AcademiWales:Llawlyfr Rheoli Gyrfa
AcademiWales: Great leadership through learning
WG19392 © Hawlfraint y Goron 2013ISBN Digital: 978-1-4734-0618-6 ISBN Print: 978-1-4734-0616-2
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu2
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 3
deithiwr, nid oes llwybr.
Deithiwr, dy gamau di yw’r llwybr, a dim mwy;Deithiwr, nid oes llwybr,gwneir llwybr wrth gerdded.Wrth gerdded y gwneir y llwybr,ac wrth droi i edrych ’nôl gweli’r ffordd na fyddi bythyn dychwelyd i’w throedio.Deithiwr, nid oes llwybrdim ond trywydd ewyn yn y môr.
Antonio Machado
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu4
Pan ydych yn hoelio sylw ar destun sydd wedi’i archwilio’n drylwyr ac sy’n rhan o brofiad llawer o bobl, rydych yn elwa’n aruthrol gan y gallwch blethu sawl syniad a fframwaith a luniwyd dros y blynyddoedd.
Ond, yn y pen draw, mae’n rhaid i lyfr o’r math hwn weithio i’r bobl y’i bwriedir ar eu cyfer. Mae’r Llawlyfr Rheoli Gyrfa hwn wedi’i ysgrifennu’n bennaf o safbwynt llawer o bobl mewn gwaith y bu angen iddyn nhw fod yn fwy cyfrifol am eu gyrfa a’u bywyd, ac mae’n tynnu ar eu profiadau. Daeth yr angen am newid i’r bobl hyn, naill ai oherwydd eu bod ar y pryd efallai’n dewis gwneud y fath beth, neu oherwydd bod amgylchiadau yn y gwaith neu mewn agwedd arall ar eu bywydau’n gorfodi’r newid.
Yn bennaf felly, mae’n rhaid i ni ddiolch i’r holl bobl sydd wedi mentro mynd i’r afael â rheoli eu gyrfa eu hunain ac a fu’n barod i rannu storïau, hanesion a phrofiad o’r hyn sydd wedi gweithio ac i’r gwrthwyneb.
Ysgrifennwyd y llyfr hwn ar gyfer Academi Wales gan sawl awdur y mae’n rhaid i ni ddiolch iddyn nhw am eu hamynedd wrth siarad â hyfforddwyr gyrfa a’u cleientiaid a chasglu eu profiadau. Mae’n rhaid i ni ddiolch iddyn nhw hefyd am eu medrusrwydd a’u harbenigedd wrth
gasglu pob gwybodaeth bosib ar gyfer cyhoeddiad o’r math hwn, ac am ei gyflwyno mewn ffurf ymarferol a hwylus i’w ddefnyddio.
Diolchiadau
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 5
Cyflwyniad Pennod 1 – Lle’r ydych chi arni ar hyn o bryd?Yr Hunan
Pwrpas GweledigaethGwerthoeddProfiad
PerthnasauTeuluCyfeillionCydweithwyrRhwydwaith
GyrfaSgiliauCymeriadCyflawniadauPethau sy’n eich angori
Cyd-destun DiogelwchLleoliadSefyllfa AriannolAmgylchedd
Pennod 2 – Pa fath o ddyfodol hoffech ei gael?CyflwyniadEich nodau Personol Eich nodau o ran Perthnasau Eich nodau o ran Gyrfa neu Fusnes Eich nodau o ran Cyd-destun Eich nodau Ariannol Eich nodau o ran Iechyd ac Egni
Pennod 3 – Gweithredu mewn perthynas â’ch GyrfaCyflwyniadHunanasesiad Galluogrwydd Datblygu Gyrfa Paratoi eich CV Paratoi ar gyfer Cyfweliad
Pennod 4 – Gweithredu: Lle i ddechrau? CyflwyniadEich cynllun 10 -15 mlyneddEich cynllun 5 mlynedd Eich cynllun ar gyfer y 18 mis nesafGweithredu ar gyfer y mis hwnGweithredu ar gyfer yr wythnos honGweithredu ar gyfer bob diwrnod
Cynnwys 7111414151720232426272829293132343535363738
3940414243444546
4748485058
6970717273747576
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu6
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 7
CyflwyniadCroeso i’r Llawlyfr Rheoli Gyrfa Academi Wales. Mae’r canllaw ymarferol hwn wedi ei ysgrifennu ar gyfer pobl sy’n gweithio yn y sector cyhoeddus yng Nghymru,ar draws y sbectrwm eang o yrfa disgyblaethau ac yn ystod cyfnod o newid esbonyddol.Rydym yn eich annog i ailymweld y nifer o bynciau pryfoclyd yn y llawlyfr hwn yn aml yn ystod eich taith gyrfa.
Beth bynnag newid ydych yn mynd trwyddo, boed allan o ddewis neu os yw eich corff yn newid, bydd y daith yn unigryw i chi. Rydym yn gobeithio y bydd y cyngor a’r arweiniad a gynigir yn y llawlyfr hwn yn mynd peth ffordd i chi llywio ar llwybr boddhaol a llewyrchus.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu8
Cyflwyniad Fel unigolion, mae pob un ohonom yn gwneud dewisiadau o ran ein gyrfa i’r dyfodol. P’un a wnewch chi hyn drwy beidio â dewis, a bodloni ar adael i bethau ddatblygu ohonyn nhw eu hunain drwy ganiatáu i bobl eraill ac amgylchiadau reoli eich bywyd, neu p’un a ydych chi eich hun yn cymryd yr awenau fel mai chi yw crëwr eich tynged eich hun.Mae pawb yn gwneud y dewis hwn. Mae rhai ohonoch eisiau ffynnu yn eich gyrfa a dilyn llwybr o ddyrchafiadau. Bydd gan rai ohonoch flaenoriaethau eraill a bydd arnoch eisiau pethau gwahanol o’ch gyrfa, fel y cyfle i aros mewn lleoliad arbennig i gefnogi plant yn yr ysgol neu berthnasau hŷn, neu’r cyfle i barhau i wneud rhywbeth yr ydych wrth eich bodd yn ei wneud neu weithio â phobl yr ydych yn eu hoffi.Gwyddom, o brofiad hyfforddwyr gyrfa, nad yw’r mwyafrif o bobl, mewn gwirionedd, yn cymryd cyfrifoldeb dros eu gyrfa mewn modd sy’n sicrhau ei bod yn rhoi boddhad iddyn nhw, ac fel bod eu gyrfa’n cyd-fynd yn wirioneddol dda â gweddill eu bywyd. Ymddengys mai’r prif reswm am hyn yw bod gyrfa yn cael ei hystyried fel rhywbeth sydd ar wahân i weddill bywyd rhywun. Gall rhoi gyrfa mewn blwch ar wahân wneud i rywun deimlo bod “rhaid mynd i’r gwaith heddiw” yn hytrach na bod yn frwdfrydig ac yn llawn cyffro wrth godi, “gan wybod heddiw fy mod yn gwneud rhywbeth sy’n fy helpu i fod yr unigolyn y dymunaf fod yn fy mywyd, ac sy’n fy arwain ymhellach tuag at gyflawni’r nodau a’r dyheadau a osodais ar fy nghyfer fy hun”.Dim ond ambell i sefydliad sy’n meddu ar gynlluniau datblygu gyrfa i fynd ag unigolion y tu hwnt i’r pwynt hwn, neu i’w gyrraedd hyd yn oed, ac sy’n eu helpu i baratoi’r cynlluniau sydd, mewn ffordd gwbl glir, yn mynd i’r afael â’u datblygiad i’r dyfodol ac ym mhob agwedd ar eu bywydau, yn ogystal â’r modd y mae angen iddyn nhw ddatblygu i gefnogi eu swyddi presennol. Eto i gyd, gŵyr y mwyafrif ohonom mai hon yw’r allwedd i gael gweithwyr gwirioneddol frwdfrydig. Yn dilyn cael marchnad lafur ddisymud ers blynyddoedd, mae canlyniadau arolwg a gafodd ei gynnal gan Sefydliad Siartredig Personél a Datblygu (CIPD) yn 2013 yn dangos bod pobl ddawnus wedi
dechrau symud i swyddi newydd unwaith eto, a bod y broses recriwtio’n cael ei rhewi gan lai o sefydliadau.
Dangosodd y gwaith ymchwil hwn fod y bwriad i chwilio am swydd newydd yn cynyddu ochr yn ochr â bod yn anfodlon yn y swydd. Ond y peth syfrdanol oedd bod un o bob pedwar gweithiwr (27%) wedi dweud nad oeddent erioed wedi cael asesiad i adolygu eu perfformiad yn y gwaith.
Dywedodd cynghorydd ymchwil yn CIPD: “Mae pobl ddawnus wedi dechrau symud i swyddi newydd unwaith eto, sy’n dangos bod y pryder ynghylch pa mor ddiogel yw swyddi wedi lleihau wrth i effaith y dirywiad economaidd ddechrau gwella. Fodd bynnag, dylai hyn fod yn rhybudd hefyd i gyflogwyr fod yn fwy rhagweithiol er mwyn iddynt sicrhau eu bod yn cadw eu gweithwyr mwyaf dawnus. Os nad ydynt yn monitro perfformiad eu gweithwyr nac yn rhoi cyfleoedd i’w gweithwyr drafod datblygiad eu gyrfa, gallai cyflogwyr fentro colli rhai o’u gweithwyr mwyaf dawnus a allai leisio’u barn trwy ymadael, a manteisio ar farchnad lafur sy’n argoeli i fod rhywfaint yn well”.
Felly, ar sail y ffeithiau hyn, o ran eich gyrfa eich hun, gorau po fwyaf y gallwch chi fel gweithiwr neu unigolyn ei wneud eich hun. Y gwir amdani yw nad yw’r mwyafrif o sefydliadau wedi datblygu digon i allu gwneud hyn mewn modd rhagweithiol efo chi, ac ar eich cyfer.
Man cychwyn yw’r llyfr hwn felly, er mwyn i chi wneud yr union beth hynny. Eich galluogi i lunio eich cynllun rheoli gyrfa effeithiol eich hun, ac i ddechrau cael trafodaethau yn y gwaith, ac mewn mannau eraill, i’ch helpu i fwrw ymlaen yn ôl eich dewis.
Wrth wraidd y Llawlyfr Rheoli Gyrfa, ceir syniadau syml ac effeithiol iawn:• I wneud newidiadau effeithiol yn eich gyrfa, rhaid i chi ddeall sut y
gall gyd-fynd â’r agweddau eraill ar eich bywyd. Yn aml, methu â gwneud hyn sy’n achosi diffyg cynnydd, gan na fydd yn hir cyn y daw blaenoriaethau eraill i gyfyngu ar bethau a’u rhwystro.
• Fe gewch well hwyl o lawer ar reoli eich gyrfa os allwch gael rhywfaint
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 9
o help gan eraill. A hwnnw’n aml yn anffurfiol o ran natur, mae’n eich galluogi i drafod eich syniadau, i glywed barn pobl eraill ac i elwa o safbwyntiau a phrofiadau pobl eraill.
• Nid gweithgaredd a wneir unwaith ac am byth mo rheoli gyrfa. Mae’n rhywbeth y mae angen i ni fynd ati i’w adolygu a’i addasu wrth i’n bywydau, ein perthnasau a’n blaenoriaethau newid, ac wrth i ni, gam wrth gam, gyflawni ein nodau a’n amcanion. Yn aml, mae cael proses i adolygu ac addasu ein cynlluniau gweithredu yn angenrheidiol os ydym am ddal ati ar y trywydd iawn.
Mae’r Llawlyfr Rheoli Gyrfa yn eich helpu i edrych ar bedair prif agwedd ar eich bywyd:• Yr Hunan: Eich hunan mewnol sy’n
cael ei ddylanwadu a’i greu gan eneteg, yr amgylchedd y’ch magwyd ynddo a’r profiadau a gawsoch hyd yma. Mae hunanymwybyddiaeth yn caniatáu i ni wybod mwy am bwy ydym, sut yr ydym yn helpu ac yn atal ein hunain, a sut yr ydym yn effeithio ar y bobl ac ar y byd o’n cwmpas.
• Perthnasau: Mae bod yn y byd yn golygu bod mewn perthynas â’r amgylchedd a’r bobl o’n cwmpas. O ran y rheiny sydd fwyaf annwyl i ni, mae ein teulu a’n cyfeillion yn ein hangori ac yn bwyntiau cyfeirio pwysig yn ein bywydau. Mae deall yr hyn y mae arnom ei angen o’n perthnasau, a’r hyn y mae ar ein perthnasau ei angen gennym ni er mwyn parhau i’n cefnogi yn y modd y dymunwn, yn ystyriaeth allweddol o ran ein gyrfaoedd.
• Gyrfa: Mae ein gyrfa yn eistedd yng nghyd-destun ein bywyd a’n hamgylchedd, a dyna lle mae ein nodweddion personol, ein cymeriad, ein sgiliau a’n galluoedd yn cael eu rhoi ar waith i gyflawni canlyniadau i eraill ac i’n hunain. Mae’n amlwg bod deall pa mor effeithiol yr ydym yn defnyddio ein galluoedd, a sut y dymunwn ddatblygu hyn yn y dyfodol, yn ganolog i’n hymdrechion i reoli ein gyrfa.
• Cyd-destun: Yn aml, ein cyd-destun, ein sefyllfa neu’n hamgylchedd yw’r agwedd ar ein bywyd y teimlwn fod gennym y lleiaf o reolaeth drosti. Y rheswm am hynny, yn ôl pob golwg, yw ein bod yn ystyried ein sefyllfa fel rhywbeth sy’n bennaf y tu allan i ni ein hunain a’i bod felly, yn ôl pob tebyg, dan reolaeth grymoedd eraill. Fodd bynnag, po fwyaf yr ydym yn cymryd rheolaeth o’n gyrfa, a phob agwedd arni, ac yn dewis gweithio tuag at yr hyn yr ydym wirioneddol ei eisiau, y mwyaf yw ein gallu i ddylanwadu ar ein sefyllfa, ein cyd-destun a’n hamgylchedd.
Wrth ddechrau ar ein hymdrechion i reoli ein gyrfa a cheisio deall lle’r ydym ar hyn o bryd, ym Mhennod 1 o’r Llawlyfr hwn, mae’n debyg y bydd y pedwar maes hwn yn ymddangos fel pe baen nhw’n agweddau hollol neilltuol ac ar wahân ar ein bywydau.
Wrth symud ymlaen a meddwl am y math o ddyfodol a ddymunwn ym Mhennod 2 o’r Llawlyfr hwn, dechreuwn sylweddoli fod plethiad a chyswllt annatod rhwng y meysydd neilltuol hyn. I ddatblygu a rheoli ein gyrfa yn effeithiol, rhaid i ni ddeall y cydgysylltiadau hynny a gwneud y newidiadau angenrheidiol, fel bod un agwedd ar fywyd yn cefnogi pob un o’r agweddau eraill sy’n bwysig i ni.
Wrth i ni fynd i mewn i Bennod 3 byddwn yn gweld y wyneb cydgysylltiad mewn cynlluniau sydd angen cynyddol i integreiddio gweithgarwch mewn un parth o fywyd gyda gweithgarwch mewn meysydd eraill.
Mae hyn yn ein harwain i sylweddoli, ym Mhennod 4, yn y bôn, pan ddaw’n fater o weithredu, bod hynny i gyd yn dibynnu ar yr hunan. Bydd yr hyn yr ydym yn ei feddwl, yn ei deimlo, yn ei benderfynu ac yn ei wneud yn newid ein bywyd i fod yr hyn yr ydym eisiau ei fyw.
Mae rheoli gyrfa’n ymwneud â’r dewisiadau a wnawn a’r modd a weithredwn i sicrhau ein bod, fesul cam ac yn drefnus, yn gwireddu cymaint â phosibl o’r breuddwydion a’r dyheadau sydd gennym ar ein cyfer ein hunain fel unigolion ac yn ein bywydau a’n byd.
Y
R H
UNAN PERTHNASAU
GYFR A C YD – DESTU
N
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu10
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 11
Pennod Un Lle’r ydych chi arni ar hyn o bryd?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu12
Yn y bennod hon, byddwn yn eich helpu i bwyso a mesur lle’r ydych chi arni ar hyn o bryd. Cyn edrych ar hynny mewn unrhyw fanylder, gall fod o gymorth, fel man cychwyn, i chi bwyso a mesur y prif feysydd ac agweddau ar eich bywyd y mae’r Llawlyfr Rheoli Gyrfa hwn yn eich helpu i’w harchwilio. Bydd hyn yn rhoi darlun sylfaenol i chi y gallwch ei ddefnyddio i gymharu’r cynnydd a wnewch wrth i chi ddatblygu eich gyrfa. Bydd hyn yn eich helpu i sicrhau eich bod yn datblygu eich gyrfa mewn modd sy’n cynhyrchu’r canlyniadau a ddymunir gennych.
