MụclụcLờinóiđầu
Chương1Anđịnhnhântâm,Anđịnhxãhội
Chương2Anthân,antâm,angia,annghiệp
Chương3Bảovệmôitrườngtâmlinh–tâmtịnhquốcđộtịnh
Chương4Khơidậyánhsángtronglòngngười
Chương5Môitrườngsốngvàsựanđịnhcủathanhniênthờihiệnđại
Chương6Phậtphápvàgiáodục
Chương7Giađìnhđầmấmvàsựnghiệpthànhcông
Chương8Phậthóagiađình
Chương9Phậtpháptrongđờisống
Chương10Đờilàgì?
Chương11Sựtônnghiêmcủasinhtử
LờinóiđầuEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
CuốnsáchBìnhantrongnhângiancủaĐạilãoHòathượngThíchThánhNghiêm-ngườisánglậptôngpháiPhápCổSơn-baogồmnhữngbàithuyếtgiảngcủangàitrongthờigian1993-1996khicòntạithế.NgàikhôngnhữnglàmộttrongcácbậccaotăngcóảnhhưởngởĐàiLoan-TrungQuốcmàcònđốivớicảnềnhọcthuậtPhậtgiáonóichungthôngquanhữngtácphẩmgiàutínhtriếtlýcủamình.Cuốnsáchđếntaybạnđọchômnaylàmộttrongnhữngtácphẩmhaydongàiđểlại.Trongđó,nổibậtlànhữngkiếnthứcuyênthâmtừthựctiễntutậpsaunhữngthăngtrầmcủamìnhtrongcuộcđờingaytừnhữngnămcònlàcậubé13tuổichođếnkhitrởthànhmộttrongnhữngnhânvậtcóảnhhưởngtronggiớiPhậtgiáoĐàiLoan.Vớinhữngkiếnthứcuyênthâmvềthiền,phươngpháptutậphiệnđạivàbằngnhữnglờikhaingộvàngngọc,ngàimuốnnóilênmộtđiềulà:Hạnhphúckhôngchỉđơnthuầnlànhữngphảnứngtâmlýđốivớingoạicảnhmànócòncóđượcchínhtừsứcmạnhcủalòngtừbitừánhsángtrítuệgiúptađạttới“antâm,anthân,angiavàannghiệp”đểmọingườixóabỏngăncách,gieohạtgiốnghòabình,cùngnhauhướngđếnmụctiêutạorathếgiớitulươngtịnhđộ.Đúngnhưtâmniệmcủangàikhicuốnsáchđượcramắtvàonăm1999lànămvậnđộngbìnhanchotôngpháiPhápCổSơn.Đólà“việcgắnkếtgiáolývớitínngưỡngPhậtgiáo,xétchocùngcũnglàđểmọingườihiểuđượcvàvậndụngvàođờisốngthựctế.Tuykhôngphảilàliềuthuốcvạnnăngnhưngnóhữudụngchomọingườiởmọikhíacạnhtrongcuộcsốngđờithường”.
XintrântrọnggiớithiệuđểđộcgiảcóthêmmộtgócnhìnđốivớimộttôngpháiPhậtgiáocótầmảnhhưởngkhôngnhỏtrongxãhộiĐàiLoannhữngnămqua.
NhàxuấtbảnThờiĐại
Chương1Anđịnhnhântâm,Anđịnhxãhội
Conngườithườngluônmongmuốnđượcbảođảm“antoàn”và“anđịnh”,luônhyvọnghoàncảnh,môitrườngmanglạichohọsựantoàn,anđịnh.Nếumôitrường,hoàncảnhkhôngchohọsựantoànnào,họsẽcócảmgiácbấtan;nếucuộcsốngkhôngdưdảvềvậtchất,họcũngsẽcảmthấykhônganđịnh.
Mốiquanhệcủamỗingườichúngtavớixãhộicũnggiốngnhưmốiquanhệgắnbómậtthiết,ảnhhưởnglẫnnhaugiữaconngười,hoàncảnhvàmôitrường.Hoàncảnh,môitrườngcóthểảnhhưởngđếnconngười,ngượclạiconngườicũnglàmảnhhưởngđếnhoàncảnh,môitrường.Nhưngrốtcuộcailàngườilàmảnhhưởngđếnhoàncảnhmôitrường?Câutrảlờilà:mỗicánhânđềucóthểảnhhưởngđếnhoàncảnh,môitrường,thậmchíchỉlàmộtsuynghĩ,mộtcâunói,nhấtcửnhấtđộngcủamỗichúngtađềuđủảnhhưởngđếntoànthểxãhội.
I.Tâmthanhtịnh,quốcđộthanhtịnh
Domốiquanhệgiữacánhânvàxãhộilàmốiquanhệtươngtáclẫnnhaunêntháiđộcủaxãhộihoặcthịhiếucủaxãhộicũngsẽkhiếnmỗithànhviêntrongxãhộichuyểnbiếntheo.Nhưngthịhiếucủaxãhộidođâumàcó?Cókhidomôitrường,hoàncảnhlớnhơntạora,vídụnhữnggìphátsinh,lưuhànhtrongxãhộiNhậtBản,Mỹ,châuÂuthôngthườngrấtnhanhchóngđượcdunhậpvàoĐàiLoanthậmchítạothànhtràolưukhóđẩylùi,mộtsốthịhiếukhôngtốtcũngđượcmangđếnĐàiLoanthôngquaphươngthứcnày.
Cólẽcóngườichorằngsứcmạnhcủaquầnchúngnhândânkhôngđủmạnh,nhấtđịnhphảicómộtvĩnhânđứngrakêugọimớiđược.Trênthựctế,vĩnhâncósứcmạnhcủavĩnhân,nhữngngườibìnhthườngcósựảnhhưởngcủangườibìnhthường,sứcmạnhcủavĩnhândựatrênyêucầucủangườibìnhthường,tậphợplạithànhtiếngnóivàsứcmạnhcủahọ;hơnnữa,nhữnggìvĩnhânnắmbắtđượccũngchỉảnhhưởngtrongphạmvinhấtđịnh;nhưngsứcmạnhquầnchúngthườnglàsứcmạnhtolớnđủlàmảnhhưởngđếnsức
mạnhcủatoànxãhội.Dođó,chỉcầnsuynghĩhaymộtquanniệmnàođócủamỗicánhânthayđổi,xãhộisẽnhậnđượcnhữngtácđộngkhácnhau,nếukếthợpvớicảthựchànhnhữnghànhvitácđộngsẽtạorasựảnhhưởngcàngtolớnhơn.
Tuynóirằng“xãhộiảnhhưởngđếnchúngta,chúngtabịảnhhưởngtừxãhội”,nhưngđứngtrênlậptrườnggiáodụccủatôngiáo,conngườicóthểkhôngnhậnsựtácđộngcủahoàncảnh,môitrườngmàbiếnthànhxấu,ngượclạicóthểtrởnêntốthơnnhờảnhhưởngcủaniềmtin,dođóảnhhưởngđếnxãhội.Ngườitathườngnói“giangsơndễđổi,bảntínhkhódời”đấylàcáchnóitỏrõsựtuyệtvọngtrướcbảntínhconngườiNhưngtinhthầngiáodụccủatôngiáokhônglàmchobấtkỳaithấtvọng,cũngkhôngtuyệtvọngtrướcbấtkỳhoàncảnhnào.
KinhDuy-ma-cậtnói:“SựthanhtịnhcủaquốcđộchưPhậtphụthuộcvàotâmchúngsinh”.HọcthuyếtĐạithừanói“tâmsinhkhởiđểtừđómọiphápcũngsinhkhởitheo”cónghĩalà:khilòngngườithanhtịnh,nhữnggìxungquanhhọnhìnthấycũngđềuthanhtịnh,nhữnggìtronglònghướngvềvớitâmniệmtrọnvẹnắtsẽthựchiệnđược,vínhư“tâmtịnhthânthanhthản,nhẹnhàng”,khitâmanđịnh,nhiệtđộcơthểkhôngthểtăngcao,sẽchịuđượcsựoibức.
Dođó,nếunộitâmđủthanhtịnh,thìsựcảmnhậnvềhoàncảnh,môitrường,xãhộicóthểrấtkhácbiệt;nếutâmkhôngthanhtịnh,đầybấtbình,phẫnnộ,thùhận,đốkỵvàbấtmãn,nhìnaicũngcảmthấylàngườixấu,chạmvàovậtgìcũngcảmthấyđángghét,tấtcảnhữngđiềunàyđềudotâmkhôngthanhtịnhnênnhìnthấybấtkỳhiệntượngnàocũngkhiếnbảnthânbuồnbực.Nếutâmanđịnhthìxãhộimàtanhìnthấycũngbìnhanhơn,khiđótacảmthấytâmđượcanhơn.
Môitrườngxãhộihiệnđạiđâuđâucũngđểlạidấuvếtbấtancholòngngười.Nhiềungườichorằngmuốnmưucầuanđịnhtronglòngngườitrướctiênphảibắtđầutừcảithiệncuộcsống,vìvậyhọhyvọngdùngchínhtrị,kinhtế,phápluậtđểcảitạomôitrườngxãhội.Họmongmuốnngườingườiđềucócơmăn,áomặc,cónơiở,tiếpsaulàmongmuốnthiếtlậpđượccácchínhsáchchínhtrị,kinhtếhợplývàhoànthiệnthểchếphápluậtđểbảođảmcuộcsốngchonhândân.Thếnênxưanaycácnhàchínhtrị,nhàgiáodục,nhàtôngiáo,nhàkinhtếđềuđứngtrêncácgócđộ,lậptrườngcủamìnhđểđưara
cácgiảiphápnhằmxâydựngmộtxãhộianđịnh.
Biếtbaongườiđã,đangnỗlựchếtmìnhchođấtnước,dântộc,xãhội;họđềulànhữngngườiđãtìmđượcnguồnnănglượnggiúpmìnhanđịnhthântâm.Thếnhưngýthứccủaconngườihiệnđạiđốivớiđấtnước,vớidântộc,vớixãhộidầndầnbịmờnhạt,mơhồ,vìvậyngàynayrấtnhiềungườicảmthấybảnthânhìnhnhưđangsốngchoquangày,sốnglaylắtvôđịnh.Họkhôngbiếtngàyngàybảnthânphảibậnrộnvìđiềugì,hoàntoànmấtđimụctiêucủacuộcsống.Thựcra,nếutronglòngxácđịnhđượcmụctiêu,cóđiểmhướngđếnthìởvàobấtkìhoàncảnhnàohọđềucóthểanđịnhtâmđược.Vìthếnóimuốncứungườitrướctiênphảicứulấycáitâm.Muốnxãhộianđịnhđúngnghĩavẫnphảibắtđầutừsựanđịnhtronglòngngười.
II.Tâmkhôngdaođộngvìngoạicảnh
Làmthếnàođểantâm?Điềuquantrọngnhấtvẫnlàkhôngđểtâmmìnhdaođộngtheomôitrườngbênngoài.Nếutâmkhôngbịngoạicảnhtácđộng,đóchínhlàngườisángsuốt;tronglòngnhấtđịnhphảitựtại,anđịnh.Nếutâmthayđổitheomôitrường,hoàncảnhthìsẽsinhrabuồnphiền.Vínhưdụcvọngquámạnhmàkhôngđượcthỏamãnsẽsinhraphẫnnộ,dođókéotheonhữngtrắctrở,vàcóthểmangđếnsựlosợ,hoàinghi.Vídụnhưngườitađặtđiềuchobạn,bạnphảnứngmãnhliệttiêucực;ngườitakhenbạnmộtcâu,bạnliềndươngdươngtựđắc;bịngườitaxửoansẽđaukhổxótxa;đượcngườitatângbốcthìkiêucăng.Tuynhữngđiềunàyđềuphảnánhcảmxúcthườngtìnhcủaconngườinhưngtấtcảbạnđềukhôngkhẳngđịnhđượcbảnthânnênmớicầnngườikháckhẳngđịnhchomình.GiáolíPhậtgiáodạychúngtanên“giữtâmantịnhkhôngđểngoạicảnhlàmdaođộng”,đấychínhlà“bátphongxuybấtđộng”(khôngdaođộngtrướctámngọngiócuộcđời).“Bátphong”gồm:lợidưỡng,suyvong,hủybáng,khenngợi,tándương,chêbai,đaukhổ,vuisướng.
Tấtnhiêntrongcuộcsốngkhótránhkhỏinghịchcảnh,tôithườngkhuyênmọingười,khixửlýnhữngvấnđềrắcrốinênđốidiệnvớinómộtcáchthảnnhiên,tiếpnhậnnó,xửlýnó,gạtbỏnó.Nóivậycũngcónghĩalàkhigặpbấtkỳhoàncảnhkhókhăn,giankhổthìkhôngđượctrốntránhvìtrốntránhkhônggiảiquyếtđượcvấnđề,chỉcódùngtrítuệđểgánhváctráchnhiệmmớicóthểvượtquavấnđềnangiảimộtcáchđúngnghĩa.
Đểđạtđượcsựanđịnhtronglòngchúngtanêntiếpnhậnquanniệmbảovệmôitrườngtâmlinh,tứclàítdụcvọngvàbiếthàilòngvớinhữnggìmìnhcó.Tuynhiên,trongthựctếcuộcsống,khôngdễdàngđểlàmđượcngay,càngkhôngdễlúcnàocũnglàmđượcđiềunày,nhưngnếukhôngngạitậpluyệnhàngngàythìdầndầnsẽcóđượcsựantâm.
III.Baphươngphápbảovệmôitrườngtâmlinh
Phươngpháptọathiền,niệmPhậttrongPhậtgiáocóthểlàmchotâmconngườianđịnhtựnhiên.
Biếthổthẹn,biếttựkiểmđiểmvàbiếtsámhốisailầmcủamình,giốngnhưnhànhođãnói:“Mỗingàytatựphảntỉnhbalần”.Thựctế,mộtngàytựkiểmđiểmbalầnvẫnchưađủmàlúcnàocũngphảibiếttrongthâmtâmmìnhmuốngì,làmgì.
Thườngdùngtháiđộbiếtơnđểđốiđãivớimọingười,mọisựvậttrongmôitrường,hoàncảnhsống,dốcsứccốnghiếnphụcvụ,mụcđíchlàđểtrảơn.
Dùngbaphươngpháptrênđểthựchiệnviệcbảovệmôitrườngtâmlinh,giúpchúngtaanđịnhthânthểvànộitâmtrongbấtkỳlúcnào,ởbấtkỳnơiđâu;đấycũngchínhlàtựhoànthiệnnhâncách,mangđếnsứcmạnhanđịnhchoxãhội,chonhândân.
Cuộcđờicầnhơiấmtìnhngười,xãhộicầnsựchămsóc,nếungườingườibiếttựanđịnhbảnthân,tựkhắccóthểlàmanđịnhngườikhác,dovậymọingườiphảibắttayhợptácvớinhau,cùngxâydựngmộtxãhộianđịnh.
Chương2Anthân,antâm,angia,annghiệp
Tôikhôngphảichuyêngiakhoahọckỹthuật,cũngkhôngphảichuyêngiavềlĩnhvựcsinhlý,dinhdưỡng,phântíchtâmlýhaycácvấnđềgiađìnhcàngkhôngphảichuyêngiaquảnlýdoanhnghiệp;tôilàmộtnhàtuhành.Tôixửlí,khaithôngvấnđềdựatrêntinhthầnPhậtpháp.ĐứngtrênlậptrườngcủatínđồPhậtgiáo,tôiđemnhữngkinhnghiệmtuhọcPhậtphápđểxửlícácvấnđềvềthân,tâm,hoàncảnhmôitrườngcuộcsốngnhằmđưaracácgiảiphápmộtcáchchỉnhthể,cungcấpchomọingườimộtsốhướngdẫnmangtínhnguyêntắcnhằmđạtđượcmụcđíchanthân,antâm,angiavàannghiệp.
I.Vậychúngtamuốnaiđượcanthân,antâm?Ngườibiếtcáchlàmchongườikhácantâmnhấtđịnhsẽcócáchđểtựantâm
1.ThựchànhconđườngcủamộtvịBồ-tátắtphảitôntrọngngườikhác,nhờtôntrọngngườikhácmàtâman,thânan
Ngườibìnhthườngtrướctiênluônyêucầuanthânrồimớiyêucầuantâm,cũngcónghĩalàconngườichorằngcơthểmìnhcóđượcsựđảmbảoantoànthìmớicóthểanđịnhnộitâm.Trướchếtcầncósựđảmbảoantoànchobảnthânmình,sauđómớinghĩđếnnhữngngườikháctrongxãhội.
NhưngvớingườihọctheoPhật,lấyantâmlànguyêntắccơbảnđểanthân,lấyviệclàmngườikhácanổnhoànthànhcôngđứctựanổnbảnthân,đâylàquanniệmcủamộtnhàtuhànhtheođạoBồ-tát.
Dosaukhitâmđãanđịnh,thânthểcũngtựnhiênanđịnh.Tâmlýlànhmạnh,chodùthânthểcóbệnhtậtthìvẫnđượccoilàmộtngườikhỏemạnh;nếutâmlýkhônglànhmạnh,chodùcơthểkhỏemạnhthìngườinàyvẫnlàngườicóvấnđề,đềucóthểtạothànhnỗilolắngchogiađình,choxãhội.
Nếubấtkỳlúcnào,bấtcứnơiđâubạnđềunghĩđếnsựantoàn,
anđịnh,hạnhphúcvàlợiíchcủangườikháctrướcthìbạnnhấtđịnhlàmộtngườirấtanđịnh,nhờđóngườithân,bạnbèthânthiếtcủabạnthấyđượcsựantoàn.
Thếnên,ngườituhànhtheođạoBồ-tátphảiquênmìnhvìngười,antâmđểanthân.
Làmthếnàođểantâm?Điềuquantrọngnhấtlàkhiếnchotâmcủachúngtakhôngtiếpnhậnmặttiêucựccủahoàncảnhmôitrường,cũngkhôngvìtâmniệmlệchlạccủamộtcánhânlàmảnhhưởngđếnmôitrườngxãhội,đóchínhlà“bảovệmôitrườngtâmlinh”màPhápCổSơnđãđềxướng.
Làmthếnàoanthân?Đólàphảithựchành“gìngiữlễnghitronggiaotiếpgiữangườivớingười”màPhápCổSơnđãnêura,trongđóbaogồm:phéplịchsựtừtrongtâm;phéplịchsựtừtronghànhvicửchỉcủathânthểvàphéplịchsựtronglờinói.Nhưvậy,yêucầuchúngtatừngônngữ,thânthểchođếnhànhviđộngtác,biểucảmkhuônmặtđềuphảithểhiệnrõsựtônkính,tôntrọng,cảmơn,cảmkíchvàbiếtơnđốivớingườikhác.
Dochúngtachânthànhlễphépvớingườikhácnênđiềumàchúngtanhậnlạichắcchắnlàsựanđịnh,antoànvàtấtnhiênhoàncảnhmôitrườngmàchúngtasốngcũngsẽantoàn.
2.Thântâmbìnhan
Nguyênnhânchínhthânthểbấtanlàdocơnăngcủacơthểkhôngcânbằng,Phậtphápgọilàsựmấtthăngbằngcủa“tứđại”,cũngcónghĩalàmấtđiềutiếtvềnónglạnh,mấtđiềutiếtvềthứcăn,ngủkhôngđiềuđộ,vậnđộngkhôngđủhoặcvậnđộngquáđộ,làmviệcvànghỉngơikhôngđúngcơchếvậnhànhsinhlí...nhữngđiềunàyđềukhiếncơthểcủachúngtamấtcânbằng,dovậykhôngthểkhốngchếsựloâutronglòng,gâyratìnhtrạngkhôngkiểmsoátđượcnộitâmvàcơthể,cũngcóthểlàmtổnhạichosứckhỏe.
Dongoạicảnhtácđộng,áplựccủahoàncảnh,môitrườngcũngcóthểkhiếnchúngtamấtđisựcânbằng.Vốnkhôngđịnhcáugiậnnhưnglạicáugiận,vốnkhôngđịnhuốngrượunhưnglạiuốngrượu,vốnkhôngđịnhđánhbạcnhưnglạiđánhbạc,vốnkhôngđịnhănuốngvôđộ,nhưngđểnguôiđibuồnphiềnliềnănuốngvôđộ...tấtcả
mọihiệntượngnhưvậycănnguyêncủanóđềulàsựmấtcânbằngnộitâm,cuốicùngdẫnđếncơnăngcủacơthểmấtsựđiềutiết.
Trongcuộcsốngthườngngày,khibạnpháthiệntronglòngcómâuthuẫn,đaukhổ,mấtcânbằng,trướctiênphảichúýđếnhơithở,sauđóđểýtronglòngbạnđangnghĩgì?Sauđóđánhgiábảnthânmộtcáchkháchquan,quansátbảnthânmìnhtạisaolạinổigiận?Giậnvìđiềugì?Xemkhibạntứcgiậnhơithởthếnào,timđậpthếnào?Tiếpđóhãychúýđếncảmgiáccủachínhmình,cóphảilàrấtkhóchịu?
Cóthểnói,khinộitâmbấtan,hãylậptứcchuyểntâmniệmsangviệcquansátmọiphảnứngcủacơthểmình,tâmtrạngsẽlậptứcbìnhtĩnhtrởlại.Cáchcânbằngvàổnđịnhthânthể,nộitâmnàyrấthữuích,nhưngphảithườngxuyênluyệntập.
Vìvậy,thựchành“bảovệmôitrườngtâmlinh”trênthựctếlàvậndụngPhậtphápđểđiềuchỉnh“tâm”củachúngta,tấtnhiênkhôngthểtuluyệnthànhPhậtngaytứcthì,nhưngítnhấtcóthểdùngmộtsốphươngphápđơngiảnnàykhiếnchocơthểvàtâmlýcânbằng.
Ngoàira,khigặpphảikhókhăn,nếuchỉlolắng,đaukhổsẽchẳngíchgì,nêntựnhắcnhủmìnhniệmdanhhiệuPhậtA-di-đà,thánhhiệuQuanÂmBồ-tát,cầuxinsựphùhộcủaPhật,Bồ-tátchobạnsựtựtinvàsứcmạnh.Trênthựctế,khibạnniệmA-di-đàPhậthoặcthánhhiệucủaBồ-tátQuanThếÂmthìtâmtrạngcủabạnđãcânbằng,ổnđịnhtrởlại.
3.Ancưlạcnghiệp-Hạnhphúcvàantoàngianghiệp
Địnhnghĩa“gia”lànhàhaygiađìnhtứcchỉnhữngngườicùngchungsốngvớinhau,mỗichúngtaaicũngcógiađình,mỗigiađìnhthuộccáctầnglớpkhônggiốngnhautrongxãhội.Cógiađìnhchắcchắnsẽcógiaquyến,“quyến”cónghĩalàngườiyêuthương,thânthương,thâncận,quantâmchămsóc.Nhữngngườithânthuộcmàthămviếng,quantâmchămsóclẫnnhauđóđềuđượcgọilàgiaquyến.Tronggiađình,mỗithànhviêncầnchămsóc,quantâm,độngviên,thươngyêugiúpđỡlẫnnhau,nhấtđịnhphảicótráchnhiệm,nghĩavụvàquanhệphânchiavaivế.
Giađìnhngàynàythườnglàgiađìnhnhỏđượcchiaratừđạigia
đình,vìvậykhảnănganđịnhcủagiađìnhtươngđốiyếukém,vợchồngthườngcãinhau,lyhônvìnhữngchuyệnnhỏnhặt.Nhữngđứatrẻmớilớnđãbắtđầuchốngđối,thậmchíbỏnhàđilangthang.
Từmộtgiađìnhnhỏ,mộtdântộcrồidầndầnmởrộngphạmvihơnnữa,nếuchúngtacóthểcoicáccơquan,cáccôngty,đoànthểmàmìnhphụcvụnhưgiađìnhcủamìnhthìtacóthểmởrộngtấmlòngkhoandung.
PhậtdạychúngtanênxemsựnghiệpcủaNhưLainhưviệcnhà,xemtấtcảchúngsinhnhưgiaquyến,giađình,nhưvậyquanniệmvề“giađình”,“sựnghiệp”trongPhậtgiáocóphạmvirấtrộnglớn.
Bồ-tátDuy-ma-cậttrongKinhDuy-ma-cật(SởVấn)coitấtcảmọiphiềnnãonhưhạtgiốngNhưLai,coinhữngđiềuthườngtìnhcủachúngsinhlàgianghiệpcủaPhật.
ChămlotốtchogiađìnhnhỏcủabảnthânmìnhlànềntảngcủahạnhnguyệnBồ-tát,nhưngnếumởrộnghơn,coitấtcảnhữngmuộnphiềncủachúngsinhnhưcủagiađình,gánhvác“sựnghiệpNhưLai”thìđócànglàýnguyệnsâurộngcủahạnhnguyệnBồ-tát.Nhưngmọingườichớnênđảongượctrậttự,nhấtđịnhphảibắtđầutừnhỏđếnlớnthìmớithựcsựđạtđượcantoàn,vữngchắcvàbìnhan.
II.Anthân-nằmởsựchămchỉ,cầncù,tiếtkiệmtrongcuộcsống
1.Nhịpđộcuộcsốngquánhanhkhônghẳnđãlàđiềuxấu,ngượclạicuộcsốngquánhànhạcũngchưahẳnđãtốt
Rấtnhiềungườilaovàokiếmtiềnnhằm“phòngkhivềgià,phòngkhicơhàn”,hyvọngsaukhivấtvảphấnđấukiếmtiềnthìnhữngnămtuổigiàsẽđượchưởngthụcuộcsốngannhàn,ổnđịnh,dườngnhưmụcđíchkiếmtiềnchỉđểcuộcsốngcủachínhmìnhcóđượcsựđảmbảovềsau.
Dođó,rấtnhiềungườiđềunóirằng,khivềgià,điềuquantrọngnhấtlàphảicó“tiềndưỡnggià”.Nhưngrấtnhiềungườichỉvì“tiềndưỡnggià”màvợchồnggiàcóthểcãivã,cãicọvớicontraicongái,anhchịem,bạnbè,kếtquảlà“tiềndưỡnggià”lạitrởthànhvậtmanglạibấtan.
Đểbảođảmantoàn,đốivớiquốcgia,phảilàcấtgiấusựgiàucónơinhândân;đốivớicánhânmỗingười,khôngngạiđemthànhquảdonỗlựcmàcócấtgiữtrongxãhội,trongquầnchúng,gửigắmsựantoàncủamìnhvàoxãhội,đómớilàđángtincậynhất,làantoànnhất.
Nếuchỉmongbảnthânantoàn,concháuantoànhàngchục,hàngtrăm,hàngnghìnthếhệsauđềuphảicócơmăn,áomặc,cónơiởthìcáchsuynghĩnàykhôngnhữngkhôngđángtincậy,màngượclạicóthểcònlàmhạiđếnconcháu.Tấtnhiên,trướctiênbảnthânbạnphảitạoracủacảivậtchất,giatăngcủacảivậtchất,sauđóngườithân,đoànthể,xãhộimớicóthểđượchạnhphúctừsựnỗlựccủabạn.
Conngườicầnlàmviệc,nhưnglàmviệckhôngphảilàcuộcsống,cuộcsốngkhôngchỉlàvìsựgiàucóvềcủacảivậtchấtmàlàmviệc,càngkhôngchỉlàđểthoảmãnsựhưởngthụvềvậtchấtmàlaođộngcầnmẫn,làmviệccònvìsựlànhmạnhcủacơthể,củatâmhồnvàcảsựcốnghiếnvìlòngbiếtơn.
Mộtngườichịuthươngchịukhóthườngrấtkhỏemạnh.Chodùcơthểkhôngđượckhỏe,ngườicầncùchịukhóvẫnbiếttựchămsócmình;ngườichịuthươngchịukhócũngsẽkhôngcôđơn.Vìvậytôicổvũnhữngngườilớntuổi,nhấtđịnhphảicóviệcgìđóđểlàmkhôngnhấtthiếtlàvìtiền,nếukhôngđósẽtrởthànhmộtcáchsốngkhônglànhmạnh.
Sựchămchỉ,cầncù,nỗlựcngoàiviệckhiếnchocơthểkhỏemạnh,tâmlýổnđịnh,còngiúptacóđượcsựbáođápvềvậtchất,nhưngcóđượcsựbáođápvềvậtchấtphảisửdụngtiếtkiệm,nếukhôngsẽsinhranhữnghànhvikhônglànhmạnhvớicơthểvàtâmhồndohưởngthụthúvuivậtchất.
