ទសសនវជាជទសសនវជាជ ពទធសានាពទធសានា
រពះម វរយ បណឌ េ
បាង ខាត
េរៀបេរៀង[ទស នវដដកមពជសរយ: េលខ៨, ៩, ១០, ១១ ឆន ១៩៦៩ ]
១
អនកផងទេទែតងនយយថ ៖ ពទធ សន ជលទធ សន (Religion); ពកយថ Religion
េនះ មនគរយកេទេរបើសរមបេ ពទធ សនេទ េរពះពទធ សន ជផលវរបតបតតមនទកទង
េទខងលទធ ទដឋ (Dogme), ទ (Doctrine) ដចលទធ សន (Religion) ដៃទៗេនះេឡើយ។ កនង
គមពរពទធ សនមនពកយេចទេឆលើយថ ៖ សនមនបនម ន?
េឆលើយថមន ២យងគ ១- ពទធ សន ២- ពហរ សន។ សនទពរ គពហរ
សន (Religion) សេ យកលទធ សនទងអសេរកពពទធ សន េរពះសទធែតជលទធ
(Dogme) ទ (Doctrine)។ល។ ឯពទធ សនជបដបទផល វរបតបតតជកមមនយម ឬជវធបបត
អវជជ ត ហ ឧបទនកមម។ េសចកដពត អងគរពះសមពទធមនែមនជអនកបេងកើតពទធ សនេទ
រពះអងគរគនែតជអនកេឃើញធម េហើយរបកសធមែដលរទងរ សដងេនះ។ រទងមនែដល
របកសរពះអងគថជអវដៃទ េរកពរពះអងគជមនស េឡើយ េពលគរទងជមនស សទធ ធ។ េម
សនដៃទេរចើនែតេលើកខលនថជេទព ជ ទេទពេន នសគ ឬជអវ រៃន ទេទព កនង
ករែបងភគេទជរបេផ ងៗ។ រពះអងគជមនស េហើយរទងមនែដលរបកសថ រពះអងគមនអនក
ឬេទព មនសកដ នភពចលមកែណនរពះអងគឲយរបកស សន ដច សនទង
ពងេទ។ ផលរបេសើរែដលរទងបនសេរមចអភសមយគករលះធម កររ សដងធម មនែមន
បនេ យឫទធអ ចេទព ជយផដលឲយបនសេរមចេទ គរទងបនសេរមចេ យវរយភព
រពះអងគជមនស េ យបញញ ញណរពះអងគជមនស ពតរបកដ។ មនស េយើង េបើរគនែត
បនភពជមនស បណណ ង ចលះភពៃនខលនជ "ពទធ" បនឥតសង យេឡើយ។ មនស លរប
ចេរបើសកដ នភពខលន ជមនស ឲយបនសេរមចភពជរពះពទធបន ថេបើមនបណងមនង
មនវរយភពធ។ ដេចនះ េយើង ចេពលបនថ អងគរពះសមពទធជមនស េ យរបៃពមនខស
ទសអវេទ េរពះរពះអងគខបេពញបរមធមកនងមនស ភព មនែមនកនងេទវ ភពេឡើយ េហើយ
រទងបនសេរមចភពជម បរសរតនេឆនើមបផត កនងចេ មមនស ជេម សនធៗ កនង
ពភពេ ក ទលែតមនស េ កពលែភនកេមើលរពះអងគ េឃើញរពះអងគ េហើយសគលថ រទងជ
ឧតតរមនស (Super humain)។
២
ករបនភពៃនខលនជមនស របេសើរបផត (កេចាឆ មនសស បដលាេភា)។ មនស ជ
មច សខលនឯង ឥតមនេទព ឬអ ចអវ មយរបេសើរជង លនខលនជមនស េនះេទ។
មនស មន កៗ ជេកះទពងរបសខលន អតតទេបា = អនក ជសរណៈខលនឯង ជងខលនឯង?
រពះសមពទធរទងរ សេទសនថ "ខលនជទពងខលន" មនស មន កៗមនរតវេដើរេទែសវងរកសរណៈ
ដៃទេរកពខលនេទ។ កលរទងគងធមេនេឡើយ រពះសមពទធរទងែតងេទសនេរប នរបេ ថ ៖ រតវ
ក ងខលនេ យខលនឯង (អតតសមាម បណធ) េហើយយក នភពខលនឯងេទរេ ះទកខ
(េមកខ) ខលនឯង ឲយរចរសឡះពចណងត ហ េ យវរយភព នងបញញ ជរបសខលនឯងជ
មនស ។ រទងផដ ទកទបផតថ ៖ (១) ចលេធវើរបេយជនខលនឲយសេរមចេ យកដមនរបមទ
(អបបមាេទន សមបាេទថ) ឯពកយែដលអនកផងែតងេពលថ "រពះអងគរសងសតវ" េនះ រគន
ែតជពកយេពលេ យនយថ រពះអងគរ សដងធម េទសនចងអលរបបផល វឲយសតវេដើរ គេរប ន
របេ សតវេ កឲយខេរៀនឲយេចះដង េហើយឲយេដើរេ យខលនឯង រពមទងេធវើបនលះេមក ធម
េ យខលនឯងែតបេ ណ ះេទ េ យពទ េយើងរតវេដើរេ យខលនេយើងរគបគន នងឲយរពះអងគរសង
េយើងដចរសងមនស លងទកដចេមដចបន? ែតមនស េ កចលចតតឲយេគរសងខលនទងរសកក
ដចរសងមនស លងទកក ដ លទេនលដេចន ះឯង។
មេគលករណ មនស មន កៗ រតវទទលខសរតវេ យខលនឯង។ េសចកដរតងេនះ កនង
ពទធ សន េឃើញមនេរចើនកែនលង ស រទងែតងែតរបទនេសរភពដល វករពះអងគ។ កនង
ម បរនពវ នសរត រពះសមពទធរទងរ សចេពះរពះ ននទេតថរថ (១) : ។
- ននទ! ភកខសងឃ រតវករអវចេពះតថគតេទៀត = (ក បនាននទភកខ សេងឃា មយ បចាច
សសត)។
ននទ ធមែដលតថគតសែដងរបបេហើយ មនមនកនង មនមនេរកេទ បនេសចកដថ
ធមវនយេនះ មនែមនជអេនត កត ទ (Doctrine ésotérique)
១ - ម បរនពវ នសរត ។
១ - ទឃនកយ ម វគគ ម បរនពវ នសរត េសៀវេភទ១៦ ទពរ២ ៣។
៣
មនអវ កេលៀមទកេរកយេទៀតេទ = (េទសេតា អាននទ មយា ធេមាម អននតរ
អពាហរ)។
“ ននទ ! ចរយមដឋ កនងធមតថគតមនមនេទ បនេសចកដថ ធមវនយេនះ មនែមន
ឋតេនកនងក ដ បៃដ ចរយ គមនែមនជ (Dogme) របស ចរយ នយយេរកព ចរយមនបន
េនះេទ នតាថ ននទ តថាគតសស ធេមមស អាចរយមដឋ។
េសចកដតេទ រពះសមពទធរទងរ សេទៀតថ ៖
ននទ ! តថគត មនែដលបនគតថ មនរតវរតតរ សងឃមណឌ ល... ឬកសងឃមណឌ ល
រតវេនេរកមឱ ទតថគតដេចនះកេទែដរ ឥឡវេនះ តថគត រគរគេហើយ ចេរមើនេហើយ ចស
េហើយ កនលងបចឆមវយេហើយ មន យ ៨០ឆន េហើយ។
េសរភពកនងករគត ែដលរពះអងគរទងរបទនដល វករពះអងគេនះ មនែដលឮថមន
របកដេនកនងរបវតត សន ៃនសកលេ កេ ះេឡើយ។ េសរភពកនងករគតេនះ មន
របេយជន ស េរពះថ អ ត ធនភព (Emancipation) ៃនមនស េ ក ឋតេនកនងអភសមយ
(Réalisation) អរយសចចធម មនែមនេនេរកមករេរបសរបណៃនរពះ ទេទព ឬអ ចៃន
បគគល មយេ ះេឡើយ។ េសចកដេនះ េបើេយើងេមើលកនងគមពរ ែដលជពទធវចនៈ នងេឃើញមន
េរចើនអេនលើ ស។
កនងសមយមយ កលរពះសមពទធេសដចយងេទកនចរកកនងរកងេកសបតត កនងែដន
េកសល មនរបជជនក ម : (១) េរចើននកបនចលមករកបទលសររពះអងគថ :
សមរទងេម ត េរបស ពក បសឫស ពករពហមណេរចើននកែដលបនចលមកកនរកង
េកសបតតេនះ ែតងែតេទសន អតសរេសើរ េលើកតេមកើង ទៈទៈ របសខលនសងែត លគន េហើយបនតះ
បងអ ប ទៃន ដ ដៃទៗ ថមនរតមរតវ។ េយើងខញ រពះអងគរគបគន មនេសចកដសង យមនកដឆងល
ថ េតើប ដ ពក បសឫស ពករពហមណទងេនះពក នយយរតវ ពក នយយខស។
១ - េមើលក មសរត េសចកដែរបរពះេតជគណ រពះម វមលធមម េថង ពទធ សនបណឌ តយ។ អងគតតរនកយ
តកកនបត ម វគគ េសៀវេភទ៤១ ទពរ២១៦។
៤
កលេនះរពះសមពទធរទងរបទនធមេទសន េ យអេនកបរយយ រទងវសជជន េ ះ
រ យរប ន េនះ េ យព ដ រ។ េសចកដេ ះរ យែបបេនះ មនែតកនងពទធ សនមយេទ មន
ែដលមនរបកដេនកនងរបវតត សនសកលេ កេឡើយ ដចេសចកដែដលរពះអងគរពះសមពទធ
រទងរ ស ដចតេទេនះ ៖
“ ៃហក មៈ ! អនកគរមនកដសង យែមន អនកគរេកើតកដឆងលែមនចេពះរប ន សង យ
ែដលគរឲយសង យេនះ ឥឡវ ចររបង ដ បេ យេគរពចះ អនកទង យករបរពតត ករ ១០
យងគ ៖
១. អនសសវា កររបកនេជឿ េ យ ងពកយែដលឮតៗគន គមនបនពនតយពចរ
រកេហតផល េ យេចះែតេជឿ មៗគន ។
២. បរមបរា កររបកនេជឿ េ យ ងេធវើតៗគន មនដងេដើម មនដងចង ដចជកន
ទេនៀមទមល បជេដើម។
៣. ឥតករ កររបកនេជឿ េ យ ងថបនឮមក ឬកររបកនេជឿេ យ ងថ បន
ឮេគនយយមកយងេនះ ដចជកររបកនេជឿេរឿងេរពងជេដើម។
