BELLEK TÜRLERİ
• Bu bölümde aşağıdakileri öğreneceksiniz
Hafıza ile ilgili temel kavramları Hafıza türleri RAM in fiziksel yapısı ve çalışma prensipleri RAM türleri ROM ROM un çalışma prensipleri RAM – ROM arasındaki fark ROM çeşitleri PROM – EPROM – EEPROM
GENEL BAKIŞ
TEMEL KAVRAMLAR
Hafıza (Bellek) : Hesaplama sisteminin temel parçası olup veri depolama birimidir.
RAM: Sadece bir hafıza türüdür.
Hafıza = Bellek > RAM Hangi kavramı kullandığımız o kadar önemli olmayabilir
ama doğru sınıflandırmayı yapmak önemlidir.
Hafıza Türü Veri Saklama Açılımı
RAM Geçici Random Access Memory
CMOS Geçici Complementray Metal Oxide Semiconductor
ROM Kalıcı Ready Only Memory
PROM Kalıcı Programmable ROM
EPROM Kalıcı Erasable Programmable ROM
EEPROM Kalıcı Electronically Erasable Programmable ROM
HAFIZA TÜRLERİ
RAM NEDİR?• RAM = Random Access
Memory• İşlem sırasında
kullanılacak verilerin saklandığı alandır.
• Kalıcı depolama alanı değildir.
• Performans ve yazılım desteği açısında kaliteli
RAM’ e sahip olmak son derece önemlidir.
RAM’ İN FİZİKSEL YAPISI
• RAM hesap çizelgesi(excel tablosu) gibi organize edilmiştir.
• RAM bölümü adreslenerek adresten okuma veya adrese yazma işlemleri yapılır.
• Programlar ve veriler kullanımda olmadıkları zamanlarda yığın depolama alanında depolanır.
• Talep olduğunda program yığın depolama aygıtında RAM’e kopyalanır ve ardından çalışır.
RAM NASIL ÇALIŞIR?
Neden RAM e kopyalama yapılır? Temel amaç, veri ve komutlara CPU’nun daha
hızlı erişebilmesidir. CPU RAM’e sabit disklerden daha hızlı erişir.
Çalıştırılan program RAM’den daha büyükse ne olur? Belli aralıklarla sabit diskten transfer yapılır. Genelde oyunlar ve ileri tasarım
programlarında söz konusudur. Windows işletim sistemi PageFile servisi ile
sabit diskin bir kısmını RAM gibi kullanmaya çalışır.
RAM’E KOPYALAMA
Windows işletim sistemine ait bir özeliktir. Sabit diskin bir bölümünün RAM gibi kullanılması için
tasarlanmış özel bir dosyadır. RAM’lerden yavaş çalışır ve bilgisayarın hızını yavaşlatır. Veri fiziksel ve sanal RAM arasında hareket edebilir. Verinin çok sık hareket etmesi«Disk trashing» yani aşırı disk kullanımaneden olur.• Büyük RAM’iniz varsa bile PageFile çalışır.
SANAL BELLEK = PageFile
RAM KAPASİTESİ
RAM’lar bir excel tablosu gibi organize edilmiştir. RAM GENİŞLİĞİ: Bu tablodaki sütün sayısı RAM DERİNLİĞİ: Bu tablodaki satır sayısı Genişlik ve derinlik bit’ler türünden ölçülür. Program ve veriler 8 bit (1 byte) boyutunda
bellek parçaları halinde depolanır. Fiziksel boyut ile yonganın iç organizasyonu
doğrudan bağlantılı değildir. Yoğunluk = Genişlik X Derinlik ( bit cinsinde
kapasite) Kapasite = Yoğunluk / 8 (Klasik kullanılan RAM
kapasitesi)
RAM
DRAM(DİNAMİK RAM)
SRAM(STATİK RAM)
EDODRAM SDRAM RDRAM DDRRAM DDR2 RAM DDR3 RAM
ARADAKİ FARKLARDRAM SRAM
Yavaştır. (50-70 ns) Ucuzdur Küçük mimari Yüksek kapasiteli esnek
çözümler sunar Sistem hafızası olarak
kullanılır. Veriler sürekli yenilenerek
kalıcılık sağlar (güncellenebilir.)
Hızlıdır (10-25 ns) Pahalıdır Büyük mimari Düşük kapasiteli Ön bellek olarak kullanılır
Daha çok devreye entegre olup değiştirilmesi zordur
DRAM ÇEŞİTLERİEN GELİŞMİŞİNDEN EN BASİTİNE
DDR3 > DDR2 > DDR > RDRAM > SDRAM > EDODRAM
Günümüzde en çok kullanılan ve herşeyiyle en çok beğenilen DRAM çeşidi DDR2 – DDR3 dür.
ERİŞİM ZAMANI / ACCESS TİME Erişim zamanı, işlemcinin bellekten veriyi okuması için gerekli olan
minimum zamandır. Nanosaniye (saniyenin milyarda biri) ile ifade edilir. insan gözünün bir kez kırpılması minimum 1/10 saniye içinde olabilir. Aynı zaman içinde bir bilgisayar milyonlarca işlemi gerçekleştirebilir.
RAM İHTİYACININ TESPİTİGenelde daha fazla RAM daha fazla performans
anlamına gelmektedir.Daha fazla RAM’in gerekli olduğunu gösteren 2
belirti vardır. 1- özellikle birden fazla program açıkken genel sistem yavaşlığı 2- Aşırı disk kullanımı «disk trashing»Kontrol etmeniz gereken iki nokta var. a- RAM boyutu önerilen düzeyde mi? b- PageFile kullanımı ile uygulamalar açık ve kapalı olması durumunda nasıl değişiyor?
WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMİNİN RAM ÖNERİLERİ
Microsoft’un minimum RAM önerileri çok düşüktür.
ROM (READ ONLY MEMORY)ROM Read Only Memory; bilgisayarın kalıcı belleği olup yalnızca okunabilir bellektir.
ROM bellek PC içerisinde sürekli olarak hazır bulunması gereken sistem seviyesindeki programların temel saklanma alanıdır.
Bütün bilgiler ROM’a üretim aşamasında yüklenmektedir. Dolayısıyla silinemez fakat güncellenebilir.
ROM; elektrik kesintisi yada bilgisayarın kapatılması durumunda içindeki bilgileri saklar.
ROM sistemde her zaman olması gereken program ve verileri kaydetmek için kullanılır.
ROM bellekte bilgisayarın açılışı sırasında çalışan kısa programlar bulunur. Bunlara BIOS adı verilir.
ROM; bilgisayar sistemini başlatmak ve işletim sistemi yapılarını okumak için gerekli bileşenleri içermektedir .
Bir işletim sistemi bilgisayar ve onun çevresel birimleri arasındaki iletişimi kontrol ederek, bilgisayara veri girişi yapma, kaydetme ve çıkış işlemlerini gerçekleştirmeden sorumludur.
ROM belleklerin veri iletim hızı RAM belleklerden daha yavaştır fakat disklerden daha hızlıdır.
ROM belleklere örnek olarak anakartın üzerindeki BIOS,elektrikli silinip programlanabilir salt okunur bellek (EEPROM),silinip programlanabilir salt okunur bellek(EPROM) ve Flash ROM verilebilir.
ROM bellek bilgisayarın açılış sırasında ihtiyaç duyduğu teknik bilgileri içerir.
POST (Power On Self Test): Bütün komutların test edilmesi işlemidir.
CMOS komutlarına bağlı olarak Setup komutlarını işletir.
Donanımla bağlı olan BIOS komutlarını yerine getirir.
İşletim sistemini çağıran BOOT komutlarını yürütür.
ROM’un bilgisayar başlatıldığında yerine getirdiği görevler:
RAM ROM
RAM VE ROM KARŞILAŞTIRMASIRAM ROM
ERİŞİM RASTGELE RASTGELE
OKUMA/YAZMA OKUMA VE YAZMA SADECE OKUMA
FONKSİYON GEÇİCİ OLARAK İŞLEMLERİ VE VERİYİ TUTAR
SABİT BİR ŞEKİLDE İŞLEMLERİ VE VERİYİ TUTAR
ÇEŞİTLERİ DRAM VE SDRAM PROM, EPROM, EEPROM
HIZ VERİ İLETİM HIZI FAZLADIR
VERİ İLETİM HIZI DAHA YAVAŞTIR
DEĞİŞKENLİK SİLME YA DA BİLGİ GİRİŞİ YAPILABİLİR
BİLGİLER DEĞİŞTİRİLEMEZ AMA GÜNCELLEŞTİRİLEBİLİR
ROM BİRİMLERİBir bilgisayarda kullanılan 3 çeşit ROM vardır:
ROM
EEPROMEPROM
PROM
27
PROM’lar üretici tarafından boş olarak sağlanır ve sadece bir kere programlanabilirler (yazılabilirler).
Yazılan bilgiler kalıcıdır.
Tekrar silme ve programlama şansımız yoktur.
PROM(Programmable Rom/ Programlanabilir Rom)
28
PROM’lar NASIL PROGRAMLANIRLAR?Promlar üretildikleri zaman bütün yuvaları
0 veya 1 değeri ile yüklüdür. Her bellek yuvası içinde bir sigorta bulunur. Bu sigortalar özel bir cihazla ve yöntemle değiştirilebilir.Bunun anlamı sigortanın bulunduğu lojik konumun değişmesidir.
Örneğin tüm yuvaları 0 olan bir belleğin istenen gözeleri 1 konumuna getirilerek programlanmış olur.Fakat 1 konumuna getirilmiş gözenin tekrar 0 konumuna dönme şansı yoktur.
29
PROM’lar ilk üretildiklerinde programlanabilme özellikleri olması nedeniyle, geniş kullanım alanı bulmuşlardır. Ancak;
PROM EPROM
30
EPROM:Silinebilen ve tekrar
programlanabilen bir ROM türüdür.
Ultraviyole ışınları ile silinebilirler.
EPROM’un silinmesi ve programlanmasında bir sınırlama yoktur fakat bu, EPROM’un sınırsız programlanabileceği demek değildir.
Araştırma-geliştirme işlerinde oldukça kullanışlıdır.
31
Günümüzde BİOS programları nı denetlemek için kullanılan en esnek ROM türüdür.
EPROM ile benzerliği tekrar programlanabilmesidir.
Tekrar programlanabilmesi için EPROM gibi bilgisayardan çıkartmamıza gerek yok.
EEPROM Flashing adı verilen özel bir yazılım kullanılarak tekrar programlanabilir.
EEPROM’un bu özel uygulaması Flash Bellektir. EEPROM’lar bytle ile yazılırken Flash beleğe
sabit bloklar halinde yazılır.
EEPROM
32
EPROM’a benzer olarak yazılabilir ve silinebilir.
Silme işi ultraviyole ışınları ile olur.Çünkü bu tür belleklerde ,belleğin
yuvalarına istenen bir değer yazılabilir ve yazılan bu bilgi yeni bir bilgi yazmaya kadar kalır.
EEPROM’lara veri yazılması işinde çok özel cihazlar ve yöntemler kullanılır.
Buradaki incelemeden bütün ROM çeşitlerinin sadece okunabilir olmadığını görüyoruz.
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN ……TEŞEKKÜRLER…..
ABDULGANİ TÜRKANFATMA ATMACA MEDİNE GÜZEL