สนกกบภาษา
55TPA news
สนกกบภาษา
October 2019 ● No. 274
สวสดคะ ชาว TPA NEWS ทเคารพรก วนท ๒๔
ตลาคม ๒๕๖๒ ทก�าลงจะมาถงน เราชาว
ไทยจะไดมโอกาสเหนภาพส�าคญทางประวตศาสตรอกครง ในการ
เสดจพระราชด�าเนนเลยบพระนคร โดยขบวนพยหยาตราทาง
ชลมารค เนองในพระราชพธบรมราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒ ใน
ชวงการพระราชพธทรงบ�าเพญพระราชกศลถวายผาพระกฐน ณ วด
อรณราชวราราม นบเปนครงแรกในรชกาลปจจบน และเปนครงแรก
ในรอบ ๗ ป นบจากป ๒๕๕๕ ดวยคะ ผเขยนขอใชพนทสนกกบภาษา
ฉบบนใหขอมล และความรทงดานภาษา และวฒนธรรมเกยวกบ
ขบวนพยหยาตราทางชลมารคนะคะ
เวบไซต https://phralan.in.th/coronation/index.php
“พระราชพธบรมราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒” ของคณะกรรมการ
ฝายประชาสมพนธงานพระราชพธบรมราชาภเษก ไดเผยแพรขอมล
เกยวกบพระราชพธเบองปลาย โดยใหความหมายของกระบวน
พยหยาตราชลมารคไววา “กระบวนพยหยาตราชลมารค หมายถง
รวกระบวนเรอพระราชพธทจดขนส�าหรบพระมหากษตรยเสดจ
พระราชด�าเนนไปในการตางๆ ทงเปนการสวนพระองค และทเปนการ
พระราชพธ ซงไดประกอบการมาแตโบราณ ตงแตสมยสโขทย กรง
ศรอยธยา กรงธนบร กรงรตนโกสนทร เรอยมาจนปจจบน” ค�าวา
กระบวน และขบวน มความหมายเหมอนกน พจนานกรม ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ เขยนไววา “กระบวน น. หมคนหรอ
พาหนะเปนตนทจดเปนแถวเปนแนวหรอเปนหมวดเปนหมตาม
แบบแผน เชน กระบวนพยหยาตรา กระบวนทพ, แบบแผน เชน
กระบวนหนงสอไทย, ชนเชง เชน ท�ากระบวน งามกระบวนเนตรเงา
เสนหง�า” และ “ขบวน [ขะ-] น. กระบวน, พวกทจดเปนแถวเปนแนว
หรอเปนหมวดเปนหมอยางขบวนแห ขบวนรถ ขบวนเรอ” ซงใน
เวบไซตพระราชพธบรมราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒ หมวดขอมล
เกยวกบพระราชพธเบองปลาย เรอง กระบวนพยหยาตราทาง
ชลมารค สมยโบราณ ไดใสหมายเหตไววา “ในพระราชพธบรม
ราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒ ใชวา การเสดจพระราชด�าเนนเลยบ
พระนคร โดยขบวนพยหยาตราทางชลมารค เนองในพระราชพธบรม
ราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒”
“พยหยาตรา (๑) [-ยาดตรา] น. กระบวนทพ, การเดนทพ,
เชน ยกพยหยาตรา. (๒) [-ยาดตรา] ก. ไปเปนกระบวนทพใหญ.”
“ชลมารค [-มาก] น. ทางน�า เชน กระบวนเสดจพระราชด�าเนน
ทางชลมารค. (ส.).”
กระบวนพยหยาตราทางชลมารคในสมยตางๆ
สโขทย ปรากฏหลกฐานวาพระรวงทรงใชเรอออกไปลอย
กระทง หรอพธจองเปรยงลอยประทป ณ กลางสระน�า พรอมทงเผาเทยน
เลนไฟในยามคนเพญเดอนสบสอง
ศศธร มตซโมโตะ
โรงเรยนภาษาและวฒนธรรม
ขบวนพยหยาตราทางชลมารคขำวสด. (๒๔ กรกฎำคม ๒๕๖๒). ขบวนพยหยำตรำทำงชลมำรค ในพระรำชพธบรมรำชำภเษก 2562.