Mae’r diagram gyferbyn yn dangos i chi’r 4 maes a’r 16 agwedd ar eich bywyd y byddwch yn eu harchwilio efo’r Llawlyfr Rheoli Gyrfa. Gan ddefnyddio canol y cylch fel 0% a’r gylchlin y tu allan fel 100%, graddiwch bob agwedd ar eich bywyd yn nhermau pa mor fodlon ydych â nhw ar hyn o bryd. Rhowch farc yng nghanol bob cylchran i ddangos eich lefel bresennol o foddhad â’r agwedd honno ar eich bywyd. Bydd yr enghraifft isod yn rhoi syniad i chi o sut y gallai edrych ar ôl ei gwblhau:
Yr HunanPwrpas: I ba raddau ydych chi’n fodlon â phwrpas canolog eich bywyd ar hyn o bryd?
Gweledigaeth: I ba raddau ydych chi’n fodlon fod eich bywyd a’ch gyrfa yn union fel yr ydych eisiau iddyn nhw fod ar hyn o bryd?
Gwerthoedd: I ba raddau ydych chi’n fodlon fod gennych chi egwyddorion sy’n ganolog i’ch bywyd a’r pethau sydd bwysicaf i chi?
Experience: Pa mor fodlon ydych chi efo’ch bywyd hyd yma?
PerthnasauTeulu: Pa mor fodlon ydych chi ag ansawdd yr amser a dreuliwch gyda’ch teulu, ynghyd ag ansawdd eich perthynas â nhw?
Cyfeillion: Pa mor fodlon ydych chi ag ansawdd ac ystod eich cyfeillion ynghyd ag ansawdd yr amser y gallwch ei dreulio â nhw?
Cydweithwyr: Pa mor fodlon ydych chi ag ystod ac ansawdd y perthnasau sydd gennych â’ch cydweithwyr?
Rhwydwaith: Pa mor fodlon ydych chi ag ystod ac ansawdd eich rhwydweithiau cysylltiadau personol a phroffesiynol?
GyfraSgiliau: Pa mor fodlon ydych chi fod eich sgiliau’n addas i’r pwrpas ar gyfer y bywyd yr ydych eisiau ei fyw heddiw?
Cymeriad: Pa mor hapus ydych chi ag ansawdd a chryfder eich cymeriad ar hyn o bryd?
Cyflawniadau: Pa mor fodlon ydych chi ag ansawdd a maint yr hyn yr ydych wedi’i gyflawni hyd yma?
Pethau sy’n eich Angori: Pa mor fodlon ydych chi fod gennych yr elfennau sy’n creu sefydlogrwydd yn eich bywyd ar hyn o bryd, a’ch bod yn rhoi sylw iddynt?
Cyd-DestunDiogelwch: Pa mor ddiogel ydych chi’n teimlo yn eich bywyd, ac o fewn eich perthnasau a’ch gwaith?
Lleoliad: Pa mor fodlon ydych chi eich bod yn byw ac yn gweithio yn y lle iawn i chi ar hyn o bryd?
Sefyllfa Ariannol: Pa mor fodlon ydych chi â’ch sefyllfa ariannol ar hyn o bryd?
Amgylchedd: Pa mor fodlon ydych chi fod eich amgylchedd yn eich gwaith ac mewn agweddau eraill ar eich bywyd yn hybu eich hapusrwydd a’ch boddhad ar hyn o bryd?
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 13
Sgiliau Cymeriad Cy�aeniadau Angorau Diogelwch
Lleoliad
Sefyllf
a Aria
nnol
Am
gylc
hedd
GY F R A C Y D –
DE S TU
N
Pw
rpas
Gw
eled
igaeth
Gwerthoedd
Pro�ad Teulu Cyfeillion Cydweithwyr Rhw
ydwaith
Y
R H
U
NA N P E R T H
NA
SA
U
Ymarfer pwyso a mesur cychwynnol
I gwblhau eich diagram, cysylltwch bob un o’r pwyntiau a nodwyd gennych i greu map
radar o’r graddau y mae eich bywyd yn cyd-fynd â’r hyn
yr hoffech iddo fod, a sylwch ar unrhyw agweddau y bydd
angen rhoi sylw arbennig iddynt wrth fynd drwy eich Llawlyfr
Rheoli Gyrfa.
Fersiwn Academi Wales o‘Olwyn Bywyd’
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu14
Maes 1 – Yr HunanYn y bôn, mae popeth yn eich bywyd yn dechrau ac yn
gorffen efo chi. Bydd yr hyn yr ydych fel person yn dibynnu ar y penderfyniadau a wnewch yn fewnol, gan arwain eich credau, eich gwerthoedd a’ch ymddygiad ac, yn allanol, o ran y camau a gymerwch a’r cysylltiadau a wnewch efo’r pethau a’r bobl o’ch cwmpas. Yn y 4 adran sy’n dilyn, byddwch yn rhoi mwy o ystyriaeth i:
• Eich pwrpas: Yn y bôn, y math o unigolyn yr ydych ar hyn o bryd a sut yr ydych yn cyfrannu at eich byd.
• Eich gwerthoedd: Eich darlun o’r math o fywyd yr hoffech ei gael heddiw.
• Eich Gwerthoedd: Yr hyn yr ydych yn ei deimlo sydd bwysicaf i chi ar hyn o bryd, a’r hyn sy’n arwain ac yn cymell eich ymddygiad yn y sefyllfaoedd sy’n dod i’ch rhan.
• Eich profiad: Pa fath o brofiad a gawsoch chi hyd yma?
Pennu Eich Pwrpas PresennolMae’r rhai sydd fwyaf llwyddiannus wrth reoli’r eu gyrfa yn meddu ar ymdeimlad cryf o bwy ydyn nhw a’r math o unigolion ydyn nhw. Pan siaradwch â’r bobl hyn, mae ganddyn nhw synnwyr cryf o bwrpas personol ynghyd â’r modd y dymunant gyfrannu at fywydau pobl eraill a’r amgylchedd sydd o’u cwmpas.
Mae’r ymdeimlad cryf hwn o bwrpas yn eu helpu i ddatblygu’r gweledigaethau olynol a phenodol o ran yr hyn y carent ei gyflawni, ei gael neu ei fod. Mae Stephen Covey yn cyfeirio at hyn fel ‘egwyddorion rhagweithiol gweledigaeth bersonol’.
I ganfod eich pwrpas personol presennol efallai y carech ystyried y cwestiynau a ganlyn ac ysgrifennu eich atebion iddynt:
Os oes un peth sy’n bwysicach na dim i chi, beth ydyw?
Beth sy’n rhoi’r hapusrwydd a’r boddhad mwyaf i chi?
Beth sy’n gwneud i chi deimlo eich bod wedi cyflawni rhywbeth?
O ran gadael eich ôl yn y byd, beth hoffech i ffrwyth eich ymdrechion fod?
Pe bai un peth yr hoffech i bobl ei ddweud amdanoch chi ar hyn o bryd, beth fyddai hwnnw?
Edrychwch ar eich atebion i’r cwestiynau uchod ac ystyriwch beth yw’r thema sylfaenol sy’n cysylltu bob un ohonynt. Ysgrifennwch hynny yma.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 15
Yn ôl Wayne Dyer “Mae bob plentyn yn dod i lawr i’r ddaear efo gorchmynion cudd”. Mae llawer o bobl yn credu, pan ydym yn teimlo’n hapus amdanom ein hunain a chyda’r hyn yr ydym yn ei wneud, neu wrth feddwl am ei wneud hyd yn oed, ein bod mor agos ag y gallwn fod at ein pwrpas personol a’r hyn y mae ein geneteg a’n profiad ym more ein hoes, ac ar ôl hynny, wedi plannu rhagdueddiad ynom i’w gwneud yn ystod ein bywydau.
Techneg a ddefnyddir gan lawer o bobl i ddadlennu datganiad cryno o’u pwrpas yw gofyn i’w hunain ‘pam ydw i yma’? – o ran bod ar y blaned.
I orffen, ystyriwch bob un o’ch atebion i’r cwestiynau a ofynnwyd gennych am yr agwedd hon ar eich hunan fel yr ydych ar hyn o bryd, a phenderfynwch ar ddatganiad o’ch pwrpas personol.
Ailystyriwch y datganiad hwn yn aml. Dros amser, efallai y teimlwch eich bod eisiau mireinio ei eiriad neu gynnwys atebion newydd eraill neu bethau yr ydych, yn ddiweddarach, yn sylweddoli eu bod yn bwysig i chi.
Ceisiwch ddal eich gafael yn hyn fel eich egwyddor ganolog ar gyfer popeth a wnewch ynghyd â’r modd yr ydych yn llywio’ch gyrfa. Y prawf ar ei gyfer dros amser yw gofyn, ydy hwn yn cyd-fynd, mewn gwirionedd, â phwy ydych chi a’r hyn sydd bwysicaf i chi?
Pennu eich gweledigaethPa fath o fywyd a gyrfa ydych chi eu heisiau yn y dyfodol – mewn 10 i 15 mlynedd?
Gan ddefnyddio’r un 16 pennawd a ddefnyddiwyd yn gynharach ar gyfer bob agwedd ar eich bywyd, gwnewch nodiadau am yr hyn yr ydych eisiau i’ch bywyd fod heddiw.
Dros y dudalen, mae tabl gwag y gallwch roi eich syniadau arno am eich gweledigaeth ar gyfer eich bywyd a’ch gyrfa, fel yr hoffech iddyn nhw fod yn y dyfodol.
Ar ôl gorffen eich rhestr, ticiwch bob un o’r eitemau sydd yn eu lle gennych ar hyn o bryd. Tanlinellwch bob un o’r eitemau nad ydyn nhw yn eu lle yn eich bywyd fel y mae ar hyn o bryd.
Fy mhwrpas personol presennol yw:
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu16
Pwrpas Teulu Sgiliau Diogelwch
Gweledigaeth Cyfeillion Cymeriad Lleoliad
Gwerthoedd Cydweithwyr Cyflawniadau Sefyllfa Ariannol
Profiad Rhwydwaith Pethau sy’n eich angori Amgylchedd
Disgrifiwch isod, ar gyfer bob agwedd ar eich bywyd, y prif elfennau o’ch gweledigaeth ar gyfer y math o fywyd yr ydych ei eisiau mewn 10 – 15 mlynedd
YR HUNAN ERAILL GYRFA CYD–DESTUN
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 17
Pennu eich gwerthoedd Gwerthoedd yw’r pethau sydd o bwys i chi.
Mae’n debygol fod llawer o’ch gwerthoedd a’ch credau yn ymhlyg yn hytrach nag yn amlwg ac, mewn gwirionedd, byddwch wedi’u mabwysiadu’n ddamweiniol yn sgil y dylanwadau a’r profiadau fu’n rhan o’ch bywyd ers eich geni.
Ar ôl eu mabwysiadu ac, mewn rhyw fodd, eu cadarnhau, naill ai drwy ddigwyddiad emosiynol arwyddocaol neu drwy eu hailadrodd yn unig, caiff eich gwerthoedd eu sefydlu gan eich meddwl yn ddiarwybod i chi. Mewn gwirionedd, maen nhw’n bodoli y tu mewn fel penderfyniadau parod, awtomatig sydd ar gael yn y fan a’r lle bob tro y cyfyd amgylchiadau sy’n berthnasol i’r penderfyniad neu’r gred wreiddiol.
O ran hyn, mae dau beth yn creu anhawster:
• Yn gyntaf, gwir effaith hyn yw, yn aml, bod ein gwerthoedd a’n credau, yn ddiarwybod i ni, yn cymell ein hymddygiad. Maen nhw’n fath o ymateb awtomatig i symbyliadau allanol.
• Yn ail, er bod yr ymateb ei hun yn cyd-fynd â’r profiad gwreiddiol oedd wrth wraidd sefydlu’r gwerth neu’r gred, efallai nad yw’n cyd-fynd ag amgylchiadau heddiw a’r unigolyn yr ydych wedi datblygu i fod.
Diwedd y gân yw bod yr hen benderfyniadau hynny a wnaethoch am eich hun, pobl eraill, digwyddiadau bywyd a’r byd, y pethau sy’n bosibl i chi ac fel arall, yn arwain ac yn cyfarwyddo eich ymddygiad a’r modd yr ydych yn ymateb i brofiadau bywyd. O achos hyn, mae’n eithaf buddiol, fel arfer, i ddod yn fwy ymwybodol o’ch gwerthoedd a’ch credau, sut y maen nhw’n effeithio ar eich bywyd, o le y daethant
a ph’un a ydyn nhw’n dal yn briodol ar gyfer yr unigolyn yr ydych heddiw a’r person yr hoffech ei fod yn y dyfodol.
Gwnewch restr dros y dudalen o’r gwerthoedd a’r credau sy’n berthnasol i chi heddiw.
• Y rhestr gyntaf yw’r gwerthoedd a’r credau sy’n eich cefnogi i fod y person yr ydych eisiau ei fod a’r hyn yr ydych eisiau ei wneud heddiw ac yn y dyfodol.
• Yr ail restr yw’r gwerthoedd a allai eich atal, yn eich barn chi, rhag bod yn bopeth y gallwch fod.
O ran bob un o’r gwerthoedd hynny, efallai yr hoffech feddwl am:
1. Enw’r gwerth neu’r gred
2. Sut y mae’r gwerth neu’r gred yn effeithio ar eich bywyd – beth ydych chi’n ei wneud/ddim yn ei wneud o ganlyniad i hynny?
3. Y ffynhonnell debygol – Y digwyddiad cychwynnol neu’r unigolyn a ysgogodd y gred. E.e. teulu, athrawon, profiadau bywyd a bywyd yn gyffredinol, casgliadau mewnol ac ati.
4. Yr hyn y gallech ei ddysgu amdano pe bai’n digwydd eto heddiw, a’r hyn y byddech yn ailbenderfynu yn ei gylch er mwyn ei wneud yn fwy priodol a chadarnhaol ac i hybu’r hyn yr hoffech ei fod heddiw ac yn y dyfodol.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu18
GWERTH NEU GRED EFFEITHIAU FFYNHONNELL AILBENDERFYNIAD
Gwerthoedd neu gredau a fydd yn eich helpu ac yn eich cynnal heddiw ac yn y dyfodol
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 19
Gan eich bod bellach wedi cwblhau dwy restr, defnyddiwch y golofn gyntaf un ar y chwith i rifo eich credau a’ch gwerthoedd yn nhrefn blaenoriaeth, yn ôl eu pwysigrwydd o ran effeithiau cadarnhaol neu negyddol arnoch chi a’ch bywyd.
GWERTH NEU GRED EFFEITHIAU FFYNHONNELL AILBENDERFYNIAD
Gwerthoedd neu gredau a fydd yn eich atal ac yn eich rhwystro heddiw ac yn y dyfodol
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu20
Gwerthoedd a chredau i’ch cynnal chi heddiw ac yn y dyfodol
O dan y llinell, ysgrifennwch eich disgrifiad o unrhyw ddigwyddiadau allweddol oedd wedi ffurfio pwy ydych chi heddiw, gwnewch nodiadau am sut yr oedd y sefyllfa honno wedi effeithio arnoch:
• Sut yr oeddech yn teimlo ar y pryd?
• Sut yr ydych yn teimlo yn ei gylch heddiw?
• Sut y mae’r digwyddiad wedi ffurfio pwy ydych heddiw – pa ddarlun y mae’n ei roi i chi o ran pwy ydych fel unigolyn?
• Yn olaf, ac yn bwysicaf oll, beth sydd i’w ddysgu am y digwyddiad hwn, o safbwynt pwy ydych chi heddiw, all eich galluogi i ddeall beth y mae hyn yn ei olygu o ran pwy ydych chi ar hyn o bryd?
Yn olaf, rhestrwch isod, yn nhrefn blaenoriaeth, y gwerthoedd gwirioneddol allweddol y mae eu hangen arnoch (rhai a oedd eisoes yn gadarnhaol neu a gryfhawyd gennych, neu hen rai negyddol yr ydych wedi’u hailystyried a’u hail-eirio fel eu bod bellach yn gadarnhaol) i’ch helpu i fod yr hyn yr ydych eisiau ei fod heddiw ac yn y dyfodol, yn eich bywyd a’ch gyrfa.
Eich Profiad o FywydBydd y modd y mae eich bywyd a’ch gyrfa wedi datblygu hyd yma yn eich helpu i roi syniad i chi o ffrwyth y penderfyniadau a’r dewisiadau a wnaethoch hyd yma. Ar y diagram dros y dudalen, uwchben y llinell, rhowch linell i gynrychioli llanw a thrai eich bywyd hyd yma.