Nóicáchkhác,chămchỉ,cầncù,nỗlựclàmviệcđồngthờicũngcầnphảitiếtkiệm.“Tiếtkiệm”,“cầncù”-hainguyêntắc,haiphẩmchấtnàychínhlàbíquyếtcủacơthểkhỏemạnh.Hơnnữakếtquảcủaviệctiếtkiệmlàsẽcórấtnhiềuphúclợicóthểcungcấpchongườikhác,đếnlúcđóbạnsẽtrởthànhngườiđượcmọingườiyêumến,cangợi.
Bận,bận,bận,bậnrộnnhưngđầyniềmvui!Mệt,mệt,mệt,mệt
mỏinhưngvẫnthíchthú!
Ngườibậnrộncónhiềuthờigiannhất;chămchỉ,khỏemạnhlàtốtnhất.
Thườngthì,khibậnrộn,chúngtacóthểcảmthấyrấtmệtmỏi,khimệtmỏisẽthấyrấtbuồnbực.Thựcra,bậnrộncũnglàmộthạnhphúc.Hoặccũngcóngườichorằng,ngườibậnrộnchắcchắnsẽcórấtítthờigian,trênthựctế,ngườibậnrộncónhiềuthờigian,bởivìhọsẽquýtrọngthờigian,sắpxếpthờigian,chạyđuavớithờigian,tranhthủthờigianđểlàmnhữngviệchọnênlàm,muốnlàm,cầnlàm.
2.Thưgiãncơthểsẽgiúpchonụcườiluônnởtrênmôi
Thưgiãncóthểkhiếnchocơthểkhoẻmạnhhơn,khigặpphảibấtcứchuyệngì,gặpbấtcứaiđềukhôngphảisợhãi,lolắng.Tronglòngcócảmgiácbiếtơnngườikhácthìsẽluônnởnụcườitrênmặt.Nếunhưthườngxuyênmangtrongmìnhtrạngtháicăngthẳng,âusầu,tứcgiậnhaylàvắtócsuynghĩ,nghĩngợimônglungmàlạikhôngbiếtbảnthânmìnhlàngườinhưthếnào,trênmặtchắcchắnsẽthiếuđinụcười,dẫnđếntâmlýkhôngkhoẻmạnh,hệquảtấtyếulàcơthểcũngkhôngkhoẻmạnh.
Chúngtanêngiữlòngbìnhlặng,đócũngchínhlàkhôngđểxuấthiệntrongđầunhữngviệcloâu,nhữngviệckhôngvừaý.Bởivìtrênđờimườiđiềucóhếtchínđiềukhôngnhưý.Đãbiếtcóthểsẽcótám,chínmươiphầntrămsẽxảyraviệckhôngnhưmongđợi,vậythìcòncógìcóthểlàmbạnkhôngvừalòng?
3.Biếtphúctíchphúc,làmnhiềuviệcphúcđức,lợingườilợita,rộnggieoduyênlành
Cáigọilà“đắcđạogiảđatrợ”-ngườiđắcđạosẽnhậnđượcnhiềusựgiúpđỡ,“hữuđứcgiảbấtcô”-ngườicóđạođứckhôngbaogiờphảicôđơn”,nếunhưmọingườicóthểxíchlạigầnvớinhauhơn,biếtsuynghĩchonhau,mangđếnsựantoànchonhau,thìnhữngngườiđóítnhiềucũngsẽmanglạicảmgiácantoànchobạn,đócũnglàđạolý“kínhtrọngngườisẽđượcngườikínhlại”.
Tấtnhiên,làmnhưvậygiốngnhưkiểu“bỏgầntìmxa”,cóngười
cònnghingờnói“conngườimàkhôngvìlợiíchcủabảnthânmìnhthìtrờitruđấtdiệt”,nếunhưđếnchínhbảnthânmìnhcũngkhôngdámđảmbảo,khôngthểlobảnthânthìliệucóthểlođượcchongườikhác?
TrongLờikhuyênchobốnchúngđệtửcủatôicóhaicâu:“Lợiíchcủangườikhácchínhlàlợiíchcủabảnthânmình;tậntâmtậnlựclàđiềuđầutiênnênlàm”.Ởđâychínhlàkhuyếnkhíchmọingườinêncoilợiíchcủangườikháclàlợiíchcủachínhmình,songkhôngphảilàvìlợiíchcủamìnhtrướcsauđómớilàlợiíchcủangườikhác.Tuynhiên,chúngtanhấtđịnhphảinỗlựchoànthiệnbảnthântrước,chămlotốtchobảnthânmớicóthểgiúpíchchongườikhác,giúpchongườikháctrưởngthànhhơn.Nhưngmụcđíchcủaviệchoànthiệnbảnthânkhôngphảilàvìchínhmình,màlàvìngườikhác.Nhưvậylàbạnđãantoàn.
Cuộcđờitôiluôntheođuổisựtrưởngthànhlàvìgì?Làvì“Phậtpháphaynhưthế,vậymàngườibiếtnóthìlạiít,ngườihiểulầmnóthìlạinhiều”.ĐểtruyềnthụgiáolýnhàPhậtchonênbắtbuộcphảitựmìnhtudưỡng,tựhoànthiệnbảnthân,hơnnữacònphảivừatăngcườnghọchỏi,vừatruyềnđạtgiáolýPhậtgiáo,mởrộngnhânduyên,cónhưvậymớikhiếnchomìnhcàngtrưởngthànhhơn.
III.Antâm–biếtbằnglòngvớinhữnggìmìnhcótrongcuộcsống
1.Cáitathựcsựcầnkhôngnhiềunhưngthammuốnthìnhiềuquáđỗi!
“Cần”làgì?Làmộtkhithiếunóthìkhôngsốngđược.Vídụnhưlà:ánhsángmặttrời,khôngkhí,nước,cácthựcphẩmtốithiểu,quầnáoấm,ngôinhàchemưachegió;trongthờiđạichúngtabâygiờlàphươngtiệngiaothông,máytính,điệnthoại…đềulànhữngthứchúngtacần.Nhưngnhữngthứnàykhôngđượccoilàhammuốn.
“Hammuốn”làgì?Lànhữngmónhàngxaxỉphẩm,đồtrangsứcngoàinhữngđồdùngtấtyếukhác,mụcđíchchỉlàđểthoảmãnhưvinh,hoặclàchỉđểgiữthểdiệntrướcmặtngườikhác.Songtrongnhữngbốicảnh,địavịkhácnhau,đểcóthểkếthợpănývớihoàncảnhlúcbấygiờthìcầnphảicómộtsựnghiêmtúcnhấtđịnh,đócũngcóthểđượccoilàmộtloạicầnthiết,nhưngcầnphảibiếtmứcđộđể
điềuchỉnhthíchhợp.
2.Ngườitathườngnóichỉcầncònrừngthẳmthìkhôngsợthiếucủiđun,ngụýrằngcònsinhmệnhthìvẫncòncótươnglaivàhyvọng.Tôivẫncònhơithở,đươngnhiênlàđãmãnnguyện
Khitronglòngbạncảmthấytứcgiận,lolắng,sợhãi,khôngthểgiữthăngbằngđượcthìhãyđọcbốncâunày,bạnsẽcóthểbìnhtâmtrởlại.Mặcdùchẳngcòngìnữa,nhưngvẫncònhơithở,chíítvẫnchưaphảilàchết;chỉcósốngmớicóthểthở,chứngtỏvẫncònhyvọng,chứngtỏbạnlàmộtngườicóphúcbáo,vậythìhàtấtphảilolắng,buồnrầu,sợhãilàmgì!
3.Khitheođuổitưlợicũngcầnphảibiếtthỏamãnvớinhữnggìđangcóđểlàmyênlòngmình.Vìphúclợicủachúngsinhnêncầntậntâmtậnlựcđểlàmyênlòngngườikhác
Bằnglòngvớinhữnggìmìnhcóthìsẽkhôngbaogiờcóhammuốnmãnhliệtđếnmứcthamlamvôtận,cónhưvậymớicóthểkhiếnlòngmìnhcảmthấythanhthản.
LàmyênlòngngườilàhànhvicủaĐứcPhật,làmộthànhvitừbi.Bắtnguồntừbinguyệnđểtạophúcchúngsinh,mưucầuhạnhphúcchohọ.Nếuchỉbiếtbằnglòngvớibảnthân,điềunàykhôngchỉkhôngcóảnhhưởngtíchcựcmàthậmchícóthểdẫnđếntiêucực.
4.Cácbậccaonhânthườngyêntâmkhicóđạo,ngườiởtầnglớptrungđẳngyêntâmvớicôngviệc,ngườiởtầnglớphạđẳngyêntâmkhicódanhlợi
Ngườiởtầnglớpthượngđẳngyêntâmkhicóđạo,pháttâmbồđề,hànhthiệntíchđức.Ngườiởtầnglớptrungđẳngyêntâmvớicôngviệc,họcóthểtiếpnhậnnhiềucôngviệcbậnrộn,đểkhôngcóthờigiannghĩđếnphiềnphứchoặcgâyphiềnphứcchongườikhác.Ngườiởtầnglớphạđẳngchỉyêntâmtheođuổinhữnghammuốnvềvậtchất,danhlợi.Hyvọngmọingườichíítcóthểlàmđượcnhữngviệcđểyênlòngmình,chứđừnggiốngnhưnhữngngườihạđẳngkia,chỉbiếttheođuổidanhlợimàthôi.
IV.Angia–cầnbiếtyêuthương,giúpđỡlẫnnhaugiữacácthànhviêntronggiađình
1.Chứcnăngcủagiađìnhlàởchỗbiếtkínhtrọng,giúpđỡlẫnnhau,cótinhthầntráchnhiệm,biếtgiữđúngvaitròcủacácthànhviên,cùngnhauđồngcamcộngkhổ,cùngnhautrưởngthànhtrongquanhệđạođứcgiữacácthànhviêntronggiađình.
Sựấmápcủagiađìnhởchỗbiếtyêuthương,kínhtrọnglẫnnhau.Điềuđángquícủagiađìnhđólàsựgiúpđỡlẫnnhau.Ýnghĩacủaviệcgiúpđỡlẫnnhaulàkhiếnchongườiđangcầngiúpđỡcóthểnhậnđượcsựgiúpđỡcầnthiết.Khigiúpđỡđốiphương,đừngtỏrakiêungạohaytựcaotựđại,đừngchorằngmìnhlàngườibanơn,ngườikhácphảibiếtơn,màtráilạibạnnênthầmbiếtơnhọ,biếtơnvìhọđãchobạncơhộiđểcốnghiến,cơhộitrưởngthànhhơntronglúcđápứngnhucầucủahọ.
Nghĩavụvàtráchnhiệmcủađạođứcgiađìnhchúngtanhấtđịnhphảituânthủ.Đóchínhlàlàmchaphảichođúngbậclàmcha,làmmẹphảichođúngbậclàmmẹ;làmvợ,làmchồng,làmconcáicũngphảilàmđúngtráchnhiệmcủamỗingười,làmtốtvaitròcủamỗithànhviêntronggiađình,tuyệtđốikhôngđượcchấpvặt.Bởicácthànhviêntronggiađìnhcũnggiốngnhưxãhộichúngtavậy,đềulàphâncônghợptác,mỗingườiđềucócôngviệcvànhiệmvụriêng.Nếunhưcóthểlàmđượcnhưvậythìgiađìnhnhấtđịnhsẽrấthoàthuận,vuivẻ.
2.Phàmlànhữngngườixâydựngtrênquanhệcùngchungsốngtươngái,tươngtrợlẫnnhauđềuđượccoilà“giađình”
Giađìnhcóthểbaogồmmộtvợmộtchồng,cóthểgồmnhiềuthếhệcùngchungsống,cũngcóthểlàmộtxãhội,mộtdântộc,mộtquốcgiahaymộtthếgiới.Phàmlàngườixâydựngtrênmốiquanhệchungsốngtươngái,tươnghỗlẫnnhauđềuđượccoilàmộtgiađình.
3.Nộidungchủyếucủaangialàtôntrọng,họctập,cảmthônglẫnnhau,đôibêncùngnhauchămsóc,cùngnhaucảmơnvàcùngnhaucốnghiến
Nếunhưgiađìnhmớichỉgiảiquyếttốtvềmặtvậtchấtthìvẫnchưađượccoilàgiađìnhhoànhảo.Giađìnhtoàndiệnlàphảilàmthếnàochomỗithànhviêntronggiađìnhđềutậntâmtậnlựcthựchiệntốtnghĩavụvàtráchnhiệmcủamình.
4.Thànhviêntronggiađìnhlànhữngngườibạncùngnhautudưỡnglòngtừbivàtrítuệ
ĐốixửvớinhữngthànhviênkháctronggiađìnhgiốngnhưkínhtrọngĐứcPhật,bởivìbấtcứlúcnàohọcũnggiúpđỡchúngta,luônluôncảnhbáochochúngta,chochúngtacơhộihọchỏi,trưởngthànhhơn.
ĐặcbiệtnhữngngườilàmônđồcủaPhậtgiáo,làngườiđitheođạoPhật,bấtluậntínhcách,hànhvicủamỗimộtthànhviêntronggiađìnhnhưthếnào,nhưnghọđềulàcótâmhướngPhật,tấtcảhọđanggiúpchúngtatrưởngthành,giúpchúngtahướngvềphíatrước.
Hơnnữa,ĐứcPhậtluôncứukhổcứunạn,muốncứukhổcứunạntrướchếtphảihọcchịukhổchịunạn,khiđãcónhữngtrảinghiệmvềkhổnạnthìmớicóthểđạtđượcsựtrưởngthànhthựcsự,mớithựcsựcảmthấythoảimái,cóthểtìmracáchcứuchúngsinhkhỏikhổkhỏinạn.
5.Từbikhôngcókẻthù,cótrítuệkhôngkhởiphiềnnão
Khichungsốngvớingườinhà,nếucóthểthườngxuyênđọchaicâunày,giađìnhnhấtđịnhsẽvôcùngvuivẻ.
Vậndụngtrítuệđốixửvớimìnhsẽkhôngbaogiờcókhởiphiềnnão,nếunhưkhôngcótrítuệthìphảiđihọcPhậtpháp,nghePhậtpháp,mượntrítuệcủaPhậtđểgiúpđỡvàsoisángtâmhồnmình,cũngcóthểvaytrítuệPhậtđểsoisángtâmhồnngườikhác,đồngthờihọctậptấmlòngtừbicủaĐứcPhậtđểcảmhoá,quantâm,vàkínhyêutấtcảmọingười.
V.Annghiệp–nằmởsựtrongsángvàtinhtếcủahànhvi,ngônngữvàcáchsuynghĩ
1.Tấtcảmọicửchỉđiệubộ,lờinói,hànhđộng,cáchsuynghĩđềuđượccoilàbàitập
Thôngthườngmọingườithườnghaynóivề“annghiệp”làchỉchứcvụ,côngviệccủamìnhphảiổnđịnhvàđượcđảmbảo.Songnếunhưchúngtalấyphạmvilàsựtrongsáng,tinhtếcủahànhvi,ngônngữvàcáchsuynghĩ,tứclàtrongđóđãbaohàmcảhànhvicánhân
vàcôngviệc.
Chúngtacũngnênchúýđếnhànhvicủamình,khôngnênhấptấp,làmviệckhôngcóchuẩntắc,nóilờiquàngxiên,nóinăngtùytiện,tâmtínhthấtthường,lòngnàyýkhác.Đâyđềulànhữngbàihọctudưỡngmàchúngtacầnphảituânthủtrongcuộcsốnghàngngày.
Nóisâuhơn,ngườitutheođạoPhậtphảitutheohailoạinghiệpgồm“tuệnghiệp”tứcnghiệptrítuệ;loạicònlạilà“phúcnghiệp”tứcnghiệpphúcđức.Nghiệptrítuệviênmãn,vínhưlàBồ-tátVănThù;nghiệptừbiviênmãn,giốngnhưQuanThếÂmBồ-tát.Khitutậphailoạinghiệpnàygọilàphúctuệsongtu,đếnkhithànhtựugọilàphúctuệtrangnghiêm,nhưvậylàđãthànhPhật.CácchưPhậtđềulấysựnghiệpcủaPhậtNhưLaiđểanđịnhchúngsinh,tinhthầnnàylàtấmgươngsángchochúngtahọctậpnoitheo.
2.ThiệntàiđồngtửdùgặpnhiềuchướngngạitrênconđườngtutậpnhưngvẫnkiênđịnhtheotâmnguyệncủađạoBồ-tát
Nhữngchúngsinhđãphátrabồđềtâmtuylànhữngngườiphàmphu,vẫncòncókhuyếtđiểm,nhưnghọđangởthờikỳđầucủaquátrìnhtuhànhđạoBồ-tát,vàđượccoilànhữngvịBồ-tátđồngtử.Khicònbémớichậpchữngtậpđi,thườngđikhôngvữngvàthườnghaybịngã.Khibịngãnhiềuthìthờigianđứngdậysẽíthơn,nhưngthờigianbòtrênđấtlạinhiềuhơn.Chínhvìvậycàngphảiluyệntậpnhiềuhơnnữa,dầndầnsẽcứngcápvàsaunàymớicóthểtựđứngdậymàkhôngcầnaiđỡ.
Dođókhilà“Bồ-tátsơcơ”phảitựnhủbảnthânrằng,bịngãkhôngsaohết,chỉcầnđứngdậylạilàđược,tiếptụctiếnvềphíatrước,bướcvềphíatrướctheoconđườngtuhànhđạoPhật.
3.Toàntâmtoànlựcđốivớihànhvicủachínhmình,cótráchnhiệmchínhlà“kínhnghiệp”,cóchívươnlên
Tấtcảmọiviệcnếunhưđềulấyquanđiểm“lợiíchchongườikháccũngchínhlàlợiíchcủabảnthânmình”làmtiêuchuẩnđểđolườngđóchínhlàniềmvuibênbạnbè,sốngcuộcđờithanhthản.
Chămchỉhọchành,sốngchanhoàvớibạnbèlàđiềumàcáccụtathườngkhuyênnhủconem,nhưnglàmđượcđiềunàythìquảkhông
hềđơngiản.Ngaytrongnhữngviệclàmđãthànhcông,tronglòngcảmthấymãnnguyện,nhưngmộtkhixuấthiệnmộtvàikhókhăn,trắctrởhayvấnđềkhóthìcóthểnghingờtấtcảnhữngviệcđãlàm.Đặtracâuhỏivìaimàphảivấtvảnhưvậy?Nếunhưtrongđầunảyranhữngsuynghĩnhưthếthìkhôngthểchuyêntâmhọchành,sốngthanhthảnvớimọingườiđược.
“Kínhnghiệp”làcótráchnhiệmvớinhữngviệcmìnhđãlàm;“tinhtiến”lànỗlựckhôngbiếtmệtmỏi,tậntâmtậnlựclàmviệc,cóchívươnlên.Nếunhưluôngiữtháiđộbảothủđốivớitâmlực,thểlực,nănglực,vậythìkhôngđượcgọilà“kínhnghiệptinhtiến”.
Bấtcứhànhvinàođốivớibảnthânmìnhđềunênlấyquanđiểm“lợiíchchongườikhácchínhlàlợiíchcủabảnthânmình”làmmụctiêu.Khôngtheođuổilợiíchchobảnthân,nhưngnỗlựcvìhạnhphúcvàlợiíchcủangườikhác.Vàluônsuynghĩcholợiíchtrướcmắtvàlợiíchlâudàicủangườikhác.Nếunhưđốidiệnvớitấtcảmọisựviệcđềubằngtâmtháinhưvậy,thìbấtluậnbạnởnhà,ởcôngty,thậmchíởbấtcứnơiđâu,tôiđềutintưởngrằngcácmốiquanhệcủabạnsẽtiếntriểnrấttốt,rấtđượclòngmọingười.
4.Sốngổnđịnhvàhàihoà,vữngbướchômnay,tiếntớingàymai
Thenchốtcủaviệctuhànhphảinắmchắchiệntại,antrútronghiệntại.Nhữngviệcquákhứđãqua,việctrongtươnglaithìchưatới,chỉcógiờphúthiệntạilàquantrọngnhất,nóchochúngtađiểmtựađểcóthểpháthuynỗlựcđúnglúcnhất.
Bâygiờ,nếunhưchúngtacócơhộiđểnỗlựcphấnđấunhưnglạikhôngchịunỗlực,cósânkhấumàkhôngchịudiễnkịch.Bỏquamộtcơhộichínhlàmấtđimộtlầnkhẳngđịnhmình,nhưvậythậtđángtiếc!Vìthếchonênbâygiờchỉcầncóviệcchochúngtalàm,chúngtanhấtđịnhsẽcốgắnglàmtốt.
5.Khiphươnghướngđãrõràng,nhữngbướcđitiếptheophảivữngvàng,chắcchắn
Trongcuộcđờicủamỗiconngườiđềunênxácđịnhsớmhướngđichoriêngmình.Phảitínhđếntàinăng,hứngthú,cùngvớitấtcảnhữngtốchấtvốncócủabảnthânbaogồmsứckhoẻ,sựthôngminh
vàtâmnguyệnđểlàmcăncứphánđoán,từđósẽtìmđượcphươnghướnglớntrongcuộcđờimìnhlàgì.
Mộtkhiđãxácđịnhphươnghướngrồisẽkhôngđượcdễdàngthayđổi,vịtrícóthểthayđổivídụnhưlàhômnaylàmgiámđốc,ngàymainhậnchứcchủtịchhộiđồngquảntrị;hômnaylàcontrai,ngàymaiđãcóthểlàmbố;hômnaylàvợ,ngàymaiđãcóthểlàmẹ.Địavịcóthểkhôngngừngthayđổi,nếunhưđịavịcủamỗingườikhônghềthayđổi,dẫnđễnchỗđứngcũngkhôngđượcđiềuchỉnh,nhưvậylàkhôngtiếnbộ,khôngphảilàmộtngườilinhhoạt.
Saukhichọnraphươnghướngđúngđắn,nắmchắcphươnghướng,sauđóphảitừngbướcthựchiệnnó,thậntrọngtrongtừngbướcđitiếptheo.Nếuviệcgìcũnglàmđượcnhưvậythìnhấtđịnhsẽdẫnđếnthànhcông.
6.Lấytrítuệđểkiểmchứnghướngđi,lấytừbiđểđốinhânxửthế
Córấtnhiềungườidoảnhhưởngcủamôitrườngbênngoài,sựthayđổicủathờiđạivànhữngnhântốkháchquankhác,thêmvàođóđiềukiệncủabảnthâncũngkhôngđượcđầyđủliềnnảysinhracảmgiácmùmịt,mấtphươnghướng,khôngbiếtnênlàmthếnào?Giốngnhưkhibạnđiđếnngãbađường,khôngbiếtphươnghướngcủamìnhrútcụclànằmởhướngnào?
Tronglúcnhưthếtôithườngtựphảntỉnh,nghĩrằng:“Phươnghướnglớncơbảnlàcủađờimìnhgì?”Nếunhưpháthiệnrarằngtìnhhìnhhiệntạicáchmụctiêubanđầuquáxa,lúcđósẽphảidùngtrítuệphánđoánđểtìmcáchthayđổinó.
7.Khôngđượcíchkỷ,phảitựtìmkiếmsựanlạcthanhnhànchobảnthân,khôngđượcđánhgiáquácaovềkhảnăngcủamình,khôngđượctùytiệnhứachoquachuyện
Đừngnhìnlợiíchtrướcmắt,lợiíchcánhânmànênnhìnnhữnglợiíchlâudài,lợiíchchosốđôngmọingười.
Sựtrưởngthànhvểnhânphẩmcùngvớisựkiêncố,vữngchắccủatâmbồđềmớilàthànhcônglớnnhất.
Thànhcôngcầnnhiềuyếutố,nhiềutầngdiện;nókhôngphảichỉlàởtrongmộtsựkiệnđặcbiệtnàohayởtrongmộthoàncảnhđặcbiệtnàođómớigọilàthànhcông.Chodùnhấtthờitiềnbạc,địavị,sựnghiệpđềukhôngđạtđượcnhưmongđợi,thìcũngkhôngđượcphépđánhmấtđitâmbồđề,đừngđểđánhmấtnhâncáchbảnthân.Chodùmọisựnỗlựccủamìnhđềukhôngđiđếnthànhcông,songchỉcầntrưởngthànhhơnvềnhâncách,pháttriểnhơnvềnhânphẩmthìđómớichínhlàthànhcôngthựcsự.
Mọiviệctrênđờiđềudựanhiềuyếutố,nguyênnhântạothành.Cácnhântốnàykhôngphảichỉmộtngườilàcóthểkiểmsoátđượcnó,chủyếuvẫnlàsựnỗlựccủacánhân,songvẫncầncósựhỗtrợcủamọingườixungquanhthìmớicóthểthànhcôngđược.Chonên,khimọiviệcđangthuậnbuồmxuôigióthìđừngđắcýmàquênđinhiệmvụ;khigặpgiannanvấtvảcũngkhôngđượcsasúttinhthần;khitìnhhìnhtiếntriểntốthơncũngkhôngquêntinhthầncảnhgiác;khitìnhhìnhtrởnêntồitệcũngkhôngđượcphépđánhmấtlòngtin,mấtýchí;rấtcóthểthờicơ,hoàncảnh,điềukiệnsẽđếnvàtìnhhìnhcũngcóthểchuyểnbiếntốtngaytứckhắc.
Chonêndùnghaiquanniệmnhânduyên,nhânquảởđâylàhyvọngbạncóthểdũngcảmđốidiệnvớihiệnthực,mởratươnglaimới,sẽkhôngoántrờitráchngười,cũngsẽkhôngghentịhayngưỡngmộngườikhác.Bởivìkhôngcóthấtbạinàolàvĩnhviễn,cũngkhôngcóngườinàosuốtđờiđềulàthànhcông.
Chương3Bảovệmôitrườngtâmlinh–tâm
tịnhquốcđộtịnhLàmsạchxãhộiđiềutrướctiênbắtbuộcphảilàmtrongsạch
lòngnguời;Muốntịnhhóanhântâmcầnphảinhậnthứcđượcbảnthânmình;Làmtrongsạchlòngnguờisẽlàmtrongsạchmôitruờngxungquanh;ThiếtlậpcõiNiếtbànchốnnhângian;Họatđộng“bốnbảovệ”tứcbốnyếutốliênquanđếncuộcsốngconnguờicủaPhápCổSơn.ĐólànhữnghìnhthứcbảovệmôitruờngtâmlinhhữuhiệudoPhápCổSơnđềxuớng,đúngnhưlờidạycủachưtổ:“Tâmtịnh,quốcđộtịnh”.
I.Muốnlàmsạchxãhội,điềuphảilàmtrướctiênlàlàmtrongsạchlòngngười
Xãhộilàmôitrườngcórấtnhiềungườicùngnhausinhsống,cũnglànơidiễnracáchoạtđộnggiaolưugiữacácbên.Chỉcầncómộtngườitrongđóphátsinhtrạngtháikhôngbìnhthường,nhữnghànhvingônngữ,hànhvicửchỉbiểuhiệnrabênngoàicủangườiđósẽcóthểảnhhưởngđếnmọingườixungquanh.
Tưtưởngcủangườitrongxãhộihiệnnaylànỗlựctheođuổivàrasứcthựchiệnmụctiêucủacảđờingười.Cáchnghĩnhưvậylàcáchnghĩcóvấnđề.Nếunhưmỗimộtngườiđềucóthểnghĩđược“tậntâmtậnlựclàđiềuđầutiênphảilàm,khôngcầntranhgiànhxemtôi-bạnđượcbaonhiêu”thìtràolưuxãhộinàymớicóthểthayđổi.
Côngtáclàmtrongsạchxãhộiđượcthựchiệnbấtkểtầnglớpcaothấp,quyềnthếlớnnhỏ,mỗimộtngườiđềuphảisốngcótráchnhiệm.Chỉcầnmọingườithựchiệnxuấtpháttừýnghĩtrongsâuthẳmtráitimmìnhthìsẽgiảmthiểuđượcrấtnhiềuvấnđềbấtcậptồntạitrongxãhội.
II.Muốntịnhhóanhântâmcầnphảinhậnthứcđượcbảnthânmình
1.Cáitôitựtư-íchkỷ
“Nhântâm”ởđâylàgì?Nhântâm-lòngngườiđượccoilàmộtkháiniệmtrừutượng,mọiquanniệm,cáchnghĩ,dụcvọnghaynguyệnvọngcủangườiphàmtrầnđềuđượcgọilànhântâm;còncáitôiđượcgọilàcáitôitựtư-cáitôiíchkỷ.