สบคนจาก https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_2735548 เมอ ๒๖ สงหาคม ๒๕๖๒.
56 TPA news
สนกกบภาษา
October 2019 ● No. 274
สมยกรงศรอยธยา ซงเปนเมองเกาะลอมรอบดวยแมน�า
ล�าคลองหลายสาย เสนทางน�าจงเปนเสนทางคมนาคมทส�าคญของ
ชาวกรงศรอยธยา ทงในยามศกสงคราม และยามสงบ มกระบวน
พยหยาตราชลมารคทส�าคญ และมหลกฐานบนทกไวชดเจน คอ
กระบวนพยหยาตราเพชรพวง ในรชกาลสมเดจพระนารายณมหาราช
ซงเปนกระบวนพยหยาตราใหญ จดเปนกระบวนตางๆ มทงสถลวธ
(ทางบก) และชลวธ (ทางน�า) หรอในรชกาลพระเจาปราสาททองกได
ทรงสรางเรอพระทนงกงขน นอกจากน ในสมยกรงศรอยธยา
ยงเปนตนก�าเนดกาพยเหเรอของเจาฟาธรรมธเบศร ซงเปนแมแบบ
ของการแตงกาพยเหเรอมาจนทกวนน
สมยกรงธนบร พระเจาตากสนมหาราชทรงสรางเรอรบ และ
เรอราชพธขนใหม เนองจากเรอทมอยเดมแตครงกรงศรอยธยาถก
พมาเผาไปเปนจ�านวนมาก แตโดยสวนใหญจะเปนเรอรบ เนองจาก
ในรชสมยของพระองคเตมไปดวยการศกสงคราม เรอททรงสรางใน
สมยกรงธนบร ไดแก เรอพระทนงสวรรณพไชยนาวาทายรถ เรอ
พระทนงศรสกหลาด และเรอโขมดยาปดทองทบ
สมยกรงรตนโกสนทร ระยะเวลาประมาณ ๒๐๐ ปเศษ
นบตงแตป พ.ศ. ๒๓๒๕ เปนปทพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬา
โลกมหาราช ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหยายพระนครหลวงจาก
กรงธนบรมาฝงกรงเทพมหานคร บรเวณทศตะวนออกของแมน�า
เจาพระยา สบจนปจจบน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก
มหาราชไดทรงสรางเรอขนมาใหมอก ๖๗ ล�า ซงมทงเรอพระทนง
เรอกระบวนปดทอง เรอพฆาต และเรอแซง ซงเปนเรอทส�าคญๆ เปน
ทรจกมาจนทกวนน และในรชกาลตอๆ มากยงมการสรางเรอเพมขน
มาอก รชกาลท ๒ จ�านวน ๒ ล�า รชกาลท ๓ จ�านวน ๒๔ ล�า รชกาล
ท ๔ จ�านวน ๗ ล�า รชกาลท ๕ จ�านวน ๑ ล�า และรชกาลท ๖ จ�านวน
๒ ล�า จากนนกมไดมการสรางเรออกจนถงรชกาลท ๙ จงไดมการ
สรางเรอพระทนงนารายณทรงสบรรณ รชกาลท ๙ เนองในโอกาส
กาญจนาภเษก สวนเรอทส�าคญๆ และตกทอดมาจนถงปจจบน ไดแก
เรอพระทนงอนนตนาคราช สรางขนครงแรกในรชกาลท ๔ และมา
สรางขนแทนล�าเดมอกในรชกาลท ๖ เรอพระทนงอเนกชาตภชงค
สรางขนในรชกาลท ๕ และเรอพระทนงสพรรณหงส สรางขนใน
รชกาลท ๖ และในรชสมยของพระบาทสมเดจพระบรมชนกาธเบศร