៤. បដកសមបទា កររបកនេជឿ េ យ ងថពកយេនះសមនងគមពរដកេយើងេហើយ
គ ងកបនតរមដចគមពរេវទជេដើម,
៥. តកកេហត កររបកនេជឿ េ យ ងេហត ឬអនមណេ យ ម នយកខលនឯង
េឃើញយង កកនយកយងេនះ,
៦. នយេហត កររបកនេជឿ េ យ ងនយេគនរគន នកតតរមយែផ ផ យក សគល
យកេសចកដ មយែដលមននយរបែហលគន មករបកបេហើយរបកនេជឿ មគន ,
៧. អាការបរវតកក កររបកនេជឿ េ យ ងកររតះរះនវ ករៈគេហតអវែដលេកើត
េឡើង ែតមនែមនជករពត រតះរះផគផគងេមើលេទេឃើញថ េពញចតតខលនយលថ រតមរតវេហើយ
ករបរពតតកន មេទ,
៥
៨. ទដឋនជឈនកខនត កររបកនេជឿ េ យ ងករចលចតតគេហតអវមយែដលមនែមនជ
ករពត ែតរតវនងគនតែដលខលនធល បគតទកមក ចលចតតថេហតេនះលអេហើយ ពតេហើយ ក
របរពតត មេហតករណេនះ។
៩. ភពវ របតា កររបកនេជឿេ យ ងថ អនកេនះជអនកេចះដង គរែតេយើងេជឿកន
ម បនេសចកដថ អនក មយរបសបបនបវខងសមដថវមតែតងពកយអនកនយយេនះមនពត
េទ រគនែតពេ ះ ដ ប េហើយរបកនេជឿ មអនកេនះេទ។
១០. សមេណា េនាគរ កររបកនេជឿេ យ ងថ សមណៈេនះជរគេយើង គរេយើង
កនយក ម ពកយេ ក គកររបកនេជឿ មលទធរគខលន េបើទកជលទធរគខលនខសកេ យ ក
េចះែតរបកនេជឿ មទងអស ទៈទៈ អនកដៃទែដលមនែមនជរគខលន ែតរតមរតវមនរបកនេជឿ
មេទ។
ែនក មៈ ! អវមយែដលអនកបនេឃើញខលនឯងថ េនះជកសលជរបសរបេសើរ អនកចរ
របរពតត មចះ ! អវមយែដលអនកបនេឃើញខលនឯងថ ជអកសលជធម មក ខសគនលងធម
អនកគរលះបងេចលេទ ករបរពតត មេឡើយ។
វករពះពទធ េវៀរ ករ ១០យងេនះ េ កេរបើសទធ នងបញញ ពចរ រកេហតផល
េទើបេជឿកន ម របតបតត ម។
កនងគមពរែដលជពទធវចនៈមនេសចកដ សេតឿន ឲយ វករពះអងគេចះគតេរបើគនតគករ
របទនេសរភព កនងករគតមនេរចើនអេនលើ ស ដចរពះតរមសចេពះភកខទង យ ថ(១) ភកខទង យ វក តថគត រតវពនតយេមើលពកយតថគត វកតថគតរតវចបងចេពះសចចធម
តថគតែដលជរគឲយេឃើញរតមរតវសន សមរបតបតត ម ដចជេយើងនយយថ "ឲយេឃើញស
េឃើញេខម " សន។
កនងពទធ សន វចកចាឆ េសចកដសង យ (Doute, Doubt) េនះជធមមយ េនកនង
១ - មជឈមនកយ មលប សក វមសកសរត េសៀវេភទ២២ ទពរ ៣៣៧។
៦
នវរណធម (២) (Empêchements, Hindrances) ទង ៥ របករ ជធម ងបទមនឲយយលអរយ
សចចធម ឬ មនឲយេកើតេសចកដចេរមើនរគបរបករ។ ែត វចកចាឆ េនះ មនែមនជអេពើបបកមមេទ
េរពះថមនមនែដលរតវេរបើជេនឿ មនមនអេពើបបកមម (Péchésin) ដចេនកនងលទធ សន
(Religion) ដៃទៗេទ។ ឯមលៈ (Racine, Root) ឬ ឫសគលៃនបបកមមេនះ គអវជជ (Ignorance)
នងមចាឆ (Vues fausses, False views)។ េនះជធមែដលេគរបែកកជែជកមនបន េបើមន
វចកចឆ មនករេងឿងឆងល មនសនទះសង យេហើយេសចកដចេរមើនពតជមន ចេកើតេឡើងបន
េទ។ មយេទៀត ធមេនះកេគរបែកកជែជកមនបនែដរថ េគមនរតវទកវចកចឆ េនះ ឲយេនយរ
លងេទ េបើេគមនយល ឬ េបើេគមនេឃើញចបស។ េបើេគចងឲយេសចកដចេរមើនេដើរេលឿនេទមខ
រតវែតបបតវចកចឆ េនះេចលបងឲយរសឡះ ែតេដើមបនងបបតវចកចឆ ករតវែតេគេឃើញ
ចបសសនែដរ។
ែតេសចកដេនះ មនែមនរតវយលថ េគមនរតវឲយមនកដសង យ ឬ មនរតវឲយមនជេនឿ
េនះេទ េបើរគនែតនយយថ "ខញ េជឿ" កមនែមនបនេសចកដថ "យល ឬ េឃើញ " េនះេទ។
េសចកដេនះ េរប បដចជសស គណត រសត ែដលគតចេ ទគណត រសត ជនកលខលះែតង
មនចណចមយ ែដលសស េនះមនដងេធវើដចេមដចនងឲយេទមខរច ឬ ខលនលងរទេនសេនកនង
វចកចឆ ឬ កនងករេងឿងឆងលែដរ។ ដ ប សស េនះ េនែតមនវចកចឆ ដ បេនះ សស
េនះេនែតេធវើេទមខមនបនេទ។ េបើសស េនះ ចងេធវើឲយេទមខរច លះរ ែតសស េនះេ ះ
វចកចឆ េនះបនសន េទើបេទមខបន។ កនងករណេនះ មនមេធយបយ ចជយឲយសេរមចបន
ែដរឬេទ? េបើរគនែតនយយថ "ខញ េជឿ" ឬ "ខញ មនសង យេទ" េនះេទៀត កមន ចេ ះរ យ
ចេ ទបនពតរបកដេទៀត េបើទកជបងខេជឿអវមយ េហើយរពមទទលយកអវមយេនះ េ យ
២ - នវរណធម (Empêchements, Hindrances) ៥ របករ គ :
១- កមឆនទ (La convoitise sensuelle, Sensua Lust); ២- ពយបទ (La malveillance, III-will); ៣- ថនមទធ (La
torpeur physique et mentale et la langueur, physical and mental torpor and langueur); ៤- ឧទធចច កកកចច (L'inquiétude et le
tracas, Restlessness and worry); ៥- វចកចឆ (La donte, Doubt)។
៧
ឥតបនយលេ ះ េនះ ចេទបនែដរ បនខងវសយកររដឋ ែតនងទកជបនករខងវសយ
ធមមៈ ឬ ខងវសយចេណះែដលមនេហតផលពបនេឡើយ។
រពះសមម សមពទធរ សេទសនរបេ ជនចចថ រតវបបត វចកចឆ េចលឲយរសឡះបង
េពលមនបរនពវ ន រពះអងគរ សេហើយរ សេទៀត ឲយរពះសងឃ វក កសររពះអងគ កឲយទក
វចកចឆ េនះ ចេពះធមមវនយរពះអងគ េដើមបកឲយេកើតវបបដ រធមេទៃថងេរកយ េហើយមន ច
កចតវចកចឆ េនះបន។ ែតកលេនះ រពះសងឃ វក ងេនកនងតណហ ភពរគបអងគ េទើបរទង
រ សេទៀតថ (១) ៖ ។
ភកខទង យ ! េបើអនកទង យ មនគរគរវធម មន ច នេលើករប ន េឡើងសរេទ
ឲយសទធវ រក មន កចលមកសរតថគតចះ កទកឲយមនវចកចឆ េនះ តេទេទៀត។
េសចកដខងេលើេនះ អនកសក របវតត រសតលទធ សនេកតេសងើចៃរកែលងចេពះអងគ
រពះសមពទធ ែដលរទងមនរពះហឫទយទ យ រទងមនែមនរពះ ជទនរតមែតេសរភពកនងករ
គតែតបេ ណ ះេទ រទងរបកបេ យកដខនតធម េម ត េរបសសេនដ សរពះសងឃ វកេទៀតផង។
សមយមយ េនរសកនលនទ នគនថនដបតត ែដលេយើងបន គ លថ តដឋង ករម វរ បន
បញជ នសស ជនតមន ក ជគហបត មនរទពយសមបតតសដកសដមភ េឈម ះឧបល (១) ឲយេទគលអងគ
រពះសមពទធ េដើមបេដញេ លសររពះអងគពរទសដកមម េធវើរពះអងគឲយចសចញយង មសមខ។ ទ
បផត បចឆ វសជជន ឧបលគហបតរបកសជឧ រកថ កយទណឌ វចទណឌ មេនទណឌ
ជរបវចនៈ នគនត នដបតត មនរបេសើរេសមើេ យ ពទធវចនគៈ កយកមម វចកមម មេនកមម
េនះេឡើយ េហើយសមថវ យខលនជឧបសកចល សនពទធរតន បនដលៃរតសរណគមន។
កលេនះរពះសមពទធរទងរ សទនម នឧបលគហបត ឲយពចរ ទកខមនឲយបនមតចតសន
េរពះករពចរ មតចត េទើបសេរមចចតត ជកររបេសើរបផត ែតឧបលគហបត ទទចសម
ថវ យខលនជឧបសក េទើបរទងរបទនដបនម ន សឧបលគហបតឲយេគរពរគេដើមរបសខលនដច
១ - ទឃនកយ ម វគគ ម បរនពវ នសរត េសៀវេភទ១៦ ទពរ២១៣ តេទ។
១ - មជឈមនកយ មជឈមប ណ សក ឧបលក ទសរត េសៀវេភទ២៣ ទពរ៩។
៨
េដើមដែដល។
ប ដ េមលទធ សនទងអសកនងេ ក រពះសមពទធជអគគបគគលរបេសើរេលើសកនងករ
របទនេសរភព របទនខនតេម ត េរបសរបណ របទនករេយកយលេទវញេទមក។ ធមទង
េនះ ជរបៃពណពទធ សនេរៀងរហតមក។ រពះបទអេ កម ជ ជឧបសកដរបេសើរ