Labelwch yr uchafbwyntiau a’r isafbwyntiau a chyfnodau amser, gan nodi bynnag oedd yn digwydd i chi ar yr adegau dan sylw.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 21
Eich profiad o fywyd hyd yma
Early years Heddiw
Digwyddiadau
Eich teimladau bryd hynny
Eich teimladau heddiw
Eich dealltwriaeth o’ch sefyllfa
Persbectif newydd
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu22
Yr Hunan – Lle’r ydych chi arni ar hyn o bryd?Edrychwch dros yr adran flaenorol ynghylch eich hunan a chrynhowch y pwyntiau allweddol isod:
Eich pwrpas personol yw:
Y prif elfennau o’ch gweledigaeth am y math o fywyd a gyrfa yr hoffech eu cael yw:
Y gwerthoedd y rhowch flaenoriaeth iddynt yw:
O ran gadael eich ôl yn y byd, beth hoffech chi i ffrwyth eich ymdrechion fod?
Maes 2 – PERTHNASAU
Mae Tony Robbins yn ei lyfr ‘Unleash The Power Within’ yn rhestru chwe angen dynol y mae pob unigolyn yn ceisio mynd i’r
afael â nhw yn eu bywyd. Mae pedwar o’r rhain yn sylfaenol:
1. Sicrwydd: Rydym yn ceisio cael digon yn ein bywyd sy’n sefydlog fel y gallwn o leiaf fodoli yn nhermau bwyd, cynhesrwydd a lloches.
2. Ansicrwydd: Ar ôl cael digon o sicrwydd yn ein bywyd, rydym yna’n ceisio cael peth amrywiaeth oherwydd, pe bai popeth yn gwbl sicr, byddem yn diflasu’n llwyr ar ein bodolaeth.
3. Perthynas: Ar ôl cael y cydbwysedd yn iawn o ran ansicrwydd a sicrwydd yn ein bywydau, y peth nesaf a geisiwn yw perthynas, yn ddelfrydol, efo unigolyn arall, neu os nad yw hynny ar gael, neu os cynghorwyd yn erbyn hynny mewn rhyw fodd, efo byd natur neu rywbeth yn ein hamgylchedd. Dyma’r ysfa sylfaenol i garu ac i gael eich caru.
4. Dilysiad: Ar ôl cael y cydbwysedd iawn o ran sicrwydd ac ansicrwydd, ynghyd â chael ein meithrin yn iawn gan ein perthnasau, yr angen sylfaenol nesaf y mae arnom ei angen yw teimlo ein bod yn cael ein dilysu mewn rhyw fodd – teimlo ein bod ni fel unigolion yn werthfawr ynom ein hunain.
Dyma’r pedwar angen sylfaenol y mae pob unigolyn yn ceisio mynd i’r afael â nhw. Os oes unrhyw un ohonyn nhw ar goll, yna mae’n debygol y bydd rhywun naill ai mewn argyfwng o ryw fath o ran ei allu i oroesi, neu’n ceisio diwallu’r angen hwnnw drwy ryw ymddygiad di-fudd. Felly, er enghraifft, gall rhywun na chafodd fawr o berthnasau yn ystod ei blentyndod fod yn rhy ddibynnol ar berthnasau fel oedolyn, neu gall dyn ifanc na chafodd ei ddilysu fel unigolyn yn blentyn gario dryll i ddangos ei bwysigrwydd.
Ar ôl diwallu’r anghenion sylfaenol hyn, fel pobl, rydym yn chwilio wedyn am gael diwallu’r anghenion sydd gennym ar lefel uwch sef:
5. Twf: Ar ôl boddhau ein pedwar angen sylfaenol, rydym wedyn yn ceisio tyfu neu ehangu agweddau ar ein bywydau a’n hunain mewn rhyw fodd neu’i gilydd. Gall hyn godi yn sgil, er enghraifft, dymuniad i dyfu ein cyfoeth neu’n hadnoddau mewn rhyw fodd, neu ryw agwedd ar ein dysgu neu ddatblygiad personol.
6. Cyfraniad: Y lefel uchaf o angen, ar ôl diwallu’r gweddill, yw ein bod yn canfod dulliau o hunansylweddoli drwy gyfrannu y tu allan i ni ein hunain. Dyma ein prawf gorau posibl y gallwn reoli ein byd a’n perthnasau ac y gallwn ddilysu ein bodolaeth, a gadael rhyw fath o argraff barhaol ar y byd y buom yn byw ynddo. Mae’r adran hon i gyd yn ymwneud â’n trydydd angen sylfaenol, ein perthnasau. I’r mwyafrif o bobl, y rhain yw, yn nhrefn eu pwysigrwydd, ein perthnasau efo’n:
• Teulu
• Cyfeillion
• Cydweithwyr
• Ein rhwydwaith ehangach
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 23
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu24
Eich Perthnasau â’ch TeuluCwblhewch y diagram gyferbyn efo’r bobl rydych yn gwybod sy’n rhan o’ch coeden deulu. Gan ddechrau efo chi eich hun yn y canol, nodwch eich partner neu eich priod, os oes gennych un, unrhyw frodyr a chwiorydd, eich rhieni, plant, neiaint a nithoedd, ewythrod a modrybedd ac unrhyw aelodau teulu perthnasol eraill sy’n bwysig i chi, boed hynny mewn modd sydd o gymorth i chi neu fel arall.
1. Ceisiwch fodd o ddangos ar eich diagram beth yw ansawdd y berthynas sy’n bodoli rhyngoch chi â’r bobl eraill.
Er enghraifft, coch ar gyfer perthynas anodd, gwyrdd ar gyfer y rhai sy’n gweithio’n dda.
2. Meddyliwch am unrhyw bethau ynghylch y diagram hwnnw yr hoffech iddyn nhw fod yn wahanol heddiw.
3. Sylwch a oes unrhyw batrymau arwyddocaol yn y diagram. Er enghraifft, nifer o achosion o salwch, galwedigaethau penodol, problemau sy’n gyffredin neu lwyddiannau sy’n gyffredin.
4. Ar waelod y dudalen, rhestrwch y pethau yr hoffech iddyn nhw fod yn wahanol heddiw o ran aelodau eraill o’ch teulu.
Er enghraifft: • Ydych chi eisiau treulio mwy neu lai o amser efo nhw?
• Ydych chi eisiau treulio amser efo nhw sydd o ansawdd wellmewn rhyw fodd?
• Ydych chi eisiau bod yn agosach atyn nhw neu’n bellach i ffwrdd?
• Ydych chi eisiau siarad efo nhw neu eu gweld yn amlach neu’n llai aml?
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 25
Eich Coeden Deulu
Sylwadau
Pethau yr hoffech eu newid/iddyn nhw fod yn wahanol
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu26
Eich Rhwydwaith o Gyfeillion
Sylwadau
Pethau yr hoffech eu newid/iddyn nhw fod yn wahanol
Eich Cyfeillion Lluniwch ddiagram rhwydwaith o’ch gwe bresennol o gyfeillion. Gan ddechrau efo chi eich hun yn y canol, rhowch bawb arall o’ch amgylch. Rhowch berthnasau agos â phobl yr ydych yn eu gweld yn aml wrth eich ymyl, rhai nad ydyn nhw mor agos yn bellach i ffwrdd. Ceisiwch fodd o ddangos ar eich diagram beth yw ansawdd y berthynas sy’n bodoli rhyngoch chi â phob un o’ch cyfeillion – gellir defnyddio lliwiau a llinellau dotiog i gynnwys llawer o wybodaeth.Un o’r rhagfynegyddion gorau o ran sut y bydd bywyd unigolion yn datblygu dros y tymor hir yw ystyried eu grŵp cyfoedion a’u criw cyfeillion a’r sawl y maen nhw’n treulio amser efo nhw. Teg yw dweud, i’r mwyafrif ohonom, tebyg at ei debyg. Un o’r syniadau pwysicaf o ran cynllunio eich bywyd a’ch gyrfa yw y byddwch, yn y pen draw, yn datblygu i fod yr hyn yr ydych yn meddwl amdano y rhan fwyaf o’r amser. Felly, yn eich amser hamdden, os ydych yn cael sgyrsiau a phrofiadau sydd naill ai’n cael eu cyfyngu neu eu hymestyn gan y bobl y treuliwch amser â nhw, byddant naill ai’n eich dal yn ôl neu’n eich helpu i yrru eich hun yn eich blaen.
Gofynnwch i chi eich hun:• Oes unrhyw batrymau sy’n werth sylwi arnyn nhw yn eich
diagram? Er enghraifft: Ydy bob un o’ch cyfeillion yn bell i ffwrdd? Ydy eich cyfeillion yn debyg o ran y math o bobl ydyn nhw?
• Ydy’r cyfeillion sydd gennych heddiw yn cefnogi pwy ydych chi a phwy yr ydych eisiau bod?
• Oes yna bobl eraill yr hoffech eu cael yn eich rhwydwaith o gyfeillion?
• Oes yna rai pobl yn eich rhwydwaith o gyfeillion yr hoffech dreulio llai neu ddim mwy o amser â nhw?
• O dan eich diagram, rhestrwch y newidiadau y gallwch eu gwneud i’ch rhwydwaith o gyfeillion er mwyn i chi fod yn debycach i’r math o unigolyn yr hoffech fod heddiw.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 27
Eich CydweithwyrPa fath o berthnasau sydd gennych yn eich gwaith? Mae ein gallu i feithrin perthnasau sy’n gynhyrchiol ac sy’n hybu’r gwaith yr ydym yn ceisio ei wneud yn ein swyddi yn gwella neu’n amharu ar ein perfformiad.
Dechreuwch eto efo chi eich hun yn y canol. Lluniwch ddiagram o’r cydweithwyr yr ydych yn rhyngweithio â nhw – eich cymheiriaid, eich rheolwr, rheolwr eich rheolwr a’r uwch reolwyr, aelodau eich tîm, cydweithwyr proffesiynol eraill, timau ac adrannau ac unigolion eraill yr ydych yn rhyngweithio â nhw er mwyn gwneud a chyflawni’r hyn yr ydych yno i’w wneud. Nodwch y rhai yr ydych yn cysylltu â nhw’n aml, neu oherwydd eu bod wedi’u lleoli’n agos atoch yn ddaearyddol, wrth eich ymyl. Unwaith eto, defnyddiwch liwiau a gallwch ddefnyddio llinellau dotiog er mwyn cynnwys llawer o wybodaeth.
Ceisiwch fodd o nodi ansawdd y perthnasau hynny. Sylwch ym mha gyfeiriad y mae’r perthnasau’n llifo – ydyn nhw’n cyflenwi pethau i chi, ydych chi’n cyflenwi pethau iddyn nhw, neu ydy’r berthynas yn un ddwyffordd, symbiotig, nodwch hyn ar eich diagram.
Eich Cydweithwyr yn y Gwaith
Sylwadau
Pethau yr hoffech eu newid/iddyn nhw fod yn wahanol
Ar ôl i chi orffen eich diagram, gofynnwch i chi eich hun:
• Oes gennych chi’n wir yr holl gysylltiadau a gwybodaeth sydd eu hangen arnoch i wneud eich gwaith yn effeithiol?
• Oes yna broblemau yn unrhyw un o’ch perthnasau gwaith sydd angen eu datrys?
• Oes yna unrhyw batrymau sy’n werth sylwi arnynt? Er enghraifft, oes yna anghydbwysedd o ran mewnbynnau yn erbyn allbynnau neu i’r gwrthwyneb?
• Oes angen gwneud unrhyw newidiadau i’ch helpu i fod yn fwy llwyddiannus?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu28
Eich Rhwydwaith Cyfeillion
Rhestrwch isod yr hyn sydd bwysicaf i chi yn eich perthynas
Ar gyfer bob un, nodwch y newid pwysicaf yr hoffech ei wneud
Teulu
Cyfeillion
Cydweithwyr
Rhwydwaith Ehangach
Eich Rhwydwaith EhangachBeth am eich rhwydwaith ehangach o gysylltiadau? Dechreuwch y diagram gyferbyn unwaith eto efo chi eich hun yn y canol, ac amlinellwch y rhwydwaith ehangach o bobl yr ydych yn cysylltu fwyaf â nhw. Wrth eich ymyl, rhowch y bobl bwysicaf a’r rhai yr ydych yn cysylltu â nhw amlaf. Ceisiwch ryw fodd o ddangos ansawdd bob perthynas ynghyd â chyfeiriad arferol y llif egni, naill ai oddi wrthych chi tuag at yr unigolyn arall neu o’r unigolyn arall tuag atoch chi, neu mewn perthynas ddwyffordd lle mae’r naill yn cefnogi’r llall.
Ar ôl cwblhau eich diagram, edrychwch drosto i weld i ba raddau y mae’n cefnogi pwy ydych eisiau bod heddiw.
Gofynnwch i chi eich hun:• Oes gennych chi rwydwaith ehangach o gysylltiadau?
• Ydych chi’n defnyddio’r rhwydwaith?
• Ar gyfer beth ydych chi’n defnyddio’r rhwydwaith eisoes?
• Ar gyfer beth arall allech chi ddefnyddio’r rhwydwaith?
• Ydych chi’n tueddu i gadw eich hun ar wahân mewn cocŵn bach lle mae cysylltiad ag eraill, heblaw am eich perthnasau agosaf, cyfeillion a chydweithwyr, yn cael ei leihau?
• Ydych chi’n tueddu i dreulio eich holl amser yn siarad ac yn cysylltu ag eraill beth bynnag yw eich anghenion personol? Gall unrhyw un o’r senarios hyn fod yn ddi-fudd i chi os nad yw’r cydbwysedd yn iawn rhyngddynt.
Meddyliwch am unrhyw newidiadau y gallech ddymuno eu gwneud i helpu eich rhwydwaith ehangach i fod yn fwy cefnogol i’r person yr ydych chi heddiw ac yn dymuno ei fod yn y dyfodol.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 29
Maes 3 – GYRFA
Disgrifir ein gyrfa gan lawer fel yr hyn sy’n cyfleu’r darlun cliriaf ohonom ein hunain yn ein byd. Mae’n tueddu i gael ei phennu gan bwy yr ydych yn ymagweddu at fod oherwydd eich geneteg, eich magwraeth, eich addysg a’ch profiadau.
Yn ogystal, diffinnir eich gyrfa’n bennaf gan y perthnasau y gallwch eu sefydlu fel yr ydych yn mynd drwy fywyd yn nhermau teulu a chyfeillion ac, yn eich gwaith, y cydweithwyr a’r rhwydwaith allanol a adeiladir gennych ar eich cyfer chi eich hun.
Mae’r holl waith a wnaethoch yn y rhannau blaenorol o’r bennod hon yn rhoi mwy o syniad i chi o sut, efallai, y mae gennych y bywyd a’r yrfa sydd gennych ar hyn o bryd.
Pwrpas yr adran hon yw eich helpu i ddeall sut hwyl yr ydych yn ei gael ar eich gyrfa bresennol ac, ar sail y ffaith ei bod yn addas i chi ar hyn o bryd (ond nid o reidrwydd yn y dyfodol), pa mor dda yw eich:
Sgiliau: I safon uchel bob tro yr ewch ati i wneud eich gwaith
Cymeriad: Oes gennych chi’r rhinweddau a’r nodweddion personol sy’n eich galluogi i fod yn aelod tîm ac yn gydweithiwr effeithiol yn yr amgylchedd yr ydych yn gweithio ynddo?
Cyflawniadau: Ydych chi’n cyflawni’r amcanion a’r disgwyliadau a nodwyd ar eich cyfer gan eich cyflogwr?
Pethau sy’n eich angori: Ydy eich gwaith yn cyd-fynd â gweddill eich bywyd ac wedi’i leoli yn lle rydych eisiau iddo fod, ydy o’n manteisio ar eich cryfderau, ydy o’n cefnogi eich cyfrifoldebau am agweddau eraill ar eich bywyd fel eich teulu, ydy o’n eich galluogi i weithio pan ydych eisiau gweithio?
Mae’r adran hon yn darparu dulliau i chi allu archwilio bob un o’r agweddau unigol hyn ar faes gyrfa eich bywyd.
Sgiliau Pa sgiliau sy’n angenrheidiol i chi wneud y gwaith yr ydych yn ei wneud ar hyn o bryd? A oes fframwaith cymhwysedd neu restr o sgiliau sy’n berthnasol i’ch proffesiwn neu weithgaredd? Os felly, byddai’n syniad eithaf da i gymryd golwg arno a gweld i ba raddau y mae eich galluoedd yn cyd-fynd â phob un o’r prif feysydd sgiliau sydd eu hangen i wneud eich gwaith yn dda.