Íchkỷtồntạitrongtâmmỗiconngười,đólàsựthựchiểnnhiên;tấtcảchúngtacóthểnóiđượcrằngnhữngviệcmìnhlàmđềulàvìxãhội,vìquốcgia,dântộc,nhưngkhitựhỏilạilòngmình,tôierằngchưachắcnhữnglờinóiđólạilàsựthực.Vìvậyngườitanóirằng“10nămđènsáchkhôngaihỏi,mộtkhinổidanhthiênhạthìaicũngbiểudương,khenngợi”;vậyrốtcuộcchúngtađọcsáchthánhhiềnlàvìai?Vàailàngườinổidanhthiênhạ?Saukhinổidanhthìailàngườiáogấmvinhquy?Haynóithẳngra,tấtcảđềulàvìbảnthânmình.
Thôngthường,chúngtacóthểphântíchtìnhhình,hoàncảnhcủangườikhácmộtcáchrấtcẩnthậnvàtỉmỉ,vàthậmchícóthểđưaranhữngýkiến,quanđiểmchohọ;mọiphêbình,chỉtrích,yêucầuđốivớingườikháctađềucóthểnóirarõràngmạchlạcđược.Dùngườitahaynói“biếtngườibiếtta,trămtrậntrămthắng”,nhưngtrênthựctếviệctựhiểubảnthânmìnhcònkhókhăngấpnhiềulầnviệchiểuđượcngườikhác.Bởiconmắt,cáitaicủaconngườiđềuhướngraphíangoàiđểnghevànhìn,córấtítngườicóthểnhìnthấu,nghethấuđượchàmýbêntrongđó,cũnggiốngnhưkhitagiơtayralàđểchỉanhkia,chỉchịnày,chỉđông,chỉtây,chứrấthiếmaitựchỉvàolươngtâmcủachínhmình,hoặclắngnghenhữngâmthanhđangthẩmvấnlươngtritrongtâmmình.
Cũngchínhvìvậy,chúngtarấtdễdàngkhuếchđạinhữnggìmìnhđạtđược,vàthườngkhôngchấpnhậncốnghiến,thànhquảcủangườikhác,thậmchícónhữnglúctựcảmthấyngượngngùngkhicổvũhọmộtvàicâu,nhưngliệuviệcđócóphảilàlờilẽxuấtpháttừđáylònghaykhôngthìerằngrấtkhónói.
2.Giớihạncủa“bảnthân”
Cáigọilà“bảnthân”ởđâychỉthânthểcủamộtngườinàođó,baogồmcácbộphậnnhưđầu,chân,tay,mắt,mũi…Nhưngcòn“thânthể”ởnơiđâu?Thânthểtồntạitrongmôitrườngsốngcủachúngta,baogồmmôitrườngtựnhiênvàmôitrườngxãhội.
Thânthểchỉtồntạitrongthờigianngắn,nóbắtđầutừkhisinhra,vàlớnlêntrưởngthànhtừngngày,vàcũngtiếpcậnvớicáichếttừngngày.Tuythânthểlàthứchiếmhữutạmthời,nhưngtrướckhinórờixathếgiớinàytacầnphảitrântrọngnó,chămsócnóvàvậndụngnótheođúngmụcđích;dùcóngườichorằngthếgiớinàyđầyrẫynguyhiểm,dùmộttôngiáonàođócũngchorằngngàytậncùngthếgiớisắpđến,nhưngsựthựclànóvẫnchưađến,vàtavẫncầnphảibảovệthânthể.
Nếunóithânthểlàbảnthânmình,thìaibiếtđócóphảilà“bảnthân”mìnhkhông?Nếutanóirằng,trongtâmtôibiếtđâychínhlàbảnthântôi,vậythìcáitâmcủatôilàthứgìđây?
Cái“tâm”ởđâylàsựnốiliềnănkhớpvàtiếpdiễncủaquanniệm,củatưtưởng,quanđiểmvàcủatínngưỡng;từngquanđiểmtừngquanđiểmnốitiếpnhauvàđóchínhlàhoạtđộngcủacáitâm,khiquanđiểmđóngừnghoạtđộngtứccáitâmcũngsẽkhôngtồntạinữa.
Cái“tâm”cócôngnăngriêngcủanó.Nócóthểtạorathếgiớitolớnvàvũtrụbaolanày,nhưngnócũngcóthểhủydiệtchínhcáithếgiớivàvũtrụđó.Nóđemđếnchochúngtahạnhphúc,nhưngcũngcóthểđemlạitaihọabấtcứlúcnào.Rấtnhiềulíluậntriếthọcvàtínngưỡngtôngiáotrênthếgiớinàyđềubắtnguồntừ“tâmniệm”-quanniệmvềcáitâm.
Mộtvàinămgầnđây,cácchínhtrịgiatạiĐàiLoanrasứctranhcãivềquanniệm,vềtưtưởngvàchínhsựbấtđồngquanđiểmđókhiếnchogiữaconngườivớinhaungàycàngcónhiềumâuthuẫn.Theolímànói,chínhtrịgialàngườicứunướccứudân,cácnhàhoạtđộngtôngiáothìcứungười,nhưngtạisaomộtsốnhàchínhtrịlạiphátđộngchiếntranhđểthúcđẩymởrộngquanniệmcủamình?Cònmộtsốtínđồtôngiáolạigiếtngườihàngloạtđểtuyêndươngtínngưỡngyêumếnconngườicủachínhdòngpháitôngiáođó?Chỉvìcứuđờimàhọđãphávỡnềnhòabìnhcủathếgiới,vìcứungườimàlạigiếtngười.Từđótathấyrõrằng,mỗimộtcánhânđềucóphạmvicủariêngmình,mộtkhixảyraxungđộtvớithếgiớixungquanhsẽsảnsinhratháiđộchốngkhánglại.
3.Trìnhtựcủabảnthân
Nộidungcủa“bảnthân”cóthểphântheomộtvàitrìnhtựsautừ
béđếnlớn:thứnhấtlàcáitâmcủatôi,thứhailàthânthểcủatôi,thứbalàxãhộivàmôitrườngtôisinhsống,thứtưlàchỉnhthểđịacầunày,thứnămlàcảvũtrụnàylàthânthểcủatôi.Nếucóthểnângcaovàmởrộngđếnhếtnămcungbậcnêutrênthìlòngtựtưíchkỉsẽítđi,ngượclạicảmgiácantoànsẽngàycàngtănglên.
Mộtlầncónhânviêncủacôngtybảohiểmnhânthọđếnmờichàotôiđặthàng,tôiliềnhỏianhta:“Bảohiểmnhânthọcóthểđảmbảochotôikhôngthểchếtđượckhông?”,anhtaliềnđáplại:“Thưathầy,khôngthểđượcạ”.Tôilạihỏi:“Vậythìcònbảohiểmcáigìnữa?”.Anhtanóirằng:“Saukhichếtthìgiaquyếnsẽnhậnđượcmộtkhoảntiềnbảohiểmhỗtrợvềkinhtế!”.Sauđótôinóivớianhtarằng:“Ngườiđượchưởnglợitừtôichínhlàtoànbộchúngsinhtrênthếgiannày,tấtcảhọđềulàngườiđượchưởngquyềnlợitừkhoảntiềnbảohiểmcủatôi”.
Thựctế,khinóiđến“bảohiểm”đồngnghĩarằngbảnthânsinhmệnh,toànbộtàisảnvàsựantoàncủachúngtađềucóthểgặpnguyhiểm.Haynóitheocáchkhác,thếgiớinàychẳngcócáigìlàantoàntuyệtđối,nếuđãbiếtnhưthếthìtacàngcầnphảiđốidiệnvớisựthựcđểgiảiquyếtvấnđề,cónhưvậytronglòngmớicảmthấyantoàn;bằngkhông,nếucứtheođuổisựantoàncóthểdẫnđếnkếtquảlàkhiếnchobảnthânmấtcảmgiácantoàn.
III.Làmtrongsạchlòngngườisẽlàmtrongsạchmôitrườngxungquanh
Saukhilòngngườiđượctịnhhóa,làmtrongsạch,thìmôitrườngxungquanhnhấtđịnhcũngsẽtrởlêntrongsạch;tịnhhóamôitrườngchỉgiảiquyếtđượcphầnngọncủavấnđề,cònviệctịnhhóanhântâmmớiđượccoilàgốcrễcủavấnđề.Mộtvàichuyêngiabảovệmôitrườngtừngnóivớitôirằng:“Tinhthầncủaconngườilàphầnquantrọngnhất,khitinhthầnvàkhoahọckỹthuậtcùngphốihợpvớinhauthìmớithựcsựcóthểgiảiquyếtđượccácvấnđềvềmôitrường,đồngthờigiữchomôitrườngtrongsạchlâudàikhắpnơitrênthếgiới”.Tôithấyđâylàmộtquanđiểmhếtsứcđúngđắn.
SaukhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật,ngàibắtđầuuốnnắnvàsửachữasailầmtừlòngngười,từchínhviệccảithiệnnhântâm,đócũngchínhlàcôngviệc“bảovệmôitrường”chotâmlinhcủamỗichúngsinh.Vàsaunàyngườitabiếtđếnngàinhưmộtbậcthầyvĩđại
trongcôngcuộcvậnđộngbảovệconngười,màbắtnguồntừchínhcáitâmcủahọ.
Kháiniệm“tuhành”đượcnhắcđếntrongPhậtgiáochínhlàviệcsửachữanhữngsailầm,khuyếtđiểmcủabảnthântavềhànhvi,cửchỉ,lờinói;màđặcbiệtlàchútrọngviệctịnhhóahànhvitâmlícủachúngsinh.Bởisaukhitịnhhóatâm,thìhànhvingônngữvàhànhvithânthểcủatatựnhiênsẽđượcsửađổiđúngđắn.Nếuhànhvitâmlíkhôngđượctuchỉnhlại,thìdùvẻbênngoàitacốgắngtuânthủquytắcnhưngcóthểđólàminhchứngsựsợhãinhữngquytắc,quyluậtcủaphápluậthoặcsợchỉtríchlênáncủadưluận,vàsẽlộnguyênhìnhkhingườiđóchỉcómộtmìnhhoặckhicùngxuấthiệnvớinhữngcánhâncóhànhvisailệchvàcócùngquanniệmnhưanhta,thậmchíanhtatựanủimìnhrằng:“Mọingườiđềulàmnhưvậy,thìsaotalạikhôngthểlàmđượcnhưvậy?”Hoặc“nếumìnhkhôngănthìngườikhácsẽănmất,nếumìnhkhôngcầmthìngườikháccũngcầmmất,chỉcầnmìnhthíchthìcógìlàkhôngthể?”-Tấtcảđâyđềulànhữnglílẽsailệch,vàsaukhichúngtrởthànhphongtrào,thànhnếpsốngthìxãhộicủachúngtasẽgặprấtnhiềutaiương,hiểmhọa.
Dovậy,việcuốnnắnlòngngườitheohướngđúngđắncầnphảixuấtpháttừquanniệmvềnộitâm,chỉcầnxoaychuyểnquanniệmtheohướngđúngthìquanniệmđócũngsẽđượctuchỉnhlại.Mặcdùaitrongchúngtacũngđềucóquanđiểm,tưtưởng,cáchnghĩriêngcủamình–nhữngquanđiểmnàyđãđượchìnhthànhtừkhicònnhỏchođếnlúctrưởngthànhnênthậtkhóđểcóthểxoaychuyểncảibiếnchúngtrongthờigianngắn.Nhưngtâmtríconngườithườnguyểnchuyển,nhunhuyến,dễdàngthíchnghivớihoàncảnhvàmôitrườngsốngxungquanh,họcóthểthayđổikhiđượcgiáodụctốt,chỉcầncólòngthươngyêunhânloại,cósựnhẫnnại,cólòngbaodungthathứ,cốgắngthấuhiểuvàmởrộnglòngmìnhđónnhậnnhữngngườixungquanhthìhọcũngsẽđónnhậnlạitabằngcảtấmlòngvàsựchânthành.
Nhưngtìnhhìnhgiáodụchiệnnaychủyếutậptrungưutiênpháttriểncácngànhkhoahọckĩthuậtvàkinhtếmàbỏquamấtviệcgiáodụcnhâncáchchohọcsinhsinhviên.Dođótôihivọngrằngnềngiáodụctrongtươnglaiquantâmhơnnữađếngiáodụcnhâncách,cânbằnglạichươngtrìnhgiáodụckhoahọckĩthuậtvớicácngànhthuộckhốinhânvănnhằmtịnhhóanhântâmcủatoànxãhội.Sauđâytôixinđưaramộtvàiquanđiểmnhưsau:
1.Tinhthầnphụngsự
Ngaytừkhicònnhỏchamẹchúngtađềucókìvọngvàocácconrằngsaunàychúngsẽlànhữngngườitàigiỏixuấtchúng,vàcũngvìvậy,chúngtacũngphảitranhgiànhnhiềuthứkhácnhưsựvinhdựvẻvang,danhtiếnglẫylừng,tàisản,quyềnlực,địavịxãhội,hoặccảsựđồngtìnhhayủnghộcủangườikhác.Lẽtấtnhiên,việctranhgiànhthànhcôngkhôngđemlạiđiềuxấugìchobảnthân,nhưngtrongquátrìnhđấutranhđónếumuốnthànhanhhùngxuấtchúngmàchènép,đànápngườikhácquảlàhànhvivôđạođức.
Chỉcầnthayđổiquanniệm,dùngcốnghiếncủamìnhđểgiànhlấythànhquả,cốnghiếncàngnhiềuthìcàngthểhiệnsựthànhcôngcủabảnthân;vànếunhưcốnghiếncủatađemlạinhiềusựgiúpđỡvàlợiíchchongườikhác,giúphọgiảiquyếtkhókhăn,thìđólạilàmộtniềmvinhdựlớnlao.
2.Tíchphúcđểđượchưởngphúc
Theoquanniệmcủangườibìnhthường,khibảnthâncóphúcbáothìngaylậptứchọdùngmọihìnhthức,mọiphươngphápđểtậnhưởngcáiphúcđó,tậnhưởngcuộcsống,tậnhưởngquyềnlựcvàthànhquả.Họchorằngnếuđãcóđượcphúcbáomàkhônghưởngthụthìháchẳngphảikẻngốcsao?
XétdướiquanniệmcủaPhậtgiáo,phúcbáocủamộtngườilàhữuhạn,cũnggiốngnhưviệckhôngaicóthểcótàikhoảnvôhạntrongngânhàng,dùlànhàtưbảnthìtàikhoảncủahọcũngcóhạn,chỉcóđiềuhọgiàucóhơnthườngdânmàthôi.Hơnnữa,dùtatíchcópcổphiếu,vàng,đô-lathìđềukhôngcóổnđịnh.Chỉcầntìnhhìnhthếgiớithayđổi,tìnhhìnhchínhtrịbiếnđộng,xãhộiloạnlạcthìtấtcảtàisảntíchcópđóđềucuốnbaytheogióchỉtrongvòngmộtđêm.Vìvậy,ĐứcPhậtrăndạychúngtarằng:tàisảnchỉđểcungcấpchonămđốitượngsauđây:kẻdùngbạolựcchínhtrịđểcướpđoạt,đạotặctrộmcướp,nước,lửa,vànhữngkẻbấttài.
Nhưngnhữngngườikhôngcóquanniệmtíchphúclạichorằng:“Mặckệhọ,mộtmìnhbảnthântôilàmsaocóthểdùnghếtnguồntàinguyêntrêntráiđấtnày?Ngaycảđếnđờicon,đờicháutôithìtráiđấtchắccũngkhôngcóvấnđềgì,vẫncònchưađếnmứcbịhủydiệt!”.DướilậptrườngcủaPhậtpháp,thờigianlàvôcùngvôtận,chúng
sinhcũngvôcùng,vôhạn,vôlượng,chỉcầntráiđấttồntạithêmmộtngàythìchúngsinhsẽsốngthêmđượcmộtngày.
Nguồntàinguyênthiênnhiêncủatráiđấtlàcóhạn,nếuchúngtakhaithácquámức,vôđộmàcoiđólàmộtsựhưởngthụphúcbáothìthựcchấtđóchínhlàsựlãngphí,làtổnphúc;mứcđộlãngphícàngnhiềuthìcàngtổnphúc,mấthếtphúcbáo.Đókhôngchỉlàsựlãngphívềmặtvậtchất,màđócònlàsựtổnhạivềmặttâmlinhcủachúngsinh,nhữngácbáođượctạothànhsẽdochínhchúngtagánhchịu,thậmchíkéodàicảđếnkiếpsau.
3.Đốidiệnvớisựthậtbằngquanniệmnhânquả,nỗlựchếtmìnhbằngquanniệmnhânduyên
“Nhânquả”-theomốiquanhệthờigianthìnhữnggìchúngtatạoracủangàyhômnay,kếtquảcủanósẽhiệnhữungaytrongtươnglaisaunày;cònnhữnggìtađónnhậnngàyhômnaylàkếtquảcủanhữnggìtalàmxưakiađểlại.“Nhânquả”đượcchiathànhhailoại,thứnhấtlàcộngnghiệp-chỉnghiệpchung,giốngnhaucủachúngsinhvídụnhưnhânquảmàtoànthểnhânloại,toàncầucùnggánhchịu,cùngcóđược;loạithứhailàbiệtnghiệp-tứcchỉnhữngnghiệpkhácnhaucủatừngcánhân,chúngsinh,vínhưmỗingườiđềuphảigánhchịunhânquảcủaquátrìnhsinhmệnh,từthếgiớivôlượngquákhứđếnthếgiớivôlượngtrongtươnglai,từgiaiđoạnnàysanggiaiđoạnkhác.
Ngườibìnhthườngchỉcóthểnhìnthấy,thừanhậnvàtìmhiểunguyênnhân,kếtquảcủalịchsử,bởitấtcảhànhvicủangườixưadùlàxấuhaytốt,cốnghiếnhaypháhoạinhânloạithìchúngtađềuhưởngthànhquảcũngnhưtaihọamànómanglại,haynóicáchkháclàtađangtiếpnhậnthànhquảcủangườixưa.Nhogiáochorằng:“Tíchthiệnchigia,tấthữudưkhánh”-ýnóirằngnếutổtônglàmnhiềuviệccóđứcthìắtconcháusẽđượcphồnvinhhưởnglộc;ngượclại,nếutổtôngthấtđức,làmnhiềuviệcxấuhạidânhạinướcthìnhấtđịnhsẽđểlạibáoứnglàgieorắctaihọachoconcháu.Quanniệmnhânquảnhưvậythiếuchínhxác,đôikhilạikhôngphùhợpvớithựctế.Bởicónhiềugiađìnhmặcdùrấtnỗlựchànhthiệntíchđứcnhưngvẫnbịtuyệtconcháunốidõitôngđường,nhữngtrườnghợpđángtiếcnhưvậytrênthếgiannàycórấtnhiều,cũngcóngườichorằngôngtrờikhôngcómắt,mộtgiađìnhtốtnhưvậymàlạikhôngđượchưởngphúc,khôngcóđượckếtquảtốtđẹp.
TínđồPhậtgiáotinrằng,sinhmệnhmấychụcnămcủamộtngườicũngchỉlàmộtkhúcnhỏtrongsốvôvàndòngchảysinhmệnhtrùngtrùngđiệpđiệpvôcùngvôtận;khúctrướccủaquákhứcóquákhứvôlượng,vàkiếpsaucủađờinàylạilàkiếpsauvôcùngtận.Nhưngquanniệmvề“tamthế”này,tứcquanniệmvềbathếgiớiquákhứ-hiệntại-tươnglaicòntồntạirấtnhiềuđiềumàngườikhôngphảitínđồPhậtgiáokhôngthểtiếpnhậnđược.Vìvậy,cóngườitừngnóivớitôirằng:“NếuHòathượngcóthểchứngminhchotôithấy,thìtôimớitinnhânquảcủatamthế”.Tôinóivớihọrằng,đâylàmộtsựthật,cũngnhưtatrồngdưathìđượcdưa,màtrồngtáothìđượctáovậy.
Chonênchúngtabắtbuộcphảiđốimặtvớisựthực,bởihiệnthựctrướcmắtbắtnguồntừquákhứđếnhiệntại,đồngthờicũngphảichịutráchnhiệmchonhữnghànhvitalàmtrongquákhứ,vàphảitiếpnhậnnó,tiếpnhậnkếtquảtừquákhứđểlại.
Ngườitathườngnói:“Trồngdưađượcdưa,trồngđậuđượcđậu”.Nhưngđôikhitatrồngdưamàlạikhôngđượcdưa,trồngđậulạikhôngđượcđậu,cònkẻkhôngtrồngdưalạiđượcdưa,kẻkhôngtrồngđậulạiđượcđậu;cóngườithìmộtbướclêntậnmâyxanh,cókẻthìlạilongđonglậnđậncảđời.Dođâucótrườnghợpnày?
Nhânquảắtphảicónhânduyênphốikếthợp.“Nhânduyên”làmốiquanhệtồntạitrongquátrìnhhìnhthànhtừnguyênnhânchuyểnsangkếtquả,đượctạorabởivôvànnhântốchủquanvàkháchquankhácnhau,thậmchícóthểkhôngphảidonănglượngcủaconngườitạothành,màđóchínhlàdomốiquanhệcủahoàncảnhsốngtạonên.Chonêntakhôngchỉnhìnvàohiệntượngmàđưaranhữngkếtluậnvộivàng.
Mỗingườiđềucónhữngmốinhânduyênkhácnhau,vìvậyđiềuquantrọngnhấtlàtậntâmtậnlực,dốchếtsứccốnghiếnbằngchínhquanniệmnhânduyênnày,đómớichínhlàđốidiệnvớihiệnthực.
IV.ThiếtlậpcõiNiếtbànchốnnhângian
CõiNiếtbànchốnnhângianlàquanniệmmàPhậtgiáođạithừathườngnhắctới.VậyrốtcuộccõiNiếtbànchốnnhângianlàgì?Nótồntạiởchỗnào?Liệuconngườicóthểtạoranóđượckhông?
TrongKinhDuy-ma-cậtcónóirằng“tùykìtâmtịnh,tắcPhậtthổtịnh”,tứcchỉviệcnếucáitâmcủatatrongsạchthìthếgiớimàtađangtồntạicũngtrongsạch.Đâykhôngphảilàviệctựvừaý,tựmãnnguyện,màchỉrằng,tâmcủatatrongsạch,chodùthếgiớinàycórasaotađềukhôngchịubấtcứảnhhưởngnàovàthếgiớimàtanhìnthấyvàcảmnhậnđượccũngtrongsạchnhưthế.KhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật,ngàinhậnthấyđạolírằng,muônvạnchúngsinhđềucóPhậttính,vàcõiSabà-tứccõinhângiansinhsốngsẽtrởthànhcõiNiếtbàn.
Trongcuộcsốngthườngnhậttahaynghengườitanói“ướcgìđượcnấy”,khitronglòngcảmthấyvuivẻthìdùtrờicóđổmưacũngthấyývịđầychấtthơ,khitrờilạnhcũngcảmthấythoảimái,haynhưtrờinóngcũngthấythậtấmáp.Khitronglòngkhóchịu,bấtan,buồnphiền,usầu,chỉcầnnhìnthấyngườikháccườicũngchorằnghọđangcườichếnhạomình.
Tôitừngchứngkiếnmộtcặpvợchồngcãinhau,nhưngconcủahọlạiđangchơirấtvuivẻởbênngoài.Khivềnhànóvừanhảy,vừahátvàgọilớntiếngbố,mẹconđãvề.Khôngngờngườimẹliềnmắngmỏ,cònngườichagiángchonómộtcáitát.Thựcrađứatrẻđórấtđángyêu,chỉlànógặpphảilúcchamẹcãinhau,đangtrongtâmtrạngkhôngtốtliềnbịđánh,bịmắng.Vìvậy,thếgiớinàycóthểlàcõiNiếtbàn,cũngcóthểlàđịangụctrầngian,tấtcảđềudochúngtaquyếtđịnh.
Khitôihướngdẫntuthiềnthườnghayđộngviênnhữngngườithamgiarằng,dùtrongbấtcứhoàncảnhnàođềuphảigiữchotronglòngđượcvuivẻ,cáinàytrongPhậtgiáogọilà“tùyhỷ”-tùytheohoàncảnh,tùytheosựviệc,tùytheongườimàvuivẻ.Thựcra,điềunàykhônghềdễdàngchútnàocả,khiconngườitanỗlựckiếmtiềnvìmiếngcơmmanháo,thăngquanpháttài,sinhcon,lấyvợ…thìnhấtđịnhcónhiềuviệckhôngnhưý.Cònnếutrongnhàxảyrachuyệnkhôngthuậnlợihoặcnghethấycókẻnóixấusaulưng,chỉtríchmìnhthìliệutacóthể“tùyhỷ”đượchaykhông?KhổngPhuTửtừngnói:“Vănquátắchỷ,triquátấtcải”–tứcchỉkhinghethấyngườikhácnóiralỗilầmmìnhphạmphảithìvuivẻmànghenhận,khiđãbiếtsaithìphảisửa.Điềunàykhônghềdễdàngthựchiệnđược.Đãlànhàtuhànhthìdùkhôngtỏvẻmặtvuimừngthìcũngkhôngnênphảnbácđốiphương,nhưngđôikhitronglòngvẫndấylênmộtchútlolắng.
Nếutakhôngthểcócảmgiácvuivẻtrướcbấtcứsựviệcnào,bấtcứngườinào,haybấtcứlúcnàothìngườikhôngmaymắnbịtổnhạichínhlàbảnthânmình.Bởingườitađãmởrộngtấmlòngđónnhậnmình,màmìnhcònkhôngmởrộngvòngtayđónnhậnhọ,háchẳngphảilàkẻnguđầnsao?Chibằngthayđổimộtchútquanđiểmsống,thìtựnhiêntasẽlĩnhhộiđược“tâmtịnhquốcthổtịnh”-tứccáitâmcóđượctrongsạchthìquốcthổcũngđượctrongsạch.Tôilấyvídụnhưkhivợchồngcãinhau,nếumộtbêncóthểgiữđược“tùyhỷ”vàdùngtấmlòngvuivẻcảmơnôngtrờivìcócơhộiquantâmđếnđốiphươngthìviệccãinhauđóắtsẽkhôngthành.
Nếugiữavợchồngvớinhaucóthểgiữvữngđược“tùyhỷ”,chồngtungvợhứngthìcóảnhhưởngtíchcựcđếnconcáivàcácthànhviênkháctronggiađình,cũngnhưảnhhưởngđếnđồngnghiệpkháctrongcôngviệc.Mộtcánhâncóthểgâyảnhhưởngtrựctiếphoặcgiántiếpđếnmộtvàingườikhácvàcuốicùngđếnvôsốngười,mởrộngvềmặtkhônggian,kéodàivềmặtthờigian,đâycũngchínhlà“chiếcđènvôtận”đượcnhắcđếntrongbộKinhDuy-ma-cật.
VídụnàytrongKinhDuy-ma-cậtnhằmcoibảntínhcủachúngtanhânhóathànhánhsángsoirọikhắpnơicủachiếcđèngọilà“chiếcđènvôtận”.Vàcũnggiốngnhưquầngsáng,vòngsángkhắchọatrênlưng,trênđầutượngPhật.Ánhsángđólàánhsángcủatrítuệ,ánhsángcủatừbivàcũnglàánhsángcủacáitâmtrongsạch.Ngượclại,cáitâmchấtđầyphiềnnão,cáitâmkhôngtrongsạch,dơbẩnsẽkhôngthểnhìnthấyánhsángtrítuệ,ánhsángtừbiđó.
V.Hoạtđộng“bốnbảovệ”củaPhápCổSơn
Chúngtacùngsinhsốngtrêntráiđấtnày,giốngnhưmộtconthuyềnmànếutabấtcẩnlàmhưhạiđáythuyềnthìtấtcảngườingồitrênđósẽbịnhấmchìmxuốngđáybiểnsâuthẳm;cũnggiốngnhưtrongcùngmộtbểcá,chỉcầnmộtconthảirachấtthảibẩnthỉuthìcảđàncátrongđóphảichịucảnhsốngtrongdơbẩnônhiễm.Ngườitathườngnóiviệcaingườinấyquản,chỉcầnquantâmđếnsựannguycủabảnthânlàđược,khôngmàngtớisốngchếtcủangườikhác.Tuyvậy,ngườitacầnhiểurằngbảnthânhoàncảnhlàmộtchỉnhthểhoànchỉnh,đếnnỗingaycảtừnghơithởnhịpđậpcontimcủamỗingườichúngtađềuliênquanđếnnhau.Dovậy,chỉcầnsốngchungdướicùngmộthoàncảnhxãhội,tatuyệtđốikhôngđượcnhìnngườikhácbịhạimàlàmngơcoinhưkhôngliênquangìđếnbảnthânmình,
thựcchấthậuquảtrựctiếphaygiántiếpcủanóđềucóthểxảyđếnvớibảnthânmỗichúngtabấtcứlúcnàovàởbấtcứnơiđâu.