បនយកធមជរបៃពណពទធ សន េនះមករបតបតតកនងរជជកលរពះអងគ មនេសចកដរបកដេន
កនងរពះ ជរបកសរពះអងគរ បដចេសចកដតេទេនះ (១) ៖
«អនករគបគន មនគរេលើកតេមកើងសរេសើរែតលទធ សនរបសខលន េហើយរបទសតលទធ
សនដៃទេទ រតវេគរពលទធ សនដៃទៗឲយដចជខលនេគរពរបសខលនែដរ។ ករេគរពលទធ
សនដៃទៗេឈម ះថ ជយេលើកតេមកើងេហើយជយពរងកលទធ សនរបសខលនផង េហើយេធវើ
របេយជនចេពះលទធ សនដៃទផងែដរ េបើមនដេចនះេទេឈម ះថជករេ ដ កបលទធ សន
របសខលនឲយកបបតេទ រពមទងេធវើលទធ សនដៃទៗ ឲយវនសេទផងែដរ។ អនក មយេគរព
ែតលទធ សនរបសខលន េហើយរបទសតលទធ សនដៃទ រគនែតបនេឈម ះថ េធវើឲយេគឯងបន
ដងថខលនមនភកដភពចេពះលទធ សនរបសខលន េ យគតថ " ម អញបនេលើកតមកតេមកើង
លទធ សនរបសខលនេហើយ"។ គនតេនះខសរសឡះេទ កររបរពតតេនះ េឈម ះថបផល ញលទធ
សនរបសខលនេ យឥតសង យេឡើយ។ ដេចនះ មគគជគណធមរបេសើរ ស សមឲយអនក
រគបគន ដ ប េហើយសមេម ត ដ ប ទៈទៈ ៃនលទធ សនដៃទផង»។
ករសេនដ សេ យសមនចតតេនះ ជគណធមរបេសើរ ស របសនេបើយកធមេនះមក
អនវតតសរមបជរបេយជនទេទ មនែមនបនផលចេពះែតលទធ សនេទ សមបទកជចបប
សរមបរបេទសជត នេយបយ សងគមកចច ឬ េសដឋកចច ករងរតែតបនផលរបេយជន ស
េទេទៀត។
ខនតធមនងេម ត េរបសរបណេនះ ជឧតដមគតរបេសើរខពងខពស ស ទកជវបបធមនង
អរយធមៃនពទធ សន ចបេផដើម ងពពទធ សនេកើតេឡើង។ ករេបៀតេបៀន (ហង = La
១ - រពះ ជរបកស រពះបទអេ កម ជ េលខ១២។
៩
violence) េទះជែបប កេ យ ឬ េទះជេរបើេលសមកបនលកេ យ កសទធែតផទយនងពទធ
វចនៈទងអស។ េ យពទធ សនមនលកខណៈ របកដដេចនះេហើយ បនជពភពេ កមន
បនេឃើញមនសរងគ មករកបសមល បគន ទកជឧទហរណ មនកររសកឈមមយដណក
េ យកររបកសពទធ សន ឬ ផ យពទធ សនេនះេឡើង េនកនងរបវតត រសតពទធ សនដ
ែវងរបមណជ ២៥០០ឆន ែដលកនលងេទេនះ។ សពវៃថងេនះ ពទធ សនផ យទេទេពញទវប
ស េហើយរជតរជបរហតេទដលទវបអរ បនង េមរកេទៀត មនអនកចលកន សនពទធរតន
របមណជរបរយ ននក។
មនរប ន មយេទៀតេកើតេឡើងេរឿយៗ េគែតងេចទសរថ ពទធ សនជលទធ សន
(Religion) ឬ ជទស នវជជ (Philosophie ? មនអនកខលះ េឆលើយែដរ េឆលើយេ យ ករ ដចអនក
ទស នវទ េគេឆលើយថ ពទធ សនមនែមនជលទធ សន (Religion) េទ នងថទស នវជជ
(Philosophie) កមនែមនេទៀត ពទធ សនគ មនែមនជអវទងអស ឬ នងថជអវដចអនកគតេនះ
កមនែមនែដរ ពទធ សន គពទធ សន។ សនរេនះ ជករ ក ល កឬ កយេ ឲយ
ពទធ សនមនជករអវធឬទសខសេទ េ ថដចេមដចកបន ពទធ សនមនយកចតតទក ក
ចេពះ ល កឬយេ ែដលេគ កឲយខលនេនះេទ។ ល កឬយេ រគនែតជនមបញញតត ល កឬ
យេ ែដលេគសនមតថ "ពទធ សនេនះ កមនមនករសខនអវេពក សែដរ។ នមែដលេគ
កឲយេនះ មនែមនជករ រវនតេទ។
មនអវកនងេឈម ះ ឮេហើយពេ ះ ?
ដចផក ក ប េបើេគេ អវ
ក បពស រកអបដែដល។
សចចធមមនមនយេ េទ គមនែមនជយេ «ពទធ រគសត ហណឌ មសលម េ ត ខងត
ឈនត» េទ។ សចចធមមនែមនជឯកធភព (Monopole) របសជន ែតមន កេទ។ ល ក ឬ
យេ ថ នកយេនះ នកយេនះ ជនវរណធម ងបទមនឲយយលសចចធមបន េហើយបេងកើត
ជឧបកេលសដលសនត នចតតមនស េធវើចតតឲយេ ហមងេទៀត។
១០
េសចកដពតធមេនះមនែមនផដលេសចកដវនសឲយែតខងលទធ សន ឬខងបញញ ែត
បេ ណ ះេទ េធវើឲយចលរហតេទដលករទកទងរ ងមនស នងមនស េទៀតផង ឧបមថ េយើង
ជបមនស មន កេយើងមនែមនរគនែតទកេគថជមនស បណណ ងេទ េយើងែថមទងេទ ក ល ក
ឬ យេ ឲយពកេទៀតថេគ ជអងេឡស ជប ង ជអលលមង ជ េមរកកង ឬ ជជហវ េមល ះ
េហើយចតតេយើងកជបេនកនង ល ក ឬ យេ េនះឯង។ ជនកលមនស ែដលេយើងសគលេនះ
មនែមនជជតែដលេយើង ក ល ក ឬ យេ ឲយេនះផង។
មនស េ កចលចតតជក ល ក ឬ យេ ស ករហតេទដលគណធមដរបេសើរ
របសមនស េ កេទៀត។ េនះជសនត នចតតៃនមនស មញញទេទកនងពភពេ ក។ ដេចនះ
េហើយ បនជេយើងេឃើញមន ល ក ឬ យេ ៃនករឲយទន (Charité) េគថ េនះទនពទធទន
រគសត ទនហណឌ េហើយេមើលងយទនៃនជនទងេនះថជទនមនមន នសង ។ េសចកដពត
ទនគទន របកដជទន។ ទន មនែមនជពទធ ជរគសត ជហណឌ ឬ ជមសលមេទ។ រពហមវ រ
ធមៃនម ប មនែមនជពទធ មនែមនជរគសត មនែមនជហណឌ ឬ ជរបសអនក េទ គជ
របសម ប ។ គណធម ឬ េទសធមែដលេកើតកនងសនត នចតតមនស ដចសេនហធម សបបរស
ធម ករ ខនត វរយៈ មតតភព គៈ េទសៈ េមហៈ មនៈ ធមទងអសេនះ មនែមនជ ល ក ឬ
យេ ៃននកយេទ មនែមនជធមៃនលទធ សន មយចេពះេទ។ បណយ បប ែដលេកើត
េឡើង កសលចតតនងអកសលចតត មនែមនេកើតចេរ ើនេឡើង ឬ អនថយេទវញ េ យ រែតេយើង
ជបមនស ែដលកនលទធ សនេនះេទ។
អនកែសវងរកសចចធម មនមនរបេយជនអវនងដងថ សចចធមេនះេកើតមកព េទ។ ករ
រកកេណើ ត ឬ ករចេរ ើនេឡើងៃនឧតដមគតេនះជភរៈៃនអនករបវតត រសតេ យែឡក។ េដើមបលះ
សចចធម មនបចនងដងថ ពទធវចនៈេនះ ជធមអងគរពះសមពទធ ឬ របសេ កអងគ កបន។
កចចករែដលជ រវនតេនះ គករេឃើញធមពត េហើយបនលះធមេនះេ យរបៃព េសចកដេនះ
មនឧទហរណពតរបកដេនគមពរមជឈមនកយ (១) ដចេសចកដតេទេនះ :។
១ - មជឈមនកយ ឧបរប ណ សក ធតវភងគសរត េសៀវេភទ២៨ ទពរ១៧០។
១១
ៃថងមយ រពះសមពទធរទងរបថបសេរមចរពះឥរយបថ អស រតមយ កនងេ ងកមភក រទង
បនជបឫសេកមងមន ក ែដលចលមកេនកនងេ ងេនះមនរពះអងគ។ រពះអងគកដ ឫសេកមងកដ ទងពរ
នកេនះ មនបន គ លគន េទ។ លះទតរពះេនរតេឃើញឫសេកមងេនះេហើយ រពះសមពទធរទងរពះ
តរមះថ : “ចរយឫសេនះ រសគតរសគមសមរមយមលអ សេមើលេទមខគរឲយរជះថល គរនង
បនផលលអ របេសើរេបើតថគត កសរេមើល"។ រទងរពះតរមះេហើយរទងរ សកល ងសរថ:
“ែនឫស ! អនកេចញចកផទះេហើយមកបសេនះ េតើអនកបសចេពះេ ក ? េ ក
ជ ដ របសអនក? េតើ ទៈទៈេ ក េនះដចេមដច?
បនឮពទធដកេហើយ ឫសេកមងេនះ េឆលើយតបពទធដកេ យ ករជ គន ងរធមម ថ :
“ឱសមល ញេអើយ ! មនឫសមយអងគនមថ េគតម ជ កយេ យជត រពះអងគេចញ
ចក កយរតកល េហើយមកបសកនយកេភទជឫស រពះអងគមនកតតនមលបខចរខច យទេទថ
ជរពះអរហនតបនរ សដងធម ជសមម សមពទធ ខញឮេហើយរជះថល ខញ េចញចកផទះមកបសកន
យកេភទជឫសចេពះរពះអងគ រពះអងគជ ដ ខញ ខញ េពញចតតចេពះ ទរបសរពះអងគេនះ"។
“ចះរពះអងគ, រទងរ សសរេទៀត, ជអរហនត ជសមម សមពទធ ែដលអនកយកេធវើជ ដ
ខលនអនកេនះ ឥឡវេនះរទងគងេនទ ?
“ឱសមល ញេអើយ !, ឫសេកមងេឆលើយតបវញ, បនឮថមន មមយេនឯឧតតររបេទស ជត
រកង វតថ រពះអងគជអរហនត ជសមម សមពទធ ជ ដ របសខញ រពះអងគរបថបេនទេនះ។
“ែនឫសេកមង !, រទងរ សបញជ ក, ចះអនកែដលបនេឃើញ ដ របសអនកេនះែដរឬេទ?
