtdәiqtisadiyyatda•insanların şüurundamәdәniyyәtdә
iqtisadi aspektdәgeosiyasi aspektdәsosial reallığa, elәcә dә insanlara gәlәcәk tәsiri aspektindә•psixoloji aspektdәekoloji aspektdә
tәbii suların çirklәndirilmәsindәtorpağın mәhsuldarlığının azalmasındasadalananların hamısında•parnik effektinin artmasındainsanın fәaliyyәti nәticәsindә flora vә faunanın mәhv olmasında
müharibә tәhlükәsinin artması ilәekoloji problemlәrin kәskinlәşmәsi ilәABŞn bütün dünyaya zorla qәbul etdirdiyi qloballaşma modeli ilә•mәnәviyyatın tәnәzzülü ilәdemoqrafik problemlәrin kәskinlәşmәsi ilә
XX әsrin 0cı illәrdәXIX әsrin sonundaXX әsrin 6070ci illәrin sәrhәdindә•XXI әsrdәXX әsrin 0cı illәrdә
668
669
670
671
672
673
Qlobal orta sinfin tәrkibinә kimlәr daxildir
Müәyyәn әrazidә yaşayan heyvanlar vә bitkilәrin әlaqәsi, onların birbirinә vә yaşadıqları mühitәmünasibәtlәrini öyrәnәn elm necә adlanır
İnkişafın hәdlәri әsәrindә hansı problemlәr nәzәrdәn keçirilmişdir
Fәlsәfi cәrәyan kimi futurologiya nәyi öyrәnir
Qlobal problemlәr hansı problemlәrdir
Müasir dünyada müharibә vә sülh, demoqrafik vә ekoloji problemlәr adlanır
Ümumdünya Kiyev ForumundaÜmumdünya Moskva ForumundaÜmumdünya Davos Forumunda•Ümumdünya NyuYork ForumundaÜmumdünya Roma Forumunda
müәllimlәr, hәkimlәr, miqrantlarmüәllimlәr, hәkimlәr, hüquqşünaslarbiznesmenlәr, proqramçılar, menecerlәr•hüquqşünaslar, fәhlәlәr, alimlәrfәhlәlәr, qulluqçular, miqrantlar
BiologiyaEkonometrikaEtikaEtnoqrafiyaEkologiya•
siyasi problemlәrekoloji problemlәrbәşәriyyәtin qlobal problemlәri•elmi problemlәriqtisadi problemlәr
ailәnin gәlәcәyiniiqtisadiyyatın gәlәcәyinielmin gәlәcәyinibәşәriyyәtin gәlәcәyini•siyasәtin gәlәcәyini
ekoloji problemlәrdirhәlli tapılmayan problemlәrdirbәşәriyyәtin mövcudluğuna tәhlükә yaradan problemlәrdir•beynәlxaıq terrorçuluqla mübarizә problemlәridir?yalnız inkişaf etmәkdә olan vә elәcә dә keçmiş sosialist ölkәlәrinә xas olan problemlәrdir
siyasi problemlәrlokal problemlәrqlobal problemlәr•ümumbәşәri problemlәrmilli problemlәr
674
675
676
677
678
679
680
İnsanı әhatә edәn rәngarәng alәm necә adlanır
Fәlsәfә tarixindә tәbiәtlә insanı vahid bir tam kimi götürәn dövr hansı olmuşdur
Tәbiәtin cәmiyyәtin hәyat sferasına daxil edilmiş hissәsi necә adlanır
Ekologiya terminini ilk dәfә istifadә edәn alman bioloqu kimdir
Canlı orqanizmlәrin әtraf mühitlә qarşılıqlı tәsirlәrini öyrәnәn elm hansıdır
Postindustrializm konsepsiyasında cәmiyyәtin hansı sferası üstünlük tәşkil edir
Postindustrial cәmiyyәtin inkişafının әsasında duran әsas sosial amil hansıdır
kosmoslitosfertәbiәt•stratosferbiosfer
modernkapitalizmantik•postmodernorta әsrlәr
iqtisaditәbii mühitcoğrafi mühit•istehsalmaddi mühit
DarvinHegelHekkel•EngelsVernadski
biokimyasosial ekologiyaekologiya•geologiyabiologiya
siyasi sferaelmservis•ekologiyamaddi istehsal
siyasәtxidmәtlәrinformasiya•ekologiyamaddi istehsal
681
682
683
684
685
686
687
İnformasiya hansı cәmiyyәtin inkişafının әsasında durur
