7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 1/50

PTYPETHEDOCUMENTTITLE 1

PTYPETHEDOCUMENTTITLE 1

PlPl[Typethedocumenttitle] 1

θωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψ

 υιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδ

φγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζ

ξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµ

θωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψ

 υιοπασδφγηϕκτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβν

µθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτ

 ψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπα

σδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκ

λζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβ

νµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτ

 ψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπα

σδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκ

λζξχϖβνµρτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθ

ωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυι

οπασδφγηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγ

ηϕκλζξχϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξ

χϖβνµθωερτψυιοπασδφγηϕκλζξχϖβνµθ

ωε τ υιοπασδ κλ ϖ ν θωε τ υι

1

1การสรปใจความสคัญตามเอกสารฉบับน อาจมเน อหาไม 

ครบถวนโปรดอานหนังสอเรยนเปนหลักเพ อการเตรยมสอบ 

BG1400

สรปใจความสคั ญ 

นักศ กษา มหาวทยาลั ยอั สสัมชั ญ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 2/50

ววัฒนาการและท มาของกฏหมาย

1.  กฏหมายสมัยกรงส โขทัย

กรงส โขทัยเปนราชธานแหงแรก 

การปกครองในสมัยกรงส โขทัยเปนแบบพอปกครองลกประชาชนเรยกพระเจาแผนดนวาพอขน 

คนพบในหลักศลาจารกทใหเราทราบวากฏหมายในยคส โขทัยมรองรอยมาจากคัมภรพระธรรมศาสตรของฮนด

และมเมองเชยงใหมตั  งราชธาน ใหมมการปกครองเปนอสระของตนเองมพระเจามังรายเปนกษัตรยปกครองอาณาจักรลานนาไทยพระองคแรก กฏหมายท  ใชปกครองคอมังรายศาสตร สาเหตท เรยกวามังรายศาสตรเพราะเปนการปฐมกษัตรยของอาณาจักรลานนาไทยท  ไดทรงโปรดใหจารกกฏหมายท  ไดอทธพลมาจากพระธรรมศาสตร  กฏหมายท รวบรวมบทบัญญตตางๆ ทั  งทางแพงและทางอาญา และมการกหนดโทษไวดวย เชน 

ทางอาญามกฏหมายลักษณะววาท กฏหมายลักษณะใสความ กฏหมายลักษณะลักทรัพยและลักพา เปนตน  ในทางแพง เชน 

กฏหมายลักษณะหมั  น กฏหมายลักษณะสมรส กฏหมายลักษณะหยา กฏหมายลักษณะมรดก กฏหมายลักษณะหน   เปนตน

2.  กฏหมายสมัยกรงศรอยธยา

สมเดจพระรามาธบดท  1(พระเจาอ ทอง)การปกครองในสมัยกรงศรอยธยาไดรับอทธพลมาจากขอมซ งมประเพณและวัฒนธรรม 

กฏหมายในสมัยกรงศรอยธยามลักษณะ 3ดังน  

(1)  คัมภรพระธรรมศาสตร ไดจากมอญ ม งสรางบรรทัดฐาน 

แกผ  ปกครองท จะนไปใช ในการปกครองพลเมองพระธรรมศาสตร ไดเปล ยนความสัมพันธแตเดมจากการปกครองท จะนไปใช ในการปกครองแบบพอปกครองลกมาเปนพระเจาแผนดน

(2)  พระราชศาสตรเก ยวกับกฏเกณฑ แหงการปฏบัตราชการกฏหมายมรเฑยรบาลกฏเกณฑเร องท ดน และสถานภาพบคคลในสังคม

(3) กฏหมายอ นๆท พระเจาแผนดนตราข  นบังคับใช  กฏหมายซ งพระเจาแผนดนทรงตราข  นเพ อใชบังคับในสมัยกรงศรอยธยานั  นมมากมาย เชน 