“េទសមល ញ !, ឫសេកមងបញជ កទល ខញមនែដលបនេឃើញ ឬបនជបរពះអងគេទ កថេឡើយ
េឃើញ រគនែត គ លរពះអងគ ខលនខញ កមនែដលទងបន គ លរពះអងគផង"។
េពលេនះ រពះសមពទធរទងរជបចបសថ ឫសេកមងេនះបសកនយកេភទជ បសចេពះ
ធមមវនយរពះអងគ េទើបរទងរ សថ ៖
“ែនភកខ ! តថគតនងេទសន អនករបង ដ បចះ !”។ តេទរទងសែដង អរយសចច េរបស
របទនចប ធមមកថ េហើយ ឫសេកមងេនះបនលះអរហតតផល។ ទបផត ទងអសគន បន គ ល
១២
ថ ឫសេកមងេនះគ បកក តភកខ អនករបទនធមមេទសនេនះ គអងគរពះសមពទធ។ េពលេនះ
បកក តភកខ ឱនរកបេទៀបបទអងគរពះសមពទធ េហើយេលើកកមលងអញជលរកបទលសម
ខមេទស េ យខលនពបនដងថជអងគរពះសមពទធ បនភល តេពលពកយេ រពះអងគថ
"សមល ញ"។ តេទ បកក ត រកបទលអងគរពះសមពទធ សបពវជជ ជភកខកនងស កពទធ សន
ែតេពលេនះ បកក ត មនមនៃរតចវរ មនមនបរត។ រពះសមពទធរទងរ សបងគ បឲយរកៃរត
ចវរ រកបរត មរបៃពណពទធ សន។ បកក ត រកបថវ យបងគ រពះសមពទធ េហើយេដើរេទ
ែសវងរកៃរតចវរនងបរត កពងែតេដើរែសវងរក មនេគញមយមកដលេ ក េហើយេ កេធវើ
មរណកលេទ។
តមកៃថងេរកយេទៀត រពះសមពទធរទងបនរជបថ បកក តភកខ េនះេគញដលេហើយ
េធវើមរណកលេទេហើយ េទើបរទងរ សថ : “បកក តភកខ េនះជអនករបជញ បនេឃើញអរយ
សចចធមេហើយ បនដលឈនថន កខពសបផត ែដលរតវសេរមចនពវ នជអរហនត នពវ នេហើយមន
រតឡបមកកនភពេនះេទៀតេទ"។
នទនេនះ បញជ កេសចកដចបស សអសេជើងេហើយថ បកក តភកខ បន ដ បធម
អងគរពះសមពទធ េហើយបនរ សដងធមរពះអងគេហើយ។ ភកខ បកក ត េនះ មនបន គ លថអនក
ជអនកសែមដងធមដលខលនេទ ែតេ ក ដ បេហើយមនែភនក េឃើញសចចធមពតរបកដ។
បកក តភកខ បនេឃើញធម េហើយបនលះអរហតតផល ចលនពវ នេទៀតេតើបនេ យមន
ល ក ឬ យេ ? េបើថន សកដសទធេហើយ ជមងមខែតជសះេសប ើយពតរបកដពខន មនបចដងថ
េពទយ ជអនកផ ថន ឬ ថន េនះបនមកពេ ក េទ។ ដេចនះសចចធម មនពងែផអកេទេលើ
ល ក ឬ យេ េឡើង។
លទធ សនេសទើរែតទងអស សទធែតកេកើតេឡើងេ យជេនឿ (Foi, croyance) យកជេនឿ ឬ
"ជេនឿខវ ក" ទកជបនលទធ សនេហើយពកែផអកេទេលើរពះ ទេទព រពមទង ក
រពះ ទេទពេនឯ នសគ េហើយផ យជេនឿឲយេគេជឿ ម។ ជេនឿែបបេនះ ជជេនឿឥត
េហតផល ជជេនឿឥតេបើគត។ ឯជេនឿកនងពទធ សន ផទយគន រសឡះជជេនឿរបកបេ យ
១៣
េហតផល (Cause et effet) ជជេនឿរបកបេទេ យវចរណញញ ណ (Raisonnement) េពលគ
សទធ = ជេនឿែដលរបកបេ យបញញ Confiance = Confidence et sagess = winsdom)។ ជេនឿ
ពទធ សនេនះ សេ យក ករេឃើញចបស ករដងចបស, ករយលជកចបស "មនែមនសេ
យកជេនឿែបប "Foi, Croyance; Faith, Belief” ដចពហរ សនទងអសេនះេទ។ សពវៃថងេនះ
េយើងេរបើពកយរចបករចបលគន ស ដចពកយថ "Religion” េយើងែរបថ " សន" ឬ ពកយថ
"Foi, Croyance ជប ង, Faith, Belief ជអងេឡស េយើងែរបថ "ជេនឿ េពលគសទធ " ែតេសចកដ
ពត ពកយថ "សទធ = ជេនឿ" កនងពទធ សនមនែមនមនអតថនយដចពកយ "Foi, Croyance;
Faith, Belief” កនងសទធ សនរគសត ឥ ល ម រពហមណ េនះេទ។ សទធ = ជេនឿកនងពទធ សន
ជជេនឿែបប "Confiance, Confidence” ជជេនឿែដលេកើតេចញពករេជឿជក (Conviction) ករ
រជះថល (Joi ou sereine) ទកជសរណៈ ករទពងដរបេសើរ (Refuge) ដចសទធ េជឿជក រជះថល
ចេពះគណរពះរតនរតយ គរពះពទធ រពះធម រពះសងឃ ជេដើម។ ករេជឿជកចបសមនកេរមើក,
េសចកដរជះថល ចេពះកសលធម, ករទកចតតេ យយលចបសថនងបនសេរមចដចបណង ក
េ កទកថជ សទធ = ជេនឿែដរ។ ធម ២ របករគ សទធ នង បញញ ជធមគគន គេបើមនសទធ
រតវមនបញញ ។ អនកេជៀ មនមនបញញ នងេដើរវេងវងផល វ។ អនកមនសទធ មនេរបើបញញ ពចរ រក
ខសរតវ គតែតពេជឿ នងធល កេទជមនស លងង។ រអនកមនមនសទធ មនមនជេនឿេទ េធវើអវៗ ង
បញញ គតពចរ េបើបញញ ខលនគតចកមនធលះ នងធល កខលនេទជអនកយលខស គេទជអនក
មចឆ ។ អនកេដើរកនងេ កងងតេនះ រតវេរបើធម ២ របករគសទធ នង បញញ េនះ នងខនពបន
េឡើយ េទើបេដើរេទមនវេងវងក ដ លអធធ ។
សទធ = ជេនឿ ែដលរបកបេ យបញញ ពចរ េឃើញពតដងពត យលពត នវកចចករអវ
មយែដលបគគលរតវករេធវើ ជពលៈ = មនសទធ ពល មនកមល ងខល ងបផត ជេហតនឲយសេរមច
េសចកដរបថន ពតរបកដ។ បគគលែដលេធវើកចចករអវមយ េហើយមនបនសេរមចសម មកដរបថន
មនែមនេ យខវះអវេទ គខវះធម ២ របករេនះឯង។
រពះបរមេពធសតវ ែដលបនសេរមចភវៈជរពះសមពទធ កេ យសទធ ែដលរបកបេ យ
១៤
បញញ ចបេដើម ងពរទង ងរពះទយក ងបរមធម ឲយបនសេរមចសមម សេមព ធញញ ណ។
សទធ េនះេ ថ គមសទធ ។
រពះអរហនតរគបអងគ កមនសទធ ែដលរបកបេ យបញញ េទើបបនលះធមែដលរពះសមពទធ
រទងសែមដងទកមក។ សទធ េនះ េ ថ អធគមសទធ ។
ឯករេជឿជកចបស មនកេរមើកចេពះគណរពះរតនរតយ កេ យសទធ ែដលរបកបេ យ
បញញ ែដរ។ សទធ េនះ េ ថ ឱកបបនសទធ ។
ចតតែដលរជះថល ចេពះអេពើជកសល េ យបនយកបញញ ពចរ េឃើញពត ដងពត
យលពត ថ េធវើលអបនលអ េធវើ រកកបន រកក េនះេ ថ ប ទសទធ ។
សទធ ែដលរបកបេ យបញញ េនះ ជរទពយដរបេសើររបសមនស កនងេ ក សទធ ធវតត
បរសស េសដឋ ជេនឿេនះ មនតៃមល ស េសមើជវត មនគរនងេជឿអវៗ ឥតេបើគតេទ។ បគគលេជឿ
ឥតេបើគតេនះ មនេទសដល ល ប។ ដេចនះជេនឿដៃទៗ ែបប Foi, Croyance; Faith, Belief ែតង
េកើតេឡើងែតកនងេពល ែដលេគមនទនេឃើញពត ដងពត យលពត, កនងេពល ែដលេគ
បនេឃើញពតបនដងពតបនយលពតេហើយ រប ន ជេនឿេនះនងរលតបតេទឯងឧបមថ
មនមនស មន កមកនយយរបបថ "ខញមនេពរជមយរគបេនកនងកដ បៃដខញ េនះកនងេពលែដលឮ
ពកយេនះ" រប ន ជេនឿេទើបេកើតេឡើង េរពះមនទនបនេឃើញេពរជេនះ េ យែភនកខលនឯងេន
េឡើយ រគនែតឮេគនយយរបប។ កលេបើអនកនយយេនះ កដ បៃដបងហ ញេពរជេនះេហើយ
េយើងេឃើញេពរជេនះេ យែភនក នងថជេពរជពតែមនយលចបសថជេពរជពតែមន េពល
េនះរប ន ជេនឿែបប Foi, Croyance; Faith, Belief រលតបតឯងែលងេកើតមនេទៀតេហើយ។
េសចកដេនះដចជេរឿងែដលេយើងធល បបនឮមកថ "បនសេរមចដចជេគបនេឃើញេពរជេន
េលើបតៃដ"។ ដេចនះ គរគបបយលថ ជេនឿែដលេកើតមនេឡើង េកើតមនែតកនងេពល ែដល
េយើងមនទនេឃើញ មនទនដង មនទនយល េបើេឃើញេហើយដងេហើយ យលចបសេហើយ
រប ន ជេនឿេនះនងបតេទឯងវញ មនមនជរប ន េចទេឡើងេទៀតេទ កនងគមពរបល
ពទធ សន មននទនជឧទហរណេរចើនអេនលើ សសរមបបញជ កេសចកដខងេលើេនះ ដច
១៥
នទនេទេនះ (១) ។
សមយមយ រពះ មសលេតថ គងេនវតត េឃស ម ជតរកង េកសមព មនេថរដក
ចេពះរពះបវដឋេតថរ ថ :
“ វេ បវដឋ ! េបើបគគល មយមនមនធម ៥ របករ :
- សទធ = ជេនឿ គជេនឿទេទ មធមម មអ ថ នរបរបសសពទថ "សទធ " មនអតថនយ
ដច Dévotion, Foi, Croyance; Faith, Belief
- រច = ករេពញចតត (Penchant ou inclination = Liking or inclination)
- អនស = ករឮតៗគន (Oui-dire ou tradition = Hear say or tradition)
- ករបរវតកក = កររតះរះេ យ ករ (Considérer les raisons apparentes =
Considering apparent reason)
- នជឈនកខនត = ករចលចតត មករយលេឃើញ (Se complaire dans les spéculations
des opinions = Delight in the speculations of opinions)
ខញ ដងថ ខញ េឃើញថ ជ ពយធ មរណ រលតេរពះជតរលត, ជតរលត េរពះភពរលត,
ភពរលតេរពះឧបទនរលត, ឧបទនរលតេរពះត ហ រលត, ត ហ រលតេរពះេវទន
រលត, េវទនរលតេរពះផស រលត, ផស រលតេរពះសទបយតនរលត, សទបយតនរលត
េរពះនមរបរលត, នមរបរលតេរពះវញញ ណរលត, វញញ ណរលតេរពះសងខ ររលត,
សងខ ររលតេរពះអវជជ រលត។
« វេ មសល ! រពះបរដឋេតថរសរបញជ ក, េបើមនមនធម ៥ របករខងេលើេនះ េតើ
មសលមន យ មនញណេឃើញចបសកនងខលនថ ភពរលត ភវនេ ធ គនពវ នដេចនះឬ?