PhápCổSơntừngtổchứcrấtnhiềucuộctọađàmvềchủđề“bảovệtâmlinh”,vàcũngthúcđẩynhiềuhoạtđộngkhácnhư:“bảovệcácloạihìnhlễnghitronggiaotiếp”,“bảovệcuộcsống”,“bảovệthiênnhiên”…Thựctế,việcchúngtôilàmthìchỉlànhưmuốibỏbiển,bởicảmôitrườngnàycóbiếtbaoconngườicònsứclựccủamộtnhómchúngtôithìcóhạn.Tuyvậychỉcầncómụctiêuchínhxácthìdùcóítngườihưởngứngnhưngchúngtôivẫntiếptụclàmđược.
Đầunăm1993,PhápCổSơnphátđộngphongtrào“ngàytrongsạch”,tấtcảhơn5.000tínđồPhậtgiáotừkhắpcácvùngtrênđịabàncùngnhaudọndẹpvệsinhmôitrường,vàcóngườitừngnóirằngsaunàymôitrườngdơbẩnthìsẽmờihộiviêncủaPhápCổSơnđếndọndẹp.Đâylàmộtquanniệmhếtsứcsailầm,chúngtôikhôngphảilàđộicôngnhândọnvệsinh,màlàngườikhởixướnglênquanniệmvề“ngàytrongsạch”,hivọngcóthểdùngnhữngkiếnthứccònchưasâusắccủamìnhmàthuthậpđượcnhiềucaokiến,ýtưởnghayhơn,thúcđẩyphongtràopháttriểnmạnhhơn.Tôihivọngmỗimộtgiađình,mỗimộtcánhânđềugiốngvớinhữngtínđồnày,đềutựbiếtcáchchămsócgiađìnhmình,vàquantâmđếnmôitrườngsốngcủamìnhnhiềuhơnchodùcóđiđếnbấtcứnơiđâuđềucóthểbảovệmôitrườngsốngtạinơiđó.Cónhưvậythìmôitrườngcủachúngtamớitrongsạch,lànhmạnhvàlàcõiNiếtbànchốnnhângian,làcõibồnglaitiêncảnh.Nhưvậythìhoạtđộng“bốnbảovệ”-liênquanđếncuộcsốngconngườicủaPhápCổSơn-mớicóthểthànhcông.
Chương4Khơidậyánhsángtronglòng
ngườiViệclàmtrongsángnhântâm–làmtrongsánglòngngườivà
làmtrongsạchxãhộikhôngphảiđếnngàynaytamớicầncó,mànócầncóngaytừkhihoạtđộngxãhộicủaloàingườixuấthiệnvàcũnglàmộttrongnhữnghoạtđộngcốgắngthúcđẩypháttriểntừsaukhiĐứcThíchCaMâuNithànhPhật.
Nóitớiviệckhơidậyánhsángtronglòngngười,trướchếtphảigiảithíchvềýnghĩacủachữ“ánhsáng”.Gọilà“ánhsáng”ởđâychỉtrítuệtrongsánghoặcnhữngniềmhivọngchínhđáng,cũngcóthểnóiđâylàtấmlòngtừbinhântừvàvẻmặtrạngrỡtinyêuhạnhphúccủaconngười;nóimộtcáchsâuxahơn,nóchínhlàthứgìđóhộitụđầyđứctính,hìnhhàidángvẻcủaĐứcPhật,vànhữngđặctínhđóchỉđượcnhậnrabằngsựgiácngộ.
I.Ánhsángvàbóngtốilàhaikháiniệmđốilậpnhau
Ánhsángđượccholàhiệuứngchiếusángcủanhữngtiasánglunglinh,bảnthânnókhôngnhữngkhônghấpthụcáctiasángmàcòncóthểđemtiasángchiếutrựctiếpvàphảnxạlênđồvật.Cũnggiốngnhưmặttrời,mặttrăng,cácvìsao,ngọnlửađềumangđếnánhsángchothếgiớitựnhiên.Bảnthânánhsánglàmộtloạinănglượngbởinócóthểsảnsinhranhiệtnóng,vànhiệtnàysinhranănglượngmới,khicónănglượngthìnócóthểmanglạichoconngườinhữngnhucầuthiếtyếuchocuộcsống.
Ngượclại,nếulàbóngtốithìkhôngnhữngkhôngphátquangmàcònhấpthụánhsáng,dođólàánhsángvàbóngtốilàhaikháiniệmđốilậpnhau,nhữngnơicósựhiệnhữucủabóngtốithìánhsángtấtsẽbịhấpthụhoặcbịngăncảnlại.Trênsânkhấucủanhânloại,ánhsángvàbóngđêmloạitrừlẫnnhau,cáinàytồntạithìcáikiabiếnmấtvàngượclại,cứnhưthếtiếptụcthayđổikhôngngừngnghỉ.
Trongthếgiớicủachúngta,từcổchíkim,córấtnhiềungười
hànhthiệntíchđức,córấtnhiềuvỹnhânđềucómộtthờitỏasánghuyhoàng,đemsứcmạnhvàcốnghiếncủahọdânglênchoxãhộiquầnchúng,vàkếtquảlàthếhệsaunhưchúngtathậmchínhữngthếhệvôcùngvôtậnsaunày,tấtcảnhânloạichúngsinhđềuđượchưởngânhuệmàhọtạora.
Cómộtloạingườitựthâncóthểtạorađượcsựtỏasánghuyhoàng,nhưngcũngcónhữngngườitỏasángbảnthânnhờvàongườikhác,cũnggiốngnhưtôikhôngcóchútánhhàoquangnào,chỉcóthểmượnánhhàoquangcủaPhậtphápchiếuvàochúngsinh.Dođómàdùbảnthânkhôngcótàicángì,nhưngchỉcầncócáitâmthìtavẫncóthểtỏasángnhờvàongườikhác.Córấtnhiềungườidựadẫmvàothànhquảvàsựnổitiếngcủangườikhácđểnổidanhmàvẫnchưacảmthấymãnnguyệnhàilòng,khôngngừngbuồnphiềnloâu.
Tuythànhquảcốnghiếnvàsựcốgắngcủangườiđờihaybịkẻxấukhaitrừ,nhưngnhữngaicólòngtựtin,cónănglựcthựcsựvẫnkhôngngừngtỏaranhữngtiasángthànhcôngvànănglượngcủamìnhđểcùngchiasẻvớithếgiới,vớinhânloạivínhưcácbậcthánhhiền,anhhùnghàokiệttronglịchsửxaxưa.Đôikhicónhiềungườituytỏasángvangdanhthiênhạnhưnglạibịkẻxấuhãmhạiliềncảmthấythấtvọngtràntrề,bấtlực,tựtráchmócbảnthân,vàrấtdễrútlui,khôngcóchítiếnthủ.Nhữngngườinhưthếđượcxếpvàohạngphàmphu.
DướiquanđiểmcủaPhậtpháp,dùlàkẻphàmphuhayngườiđọcsáchthánhhiền,vềcơbảnđềucóthứánhhàoquang,nhiệtlượng,nănglượng,nănglựcngangbằngnhau.ĐặcbiệtlànhữngtínđồtheođạoBồ-tát,trongtâmhọluônluôntồntạitâmnguyệnchịukhổchịunạnchochúngsinh,luônthềnguyệndốchếtsứclực,sinhmệnhcủabảnthânvìchúngsinh,đemhếtkhảnănggiúpđỡngườikhácmàkhônghềthanthântráchphận,khônghềaioán.Họgiốngnhưmặttrờikhôngngừngtỏasángchiếukhắpnhângian,khônghềsợhãitrướcnhữngđámmâyđenkịtkéođến.Dođómàchúngtacầnnoitheonhật,nguyệt,tinhtúvàcảnhữngchiếcđèncầynhỏbékhôngngừngtỏasángdùnơiđócóconngườisinhtồnhaykhông,cóaibiếtđếnhaykhônghoặccóaingăncảnhaykhông,nhấttâmnhấtýdốctoànsứclựcchiếurọinhângian.
Cóthểcóngườichorằngbảnthânmìnhkhôngcóchútánhsánghàoquangnào,nhưngthựctế,ánhsángđóđượcphátrọiratừchính
trongtâmhọ,chỉcầntựtin,cốgắnghếtsức,đốiđãinhânnghĩavớingườikhác,cólòngtừbiắtánhsángđósẽtựphátra,vàtôibiếtrằngthứánhsángđóaiaitrongchúngtađềucó,chỉcóđiềunótỏasángtrongbaolâuvớicườngđộsángnhưthếnàomàthôi.
II.Ánhsángcủaluânlívàsựcôngbằng,chínhtrựcluônsoirọivàoxãhội
Trongthờiđạingàynay,vớiconngườihiệnđạithìkháiniệmvềluânlílàđiềucổxưanhưnghếtsứcmớilạ,thậmchínhiềuthanhthiếuniêncòncótháiđộkhángcựchốngđối.Mọingườikhônghiểurõvấnđềnằmởchỗnàovàcònrấtmơhồvềquanniệmluânlímới.Vìvậychúngtathựcsựcầnthiếtđưaranhữngđiềuchỉnhhợplí,thíchhợpgiữađạođứccũvàluânlímới.
Rấtnhiềungườilớntuổikhigặptôithườngđưaraýkiếnrằngtanênđềcậpđếnvấnđềđạođứcluânlí,bởigiớitrẻngàynaycórấtítngườihiểuđượcviệchiếuthuậnvớichamẹ,tôntrọngngườilớntuổi,vàvôlễvớicấptrên.Vìvậyhọhivọngkhitôidiễnthuyếthoặctiếpđóncácgiớitruyềnthôngnêngiảnggiảinhiềuhơnvềvấnđềnày;nhưngluânlímàconngườingàynaynhắctớicóchútgìđókhácbiệtvớiquanniệmxưakia.Luânlítrướckiachỉlàđơnphươngyêucầuđốiphươnglàmhếttráchnhiệm,cònluânlíngàynaylạiyêucầusựhỗtrợhoạtđộngqualạicủahaibên,vàđâycũngchínhlàquanđiểmđúngđắncủaPhậtgiáo.
Gầnđâycómộtnamthanhniênkhoảngngoài20tuổibịchamẹmờicảnhsátápgiảianhtađếnbệnhviệntâmthầnnhiềulần.Vàanhthanhniênnàyđếntìmtôi,thanthởrằng:“Thựcracháukhônghềmắcbệnhtâmthần,nhưngbốmẹcứcholàcháubịtâmthần”.Tôiliềnkhuyênnhủanhtarằng:“Lờidạyngườixưacócâu:nhữnggìchamẹlàmđềulàvìtốtchoconcái”.Anhtaliềnnóirằng:“Câunàyhoàntoànsaiđốivớichacủacháu,cháulàcontraicủaôngấymàôngấylạibắtcháuvàobệnhviệntâmthần,làmsaolạicóngườichanhưthếchứ?”.Sauđótôihỏilạianhta:“Vậythìrốtcuộcvìlídogìmàsựtìnhđếnnỗinày?”.Anhtabảorằng:“Bởivìcháuthibanămmớiđậuđượcđạihọc,hơnnữacháukhôngthíchhọcởtrườngđó,vàcódựđịnhmuốnthilạivàonămtới,chacháuliềnchođólàhànhvikhôngbìnhthường,cóvấnđềvềthầnkinh”.Vàtừđóanhtađềuthikhôngquacácmônhọcởtrường,nguyêndolàvìsaovậy?Đólàbởianhtađốiphóchốnglạiviệchọc,anhtahọchànhnhưvậyrốtcuộclàvìbản
thânmìnhhaylàvìchacủaanhta?
Vềchuyệnnày,xétdướigócđộlậptrườngcủangườichamànóithìđứaconđómắcbệnhthầnkinh.Nhưngdướigócđộcủađứaconđóthìhànhvicủangườichalàhoàntoànsai,đâyquảđúnglàmộtngườichaquámongmuốnconthànhtàinhanhchóng,gấpgáp,khônghiểucáchnghĩ,cáchtưduyvàquanđiểmcủaconmình,vàhậuquảlàsựphảnkhángkịchliệtcủangườicon.
Thêmmộtvídụkhác,contraimuốnkếthônnhưngchamẹlạiphảnđối,khiếnchogiữachaconxảyramâuthuẫn,thậmchícòncắtđứtquanhệchacon.Chamẹcậuthanhniênđócóđếntìmtôi,tôinóirằng:“Bâygiờngườimuốnkếthônlàhaivịhaylàthiếugianhàhaivị?Đốitượngmàconcáimuốnchungsốngkếthôncùnglàđốitượngphùhợpvớitiêuchuẩnmàanhtađềramà!”.Họliềnphảnbáclại:“Khôngthểđược,làcontraicủachúngtôithìphảinghelờichúngtôi”.Kếtquảlàđứaconnàybỏnhàrađi.Sauđó,đôivợchồngnàylạiđếntìmtôilầnnữa,tôiliềnnóivớihọrằng:“Hãytựđểcontrẻquyếtđịnhcuộcsốnghônnhâncủachúngđi!”.Họliềnhỏilạitôi:“Lẽnàođểchúngkếthônlàxongchuyệnsao?”.Tôimớikhuyênrằng:“Lolắngthìsẽcóchuyện,cònbuônglỏngthìsẽchẳngsao”.Cuốicùngcậuthanhniênđóđemcảbạngáiđếngặptôi,tôihỏi:“Saukhianhchịkếthônthìliệucóthểchămsócchamẹđượckhông?”.Đôivợchồngtrẻliềnđáp:“Đươngnhiênlàcóthể”.Vàtôicũngkhuyênhọsaukhikếthôncầnphảikínhtrọngvàgiúpđỡlẫnnhau,chịukhóchămlogiađình,đừngđểchamẹnóirằnganhchịkếthônsẽkhôngcóhạnhphúc,saukhinghenhữnglờikhuyênnàyđôithanhniênnamnữnàyliềncảmđộngrơilệ.Quảnhiênsauvàinămkếthôn,cảgiađìnhsốngđầmấmvuivẻbênnhau,hiệnbâygiờgiađìnhđãcóbađờilàđờiông–bà,đờicha–mẹvàđờiconcái,họcũngthườngluitớichùacủachúngtôibáiPhật.
Nhữngbậcchamẹnhưvậykhôngcógìlàsaitráinếuchiếutheoquanniệmluânlítrướckia.Lệnhchalệnhmẹvàlờimaimốihônnhânlàđiềuhếtsứcbìnhthườngtrongxãhộicũ,nhưngtrongxãhộingàynay,chưachắcnóđãđúng.Conngườihiệnđạingàynaynêntôntrọngnhữngđứaconđãđếntuổitrưởngthành,đểchúngcóquyềntựquyếtđịnhlựachọncủamình,bậcchamẹquantâmđếnhônsựcủaconcáicũngchỉnênđónggópýkiến,tuyệtđốikhôngnênbắtépconcáiphảituântheosựsắpxếpanbàicủamình.
Tuyquanniệmluânlíhiệnđạingàynaycómốiquanhệmậtthiếttớiđờisốngconngười,nhưngnócầnphảicóphạmvicụthể,vínhưtráchnhiệm,quyềnlợicủachamẹchỉnêngiớihạntrongmốiquanhệgiữachamẹvàconcái,đócũngchínhlàviệcquantâmvàđượcquantâm,tôntrọngvàđượctôntrọng,nếuvượtquakhỏiphạmvinàyắtsẽkhôngkiểmsoátđượcvàdẫnđếnmâuthuẫnđốilập,bấtđồngquanđiểm,nhưvậycàngkhôngphảilàluânlícôngbằng,hợptìnhhợplínữa.
Ngoàira,giữaconngườivớinhaunênđứngtrênlậptrườngcủachínhmình,dốchếtkhảnăng,sứclựclàmtrònbổnphậnvàtráchnhiệmcủamìnhởmọinơi,mọilúc.Vínhưngườimẹ,vừalàvợ,vừalàcongái,condâu,mẹchồng,họcsinh,côgiáo,bàchủ,haynhânviên,trongtừngtrườnghợpkhácnhauthìcóthânphậnkhácnhau.Nếucóthểhoànthànhtốttráchnhiệm,nhiệmvụcủabảnthândướicươngvịnhiềuthânphậnkhácnhautrongnhiềuhoàncảnhkhácnhauthìcónghĩalàhọđãbiếnmốiquanhệluânlítrởthànhhiệnthực.
Nhưngtuyệtđốikhôngđượcđứngtrênlậptrườngcủamình,dựavàothânphậnmìnhmàyêucầungườikhác.Vínhưviệcchamẹchỉbiếtyêucầuconcáiphảilàmnhưthếnày,hoặcngườivợyêucầungườichồngphảilàmnhưthếkiamàkhônghềtựhỏilạibảnthân,điềuđóđãmanglạinhiềuđiềubấtan,sựquấynhiễuvàbấtbìnhchonhữngngườixungquanh.Nếumỗicánhânchúngtacóthểtựyêucầubảnthânphảilàmhếttráchnhiệmthìthếgiớinàysẽlàthếgiớicủasựquangminhbởilàmhếttráchnhiệmsẽphátrathứánhsánghàoquangtỏaranhiệtlượngmạnhmẽtruyềnđisựấmápchotìnhngười.
Cólầntôithamgiamộthộinghịquốctếvàngồicạnhmộtvịnicô.Vịnicônàycólúcthìlênsânkhấudiễnthuyết,cólúcthìlàmchủtịchtổchứchộinghị,còntôithìngồiimtạivịtrídànhchokhángiảnghe.Mộtđồđệcủatôinhìnthấytìnhcảnhnày,vàkhitrởvềnóivớitôirằng:“Sưphụ,thầykhôngphảinghiêncứuvềgiớiluậtsao?Saomàvịnicôđóngồiởghếhàngtrên,cólúcngồiởgiữa,sưphụlẽraphảingồitrướcvịnisưđó,nhưnglạingồisauthậmchíngồicạnhvịấynữa,thếnàythìcònthểthốnggìnữa?”.Thựcratôikhônghềsai!Làđồđệcủatôiđãsai,bởivịnicôđólàngườitriệutậphộinghị,bàấylàchủtịchhộinghịthìđươngnhiênbàấyphảingồighếchính.Mốiquanhệgiữakháchvàchủ,thựcchấtlàmộtloạihìnhluânlí;tanên
quansátthânphậntrongtừnghoàncảnhlúcđómàđốiđãichođúngvớiluânlí,khôngthểcứngnhắc.TrongthờiđạiPhậtThíchCaMâuNi,khoảngtrướckhichưacónicôxuấthiệntronggiớităngnivàngườithườngtheolệthìkhôngcóchuyệnnicôlêndiễnthuyếthoặcchủtrìhộinghị.Nhưngxãhộihiệnđạingàynaylạikhác,đâylàquanhệluânlímớimẻ,nhưngnócôngbằngvàhợplí.
Xãhộingàynaycủachúngtavôcùngphứctạp,nhưngcũngcótrậttựgiáođiềurõràng.Nhữnggiáođiềuđóchínhlàluânlí,nếutrongluânlíkhôngtồntạigiàtrẻ,trêndướithìxãhộiđãloạntừlâu.Mộtngườitronghoàncảnhkhácnhauhoặctrongcùngmộthoàncảnhthìcóthânphậnvàlậptrườngkhácnhauvớingườikhác,vínhưlàmhết,làmđủtráchnhiệm,anphậnthủthườngthìxãhộinàykhôngcầnphảiđềphònglẫnnhau,ngượclạihếtsứchòađồng,đoànkết,yênbình,aiaicũngtỏaraánhhàoquangtừtrongtâmmình.
Xãhộiloạnlạcvàmấttrậttựchínhlànguyênnhândẫnđếnsựphávỡquanniệmvềluânlí.Tôihivọngmọingườicóthểtựbiếtthânbiếtphậnlàmtròntráchnhiệm,bổnphậnthìxãhộinàysẽngàycàngtrởlêntốthơn.Khicáitâmcủaconngườiphátraánhhàoquang,thìvùngđấtxungquanhhọcũngsẽtrởthànhcõiNiếtbàn.
III.Sựhổthẹn,sámhốivàlòngbiếtơnsẽsoirọiánhsángvàotronglòngngười
Mộtngườinàođónếukhôngbiếthổthẹnhaysámhốitứclàanhtakhôngbiếttựthứctỉnh,khôngbiếtkiểmđiểmbảnthânmình,vàlàkẻkhôngtựnhậnthứcđượcmìnhlàai.Trongtâmloạingườinàykhônghềlelóimộttiasángnào.Ánhsángcótácdụngchiếusángvàovậtthể,nếucóthểtựhiểumìnhvàhiểubiếtngườicũngnhưsựvậtxungquanhthìđóchínhlàđạolí“biếtngườibiếtta,trămtrậntrămthắng”.
Vìsaolạicầnphảibiếtmìnhtrước,cònbiếtngườikhácsau?Bởimộtngườinàođókhôngthểhiểuhếtđượcmình,chỉbiếtđượcưuđiểmmìnhcó,màcốgắngcheđậykhuyếtđiểmxấuxathìrấtdễkhuếchtrương,vàtrởthànhkẻkiêungạo,tựcaotựđại,tựchomìnhlàsốmột,làmgìcũngđúng.Làmnhưvậykhôngnhữngngăncảnhàoquangphátsángmàcòndễbềkhinhbỉkẻkhác,đâychínhlàloạingườingungốcnhất,vàtấtnhiênsẽkhôngđượcmọingườiđónnhậntrừphichúngđemlạilợiíchchokẻkhác,hoặcnhữngkẻtonhót
nịnhbợvâyquanh.Họkhôngthểdùngcáiđứckhiếnngườikhácphụctùng,vàdokhôngcócáitâmtrongsángnênkhôngthểdùngtrítuệsoisángchochúngsinhđược.
Cólần,trongmộtcuộchộithảovềphươngpháptuhànhngồithiềnbảyngày,cómộtvịtrithứcxuấtsắcmớikhoảngngoài30tuổiđãtrởthànhgiáosưvàđưarabáocáonhưsau:Trướckhitiếnhànhtuthiềnbảyngày,vịgiáosưnàyluônnghĩrằngmìnhlàngườitốtcónhânphẩm,đạođứccaothượng,ngaycảnhữngngườixungquanhanhtacũngtánđồngýkiếnnày.Nhưngsaukhithờihạnbảyngàykếtthúc,anhtamớipháthiệnbảnthânmìnhkhôngphảilàngườitốtđếnnhưvậy.Bởitrướckiaanhtachỉbiếtdùngquanđiểm,cáchnghĩcủamìnhgiúpđỡngườikhácmàítkhisuyxétđếnnhucầuthựcsựcủađốiphương,anhtađãbỏquacảmnhậntronglòngcủangườiđượcgiúpđỡ.Trongquátrìnhngồithiềnbảyngày,sưphụmớigợiýrằngcầnphảitôntrọngngườikhác,thathứchohọ,khôngđượcđemchiếcgiàymìnhđeoquenrồibắtngườikháccũngphảiđeo.Lúcnàyanhtamớitựthứctỉnhmìnhrằng,thìraviệcgiúpđỡngườikháctrướckiathựcracũngchỉlàkhoatrươngbảnthânmìnhmàthôi.
Tôiliềncangợianhtarằng:“Anhvốndĩlàmộtngườitốt,saukhithamgiatungồithiềnbảyngàytôithấyanhtiếnbộlênrấtnhiều,anhđãhiểuđượcviệctựthứctỉnhbảnthân,tựkiểmđiểmvàtấmlònggiúpđỡngườikháccủaanhsẽcàngthiếtthựchơn”.Anhtabènđốiđáplại:“Thậtđángxấuhổ!”.
Mộtngườisaukhituhànhcóthểtựnhậnralỗilầmvàtựthấyhổthẹn,tựbiếtkiểmđiểmbảnthânkhiếnchonhâncáchcủaanhtangàycàngđượcnângcao,khiếnchotiasángnhỏbéđanglelóitrongtâmcànglớnmạnhhơn,khiếnngườiđờicàngthấycảmđộnghơn,vàcũngtừđótạochoanhtacảmgiácmìnhlàngườicónhâncóđức.
MộttrongbốnvịđạisưTrungQuốccótầmảnhhưởnglớnthờihiệnđạicótênlàẤnQuangđạisư-tựphongchomìnhdanhhiệulà“thườngtàmquý”-tức“hayhổthẹn”,ýnóingàithườnghayhổthẹnvớibảnthân.CáccaotăngnhưđạisưẤnQuangthườngluôncảmthấyhổthẹnvớilòngmình,nhữngngườidânthườngthìsao?
Saukhitìmhiểuýnghĩacủahaichữ“hổthẹn”,thìxinchúngsinhhãydùngphươngphápnàytựthứctỉnhmọihànhvicửchỉcủabảnthân,cónhưvậyánhhàoquangtrongtâmmỗichúngtamớingày
càngmạnhmẽhơn,vàgiúpíchnhiềuhơnchochínhbảnthânmìnhvàngườikhác.Vínhưngườimẹdạydỗconcái,khigiảnggiảiđạolíchocácconnghenhưngbấtlựctrướchànhvicủacontrẻliềnđánhđậpchúng,nhưngsaukhibìnhtĩnhhọlạithấyhốihậnvìđãđánhcon,lúcnàycóthểnóirõchochúnghiểunguyênnhânvìsaomẹlạiđánhvànóivớichúngrằngmẹthấyhốihậnvìnhữngviệcmìnhlàm,chắcchắnbọntrẻkhôngcònphẫnnộvàsợhãinữa,ngượclạichúngsẽcảmnhậnđượctìnhthươngbaolamàngườimẹdànhchomình.Cònvềphíaconcái,saukhibịchamẹđánhđòncũngkhôngnêntứcgiậnphẫnnộmànêntựhỏixemmìnhđãlàmsaichuyệngì,bởinhữnghànhvisaitráidomìnhgâylênsẽkhiếnchamẹbuồnlòng,vàcũngnênbiểuđạtrõýsámhối,ănnănvềhànhvisaitráiđó.
Nếugiữachamẹvàconcáithườngxuyêndunghòamốiquanhệ,luônluônýthứcđượcsựhổthẹnvềhànhvikhôngđúngcủamìnhthìdùcórơivàotìnhcảnhxungđộtgaygắtcũngcóthểbiếnchiếntranhthànhhòabình,vàmốiquanhệgiữahaithếhệngàycànghòađồnghơn,hạnhphúcgiađìnhngàycàngđượccủngcố,sumvầyấmápbênnhau,vàđặcbiệtlàrấtcólợitrongviệcgiáodụcconcái.Còngiữavợchồngvớinhauthườngxuyêngiữđượcýthứctựthứctỉnhbảnthânvàcảmgiáchổthẹnthìchắcchắnhọsẽcómộtcuộcsốngvợchồngviênmãnhòathuận.
Tuynhiênchỉcósựhổthẹnthôivẫnchưađủ,màcòncầnhơnnữalàhiểuđượcănnănsámhối.TrongPhậthọc,cóhaidanhtừthườngdùngđểchỉcáinghiệpcủachúngsinh,đóchínhlànghiệptrắngvànghiệpđen.Nghiệptrắngchỉthiệnnghiệp-tứcchỉcáithiện,chỉcôngđứcmìnhtuđược,làsựquangminhchínhđại.Cònnghiệpđenchỉtộilỗi,tộiácxấuxa,chỉsựmờámtốităm.Sámhốitứclàlàmchocáixấuxatộilỗichuyểnhóathànhcáithiện,vàkhiếncáithiệntrởthànhcáithiệnhơn,tỏaánhhàoquangcủatrítuệ,củanhâncách,soirọirõđườngđinướcbướcchongườikhác.
Nếutronglòngcóviệclàmtráilươngtâm,hổthẹnvớingườiđời,chỉcầntadũngcảmđốidiện,nhậnlỗithìmọigánhnặng,áplựcsẽgiảmđirấtnhiều,đómớichínhlàcôngnăngtácdụngcủasámhối.Khibảnthântựgiácngộmìnhđangmangnhiềunghiệpác,saukhisámhốithìtronglòngtasẽcảmthấythanhthảnnhẹnhõmhơnrấtnhiều,sứckhỏecũngđượccảithiện,đâycũngchínhlàquátrìnhchuyểntừbóngđêmsangánhsánghàoquang.