Ar gyfer sawl proffesiwn, ceir holiaduron asesu ar-lein sy’n gysylltiedig â’r fframwaith cymhwysedd perthnasol, da o beth fyddai mynd ati i geisio canfod yr un sy’n berthnasol i’r hyn yr ydych chi’n ei wneud.
Mae’n ddefnyddiol hefyd cael adborth gan eraill er mwyn canfod beth yw eu hargraff nhw ynghylch eich sgiliau a’ch cymwyseddau. Y bobl bwysicaf i’w holi yw eich rheolwr, eich cymheiriaid agosaf, cydweithwyr mewn adrannau eraill yr ydych yn gweithio’n agos â nhw ac aelodau o’ch tîm agosaf.
I lawer, mae arfarniad 360 ar gael eisoes. Byddai’n adeg dda i chi wneud un ar unwaith os nad ydych wedi gwneud un o’r blaen.
Os nad oes fframwaith cymhwysedd sydd ar gael i chi’n rhwydd, gall y cymwyseddau generig a geir dros y dudalen fod yn berthnasol i chi a’r hyn yr ydych yn ei wneud. Trwy hyn, gallwch sgorio’r prif feysydd cyffredin o gymwyseddau angenrheidiol ar draws eich proffesiwn a’ch sector.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu30
ARWEINYDDIAETH Ardderchog Canolig Gwael
Meddwl strategol
Gweledigaeth, cyfeiriad a phwrpas
Ennyn ymroddiad
Arwain newid
RHEOLI Ardderchog Canolig Gwael
Cynllunio a rheoli adnoddau
Cyflawni canlyniadau
Rheoli perfformiad unigolion
Arwain tîm
Ysgogi
Datblygu pobl
Rheoli pobl
DULLIAU CYFLAWNI PERSONOL
Ansawdd a Safonau Ardderchog Canolig Gwael
Canolbwyntio ar y cwsmer
Gogwydd o ran perfformiad
Cyfathrebu a Dylanwad Ardderchog Canolig Gwael
Effeithiolrwydd cyfathrebu
Sgiliau Cyflwyno
Cyfathrebu ysgrifenedig
Dylanwadu
Meithrin Perthnasau Ardderchog Canolig Gwael
Sgiliau rhyngbersonol
Gwaith tîm
Rheoli gwrthdaro
Cydweithio
HUNANREOLI Ardderchog Canolig Gwael
Hunanymwybyddiaeth
Uniondeb
Hyblygrwydd a’r gallu i ymaddasu
Hunanhyder
Chwimder dysgu
Bod yn rhagweithiol
Dyfalbarhad
Asesiad o’ch Sgiliau
Pa mor dda yw eich sgiliau ym mhob un o’r meysydd a ganlyn?
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 31
Cymeriad Mae’r modd yr ydych yn ymateb i fywyd yn rhoi syniad o nodweddion mewnol y gwir unigolyn y tu mewn. Mae’r nodweddion mewnol hyn yn elfen bwysig o ran penderfynu sut yr ydych yn ymateb i amgylchiadau a’r hyn a ystyriwch sy’n llwyddiant mewn bywyd.
Wrth i ni ddod i ddeall y ffactorau sy’n penderfynu p’un a ydy person yn datblygu i fod yn bopeth y gallan nhw fod ai peidio, rydym wedi sylweddoli pwysigrwydd cynyddol:
• Deallusrwydd emosiynol fel y’i disgrifiwyd gan Daniel Goleman a Richard Boyatsis
• Cymeriad fel y’i disgrifiwyd gan Stephen Covey
Efallai yr hoffech ofyn y cwestiynau a ganlyn i’ch hun:
Pa gyfyng-gyngor ydych chi wedi’i wynebu, ac yn ei wynebu, yn eich bywyd?
Pwy yw eich model rôl? Beth yw’r nodweddion personol ynd-dyn nhw y ceisiwch eu hefelychu?
Ym mha fodd y maen nhw’n eich herio a beth sy’n eich galluogi i wneud y dewis iawn yn hytrach nag un hwylus er mwyn eu datrys?
Os edrychwch yn ôl er mwyn ystyried sut yr oeddech wedi datrys y pethau hyn oedd yn achosi penbleth i chi, sut fyddech chi’n gwerthuso’r modd yr oeddech wedi gweithredu o ran yr hyn yr ydych yn ei wybod sy’n iawn?
Siarad ag eraill: Wrth siarad ag aelodau teulu, cyfeillion neu gydweithwyr am sut i ddatrys pethau sy’n peri penbleth moesegol neu foesol yn eich bywyd, ym mywyd pobl eraill neu mewn digwyddiadau yn y byd, beth yw’r themâu cyffredin o ran y cwmpawd moesol sy’n eich arwain?
Gwerthuso: Ewch ati i hunanfyfyrio a chael adborth am eich ymddygiad gan eraill. Gwerthuswch y modd y mae eich ymddygiadau arferol yn cyd-fynd â’ch gwerthoedd eich hun a amlinellwyd ym Mhennod 1 ynghyd â gwerthoedd eich sefydliad.
Rhestrwch isod brif nodweddion eich cymeriad sy’n dod i’r amlwg drwy ystyried y cwestiynau yn yr adran hon.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu32
Cyflawniadau Dros y dudalen, mae cynllun llinell tebyg i’r un a luniwyd gennych wrth ystyried uchafbwyntiau ac isafbwyntiau eich bywyd ond, y tro hwn, defnyddiwch o i ddangos y lefelau o fwynhad a chyflawniad a gawsoch yn eich gyrfa.
O dan y llinell, nodwch unrhyw gyflawniadau allweddol a gyflawnwyd gennych ar y ffordd. Rhestrwch unrhyw sgiliau allweddol a nodweddion o ran eich cymeriad a’ch galluogodd i gyflawni’r cyflawniad arbennig hwnnw. Meddyliwch am y cyflawniadau hynny gan edrych yn ôl yng nghyd-destun yr hyn yr ydych yn ei wybod heddiw, ac ystyriwch a oes unrhyw beth y gallwch ei ddysgu am eich hun all fod o gymorth o ran eich galluogi i ddatblygu i fod yr unigolyn yr ydych eisiau ei fod heddiw.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 33
Eich swydd gyntaf Heddiw
Eich profiad o ran eich gyrfa hyd yma
Digwyddiadau
Eich teimladau bryd hynny
Eich teimladau heddiw
Eich dealltwriaeth o’ch sefyllfa
Persbectif newydd
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu34
Pethau sy’n eich angoriRhestrwch isod unrhyw bethau allweddol yn eich bywyd sy’n bwysig i chi ac yr ydych eisiau eu cynnal neu barhau i’w gwneud, naill ai am y tro neu’n barhaol.
Y mathau o bethau y gallwch eu rhestru yw: • rydych wrth eich bodd yn gwneud yr hyn rydych yn ei wneud a
byddech bob amser yn hoffi gwneud y math yna o waith.
• y bobl rydych yn gweithio â nhw.
• efallai eich bod yn gweithio o fewn rhyw arbenigedd technegol yr ydych yn ei fwynhau’n fawr ac yn ei wneud yn dda.
• efallai eich bod eisiau parhau i fyw mewn lle penodol am y tro oherwydd bod gennych blant yn yr ysgol ac nad ydych eisiau amharu ar eu haddysg, neu oherwydd bod gennych berthnasau sy’n mynd yn hŷn y dymunwch ofalu amdanyn nhw dros y blynyddoedd i ddod.
It could be that you know clearly that you want to be somewhere else right now because there are a whole lot of things about the current situation that are unsatisfactory.
Crynodeb o’ch gyrfa
Beth yw eich sgiliau a’ch cymwyseddau pwysicaf?
Beth yw’r pethau pwysicaf sy’n eich angori, sy’n gwneud i chi ddal ati i wneud yr hyn yr hyn yr ydych yn ei wneud, yn lle yr ydych yn ei wneud, pryd yr ydych yn ei wneud a sut yr ydych yn ei wneud?
O ran eich cymeriad, beth yw eich nodweddion pwysicaf a mwyaf gwerthfawr?
Beth yw eich cyflawniadau pwysicaf a mwyaf arwyddocaol?
Pethau allweddol yn fy mywyd:
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 35
Maes 4 – CYD-DESTUN
Yn yr adran hon o Bennod 1 byddwn yn eich helpu i edrych ar y cyd-destun, yr amgylchedd neu’r sefyllfa yr ydych wedi’u sefydlu o’ch amgylch yn eich gwaith ac mewn agweddau eraill ar eich bywyd. I wneud hyn, byddwn yn eich helpu i ystyried pedair prif agwedd ar eich bywyd:
• Diogelwch: Pa mor ddiogel yw eich swydd, pa mor ddiogel yw’r ffrwd neu’r ffrydiau incwm sy’n cynnal eich bywyd, pa mor ddiogel yw’r perthnasau a sefydlwyd gennych ac yr ydych yn dibynnu arnynt? Pa mor ddiogel yw’r gymdogaeth yr ydych yn byw ynddi, yn parcio eich car ynddi, yn mynd i’ch gwaith ynddi, pa mor ddiogel yw’r gweithgareddau a wnewch chi a’ch teulu? Nid oes unrhyw atebion cywir neu anghywir i’r cwestiynau hyn, dim ond y lefelau diogelwch a sicrwydd yr ydych yn gyfforddus â hwy. I rai, fel y soniwyd gennym yn flaenorol, mae angen mwy o ansicrwydd arnyn nhw i wneud eu bywyd yn fwy diddorol. I eraill, maen nhw’n teimlo’n rhy anghyfforddus ac mae’n well ganddyn nhw gael mwy o sicrwydd.
• Lleoliad: Ydych chi’n byw yn lle’r ydych eisiau byw, ydych chi’n gweithio yn lle’r ydych eisiau gweithio, ydych chi yn eich dewis wlad, ydych chi yn y swyddfa o’ch dewis, ydych chi yn y rhan o’ch sefydliad yr hoffech fod ynddi? O ran lleoliad, ceir sawl cwestiwn all fod yn berthnasol i chi.
• Sefyllfa Ariannol: Oes gennych chi ddigon o arian yn eich bywyd, oes angen cynllun adfer arnoch i ddelio â dyled neu gynllun buddsoddi i’ch helpu i gyrraedd a chyflawni eich nodau ariannol? Oes gennych chi nodau ariannol clir ynghyd â dyheadau o ran maint y cyfoeth yr hoffech ei gael er mwyn teimlo mor sicr ag yr hoffech ei deimlo?
• Amgylchedd: Beth am ansawdd yr amgylchedd yr ydych yn byw ac yn gweithio ac yn chwarae ynddo? Ydy o fel yr hoffech iddo fod ar hyn o bryd? Beth am y diwylliant yn lle’r ydych yn gweithio, ydy o’n braf neu’n anodd i chi?
DiogelwchY prif agweddau ar fywyd lle gall diogelwch fod yn bwysig. Graddiwch bob un ar raddfa o 1 i 5, lle mae 1 yn ansicr ac mae 5 yn sicr iawn. Yn y blwch isod, nodwch unrhyw newidiadau yr hoffech eu gwneud.
Gyrfa 1 2 3 4 5
Newidiadau yr hoffech eu gwneud i ddiogelwch eich swydd:
Cartref 1 2 3 4 5
Newidiadau yr hoffech eu gwneud i ddiogelwch eich cartref:
Perthnasau 1 2 3 4 5
Newidiadau yr hoffech eu gwneud i ddiogelwch eich perthnasau:
Ariannu 1 2 3 4 5
Newidiadau yr hoffech eu gwneud i’ch diogelwch ariannol:
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu36
LleoliadMeddyliwch am le’r ydych yn byw ac yn gweithio. Nodwch unrhyw bethau yr hoffech iddyn nhw fod yn wahanol o ran lleoliad daearyddol neu o ran eich lleoliad ffisegol, o fewn eich sefydliad neu’ch swyddfa.
Fy Lleoliad
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 37
Eich Cyfrif Refeniw
Rhestrwch isod eich holl dreuliau a’ch incwm misol.
Treuliau Incwm
Tynnwch gyfanswm eich treuliau o gyfanswm eich incwm i gyfrifo eich colled neu enillion net misol.
Eich sefyllfa bresennol o ran refeniw = £
Eich Cyfrif Cyfalaf
Rhestrwch isod pob buddsodd ac ased sydd yn eich meddiant neu yr ydych yn y broses o’u prynu. Ar y dde, rhestrwch yr holl ddyledion, morgeisi a benthyciadau sy’n ddyledus gennych ar hyn o bryd.
Buddsoddiadau ac asedau Dyledion, morgeisi a benthyciadau
Tynnwch gyfanswm eich dyledion, eich morgeisi a’ch benthyciadau presennol o gyfanswm gwerth eich asedau er mwyn cyfrifo eich gwerth net.
Eich gwerth net presennol = £
Sefyllfa AriannolMeddyliwch yn iawn am eich sefyllfa ariannol. Ystyriwch brif feysydd eich treuliau a ph’un a gânt eu cefnogi’n ddigonol gan eich derbyniadau, y ddyled sydd gennych chi ar hyn o bryd, a’r asedau sy’n eich meddiant ar hyn o bryd? Defnyddiwch y tablau isod fel canllaw.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu38
Crynodeb o’r Cyd-destun
Rhestrwch y prif newidiadau o ran diogelwch yr hoffech eu gwneud yn eich bywyd heddiw
Rhestrwch y prif newidiadau o ran eich lleoliad yr hoffech eu gwneud heddiw
Disgrifiwch y gwahaniaeth yr hoffech ei wneud i’ch sefyllfa ariannol bresennol
Rhestrwch y newidiadau o ran eich amgylchedd yr hoffech eu gwneud ar hyn o bryd
Amgylchedd Disgrifiwch isod y newidiadau yr hoffech eu gwneud i’r math o amgylchedd yr ydych yn byw, yn gweithio neu’n chwarae ynddo. Er enghraifft, ydych chi’n hoffi amgylcheddau trefol neu wledig, gwastad neu fryniog, yn agos at siopau, ysgolion ac ati, neu’n bell oddi wrthynt..
Fy Amgylchedd
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 39
Pennod DauPa fath o ddyfodol hoffech ei gael?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu40
Cyflwyniad
Ar ôl cwblhau Pennod 1, byddwch wedi’i dadansoddi mewn peth manylder y cwestiwn “lle ydw i ar hyn o bryd?”. Bydd eich barn am eich cyfeillion, eich teulu, eich cydweithwyr, eich lleoliad a’ch sefyllfa ariannol wedi arwain i gasgliadau clir i chi o ran pa elfennau yr ydych yn fodlon efo nhw a pha agweddau sy’n gofyn am ragor o waith.
Mae’r ‘archwiliad’ o’ch bywyd yn eich galluogi i ddechrau cynllunio eich gyrfa a’ch bywyd i’r dyfodol. Dylid gosod hyn yn erbyn eich gweledigaeth o ran pa fath o fywyd ydych chi eisiau yn y 10 – 15 mlynedd nesaf.
Felly, efo’r holl wybodaeth hon ar flaen eich meddwl, rydych bellach yn barod i symud ymlaen i Bennod 2 - Pa fath o ddyfodol hoffech ei gael? - ac i symud ymlaen i gam nesaf y broses gynllunio.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 41
1. Eich Nodau Personol
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu42
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod.
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd
2. Eich Nodau o ran Perthnasau
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 43
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth.
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd.
3. Eich Nodau o ran Gyrfa neu Fusnes
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu44
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd
4. Eich Nodau o ran Cyd-destun
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 45
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd
5. Eich Nodau Ariannol
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu46
Nodau:Beth ydych chi ei eisiau? Nodwch hynny’n glir, yn yr amser presennol
Dyddiad Cyflawni:Gosodwch derfyn amser. Gosodwch rai mwy manwl os ydych eisiau – y mwyaf penodol ydyn nhw, y mwyaf a gyflawnwch
Dyddiad: Gweithgaredd:
Heriau:Pa rwystrau a wynebwch wrth wneud hyn?
Dysgu:Penderfynwch yr hyn y mae angen i chi ei ddysgu i gyflawni Beth eich nod
Help:Gan bwy ydych chi eisiau help?Beth fydd rhaid i chi ei wneud i gael eu cefnogaeth? Beth sydd gan hyn i’w gynnig iddyn nhw?
Cynllun:Lluniwch gynllun i gyflawni eich nod. Trefnwch y rhestr yn ôl blaenoriaeth
Gweithredu:Beth allwch chi ei wneud bob dydd sy’n eich gyrru tuag at eich nod ac sy’n hybu eich ymdrechion i’w gyrraedd
6. Eich Nodau o Ran Iechyd ac Egni
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 47
Pennod Tri Gweithredu mewn perthynas â’ch Gyrfa
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu48
(a fabwysiadwyd o Hawkins, P, 1995. Skills for Graduates in the 21’stCentury. Association for Graduate Recruiters)
Yn y penodau blaenorol, rydych wedi gweithio drwy eich gweledigaeth i’r dyfodol, pa elfennau sy’n bwysig a’r nodau allweddol y mae eu hangen arnoch i fynd ati i anelu am eich gweledigaeth a’i chyflawni.