« វេ បវដឋ, រពះមសលេតថរតប, េបើមនមនធម ៥ របករេនះេទខញ ដង ខញ េឃើញថ
"ភពរលត ជនពវ ន = ភវនេ េធនពវ ន"។
« យ ម មសល ! រពះបវដឋេតថរ បញជ កែថមេទៀត, េបើដេចន ះមនែត មសល ដមន
១ - សយតតនកយ នទនវគគ េសៀវេភទ៣១ ទពរ២៤៧។
១៦
យ ជរពះអរហនតខ រសពឬ?
កលរពះ បវដឋេតថរ សរបញជ កែថមេទៀតយងេនះេហើយ រពះមសលេតថរ គងេនេសង ម
មននពតេទេទៀត។
សទធ េនះ មនមនេនសនត នចតតរពះអរហនតេទ ដចេសចកដតេទេនះ (១)។
សមយមយ រពះសមពទធរទងរបថបសេរមចឥរយបថ េនវតតេជតវន ម ជ ម នថ
បណឌ កេសដឋ ងថវ យ ជតរកង វតថ។ កលេនះ រពះសមពទធរមលេមើលេឃើញឧបនស យភកខ៣០រប រទងរបរពធបញច រនទយ េហើយរ សចេពះរពះ របតតថ :
« របតត ! អនកមនសទធ = ជេនឿចេពះសទធរនទយ ែដលតថគតបនភវនេហើយ ចះ
សបកនង អមតនពវ ន មនអមតនពវ ន ជបរេយ នែដរឬេទ?។
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! បគគល មនបនដង មនបនសក មនបនេឃើញ មន
បនរ សដង មនបនេធវើឲយជកចបស មនបនបះពលេសចកដេនះេ យបញញ ខលនឯងេទ បគគល
េនះែតងលះេ យសទធ ៃនបគគលដៃទថ សទធរនទយ ែដលបគគលដៃទបនភវនេហើយ ។ល។
មនអមតនពវ ន» ជបរេយ ន ដេចន ះឯង។
កលេនះ ភកខទង យបបលគន នយយអងកងេឡើងថ រពះ របតតេតថរ រកបទលតប
សនងរពះពទធដកអបញមញេនះ េ យករយលេឃើញខសេទ។ ៃថងេនះ រពះ របតតេតថរ មន
មនសទធ េជឿអងគរពះសមពទធេឡើយ។ េសចកដេនះបនរជបដលរពះកណអងគរពះមនបណយេទើប
រទងរ សចេពះភកខទង យថ :
«ភកខទង យ ! តថគតសរ របតត ថបគគលែដលមនបនភវនបញច រនទយ មនបន
ចេរមើន សមថវបស ន េតើ ចេធវើឲយជកចបសនវមគគផលបនឬេទ ដេចនះេទេតើ។ េពលេនះ
រពះ របតតេឆលើយតបមកតថគតវញថ :
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! ខញ រពះអងគមនមនសទធ េជឿថ "បគគលេនះ ចេធវើឲយជក
ចបសបន, របតត មនមនសទធ េជឿផលវបកែដលេគឲយ ឬ ផលវបកែដលេគេធវើ, មនមន
១ - គមពរធមមបទ។
១៧
សទធ េជឿគណរពះអរយបគគល មនអងគរពះសមពទធជេដើមដេចនះេទ"។ របតត មនមនសទធ
យងេនះេរពះ របតត បនឈនវបស ន មគគផលខលនឯងេហើយ មនលះេ យសទធ ៃនអនក
ដៃទេទៀតេទ។ ដេចនះអនកទង យមនគរេលើកេទស របតតេឡើយ មនពទធដកេហើយរទង
រ សថ :
អស េទធ អកតញញ ច សទធេចឆេទ ច េយ នេ ហ វកេ វនត េ ស េវ
ឧតតមេបរេ ។
េ ក អសសទធ បនលះនពវ ន អសកេណើ ត អសពជបណយបប មនករណយកចច
េធវើេហើយ េ កេនះ ជឧតដមបរស
េសចកដេនះ បញជ កយងចបស សថ : “រពះអរហនត មនមនសទធ េទ រពះអរហនតលះ
បងេចលសទធ អសេហើយ"។ មយេទៀត េសចកដេនះបញជ កចបស សថ : “រពះសមពទធមន
រពះទយទលទ យ សរទងរបទនេសរភពដបរបណដល វករពះអងគ វករពះអងគ
ចេពលេ យេសរចេពះរពះភរកតរពះ ដ របសខលន មេសចកដពតែដមខលនបនេឃើញ
ពត"។ រពះសមពទធែតងរទងរ សថ (១) :
ភកខទង យ ! បគគល បនកចតបងនវឆនទ គ នងឧបកេលសអសរលងេហើយ
បគគលេនះ បនេឃើញ មនបនដង មនបនយលចបស េនះឥតអងគមនេឡើយ។
រប ន សទធ = ជេនឿ េនះ នយយចេពះែតករេឃើញចបស ដងចបសែតបេ ណ ះេទ មន
មននយយពជេនឿ មធមម េនះេទ។ េសចកដេនះរពះសមពទធបនែថលងបញញ កេ យពទធចវនៈ
ថ "ឯហ បស េក បនេសចកដថ ចរអនកចលមក ! េហើយេមើលេ យខលនឯងចះ" មនែមនេ
ឲយចលមក េហើយឲយេជឿដចពហរ សនទង យេទ។
េគលធបផតកនងពទធ សន េ យពត នយយចេពះែតកររ សដងអរយសចច ែដល
រពះសមពទធេរបើពកយថ : “ធមមចកខ = ែភនកធម ឬ មនែភនកេឃើញធម" េកើតេឡើង, បនេសចកដថ
"ែភនកមនធលគ គៈ េទេរបសេហើយ បនេឃើញសចចធម បនលះសចចធម បនរ សដង
១ - សយតតនកយ កេលសសយតត េសៀវេភទ៣៤ ទពរ១៧៥។
១៨
សចចធម បនចកធលះសចចធម មនកដសង យកនលងផតេហើយ េឃើញអវៗ េឃើញេ យបញញ ចកខេ យពត េទ មពត = យថ ភត ញណ ទស ន, យថភតទស នញណ។ េបើ ម
េសចកដែដលេយើងបនសក គមពរដកពទធ សន េយើងបនេឃើញថ រពះសមពទធរទងរ សទក
កនងបឋមេទសនថ (១) “ែភនក េកើតេហើយ ញណ េកើតេហើយ បញញ េកើតេហើយ វជជ េកើតេហើយ
ពនលេកើតេហើយ = ចកខ ឧទបទ ញណ ឧទបទ បញញ ឧទបទ វជជ ឧទបទ អេ េក
ឧទបទ"។ ដេចនះ ពទធ សន នយយែតពករេឃើញចបសេ យ ញណទស នៈ មនែមន
នយយជេនឿដចជេនឿ = Croyance Foi; Faith, Belief េនះេទ។
រប ន ជេនឿេនះ មនេរចើនអេនលើ ស។ កនងសមយពទធកលមនរពហមណេរចើននក សទធ
ែតជអនកគនថបដបននតងរង (Orthodox) បនរបែកកជែជកគន តងក កនងករេរបើជេនឿេទ ម
របៃពណ ែដលខលនធល បែតរបកនេជឿតៗមក េហើយែដលខលនចះចតតសបេជឿថ ជសចចៈឯកមន
មនរប ន េចទត េឡើយ។ ៃថងមយ មនពករពហមណអនករបជញេរចើននក សទធែតបនដលេរតើយ
ៃនៃរតេវទ (២) ជែជកគន ពរប ន ជេនឿេនះមន ចេរសច បនចលេទគលរពះមនបណយ េហើយ
េលើករប ន ជេនឿមក កសរេដញេ ល។ ប ដ រពហមណទងេនះ មនរពហមណមន កេន
េកមងជងេគ យេទើបែតបន ១៦ឆន េឈម ះកបទក ជរពហមណមនករេចះដងរបេសើរ
ជងេគ េគទកជរពហមណឯក មនរបជញ ភលថល បនេចទដណដ ងរពះមនបណយថ : (១)។
បពរតរពះមនបណយ ! មនគមពររពហមណ គគមពរ េវទ េគបនរក ទកតៗមកេ យរបៃព
មមខបឋ មរបៃពណ។ គមពរេវទេនះ រពហមណរគបគន បនយលរគបគន ជឯកចឆនទថ :
“មរនតេវទ េនះជសចចឯក មនមនពរេទ = ឯកសទ ទវតយម ដៃទពេនះសទធែតជធមខស
មនែមនជសចចៈេទ"។ េសចកដេនះេតើរពះសមណេគតម មេសចកដយលេឃើញថដចេមដច?
រពះសមពទធរទងរពះស ដ បេហើយ រ សភល ង តបេទវញថ : ។
១ - .................។
២ - រពហមណអនករបជញសទធែតេចះវជជ រពហមណរគបរបករ មនគមពរ៥ ជេដើម គគមពរនរបណឌ , កខ របេភទ,
អកខ របេភទ, េភដ , សកខ នង នរតត, ឥតពនៈ។
១ - មជឈមនកយ ចងគសរត មជឈមប ណ សក េសៀវេភទ២៥ ទពរ១១៤។
១៩
«គរទធ ជៈ ! ប ដ រពហមណទងអស មនរពហមណ មន ក ែដលអត ងថខលនបន
ដងចបស បនេឃើញចបសេ យែភនកខលនឯងថ មរនតេវទ េនះជសចចឯកមនមនពរេទ ដៃទព
េនះសទធែតជធមខសែដរឬេទ?
«មនមនេទ ទនេរបស ! កបទករពហមណេនះ ជេកមងេ ម ះរតងេឆលើយតបពទធដកថ,
ឥតមនរពហមណ មន កបនដង បនឮ បនេឃើញេ យែភនកខលនឯងេទ»។
«ភរទវ ជៈ ! រពះសមពទធរ សសរតេទេទៀត, ចះមន ចរយ មន ក ឬ ចរយតព
ចរយេដើម ែដលជរពហមណមន យែវងរហតដលរបពរជរេគរត ឬ កឫសេដើម (១) ែដល
បនចងរកងគមពរេវទទកមក េហើយអត ងថខលនបនដងចបស បនឮចបស បនេឃើញចបស
េ យែភនកខលនឯងថ មរនតៈេវទ ជសចចឯកមនមនពរេទ ដៃទពេនះសទធែតជធមខសែដរឬ
េទ?»។
«េទ ! េទ ! ទនេរបស កបទករពហមណេកមងរកបទលតបពទធដក, មនមនអនក បន
ដង បនឮ បនេឃើញេ យែភនកខលនឯងេទ»។
ករទថ ជៈ ! រពះសមពទធរ សតេទ, េឆលើយរបសអនកេនះេមើលេទេឃើញថ រពហមណទង
អសសទធែតជជរេគរតមនស ខវ ក។ រពហមណខវ កមន ក េជឿពងែផអកេទេលើរពហមណខវ កមន ក
េទៀត េជឿខវ កតៗគន រហតមកឫសជននេដើម ែដលជអនកចងរកងេវទ កមនបនេឃើញឫសជនន
ក ដ ល កមនបនេឃើញែដរ ឫសជននេរកយតៗមកេទៀត ករតែតមនបនេឃើញេ ះេទ
េទៀត។ ដេចនះតថគត យលេឃើញថ ចេមលើយរបសអនកេនះ របបតថគតចបសថ ថ នភព
រពហមណទងអស េបើគនគតេមើលឲយសពវរគប ថជរេគរតរពហមណខវ ក ដចជជរេគរត
មនស ខវ ករហតទងេគរត យកជករមនបន។ តេទរពះសមពទធរ សេទសនទនម នរពហមណ
ទងេនះថ េសចកដេនះមនសមេបើបគគលជអនករបជញរបកដដចអនករគបគន ែដលជអនកេចះដង
របេសើរ េនែតទទចរបកនេជឿថ "មរនតៈេវទ ជសចចឯកមនមនពរ ដៃទពេនះសទធែតជ
១ - ឫសពប ណសទធែតអនកជនញ គឫសអដឋ, មកៈ, មេទវៈ, េវស មតត, យមតគគ, អងគរស, ភរទវ ជៈ, េសដឋ,
ភស បៈ, ភត។
២០
ធមខស" ដេចនះេឡើយ។
“ភរទវ ជៈ ! រពះសមពទធរ សដណដ ងតេទេទៀត, ចះអនករគបគន យលេឃើញេសចកដេនះ ថ
ដចេមដច? េបើមនដេចន ះេទ មនែតជេនឿរពហមណែដលអនកអត ងមកេនះ ជអមលកៈ = មន
មនឫសគលពតរបកដ ែមនឬេទ?