Ekologiya nәyi öyrәnir
Qloballaşmanı sosial reallığa, elәcә dә insanlara gәlәcәk tәsiri aspektindә öyrәnәn elm hansıdır
Davamlı inkişaf konsepsiyası adlı sәnәd nә vaxt imzalanmışdır
UBek hansı konsepsiyasının müәllifi olmuşdur
Roma klubu nәdir
Roma klubu nә vaxt yaradılmışdır
quldarlıq cәmiyyәtininindustrializminpostindustrializmin•sadalananlardan heç birininfeodal cәmiyyәtin
atmosferin vәziyyәtiniәtraf mühitin çirklәnmә dәrәcәsiniMüәyyәn әrazidә yaşayan heyvan vә bitkilәrin әlaqәsini•bunlardan heç biriniistehsal tullantılarının әtraf mühitә tәsiri
hüquqiqtisadiyyatfәlsәfә•әxlaqsosiologiya
1999ci ildә•2001cu ildә2000ci ildә1990cı ildә2003ci ildә
texnotron cәmiyyәtistehlak cәmiyyәtiRisk cәmiyyәti•Kapitalizm cәmiyyәtiInformasiya cәmiyyәti
Platonun akademiyasıRoma fәlsәfәsini öyrәnәn cәmiyyәtmüasir dövrün әn kәskin problemlәrinin tәhlili üçün yaradılmış beynәlxalq ictimai tәşkilat•Fәlsәfi cәrәyanRoma futbol komandası
1998ci ildә1978ci ildә1968ci ildә•2008ci ildә1988ci ildә
688
689
690
691
692
693
694
S.Hantinqton qloballaşmanı necә sәciyyәlәndirirdi
Qloballaşma nәticәsindә dünyanın 8 mәdәnietniki sivilizasiyanın münaqişә sәhnәsinәçevrilәcәyini kim söylәmişdi
J.Forrester nәyin banisi olmuşdur
Ümumdünya Davos Forumunda hәr il kimlәr toplaşır
Artımın hәdlәri nәzәriyyәsinin müәlliflәrini göstәrin
Ekologiya terminini ilk dәfә istifadә edәn alimi göstәrin
Canlı orqanizmlәrin әtraf mühitlә qarşılıqlı tәsirlәrini öyrәnәn elm hansıdır
qlobal problemlәrin kәskinlәşmәsi kimiәnәnәvi siyasi qaydaların dağılması dövrü kimimültimәdәni cәmiyyәt dövrü kimi•qlobal iqtisadi artım dövrü kimimәdәniyyәt vә әnәnәlәrin dağılması kimi
M.MesarovicA.PeççeiHantinqton•E.PestelD.Medouz
qlobal problemlәrinqlobal istilәşmәninqlobal proqnozlaşdırmanın•Qlobal fәlakәtlәrinqlobal böhranın
Mәdәni qloballaşmanın tәrәfdarlarıİqtisadi qloballaşmanın әlehdarlarıİqtisadi qloballaşmanın tәrәfdarları•Bunlardan heç biriSiyasi qloballaşmanın tәrәfdarları
EToffer, UBekD.Bell, ETofflerD. Forrester, Dmedouz•DBell, UBekİKant, TParsons
HabermasMarksHekkel•EngelsHuk
biokimyasosiologiyaekologiya•psixologiya
695
696
697
698
699
700
Postindustrial cәmiyyәtin inkişafının әsasında duran әsas amili göstәrin
İnformasiya hansı cәmiyyәtin inkişafının әsasında durur
Qloballaşmanı sosial reallığa, elәcә dә insanlara gәlәcәk tәsiri aspektindә öyrәnәn elm hansıdır
İnkişafın hәdlәri әsәrindә hansı problemlәr nәzәrdәn keçirilmişdir
Davamlı inkişaf konsepsiyası adlı sәnәd harada imzalanmışdır
UBek hansı konsepsiyasının müәllifi olmuşdur
biologiya
siyasәtәxlaqinformasiya•dövlәtmәdәniyyәt
sinfi cәmiyyәtinәnәnәvi cәmiyyәtinpostindustrializmin•sadalananlardan heç birininantik cәmiyyәtin
antropologiyaetnoqrafiyaetnologiyamәdәni antropologiyafәlsәfә•
әxlaqiekzistensialqlobal•mәdәniekoloji
RomadaParisdәRiodeJaneyroda•LondondaBerndә
bilik cәmiyyәtiistehlak cәmiyyәtiRisk cәmiyyәti•Kütlәvi cәmiyyәtInformasiya cәmiyyәti