มหาภมพลอดลยเดชมหาราช บรมนาถบพตร ไดมการจดกระบวน
พยหยาตราชลมารคทงสน ๑๗ ครง ครงท ๑๗ เปนกระบวน
พยหยาตราชลมารค (ใหญ) การเสดจพระราชด�าเนนถวายผา
พระกฐน ณ วดอรณราชวราราม เมอวนท ๙ พฤศจกายน ๒๕๕๕
ขบวนพยหยาตราทางชลมารคทจะจดขนในเดอนตลาคมน
คณะอนกรรมการฝายจดขบวนพยหยาตราทางชลมารค เนองใน
พระราชพธบรมราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒ ด�าเนนการจดเตรยม
ความพรอมมาอยางตอเนอง ตามทมประกาศส�านกพระราชวง เมอ
วนท ๑ มกราคม ๒๕๖๒ เรองทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรด
กระหมอม ใหตงการพระราชพธบรมราชาภเษก ซงมการเสดจเลยบ
พระนครโดยขบวนพยหยาตราทางชลมารค ในชวงการพระราชพธ
ทรงบ�าเพญพระราชกศลถวายผาพระกฐน พ.ศ. ๒๕๖๒
โดยเรอพระราชพธในครงนมจ�านวนรวมทงสน ๕๒ ล�า
รวมถงเรอพระทนงส�าคญ ไดแก เรอพระทนงสพรรณหงส เรอพระทนง
อนนตนาคราช เรอพระทนงนารายณทรงสบรรณ รชกาลท ๙ และ
เรอพระทนงอเนกชาตภชงค พรอมเรอพระราชพธอนดวย เชน
เรอเอกชยเหนหาว เรอครฑเหนเหจ เรอกระบปราบเมองมาร
เรออสรวายภกษ เรอรปสตว เรอดง เรอแซง
ดานการจดขบวนเรอพระราชพธครงนจดรปขบวนตาม
รปแบบโบราณราชประเพณทกประการ โดยจดรปขบวนเรอ แบงออก
เปน ๕ รว ๓ สาย ดงน
ประชำชำตธรกจ. (๒ กนยำยน ๒๕๖๒). ประกำศกรมเจำทำ 3 กนยำ งดเดนเรอในแมน�ำเจำพระยำและคลองบำงกอกนอย ชวงซอมขบวนเรอพระรำชพธ. สบคนจำก https://www.prachachat.net/ พระรำชพธบรมรำชำภเษก/news-367187 เมอ ๖ กนยำยน ๒๕๖๒.
57TPA news
สนกกบภาษา
TPAnews
รวสายกลาง ซงเปนเรอสายส�าคญ ประกอบดวย เรอพระทนง
๔ ล�า มเรอพระทนงสพรรณหงส เรอพระทนงอนนตนาคราช เรอ
พระทนงนารายณทรงสบรรณ รชกาลท ๙ และเรอพระทนงอเนกชาต
ภชงค นอกจากน มเรออเหลอง เรอกลองนอก เรอแตงโม ซงเปนเรอ
ของผบญชาการขบวนเรอ เรอกลองใน พรอมดวยเรอต�ารวจนอก และ
เรอต�ารวจใน
รวสายใน ขนาบขางสายเรอพระทนง มเรอทองขวานฟา
และเรอทองบาบน เปนเรอประตหนา เรอเสอทยานชล และเรอเสอ
ค�ารณสนธ เปนเรอพฆาต เรอรปสตว ๘ ล�า และปดทายสายในดวย
เรอเอกไชยเหนหาว และเรอเอกไชยหลาวทอง ซงเปนเรอคชก
รวสายนอก ประกอบดวยเรอดง และเรอแซง สายละ ๑๔ ล�า
ดานก�าลงพลประจ�าเรอพระราชพธ คดเลอกก�าลงพลจาก