Mae’r Bennod hon yn adeiladu ar y gwaith a wnaethoch eisoes – er mwyn llunio cynllun manylach:
Bydd y ddwy dudalen a ganlyn yn eich galluogi i asesu eich gallu ar hyn o bryd i ymgymryd â’ch taith tuag at ddatblygu eich gyrfa yn llwyddiannus.
Os ydych yn sgorio’n uchel yn erbyn bob un o’r cwestiynau sy’n codi, yna bydd y Llawlyfr Rheoli Gyrfa hwn yn eich galluogi i gasglu’ch meddyliau at ei gilydd a chynllunio sut i weithredu. Os yw eich sgôr yn awgrymu meysydd y gallech baratoi eich hun yn well ar eu cyfer, yna bydd y Llawlyfr yn eich galluogi i ddechrau mynd i’r afael â’r galluoedd y bydd eu hangen arnoch i lwyddo, a’u datblygu.
Hunanasesiad Galluogrwydd Datblygu Gyrfa
Hunanymwybyddiaeth Na Rhai Ydw
Allwch chi nodi eich sgiliau, eich gwerthoedd, eich diddordebau a’ch nodweddion personol eraill?
Allwch chi fanylu ynghylch eich cryfderau craidd?
Oes gennych chi dystiolaeth o’ch galluoedd (e.e. portffolios/tystysgrifau cymhwysedd/ llwyddiant mewn arholiadau ac ati)?
Ydych chi’n barod i geisio adborth gan eraill, ac allwch chi roi adborth adeiladol a medrus eich hun?
Allwch chi nodi a chyfiawnhau meysydd lle mae angen datblygu ar lefel bersonol, academaidd a phroffesiynol?
Ydych chi’n hyderus ynghylch y pethau hyn ar yr adeg hon yn eich gyrfa?
Archwilio a Chreu Cyfleoedd Na Rhai Ydw
Allwch chi nodi, creu, ymchwilio i a bachu ar gyfleoedd sy’n berthnasol i’ch nodau o ran eich gyrfa – ydych chi’n rhywun sy’n effro i bob si?
Oes gennych chi sgiliau ymchwil effeithiol er mwyn canfod ffynonellau posib o help a chefnogaeth?
Ydych chi’n mynd ati’n rhagweithiol i wneud y pethau hyn ar hyn o bryd?
Adran 1 Hunanasesiad Galluogrwydd Datblygu Gyrfa
Adran 1Yn yr adran gyntaf ceir Hunanasesiad Diagnostig Galluogrwydd Datblygu Gyrfa (t 46 - 47). Ar ôl cwblhau’r asesiad, treuliwch rywfaint o amser yn myfyrio ynghylch y canlyniad: y cryfderau a nodwyd ynghyd â’r anghenion sy’n codi o ran datblygu. Dylid rhoi’r wybodaeth a gesglir o’r ymarfer hwn yng nghyd-destun eich dyheadau o ran eich gyrfa. Lle y bo’n briodol, gellir ymgorffori’r cryfderau a’r bylchau a nodwyd gennych o fewn eich CV a’ch Datblygiad Personol.
Adran 2Mae’r ail adran yn canolbwyntio ar eich CV, gyda rhai negeseuon, awgrymiadau ac argymhellion allweddol.
Adran 3Mae’r drydedd adran yn archwilio’r broses gyfweld.
Cyflwyniad
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 49
Cynllunio ar Gyfer Gweithredu Na Rhai Ydw
Allwch chi gynllunio dull o weithredu sy’n mynd i’r afael â: ‘Lle ydw i arni ar hyn o bryd?’, ’Lle ydw i eisiau bod?’, ‘Sut ydw i’n cyrraedd yno?’
Allwch chi roi’r cynllun ar waith drwy: drefnu eich amser yn effeithiol, nodi’r camau perthnasol sydd eu hangen i gyflawni’r nod, paratoi cynlluniau wrth gefn ar gyfer adegau pan nad yw pethau’n mynd fel y dylen nhw fynd yn awtomatig?
Wnewch chi fonitro a gwerthuso cynnydd yn erbyn amcanion penodol?
Wnewch chi’r hyn yr ydych yn ei ddweud yr ydych am ei wneud ar hyn o bryd?
Ymdopi ag Ansicrwydd Na Rhai Ydw
Allwch chi addasu eich nodau yn ngolau amgylchiadau newidiol?
Allwch chi nodi’r hyn sydd o fewn eich rheolaeth, ac fel arall?
Allwch chi ymdopi ag ansicrwydd?
Hunanhyder Na Rhai Ydw
Oes gennych chi hyder yn eich galluoedd eich hun?
Oes gennych chi ymdeimlad personol o hunan-barch, nad yw’n ddibynnol ar eich perfformiad yn unig?
Hyd yma yn eich gyrfa, ydy eich lefelau o hunanhyder wedi eich helpu?
Ymwybyddiaeth Wleidyddol Na Rhai Ydw
Ydych chi’n gyfarwydd â’r tueddiadau a’r datblygiadau diweddaraf yn eich proffesiwn, yn lleol yn eich sefydliadau cyflogi ac yn genedlaethol?
Ydych chi’n defnyddio’r wybodaeth hon i lywio eich penderfyniadau am eich gyrfa eich hun?
Ydych chi’n effro i rai o’r datblygiadau gwleidyddol sy’n effeithio ar eich proffesiwn a’ch sefydliad?
Hunanhyrwyddo Na Rhai Ydw
llwch chi ddiffinio a hyrwyddo eich sgiliau a’ch cymwysterau eich hun efo cymheiriaid a chydweithwyr?
Allwch chi hyrwyddo eich cryfderau eich hun mewn modd sy’n argyhoeddi pobl, yn ysgrifenedig ac ar lafar, e.e. mewn CV/cais/cyfweliad?
Ydych chi’n meddwl eich bod yn gwneud y pethau hyn ar hyn o bryd?
Rhwydweithio Na Rhai Ydw
Ydych chi’n ymwybodol o bwysigrwydd datblygu rhwydwaith o gysylltiadau?
Ydych chi’n diffinio, yn datblygu, yn cynnal ac yn cefnogi rhwydwaith i gael cyngor a gwybodaeth?
Ydych chi wedi datblygu eich sgiliau rhwydweithio ar yr adeg hon yn natblygiad eich gyrfa?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu50
Adran 2: Paratoi eich Curriculum Vitae (CV)Eich nod sylfaenol yw cael y swydd yr ydych yn ymgeisio amdani.
Ond ceir sawl rhwystr y mae’n rhaid i chi eu goresgyn ar y llwybr tuag at y gwir brawf - y cyfweliad. Fel arfer, eich CV fydd eich cyfle cyntaf i greu argraff ar ddarpar gyflogwr, felly ni allai fod yn bwysicach.
Nid oes unrhyw reolau pendant o ran sut i’w gyflwyno, bydd gwahanol gyflogwyr yn chwilio am wahanol bethau. Fodd bynnag, ceir rhai dulliau o fynd i’r afael â hyn fydd yn sicrhau bod eich CV yn gwneud i’r cyflogwr roi eich enw ar y rhestr fer. Ceir yma rywfaint o arweiniad ar sut y gallwch fynd ati i baratoi eich CV ac, ar y diwedd, fe gewch restr atgoffa i’ch helpu i sicrhau nad ydych wedi anghofio unrhyw beth.
I ddechrau...Yr hyn i’w wneud yw paratoi’r CV gan roi sylw ar gyflawniad. Mae llawer o bobl yn cadw eu CV mewn ffeil, fel arfer ar eu PC, ac yn ei ddiweddaru a’i anfon allan yn gyson. Nid yw hyn yn ddigon. Rhaid addasu eich CV ar gyfer y swydd benodol yr ydych yn ymgeisio amdani, felly mae angen i chi wneud rhywfaint o ymchwil cychwynnol.
Os nad ydych yn gyfarwydd â’r sefydliad, peidiwch ag ofni cysylltu â nhw. Ond peidiwch â gwneud hyn er mwyn hynny, mae’r bobl hyn yn brysur, felly gofalwch fod gennych gwestiynau wrth law a fydd yn eich helpu i ganfod yr hyn y mae’r sefydliad ei eisiau a’r hyn sydd gennych chi i’w gynnig sy’n debygol o fod o fudd i’r sefydliad. Er enghraifft, ceisiwch gael gwybod pa heriau a wynebir gan y sefydliad; pa fath o ‘ddiwylliant’ sydd ganddo; y modd yr effeithir arno gan bwysau y tu hwnt i’w ddylanwad ei hun. Cefnogwch y wybodaeth hon efo dadansoddiad manwl o union ofynion y swydd fel y gallwch nodi’r graddau y mae eich sgiliau’n cyfateb iddynt. Mae rhai sefydliadau’n gofyn am hyn ar ffurf datganiad un dudalen. Os felly, gofalwch nad yw’n mynd dros y dudalen. Yn y modd hwn, gallwch addasu eich CV yn ôl y gofynion. Byddwch yn barod i wneud hyn bob tro yr ydych yn ymgeisio am swydd.
Paratoi eich CV
Yr Hen Ymagwedd Yr Ymagwedd Newydd
Rhestr gronolegol / Disgrifiadol swydd
Wedi’i addasu i’r
Yn cynnwys popeth o’ch pynciau TGAU i swyddi haf
Cyfleu eich gwerthu pwyntiau unigryw
Rheolaidd a heb fod yn benodol
Manylyn o gyflawniadau allweddol diweddar
I ysgrifennu CV effeithiol, bydd angen i chi:
• Gyfleu eich cyflawniadau.
• Ei addasu ar gyfer y swydd(i) yr ydych yn ymgeisio amdani(ynt).
• Adlewyrchu eich ‘Pwyntiau Gwerthu Unigryw’.
• Yn gweithredu fel sylfaen i’ch galluogi i gyfathrebu eich cryfderau mewn cyfweliad.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 51
I ysgrifennu CV effeithiol, bydd angen i chi:
• Gyfleu eich cyflawniadau.
• Ei addasu ar gyfer y swydd(i) yr ydych yn ymgeisio amdani(ynt).
• Adlewyrchu eich ‘Pwyntiau Gwerthu Unigryw’.
• Yn gweithredu fel sylfaen i’ch galluogi i gyfathrebu eich cryfderau mewn cyfweliad.
Y Cam Cychwynnol o Bwyso a Mesur CeisiadauGellir cael cannoedd o geisiadau am un swydd – roedd ymgyrch recriwtio ddiweddar yn y sector cyhoeddus wedi denu 600 o geisiadau ar gyfer naw swydd (uwch) – felly mae angen i chi sicrhau y bydd pwy bynnag sy’n gyfrifol am wneud y dewis cyntaf, o ran pwy sy’n werth eu hystyried neu fel arall, yn dymuno darllen heibio’r paragraff cyntaf.
Mae paragraff cyflwyniadol da, nad yw’n rhy hir, yn hanfodol. Fel arfer, caiff hwn ei ysgrifennu yn y trydydd person fel pe baech yn disgrifio rhywun arall. Y nod, efallai, yw ceisio bod yn wrthrychol. Gall hyn fod oherwydd y gwyleidd-dra Prydeinig nad ydym yn dymuno cael ein gweld yn canmol eich hunain. Fodd bynnag, gall ymddangos yn chwyddedig neu’n rhy ffurfiol a, beth bynnag, nid oes angen bod yn swil am yr hyn yr ydych wedi’i gyflawni. Gall bod yn wahanol fod yn fwy effeithiol, felly pam na wnewch chi geisio ysgrifennu hwn yn y person cyntaf.
Ar wahân i’ch enw, yn ddieithriad bron, hwn fydd y peth cyntaf - ynghyd â ffurflen gais efallai (mwy am hyn yn nes ymlaen) - y bydd unrhyw un yn ei weld amdanoch chi, felly rhaid i chi ddefnyddio’r cyfle i wneud argraff. Gallwch weithiau gyflawni hyn drwy feddwl am beth - mewn iaith gwerthu - yw eich Pwynt Gwerthu Unigryw (USP).Gall hyn godi o’ch ymchwil neu hwyrach eich bod eisoes wedi nodi pa sgiliau arbennig neu wybodaeth sy’n golygu eich bod yn gydnaws â’r swydd. Fel arall, yng ngolau eich gwybodaeth am y cyflogwr, gofynnwch y cwestiynau a ganlyn i’ch hun:
Beth yw eich ‘Cynnig Gwerthu Unigryw’?
Beth ydych chi’n wirioneddol dda am ei wneud?
Beth mae pobl yn ei ganmol yn gyson am eich gwaith?
Pa brif gyflawniadau ydych chi’n wirioneddol falch ohonyn nhw?
Beth sy’n anghyffredin amdanoch chi - unrhyw sgil, profiad neu gymeriad arbennig?
Sut allai hyn oll fod o fudd i’ch darpar gyflogwr?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu52
Canfod eich USP: gofynnwch y cwestiynau a ganlyn i’ch hun
O’m hymchwil, beth sy’n awgrymu fy mod yn cydweddu â’r hyn y mae’r cyflogwr hwn ei eisiau?
Beth yw fy prif gyflawniadau – y rhai rydw i’n wirioneddol falch ohonynt?
Pa broblemau a allaf fod yn ffyddiog o’u datrys ar ran y cyflogwr hwn?
Beth sy’n anghyffredin amdana i – er enghraifft, unrhyw sgil, profiad neu nodwedd arbennig?
Beth ydw i’n wirioneddol dda am ei wneud - beth allaf ei wneud yn dda heb hyd yn oed wneud ymdrech?
Sut allai hyn oll fod o fudd i fy narpar gyflogwr?
Beth fydd pobl yn ei ganmol yn gyson am fy ngwaith? Un pwynt pwysig yma yw cofio gwahaniaethu rhwng nodweddion a manteision wrth nodi eich USP. Mae nodwedd yn ddatganiad ffeithiol syml, tra bo mantais yn dangos sut a pham y bydd yn beth da i’r unigolyn arall ei ”brynu”. Er enghraifft, gall fod yn nodwedd o’ch gyrfa bod gennych gymhwyster arbennig. Gall meddu ar y cymhwyster hwnnw fod o fantais efallai oherwydd bod gennych gryn arbenigedd mewn maes y mae’r cyflogwr yn ‘weithredol’ ynddo – gallech ddefnyddio eich gwybodaeth arbenigol i wella perfformiad y cwmni yn y maes hwnnw.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 53
Eich USP: Rhai enghreifftiau Dyma rai enghreifftiau
Beth fydd eich USP llafar?Defnyddiwch y lle isod i nodi rhywfaint o syniadau:
Gallwch hefyd ddefnyddio’r cwestiynau a ofynnir gennych i roi argraff o’ch USP. Defnyddiwch y lle isod i nodi rhai o’r pethau y gallwch eu gofyn:
Nodwedd Mantais
Bûm yn beiriannydd rheoli prosiect am ddwy flynedd
Rhoddodd fy nwy flynedd o brofiad ddealltwriaeth ymarferol i mi o reoli prosiectau ym maes peirianneg felly, yn y swydd hon, byddwn yn ymwybodol o’r holl agweddau lle gellir arbed costau ac amser drwy gynllunio gofalus.
Rwy’n gyfrifol am ddatblygu cynhyrchion newydd yn defnyddio dulliau uwch-dechnoleg
Mae bod yn gyfrifol am ddatblygu cynhyrchion yn golygu y gallwn gynnig arbenigedd i chi mewn arbed costau yn defnyddio’r dulliau uwch-dechnoleg diweddaraf.
Gallaf ddefnyddio “Word”: Rwy’n hyddysg mewn cyfrifiadura
Rwy’n gwneud fy holl waith prosesu geiriau fy hun felly nid oes arnaf ond angen rhywfaint o gymorth ysgrifenyddol.
Bûm yn gyfrifol am lawer o ddyfeisgarwch yn fy swydd bresennol
Mae fy nghefndir o ddyfeisgarwch yn fy swydd bresennol yn golygu y gallwch ddisgwyl cael llawer o brosiectau a syniadau newydd gennyf.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu54
Ysgrifennu eich CV
Cofiwch gynnwys:• Y wybodaeth bwysicaf ar y dudalen gyntaf. • Sgiliau, gwybodaeth a phrofiad sy’n berthnasol i’r swydd.• Sgiliau a gwybodaeth sydd wedi’u nodi yn yr hysbyseb a’r pecyn
gwybodaeth ar gyfer y swydd.• Eich cyflawniadau.