Vớiviệcsámhối,ngoàitựnhậnmọitộilỗidomìnhgâyracầnphảichịutráchnhiệmvềmọihậuquả,tráchnhiệmmàhànhviđómanglại,đồngthờiphảihạquyếttâmhướngthiệnsửachữalỗilầm,nhấtquyếtkhôngđểtáiphạmlỗilầmtươngtựnữa.Nhưngkẻphàmphutụctửthườnggâyralỗilầmmàkhôngbiếtmìnhđãsai,dùcóbiếtcũngchorằngnhânvôthậptoàn,khôngailàhoàntoànkhôngmắcsailầmcả.Điềuđóchỉcótínhchấttựanủibảnthânmàthôi.Nhữngkẻbiếtsaimàkhôngsửagọilàkẻkhôngbiếtsámhối.Cònngườibiếtsámhốinhấtđịnhlàngườibiếthổthẹn.Dovậymàsaukhipháthiệnlỗilầmvàcảmthấyhổthẹncầnphảisámhối,cónhưvậymớisửachữađượckhuyếtđiểmcủamìnhvàkhôngcòntáiphạmnữa.
Sámhối,nhẹthìtựtráchmócbảnthân,quyếttâmsửađổi,cònnặnghơnnữathìsámhốivớiĐứcBồ-táttừbi,cầumongngàichứnggiámchoviệcbảnthânmìnhtựgánhvácmọitráchnhiệm,lậpcôngchuộctội.Ngườitathườngnói,đánhkẻchạyđichứkhôngaiđánhngườiquaylại,chúngtacũngvậy,đềunêntạocơhộimớichonhữngngườibiếtsaimàsửachữachứkhôngnênépbuộchọvàoconđườngcùng,ngaycảĐứcPhật,Bồ-tátcònchứngminhchứnggiámchođiềunày,thìcólẽnàochúngtalạikhônglàmđược.VàviệcsámhốitrướcĐứcBồ-táttừbisẽhiểnlinhtrướckhinghiệpchướngxảyđến.
Tácdụngcủasámhốilàrấttolớn.Nócóthểnângcaophẩmchấtchoconngười,giúphọtựnhậnralỗilầm,vàcũngtạohiệuứngảnhhướngkhiếnngườikháchọctậpnoitheo.Ngườitasẽthấytronglòngnhẹnhõm,thanhthảnhơnsaukhisámhốivềhànhvisaitrái,lỗilầmcủamình.Đồngthờimọiáplựcvềmặtxãhộicũnggiảmđángkể,quảbáophảigánhchịucũngítđi,vàđặcbiệtđemlạinhiềulợiíchchohạnhphúcgiađình,thăngtiếntrongsựnghiệp,vàsựhòathuậntrongxãhội.Dođómàmỗicánhânchúngtaphảiluônluôngiữđượclòngsámhốitrongtâmmình.
IV.Nhìnlạimìnhbằnglònghổthẹn,nhìnnhậnthếgiớibằnglòngbiếtơn
Phậtphápcótámvạnbốnnghìnphươngpháptuhành,cóthểnóilàvôsốvôlượng.Bởiconngườicóvôvànphiềnnãovàrắcrối,vìvậy,Phậtphápcũngphảicótươngứngvôvànphươngphápgiảiquyếtrắcrốiđódướinhiềugócđộkhácnhau.Cònviệclàmsaođểnộitâmphátraánhhàoquangthìcórấtnhiềucách,ngoàihổthẹnvà
sámhối,tacòncóthểdùnglòngbiếtơnđểnhìnnhậnthếgiớinày.
Rấtítngườinhớđếnânhuệmàngườikhácdànhchomình,ngượclạihọthườnghayghinhớcôngsứcvàsựcốgắngnỗlựcmìnhbỏralàbaonhiêu.Thựcra,nếusuynghĩtườngtậnthìnhữnggìmỗingườiđầutưcôngsứcbỏralànhỏbé,nhưngthànhquảđạtđượclạithậtnhiều.Vínhưvềmặtthờigianthìkhibàiviếtnàyhoànthànhsẽcólịchsử2.500nămbởinguồngốcPhậtpháptrongtôibắtnguồnvàhìnhthànhdầntừnhữngtrithứcvềcáithiệncủathờisưphụ,sưtổcủatôi,thậmchítừcảthờiĐứcPhậtThíchCaMâuNi,bởimộtngườikhôngthểtựtrởthànhcaotănghaysưtổđược.Xétvềmặtkhônggian,sựinấn,xuấtbản,pháthànhcủabàiviếtnàylàkếtquảtừchínhsựđónggóplớnlaosứcngườisứccủacùngvớitrítuệ,tâmlựccủabiếtbaoconngười.
Chonênbấtcứviệcgìđềucómốinhânduyêntươngquancủariêngnó,vìthếmàchúngtacóđượcânhuệcủavôvànchúngsinh.Dùlàmộthạtthócnhỏbénhưngcũngđủđểđạidiệnchosựcốnghiến,mồhôicôngsứccủanhiềungười.ChuTửrăndạyngườiđờirằng:dùlàmiếngcơmhaymiếngcháo,tađềuphảibiếtcóđượcnókhôngdễdànggì,dùlàsợitơhaysợichỉthìcũngphảigiankhổmớitạorađượcnó.Đâycũngchínhlàquanniệmbiếtơn,uốngnướcnhớnguồncủanhângian.
Mộtkhitrongtâmluôncóquanniệmbiếtơnngườikhácthìtaluônnghĩđếnviệclàmsaođểđềnđápcôngơnnày.Cònnếumuốnbáoơnnhấtthiếtbảnthânphảitựtrưởngthành,tựhoànthiện,cónghĩalàtừtronglòngmìnhtaphảitựbiếtcáchphátraánhsángcủasựtừbi,ánhsángcủatrítuệ,khiếnchoconngườicủangàyhômnayvàconngườicủamaisaunhìnthấynó,đượchưởngthơmlâyvàgiúphọphátrahàoquangcủachínhbảnthânmình.
Chương5Môitrườngsốngvàsựanđịnhcủa
thanhniênthờihiệnđạiNếutầnglớpthanhniênhiệnđạibiếtcáchgiúpbảnthânan
địnhthântâmtrướcmọitìnhhuống,mọisựviệc,mọitầnglớpthìđiềuđócónghĩalàhọđãbiếtanthântrongmọihoàncảnh,họđãthànhcôngtrongviệctựantâm,đượcthếhọsẽgặpthuậnlợitrongmọihoàncảnh.
Hòavớinhịpđộthayđổinhanhchóngcủahoàncảnhsống,cáitâmcủagiớitrẻngàynaycũngbịcuốnxoáytheothayđổiđó,trừmộtbộphậnnhỏthanhniênra,đasốtrongsốhọđồngýtiếpnhậnnhữngcơnchấnđộngbuồnkhổnày,khiếnhọcàngkhôngthểanđịnhđược.
I.Bảnchấtcủatâmlinhthờinàocũnggiốngnhau
Điểmkhácnhaugiữahiệnđạivàcổđạiởchỗkhoahọckỹthuậtvănminhkhiếnchomôitrườnghoàncảnhsốngcủaconngườithayđổinhanhchóng,thuhẹpvềmặtkhônggianvàtăngtốcvềmặtthờigian,kéotheođólàsựthayđổimaulẹnhữnggiátrịcủanhânloạicùngphươngthứcsống.Sựvậtmới,trithứcmới,thôngtinmớitạothànhtừnglànsóngmêhoặcnốitiếpnhaukéotheolànhiềuáplựcmới,khiếncholòngngườibịbópnghẹtđếnngộtngạtkhóthở.
Tầnglớpcaotuổinhưtrungniênhoặcngườigiàdùcũnggặpphảitìnhtrạngxungđộtnàynhưnghọphảihọcđượccáchđốidiệnvớisựthựcvàthíchnghivớinó.Tầnglớpthanhthiếuniêndùcósứcdẻodainhưngtronglòngluônkhôngyênổn,chonênhọhaybịrốibời,khôngbiếtcáchxửtrí.
Nhưngcáitâmcủathanhthiếuniêntrongmôitrườngsốngxãhộihiệnđạingàynayrấtkhóanđịnh;thườnghayngỡngàngtrướcthấtbại,khiếnhọdùcótronghoàncảnhkhôngcómụcđích,mụctiêu,lítưởngsốngrõràngmàvẫncònsựảotưởngsẽkhôngthểđịnhhìnhtươnglai,họchỉbiếttheođuổiướcmơ,theođuổithànhcông,chỉ
mưutínhtiềnđồtrướcmắtcánhânhoặctạoramộttươnglaiđầykìtích.
Thựcra,thờiđạituycósựkhácnhaukim-cổ,môitrườngtuycósailệchmới-cũ,vănhóarađờituycókhácnhauvềlaođộngbằngchântayvàkĩthuậtmáymóc,nhưngbảnchấttâmlinhcủaconngườithìvĩnhviễngiốngnhau,vàkhônghềthayđổiởbấtcứnơiđâu.
Phântíchdướigócđộnhânsinh,thìtâmlinhcủaconngườicóthểtrongsánghoặctốităm,cóthểlàthiệnhoặclàác.Đãgọilànhânsinhthìbuộcphảikhácvớiđồvật,bởivậyquanniệmbỏgiantàtheochínhnghĩavàloạibỏcáixấuxa,biểudươngcáitốtđẹplàthiêntính,làbảntínhtrờisinhcủaconngười.Chỉcóđiềungườiđờicònmảimêtheođuổilợiíchvàsựantoànchobảnthânmànghiêngvềtựtưtựlợi,íchkỉ.
Nhưngtựtưchưahẳnđángghét,đaphầnđólàsựthamthúlợiíchtrướcmắtmàđánhmấtđicáihậuvềsau,vìbảovệlợiíchbảnthânmàlàmhạingườikhác.Đặcbiệtlàthanhniênngàynay,dokhônghiểulẽđời,suynghĩchưachuđáotoàndiệnmàluônbịcuốntheonhữnghammuốndụcvọngcùngvớinhữngkíchđộngcủahoàncảnhxungquanh,họchỉcóthểnhìnthấycảnhtượngtrướcmắtmàkhôngthấyđượcviễncảnhtươnglai.Điềuhọnghĩđượcchỉlàlợichocánhânmàthôi,vàhayđuađòithayđổitheoxuhướngmớicủathờiđại.Dùlàhọctập,tìmviệc,kếtgiaobằnghữu,haykếthônlậpgiađình,họđềukhôngđưarachomìnhmộtquytắcchuẩnmựcnàocả.Chúngtacũngđànhbấtlựctrướcnhữngsuynghĩhànhđộngđó,đànhphảiđểhọrơivàonhữngphiềnnãoloâu,điềunàykhiếnchonhữngngườixungquanhvàcuộcsốngcủachínhhọgặpphảinhiềuphiềntoái.
Từkhiloàingườixuấthiện,lòngngườiđãcóphiềnmuộnrồi,nguyênnhânlàconngườiluônmuốntìmkiếmchomìnhmộtthứgìđóđểđảmbảochosựantoàncủabảnthân.Cònkếtquảthìngượclại,họcóthểlàmtổnhạiđếnsựantoàncủangườikhác,khiếnchonhiềungườimấtđicảmgiácantoàn,vàtạonênhiệntượngtựdọamình,khôngthểantâmđược.
Trênthếgiannày,chẳngcóthứgìgọilàantoàntuyệtđối,càngkhôngthểcónơinàolànơiantoàntuyệtđối,nếuconngườitacóthểthảnnhiênđốidiện,tiếpnhậnvàxửlísựthựcnàythìmớicóthểan
thânvàantâmđược.Giớitrẻngàynaytuyítquantâmđếnvấnđềđảmbảoantoàn,chútrọngđếnsựtrưởngthànhcủabảnthânnhưngđóchỉlàsựquantâmchútrọngmùquángkhôngnguyêntắc,nhưthếcũngcóthểđemlạisựbấtanchobảnthân.
II.Xâydựngchíhướngđúngđắn
Giớitrẻmuốnpháttriểntàinăngbảnthân,theođuổimộttươnglaitươisáng,đươngnhiênđâylàýchítiếnthủrấtđángđượccổvũkhíchlệ.Dướilậptrườngcủariêngmình,Phậtgiáocũngcổvũkhíchlệthanhniêncầncóchílớn,cóhoàibãolớn,cótinhthầnhọchỏikhôngngừngvươnlênvàtinhthầnlậpnghiệp.VínhưThiệntàiđồngtửtrongKinhHoaNghiêmlàmộtđồngtửBồ-táttiêubiểu,vìtheođuổilítưởngcủamìnhmàngàikhôngquảnngạitrămcaynghìnđắng,băngquatrămnúingànsôngđểđếnhọchỏi53vịtiềnbốigồmcáchọcsỹuyênbác,cácnhàtôngiáo,nhàgiáodục,chínhtrịgia,doanhnhânvànhiềuchuyêngiatrongcáclĩnhvựckhácnhau.
Nhưngýchílớnlaocủanhữngngườiđènsáchlạikhôngthểdờixadanhvọng,tiềntài,quyềnthế,địavịxãhội.Nếuaiaicũngvậythìsẽtạolêncơnsónggióbấtan.Nhữngngườitheođuổiđượcthìluônmangcảmgiácsợmấtđilạivừamuốncóđượcnhiềuhơnnêntronglòngvẫncảmthấybấtan.Cònnhữngngườikhôngtheođuổiđượcluôncócảmgiácthấtbạitràntrềvàtrởthànhkẻthấtýlangthangngoàixãhộivàkhôngthểkhẳngđịnhbảnthânmình,aiđiđườngnấy,tựtìmchomìnhconđườngkhác.
KhicònởMỹ,tôigặpnhiềutrườnghợpbạntrẻMỹkhigặpvấnđềrắcrốivớigiađình,họchành,sựnghiệp,côngviệchọthườnggácmọichuyệnsangmộtbên,vàtựdànhchomìnhmộtchuyếndulịchngắn.Saukhidungoạnkhắpnơitrongvàingày,tâmtrạnghọsẽtốthơn,bớtcăngthẳngvàsauđólàtiếptụcquaylạitrườnghọchoặctiếptụccôngviệc.
Mộtvídụkhác,khicònởMỹtôicũngtừnggặpgỡcontraicủanhiềubácsỹ,luậtsư,họkhôngtiếptụcconđườnghọchànhởđạihọcmàlàmnhữngcôngviệclaođộngchântay.Họcảmthấyđiềuđólàđúngđắn,chamẹhọcũngkhôngchorằngđólàviệcmấtmặtvớithiênhạ.Bởihọtôntrọngtínhcáchvàchíhướngcủanhau,khôngépbuộcrằnglàthanhniênthìphảitrởthànhngườicótàinọ,đứckia.BậclàmchamẹởMỹhoàntoànkhácvớicácbậcchamẹởTrung
Quốc,họkhôngđemnhữngdụcvọngcủabảnthântreotrênđầucontrẻ,dovậymàgiớitrẻởMỹcónhiềukhônggiantựpháttriểnbảnthânhơn.
Thựcrakhilàmcôngviệclaođộngchântayhaylaođộngtríócchỉcầncóđượccáitâmanđịnh,cósứckhỏe,thìkhônggìlàkhôngthểlàmđược!
III.Mộtvàiýkiếndànhchothanhniênthờihiệnđại
Vìtấtcảnhữnglídotrên,nêntôicómộtvàiýkiếndànhchogiớitrẻhiệnđạingàynay.Thứnhấtlàtựbiếtnhậnthứcnănglực,sởthíchcủabảnthân;chọnđúngconđườngmàmìnhnênđivàcóthểđiđược.Thứhailàcầnhọccáchanđịnhcáitâmtrướcbấtcứhoàncảnhnào,khôngchỉđốimặtvớinómàcònphảitiếpnhận,cảithiệnnóvàcuốicùnglàbuôngnó.Thứba,xácđịnhmụctiêuphấnđấucủađờimình,cầntiếnhànhtừngbướcchắnchắn,luônluônhướngvềphíatrước,dùcóphảithườngxuyênthayđổichỗđứngcũngkhôngđượcđánhmấtphươnghướng.Thứtư,nghềnghiệpvàquyềnlợicóthểthayđổinhưngchíhướngkhôngđượcthayđổi.
Khôngnhấtthiếtphảibàitrừgạtbỏdanh,lợi,quyền,thế,địavịnhưngtuyệtđốikhôngnêntiếptụccuộcsốngnàyvìmụcđíchtheođuổichúng.Mụcđíchcủacuộcsốngnênlàthứgìđóbìnhyênvuivẻ,giátrịcủasinhmệnhnênlàbảnthânanđịnhvàngườikháccũngcóanđịnh.
IV.Mộtvàiýkiếndànhchochínhphủvàxãhội
Vìhạnhphúccủathanhniênthờihiệnđại,tôicóbốnýkiếndànhriêngchochínhphủvàxãhộicủachúngta:
Thứnhất,dànhriêngchonhữngthanhniênkhôngcùngchíhướng,khôngcùngthiênbẩmcóđượcmôitrườnggiáodụchọctập,pháthuytàinăngvàmôitrườnglàmviệctốtnhất.
Thứhai,cầntôntrọngnhữngthanhniêntừngđánhmấtlòngtựtinvàcócảmgiácthấtbại,sửdụngcơsởvậtchấttrongngànhgiáodụcvàcácnguồntưliệukháctrongxãhộigiúpđỡhọkhôiphụclạisựtựtin.
Thứba,khíchlệcáccơquanđịaphươngvàquầnchúngnhândântổchứchoạtđộngdànhriêngchothanhthiếuniên,thúcđẩypháttriểnthểlựccùngýchíphấnđấudũngcảm,khiếnhọthànhcông,tựkhẳngđịnhlạibảnthân.
Thứtư,khôngnêndùngđiểmsốhọctậpởtrườnglớp,haymứcđộnổidanhthiênhạ,sựgiàunghèo,quyềnthếmạnhyếu,địavịcaothấplàmtiêuchuẩnđánhgiáconngười,màtanêncânđochúngbằngsựnỗlựccủacánhân.Phàmlàngườitậntâm,tậnlựctựýthứctrưởngthành,giúpíchchongườikháclàmộtngườithànhcôngđíchthực.
Toànthểxãhộiđềucótráchnhiệmtrướcsựtrưởngthànhcủathanhniênhiệnđại.Dolòngngườihoangmang,xãhộibấtankhiếnchothanhniêncảmthấybànghoàng,lolắngkhôngyên.VìthếmàPhápCổSơnđặcbiệtquantâmđếnviệcđềxướnghoạtđộng“tứan”–antâm,anthân,anbềgiathất,vàanđịnhsựnghiệp,huyđộngtấtcảmỗicánhânchúngtacùngchungsứcsánglậpramộtthếgiớiổnđịnh,hòabình,vuivẻ,giàucó.
Chương6Phậtphápvàgiáodục
“Phật”cóýnghĩalà“giácngộ”,vàcũngcónghĩalàtrítuệ.GiáodụctrongPhậtphápbắtđầutừlậptrườngvàtháiđộvềtrítuệđểthúcđẩycôngnănggiáodụccảmhóacủatừbi.
Vậy“từbi”làgì?“Từ”tứcchỉviệcđemlạiniềmvuichongườikhác,còn“bi”chỉcứuvớtđaukhổ,khổnạncủaconngười.Saukhicứuthoátconngườikhỏiđaukhổ,mộtmặttừbiđemlạichohọniềmhạnhphúc,mộtmặtmangtớichohọmôitrườngyênvui.
Trongcuộcđờinày,đâulànơikhôngcònđaukhổnữa?Cóaikhôngmuốnhưởngyênvuiannhànkhông?Vìvậy,trênlậptrườngcủaPhậtpháp,đốitượnggiáodụckhôngcótiêuchuẩnđặcbiệt.TrongbốnđiềunhậnthứcchungcủaPhápCổSơn,thìđiềuchúngtôiđềxuấtlà:“giáodụctoàndiện,thựchiệnquantâmtoàndiện”.ĐâykhôngchỉlàphươngphápgiáodụccủaPhápCổSơn,màcóthểnóiđâylàphươngphápgiáodụccủaPhậtgiáo.
I.Giáodụctrongthờikỳmangthai–chamẹcầnphảilàmgương
Giáodụctrongthờikỳngườimẹmangthaigọilàgiáodụcdànhchothainhi–thaigiáo,vậycầnphảigiáodụcnhưthếnào?Liệucóphảidùngngônngữđểdạykhông?Haylàdùngvăntựđểdạy?Thựcra,ngaytừkhingườimẹvừabắtđầumangthaicầnphảigiáodụcbảnthânmìnhngay,cầntựdặnmìnhkhôngđượctứcgiậnnóngnảy,khôngđượckíchđộng,khôngđượcthamlam,cáugắt.Bởinếutâmtrạngngườimẹkhôngổnđịnh,cóvấnđềthìđứatrẻtrongbụngsẽchịuảnhhưởngxấutừchínhnhữnghànhviđó.TrongkinhPhậttacóthểthấyĐứcThíchCaMâuNirấtcoitrọngviệcgiáodụcdànhchothainhi,vàngàicũngtựmiêutảlạiquátrìnhmìnhnằmtrongbụngmẹkhibàthainghén.BảngốcbộĐạiTạngKinhcócuốnPhậtBảnHạnhTậpKinhgiảnggiảivềviệcquátrìnhĐứcThíchCaMâuNiđầuthaichođếnkhiđượcsinhravàsựgiáodụcmẹngàidànhchongàitrongsuốtthờikỳbàmangthai.Trongkinhvăncóghichép,trongquátrìnhmangthai,bàcólinhcảmnhưcómộtvịBồ-tátđangở
trongbụngmình,khônghềcóchútphiềnnão,mỗimộtcáigiơtay,duỗichân,mỗimộtđộngtác,ýniệmđềurấtuynghi,dườngnhưđólàmộtsựlễphép,phùhợpvớitiêuchuẩncủamộtvịthánhhiền.
Doviệcgiáodụcthờikỳmangthairấtquantrọng,chonênđốivớicáccặpvợchồngmớikếthôn,nếucókếhoạchsinhconthìtôithườngkhuyênhọnênchuẩnbịngaychếđộgiáodụcchothainhi,sửađổinhữngthóiquenkhôngtốttrongsinhhoạt,làmviệcvànghỉngơiphảituântheoquycủ,bằngkhôngkhimangthaimàngườimẹvẫncònuốngrượubia,đánhbài,hútthuốc,thậmchíhútthuốcphiệnsẽtrựctiếphạđộchạichínhđứacontrongbụngmình.Nếuđợisaukhimangthairồimớibắtđầuchúýđếnviệcgiáodụcthờikỳthainhi,tôierằnglàquámuộn,khôngchỉvậykhiđóthóiquenđãhìnhthànhvàkhósửađổi.
Nếuthậtsựcóthểtiếnhànhgiáodụctrongthờikỳthainghén,thìsaukhisinhcon,bảnthânchamẹcũngbịgiáodục.Vìvậy,giáodụctrongthờikỳnàyrấtquantrọngđốivớiembétrongbụngvàcũngrấtquantrọngđốivớibậcchamẹ.
II.Giáodụcthờikỳsơsinh–từbivàtrítuệ
Saukhiđứatrẻrađờithìbắtđầugiáodụcthờikỳdànhchotrẻsơsinh.Chúngtađừnglầmtưởngrằngtrẻsơsinhthìkhônghiểubiếtgì,khôngdạydỗcũngchẳngsao.
TínđồPhậtgiáolạichorằngnhữnghàinhiđólànhữngtiểuBồ-tát,chúngtakhôngnhữngtôntrọngchúngmàcònphảichămsóc,giáodục,khaitrísoisángchochúng.Bậcchamẹcầndùnglòngtừbi,lòngyêuthươngvàtrítuệđểnuôidưỡngnhữngbảobốinày,vàđâycũnglàthờikỳchamẹtựgiáodụclạibảnthânmình.
Cómộtcặpvợchồngsinhđượcmộtđứacon,khiđứatrẻvừamớirađờithìbịdịdạngbẩmsinhvàchậmpháttriển,bácsỹnóivớihọrằng:“Saunàyvợchồnganhchịsẽphảichịutộichođếnkhiđứatrẻkiavĩnhviễnmấtđi,nócầnđượcchămsóccảđờinày,anhchịcầnchuẩnbịtâmlí”,nếulàngườikhácsaukhinghevậyliềnbỏđibiệttămbiệttích,đểlạiđứatrẻchobệnhviệnnuôidưỡngvàkhôngmàngtớisốphậnđứatrẻđónữa.NhưngcặpvợchồngnàylàtínđồPhậtgiáo,chonênhọnóirằng:“Đâylànghiệpbáocủakẻlàmchalàmmẹnhưchúngtôi,đãliênlụyđếnconcáimình,khiếnnóphảichịukhổ
chịutộithay,vìvậy,cảđờinàychúngtôiphảichămsócnócẩnthận”.
Sauđó,họmangđứabéđếngặptôi,vàxintôichúcphúcchohọ.Ngoàiquantâmchúcphúchọ,tôicònchohọbiếtrằng:“1/Cầntìmybácsỹgiỏiđiềutrịbệnhchocon;2/Cầntíchcựchànhthiệntíchđức,vừabốthíchokẻnghèokhó,vừaniệmQuanThếÂmBồ-tát”.
Saukhinghetôikhuyêngiải,họdùngcảtấmlòngmìnhđónnhận,chămsócđứabé,vàmiệngthườnghayniệmNamMôQuanThếÂmBồ-tát,làmnhiềuviệcthiệntíchđứcchocon.ChínhvìchamẹlàmđượcnhưthếmàhọchămsócđứaconđónhưchămsócchomộtvịBồ-tát.Nhưvậyđứatrẻmớicóđượcảnhhưởngtừchamẹmìnhmàngàycàngtiếnbộ,ngàycàngtrưởngthànhhơn.Chođếnnayđứatrẻđókhôngnhữngcóđượcmáiấmgiađìnhtrànđầyyêuthươngmàcòncómộtsựnghiệpvữngvàng.
III.Giáodụcthờikỳthiếunhi–thiếtlậptínngưỡngtôngiáo
Saukhiđứatrẻbướcsanggiaiđoạnnhiđồng,thiếunhithìviệcgiáodụccàngtrởnênquantrọng.Lúcnày,bậcchamẹnênchoconbắtđầuhọcPhật.
Hiệnnaycónhiềuchamẹđíchthânquyytambảomàkhôngchoconcáitheo.Họchorằngcácconcònnhỏ,chưacókhảnănglựachọn,bắtépchúngđếnchùachiềnquyytambảolàkhôngcôngbằng,vànghĩrằngđợisaukhiconcáitrưởngthànhrồitựchúngsẽquyếtđịnh.Sựthựclànhữnglíluậnnhưvậysailầmtuyệtđối.
Vínhưkhiconcáicònnhỏtuổi,chúngthườnghaynhìnthấytượngPhậtQuanThếÂmBồ-tátvàlàmlễbáiPhật,miệngniệmNamMôQuanThếÂmBồ-tátthìtanênkểchochúngnghenhữngcâuchuyệnvềPhậtgiáocóíchchosựpháttriểntrítuệ,dạychúnghiểuthếnàolàtừbi,thếnàolàsángsuốt,vàkhinhìnthấyếchnhái,ruồimuỗihayconkiếntựnhiênchúngsẽkhôngđànhlòngnhẫntâmgiếthạinhữngloàivậtnhỏbénày.Saukhilớnlênsẽkhóhọctậpnhữngthóihưtậtxấutừbạnbèxungquanh.
Vìvậy,ngaytừkhicònnhỏchamẹnêngiáodụcconcáivềtínngưỡngtôngiáo,khôngcầnphảiđợiđếnkhichúngtrưởngthànhmớibắtđầu.Đặcbiệtlàkhichúngbướcsanggiaiđoạndậythìkhó
bảomớibắtchúngtiếpnhậntôngiáothìthậtlàkhókhăn.
IV.Giáodụctrongtrườnghọccầnchútrọnggiáodụcnhâncách
Giáodụctrongtrườnghọccóthểchiathànhgiáodụcvềtrithức,giáodụcvềnhâncách,vàgiáodụcvềkỹnăng.
Giáodụcvềkỹnănglàdạychohọcsinhhọcđượcmộtnghềnghiệpnàođóđểsaunàydễdàngmưusinhkiếmsống;giáodụcvềtrithứclàhìnhthứctruyềnthụlạikiếnthức,họcvấnchongườihọc,còngiáodụcnhâncáchlàsựdạydỗnhằmnângcaophẩmchấtđạođứcchoconngười.Trongbaloạihìnhgiáodụcnóitrênthìgiáodụcnhâncáchquantrọngnhất,cơbảnnhất.