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! កបទករពហមណរកបបងគទល, ជេនឿរពហមណេនះ មនែមន
ជឥតេហតផលេទ ពករពហមណបនចលេទអងគយជត បនសក េរៀនសរត បនឮតៗគន មក
េហើយេទើបរបកនេជឿដេចនះឯង»។
«ភវទវ ជៈ ! រពះសមពទធរ សតេទ, កលពមន អនកបននយយថ "មនជេនឿ" ឥឡវេនះ
អនកនយយថ "បនឮតៗគន មក បនជមនជេនឿ"។
«ភរទវ ជៈ ! ធម ៥របករគ ១-ជេនឿ = សទធ , ២-ករគបចតត = រច, ៣-ករឮតៗគន =
អនស , ៤-កររតះរះនវ ករ = ករបវវតកក, ៥-ករចលចតត មករយលេឃើញ ករ
ចលចតតសប = ទដឋនជឈនកខនត ទង ៥របករេនះ ែតងមនវបក ២របករគ ៖
ក-េហត ែដលបគគលសប, ែដលបគគលគបចតត, ែដលបគគលឮតៗ មគន , ែដលបគគល
រតះរះនវ ករ, ែដលបគគលចលចតតសប ែតេហតេនះមនែមនជករពត កែតងមនែដរ
ខ-េហត ែដលបគគលមនេជឿសប, ែដលបគគលមនគបចតត, ែដលបគគលមនឮតៗ ម
គន , ែដលមនរតះរះនវ ករ, ែដលមនចលចតតសប ែតេហតេនះ ជករពត កែតងមនែដរ។
ដេចនះ ធម ៥របករេនះគ សទធ រច អនស ករបដរវតកក ទដឋនជឈនកខនត មន
ែមនជពទធ សនេទ។ ពទធ សនកជន រតវេវៀរបងនវធម ៥របករេនះ ែដលជធម ងមន
ឲយយលេសចកដពតបន មនរតវឲយធមេនះ ឋតេនកនងសនត នចតតេឡើយ។
ល បេនះ រពះសមពទធរ សេទសនទនម នថ : “ករែសវងរកសចចធមមនរតវសេរមច
េសចកដអវមយេ យ ចខតថ មនែតធមមយេនះ េវទ ជសចចឯក អវដៃទេទៀតសទធែតខស
ទងអស ដេចនះេឡើយ។
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! កបទបរពហមណរកបទលសរ, េដើមបែសវងរកសចចធម េតើរតវ
២១
េរបើឧតដមគតដចេមដច?
ភរទវ ជៈ ! រពះសមពទធរ សពនយល, មនស មន កៗ ែតងមនជេនឿ = សទធ (Croyance,
Foi)។ េបើនយយ េគ ចនយយបនថ េនះជជេនឿ = សទធ របសខញ េទទលេពល ែដល
េគរកសចចធមេឃើញ។ បែនតជេនឿេនះេគមនរតវជរមលេទដលករសេរមចចតត ចខតថ េនះជ
សចចឯក ឯធមដៃទេទៀតសទធែតខសទងអស ដេចនះេឡើយ"។ នយយមយែបបេទៀតថ : “មនស
មន កៗ ចេជឿអវបន មែដលខលនយលេឃើញ េហើយ ចនយយបនថ ខញ េជឿដេចនះេទដល
េពល ែដលខលនរកសចចធមេឃើញ ែតេ យជេនឿ (Croyance, Foi) េនះ េគមនគបបសេរមច
ចខតថ អវែដលខលនេជឿេនះជសចចធមែតមយ ឯធមដៃទពេនះ សទធែតខសទងអស ដេចនះ
េទ"។
រពះសមពទធែតងរ សេទសនទនម នថ : (១)
«មនស ែតងេដករ េនកនង ថ ធមេនះរបេសើរបផតេហើយេគរព ដ េនះ ទកជ
ដ វេសសបផត ដ ដៃទពរបសខលន សទធែតេថកទប ទងអស។ េ យេហតេនះបនជ
មនស េចះែតមនវ ទមនេចះចប។
«មនស បនេឃើញ នសង កនងខលន ចេពះ រមមណែដលខលនបនេឃើញ បនឮ បន
ពលរតវ ឬ ចេពះសលពវត ករបកនខជ បនវ នសង េនះ ទកជ សកក យទដឋ = េឃើញថជ
របសខលនរបេសើរ េហើយទករគដៃទៗ ថសទធែតេថកទបទងអស»។
«អនកែដលេនកនងស ករគ េហើយេដករ េនកនង រគេនះែតងែតយលថ ធមរគ
របសខលនរបេសើរបផត ធមរគដៃទៗ សទធែតជធមេថកទបទងអស។ អនករបជញឈល សៃវរបេ
ទកថ : “ករជបកនង េនះ ជរច កចងក"។
ភកខទង យ មនគរគបបជបជពកចេពះ នងសលពវតេនះេឡើយ។
មយេទៀត រពះសមពទធរ សេទសនបដចចសមបបទធម (១) ចេពះភកខទង យ។ លះបន
១ - ខទទកនកយ សតតនបត បរដឋមសរត េសៀវេភទ៥៤ ទពរទ២៧៣។
១ - មជឈមនកយ មលប ណ សក ម ត ហ សងខយសរត េសៀវេភទ២២ ទពរ១៦៣។
២២
ដ បរពះធមមវេសសេទសនេហើយ ភកខទង យរកបបងគទលរពះសមពទធថ ?
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! ខញ រពះអងគបនេឃើញធមេនះេហើយ»។
«ភកខទង យ ! រពះសមពទធរ សបញជ ក, េបើអនក លគន ជបជពក រក យ កចកន ប
នចេពះេនះថ : បរសទធយងេនះ ផរផងយងេនះ េ យត ហ នងេនេឡើយេទ េមដចេឡើយ
អនកនងបនយលចបសនវធមែដលមនឧបមដចជ សេពេភរ ែដលតថគតសែមដងេហើយ
េដើមបរបេយជនេរ ើខលនឲយចក ឱឃៈ ទង៤ មនែមនេដើមបរបេយជនឲយរបកននវខនធបញជកៈេនះ
េទ មនដេចន ះឬ។
កនងពទធ សន រពះសមពទធរទងែតងែតរ សេទសន េរប បេធៀបធមរពះអងគថ ដចជ
សេពេភរ សរមបជះឆលងេទកនេរតើយនយ មនែមនសរមបរបកនខជ ប េហើយលែសងយក
េទ មេទរទងរ សថ :
«ភកខទង យ ? មនស មន ក ជអនកេធវើដេណើ រ េដើរេទដលេរតើយសមរទេរតើយ យ
របកបេ យភយេរចើន េរតើយនយជេរតើយនរភយ របកបេ យកដេក មមក នត ែតមនមនអវនង
ឆលងេទ។ មនស េនះគតថ សមរទេនះធេធង ស េរតើយ យេនះមនភយេរចើន ស
េរតើយនយឥតភយ មនែតកដេក មក នត ែតមនមនយនឆលងេទ ទកកមនមន ! ជករគប
របេសើរ ស របសនេបើ ម អញយកេ ម េឈើ ែមកេឈើ ឬ សលកេឈើ មកេធវើជកបន េហើយ
រសយេ យកបនេនះ ម អញនងឆលងេទេរតើយនយ េ យេរបើៃដនងេជើងអទកែចវេទ។
ភកខទង យ ? មនស អនកេធវើដេណើ រេនះ េដើររកេ ម េឈើ ែមកេឈើ សនលកេឈើ រកបន
េហើយ េធវើជកបនេនះ រសយេ យកបនេនះេគឆលងេទេរតើយនយ េ យេរបើៃដនងេជើងអទក
ែចវេទ។ ឆលងេទដលេរតើយនយេហើយមនរប ន មយេចទេឡើង អនកេធវើដេណើ រេនះគតថ ម
អញេធវើដេមដចេអះ? កបនេនះ ជន ម អញបនសេរមចដចបណង េហើយ រសយេ យកបនជ
ពនងេនះ ម អញបនដលេរតើយ របកបេ យកដេក មក នត េដើមបតបឧបករៈ គរែត ម អញ
េលើកកបនជពនងដរបេសើរេនះ កេលើកបលេហើយទល ឬ ម អញេលើកកបនេនះ កេលើ ម
េហើយលយកេទេទើបសម។
២៣
ភកខទង យ េសចកដេនះ អនកទង យគតដចេមដច? អនកដេណើ រេយើងេនះ រតវេធវើ ម
គនតែដលខលនគតេឃើញេនះ ឬ េទើបេឈម ះថេធវើករគរសមចេពះកបនេនះ?