กฏหมายลักษณะเบดเสรจ กฏหมายลักษณะอาญาหลวง กฏหมายลักษณะพยาน กฏหมายลักษณะโจร เปนตน

3.  กฏหมายสมัยรัตนโกสนทร

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 3/50

  หลังจากเสยกรงศรอยธยาแกพมา 

พระยาตากไดรวบรวมคนข  นตอส  กับพมาจนประสบชัยชนะและปราบดาภเษกข  นเปนพระมหากษัตรย และสถาปนากรงธนบรข  นเปนราชธานแลวก ไดรวบรวมกฏหมายจากเมองตางๆ ท ม ไดเสยใหกับพมา 

เอามาตรวจชระและใชมาตลอดสมัยกรงธนบร

  เม อพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาฯไดเสดจข  นครองราชสมบัตแลว  ใหมการรวบรวมกฏหมายตางๆ 

ท  ใชอย  ในสมัยกรงศรอยธยามาตรวจชระใหม และใหมการตั  งคณะกรรมการตรวจชระกฏหมายเพ อแก ไขความคลาดเคล อนและความไมยตธรรมท มอย  ในกฏหมายเกา 

กฏหมายท  ไดชระสะสางน  เรยกวา “กฏหมายตราสามดวง” ท เรยกเชนน  เพราะวามการประทับตราราชสห คชสหและบัวแกวซ งเปนสัญลักษณของสมหนายก สมหกลาโหม และโกษาธบด ตอมากลายเปนตราของกระทรวงมหาดไทย 

กระทรวงกลาโหม และกระทรวงตางประเทศตามลดับ 

กฏหมายตราสามดวงท  ไดตรวจชระใหมน  ประกอบดวยพระธรรมศาสตร พระศาสตร และพระราชกหนดบทพระอัยการ

   ในสมัยรัชกาลท  4อทธพลของประเทศตะวันตกย งเพ มมากข  น 

กฏหมายในประเทศไทยไมเปนท ยอมรับของประเทศตางๆท เขามามความสัมพันธกับประเทศไทย เรยกวา 

 ไทยไดเสยสทธสภาพนอกอาณาเขตหรอเอกราชทางศาลไปดวยขออางของตางประเทศวากฏหมายไทยปาเถ อนและลาสมัย 

ประเทศไทยไมสามารถตอส  กับอนาจและอทธพลของประเทศไทยมหาอนาจได เราจงตองอย  ในภาวะจยอม

  เม อรัชกาลท 5 ไดทรงม งท จะหาทางเอาเอกราชทางศาลกลับคนมาโดยการปฏรปศาลและจัดระบบกฏหมายไทยใหม โดยทรงตั  งความหวังไววาหากไดแก ไขกฏหมายไทยใหเจรญเทาเทยมกับนานาอารยประเทศ รัชกาลท  5 

 ไดทรงตั  งคณะกรรมการตรวจชระและรางกฏหมายข  นคณะหน ง  ไดรางกฏหมายลักษณะอาญากอนกฏหมายฉบับอ น 

แลวนทลเกลาถวายและไดทรงประกาศใชเปนประมวลกฏหมายฉบับแรก เรยกประมวลกฏหมายฉบับแรกน  วา 

“กฏหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127” 

สวนการรางประมวลกฏหมายแพงและพาณชย ไดรางในสมัยรัชกาลท 6ซ งม งจะปลดพันธะอันเน องมาจากสทธสภาพนอกอาณาเขต

  ประมวลกฏหมายอ นๆ 

ท นับวามความสคัญเชนเดยวกับประมวลกฏหมายท กลาวมาแลวกคอประมวลกฏหมายวธพจารณาความอาญาซ งไดยกรางและประกาศใช ในระยะเวลาเดยวกันกับประมวลกฏหมายแพงและพาณชยและยังคงใชเร อยมาจนถงปัจจบัน

 

  ววัฒนาการของกฏหมายตางประเทศ

  ระบบกฏหมายท  ใชอย  ในโลกปัจจบันน  มท นยมใชอย  4 ระบบใหญๆ  คอ

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 4/50

1.  ระบบกฏหมายซวล ลอว (CivilLaw)2.  ระบบกฏหมายคอมมอน ลอว (CommonLaw)

3.  ระบบกฏหมายสังคมนยม (SocialistLaw)

4.  ระบบกฏหมายศาสนาและประเพณนยม (ReligiousandTraditionalLaw)