TôicóbayêucầuđốivớihọcsinhtheohọctrungtâmnghiêncứuPhậthọcTrungHoadotôisánglậpra:thứnhấtlàphảicóđạotâm–tứcphảicónhân,lễ,nghĩa,trí,tín;thứhailàphảicósứckhỏe,thứbalàphảicóhọcvấn.Dùtrungtâmnghiêncứucủachúngtôichỉtruyềnthụkiếnthứcvàhọcvấn,nhưngtôikhuyếnkhíchcáchọcviênđặtđạotâmlênhàngđầu.
Vậyđạotâmlàgì?Đólàgiáodụcnhâncách,giáodụcnhânphẩm.Mộtngườinếukhôngcóđạotâmchứngtỏnhâncáchcủaanhtakhôngtốt,phẩmchấtcủaanhtakém;mộtngườiphẩmcáchkhôngtốtthìdùcóhọcvấncaođếnđâuthìcũngchẳngcólợigìchoxãhội,chothếgiớinày.Đặcbiệtlàkẻcónhânphẩmxấuxanhưngcóhọcvấncao,họdễdàngdựavàotríthôngminhmàlàmđiềuxằngbậy,phạmtộiác,vàhậuquảthìthậtkhótưởngtượng,thàrằnghọcvấnthấpkémhơnmộtchútnhưngcónhânphẩmđạođứcthìvẫntốthơn.
Thứhailàsứckhỏe.Ngoàiviệckhỏemạnhvềthểchấtcầncósựlànhmạnhvềtinhthần,vềtâmlí.Nếuthânthểvàtâmlíkhôngkhỏemạnh,khônglànhmạnhthìchínhngườiđótựgâyphiềnnhiễu,đaukhổ,tựlàmphiềnmìnhvàcũngmanglạikhôngítrắcrối,gánhnặngvàđaukhổchonhữngngườisốngxungquanh.
Giáodụctrongtrườnghọckhôngchỉnghiêngvềbaphươngdiệngiáodụcnhâncách,thânthểkhỏemạnh,tâmhồntrongsáng,vàtruyềnthụkiếnthức,màcầnphảihọctậpquanđiểmaicũngnhận
đượcsựgiáodụcnhưnhaucủaKhổngPhuTử,khôngđượcthấtvọngvềbấtcứai.ĐâycũnglàquanđiểmnhìnnhậncủaPhậtpháp,tấtcảchúngsinhđềucómangnhâncáchcủaĐứcPhật,aicũngcóthểtrởthànhPhật,vìvậyhọđềuđượcchỉbảodạydỗ,chỉcóđiềulàtronghoàncảnhkhácnhauthìápdụngphươngphápgiáodụctươngứngthíchhợp–đâylànguyêntắccơbảntronggiáodụcPhậtpháp.
Chương7Giađìnhđầmấmvàsựnghiệp
thànhcôngTrênlậptrườngcủangườituthiềnbànluậnvềgiađìnhđầm
ấmvàsựnghiệpthànhcôngthìtacóthểdùnghaicâuđểbiểuthị:“Dốctoàntâmtoànlựcchămsócgiađình,dùngcảtínhmệnhđầutưvàosựnghiệp”.
Mỗithànhviêntronggiađìnhaicũngdốctoàntâm,toànlựcchămsócgiađình,dùgiàunghèosanghènrasaothìmọithànhviêngiàtrẻtrongnhàcũngnhấtđịnhcóđượcsứckhỏevàniềmvui.Cònnếudùngtoànbộsinhmệnhđầutưchosựnghiệp,dùđịavịcaothấpthếnàocũngđượchưởngthànhquảdomìnhtạora.
I.Chamẹvàconcáicầntôntrọngvàgiúpđỡlẫnnhau
Sựsungtúcvềđờisốngvậtchấtchưahẳnđãmangtớimộtgiađìnhđấmấm,vẻhàonhoángbênngoàicũngchưakhẳngđịnhđólàngườithànhcôngtrongsựnghiệp.Chỉcóviệckhiếnmọithànhviêntronggiađìnhcảmthấyđượctôntrọng,đượcquantâmthìgiađìnhmớihạnhphúc,chỉcódốchếttâmhuyếtvàocôngviệcmớicóđượcngườixuấtsắctronghàngtrămngànhnghề.
Conngườihiệnđạingàynaydothườngđềcaobảnthânmàhìnhthànhlênkhoảngcáchxaxôigiữacácthếhệtronggiađình,đặcbiệtlàkhoảnggiữachamẹvàconcái,sựrạnnứttrongquanhệvợchồng,thậmchílàsựngăncáchxalạgiữaanhchịemruột.Cùngchungsốngdướimộtmáinhà,nhưngviệccủaaingườiấylo,yêucầungườikhácphụctùngmình,thậmchíxảyratranhquyềnđoạtlợi,kếtquảlàchamẹkhônghiểutâmtưcủaconcái,cònconcáikhôngthấuhiểunỗikhổtâmcủachamẹ,vợchồngkhôngtintưởngnhau,khôngnhườngnhịnnhau,dườngnhưaicũngmấtđisựtínnhiệmvàogiađìnhvàmấtcảmgiácantoàn.
Hệquảtấtyếucủavấnđềnàylànhữngchamẹlớntuổibịđưavàoviệndưỡnglão,concáicòníttuổithìnghịchphản,thanhniênthì
rờixagiađìnhtựlập,hônnhânnamnữtrênbờđổvỡ,vàcáigọilàgiađìnhđầmấmhạnhphúcchỉlàcâucửamiệng,làkhẩuhiểu,làgiấcmộngmàthôi.
Thựctế,giữavợchồngtôntrọng,thathứ,họchỏi,trungthành,quantâmyêuthươnglẫnnhauthìviệcxâyđắpđượcmộtmáiấmhạnhphúckhôngcònlàchuyệnkhókhănnữa.
II.Sựnghiệpkinhdoanhbuônbáncầnphảithựctế
Quanniệmvềgiátrịcủaxãhộingàycànghỗnloạnđiênđảo,rấtnhiềungườichỉbiếtcoitàisản,danhvọng,địavị,quyềnthếlàmgiátrịđolườngchosựthànhcôngtrongsựnghiệpmàkhônghềbiếtrằngđólàphúcbáotrờichovàsựnỗlựccủabảnthânmàcó.Nếukhôngcóphúcbáotrờichomàchỉđơnthuầndựavàonỗlựcthôithìkhôngthểcóđượcsựvừalònghợpý,mãnnguyệnvềdanhlợi,quyềnthếđịavị.
Nhiềungườikhônghiểuđượcýnghĩađạolínày,vìthếmàmảitheođuổimưulợicánhân,khôngmàngtớilợiíchcủangườikhác,lợiíchcôngcộng;thậmchícònthamthúkẽhởcủaxãhội,củaphápluậtmàgiởmọithủđoạtlừagạtcướpđoạtcủakẻkhác,lấydanhnghĩaviệccôngđểmưulợiriêng,đổitrắngthayđen,vôhìnhchungchúngđãlàmtổnhạiđếnvôvànchúngsinhvôtội,vàlàmxáotrộntrậttựxãhội.Cóthểchúngthăngquantiếnchứctrongnháymắt,nhưngcuốicùngcũngsẽchịusựtrừngtrịcủaphápluậtvàsứcépcủadưluận.Tuycóthểtrốntránhnhấtthờinhưngkhôngthểtránhđượcquảbáomàchúnggâyra.
Dovậymàlítưởngtheođuổisựnghiệpthànhcôngkhôngcógìlàsaitrái,nhưngnhữngkẻmùquánglàmliềumãilàtộiđồngôngcuồnghạimìnhhạicảngườikhác,làphạmnhâncủatoànxãhội.
Conngườitrongxãhộihiệnđạingàynaychỉhamhốcáilợitrướcmắt.Khibảnthântựnhậnthứcđượcáplựcmìnhgặpphảimớinảysinhýniệmkhácthường.Dovậymàtỉlệlaođộngchuyểnngànhnghềngàycàngcao,thậmchícóngườihếtđổinghềnàysangnghềkhác,chuyểnhếtchỗlàmnàysangchỗlàmkhác,nhưvậycáitâmcủahọkhônghềđượcyênổnannhàn,nghiêmtrọnghơnnữacònkhiếnchogiađìnhkhônghạnhphúc.
Đươngnhiênnósẽlàquátrìnhtrưởngthànhvàlàbướcngoặtbắtbuộcphảitrảiquađểđiđếnthànhcôngnếuđâylàsựchuyểnđổimangtínhgiaiđoạntạmthời,làsựthayđổicókếhoạchhoặclàsựthăngchứccóđiềuchỉnh.Cóđiều,nếutabấtmãnvớimôitrườnglàmviệchoặckhôngchuyêntâmđếncôngviệctrướcmắtthìdùlàmbấtcứviệcgìởbấtcứngànhnghềnàocũngkhôngcóđượcthànhcông.
III.Ngườicónhiềuthờigiannhấtlàngườiluônbậnrộn
Conngườihiệnđạihầunhưkhôngcóailàkhôngbậnrộn,vìđápứngnhucầucuộcsốngmàhọkhôngdừnglạiởmộtcôngviệc,cókhiphảikiêmnhiệmnhiềuviệc,banngàycóthểbậnđếnnỗikhôngcóthờigiannghỉngơi,đếnkhiđêmvềlạirangoàitiếpkháchxãgiao,kếtquảlàmộtsốngườidobậnrộncôngviệcmàkhôngchămlođượcchogiađình,ngàynàocũngđisớmvềtối,mộttuầnkhókhănlắmcũngchỉgặpmặtconcáiđượcmột,hailần,thậmchívợchồngcònkhôngcóthờigiantròchuyệnvớinhau.Trongnhịpsốngvộivàngvàgấpgápnhưvậylàmsaođểchămsócđượcchoconcáivàgiađình?Đâyquảlàmộtvấnđềnangiải!
Theokinhnghiệmcủatôivànhữngđiềumắtthấytainghe,cóthểchứngminhđượcngườibậnrộncónhiềuthờigiannhất.Bởichỉcầncótâm,thìngườibậnrộnsẽdùnghếtquỹthờigiancủamình,sắpxếpthờigianhợplíchămsócgiađìnhvàsựnghiệpvẹncảđôiđường.
Tôikhôngcóvợcon,nhưngtôicómộtgiađìnhthậtlớn,đólàchùachiềncùngvớitínđồtăngniPhậttử,bảnthântôicũngcóbatráchnhiệmlớnlaocủamộtngườicha,ngườithầy.Tôiphảidốchếttâmsứcchămlochùachiền,quantâmđếncáctínđồPhậttử.TrongmỗihànhtrìnhtruyềnbáPhậtgiáo,tôiluônnghĩđếntừngtínđồ,đệtử.Cókhikhuyếnkhíchhọbằngphươngpháphướngdẫnthảoluậntheonhóm,cókhilạidùngphươngphápnóichuyệnriêng.Tụcngữcócâu:“Khôngaihiểurõconbằngcha”,tôilàthầy,làchacủahọ,tôinêntrởthànhngườibạntâmgiaotrikỉ,cónhưvậyhọmớicamtâmtìnhnguyệnlàmđệtửcủamình.
Cũnggiốngnhưvậy,làbậcphụhuynhcầnhiểurõchíhướng,tínhcách,sởthích,tưchất,tàinăngcủaconcái.Dùkhôngbiếthướngdẫnđườngđinướcbướcchochúngrasao,nhưngcũngnêngiúpchúngchọnraconđườngnàothíchhợpnhất.Khikhôngthểđồnghành
cùngvớisựtrưởngthànhcủaconcái,khôngthểlàmbạntriâmtrikỷcủacácconthìtốtnhấtkhôngnênlấyđilòngtinvớichúng,màchamẹnêntạochochúngcảmgiácantoàn.
IV.Toàntâmtoànlựcchămlogiađìnhvàsựnghiệp
Chỉcầntoàntâmtoànlựcchămnomchogiađìnhvàsựnghiệpthìsẽthắnglợicảđôibề.Khihướngdẫncáchtuthiền,tôithườngnhắcnhởmọingười:“Tasốngngàynào,thìPhậtcũngbêntangàyđó”.Nóicáchkhác,cầnnỗlựcvàanđịnhnhântâmkịpthời,sinhmệnhnàytuyngắnngủinhưngtaphảibiếttựthứctỉnhbảnthânbằngnhữnghànhđộngchânthực,cónhưvậysinhmệnhmớicógiátrịriêngcủanó.
Trongcuộcsốngngàynay,việcdùngsinhmệnhđểthíchứng,đểcảmnhậnvàsauđókhôngcònvướngmắcthànhcônghaythấtbạinữalàýnghĩachânchínhcủaviệcđốidiệnvớisựthật,tiếpnhậnnó,xửlínó,vàbuônglỏngnó.
Nóitómlại,khôngcầntốnnhiềuthờigian,chỉcầnmỗithànhviêntronggiađìnhdùngsựquantâmchânthànhđểlĩnhhộithếgiớinộitâmcủacácthànhviêncònlạithìhọsẽlàmộtmáiấmgiađìnhhạnhphúc.Còntrongsựnghiệp,chỉcầncótâmhuyết,dùnghếtkhảnănggiảiquyếtvấnđềthìsẽgặtháiđượcnhiềuthànhquảhuyhoàng.
Dùkhôngcónhiềuthànhcôngvềđờisốngvậtchất,nhưngcáitâmđượcanđịnh,tasẽtrưởngthànhhơn,cónhiềukinhnghiệmhơn,vàcốnghiếnchoxãhộinhiềuhơn,vàdĩnhiênđâycũngchínhlàthànhquảđángđượcchấpnhậnvàđánhgiácao.
Chương8Phậthóagiađình
Trướckia,Phậtgiáođượccholàtiêucực,biquan,chạytrốnhiệnthực,thậmchínhiềungườicònchorằng:phàmlàngườihọctheoPhậtphápthìnênxuấtgia,khôngnênlậpgiađình,vànhữngngườitínngưỡngPhậtgiáonêntáchkhỏinhângian.
Thựcra,trongthờiPhậtThíchCaMâuNi,nhữngtínđồnhưtăngni,ngườiphàmtục,namhaynữcórấtítngườixuấtgiatuhành,đạiđasốđệtửPhậtgiáođềututạigia.Vìvậy,phươngphápvàquanniệmPhậtphápgiúpíchrấtnhiềuđốivớigiađình.Vềcơbản,cáinhìncủaPhậtphápđốivớigiađìnhbắtđầutừtịnhhóahônnhân,thiếtlậpPhậthóagiađình.
I.Tịnhhóagiađìnhcónghĩalànhângiancũngđượctịnhhóatheo
Mụcđíchcủatịnhhóanhângianlàlàmtrongsạchxãhội,mụcđíchcủaviệclàmtrongsạchxãhộilàlàmtrongsạchthếgiớinày.CáctínđồPhậtgiáohivọngcóthểđemcáigọilàcõiNiếtbànmànhàPhậthaynhắctớitọalạctạichốnnhângian.
II.Tịnhhóanhângiancầnbắtđầutừtịnhhóagiađình,tịnhhóagiađìnhcầnbắtđầutừtịnhhóahônnhân
Sựhìnhthànhcủagiađìnhbắtđầutừkhinamnữkếthônvớinhau.Vìthếtừthờicậnđạichođếnnay,PhậtgiáothườnghayđềcậpđếnPhậthóahônlễ.NgoàiviệcphátđộngPhậthóahônlễtậpthể,PhápCổSơncònbiênsoạnmộtcuốnsáchmangtênPhậthóahônnhânvàPhậthóagiađình.
III.Phậthóagiađìnhbắtbuộcphảicóđầyđủbađiềukiệnsau:
Thứnhất,hiếuthuậnkínhtrọngchamẹnhưviệccúngbáitổtiênthầnPhật.TínđồPhậtgiáogọichamẹbằngbachữthânthương–“lãoBồ-tát”.Ýlàhọsẽphụngdưỡngchamẹgiànhưcungkính,tôn
sùngđứcBồ-tát.Đốivớinamnữđãkếthôn,thìmỗibênđềucóchamẹhaibên,bênnamcóchamẹruộtvàchamẹvợ,bênnữthìcóchamẹruộtvàchamẹchồng,tấtcảđềuphảiđượcphụngdưỡng,cungkínhnhưnhau.
Thứhai,vợchồnglàđôibạnBồ-tátcùngnhautuhànhxâydựngcơnghiệp.NgườiTrungQuốccócâuvợchồngnêntôntrọnglẫnnhau.ĐốivớitínđồPhậtgiáomànói,vợchồngnêncoinhaulàđôibạnđồnghành,cùngtudưỡng,coinửakialàngườibạnđờicùngvunđắphạnhphúcchogiađình,tôntrọng,nhườngnhịn,giúpđỡ,thôngcảmvàquantâmđếnnhau.
Thứba,cầnquantâmbảovệchămsócconcáichutoànnhưnhữngchúgàmẹchămnomđàngàcon.
NgườiTrungQuốccócâu“chămconđểtránhtuổigià”,nhưngngườitheoPhậtgiáolạikhônghoàntoànnghĩvậy.Họchorằngcầnphảiyêuthương,bảovệconcáikhôngphảivìtránhtuổigià,màvìđólàtráchnhiệmcủahọ.Mỗingườiđềucónghiệpbáovàquảbáoriêng.Làmchamẹnêngiáodụcconcáiluânthườngđạolíphảihiếuthảokínhtrọngchamẹ,chứkhôngnênquákỳvọngvàoviệcsaunàychúngsẽphụngdưỡngmìnhrasao.Mộtkhikỳvọngbiếnthànhthấtvọngthìcàngphátsinhranhiềuphiềnnãohơn.
IV.Mỗithànhviêntronggiađìnhnênlàmtrònbổnphậnvàtráchnhiệmcủamình
Thứnhất,đốivớigiađìnhhaibênvợ,chồng.Conngườihiệnđạingàynaynêncótráchnhiệmchămlo,quantâmđếnbagiađình:giađìnhcủahaivợchồngmớicưới,giađìnhcủachamẹsinhthànhrahọ(baogồmchamẹvàgiađìnhcủacácanhchịemruộttrongnhà),vàgiađìnhbốmẹchồng,bốmẹvợ.
Thứhai,đốivớiviệcnuôidạyconcái.Nếusaukhikếthônmàcáccặpvợchồngcókếhoạchsinhconthìnênlàmtrònhếttráchnhiệmvàbổnphậncủabậclàmchalàmmẹ.Vàngườilàmmẹcầnchuẩnbịbađiềukiệnsau:
Muốnđứaconsinhrakhỏemạnhbìnhthườngthìtrướckhimangthaicảvợvàchồngcầngiữcânbằngthểchất,ănuốnghợplíđểcósứckhỏe,ngượclạisẽgâyhạichothainhi.
Saukhimangthai,vợchồngvẫnphảigiữgìnsứckhỏe.Cóngườichorằngvợchồngkhôngcầntrảiquaquátrìnhgiáodụcgiaiđoạnmangthai,nhưngkhingườichồngbựctứcchửimắngvợthìsẽlàmchotâmtrạngbàbầukhôngtốt,sẽảnhhưởnggiántiếpđếnhàinhitrongbụng.Dovậymàcảhaivợchồngcầnphảicùngnhautrảiquaquátrìnhgiáodụctronggiaiđoạnmangthaivàcàngphảikiểmsoáttâmtínhkhôngđểcáugắttừsaukhiđứatrẻđượcsinhrachođếnkhitrưởngthành.Nóichungcảngườivợvàngườichồngcầncótráchnhiệmchămsócconcáicẩnthận.
Ngoàigiáodụcgiaiđoạnmangthai,tínđồPhậtgiáocònđặcbiệtchútrọngđếnviệcquảngiáoconcái.Ngoàiviệccótâmtínhổnđịnh,sứckhỏedồidàothìbậcchamẹcàngcầnchútrọnggiáodụcconcáivềsựtrưởngthành,vềhànhvi,lờiăntiếngnói,cửchỉhànhđộng.Hơnthế,họcòncoinhữngthiênthầncủamìnhlànhững“tiểuBồ-tát”,dangrộngvòngtayđónchàosựrađờicủachúng,coichúnglàngườiđếnđểgiúpmìnhtuhành,làngườicủađạoBồ-tátvàtrưởngthànhcùngchúng.
V.NguyêntắckinhtếnêncótrongPhậthóagiađình
Thứnhất,làmănlươngthiệnkhôngviphạmnămđiềutronggiớiluật.Dùngphươngphápminhbạch,cốgắngnỗlực,kỹnăng,trítuệ,tiềnbạc,mưutríđểmưusinhkiếmsống,đápứngnhucầusinhhoạtcủabảnthân.NhưngtuyệtđốikhôngnênlàmnhữngviệcđingượclạivớinămđiềugiớiluậttrongPhậtgiáo,đólàkhôngsátsinh,khôngtrộmcướp,khôngtàdâm,khôngnóidốixằngbậyvàkhôngmuabánrượu.
Thứhai,làmbaonhiêutiêubấynhiêu,khôngđượckeokiệtbủnxỉnchỉbiếtkiếmtiềnmàkhôngtiêutiền.Dùngtiềnphảicómụcđíchrõràng,tứccầncókếhoạchchitiêurõdựatrênnămtiêuchínhưphísinhhoạtgiađình,lợinhuậnkinhdoanh,cáckhoảnchitiêu,tiếtkiệmdànhdụm,bốthíhànhthiện.
Thứba,phụngdưỡngchamẹ,bốthíhànhthiện.Ngoàigiađình,tiếtkiệmvànhucầucầnthiếttrongkinhdoanh,tàisảncònlạinêndùngđểphụngdưỡngchamẹ,giúpđỡbạnbè,ngườithân,bốthíchokẻnghèokhó,kínhlễlêntòatambảo,thamgiacôngtácgiáodụcvănhóatôngiáovàlàmnhiềuviệccôngíchkhác.
Tómlại,giađìnhhiệnđạingàynaynêncóthêmđờisốngtôngiáo,đờisốngcủagiađìnhPhậthóanênbắtđầutừviệcPhậthóahônnhân.TiếpđólàvậndụngquanniệmPhậtgiáohóacùngphươngthứcsốngđểgiáodụcconcháu,ngàyngàydànhthờigianđọckinhniệmPhậtđểcóđượcphúcbáo.
Chương9Phậtpháptrongđờisống
PhậtpháplàcácphươngpháptuhànhđểthànhPhật.Trongsuốt49nămthuyếtphápđộsinhcủaPhậtThíchCaMâuNi,ngàichưabaogiờcoiđâylàmộtmônhọctrithứcđểyêucầumọingườiphảinắmchắc,màchỉdạychochúngtacáchlàmthếnàođểtránhđượckhổđau,dànhđượcniềmvuitrongcuộcsống.Vìthế,bảnthânPhậtphápđãkèmtheonhữnggiátrịthựctiễn.
I.TưtưởngcơbảncủaPhậtpháp–nếmtrảikhổđauvàtránhxachúng
TưtưởngcơbảncủaPhậtpháplànếmtrảikhổđauvàtránhxachúng.Nếmtrảikhổđaulàhiệnthựccủacuộcsốngcòntìmcáchđểtránhxachúnglạilàmụctiêucủacuộcsống.
Cómộtlầntronglúcdiễngiảngtôicóhỏimọingườirằng:Cócặpvợchồngnàokếthônđã10nămmàchưatừngxảyracãivãkhông?Kếtquảcómộtvịlàủyviêntrongngànhlậpphápgiơtay,haivợchồngvịnàyđềulàđệtửtambảo,họđốivớinhaunhưhaingườibạnđồngtuvìthếvợchồngchưatừngxảyracãivã.
Muốnđểquanhệvợchồnghòathuận,khôngxảyramâuthuẫntưởngchừngnhưrấtkhónhưngthựcchấtlạiđơngiản.Chúngtahãythửnghĩ,khiđốiphươngmuốngâysựmàbạnlạikhôngchịunhường,cũngmuốntrảđũađốiphươngthìđóchẳngphảilàđổthêmdầuvàolửahaysao?Đaukhổlạichồngchấtđaukhổ,mộtmìnhmìnhchịukhổcònbắtngườikháccũngchịucùng,hàtấtphảinhưvậy?
Lýlẽnàynghequathìthấydễhiểunhưngđểlàmđượclạikhôngphảiđiềuđơngiản,chodùcólàPhậttửnhiềunămtutậpnhưngkhigặptrườnghợpthựctếnhưthếcũngcókhikhôngvượtquađượcthửthách.Thídụsẽcóngườinóirằng:Hắnhạitôiđếnnôngnỗinày,tôicũngphảilàmchohắnnếmtrảicảmgiácđaukhổnhưthếnào,nếukhôngthìsẽkhôngcógìgọilàluậtnhânquảcả.
Lẽnàoluậtnhânquảđượclýgiảinhưvậy?Nhânquảlàchuỗi
mắtxíchquyđịnh,phụthuộclẫnnhauxuyênsuốtbađờiquákhứ,hiệntại,tươnglai,nỗiđaukhổmàbạnđangvàđãphảichịuchínhlàquảbáo,gánhchịusựđaukhổchínhlàchịuquảbáo.Nếubạnkhôngchịutỉnhngộ,ngượclạicònngàycàngtáotợnhơn,ănmiếngtrảmiếng,haibênđấuđiđấulại,thùthùoánoánthìcuộcchiếnsẽkhôngbaogiờkếtthúc.Nhữngngườithậtsựhiểuđượcquyluậtnhânquảlàngườinhậnthứcđượcsựđaukhổ,chịuđượckhổvàsẽlạikhônggâyranhữngđiềuđaukhổnhưvậynữa.Vìthế,vợchồngmàluônlàmkhódễvàtìmcáchđểtrảthùnhaukhôngnhữngkhôngphảilànhữngconngườitừbimàcònrấtngudốt.
II.Cáchđểtránhxakhổđau
1.Chínhtrikiến–thấyvàbiếtđúng
Phậtphápđãchỉrabảnchấtcủasựđaukhổ,mụcđíchlàđểchúngtatránhxasựđaukhổđó.Nhưnglàmthếnàođểtránhxasựđaukhổ?
TứthánhđếtrongPhậtphápgồmKhổđế,Tậpđế,DiệtđếvàĐạođế.Trongđó,Khổđếnóirõvềbảnchấtcuộcđời;Tậpđếnóivềnguyênnhâncủacácnỗikhổ;Diệtđếnóivềtrạngtháisaukhiđãdiệthếtđaukhổ;Đạođếtứcconđườngchânlílàconđườngchuyểnđổiphàmphuthànhthánhhiền.Nộidungcủađạođếphânthànhtámmục,đượcgọilàBátchínhđạo-tứctámconđườngchânchínhgồm:
Chínhkiến–thấyvàbiếtđúngnhưsựthật,chínhtưduy–tưduyđúngsựthật,
Chínhngữ–nóinăngđúngsựthật,
Chínhnghiệp–tạonghiệpchânchính,
Chínhmệnh–nuôisốngthânmệnhbằngnghềchânchính,
Chínhtưduy–suynghĩđúngđắn,
Chínhniệm–ýniệmchânchính,
Chínhđịnh–sựtậptrungđúngđắn,
Chínhtinhtiến–sựnỗlựcsiêngnăngđúngđắn,chỉcầntuthànhtámchínhđạonàysẽthoátkhỏiranhgiớicủasựđaukhổ.
Chínhkiếnvôcùngquantrọng,chínhkiếnlàtinvàoquyluậtnhânquảbađời.Saukhicóđượcchínhkiếnsẽtinrằngnỗiđaukhổmàbảnthânmìnhphảigánhchịubắtnguồntừnghiệptrongquákhứ.Cóngườihaynói:Cuộcđờinàytôichưatừnglàmhạiai,vậytạisaotôiphảichịunhữngtổnthương?Phảibiếtrằngquảcủangàyhômnaychínhlànhângieonêntừkiếptrước.
Từvôlượngkiếptrongquákhứđếnnay,chúngtalưulạcsinhtử,hếtkiếpnàyđếnkiếpkhác,khôngbiếtđãkếtđượcbaonhiêuthiệnduyênvàácduyênvớichúngsinh;kếtđượcthiệnduyênsẽnhậnđượcquảthiện,kếtácduyênsẽbịácbáo,vìthếquảbáokhôngthểchỉthấyởkiếpnày.Cónhiềungườivìchưanhậnđượcsựbáoứngnênchorằngkhôngcóluậtnhânquả,trênthựctế,nhữngtộiácgâyratrongkiếpnàynếukhôngbịbáoứngởkiếpnàythìkiếpsaucũngkhôngtránhkhỏi.