សមរទងរពះេម ត េរបស ! ពគរសមេទ
រពះសមពទធរទងបនតរពះពទធដកតេទេទៀតថ :
«ភកខទង យ ! ឥឡវេនះ អនកេធវើដេណើ រេយើងបនឆលងមកដលេរតើយនយេ យកដ
េក មក នតេហើយ ឧបមថ អនកេធវើដេណើ រេនះគតថ "កបនេនះមនគណប ចនង ម អញ
ស រសយេ យកបនេនះ ម អញបនឆលងមកដលេរតើយ របបកេ យកដេក មក នតេហើយ
គរ សែត ម អញេលើកកបនេនះ កេទេលើេរតើយ ឬ ចងទក ឬ កពនលចេចលេទ េហើយេធវើ
ដេណើ រចរេចញេទ មកដរបថន ។ េធវើដេចនះេទើបេឈម ះថអនកេធវើដេណើ រេនះ េចះេធវើករគរសម
ចេពះកបនេនះ។
ភកខទង យ ! ធមមវនយែដលតថគតបនសែមដងេហើយ េរប បដចកបនដេចន ះែដរធមម
វនយេនះ រគនែតជសេពេភរ សរមបជះឆលងែតបេ ណ ះេទ មនែមននឲយេកើតមនឧបទន
សរមបរបកនខជ បេទ។
ភកខទង យ ! បគគល មយយលេឃើញធមមវនយេនះ ថទកដចជសេពេភរ បគគល
េនះេឈម ះថបនរបតបតតធមមវនយ ែដលតថគតសែមដងេហើយេនះសមគរេទ មធមេហើយ
េរពះបនលះបងធម ធម (១) ទងអសេចលបងអសេហើយ។
ដេណើ រនទនេនះ េធវើឲយេយើងបនយលចបសថ ពទធវចនៈ មនអតថនយថនសតវេទ
កន សវ នសនតវរបទ បរមសខ េខម ន េរតើយរ នអមតនពវ នពតរបកដ។ ពទធវចនៈ
េនះជ វ កខ តធមដកនសតវេទកនទបផតទកខបនពត។ ពទធវចន េនះជ នយយនកធម
គជសេពេភរ ដកនសតវេទកនេរតើយរ នអមតនពវ នពតរបកដ។ រពះសមពទធរទងមន
សែមដងធមទករគនែតសរមបបងអតសតវេ ក ឬ ទករគនែតបងហ ញបគគលបញញវនតឲយចងេមើល
១ - កនងអដឋកថសរតេនះពនយលថ កសលធមកដ អកសលធមកដ រពមទងឈនសមបតត រតវលះបងេចលទងអស
េរពះធមទងអសេនះ មននឲយេទដលទបផតទកខេទ។
២៤
ចងដងេនះេទ។ ធមមវនយរពះអងគ ពតជធមនសនតភព នេសចកដសខ មករបគលឲយសតវេ ក
ែដលកពងេកដ េ ល លេ យេភលើងទកខ េភលើងកេលសបនយងសកដសទធបផត។ ធមមវនយរពះអងគ
េនះជទកអរមត គរ ធជនេរកបផកបបតកដេរសកឃល នបនយងរបេសើរបផត។
អនកមនបនសក ពទធ សន េ យមតចតែតងនយយថ ពទធ សនមនមន
លកខណៈេ យបរបណេទ មផល វេ ក គេគចងនយយថ រពះសមពទធមនេចះវជជ ផល វេ ក
សរមបបេងកើត រេពើវតថជផសក = Confort សរមបមនស េ កេឡើយ។ រពះសមពទធរទងជ
សពវញញ ពទធ រទងមនមនអវេនសលេទើសទកនងរពះបញញ ញណរពះអងគេទ ធម ជកសល
ជធមដកនសតវេ កេទកន សនតវរបទ រទងែតងែតសែមដងធមេនះអសថរៈេវ ៤៥វស
េដើមបជរបេយជនដលមនស េ ក េទវេ ករពហមេ ក។ ធមមវនយរពះអងគេនះជកញច ក
សរមបឆលះេមើលអវកបន េមើលលអកបនេមើល រកកកបន េរសចេហើយែតអនកឆលះរតវករ។
សមយមយ រពះសមពទធរទងរបថបសេរមចរពះឥរយបថេនសលបវន ជតរកង
េកសមព។ េពលេនះ រទងេឈងរពះហសតេទចបសនលកេឈើមយកដ បមកទកកនងរពះហសត
េហើយរទងរ សសរេទកនភកខទង យថ : (១)
«ភកខទង យ ! អនកទង យយលេឃើញដចេមដច? សនលកេឈើមយកដ ប ែដលេនកនងៃដ
តថគតេនះ នងសនលកេឈើែដលមនេនឰដេដើមេឈើឯេ ះ ឯ េរចើនជងឯ ?
សមរទងរពះេម ត េរបស ! ភកខទង យ ទលពទធដក េហើយរកបទលថ សនលកេឈើ
ែដលេនកនងកដ បរពះហសតេនះ មនចននតច ស ឯសនលកែដលមនេនឰដេដើមេឈើកនង
សសបវនេនះ មនចននេរចើន ស នងគណនរ បពបនេឡើយ។
ភកខទង យ ធមមវនយែដលតថគតបនរ សដង េហើយែដលតថគតយកមកសែមដង
រ បដលអនកទង យ មនចននតច ស ឯធមែដលតថគត បនរ សដងេហើយមនបន
យកមកសែមដងរបបដលអនកទង យ មនេរចើន ស ដចសនលកេឈើែដលមនេនកនង
សសបវនេនះឯង។ ចះេហតអវ កតថគតមនយកធមទងអសេនះមកសែមដងរបបអនកទង
១ - សយតតនកយ ម រវគគ សសបបណណវគគ េសៀវេភទ៣៩ ទពរ២៧៣។
២៥
យ? េរពះថធមទងអសេនះមនមនរបេយជនមននសតវេ កេទនពវ ន។
?????????????????????????????????????????????????????
៦. ជវតេផ ង សររេផ ង = អញញ ជវ អញញ ះ សររ
៧. សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀត = េ ត តថគេ េ បរមមរ
៨. សតវ ល បេហើយ មនេកើតេទៀត = ន េ ត តថគេ េ បរមមរ
៩. សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមន មនេកើតេទៀតកមន = េ ត ច ន ច េ ត
តថគេ េ បរមមរ
១០.សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមនែមន មនេកើតេទៀតកមនែមន = េនវ េ ត ន
ចេ ត តថគេ េ បរមមរ
រប ន ទងេនះ រពះសមពទធមនទនបនសែមដងដល ម អញេទ េបើដេចន ះគរែត ម អញ
ចលេទរកបបងគទលសរ ចេពះរពះភរកតរពះអងគ េបើរទងមនរពមសែមដងដល ម អញេទ ម
អញែលងបស ែលងរបរពតតរពហមចរយធមកនងស ករពះអងគ េហើយ សកខ បទរតឡបេទ
កនេភទជរគហសថវញ"។
ៃថងមយតមក មលងឈបតត ចលេទរកបបងគគលសររប ន េនះ មែដលខលនបនគតទក
មន។ រទងរពះស ដ បេហើយ រពះសមពទធរ សតបថ : “តថគតមនបនេ អនកឲយចលមកបស
េហើយេធវើកតតកថនងសែមដងធមេនះរបបដលអនកេទ ចះអនកមកអកជទកខរបបតថគតេធវើអវ ?
រទងរ សតេទថ :
«មលងឈបតត ! េបើមនអនក មន កមកនយយរបបតថគតថ ខញ រពះអងគមនទនបស
របរពតតរពហមចរយធមកនងស ករពះអងគេទ េបើរទងរពះករ មនទនបនសែមដងរបទនខញ
រពះអងគថ "េ កេទៀង"។ល។ សតវ ល បេហើយេកើតេទៀតកមនែមន មនេកើតេទៀតកមនែមន»
ដេចនះ អនកេនះមខជ ល បអ របងេសៀតមនតថគតសែមដងរបបមនខន េរប បដចបរសរតវ
សរ េហើយនយយរបបរគេពទយថ ខញមនទនឲយវះដកយកសរេនះេទ ចខញបនដងថ :
- អនក ជអនកបញសរេនះ ជក រត ឬជរពហមណ ជេវស ឬជសទធ មនស ទប ឬ
២៦
ខពស ស ឬេខម ពណសែណដ កបយ ឬរបេផះ េនរសកនគម សន,
- វធេនះ ជកេភលើង ឬធន ន ែខ ធន េនះ ជសមបក ក ពនលងឫស សៃសសតវ សមបកែខលង
ពរ ឬវលលទកេ ះសន,
- សរែដលមតេនះ ជៃរពេឈើ េឈើរសក, ជសរេសៀតេ យ ល បសតវ ម ត របមង ែខលង
េកង ក ឬទងសន,
- សរេនះរេ យសៃសកនទយេគ រកប សហេខម ឬ វ សន,
- សរេនះ មនមខមល មខសែបត មនេងៀង មខេរ បែដក មខដចពនល ក ឬសរេធវើពធង
រទងសន សមខញ រពមឲយដកយកសរេនះេចញពកយខញ។
មលងឈបរត ! បរសរតវសរេនះ េនរងចដងមនមនទនេទនងរតវ ល បមន ឥត
របេយជនអ របងពខនេឡើយ។
មលងឈបរត ! េបើចដងថ "េ កេទៀង ។ល។ សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមនែមន មន
េកើតេទៀតកមនែមន" សន សមរបរពតតរពហមចរយធម = (រពហមចរយ ស) េរកយេបើេគេនែត
មនទនដងមនេទ កឥត "របេយជន" ែដរ េរពះធមជសកសរតវដច ជ ជ ពយធ មរណៈ
េ ក បរេទវ ទកខ េទមនស ឧបយស េចះែតេបៀតេបៀនសតវជនចច ជធមែដល
តថគតបញញតតថ "មនេសចកដវនសពត" កនងបចចបបននកលេនះ។
មលងឈបតត ! កររបរពតតរពហមចរយធម មនែមនពងែផអកេទេលើ (Dogme) ដចបន
េពលមកទងអសេនះេទ ករែដលរតវេធវើភល មៗ គរប ន បនទ នែដលកពងដតសតវេ កទេទឲយ
េឆះេ ល លសលនេ ល អនទះ េនះគ ជត ជ ពយធ មរណ េ កបរេទវ
ទកខ េទមនស ឧបយស រពមទងធម "ទបផតទកខ" ទងអសេនះសទធែតជរប ន បនទ ន
រតវេធវើភល មៗ បងអងទកយរតេទេទៀតពបនេឡើយ។
មលងឈបតត ! ចរអនកចទកកនងចតតចះថ "េនះជធមែដលតថគតរតវសែមដង ដច
តថគតបនសែមដងរចមកេហើយ, េនះជធមែដលតថគតមនសែមដង ដចតថគតមនសែមដង
េហើយ។ ឯធមែដលតថគតមនសែមដងេនះគ េ កេទៀង។ល។ សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមន
២៧
ែមន មនេកើតេទៀតកមនែមន។ េហតអវកតថគតមនសែមដងករយលេឃើញ = () េនះ?
មលងឈបតត ! បនជតថគតមនសែមដង េរពះេនះមនមនរបេយជន មនែមនជករច
បច មនែមនជខងេដើមៃនរពហមចរយធម មនែមននឲយេកើតកដេនឿយ យកររបសចក គៈ
កររលតទកខករសងប ករដងចបស កររ សដង នពវ នេឡើយ។
អវែដលតថគតសែមដង ?
មលងឈបតត ! តថគតែតងសែមដងថ "េនះទកខ េនះេហតនឲយេកើតទកខ េនះធមជេរគ ង
រលតទកខ េនះបដបទជផលវនេទកនកររលតទកខ"។
េហតអវកតថគតសែមដងធមេនះ?