Peidiwch â chynnwys:• Unrhyw gelwyddau o unrhyw fath.• Bylchau heb eglurhad – cynhwyswch nhw gan nodi’r rheswm.• Llawer o fanylion am swyddi a wnaed dros 5 mlynedd yn ôl.• Manylion personol diangen: enw morwynol, statws priodasol,
oedran, lluniau, cenedligrwydd, manylion am blant.
O ran y modd y mae’n cael ei gyflwyno, dylai eich CV gynnwys:• 2 dudalen (dim mwy na 3) O.N.: Efallai y bydd angen rhagor ar
gyfer swyddi proffesiynol e.e. Meddygon.• Ymylon llydan• Teip sy’n rhwydd i’w ddarllen.• Defnydd deniadol o briflythrennau, teip trwm o wahanol feintiau.• Iaith glir a syml. • Dylid ei anfon heb ei blygu, ar bapur o safon dda.
Mae angen i strwythur eich CV gynnwys: • Paragraff cyflwyniadol – yn y person cyntaf neu drydydd person.• Cyflawniadau Allweddol – gan gynnwys eu cwmpas a’u heffaith.• Sgiliau – rhestr ar ffurf pwyntiau bwled sy’n cyfateb i anghenion y sefydliad.• Manylion Cyflogaeth – yn cychwyn gyda’r manylion diweddaraf.• Addysg a chymwysterau – manylion sy’n berthnasol ar hyn o bryd.• Hyfforddiant a datblygiad parhaus.• Cyhoeddiadau.• Manylion personol a gweithgareddau hamdden.
O ran strwythur arall ar gyfer eich CV, gallwch gynnwys:• Manylion Personol.• Hanes eich Gyrfa – gan ganolbwyntio ar gyflawniadau allweddol, gyda’r prif
fanylion yn cyfeirio at y 5 mlynedd diwethaf.• Sgiliau – rhestr ar ffurf pwyntiau bwled sy’n cyfateb i anghenion y sefydliad.• Addysg a chymwysterau – manylion sy’n berthnasol ar hyn o bryd. • Hyfforddiant a datblygiad parhaus.• Cyhoeddiadau.
Arwain
Dyfeisio
Gwella
Arloesi
Cyfarwyddo
Cyd-drafod
Datblygu
Cyflwyno
Trefnu
Hwyluso
Cynhyrchu
Creu
Wrth ysgrifennu eich CV, o ran geirfa:• Mae angen hoelio sylw ar gyflawniad a gweithredu, gorau oll os
gellir cynnwys canlyniadau e.e.: ‘Yn gyfrifol am gyllideb adran o £X’• ‘Rheolaeth gyllidebol: wedi cyflwyno system newydd ar gyfer
cynllunio a monitro gwariant’.• a gyflawnodd y targed o ran gwariant yn y flwyddyn gyntaf’• Defnyddiwch eiriau sy’n amlygu cyflawniad i awgrymu
deinamigrwydd, creadigrwydd, arweinyddiaeth a newid:
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 55
Mae cyflogwyr Eisiau pobl sy’n gallu:
Mae cyflogwyr ynOsgoi pobl sydd yn:
Datrys problemau Creu problemau
Gweithio fel aelod o dîm Gallu gweithio ar eu pennau eu hunain yn unig
Achub y blaen Eisiau i rywun ddweud
wrthyn nhw beth i’w wneud
Cwblhau gwaith yn gyflym pryd
Methu cwblhau gwaith mewn
Cyflawni addewidion Osgoi cyfrifoldeb
Delio â newid Meddwl mai’r hen ddyddiau oedd y gorau
Rhoi cwsmeriaid yn gyntaf Beirniadu cwsmeriaid
Cadw’n hyblyg Anhyblyg
Cadw’n gadarnhaol ac yn frwdfrydig Cwyno a swnian
Dal ati i ymrwymo i ddysgu parhaus
Dal i feddwl mai eucymwysterau gwreiddiol yw’r oll sydd ei angen i
gyflawni’r swydd
Gadewch ddigon o le gwag, hwyrach y bydd cyflogwyr yn dymuno gwneud nodiadau arno. Ceisiwch beidio â’i wneud yn rhy hir, anelwch am 2 – 4 tudalen. Soniodd cydweithiwr yn ddiweddar am CV oedd mor hir bod ganddo fynegai!
Gall y penawdau a ganlyn eich helpu i ganolbwyntio ar ddiwyg a fydd yn eich galluogi i gyflwyno eich hun ar eich gorau.
Proffil neu ddatganiad personol Bydd hwn yn cynnwys eich datganiad personol, cyflwyniadol. Ceisiwch ysgrifennu paragraff, dau ar y mwyaf. Rhowch gynnig ar wneud hyn yn y person cyntaf ond, os nad yw’n swnio fel chi, defnyddiwch y trydydd person. Ceisiwch ysgrifennu sawl fersiwn mewn gwahanol arddull, gan fynegi eich cryfderau a’u manteision yn glir.
Cyflawniadau allweddolCadwch y sylw ar gyflawniad. Cyfeiriwch at bethau galwedigaethol onid oes cyflawniadau personol yr ydych yn falch ohonyn nhw ac sydd i ryw raddau’n berthnasol i’r swydd neu’r sefydliad. Cyflwynwch nhw mewn pwyntiau bwled i arbed lle ac i fod yn rhwydd i’w darllen.
Rhowch ddarlun llawn o’ch cyflawniadau. Er enghraifft: wrth sôn am gyllidebau cynhwyswch eu maint a dyddiadau, niferoedd y staff a reolwyd gennych, nodwch raddfa’r newid a weithredwyd gennych ynghyd â’i effaith.
Rhowch sylw i’r effaith a gawsoch, y gwahaniaeth a wnaethoch. Peidiwch â chael eich temtio i restru’r pwyllgorau a’r grwpiau tasg y buoch yn rhan ohonyn nhw, oni allwch nodi’n glir pa effaith a gawsant. Gwnewch y rhan hon yn fyw gan baru’r cyflawniadau â’r nodweddion yr ydych yn meddwl y mae’r sefydliad yn chwilio amdanyn nhw (cewch ryw syniad o’r rhain o’ch ymchwil ragarweiniol). Cofiwch hefyd y bydd rhai pobl yn sylwi ar y manylion ac eraill yn edrych ar y ‘darlun mawr’, cadwch gydbwysedd rhyngddynt.
DiwygGall diwyg eich CV wneud gwahaniaeth mawr. Mae bod yn drawiadol yn un peth ond mae gorwneud yr arddull weledol yn rhywbeth arall: peidiwch â gwneud hyn. Sicrhewch ei fod yn rhwydd i’w ddarllen.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu56
cyflawniad perthnasol. Sicrhewch, fel yr uchod, eich bod yn rhoi tystiolaeth o effaith/cynnyrch. Bydd defnyddio pwyntiau bwled yn helpu’r darllenwr.
Pa bryd bynnag yr ydych yn cyflwyno rhestr, gofalwch mai’r 3 pwynt cyntaf yw’r rhai mwyaf perthnasol neu drawiadol, dyma yw’r rhai y bydd y darllenwr yn eu cofio. Fel yn achos bob cyfarwyddyd a gewch gan ddarpar gyflogwyr – gofalwch eich bod yn ei ddarllen, yn ei ddeall a’i ddilyn!
Manylion cyflogaethMae’n well cyflwyno’r rhain mewn trefn gronolegol, o chwith, yn dechrau efo’ch swydd ddiweddaraf. Yn aml, mae rhestr syml – nad yw’n rhy hir - yn ddigon ond, os ydych yn teimlo bod angen i chi ehangu mwy, gallech ddarparu crynodeb wedi’i ddilyn gan ddadansoddiad mwy manwl (fel atodiad efallai) er mwyn cynnwys y cyflawniadau allweddol a’r sgiliau a ddefnyddiwyd ym mhob swydd. Mae hyn yn gwneud y CV yn llawer hirach, ond mae’n caniatáu i’r rheiny sy’n dethol gael defnyddio’r crynodeb neu archwilio’r manylion, os ydyn nhw’n dymuno gwneud hynny.
Addysg a chymwysterau Dechreuwch mewn trefn gronolegol o chwith, ac mae’n debyg na fydd gan unrhyw un fawr o ddiddordeb yn nifer y lefelau ‘O’ neu TGAU (neu hyd yn oed lefelau ‘A’) sydd gennych os oes gennych radd anrhydedd neu feistr. Ond peidiwch â thybio y bydd MBA, yn ddieithriad, yn diwallu holl anghenion cyflogwr.
Hyfforddiant a datblygiad parhausYn aml, bydd cyflogwyr yn ystyried bod hyn yr un mor bwysig â chymwysterau academaidd (neu’n bwysicach). Mae angen i chi ddangos eich bod yn cymryd eich datblygiad proffesiynol eich hun o ddifrif, drwy fynychu gweithdai, defnyddio mentor, mynd ar gyrsiau, darllen a/neu gymryd rhan mewn setiau dysgu, rhwydweithiau proffesiynol neu weithgareddau cyrff proffesiynol. Os ydych braidd yn wan yn yr agwedd hon, gofalwch eich bod yn adolygu eich anghenion datblygu personol.
Er enghraifft: Peidiwch â dim ond rhoi “Cynllunio a darparu gweithdai strategol ar gyfer uwch dimau rheoli” fel cyflawniad; ‘beth oedd y canlyniad?’:
“Cynllunio a darparu gweithdai strategol ar gyfer uwch dimau rheoli a arweiniodd i X, Y a Z” (effeithiau mesuradwy’r gweithdai).
Peidiwch â rhoi “Datblygais Uned Endosgopi o fewn Gwasanaethau Cleifion Allanol i bobl hŷn”, rhowch “Datblygais Uned Endosgopi o fewn Gwasanaethau Cleifion Allanol i bobl hŷn, a arweiniodd i gyfanswm o X o bobl yn cael eu gweld/darganfod clefydau yn gynnar ac atal patholeg tymor hwy/gostyngiad o x% yn nifer y derbyniadau o gleifion preswyl/lefel boddhad o 98% ymhlith yr holl gleifion sy’n defnyddio’r Uned” – neu ba effaith bynnag a gafodd eich gweithredu.
Fel ymarfer, rhestrwch eich cyflawniadau ac ewch drwy bob un ohonyn nhw gan nodi’r dystiolaeth o effaith o ran ‘beth oedd y canlyniad?’ Gallwch yna ddewis y rheiny y byddwch yn eu cynnwys mewn unrhyw CV penodol. Os yn berthnasol, gallwch gyflwyno eich cyflawniadau rheoli a phroffesiynol ar wahân.
Sgiliau Unwaith eto, rhestr o bwyntiau bwled fyddai orau mae’n debyg, wedi’u cyfatebu ag anghenion y sefydliad. Gall fod yn briodol hefyd gwahaniaethu rhwng sgiliau clinigol a rheoli.
Fframweithiau CymhwyseddMae rhai cyflogwyr yn defnyddio fframweithiau cymhwysedd fel y sail i asesu potensial a gallu. Mewn rhai achosion, gofynnir i ymgeiswyr lunio eu CV yn ôl y cymwyseddau yn y fframwaith. Byddai hyn yn disodli’r adran ar gyflawniadau a sgiliau allweddol - onid oes gennych bethau perthnasol i’w dweud na ellir eu cynnwys yn y fframwaith. Mae’r cyflogwyr yn chwilio am dystiolaeth fod gennych brofiad/gallu y gellir eu dangos o fewn bob cymhwysedd, felly ewch drwy’r fframwaith (ar ffurf drafft) a nodwch bob
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 57
CyhoeddiadauPeidiwch ag anfon copïau o’ch cyhoeddiadau – p’un a ydyn nhw’n adroddiadau, yn erthyglau neu hyd yn oed yn llyfrau – ni fydd unrhyw un am eu darllen ar yr adeg hon yn y broses. Cynhwyswch restr ac, os ydych yn teimlo bod angen, llyfryddiaeth fwy manwl fel atodiad. Sicrhewch nad yw’r rhestr, os ydych am ei chynnwys, yn hen, sef bod dyddiad eich cyhoeddiad diwethaf dros 5 mlynedd yn ôl. Os felly, gall fod yn well cynnwys y cyhoeddiad o dan adran gyflawniadau’r swydd berthnasol.
Manylion personolNi ddylech ond ddatgelu’r hyn sydd ei wir angen. O ran polisïau Cyfleoedd Cyfartal, nid yw cyflogwyr mwyach yn disgwyl i chi ddatgelu gwybodaeth am eich oedran, eich dibynyddion a’ch statws priodasol.
Gweithgareddau a diddordebau hamddenPa mor grwn ydych chi fel unigolyn? Faint o amser sydd gennych i gael amser hamdden? Gall hyn fod yn bwysig gan nad ydych eisiau cyfleu’r argraff eich bod yn gaeth i’ch gwaith. Yn olaf, fel yn achos yr holl gyfarwyddyd yma, (i ddyfynnu George Orwell) “Break any of these rules rather than say anything outright barbarous”.
Syniadau Eraill• Gofynnwch i’ch mentor, neu rywun sy’n ymwneud cryn dipyn â
dethol, a fyddai modd iddyn nhw ddarllen a gwneud sylwadau ar eich CV.
• Lluniwch sawl fersiwn o’ch CV i weld pa un (rai) yw’r gorau. • Cadwch fersiwn hir ar eich PC a dewiswch ddarnau i lunio’r CV
‘perffaith’.• Darllenwch yr hyn y mae pobl eraill yn ei roi mewn CV er mwyn
gweld beth yw’r holl bosibiliadau.• Cofiwch yr holl adegau y buoch yn ymwneud â llunio rhestr fer a
phenodi, beth oedd wirioneddol yn mynd dan eich croen neu a oedd yn creu argraff arnoch o ran yr hyn a roir mewn CV?
• Gair am y Ffurflen Gais: Os gofynnir i chi gwblhau ffurflen gais, gwnewch hynny mor gyflawn ag y gallwch. Nid yw cyflogwyr yn gwerthfawrogi gweld “gweler y CV amgaeedig” wedi’i sgriblan ar ffurflen sydd, fel arall, heb ei chwblhau. Gall y ffurflen a’r CV fynd i fannau gwahanol o fewn y sefydliad, ac os ydyn nhw wedi gofyn am gael ffurflen gais wedi’i chwblhau, dyna’r hyn y maen nhw eisiau ei gael fel arfer.
Defnyddio templedi CV Os ydych yn llunio CV o’r newydd neu’n ailedrych ar CV sydd gennych eisoes, gall fod yn ddefnyddiol i chi archwilio’r amryw enghreifftiau ymarferol o dempledi CV sydd ar gael bellach ar y rhyngrwyd. Mae rhai adnoddau ar-lein yn codi am lawrlwytho templedi a chanllawiau ar lunio CV, ond ceir llawer o wybodaeth ac enghreifftiau am ddim.
Hefyd, mae llawer o becynnau meddalwedd PC ar gyfer Prosesu Geiriau yn cynnwys templedi CV. Gallwch ddechrau drwy archwilio’r feddalwedd yr ydych yn ei defnyddio yn eich gweithle ar hyn o bryd.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu58
Sefydliad Swydd
Cynllun Busnes Swydd-ddisgrifiad
Adroddiadau, dogfennau Strategaeth Manyleb y person
Papurau’r Bwrdd Cymwyseddau
Gwefan Sefydliad Rheolwr/Cyfarwyddwr
Dadansoddiad o berfformiad sefydliadau Pwy sydd ar y panel
Ymweliad Sgwrs ffôn ymlaen llaw
Adran 3: Y Cyfweliad Dywedwyd bod cyfweliad yn debyg i fynd allan efo cariad newydd am y tro cyntaf. Gallai fod yn ‘ddechrau rhywbeth mawr’ neu fod drosodd ar ôl 30 munud neu lai. Cofiwch nad yr hyn yr ydych yn ei DDWEUD, yn unig, sy’n cyfrif. Mae 55% o’r effaith a gewch yn dibynnu ar iaith y corff, mwy na 30% ar dôn y llais a llai na 10% drwy eiriau.
Pwrpas yr angen i ymgeisydd fynd i gyfweliad yw cael cynnig swydd; hefyd, mae’r cyfwelydd yn awyddus i lenwi’r swydd mor fuan ag y bo modd. Os allwch chi ddangos yr hyn sy’n eich gyrru a pham yr ydych yn wahanol i’ch cystadleuwyr, pam fod eich profiad a’ch cyflawniadau’n golygu mai chi yw’r un iawn ar gyfer y swydd, yna rydych chi’n gwneud cymwynas â’r cyfwelydd – yn hytrach na fel arall.