2.Khônggâyratộiácsẽkhôngbịbáoứng
Làmthếnàođểtránhđượckhổđau,dànhđượcniềmvuitrongcuộcsống?Đầutiênhãydừnggieonhânác,nghĩalàkhôngđượcgâyramộtđiềuácnàonữa,sauđóphảithẳngthắnđónnhậnbáoứng,đồngthờicũngphảicứukhổcứunạnchotấtcảchúngsinh.Chodùngườikháccólàmmìnhđaukhổcũngkhôngđượcgâygổngượclạimàcònphảinghĩchohọ,cầuphúchộchohọ,đâychínhlàtinhthầncủaBồ-tát.NếuhànhđượcBồ-tátđạothìchodùbảnthânphảichịuđaukhổ,ấmứccũngsẽkhôngcảmthấythiệtthòi.
Tôicómộtđệtửtạigia,sinhrachưađếnbangàyđãbịngườichađembán.Khiôngấy50tuổicũnglàlúcphảichuẩnbịmachaychochamẹnuôitrướclúclâmchung.Lúcnàychamẹđẻcủaôngấycũngđangởtuổigầnđấtxatrời,gánhnặngchămsócbốnngườihọlạiđèlênvaiôngấy.Mọingườiđềucảmthấybấtcôngchoôngấynhưngôngấylạinóivớitôinhưthếnày:Thưasưphụ,tôithậtsựlàmộtngườirấtmaymắn,ngườitachỉcómộtmẹmộtcha,riêngtôithìlạicónhữnghaimẹhaicha.
Ôngtanghĩđượcnhưvậynêntronglòngôngtacảmthấyrấtthanhthản,vuisướng.Ngượclạinếuôngấyoántráchrằng:chamẹ
đẻcủatôithậtchẳngphảiconngười,sinhtôirachưađếnbangàyđãđembán,bâygiờgiàốmlạicònbắttôichămsóchọ,quảthậtlàkhôngcòngìlàđạolý.Nếuôngấynghĩnhưvậythìsẽluôncảmthấyrấtkhổsở.
Trongcuộcsốnghiệnnaymọithứđềuyêucầuphảicôngbằng,nhưngliệucócáchnàođểlàmđược?Thídụvìsaochỉcóngườivợphảimangnặngđẻđaumàngườichồnglạikhông?
Vìthế,trênmộtphươngdiệnnàođóhoàntoànkhôngthểđòihỏisựcôngbằng.Ýnghĩathựcchấtcủacôngbằnglàmỗingườiđứngtrênlậptrườngvàgócđộcủamìnhđểlàmtốtvaidiễncủamình,nỗlựchếttráchnhiệm,đóchínhlàsựcôngbằng.
Đặcbiệtlàsaukhiđượctrangbịđầyđủchínhtrị,chínhkiếncủaPhậtpháp,thấmnhuầntinhthầncủanhânquảngườitasẽnhậnthứcđượcrằngmỗingườiđềucóphúcbáokhácnhau,nhânduyênvàtrítuệcủariêngmìnhvàhoàncảnhcủamỗingườikhônggiốngnhau.Nếuhiểuđượcđạolýnàythìchodùcócôngbằnghaykhôngđềucóthểthoảimái,khôngbịphiềnmuộn,kẻthùtựnhiênsẽbớtđi.
IV.TácdụngcủaPhậtpháp
TácdụngcủaPhậtphápcóthểphânrathànhbatầngthứ:
1/Đốinhânxửthế,
2/Xuatanphiềnnão,
3/ViênmãnthànhPhật.
Từbatầngthứnàycóthểthấychúngtakhôngnênthamvọngviểnvông,khôngnênmongmộtbướclêntrờimàhãytừtốn,khởiđiểmbắtđầutừcuộcsốnghằngngày;vảlạichodùởvàotầngthứnàocũngđềuphảidựavàosựnỗlựccủabảnthânchứkhôngphảiluônchờđợigiatrìcủaPhật,Bồ-tát.
Tuynhiên,sựgiatrìcủangoạilựckhôngphảilàkhôngcó.Ngườitathườngnói:Tựcứumìnhtrướcngườikhácmớicứumình;đượcngườikhácgiúpđỡrồimớiđượctrờigiúp.Nếubảnthânkhôngchịubỏramộtchútcôngsứcnào,mộtkhibịcắtviệntrợtừbênngoàisẽ
rơivàovựcthẳmcủasựđaukhổ.Thídụnóihômnaykhôngcócơmăn,ngườikháccóthểsẽchobạnmộtgóimì,nhưngcònbữatiếptheothìsao?Cứcoinhưbữatiếptheohọlạichobạnthêmmộtgóimì,vậycònngàymaithìsao?Chodùcóngườingàynàocũngchobạnmộtgóimìnhưnglỡcómộtngàyngườinàyđixahoặcngaybảnthânanhtakhôngtựnuôinổibảnthânngàybabữa,thếthìbạnkhôngcònchỗnàođểdựadẫm.Cóthểcónhiềungườitinvàothầnquyền,kìvọngvịthầnnàysẽ,banchomìnhtấtcả,tiếcrằngđóchỉlàtínngưỡngchứkhôngphảlàsựthực.
Nhưngcầnphảilưuýrằng,mặcdùPhậtphápnóivớichúngtarằngtựlựccánhsinhrấtquantrọng,nhưngphủnhậnthalực,việchoàntoànchỉdựavàobảnthânmìnhlàkhôngđúng,nhưvậysẽlạitrởthànhngoancố,bảothủ;chúngtavẫncầncóngườichỉdẫnchúngtalàmthếnàođểvậndụngPhậtphápvàluôntinvàosựphùhộcủaPhật,Bồ-tátvàHộphápLongThiên.
V.Cưsĩtạigianêntuhànhnhưthếnào?
Từngcómộtvịtínchủnóivớitôinhưthếnày:Thưasưphụ,conrấtghentỵvớicácanhemkhôngcógánhnặnggiađình,họcóthểchuyêntâmchoviệctuhành,vàlạiđềucósắctháicủađạohành.
Ýcủaanhtalàmỗigiađìnhcónhữngnỗikhổtâmkhônggiốngnhau.Chỉkhôngbiếtnỗikhổnhàanhlàrốtcuộclàdotìnhcảmyếuđuốihaylànỗiniềmsâukínriêngtưcủamỗingười,mỗihoàncảnh.Tómlạimỗicâymỗihoamỗinhàmỗicảnh.Vậythìlàmthếnàođểbiếnnhữngnỗikhổtâmnàytrởnêndễdànghơn?QuảthựctrongkinhPhậtbộLụcPhươngLễKinhdànhriênghướngdẫnchocưsĩtạigia,làmthếnàođểbảnthânmìnhcóchừngmực,làmthếnàođểtuhành.
1.TạigianênbiếtLụcPhươngLễKinh
TêngọiđầyđủcủaLụcPhươngLễKinhlàThiGiàLaViệtLụcPhươngLễKinh,đâylàbộkinhhướngdẫnchonhữngcưsĩtạigialàmthếnàođểchămloviệcnhàvàtuhànhngaytrongmôitrườngsốnggiađình.Vậy“LụcPhương”làgì?Trongkinhcóchỉra:chamẹđượccoilàphươngđông,bậcthầyđượccoilàphươngnam,vợchồngcoilàphươngtây,họhànggầnxađượccoilàphươngbắc,nôbộc,tôitớcoilàphíadưới,samôn,BàLaMôn,vànhữngvịtuhành
đứccaovọngtrọnglàphíatrên.Trênthựctếsáuhướngnàyđãbaogồmmạnggiaotếgiữacácphươngdiệntrongcuộcsống.Kinhphânchiamộtcáchrõràngvaitròcủamỗingười,thídụchamẹphảicótráchnhiệmvớiconcáinhưthếnào,cònconcáinênđốivớichamẹnhưthếnào;ngoàiratrongmốiquanhệthầytrò,nhânviênvàlãnhđạophảicótráchnhiệmnhưthếnào…
Nóivềđạolýtrongcuộcsốngvợchồng,kinhchỉrõ,cónămđiểmmàngườichồngcầnchúýtrongđốiđãivớivợ:1/Đốiđãinhauđúnglễ,2/Uynghiêmkhôngđùabỡn,3/Áoquầnănuốngtạmđủ,4/Cungkínhtôntrọngđúnglúc,đúngnơi,5/Biếtcáchgiaoviệcchovợ.
Màvợđốivớichồngcũngcầnchúýnămđiểmsauđây:1/Khiđứngphảiđứngdậytrước,2/Khingồiphảingồisau,3/Nóilờihòanhã,4/Tôntrọngvàthuậntheochồng,5/Luônlắngnghechồng.
Mặcdùdothờigianvàkhônggiancósựkhácbiệt,nênnhữngđiềunàychưahẳnđãthíchhợptrongcuộcsốnghiệnnay,nhưngchúngđãtruyềnđạtđượcnguyêntắckínhtrọng,tintưởnglẫnnhau,dùtrongxãhộinàothìnhữngđiềunàyvẫnđượcđềcao.
2.Trongcuộcsốnghằngngàyphảicóthờigianlàmviệcvànghỉngơihợplý
Làmộtcưsĩtạigianênphảicómộtthờigianlàmviệcvànghỉngơimộtcáchhợplý,khôngnênănuốngthiếuchừngmực,ănchơitráctánghoặcrượuchèbêtha.
3.Bổsungthêmnhiềukiếnthứcbổích
Nếumộtngườichỉkếtgiaovớinhữngngườibạnrượuthìsẽrấtkhóđểcómộttháiđộsốngkhỏemạnh,bìnhthường.Nhogiáochủtrương:kếtbạnvớingườichínhtrực,kếtbạnvớingườiđộlượngvàkếtbạnvớingườigiàukiếnthức.Kếtbạnnêntìmnhữngngườithẳngthắn,khôngvụlợi;nhưngngười“thẳngthắn”khôngnhấtđịnhphảilàngười“thẳngthắncósaonóiđấy”,nhữngngườithẳngthắnkhôngnhấtđịnhphảinóithẳng,nhiềukhinóithẳngquásẽgâyrathịphi.Ngườicóđộlượnglàngườicóthểthôngcảmthathứ,khoandungchobạn.Ngườigiàukiếnthứclànhữngngườinhiềukinhnghiệmsống.
TrongPhậtgiáocómộtdanhtừchỉchobạntốtlà“thiệntrithức”.PhậtThíchCaMâuNikhíchlệchúngtanêntiếpcậnnhiềuvớithiệntrithứcvàtránhxaáctrithức,đồngnghĩavớicâu“cậnquântửnhiviễntiểunhân–gầngũivớibậcquântử,tránhxakẻtiểunhân”màNhogiáonói.Nhưngthiệntrithứclàgì?Nhữngngườimanglạilợiíchvậtchấtlẫntinhthầnđúngphépđềulàthiệntrithức.Cònvềbảnthânchúngta,chodùvẫnchưaphảilàthiệntrithứcnhưngcũngcầnphảihọccáchđểtrởthànhlươngtrithứccủangườikhác.
4.Nỗlựchếttráchnhiệm,khôngmàngđếnlợiích
Nhiềungườithườngthanphiềnnóirằngvợmìnhkhôngngoanhiềnhoặcchồngmìnhkhôngtrungthực,mẹchồngkhôngbiếtthôngcảm,condâukhôngkhéoléo,concáikhônghiếuthuận…rốtcuộcailàngườikhôngtốt?Tôinghĩrằngtấtcảnhữngngườihaythanphiềnkialànhữngngườikhôngtốt.ThựcrachỉcầncoinhữngngườitronggiađìnhmìnhlàBồ-tát,nỗlựchếttráchnhiệmcủabảnthânmìnhthìítnhấtbảnthânbạncũngkhôngthấyhổthẹn,làmđượcnhưvậythìlẽgìphảioángiậnngườikhác.
Sởdĩcónhữnggiađìnhvìchuyệnphânchiaviệcnhàchưathỏađánghoặcthậmchínguyênnhânlàmgiađìnhxáotrộnmàsinhramâuthuẫnlàdonộitâmhọcóvấnđề;nếukhôngphảicoingườinhànhưkẻthùthìcũngcoingườinhànhưmóntàisảnđểchiphối.
Từngcómộtcặpnamnữtìmgặptôi,vừagặphọliềnnói:Thưasưphụ,chúngconchuẩnbịlàmđámcưới.
Tôinói:Chúcmừng!Chúcmừng!
Họnói:Saunàychúngconmàcãivãthìnhờsưphụđếnphângiảigiúp.
Tôinói:Monghaiconđừngcótựmìnhtìmđếnrắcrốinhưvậy,haiconvẫncònchưakếthônđãchuẩnbịcãivã.
Saukhinghetôinóixong,ngườicontrainóivớibạngáicủamình:Emnghethấychưa?Vềsaunhớphảinghelờianhđấy,khôngđượccãivãvớianhđâunhé.
Ngườicongáilạinóirằng:Khôngđúng,phảilàanhnghelờiem
chứ,khôngđượctranhcãivớiem,cónhưvậychúngtamớikhônglàmphiềnđếnsưphụ.”
Thựctế,đôinamnữnàychưakếthônnhưngđãbắtđầucãivã.
Conngườilàthế,sẽrấtkhóđểvợchồngkhôngxảyracãivã.LụcPhươngLễKinhnóitrênđãnóirấtrõchochúngtabiếtnênlàmthếnàođểnỗlựchếtnghĩavụcủamình,đốivớingườithânnêncótráchnhiệmnhưthếnào,đốivớichamẹnêncónghĩavụnhưthếnào?Đốivớiconcáinênnhưthếnào?Nếumọingườiđềubiếtlàmthếnàođểdiễntốtvaidiễncủamình,cótráchnhiệmnhưthếnàothìđôibênsẽkhôngphảioántráchlẫnnhau.
5.Từbikhôngcókẻđịch,trítuệkhôngsinhraphiềnnão
CóhaivịcưsĩHộphápcủaPhápCổSơnvìcôngtylàmănkhôngkhảquanmàbịchothôiviệc,tôihỏimộtngườitronghọrằng:“Côngviệccủaconthếnào?”
Anhtarấttừtốntrảlờirằng:“Thưasưphụ,sưphụkhôngphảilolắngđâu.”
Thựcratôichỉquantâmtớianhtachứkhôngphảilolắng,nhưnganhtalạibìnhtĩnhhòanhãđượcnhưvậy,nếulàngườikhácchắcsẽphànnàncảmộthồi.
Tìnhcảnhcủacưsĩthứhaithìcònđángbuồnhơn.Liêntụctrongmấythángtrướckhibịchothôiviệc,lãnhđạocơquanyêucầuanhtalàmthêmgiờvìanhtalàngườiphụtráchmộtbộphận,nhưnglàmthêmgiờkhôngđượcthêmtiền.Mọingườiđềunghĩrằngsauđợtnàyanhtasẽđượcthăngchứcnhưngkhôngngờsaukhicôngviệckếtthúcanhtalạibịchothôiviệc.Hầuhếtmọingườikhigặpphảichuyệnnhưthếnàyđềusẽbấtbình,giậndữ,nhưnganhtalạikhônghềtứcgiận,vìanhtanghĩrằngbảnthânmìnhđãhọcđượcnhiềuthứvàtrưởngthànhhơn.Nhưngnhiềungườilạibấtbìnhthaychoanhta,họchorằngônglãnhđạocủaanhtathậtchẳngragì.
Sauvàithángxảyrasựviệcđó,tôicóhỏianhta:“Conđãcódựđịnhcôngviệcgìchưa?”
Anhtađáp:“Thưasưphụ,conđãtìmđượccôngviệcmới”.
Tôinói:“Đólàvìconrấtbìnhtĩnhnênmớicóthểtìmlạiđượccôngviệcmớinhanhnhưvậy”.
Thựctếchothấy,gặpphảitìnhhuốngnhưvậycótứcgiậncũngkhônggiảiquyếtđượcgì,vậythìcớsaophảitứcgiận?Chibằnghãychấpnhậnsựthật,dũngcảmđốimặtvàsửachữa,đâylàmộtvídụrấthaytrongviệcápdụngPhậtgiáotrongcuộcsốngđờithường
Chương10Đờilàgì?
Nhiềungườihỏitôirằng:Bảnchấtcủanhânsinhlàgì?Ýnghĩacủanhânsinhlàgì?Giátrịnhânsinhnằmởđâu?Mụctiêunhânsinhlàgì?
Ýnghĩacủanhânsinhnằmởchỗcótráchnhiệmvàchịutráchnhiệm.Trongcuộcđờicủamỗiconngườitừkhisinhrachođếnkhichếtđiphảiđóngrấtnhiềuvaidiễn:làmconcái,làmchamẹ;làmhọcsinh,làmthầygiáo;làmđồngnghiệp,làmlãnhđạo,làmcấpdưới,làmbạnbè.
Nếukhôngnỗlựchếttráchnhiệmthìvaidiễnsẽđượcgọilà“nửaôngnửathằng”,thôngthườngchúngtahìnhdungramộthìnhdángrấtkỳquáithìđượcgọilànửaôngnửathằng.Nếunhìntừgócđộtiêuchuẩnluânlýđểđánhgiábảnthânmình,chúngtathườngpháthiệnbảnthânmìnhcũngthuộcvàodạng“nửaôngnửathằng”,vìchỉcầncómộtvaidiễnnàođókhôngđủtậntâmsẽtrởthành“nửaôngnửathằng”ngay.
I.Giátrịcủacuộcsốngnằmởsựcốnghiến
Giátrịcủacủacuộcsốnglàgì?Nhiềungườichorằngmộtngườicódanhtiếng,địavị,quyềnlực,cótiềnthìthểhiệnrằnggiátrịcủaanhtalớn.Songnhữngđiềunàyrốtcuộcđượccoilàgiátrịhaykhông?Cóthểcoilànhưvậynhưngcũngcóthểkhông.Cònphảixemsựcốnghiếncủaanhtavớixãhộinhânloạinhưthếnào,nếukhôngcócốnghiến,chỉcóđịavị,chỉcótiền,hoặcchỉcódanhtiếngthìgiátrịcủaanhtasẽcóhạn.
Sựcốnghiếncũngphảibắtđầutừtráchnhiệmvàtừcácphươngdiệnkhácnhaucũngphảinỗlựchếttráchnhiệm,tạorađượcsựcốnghiến.
Trênthếgiớinày,nhữngmốiliênhệtrựctiếpvớichúngtakhôngnhiều,nếubảobạnnhớlạitrongkýứcnhữngcáitêncóquanhệvớibạnxembạnnhớđượcbaonhiêungười?Tôitinrằngkhôngnhiều,
cólẽsẽcórấtítngườicóthểviếtrađược1.000cáitêncóliênquanđếnhọ.Aicũngquanhđiquẩnlạicómấyngườithânlàhết,nhưngnếubảohọviếttênnhữngngườicóquanhệgiántiếpvớihọthìconsốđósẽrấtnhiều.
Nóiđếntráchnhiệmcóthểchỉcầnnóiđếnmộtsựviệchayđốitượngnhấtđịnhnàođó,nhưngnếunóiđếncốnghiếnthìlạikhôngphảinhưvậy,bấtluậnbạncóđóngđạtvaidiễnhaykhôngthìtrongbấtkỳhoàncảnhnàovàđốivớibấtkỳđốitượngnàođềusẽcócơhộicốnghiến.Chodùbạncómốiquanhệtrựctiếpvớianhtahaykhôngđềucóthểtạoranhữngcốnghiếngiốngnhau.
Thídụbạnđangđitrênđườngthìgặpmộtcậubémuốnsangđường,bạnhoàntoànkhôngcótráchnhiệmphảiđưacậubéđósangđường,nhưnglúcnàylạilàcơhộiđểcốnghiến.Cóthểnhiềungườinghĩrằng:Đểcậuấytựsangđườngchắccũngkhôngcóvấnđềgìđâu,takhôngcóthờigiannêncứđithôi.Nhưngnếukhôngmaycậubéđóbịxevaphảithìbạnđãđểmấtcơhộicứungười,lẽnàotakhôngtiếcmộtmạngngườisao?
II.Đảmnhậntráchnhiệmcốnghiến
Vìthếcốnghiếnkhôngnhấtđịnhtrongphạmvicóquanhệtrựctiếpvớimình,cóthểlớncũngcóthểnhỏ,cóthểgầncũngcóthểxa.Lớnthìcóthểmởrộngraphạmvitoànthếgiới,thậmchícảnhânloại,chúngtađềunênđảmnhậnnhiệmvụcốnghiến,hisinh.Mặcdùýnghĩacủacuộcsốnglàphảisốngcótráchnhiệm,chỉcầnlàmtốtvaitròhiệnnaycủamìnhlàđủ,nhưngđóchỉlàbổnphậnchứchưathểnóilàđãcốnghiếnđượcgì.
TrongthờigiantôiduhọctạiNhậtBản,ĐôngSơtiênsinhpháthiệnthànhphốĐàiBắccómấyngôichùaphátsinhtranhchấp,ngàiliềnviếtchotôimộtbứcthưnói:“…Phậtgiáongàynaythậtthảmthương,côngviệcnângcaoPhậtgiáothìkhôngailàmđược,quyềntàisảntrongchùathìtranhnhau…”.TranhchấpxảyrakhôngchỉtrongbảnthânđệtửcủaPhậtgiáomàchínhquyềncũngtranhchấp,nóirằngnhữngngôiđềnđólàtừthờiNhậtđánhchiếm,dongườiNhậtxâydựngnênthuộcvềquânđịchvàbâygiờthuhồivềchochínhphủ.Nhưngsưphụlạiđộngviênchúngtôirằng:“BâygiờmọingườichỉgiànhnhauđềnchùamàkhôngmuốngiànhPhậtpháp,lấyPhậtphápđểcứucáitâmconngười,chúngtaphảicótráchnhiệmgiành
cứulấyvậnmệnhcủaPhậtpháp”.
VìthếnếunóiPhậtgiáochỉbiếtxâydựng,tubổchùamiếuthìchẳngíchlợigìnhiều.Chỉcónỗlựcbồidưỡngngườitài,ngườibiếthisinhđểtruyềnbáchínhpháp,cócốnghiếnchoxãhộimớilàphươngphápcănbản.ThídụPhậtgiáongàynaycócốnghiếnrấtlớnchoxãhội,thểhiệnđượcgiátrịtồntạicủaPhậtgiáo.GiốngnhưtrậnbãoHạBáctrướcđâyđổvàođấtliềnlàmchoNôngthiềntựcũngphảichịuthiệthại,chùabịngậptrongnướcsâumộtméttronghaingàyliền,gâyranhiềutổnthất.NhưngtôinóivớicácđệtửcủaPhápCổSơnrằng:“Mặcdùchúngtabịnướcnhấnchìmnhưnghãyphátđộngmọitínchúngcùnghưởngứngcôngviệccứunạn”.Cuốicùngmọingườiquyêngópđược300vạntệ.ĐiềunàythểhiệnđượcgiátrịchínhdiệncủatậpthểPhậtgiáoPhápCổSơnđốivớixãhội.
ĐồngthờimấynămtrướcchùaNôngthiềncủaPhápCổSơnchúngtôicótổchứccácnhómtuthiền,đốitượnglàtừhọcsinhcấpmộtchođếnhọcsinhcấphai,caođẳng,đạihọc,giáoviên,côngnhânviênchứcvàcácthànhphầnnhânsĩtríthứctrongxãhộiđềuthamgiacáckhóatuthiềntheođặctrưngcủalứatuổi,nghềnghiệp,trìnhđộ…Vídụkhóatu“trạituthiềndànhchogiáoviên”,“trạituthiềndànhchonhânsĩtríthức”…
Rấtnhiềuthànhphầnxãhộithamgiacáckhóatuthiềnnày.Dođâylànhữngkhóatuhọcmiễnphí,nênkhikếtthúckhóatu,nhiềungườiđếnhỏitôi:“Thưathầy,làmthếnàođểcôngđứcchoPhápCổSơn?”
Tôinói:“Tôichỉmongrằngnhữngđiềuquývịđãnghegiảng,đãtutậptrongsuốtquátrìnhthamgiacáckhóatunàysẽlànhữngphươngpháphữuhiệugiúpquývịđiềuphụcthântâm,mangvềnhà,mangvàonhàtrườngchiachonhữngngườihữuduyênthìđấylàcáchcôngđứclợiíchnhấtchoPhápCổSơn.”
Trongđócóvịgiáosưkhônghiểu,hỏitôi:“NếuchỉnhưthếthìerằngPhápCổSơnsẽnỗvốnmất,thếthìđâucòntiềnđểxâydựngcơsởhạtầnggìnữa?”
Tôinói:“Chúngtôiphụngsựquầnchúngnhândâncàngtốtthìngườiđếnủnghộchúngtôicàngnhiều”.
Nhânđótôinóivớimọingườirằng:“QuývịđếnPhápCổSơnthamgiacáckhóatuthiềncũngvínhưnhàkinhdoanhđếnnhậphàngchocácđạilíphânphối,saukhitrởvề,cácnhàđạilísẽlànơitiếptụcmanghànghóađếntậntayngườidùng.Quývịcốnghiếnchoxãhộichínhlàquývịthaychúngtôilàmviệc,đượcthếđãxemnhưlàthuhoạchlớncủachúngtôi.”
IV.Mụcđíchcủacuộcsốnglàthụbáo,hoànnguyệnvàphátnguyện
Thụbáotứcnhậnchịuquảbáotốthoặcxấudonhữngviệcđãlàmtrongquákhứ;chodùlàởkiếpnày,kiếptrướchayquákhứbaolađãlàmbấtkỳmộtviệcgìthìchỉcầnmộtkiếptrongđócónhânduyênchínmuồithìsẽphảitiếpnhậnquảbáo;làmviệctốtsẽnhậnđượcthiệnbáo,làmviệcxấusẽnhậnđượcácbáo,chođếnkhithànhPhậtrồivẫnphảithụbáo,vìkiếpnạncóquanhệvớichúngsinhvôcùngvôtận,ânânoánoánvướngmắcchưađượcrõràng.
Khiconngườitanhậnthiệnbáosẽchorằngmọithứlàđươngnhiên,nhưngkhinhậnphảikhổbáothìtronglòngkhôngphục,luôncảmthấybảnthânmìnhtrongkiếpnàychưalàmmộtđiềuxấugì,tạisaolạiphảichịuácbáo.
Từquákhứchođếnhiệntạikhôngbiếtđãcóbaonhiêunguyệnước.Khicònnhỏchúngtatađãcórấtnhiềuđiềuước:“Saunàylớnlên,mìnhsẽ…,saukhitốtnghiệp,mìnhsẽ…,nếulấychồng,mìnhsẽ…,nếumìnhlàmmẹ,mìnhsẽ…,nếumìnhlàmgiáoviên,mìnhsẽ…”.vàtrongcuộcsốngnàycónhiềuđiềuướcđãthànhhiệnthực.
Khicònnhỏtôirấtthíchđọcsách,nhưngthờiđókhôngdễdàngđểtìmđượcsách,khiđómộtđồngnghiệptrongquânđộinóivớitôi:“Ngườianhemthíchđọcsáchnhưvậythìsaunàyhãymởmộtcửahàngbánsáchđểđọcchothỏathích”.
Tôinói:“Mởmộtcửahàngsáchchỉcóvàiquyển,sốlượngsáchcóhạn,tạisaokhôngphảilàmởmộtthưviện?”
Anhtanói:“Mởcửahàngbánsáchcòncóthểkiếmtiền,cóthểduytrìcuộcsống.Cònnếumởmộtthưviệnthìchỉcóbùthêmtiền,khôngcómộtíchlợigì”.
Việckiếmđượctiềnhaykhôngtôichưahềnghĩđến,tôichỉnóivớianhtarằng:“Saunàynhấtđịnhsẽmởmộtthưviện”.
Anhtanói:“Vậythìanhhãycứmởđi.”
Saulầnđótôiquảthựchoàntoànkhôngbiếtcócơduyênđểthựchiệnhaykhông;30,40nămquađicơhộicuốicùngcũngđến,tôisánglậpraphòngnghiêncứuPhậthọcTrungHoa,kèmtheocảthưviệncóvàinghìnđầusách,saunàythưviệnchuyênngànhPhậtgiáoPhápCổSơndựtínhcó20vạnđầusách,vàcòncóTHưviệnTổnghợpĐạihọcXãhộinhânvănPhápCổSơn.Ướcnguyệncủatôidầndầnthànhhiệnthực.Vìthế,ướcnguyệnlàmộtloạiđộnglực,đãcóướcnguyệnthìsẽphảithựchiệnvìthếhoànnguyệncũnglàmộtmụctiêucủacuộcsống.