មលងឈបតត ! េរពះថធមេនះ មនរបេយជន (១) សខន ស ចបច ស ជខង
េដើមៃន រពហមចរយធម នឲយេកើតកដេនឿយ យ របសចក គរលតទកខ សងប ដងចបស
រ សដង នពវ ន"។
េសចកតេនះ នឲយេយើងយលចបសថ ពទធ សន ជ សនរេ ះទកខ រេ ះទកខយង
អសេជើង ែដលមនធល បមនមកកនងរបវតត រសត សនៃនសកលេ កេឡើយ។ ពទធ សន
មនទកទមងនេទខងេ កតតរធម។
មយេទៀត រប ន េយើងដែដលេនះ (២) មនេចទេឡើងេរចើន សកនងសមយពទធកល
រប ន េនះកេចទខល ង ស េរពះសមយេនះជសមយភញ ករលក។ មនបរពវ ជកមន ក មន
ករេងឿងឆងលចេពះ (Dogme) ដចេយើងបនជែជកគន មកេហើយេនះែដរ។ សមយមយអងគរពះ
សមពទធរទងរបថបសេរមចរពះឥរយបថេនកនងវតត េជតវន ម ជ មអនថបណឌ កេសដឋ
ងថវ យជតរកង វតថ កលេនះមន បរពវ ជក មន កេឈម ះ វចឆេគរត ចលេទរកបបងគ
គលរពះអងគ េហើយេលើកយករប ន ដែដលេនះ មករកបទលសររពះអងគថ :
១ - ក ម ចត មលងឈបតត មយ ពយកត ឯតញហ មលងឈបតត អតថសញជ ក ឯត ទ រពហមចរយ ឯត នពវទយ វ គយ
នេ ធយ ឧបសមយ អភញញ យ សេមត ធយ នពវ នយ សវតតត ត ម ត មយ ពយកត។
២ - មជឈមនកយ មជឈមប ណ សក អគគវចឆសរត េសៀវេភទ២៤ ទពរ៨។
២៨
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! ចះរពះអងគមនករយលេឃើញ = (Dogme) ថេ កេទៀង—
េ កមនេទៀង—េ កមនទបផត េ កមនមនទបផត-ជវតគសររ-ជវតេផ ង សររេផ ង-សតវ
ល បេហើយ េកើតេទៀត-សតវ ល បេហើយ មនេកើតេទៀត-សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមន មនេកើត
េទៀតកមន-សតវ ល បេហើយ េកើតេទៀតកមនមន មនេកើតេទៀតកមនមន េនះេសចកតពត ដៃទព
េនះ សទធែតជេមឃៈទងអស ដេចនះឬ?
«េទ េទ វចឆ ! រពះសមពទធតប តថគតមនមនករយលេឃើញ ដេចនះេទ»។
«សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទលសរេដញេទៀត កលខញ រពះអងគ
រកបទលសរខងេលើេនះ រពះមនបណយតបថ រទងមនមនករយលេឃើញ = យងេនះេទ េបើ
ដេចនះេតើរពះមនបណយមនករយលេឃើញថ មនេទសដចេមដចខលះ?
«វចឆ ! រពះសមពទធតបតេទ តថគតបនរ សដងថ (១) ធមទងេនះជ ញ ជវេងវង ជ
បះេបើក ជេឃលងេឃល ង ជនសតវឲយលចេទកនងអនលងទកខ រងទកខ លបក ចេងអ តចងអល េកដ េ ល
ល មននឲយេនឿយ យ របសចក គ រលតសងប ដងចបស រ សដង នពវ ន េឡើយ »។
តថគតេឃើញេទសេនះេហើយ បនជតថគតមនមនករយលេឃើញ = (Dogme) េនះឯង។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរតរកបទលសរេដញតេទេទៀត ចះរពះមន
បណយ មនករយលេឃើញ = េនះបនតចបនតចខលះែដរឬេទ?
មនមនេទ វចឆ ! រពះសមពទធរ សតេទេទៀត តថគតបនលះបងករយលេឃើញ = េនះ
េចលអសេហើយ េរពះតថគតបនរ សថ : “របដេចនះ េហតែដលនឲយេកើតរបដេចនះ េហត
ែដលនឲយរលតរបដេចនះ េវទនដេចនះ េហតែដលនឲយេកើតេវទនដេចនះសញញ ដេចនះ េហតែដល
នឲយេកើតសញញ ដេចនះ េហតែដលនឲយរលតសញញ ដេចនះសងខ រដេចនះ េហតែដលនឲយេកើតសងខ រ
ដេចនះ េហតែដលនឲយរលតសងខ រដេចនះ វញញ ណដេចនះ េហតែដលនឲយេកើតវញញ ណដេចនះ
េហតែដលនឲយរលតវញញ ណដេចនះ» េរពះេហតេនះ បនជតថគតេពលថ : តថគតរច
១ - ទដឋគហន ទដឋកនត េ ទដឋវសក ទដឋវបផនទត ទដឋសេយជន សទកខ សវឃត សឧបយស សបវ ហ ន នពវទយ
ន វ គយ ន អភញញ យ ន សេមព ធយ ន នពវ នយ សវតតត។
២៩
រសឡះេហើយ េរពះមនរបកនម េរពះអសេទ េរពះរបសចក គ េរពះរលតេទ េរពះលះ
បង េរពះរ សេចលេចញនវេសចកដេមើងងយទងពង នវេសចកដបេនថ កបនទ បទងពង នង
អហងក រមមងក រ អនសយ (១) ទងពង។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រ សសរេសចកដេផ ងមយេទៀត, ចះភកខែដលចតតរចរសឡះេហើយ វមតតចតត េតើេទេកើតឯ េទៀតែដរឬេទ?
«វចឆ ! រទងរ សតប, េបើនយយថ : េកើតេទៀត កមនគរ។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទលសរេទៀត, េបើដេចន ះ មនែត
មនេកើតេទៀតឬ?
េទ វចឆ ! រទងរ សតប, េបើនយយថ : មនេកើតេទៀត កមនគរែដរ។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទលបែនថមេទៀតេបើដេចន ះ មនែត
េកើតេទៀតខលះ មនេកើតេទៀតខលះឬ?
េទ វចឆ ! រទងរ សតបបែនថម, េបើនយយថ : េកើតេទៀតខលះ មនេកើតេទៀតខលះ ដេចនះ កមន
គរែដរ។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទលសរបញជ កេទៀត, េបើដេចន ះ
មនែត េកើតេទៀតកមនែមន មនេកើតេទៀតកមនែមនដេចនះឬ?
េទេទ វចឆ ! រទងរ សបញជ ក, នយយថ េកើតេទៀតកមនែមន មនេកើតេទៀតកមនែមន
ដេចនះកេនែតមនគរែដរ។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត ទញទលគនតរកបទលេ យរតងថ : ខញ
រពះអងគមនយលទលែតេ ះ ខញ រពះអងគជមនស េងងេងងអសេទេហើយ។
«េអើ វចឆ ! រពះពជតមររ សបេ ដ យ មអនកមនគរយលែមន អនកជមនស េងងេងង
ែមន េរពះថ ធមេនះរជលេរជអនកេឃើញបនេ យកមម រ សដងបនេ យករម ជធមសងប
ជធមៃថលថល េរបើកររតះរះ វតកកៈ មនចះ ជធមលអតសខម មនែតអនករបជញេទើបដងបន។
១ - បនដល ទដឋ ត ហ មនៈ ទង៣ របករេនះ។
៣០
វចឆ េអើយ ! រទងរ សតេទេទៀត, ធមេនះ ខលនអនកមនករយលេឃើញ = (Dogme) ដៃទ
មនករេពញចតតដៃទ មនករគបចតតដៃទ មន ចរយដៃទ ែតងដងបនេ យករម ស។
ែន វចឆ ! រទងរតឡបសរេទវញ, េបើមនេភលើងកពងេឆះេនមខអនក អនកកបនដងថ មន
េភលើងកពងេឆះេនមខ ម អញែដរ េបើមនេគសរអនកថ េភលើងែដលកពងែតេឆះេនកនងទចេពះ
មខអនកេនះ រសយេ យអវ?
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទល, េបើមនេគសរខញ រពះអងគ ខញ
រពះអងគនងេឆលើយថ េភលើងែដលេឆះេនះ រសយេ យេ ម នងអងគតឧស។
េអើ វចឆ ! រទងេដញសរតេទ, ចះេបើេភលើងេនះ រលតេទវញេនកនងទចេពះមខអនក េហើយ
មនេគសរអនកថ េភលើងែដលរលតេទកនងទចេពះមខអនកេនះ េទ ? េទខងេកើត ឬ ខង
លច? េទខងតបង ឬ ខងេជើង? េបើេគសរយងេនះ េតើអនកេ ះរ យថដចេមដច?
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត រកបទលេ យរតងខញ រពះអងគកទលគនត
នងេ ះរ យែដរ នងេឆលើយដចេមដចកមនរតវ េរពះេមើលេទេឃើញ េ ម នងអងគតឧសេឆះអស
េទេហើយ េនសលែតកញម ឯេភលើងរលតបតអសេទេហើយ េមើលមនេឃើញថេទឯ េទ។
េអើ វចឆ េអើយ ! រទងរ សពនយលតេទេទៀត, កលបគគលបញញតតវសតវបញញតតេ យរប
េវទន សញញ សងខ រ វញញ ណ។ រប េវទន សញញ សងខ រ វញញ ណ ជ ខនធបញចកៈ េនះ
តថគតលះបងេចលអសេហើយ េធវើឲយដចជេដើមេ ន តកបតក ែលងេកើតមនជ រប េវទន
សញញ សងខ រ វញញ ណ េទៀតេហើយ មនេកើតជធមម ។ តថគតរចរសឡះ ចកចែណកៃន រប
េវទន សញញ សងខ រ វញញ ណ េនះអសេហើយ ជអនកេរជេ យគណ ែដលបគគលរបមណ
មនបន សទងបនេ យករមដចសមរទ នងថ េកើតេទៀតកមនគរ មនេកើតេទៀតកមនគរ េកើតខលះ
មនេកើតខលះ កមនគរ េកើតេទៀត កមនែមន មនេកើតេទៀតកមនែមន ដេចនះកមនគរែដរ។
ទបផត ធមមកថ បរពវ ជកវចឆេគរត រកបេទៀបបទអងគ រពះសមពទធេហើយេពលសរេសើរ
ពទធគណថ :
«បពរតរពះេគតមដចេរមើន ! ម លរពក ដះេនជតរគមកដដះជតនគមកដ របកប
៣១
េ យ ខដេហើយេ យេ ល មសលករទឈងរទៃឈ ខ ដេហើយេ យេ ល មសលកេនះ វនស
អនត យេទេ យអនចច ធម សបកនងរកមរទង យ វនសអសេទរ យវនសអសេទ
េនសលែតខលមសទធយង មញ ធមមវនយរពះអងគេនះ បរសទធផរផងអសែមក ខ េ ល មសលក
សបក រកមររ យរលង េនសលែតខលមសទធ យងេនះឯង»។
សមរទងរពះេម ត េរបស ! បរពវ ជកវចឆេគរត ថល ែថលងតេទេទៀត, ពទធដកេនះ ពេ ះ
ស ! វ កខ តធម េនះ ដចជេគផង រនវវតថ ែដលេគផក ប ឬេបើកនវគរមបែដលេគរគប ឬក
ដចេគរបបផល វដលមនស វេងវង ពេនះេ តដចេគដតរបទបេរទលបភលកនងទងងតេ យគតថ
អនកមនែភនកភល នងបនេឃើញរបទង យយងចបស។
៣២