2. ววัฒนการของกฎหมายตางประเทศ 

ประเทศไทยนั นไดรับอทธพลจากระบบกฎหมายตางประเทศ 

ซ งจะทใหเราทราบถงท มาของกฏหมายไทยตลอดจนวัตถประสงค 

อันเปนผลใหเราศกษาและใชกฎหมายไทยไดอยางถกตอง 

ระบบกฎหมายไทยท นยมใชกันอย ในปัจจบันม 4 ระบบ คอ 

1. ระบบกฎหมายซวล ลอว 

- ไดรับอทธพลมาจากกฎหมายโรมัน โดยกฎหมายโรมันท สคัญคอ กฎหมายสบสองโตะ 

- ในสมัยพระเจาจัสตเนยนไดมการจัดทประมวลกฎหมายข น 

ซ งประมวลกฎหมายฉบับน มอทธพลตอประเทศตางๆ 

- ไดมการนหลักกฎหมายโรมันมาใชในการรางประมวลกฏหมาย 

ซ งประเทศฝรั งเศสเปนประเทศแรกมรางประมวลกฏหมายสเรจ มช อวา ประมวลกฎหมาย 

นโปเลยน 

- ประเทศท ใชกฎหมายซวล ลอว  สวนมากท ใชอย คอกฎหมายลายลักษณอักษร  ไดแก 

ประมวลกฎมาย ซ งเปนการรวบรวมบทบัญญัตเก ยวกับกฎหมายมาจัดเปนหมวดหม  

ซ งประมวลกฎหมายท มใชในประเทศซ งใชระบบกฎหมายซวล ลอว   ไดแก ประมวลกฎหมายเพง 

ประมวลกฎหมายพาณชย ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฏหมายวธพจารณาความเพง 

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เปนตน 

2. ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว 

- กเนดมาจากประเทศอังกฤษ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 5/50

- มววัฒนาการมาจากการจัดศาลพระมหากษัตรยหรอศาสหลวง 

โดยมการคัดเลอกผ พพากษาจากสวนกลางออกไปพจารณาคด 

- กฎหมายคอมมอน ลอว ยังมชองวางท  ไมสามารถใหความยตธรรมไดทกเร อง เชน 

ในกรณของการชดใชคาเสยหายจากการผดสัญญา ชดใชคาสนไหมทดแทนในกรณละเมด 

จงมการพัฒนาหลักความยตธรรม มาใชบังคับค กับกฎหมายคอมมอน ลอว 

เปรยบเทยบระบบกฎหมายคอมมอน ลอว และ ซวล ลอว 

1. แตกตางกันในแงท มา (Source) ของกฎหมาย 

ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว มท มาจากจารตประเพณ คพพากษาของศาลกถอวาเปนท มาของกฎหมาย เพราะคพพากษาถอเปนบรรทัดฐานหรอแบบอยางท ศาลตอมาจะตองพพากษาเม อมกรณอยางเดยวกันเกดข นอก 

สวนหลักความยตธรรมกถอวาเปนท มาของกฎหมายเชนกันซ งศาลนมาใชใหเกดความเสมอภาคและเปนธรรม และกฎหมายลายลักษณอักษรกเปนท มาของกฎหมายดวยแตเปนกฎหมายลักษณะพเศษ 

ซ งเปนกฎหมายเฉพาะเร อง ระบบกฎหมายซวล ลอว เปนกฎหมายลายลักษณอักษรและประมวลกฎหมายตางๆ 

จารตประเพณและหลักกฎหมายทั วไปกเปนท มาของกฎหมายแตอาจนมาใช ไดในบางกรณ 

2. แตกตางกันในแงของวธพจารณาคด (Procedure)

ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว มลกขน (Jury) ทหนาท วนจฉัยช ขาดปัญหาขอเทจจรง สวนผ พพากษา (Judge) ทหนาท วางหลักกฎหมายและช ขาดปัญหาขอกฎหมาย 

การพจารณาคดท มโทษอกฉกรรจมักมการพจารณาคดตอหนาผ พพากษาและลกขน 

การพจารณาคดของระบบกฎหมายน  สวนใหญพจารณาดวยวาจา (Oral hearing)