Paratoi ar gyfer CyfweliadI baratoi ar gyfer y cyfweliad, dylech wneud cymaint o ymchwil ag y bo modd. Hwyrach y byddwch yn dymuno dod yn gyfarwydd â rhai testunau ymchwil amlwg, a rhai llai amlwg efallai, sy’n uniongyrchol berthnasol i’r sefydliad a’r swydd dan sylw:
Os allwch chi gael sgwrs neu ymweliad ymlaen llaw, bydd yn help i lywio’r gwaith o baratoi ar gyfer y cyfweliad a mynd drwy’r cyfweliad ei hun.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 59
Paratoi ar gyfer cwestiynau anodd Mae’n syniad da i nodi cwestiynau y byddech yn eu cael yn anodd eu hateb ac i baratoi eich ymatebion. Nid er mwyn camarwain y cyfwelydd fyddai hyn ond er mwyn rhoi hwb i’r cyfweliad ac i gynyddu eich hyder.
Ceir isod enghreifftiau o gwestiynau cyfweliad. Dewiswch y rhai a allai fod yn briodol i chi ac, wrth ateb, meddyliwch am yr ymresymiad y tu ôl i’r cwestiwn ynghyd ag oblygiadau eich ymateb.
Enghreifftiau o Gwestiynau Anodd• Sut fyddech chi’n disgrifio eich hun?• Dywedwch wrthyf ba gyflawniad yn y pum mlynedd diwethaf yr ydych
fwyaf balch ohono?• Pam wnaethoch chi adael eich swydd ddiwethaf?• Yn lle’r ydych yn gweld eich hun yn y ddwy, pump neu ddeng
mlynedd nesaf?• Beth yw eich prif gryfderau a gwendidau?• Nid oes gen i ragor o gwestiynau ond mae gennych bum munud i fy
argyhoeddi ynghylch pam y dylem gynnig y swydd i chi.• Os cynigiwyd y swydd i chi, beth fyddai eich blaenoriaethau?• Am beth ydych chi’n chwilio yn eich swydd nesaf?• Rhowch enghreifftiau i mi o sefyllfaoedd lle’r oeddech wedi llwyddo, a
heb lwyddo, i weithredu penderfyniadau amhoblogaidd, ac eglurwch sut y gwnaethoch chi hynny.
• Pe baech yn cael y cyfle i ddysgu sgiliau newydd, beth fyddai’r rheiny?• Pe bawn i’n ffonio eich rheolwr diwethaf, beth fyddai o neu hi’n ei
ddweud amdanoch? • Pam ydych eisiau’r swydd hon?• Pa gyflawniad ydych chi fwyaf balch ohono a pham?
Yr allwedd i gyfweliadau da?• Ymarfer • Ymarfer • Ymarfer
Ceisiwch gael rhywun i ofyn cwestiynau i chi – ewch ati i ymarfer eich ymatebion iddynt.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu60
Y Prif Fathau o Gwestiynau• Pa sgiliau a phrofiad sydd gennych sy’n ateb ein hanghenion?• Sut fyddech chi’n mynd i’r afael â’r swydd?• Pa fath o unigolyn ydych chi? Beth sy’n eich ysgogi? • Beth sy’n eich rhoi o dan bwysau?• Pa gwestiynau yr hoffech eu gofyn i ni?
Ateb cwestiynau’n llwyddiannus • 3 pheth allweddol:
• Defnyddiwch eich ymchwil i’r swydd a’r sefydliad.• Dangos eich bod yn ‘rhoi’ yn hytrach na ‘chymryd’.• Defnyddiwch dystiolaeth o’ch profiad.
Atebion doeth• Dylai eich holl atebion ddefnyddio tystiolaeth o’ch profiad sy’n
cysylltu â’r sgiliau sydd eu hangen.• e.e. “Beth yw’r her anoddaf a gawsoch yn eich swydd bresennol?” • Beth fyddai eich ateb doeth?
Rhoi yn hytrach na chymrydBeth yw’r prif faterion sy’n wynebu’r sefydliad ar ôl yr uno?Rhywun sy’n cymryd:‘Bydd moral staff yn isel iawn a bydd yn anodd cyflawni canlyniadau’ . Rhywun sy’n rhoi:‘Rwy’n llawn cyffro am yr heriau a ddaw yn sgil uno dwy adran wahanol yn llwyddiannus”.
Y Cyfweliad fel achlysur cymdeithasol• Rhannwch y siarad • Rhowch atebion cryno • Cadwch dôn eich llais i fyny – amrywiwch ei oslef• Sefydlwch berthynas – cyfatebwch• Cadwch i’r un rhythm
Gofyn eich cwestiynau eich hun • Paratowch rai ymlaen llaw – mae’n iawn i chi ddefnyddio eich nodiadau• Cysylltwch â phethau a ddywedwyd yn y cyfweliad – mae’n dangos eich
bod yn gwrando• Cwestiynau sy’n cyfeirio at y Presennol neu’r Dyfodol• Pa gwestiynau a ofynnwch?
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 61
Yn y Cyfweliad Mae’n bwysig, yn ystod y cyfweliad, eich bod yn cyfleu’r pwyntiau hyn. Trwy gynllunio gofalus, mae’n bosib rhoi’r wybodaeth hon pa gwestiwn bynnag a ofynnir. Mae’n bwysig hefyd i chi ddatblygu USP llafar.
Gan ddefnyddio’r tri math cyffredinol o gwestiynau cyfweliad isod, nodwch yr atebion yr ydych eisiau sicrhau eich bod yn eu rhoi mewn cyfweliad:
• Pa sgiliau a phrofiad sydd gennych sy’n ateb ein hanghenion?
• Sut fyddech chi’n mynd i’r afael â’r swydd?
• Pa fath o unigolyn ydych chi? Beth sy’n eich ysgogi?
Gallwch ddefnyddio’r wybodaeth a’r dulliau a ganlyn i’ch helpu i baratoi eich USP llafar.
Paratoi Dylech baratoi deunydd, sy’n cynnwys eich USP, sy’n para tua phum munud. Darn o jargon o’r byd gwerthu yw hwn. Y cynnyrch rydych yn ei werthu yma yw eich hun. Os ydych yn cael eich cyfweld yn effeithiol, fe ddaw hyn i’r amlwg beth bynnag. Fel arall, neu os yw’r cyfweliad yn dilyn trywydd sy’n hepgor yr agwedd sydd, yn eich barn chi, yn golygu mai chi yw’r ymgeisydd cryfaf, yna mae’n hanfodol eich bod yn paratoi hwn.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu62
RHAI ENGHREIFFTIAU
Roedd Jason ar y rhestr fer am swydd fel ymgynghorydd hyfforddi rheolwyr ac roedd yn gwybod
ei fod yn un o chwe ymgeisydd cryf. Ymhlith ei brofiad yr oedd cyfnod a dreuliwyd fel rheolwr gweithredol ac fel hyfforddwr. Roedd wedi tybio’n iawn y byddai hyn yn anghyffredin, gan fod y mwyafrif o hyfforddwyr wedi mynd yn hyfforddwyr yn gynnar yn eu gyrfa ac, yn aml, nid oes ganddyn nhw fawr o brofiad rheoli. Ei USP oedd dweud ei fod yn deall y materion a wynebir gan gyfranogwyr ar ei gwrs, gan fod ganddo brofiad fel rheolwr ei hun. Ymhellach, dywedodd fod y profiad hwn yn rhoi hygrededd iddo efo cyfranogwyr. Yn ogystal, roedd ganddo bortffolio anghyffredin o eang o arbenigeddau hyfforddi ac fe aeth ati i sicrhau ei fod yn sôn am y rhain mewn modd fyddai’n apelio at y sefydliad oedd yn cynnig y swydd drwy awgrymu y byddai’r arbenigeddau hyn yn ei helpu i gynyddu ei ystod o gynhyrchion.
1
Roedd Geetha yn arbenigwraig canser oedd yn un o bedwar Cofrestrydd oedd yn gobeithio mynd yn
feddygon ymgynghorol. Ei USP oedd hoelio sylw ar ba mor bwysig oedd sgiliau rhyngbersonol iddi wrth ddelio â chleifion a’u teuluoedd, y gellid tybio bod bob un ohonynt o dan gryn bwysau. Roedd hi eisiau sicrhau bod y panel yn gwybod am yr hyn a gyflawnwyd drwy gyfres o daflenni gwybodaeth a ddatblygwyd ganddi hi yn bersonol, yn ogystal â’r llinell gyswllt i gleifion a sefydlwyd ganddi yn rhinwedd ei rôl bresennol. Un darn olaf o USP oedd bod ei chefndir Indiaidd yn rhoi syniad diwylliannol ac ymarferol unigryw iddi o anghenion y boblogaeth Asiaidd fawr leol.
2
Roedd Fiona yn arbenigwraig ariannol i gwmni bach ac roedd yn cael ei chyfweld ar gyfer swydd debyg am gyflog oedd cryn
dipyn yn uwch mewn sefydliad llawer mwy. Teimlodd Fiona mai ei USP oedd yr hyblygrwydd a’r profiad cyffredinol a roddwyd iddi yn ei swydd flaenorol. Yn hytrach na’i fod wedi bod yn anfantais iddi fod wedi gweithio mewn cwmni bach, roedd Fiona yn awyddus i ddweud wrth y panel ei bod yn fantais fawr – roedd wedi profi bob agwedd ar berfformiad y cwmni ac roedd wedi’i dysgu lle’r oedd yn bwysig cael rheolaeth effeithiol a lle’r oedd yn bwysig cadw pethau’n llac. Roedd hi hefyd eisiau pwysleisio ei bod yn awyddus i ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb a’i bod yn ystyried hyn yn her i’w mwynhau.
Gall y broses hon weithio’n dda iawn, hyd yn oed pan ymddengys fod popeth wedi’i golli:
Gorfodwyd Bob i ymddiswyddo ar ôl i’r uned a reolwyd ganddo gael ei gwawdio yn y wasg am anghymhwystra Gweinidog amlwg
a chanddo gyfrifoldeb dros y gwasanaeth cyhoeddus yr oedd Bob yn ymwneud ag ef oedd yr AS ar gyfer yr etholaeth, ac fe wnaed yn glir i Bob fod raid iddo ef fod yn fwch dihangol. Y farn hon oedd yn teyrnasu, er nad oedd unrhyw fai arno ef yn bersonol ac, yn y diwedd, llwyddodd ymchwiliad i ryddhau’r uned o fai. Cyn ei gyfweliad am ei swydd newydd, roedd Bob yn benderfynol o godi hyn, er y teimlodd y gall y panel fod yn teimlo’n rhy annifyr i holi yn ei gylch. Roedd eisiau ei godi oherwydd y teimlodd fod y profiad i gyd wedi dysgu llawer iddo ynghylch y gwir am reoli yn y sector cyhoeddus. Yn ogystal, roedd eisiau dweud ei fod yn falch o’r gwasanaeth a’i fod yn teimlo fod ei gyflawniadau, nad oeddent wedi’u cydnabod yn ddigonol, yn dibynnu ar waith tîm ac arweinyddiaeth effeithiol ganddo ef, a bod y rhain yn nodweddion yr oedd yn awyddus i’w cyfrannu i’r swydd oedd ar gynnig.
Ffynhonnell: Jenny Rogers, Management Futures – Effective Interviews
3
4
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 63
Y Cyflwyniad CyflwyniadEfallai y bydd disgwyl i chi wneud cyflwyniad fel rhan o’ch cyfweliad. P’un a oes rhaid i chi wneud cyflwyniad neu fynd ymlaen yn syth i’r cyfweliad, dylech “Greu Argraff”.
Creu Argraff Byddwch yn broffesiynol fel arfer…
Wrth fynd i mewn i’r ystafell:
• cymrwch gipolwg ar yr ystafell• daliwch eich pen i fyny• gwnewch gyswllt llygad • ysgwyddau i lawr• ysgwyd llaw• ewch i mewn• siaradwch• oedwch• eisteddwch• sit down
Os ydych yn gwneud eich cyflwyniad yn gyntaf – darllenwch yr adrannau a ganlyn.
• Os ydych yn gwneud cyflwyniad – yn ddelfrydol, dylech sefyll, ond os ydych yn gwneud cyflwyniad heb ddefnyddio PowerPoint/cymorth, gallwch benderfynu eistedd wrth y ddesg efo’r cyfwelwyr. Dylech ystyried yr holl opsiynau cyn y cyfweliad/cyflwyniad.
• Os ydych yn gwneud cyfweliad heb gyflwyniad, eisteddwch – gallwch symud eich cadair ar ongl er mwyn ymddangos eich bod wedi ymlacio mwy (a ddim yn ymosodol) – gofalwch nad yw’r haul neu oleuadau eraill yn eich llygaid.
Byddwch yn ymwybodol o bwrpas y cyflwyniadNid yw bob amser yn amlwg. A ofynnwyd i chi wneud hynny? Os felly, beth y mae’r gynulleidfa’n ei ddisgwyl? Nodwch eich amcanion allweddol a byddwch yn onest. Gwnewch fwy na dim ond rhoi gwybodaeth. Rhowch fanylion – i greu argraff, i ddarbwyllo, i newid canfyddiadau neu beth bynnag. Mae popeth yn dilyn o’r amcanion. Bydd cyflwyniad a luniwyd i roi gwybodaeth yn wahanol i un sydd â’r bwriad o ddarbwyllo.
Ceisiwch adnabod y gynulleidfaEfo pwy ydych chi’n siarad? Beth maen nhw’n ei ddisgwyl? Am ba hyd y maen nhw’n debygol o wrando? Beth fydd yn llenwi eu meddyliau? Faint o’u sylw a gewch chi mewn gwirionedd? Ac yna dechreuwch chwilio am y gwahaniaethau main. Mae pob un ohonom yn hoffi mathau arbennig o eirfa – geiriau sy’n rhoi gwybod i ni fod y sawl sy’n siarad yn siarad â ni. Ewch i siarad â’r gynulleidfa neu gwnewch ryw ymchwil arall ymlaen llaw a gwrandewch ar sut y maen nhw’n dweud yr hyn a ddywedant.
Byddwch yn gyfarwydd â’r maes Pan ydych yn ceisio cyflawni rhywbeth, mae arnoch angen adnabod y maes. Rhowch eich cyflwyniad mewn cyd-destun. Beth arall sy’n digwydd yn eich sefydliad ar hyn o bryd y gallwch ei ddefnyddio’n effeithiol? Er enghraifft, faint o’r agenda foderneiddio a allech ei gynnwys yn yr hyn sydd gennych i’w ddweud, iddo fod yn fwy effeithiol?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu64
Byddwch yn ymwybodol o’r hyn y maen nhw’n ei feddwl ohonoch Rhan o’r cyflwyniad yw’r modd yr ydych yn cyflwyno eich hun. Mae pob un ohonom wedi cyfarfod pobl a chanddyn nhw gymaint o stoc yn y banc efo rhai cynulleidfaoedd y gallen nhw gyflwyno llyfr ffôn Llundain ac ennill cefnogaeth pobl. Beth yw cyflwr eich stoc chi? Ceisiwch adborth onest gan gydweithwyr ymlaen llaw. Mae angen i chi wybod beth y mae eich cynulleidfa’n ei feddwl go iawn. Peidiwch â thwyllo eich hun â chamargraffiadau.
Llunio i gael canlyniadauPan ydych yn gwybod beth yr ydych yn ceisio ei gyflawni a beth yw’r cyd-destun, gallwch wedyn lunio eich cyflwyniad i gyfateb â hynny. Dylech gael trosolwg, taith y byddwch yn tywys eich cynulleidfa arni yn eu meddyliau. Pa fath o daith yw hon? Sut allwch chi hoelio eu sylw? Meddyliwch am gael effaith. Sut ydych chi am eu cynnal yn ystod y daith? Pa ffeithiau allwch chi eu rhoi iddyn nhw y gallan nhw eu defnyddio wedyn? A sut ydych am gloi? Pa argraff ydych chi eisiau ei gadael yn eu meddyliau?
Cyflwyn o pecyn Os ydych yn ceisio gwneud eich ffeithiau’n ddiddorol neu ddarbwyllo pobl efo’ch dadleuon, bydd angen i chi becynnu eich neges o ran beth sy’n bwysig iddyn nhw. Roedd ‘gwrw’ rheoli blaenllaw unwaith wedi cyrraedd i roi cyflwyniad i ystafell a oedd yn llawn swyddogion gweithredol o gwmnïau hedfan mawr, ac yntau 30 munud yn hwyr. Syllodd i lawr o’r podiwm ar y gynulleidfa o swyddogion dig gan ddweud, “pe bai hwn yn un o’ch cwmnïau hedfan, mi fyddech wedi dweud fy mod yn brydlon”. Roedd yn gwneud synnwyr iddyn nhw ar eu telerau nhw ac fe hoeliodd eu sylw.