Cóngườikhithamgiakhóatuthiềncủachúngtôi,tôicũngthườngkhíchlệhọnêncónguyệnước.Thídụkhichânbịđaunênnghĩrằng:“Chưanghethấytiếngkhánhcủachùathìchândùcótêmỏithếnàocũngnhấtđịnhkhôngduỗi”.Saukhitựnhủnhưvậyphầnlớnmọingườivẫnduỗichânrađểđổithànhtưthếkhác,vìthựctếchânđãquáđau.Nhiềungườisaukhitựnhủnhiềulầnđãkhôngdámtựnhủnữavìcảmthấykhôngthựchiệnđược,vậythìvìsaophảitựnhủ.Nhưngtôivẫnkhuyếnkhíchmọingườihãycứtựnhủmộtlầnrồilạimộtlầnnữa,dầndầnsẽcàngkiêntrìđược,ướcnguyệncũngdầnthànhhiệnthực,nếuchỉdámướcmộtlầnrồithôithìướcnguyệnđósẽkhôngđủmạnh.
CácđệtửPhậtgiáomỗibuổisángvàbuổitốiđềuphảiđọcthuộcTứhoằngthệnguyện:“Chúngsinhvôbiênthệnguyệnđộ/Phiềnnãovôtậnthệnguyệnđoạn/Phápmônvôlượngthệnguyệnhọc/Phậtđạovôthượngthệnguyệnthành.”Nhiềungườisaukhinguyệnướcmàxảyratranhcãivớingườithân,đồngnghiệpthìtronglòngluôncảmthấybuồn,hốihận,tâmtưởngvừanguyệnrằngphảiđộchúngsinh,đoạntuyệtvớiphiềnnão,bâygiờlạiphảnbộilạilờithệnguyện.Nhưngtôinóivớihọrằng,chỉcầnthệnguyệnnhiềulầnthìtìnhhìnhsẽđượccảithiện,sứcmạnhcủalờinguyệncầusẽdầndầntăngthêm.
V.Tầngthứcủalờithệnguyện
Nguyệnthệhaycònđượcgọilàphátđạotâm,phátBồđềtâm,từphàmphuđếnthànhPhật,cóthểchiathànhnămtầngthứ.
1.Nhânđạo
Chữđạotrongchữ“đạotâm”giốngnhưmộtlộtrìnhtrongcuộcsống.Lịchtrìnhvàphươnghướngcủasinhmệnhđượcgọilàđườngnhânsinh.
Conngườitasốngtrongthếgiớinàyđềucóconđườngđichoriêngmình,hơnnữađềucómụctiêunhânsinhdàingắnchohànhtrình,họctậplàmụctiêugầnnhấttrongtầmtay,nhìnxahơnvềphíatrước,vìthếtrênconđườngnhânsinhnhấtđịnhsẽbướctừnhữngbướcđiđầutiên,saurồicứthếtiếntừngbướcnhẹnhàng.
Vìthếcóthểthấy,phátđạotâmphảibắtđầutừbướcđilàmngười,làmtốtbổnphậncủamộtngười,trangbịđầyđủnhâncáchvàphẩmđức.Nếungaycảnhữngđiềukiệncơbảnnhấtđểlàmngườicũngkhôngcóđượcthìsẽcóngườichửichorằng“miệngnammôbụngbồdaogăm”.
Vìsaolạithế?Thứnhất,họthậtsựrấtđángthương,khôngbiếtlàmthếnàođểtrởthànhngườitốt.Thứhai,họkhôngthểtựchủ,khichịusựcámdỗ,kíchthích,uyhiếpcủamôitrườngkhônglàmchủđượcbảnthân.
LýtưởngcủaPhápCổSơnlà“nângcaophẩmchất,xâydựngnhângiantịnhđộ”,bắtđầutừnềntảngconngười,hivọngmọingườitrangbịthânphậncủamình,diễntốtvaidiễncủamình,thểhiệnmộtcáchđúngmực.Cũngchínhlànói,muốnphátđạotâmthànhPhậtđầutiênhãytựnhủbảnthânphảilàmộtngườitốt.
2.Thiênđạo
Hànhnhânđạochỉlàsựnỗlựchếtbổnphận,hếttráchnhiệm;tuhànhthiênđạolạilàsựcốnghiến,phụcvụcủamìnhvớiđạichúngxãhội,coitoànthếgiớitrởthànhphạmviquantâm,cốnghiến,phụcvụcủamình.Nhữngngườicótâmlượngnhưvậymớilàmđượcnhiềuviệclớn,mớitíchlũyđượccôngđứcthiênquốc.
Nhưngngườihànhthiênđạochỉnghĩđếnconngườiởtráiđấtnàymàkhôngnghĩđếnnửacònlạicủathếgiới,cũngkhôngnghĩđếnchúngsinhkhácvàcáitâmluônphảicósuynghĩtheođuổithiênphúc.
3.Giảithoátđạo
Tiếptheolàgiảithoátđạo.Đólàphảigạtsangbênthếgiớithântâmtứđại,ngũuẩn,khiếnnghiệpáckhôngkhởilên,phiềnnãokhôngsinh,vượtquabểkhổsinhtửcủabacõi.
4.Bồ-tátđạo
HànhBồ-tátđạolàconđườngthiệnvàcôngđứccủađạogiảithoát,khôngchỉcóthểkếtlươngduyêntrongquảngđạinhângianmàcàngcóthểcoitấtcảchúngsinhcủamườiphươngbađờitrởthànhđốitượngphụcvụ,cốnghiến,quantâm,vảlạilàmthiệnkhôngcónghĩalàvìcầuphúcđáp.ĐạithừaPhậtphápluônkhíchlệconngườitahànhđạoBồ-tát,ngườihànhđạoBồ-tátnhấtđịnhphảibắtđầutừhứanguyện,phátnguyện,hoànnguyện.
5.Phậtđạo
Cuốicùng,tầngcaonhấtlàPhậtđạo,chínhlà“vôthượngBồđềtâm”,là“A-nậu-đa-laTam-miệu-tam-bồ-đề”.BátnhãTâmKinh,KinhKimCươngvànhiềukinhđiểnkhácđềukhíchlệchúngtapháttâmcầuvôthượngchínhđẳngchínhgiác,khôngchỉcómộttráitimnhânđạovàthiênđạomàcònphảicótráitimgiảithoátđạo,trởthànhtâmBồ-tátđạo,khitrởthànhBồ-táttâmviênmãn,cũnglàkhihoànthànhđượcconđườngPhậtvôthượng.
Chương11Sựtônnghiêmcủasinhtử
Sinhvàtửlàmộtchủđềrộnglớnvàsâusắc.Nhữngngườikhácnhaucónhữngquanđiểmvàlậptrườngkhácnhau.Trongkhoảng30nămtrởlạiđây,chủđềnàydầndầnnhậnđượcsựquantâmcủacácnhânsĩphươngĐông,phươngTây,đượcnhiềuhọcgiảthảoluậntừcáckhíacạnhtriếthọc,tôngiáo,yhọc…
I.Thựctướngcủanhậnthứcsinhmệnh
TôisẽđứngtừquanđiểmPhậtphápvàkiếnthứcvềPhậtphápđểnóirõvềnhữngtrảinghiệmvàquansátvềsinhtử.
1.Dosựbấtlực,khóxửcủacuộcđờichuyểnbiếnthànhsựkhẳngđịnhkhảái,khảquýcủarấtnhiềungười,đólàmặttráicủacảmxúcnhânsinh,chorằngnhânsinhlàđiềugìđóngoàitầmkiểmsoát,làsựdàyvò,làmộtgánhnặng,đâychínhlàđịnhkiếndokhônghiểubiếtPhậtphápgâyra.Phậtnói:“Nhânthânnanđắc,Phậtphápnanvăn-Thânngườikhóđược,Phậtphápkhónghe”.PhảikhaingộthànhPhật,thànhtựuphápthânhuệmệnh,chỉcótrongquátrìnhsinhmệnhcủaconngười,lấysắcthân(sinhmệnhdathịt)củachúngtađểnghePhậtpháp,tuhànhPhậtphápmớicóthểđạtđượcmụcđíchtuhành.
Hoặcnhiềungườisẽchorằng,tuhànhlàchỉcóthểtutrênnướcPhật,tuởcõitịnhđộ,quanniệmnàysaihoàntoàn.VìnhiềuvịPhậtđềutuhànhtrongnhângianmàtrởthànhPhật,khôngphảilấyhìnhtháikhácnhaucủachúngsinhđểthànhPhật.Vìthế,trướctiênnhấtđịnhphảicóthânthểcủaconngườimớicóthểcótráitimBồ-tát,tuBồ-tátđạo,sauđóthànhPhật.Vìthếnóisốngvìmọingườilàrấtđángquý.
2.Sựsinhravàchếtđicóquanhệmậtthiếtvớinhauvàkhôngthểtáchrời.Khisinhrađãxácđịnhrằngviệcchếtđilàđiềutấtnhiên.Đượcsinhrakhôngnhấtđịnhđãlàniềmvui,cònchếtđicũngkhôngnhấtđịnhlàbiai,nếucuộcsốngkhôngcósựtônnghiêmthìlàmsaocóniềmvui?Nếuchếtđicũngkhôngcósựtônnghiêmthìhà
tấtphảicóbiai?
Nếubiếtrằngsinhtửlàquátrìnhtựnhiênthìbảnthânsinhmệnhđãlàsựtônnghiêm.Vìthế,sựsinhtồnkhôngphảilàphiềnphức,đángthương,chếtđicũngkhôngcầncảmthấyđólàsựbiai;màphảinhìnvàotháiđộcủachúngtađốivớisựsinhtồnvàchếtđi.
Nếusốngmàkhôngbiếtsỉnhục,vậythìchếtđicũngcógìlàđángtiếc.Cuộcsốngcógìlàvui?Ngượclại,nếuchếtđimàgiànhđượcsựtônnghiêmthìchếtđicũngcógìlàbithương?
3.Danhdựcủacuộcsốnglàsựtrảinghiệmvàthểhiệntừýnghĩa,giátrịvàmụctiêucủacuộcsống.
Sinhmệnhcủaconngườichínhlàmộtgiaiđoạn,quátrìnhtrongsựsốngvàcáichết.Danhdựcuộcsốngcóthểxácđịnhtừcácphươngdiệnquanhệluânlý,gócđộxãhội,phánđoánlịchsử,lýluậntriếthọcvàniềmtintôngiáo…
Dướiđâylàthảoluậnýnghĩa,giátrịvàmụctiêunhânsinhnhìntừgócđộcủađệtửPhậtgiáo:
Ýnghĩcủasinhmệnh:TừlậptrườngPhậtgiáo,sựsốnglàvìthụbáovàhoànnguyệnmàtồntại.Trướcđâyđãhứanguyệnbaolầnthìnhấtđịnhphảithựchiệnlờihứađó;trướcđâyđãlàmnhữngviệcgìthìnhấtđịnhsẽchịusựbáoứng.Vìthế,cóthểnóisinhmệnhtồntạilàdothựctếnhânquả.
Giátrịcủasinhmệnh:Giátrịcủasựsốnghoàntoànkhôngphảidokháchquanđánhgiá,phánđoán,xácđịnhmàlàbảnthântựchịutráchnhiệm,hoànthànhtráchnhiệmmàđờingườiphảilàmđược,đồngthờinỗlựcvậndụngsựhữuhạncủasinhmệnhđểcốnghiếnlớnnhất.
Mỗingườitrongthếgiớinàyphảiđóngnhiềuvaidiễnkhácnhau,cóthểlàchamẹ,chồngvợ,concái,cũngcóthểlàthầygiáo,họcsinh,chodùlàvaidiễnnàocũngcầnphảitậntâmtậnlực,dùngmọinănglựcvậtchất,tinhthầncủabảnthânđểcốnghiếnchothiểusốnhữngngườisốngquanhmình,khôngđòihỏisựbáođápnàotừđasốnhữngngườitrongxãhội,quốcgiavàtoànthếgiới,đâychínhlàgiátrịcủasinhmệnh;việclàmcólợichobảnthânvàxãhộinhưnày
chínhlàđangtuhànhtrênBồ-tátđạo.
Mụctiêucủađờingười:Đờingườiphảicóphươnghướngrõràng,đượccoilàchốntrởvềvĩnhhằngcủabảnthân.
ĐệtửPhậtgiáophảichiasẻmọithứcủamìnhvớimọingười,đáptrảcôngđứcchotấtcảchúngsinh;đồngthờiphảikhôngngừngphátnguyện,chỉcónguyệncầumớicóthểlàmmìnhtrưởngthành,cốnghiếnvôcùngvớitháiđộsiêuviệt.Nếuxâydựngđượcmụctiêunhưvậythìdùchocuộcsốngcóngắndàithếnàocũngđềucósựtônnghiêm.
4.Sựsốngvàcáichếtlàhaimặtcủamộtchỉnhthể,vìthếsựsinhtồnvàchếtđiđềulàhiệntượngtựnhiêntronghữuhạnkhônggianvàthờigian,chếtcũnglàmộtquyềnlợi;sốngcũnglàmộttráchnhiệm.Khisốngthìtiếpnhậnchúng,vậndụngchúng;khikếtthúcthìcũngtiếpnhậnvàđốimặtvớichúng.
Vìthếđốivớingườimắcbệnhungthưởgiaiđoạncuối,tôisẽkhuyênanhtarằng:“Khôngnênđợiđếnkhichết,khôngsợhãi,sốngđượcthêmmộtngày,mộtgiâyphútnàođềutốt,phảitrântrọngsinhmệnhkhicònsống”.Vìsựsốngvàcáichếtđềulàhiệntượngtựnhiêntronghữuhạnthờigian;khikhôngnênchếtthìkhôngđượcchết,màkhiđãphảichếtthìcầusinhcũngkhôngcótácdụnggì.
Sựsốngvàcáichếtcóquanhệmậtthiếtvớinhau.Aicũngbiếtrằngkhisựsốngbắtđầucũnglàkhiphảichuẩnbịtâmlýđểđónnhậncáichết.Cáichếtcóthểxảyđếnvớibạnbèngườithânmình,cũngcóthểlàbảnthânmình,hơnnữacóthểxảyđếnbấtcứkhinào;nhưngđiềunàyhoàntoànkhônglàmchúngtasợhãicáichết,lấycáichếtđểđedọamọingười,màlànếutừbéđãbiếtđếnsựthậtcủacáichếtsẽcóthểgiúptrítuệchúngtatrưởngthànhhơn.
Khicòntrẻ,PhậtThíchCaMâuNipháthiệnrasựthựccủasinhmệnhlàsinh,lão,bệnh,tử,vậynênmớithúcđẩyngàixuấtgiatuhành,cuốicùngkhigiànhđượctrítuệ,ngàilạicứuđộthếgiớiloàingười.
Cáichếtcóthểxảyđếnbấtcứkhinào,khôngaibiếttrước;vìthế,biếttrướcnósẽđếnnhưngkhôngcầnlolắngkhinàocáichếtsẽđến,chỉcầnbiếttrântrọngcuộcsống,nỗlựchếttráchnhiệmcủabản
thân,nỗlựccốnghiếnchodùcósốngthêmđượcmộtngày.
Tôicómộtđệtửtạigia,ôngtarấttinvàomệnhlý,nêntừngmờirấtnhiềuthầyvềxemtướngchomình,cácthầybóiđềunóirằngôngtachỉsốngđượcđến60tuổi.Khi60tuổiôngtaliềnxinnghỉviệc,chiatàisảnvàđợicáichếtđến.Nhưngđếnquahainămmàôngtavẫnsống,ôngtarấthốihậntìmgặptôihỏirằng:“Thưasưphụ,lẽraconđãphảichếtrồinhưngtạisaovẫnchưachết?Sưphụbiếtvìsaokhông?”
Tôinóirằng:“Cóthểconđãlàmđượcnhiềuviệctốt,tíchđượcnhiềuđứcnênconđãthayđổiđượcthờigiancáichếtđến”.
Tôilợidụngcơhộinàykhuyênôngtarằng:“Khôngnênsợcáichết,dùcósốngđượcmộtngàythìcũngsốngcótráchnhiệmvàcốnghiếnhếtmình,khôngcầnbiếtkhinàosẽchết,chỉcầnbiếtlợidụngsựquýgiácủasinhmạngmớicóthểsốngtốt.”
Cuốicùngôngtasốngđến80tuổimớiquađời.
II.Sựsốngtừđâumàđến?Cáichếtsẽđivềđâu?
Nhiềungườiđứngtừlậptrườngtriếthọcvàtínngưỡngtôngiáođểxâydựngnênlýluậnvàquanniệmvềsựsốngvàcáichết;cóngườitinvàothầnthông,dùngtúcmệnhthông,thiênnhãnthôngđểnhìnvềquákhứvàtươnglai;tấtcảnhữngđiềunàychỉlàhivọng,quanđiểm,theođuổicủaconngườitachứthựcchấthoàntoànkhôngcócăncứ.
Nóitómlại,thuyếtphiếmthầncủatriếthọcchorằngsinhmệnhđếntừchỉnhthểthần,vàkhichếtđilạiquaytrởlạichínhnó.Triếthọcduyvậtchorằngsốngvàchếtđềulàhiệntượngvậtchất,sốnggiốngnhưngọnđènđangcháy,cònchếtđithìgiốngnhưngọnđèntắt.
HọcgiảNhogiáoTrungQuốctừngnói:“Triêuvănđạo,tịchtửkhảhỹ”-sángngheđạo,chiềuchếtcũngmãnnguyệnvậy!,rồicả“sốngchếtcósố”,“phóthácchotrời”,cũngchínhlànóisinhtửlàdotrờiđịnh,mặcdùKhổngTửtừngnói:“Vịtrisinh,yêntritử”–Chưabiếtsống,làmsaobiếtchết.”NhưngtrênthựctếNhogiáochưatừngnóirõsinhmệnhlàgì?
LãoTửtừngnói:“Xuấtsinhnhậptử”,đãsinhrathìnhấtđịnhsẽchếtđi;và“nhânchisinh,độngchitửđịa”–khingườisốngđãđộngđếnvùngchết.
Khiconngườitacònđangsốngthìcửatửđãmởra.Vìthế,LãoTửkhuyênchúngtakhôngcầnphảilolắngvềvấnđềsinhtử,chỉcần“tuântheotựđạomàquýtrọngcácbiểuhiệncủanó”,cũngchínhlànói,chỉcầnlàngườicóđạođức,cònsinhtửhãyđểnótựđếntheolẽtựnhiên,điềunàymớilàcóđạolý.
TôngiáophươngTâykhôngtinrằngconngườicótiềnkiếp,họchorằngsinhmệnhcủaconngườilàdoTHượngđếtạora,bantặngcho,khichếtđicũnglàdothượngđếgọiquayvềvớithiênquốc.MọithứđềudoTHượngđếchiphối,khôngcầnphảilolắngvềsựsốngvàcáichết,chodùthếnàocũngcoiđâylàđiềuvuivẻ,hạnhphúc.
III.QuanđiểmvềsinhtửcủaPhậtgiáo
ĐệtửPhậtgiáotinrằngcótiềnkiếp,nhưngsựsốngtừđâumàcó?Phảichăngphảinhờthầnthôngmớibiết?Khôngcầnthiết,vìsinhmệnhđãqualàvôhạn,vìthếkhôngcầnphảitruycứukiếptrướccủakiếpnàyrồikiếptrướccủakiếptrướcvàkiếptrướccủakiếptrướcnữađểrồitựthấybấtlựctrongvôcùngquákhứrồivẫnquaytrởlạivớicâuhỏikiếpsốngnàyrốtcụcbắtnguồntừđâu.Phậtgiáochủtrươngchỉcầntạoracốnghiếnlớnnhất,tuhànhmộtcáchtốtnhất,cònlạinhữngđiềukháchãyđểthuậntheolẽtựnhiên.
1.Sinhmệnhlàmộtgiaiđoạnvôcùngcủathờigianvàkhônggian
Giaiđoạnhiệnnaytrongcuộcsốngcủachúngtachỉlàmộtgiaiđoạntronghànhtrìnhcuộcsốngvôcùng,vôhạn.Giốngnhưmộtcuộchànhtrình,ngàyhômquađangởĐàiLoan,ngàyhômsauđãđếnMỹ,HồngKông,địađiểmluônthayđổi,xuấthiệnrồilạibiếnmất;sinhmệnhcũngnhưvậy,cácgiaiđoạnnốitiếpnhau.Vìthế,cáichếtkhôngđồngnghĩavớisựkếtthúcsinhmệnh.
2.Sinhmệnhlàhiệntượngsinhdiệt,đượcchiathànhbaloại:
Sát-nasinhdiệt:Sát-nalàtừđượcdịchâmtừtiếngPhạn,nghĩalàmộtkhoảngthờigiancựckìngắnngủi.Tâmlývàsinhlýcủachúng
tabaogồmcảtổchứctếbàotrongcơthểvàtâmniệm…đangkhôngngừnghoạtđộngthayđổichất,khôngngừngbiếnđộng,cósinhcótử,cókhởicódiệt.
Mộtchukìsinhdiệtlàquátrìnhtừkhisinhrachođếnkhichếtđi,giaiđoạnthứnhấtcủasinhtử.
Sinhdiệtbađời:Baogồmquákhứvôhạncủabađời,bađờivôcùngcủatươnglai,cùngvớibađờivôcùngcủahiệntại.Cũngchínhlàquákhứ,tươnglai,hiệntạicủaquákhứ,quákhứ,tươnglai,hiệntạicủatươnglai,quákhứ,tươnglai,hiệntạicủahiệntại.Đốivớigiaiđoạnhiệntạicủacuộcđờinàymànói,kiếptrước,hiệntạivàtươnglaichínhlàsinhmệnhtamthế.
Quanniệmvàlýluậnnhưvậycóthểđemlạihivọngvàanủichochúngta,cũngchỉrachochúngtathấytrongcuộcsốngnàyluôncólýdođểsống.Khisắpđốidiệnvớicáichếtmàtựsátđểkếtthúclàkhôngcótráchnhiệmvớiquákhứ,khônglàmhếttráchnhiệmvớihiệntại,thậmchícóthểphávỡhànhtrìnhtrongtươnglai.
3.Hiệntượngthănghoacủasựsốngvàcáichếtđượcchiathànhbaloại
Biếndịchsinhtửcủabậcthánh:thứtựtầnglớptừquảvịLa-hán,Bồ-tátchođếnquảvịPhật,cứthếtiếntulêntừngquảvịcaohơn,nhưthếgọilàbiếndịch.TứctuhànhtheoPhật,trưởngthành,thănghoasinhmệnh,vìthế,từbivàtrítuệđượctịnhhóakhôngngừng.
KhôngsinhkhôngtửcủatrạngtháiNiếtbàntịchtĩnh:haitrạngtháitrênđềucósinhcótử,nhưngđếnquảvịPhậtđàsẽkhôngcònsinhtửtứcđãthểnhậpcảnhgiớiđạiNiếtbàn,vậndụngmuônvànphânthânđểxuấthiệnkhắpmườiphươngthếgiới,cứumọiloàichúngsinhtrongbiểnkhổluânhồi.Tuyvẫncònhiệntượngsinhravàchếtđinhưngkhôngcònchấpchặtvàosinhtử,khôngcònbịphiềnnãoquấynhiễuvàlàmbấtannữa.
IV.Làmgìđểđốidiệnvớicáichết?Làmthếnàođểbiếncáichếtcóđượcsựtônnghiêm?
1.Batầngbậccủacáichết
Từlậptrườngcủangườituthiền,cáichếtcóthểchiathànhbatầnghoặcbatháiđộ:
Sốngchếtphụthuộcvàonghiệplực:Sốngvàchếtkhôngtựlàmchủđược,sốngchếtmộtcáchmơhồ.
Sinhtửtựchủ:Biếtrõsựsốngvàcáichết,đãsốngphảisốngthậttốt,đãchếtphảichếtmộtcáchdũngcảm;sốngthậtvuivẻvàchếtmộtcáchnhẹnhàng.
Siêuviệtsinhtử:Mặcdùcósinhcótửnhưngđốivớinhữngngườiđãgiảithoát,siêuviệtsinhtửvànhữngbậcđạitriệt,đạingộthìsốngkhôngsốngvìlòngtham;chếtkhôngcònsợhãi.Sốngvàchếtkhôngnhữnggiốngnhaumàthậmchí,vềmặtcơbảnkhôngcòntồntạihaitrạngtháisốngvàchếtđó.
2.Trànđầyhivọngvàotươnglai
Hiệntượngsinhtử,giốngnhưmặttrờimọcvàtắt.Dathịtconngườimặcdùcóhiệntượngsinhtử,nhưngconngườitabảnthânđềuthanhtịnhPhậttính,vĩnhviễnnhưmặttrờitrongkhôngtrung.Vìthế,cáichếtkhôngđángsợ,khôngphảibiai;chúngtanêncómộthivọngtrànđầyvềtươnglai.
Luôncómộttráitimvuitươi,dũngcảmđốimặtvớicáichết,đónnhậncáichết.Vớihànhvitrongcuộcđờicủabảnthân,chodùlàthiệnhayácđềuphảicảmơn,vìđólàquátrìnhtôiluyện,khôngoántrách,hốihận,kiêungạo.Quákhứsẽlàquákhứ,đónnhậntươnglaitươisánghơnmớilàđiềuquantrọngnhấtbâygiờ.
3.Tuhànhđượcvãngsinh,theotâmniệm
Cósáunhântốcủatrạngtháitâmlíkhichếtquyếtđịnhtươnglaikiếpsau.Sáunhântốđólà:
Tùynghiệptứcphụthuộcvàonghiệp,chỉnghiệpthiệnhayác,nghiệpnàonặnghơnsẽnghiêngvềnghiệpđó.
Tùytrọngtứcphụthuộcvàoquảbáonặngnhấtmàmìnhđãtrảtrước,sauđóquảbáosẽnhẹdần.
Tùytậptứcphụthuộcvàotậpkhí,thóiquen.Tuykhôngtừnglàmmộtviệcthiệnlớnlaohaymộtviệcđạiácnàonhưngcómộtthóiquennổitrộinhấtthìkhimạngchung,thóiquenđóchínhlànănglựcdẫnlốiđầuthaichokiếpsaukhikếtthúcmạngsống.
Tùyduyêntứcphụthuộcvàocácduyên,ýnóinhânduyênnàochínmuồitrướcthìđitheonhânduyênđó.
Tùyniệmtứcphụthuộcvàotâmniệmhiệnhữusaucùngtrướckhitrútbỏmạngsống,chínhtâmniệmđósẽtạonănglựcđểthụbáokiếptiếptheo.
Tùynguyệntứcphụthuộcvàotâmnguyện,chỉtâmnguyệntrướclúclâmchungcủangườichếtnhưthếnàothìđólànănglựcgiúphọđiđầuthaiởkiếptiếptheo.
MônđồPhậtgiáocầntuhànhđếnđộtùyniệmvàtùynguyện,nếurơivàocácloạicònlạithìthậtlàđángthương!
Phậttửcũngcầngiúpđỡthựchiệnýnguyệncủangườisắplâmchung.Nhữngngườitrướckhilâmchungthườngrơivàotìnhtrạnghônmê,mấttựchủ,mấtcảmgiác,lúcnàybạnbèvàngườithânnênđọckinh,niệmchúNamMôQuanThếÂmBồ-tátbằngcảsựthànhkính,hoặcngồithiềnbêncạnhhọ,dùngsứcmạnhcủathiềnđịnhvàniềmtinvàoĐứcPhậttừbigiúpthầntháihọthanhtịnh,khôngmêmuội,đạtđếntrạngtháianđịnh,cónhưvậythìlinhhồnhọmớisiêuthoátvàcóthểsiêusinhtịnhđộhoặcđầuthaikiếpkhác.
Thứnữalàgiúphọđược,siêuthoáttrongbìnhanvàyêntĩnh.Nguyêntắccủasựtônnghiêmvềcáichếtlàkhôngđượcphárốisựbìnhanvàtĩnhmịch,khôngđểngườichếtrađitrongđaukhổdùlàvềthểxáchaytinhthần,haylàmbấtcứviệcgìcóhạichohọ.Sựrađibìnhyênchínhlàtônnghiêmcủacáichết,khôngnêndùngcácthiếtbịcấpcứuđòilạimạngsốngcủahọ,khôngđượckhóclócthảmthiết,kêutrờikêuđất.Điềuquantrọnglàđểhọrađiđượcbìnhyên,thanhtịnh,vuivẻrờixanhângiansangthếgiớibênkia.