ศาลจะใหค ความตอส กันอยางเตมท  สวนศาลจะทหนาท คลายกับกรรมการคอยควบคมใหการตอส คดอย ภายใตหลักเกณฑท กหนด 

เรยกการพจารณาคดน วา การพจารณาคดระบบปรปักษ ( Adversary System)

ระบบกฎหมายซวล ลอว ผ พพากษาทหนาท วนจฉัยช ขาดทั งปัญหาขอเทจจรงและปัญหาขอกฎหมาย  ไมมลกขน 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 6/50

การพจารณาคดในระบบน มทั งท ใชระบบเสาะหาขอเทจจรงหรอระบบไตสวนโดยใหอนาจศาลคนหาความจรง และระบบกลาวหาโดยค ความตองนพยานหลักฐานมานสบใหศาลเช อ 

3. แตกตางกันในแงของการจแนกประเภทกฎหมาย (Classification of Laws)

ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว  ไมนยมแบงแยกประเภทของกฎหมาย แตมการแบงแยกเปนกฎหมายคอมมอน ลอว และหลักความยตธรรม (Equity)

ระบบกฎหมายซวล ลอว มการแบงแยกประเภทของกฎหมายออกเปน กฎหมายเอกชน 

(Private Law) และกฎหมายมหาชน (Public Law)

4. แตกตางกันในแงเร องผลของคพพากษา (Precedent)

ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว  พจารณาคดจากขอเทจจรงท เกดข นในคด และผ พพากษาไดกหนดหลักเกณฑอันเปนบรรทัดฐานหรอแบบอยางข นจากขอเทจจรงในคดนั น 

ระบบกฎหมายซวล ลอว คนงถงตัวบทกฎหมายเปนสคัญ 

คพพากษาของศาลไมถอวาเปนบรรทัดฐาน 

5. แตกตางในแงการศกษากฎหมาย (Legal Education)

ระบบกฎหมายคอมมอน ลอว  ตองศกษาจากคพพากษาท ศาลตัดสนไวเปนบรรทัดฐาน 

ระบบกฎหมายซวล ลอว ตองศกษาจากตัวบทกฎหมาย 

3) ระบบกฎหมายสังคมนยม (Socialist Law)

ระบบกฎหมายน เกดข นหลังจากการปฏวัตครั งใหญในประเทศรัสเซย 

กอนหนาน ประเทศรัสเซยมกฎหมายเปนระบบซวล ลอว 

แตหลังจากการปฏวัตและพรรคคอมมวนสต ไดเขาครองการบรหารประเทศกเปล ยนไป 

กระบวนการยตธรรมท จะใชบังคับลวนแตนเอาหลักการใหมตามความคดของมารกซและเลนนมาใช หลักการน เช อวาทใหเกดความทัดเทยมกันในสังคมและค มครองคนในสังคมใหพนจากการกดข ขมเหง

ของนายทน 

ท มาและลักษณะของกฎหมายในระบบกฎหมายสังคมนยมมดังน  

1.) กฎหมายลายลักษณอักษร เปนท มาของกฎหมายท สคัญท สดในประเทศสังคมนยม 

กฎหมายลายลักษณอักษรมักจะใชถอยคท สามารถแปลความหมายไดอยางกวางขวางและปลอยท งปัญหาตางๆใหอย ในดลพนจของเจาหนาท ฝายปกครอง 

2.) จารตประเพณ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 7/50

  จารตประเพณในระบบกฎหมายสังคมนยมนั นนมาใชเปนเพยงสวนนอย 

เพราะตัวกฎหมายท เปนลายลักษณอักษรมักเขยนไวกวางๆประกอบกับศาลตความกฎหมายไวอยางกว

างขวาง 

3.) หลักการและแนวความคดของมารกซและเลนน 

หลักการและแนวความคดของมารกซและเลนนถอเปนรากฐานสคัญของ ระบบกฎหมายสังคมนยมน  ศาลหรอผ พพากษามักกลาวอางองถงแนวความคดของมารกซ และเลนนมาประกอบคตัดสนเสมอ 

4 ) ระบบกฎหมายศาสนาและประเพณนยม(Religious and Traditional Law)