Meddyliwch am emosiynauSut ydych chi eisiau i bobl deimlo yn ystod eich cyflwyniad? Byddwch yn glir. Ydych chi eisiau eu cynhyrfu, eu gwylltio, eu digio, eu gwneud yn hapus, yn drist? Byddwch yn ymwybodol o hyn cyn i chi ddechrau. Meddyliwch am sut y gallwch greu’r emosiynau hyn. Sylwch ar y modd
y mae gohebwyr newyddion teledu yn trafod digwyddiadau emosiynol fel trychinebau. Maen nhw’n tueddu i roi sylw i effaith bosibl y digwyddiad ar unigolyn ac wedyn yn dangos emosiynau go iawn. Mae’r pethau hyn yn digwydd ond mae’r delweddau wedi’u dewis i greu canlyniadau emosiynol penodol. Fel cyflwynydd, rydych yn yr un sefyllfa.
Dylanwadwch ar y cyd-destun os allwch chiGall trefn ystafell gael effaith aruthrol ar ganlyniad cyflwyniad. Er enghraifft, os ydych yn siarad â phobl mewn cylch, ac os allwch chi werthu eich syniadau i rai ohonyn nhw ymlaen llaw ac maen nhw’n nodio’u pennau, yna bydd eraill yn sylwi ar hynny ac yn ymateb (yn gadarnhaol mae’n debyg). Pe bai’r un cyflwyniad yn digwydd efo’r gynulleidfa’n eistedd yn rhengoedd difwlch, mae’n debyg y byddech yn cael canlyniad gwahanol iawn.
Sylwch ar y manylion Mae pethau bach yn bwysig iawn i ni. Gall pethau bach gyfleu negeseuon pwysig. Byddwch yn ymwybodol o’r pethau bach sy’n bwysig i’ch cynulleidfa. Bydd cofio enwau pobl, cyrraedd yn brydlon a bod yn gwrtais yn dweud llawer. Ond fe all y gynulleidfa arbennig hon fod yn llawn mympwyon - o ran sut yr hoffant i chi eu cyfarch er enghraifft – pethau y mae’n rhaid i chi eu hystyried. Unwaith eto, bydd ymchwil yn helpu.
Meddyliwch am y problemauGweithiwch allan beth allai fynd o’i le. Neu, fel y dywedant yn y busnes cwmniau hedfan, mae’n llawer gwell i chi ddatrys y problemau cyn codi o’r ddaear. Pwy allai wrthwynebu’r hyn a ddywedwch? Fyddwch chi’n defnyddio PowerPoint ac a fydd o’n gweithio? Oes gennych chi rywbeth wrth gefn? Mae cyflwyniadau yn gyfleoedd pwysig i gysylltu â chynulleidfaoedd. Mae llawer i’w ennill. Ond, i’r un graddau, mae’r golled yn fawr os oes rhywbeth o’i le. Gellir difetha gyrfa yn rhy hawdd pan fo cefnau amlenni’n cymryd lle cynllunio effeithiol.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 65
Argymhellion ar gyfer Gwneud Cyflwyniadau Effeithiol – Crynodeb• Beth yw anghenion eich cynulleidfa? • Y rheol tri phwynt.• Defnyddiwch brofiad/enghreifftiau personol .• Lluniwch strwythur::
Paratoi • Ymarfer. • Paratoi nodiadau.• Ymarferion anadlu.• Codi hwyl.Argraffiadau cyntaf• Gwiriwch sut mae unrhyw offer yn gweithio.• Paratowch gardiau mynegai a thudalennau uwchdaflunydd.• Sefwch.• Brawddeg agoriadol.• Cyswllt llygad.Eich Llais• Codwch eich llais.• Amrywiwch y tôn.• Arafwch.• Dylech oedi a phwysleisio geiriau.• Angerdd, diffuantrwydd, dilysrwydd.
Argymhellion ar gyfer Cyfweliadau – Crynodeb• Cyrhaeddwch o leiaf 15 munud ymlaen llaw. Bydd hyn yn
caniatáu i chi setlo a bod mewn cyflwr meddwl sydd ‘wedi ymlacio ond yn effro’. Mae hyn hefyd yn rhoi cyfle i chi ddarllen eich CV eto.
• Gwisgwch yn briodol. Bydd gan y cyfwelydd ddelwedd o’r ymgeisydd delfrydol. Ceisiwch feddwl am yr hyn allai’r ddelwedd honno fod. Yn bwysicach na dim, byddwch yn smart ac yn gyfforddus yn eich dillad - bydd yn eich gwneud yn fwy hyderus ac yn eich helpu i ymlacio.
• Disgwyliwch gael eich asesu yn ôl eich ymddygiad yn y cyfweliad.
• Rhaid cyfarch y cyfwelydd efo GWÊN a chofio gwenu yn ystod y cyfweliad.
• Gwrandewch yn ofalus. Os nad ydych wedi clywed neu ddeall y cwestiwn, gofynnwch iddyn nhw ei ailadrodd.
• Siaradwch yn glir – yn egnïol ac efo argyhoeddiad.• Sefydlwch gyswllt llygad (edrychwch ar y cyfwelydd ond peidiwch
â syllu). Gwnewch yn amlwg fod gennych ddiddordeb.• Rhowch sylw gofalus i iaith y corff (cyfathrebu aneiriol). • Rhaid osgoi unrhyw ystumiau all fynd o dan groen bobl e.e. ffidlo
efo neu glicio beiro.• Ceisiwch fod yn naturiol – ewch ati i gael sgwrs efo’r cyfwelydd.
Dywedwch sut yr ydych am fynd ati i wneud y cyflwyniad
Gwnewch eich cyflwyniad
Rhowch grynodeb
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu66
ADOLYGIAD CYFFREDINOL gwael ardderchog
Pa mor dda oedd o’n llifo? 1 2 3 4 5
HPa mor dda oeddech wedi paratoi? 1 2 3 4 5
Pa mor dda oedd eich atebion? 1 2 3 4 5
Pa mor dda oedd eich cwestiynau? 1 2 3 4 5
Pa argraff a gawsoch yn gyffredinol? 1 2 3 4 5
Sut berthynas oedd rhyngoch chi a’r cyfwelwyr?
1 2 3 4 5
Crynodeb
Ar ôl y Cyfweliad – Cofnod o’r Cyfweliad
Pethau i’w cofio?
Sefydliad/Cwmni:
Dyddiad y cyfweliad:
Cyfwelydd:
Teitl y Swydd:
Hyd:
Amser:
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 67
Canolfannau Asesu Cyflwyniad Ar ryw adeg, penderfynodd cyflogwyr y dylid cyflwyno Canolfannau Asesu yn hytrach na chael proses gyfweld. Y rhesymeg y tu ôl i hyn yw naill ai lleihau nifer yr ymgeiswyr sy’n cael eu cyfweld, neu gyflwyno proses gyfweld fanylach a, thrwy hynny, gynyddu cymhareb dilysrwydd/llwyddiant y broses.
Mae Canolfannau Asesu yn gostus i’w dylunio a’u cyflenwi. Felly gallwch ddisgwyl proses fwy trylwyr na chyfweliad syml. Yn ystod eich amser yn y Ganolfan bydd naill ai Seicolegwyr Galwedigaethol neu Aseswyr Hyfforddedig o’r sefydliad/sector yn eich gwylio. Dylai ystod yr ymyriadau adlewyrchu’r swydd neu’r teulu swyddi y gwnaethoch gais amdano.
Bydd y fframwaith asesu yn seiliedig ar gymwyseddau ymddygiadol ac, fel arfer, byddant ar gael o’r Ganolfan ymlaen llaw. Os na fyddwch wedi’u derbyn cyn mynd i’r Ganolfan, dylech ofyn am gopi. Dylech dderbyn adborth gan y Ganolfan ynghylch eich perfformiad, p’un a ydych wedi llwyddo i gael y swydd neu fynd i’r cam nesaf ai peidio.
Yn ogystal, mae sefydliadau’n rhedeg Canolfannau Asesu Datblygiad ar gyfer cyfranogwyr mewnol fel rhan o’u Banc Talentau neu drefniadau olyniaeth. Yn GIG Cymru, ceir camerâu yn y canolfannau hyn a bydd unigolion yn cael copi o’u DVD eu hunain ac yn cael cymorth ar ffurf hyfforddiant i hybu eu datblygiad a’u gyrfa i’r dyfodol.
Beth yw canolfan asesu? Casgliad o ymarferion dethol a ddefnyddir i asesu eich cryfderau yn erbyn cymwyseddau sydd wedi’u diffinio.
Gallant gynnwys:• Profion gallu wedi’u hamseru.• Ymarfer ‘basged i mewn’.• Ymarfer grŵp.• Asesiadau personoliaeth.• Cyfweliad.
Profion GalluMesur y galluoedd sydd eu hangen ar gyfer y swydd. Sgorio drwy gymharu nifer yr atebion cywir efo grŵp safonol o reolwyr. Ymhlith y mathau o brofion ceir rhai ar gyfer:
• Rhifedd (Amgyffred neu gyfrifiannu).• Rhesymu llafar.• Meddwl yn Feirniadol.• Rhesymu haniaethol.
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu68
Fel arfer, mewn profion gallu, bydd y cyfarwyddiadau safonol yn cael eu darllen gan weinyddwr.
Caiff y profion:
• Eu hamseru.• Eu cynllunio’n gyffredinol fel nad oes modd eu gorffen.
Wrth wneud profion gallu dylech:
• Weithio’n gyflym ac yn gywir.• Os na allwch ateb cwestiwn, ewch ymlaen i’r un nesaf.
Holiaduron Personoliaeth • Belbin, MBTI – ddim yn cael ei ddefnyddio ar gyfer recriwtio• Defnyddir OPQ, 16PF a CP1 ar gyfer recriwtio. • Ddim yn cael eu hamseru.
Wrth gwblhau holiaduron personoliaeth dylech:
• Fod yn onest.
• Peidiwch â threulio gormod o amser yn eu cwblhau.
• Nodwch eich ateb greddfol cyntaf.
Grwpiau tasgWedi’u cynllunio i asesu sgiliau gweithio mewn grŵp gan gynnwys:
• Arweinyddiaeth.• Rheoli amser.• Gwrando.• Cyd-drafod a diffiwsio gwrthdaro.• Cyfathrebu.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 69
Pennod PedwarGweithredu: Lle i ddechrau?
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu70
Bwriad y Bennod olaf hon yw eich tywys i ffwrdd o’ch meddyliau, eich syniadau a’ch dymuniadau i mewn i broses gynllunio ymarferol.
Mae dechrau cynllunio ac ymrwymo i fanylu ynghylch eich nod hirdymor yn eich helpu i egluro lle’r ydych yn mynd yn eich bywyd. Yr hyn sy’n bwysig a’r hyn yr ydych yn gweithio tuag ato. Hyd yn oed os na allwch fod yn gwbl glir ac mai dim ond gweledigaeth amhendant sydd gennych o ran sut fath o fywyd yr hoffech ei gael, mae hynny’n berffaith iawn. Mae’r gallu i ddisgrifio eich taith yn rhoi pwrpas, diogelwch, ac yn eich galluogi i gael perchnogaeth o’ch bywyd a’ch gyrfa eich hun. Mae bod yn glir o ran eich nod terfynol ac yna gweithio’n ôl, gan fanylu ynghylch y camau yr ydych yn meddwl y mae arnoch angen eu cymryd, yn fodd o ddod â’r holl broses yn fyw.
Felly, i wireddu eich breuddwyd neu’ch gweledigaeth, mae angen i chi weithredu ac mae angen i’r gweithredu hwnnw ddechrau heddiw.
Wrth gwrs, nid yw unrhyw beth yn mynd yn ôl y bwriad yn berffaith ac fe gewch eich bwrw oddi ar y cledrau a’ch dargyfeirio ar hyd y ffordd ond, heb gynllun – heb weithredu – heb yr awydd i wneud gwahaniaeth i’ch bywyd, ni wnaiff unrhyw beth newid.
Gennych chi y mae’r pŵer ac mae cynllunio yn rhan o gymryd rheolaeth dros eich bywyd.
Felly cymerwch y cam nesaf...
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 71
Eich cynllun 10 – 15 mlynedd
Nodau 5 Mlynedd Nodau 10 Mlynedd Nodau 15 Mlynedd
Nodiadau:
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu72
Eich cynllun 5 mlynedd
Nodau Blwyddyn 1 Nodau Blwyddyn 2 Nodau Blwyddyn 3 Nodau Blwyddyn 4 Nodau Blwyddyn 5
Nodiadau:
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 73
Eich cynllun ar gyfer y 18 mis nesaf
Mis 1 Mis 2 Mis 3 Misoedd 4 – 6 Misoedd 7 – 12 Misoedd 13 – 18
Nodiadau:
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu74
Gweithredu ar gyfer y mis hwn
Wythnos 1 Wythnos 2 Wythnos 3 Wythnos 4 Wythnos 5
Nodiadau:
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 75
Gweithredu ar gyfer yr wythnos hon
Gweithredu Blaenoriaeth
Nodiadau:
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu76
Gweithredu ar gyfer bob diwrnod
Diwrnod 1 Diwrnod 2 Diwrnod 3
Blaenoriaeth 1 Blaenoriaeth 1 Blaenoriaeth 1
Blaenoriaeth 2 Blaenoriaeth 2 Blaenoriaeth 2
Blaenoriaeth 3 Blaenoriaeth 3 Blaenoriaeth 3
Blaenoriaeth 4 Blaenoriaeth 4 Blaenoriaeth 4
Blaenoriaeth 5 Blaenoriaeth 5 Blaenoriaeth 5
Blaenoriaeth 6 Blaenoriaeth 6 Blaenoriaeth 6
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 77
Gweithredu ar gyfer bob diwrnod
Diwrnod 4 Diwrnod 5 Y Penwythnos
Blaenoriaeth1 Blaenoriaeth 1
Blaenoriaeth 2 Blaenoriaeth 2
Blaenoriaeth 3 Blaenoriaeth 3
Blaenoriaeth 4 Blaenoriaeth 4
Blaenoriaeth 5 Blaenoriaeth 5
Blaenoriaeth 6 Blaenoriaeth 6
AcademiWales: Great leadership through learningAcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu78
Nodiadau
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 79
Nodiadau
AcademiWales: Great leadership through learning
AcademiWales:Llawlyfr Rheoli GyrfaCyhoeddwyd yr argraffiad cyntaf yn 2008
© O Dan Drwydded drwy McEwan Levy Associates 2008.Ni ellir atgynhyrchu, storio mewn system adalw na throsglwyddo unrhyw ran o’r cyhoeddiad hwn, ar unrhyw ffurf neu fodd, boed yn electronig, peirianyddol, llungopi, recordio neu fel arall, heb ganiatâd ysgrifenedig y cyhoeddwr ymlaen llaw neu drwydded sy’n caniatáu copïo cyfyngedig yn y Deyrnas Unedig a roddir gan yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint.Ni ellir gwerthu, benthyca, hurio neu fel arall ddelio â’r cyhoeddiad hwn wrth fasnachu neu ei gyflenwi mewn unrhyw fath o rwymiad neu glawr gwahanol i’r un y’i cyhoeddwyd ynddo heb ganiatâd ysgrifenedig y cyhoeddwr ymlaen llaw. Ni all y golygydd, yr awduron na’r cyhoeddwr dderbyn unrhyw gyfrifoldeb am golled a achosir i unrhyw unigolyn sy’n gweithredu neu sy’n ymatal rhag gweithredu o ganlyniad i unrhyw ddeunydd yn y cyhoeddiad hwn.Safbwyntiau’r awduron a geir yn y cyhoeddiad hwn ac efallai nad ydynt o reidrwydd yn adlewyrchu rhai Llywodraeth Cymru neu McEwan Levy Associates. Gwnaed pob ymdrech gan Academi Wales a McEwan Levy Associates i olrhain a chydnabod deiliaid hawlfraint. Os esgeuluswyd unrhyw ffynhonnell, byddai Academi Wales a McEwan Levy Associates yn falch roi sylw i hynny mewn argraffiadau yn y dyfodol.Cyhoeddwyd gan yr:Academi WalesLlywodraeth CymruParc CathaysCaerdyddCF10 3NQTeyrnas Gyfunol
(+44) 29 2082 6687 www.academiwales.org.uk
Mae y llawlyfr hwn hefyd ar gael yn electronig.
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu80
AcademiWales: Arweiniad Gwych trwy Ddysgu 81
AcademiWales: Great leadership through learning
AcademiWales:Llawlyfr Rheoli GyrfaCyhoeddwyd gan yr:Academi WalesLlywodraeth CymruParc CathaysCaerdyddCF10 3NQTeyrnas Gyfunol
(+44) 29 2082 6687 www.academiwales.org.uk
Mae y llawlyfr hwn hefyd ar gael yn electronig.