หนวยตางๆ ของกองทพเรอจ�านวน ๒,๒๐๐ นาย สวนใหญเปน
ก�าลงพลทไมเคยเปนก�าลงพลประจ�าเรอพระราชพธมากอน และได
มการฝกซอมมาอยางตอเนอง
เสนทางเดนเรอหรอเสนทางเสดจพระราชด�าเนนเปนเสน
ทางเดยวกบทเคยใชมาตงแต พระบาทสมเดจพระบรมชนกาธเบศร
มหาภมพลอดลยเดชมหาราช บรมนาถบพตร คอ เสนทางจาก
ทาวาสกรถงวดอรณราชวราราม การซอม กองทพเรอ โดยคณะ-
กรรมการจดเตรยมความพรอมขบวนเรอพระราชพธ ไดก�าหนด
แผนการซอม ๑๒ ครง แยกเปนการซอมยอย ๑๐ ครง และการซอม
ใหญ ๒ ครง โดยการซอมยอยเปนรปขบวนในแมน�าเจาพระยาครง
แรกมขนในวนท ๒๒ สงหาคม การซอมใหญ ครงท ๑ ก�าหนดใหเปน
วนท ๑๗ ตลาคม การซอมใหญ ครงท ๒ วนท ๒๑ ตลาคม ๒๕๖๒
รฐบาลไดประชาสมพนธเชญชวนประชาชนเฝาทลละออกธล
พระบาทรบเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ
พระบรมราชน ในโอกาสทเสดจพระราชด�าเนนเลยบพระนคร โดย
ขบวนพยหยาตราทางชลมารค เนองในพระราชพธบรมราชาภเษก
พทธศกราช ๒๕๖๒ วนพฤหสบดท ๒๔ ตลาคม ๒๕๖๒
มารวมเปนสวนหนงในประวตศาสตรครงส�าคญของชาตไทย
และชาวไทย รวมสมผสบรรยากาศ ชมความงดงามตระการตาของ
รวขบวนเรอพยหยาตราทางชลมารค มรดกทางวฒนธรรมอนยงใหญ
ของชาตไปดวยกนนะคะ
ทมาขอมล
ขาวสด. (๒๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒). ขบวนพยหยำตรำทำงชลมำรค
ในพระรำชพธบรมรำชำภเษก 2562. สบคนจาก https://www.khaosod.co.th/
special-stories/news_2735548 เมอ ๒๖ สงหาคม ๒๕๖๒.
ประชาชาตธรกจ. (๒ กนยายน ๒๕๖๒). ประกำศกรมเจำทำ 3 กนยำ
งดเดนเรอในแมน�ำเจำพระยำและคลองบำงกอกนอย ชวงซอมขบวนเรอ
พระรำชพธ. สบคนจาก https://www.prachachat.net/ พระราชพธบรม
ราชาภเษก/news-367187 เมอ ๖ กนยายน ๒๕๖๒.
พระราชพธบรมราชาภเษก พทธศกราช ๒๕๖๒. (๒๕๖๒). กระบวน
พยหยำตรำทำงชลมำรค สมยโบรำณ. สบคนจาก https://phralan.in.th/
coronation/finalceremoniesdetail.php?id=810 เมอ ๒ กนยายน ๒๕๖๒.
วกพเดย. (๒๕๖๒). กระบวนพยหยำตรำชลมำรค. สบคนจาก https://
th.wikipedia.org/wiki/กระบวนพยหยาตราชลมารค เมอ ๓๐ สงหาคม ๒๕๖๒.
ส�านกงานราชบณฑตยสภา. (๒๕๕๘). พจนำนกรม. สบคนจาก http://
www.royin.go.th/dictionary/index.php เมอ ๖ กนยายน ๒๕๖๒.
October 2019 ● No. 274