ท มาและลักษณะของกฎหมาย 

กฎหมายอสลาม 

กฎหมายอสลามเปนกฎหมายท สอนใหชาวมสลมมพระอัลเลาะหเปนพระเจาองคเดยว 

ซ งเปนผ สรางโลกมนษยและสรรพส งทั งปวงกฎหมายอสลามเปนกฎหมายท กหนดถงหนาท ของ ชาวมสลมท มตอพระผ เปนเจา สังคมและครอบครัว เชน กฎหมายครอบครัว กฎหมายมรดก กฎหมายอาญา กฎหมายวธพจารณาความ ฯลฯ ปัจจบันประเทศดนแดนตะวันออกกลางกใชกันอย  

กฎหมายอสลามมววัฒนาการมาจากหลักคสอนและหลักปฏบัตตางๆไดแก คัมภรโกหราน 

ซนนะห อจมา อ อัลอ รฟ และกยาส มแหลงกเนดมาจากนครเมกกะ เม อ 1,300 นานมาแลว กฎหมายครสต 

กฎหมายศาสนาครสตมตนกเนดมาจากศาสนาครสตโดยตรงหลังจากพระเยซ ส นพระชนมประมาณป ค.ศ. 500 พระสันตะปาปาเลโอท  1 ไดสรางศนยรวมของอนาจ ของ ศาสนจักรข นท นครวาตกัน ทใหศาสนาครสตเจรญร งเรองมากข นพระสันตะปาปา ทรงออกสมณโองการท เก ยวกับการปฏบัตตนของศาสนกชนท ด ในศตวรรษท 15 กฎหมาย 

ศาสนาครสตใชบังคับแกครสตศาสนกชนหากใครฝาฝนกจะถกลงโทษ หลังจากนั นศาสนาครสต กเร มแตกตัวเปนนกายตางๆ เชน นกายโปรเตสแตนด นกายโรมันคาทอลก นกายออรธอดอกซ 

เปนตน ปัจจบันศาสนาครสตม ไดมอทธพลเขาไปเปนสวนหน งของกฎหมายเหมอนดังเชน 

ศาสนาอสลาม แตแนวความคดของศาสนาครสตกใชเปนแนวทางในการรางกฎหมายของ ตางประเทศท นับถอครสตศาสนา เชน ขอกหนดหามหยา การหามคมกเนด การหามทแทง การหามสมรสซอน (Bigamy) เปนตน 

ศาสนาฮนด 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 8/50

 

หลักการท แทจรงของลัทธฮนด ไดแกการสอนใหร จักวธการครองชวตและความสัมพันธกับเพ อนมนษ

ยในสังคม และไดถายทอดคสั งน โดยผ ร ทั งหลายซ งอางวาเปนเทวบัญชาของพระผ เปนเจา ตั งแตประมาณ 1,500 - 600 ป กอนครสตศักราช หรอประมาณ 2,570 – 3,740 ป มาแลว 

จงนับวาเปนกฎหมายท เกาแกมาก มท มา 4 ประการคอ ศรต ศาสตร ธรรมะ พระธรรมศาสตร 

ประเพณนยม 

เปนลักษณะการปฎบัตเก ยวกับการดเนนชวตความเปนอย ในสังคม ตลอดจนมารยาทตางๆ 

เชน ขงจ อ ชาวเอธโปเปย โซมาลแลนด ซดาน ฯลฯ 

3.ท มาของกฎหมาย 

ความหมายของควา "ท มาของกฎหมาย" นั นหมายถง "ส งท ศาลหรอผ ใชกฎหมายจะนไปปรับแกคดท เกดข น" โดยปกต  ไดแก กฎหมายลายลักษณอักษร 

จารตประเพณ และหลักกฎหมายทั วไป แตถาพจารณาจากตรากฎหมายของประเทศท ใชระบบอ นๆ 

อาจหมายถง "บอเกดของกฎหมาย" (Source of Law)

1) ท มาของกฎหมายอันเปนบอเกดของกฎหมาย แบงออกเปน 

(1) จารตประเพณ (Custom) คอ 

ระเบยบแบบแผนท มนษย ไดประพฤตปฏบัตสบเน องตดตอกันเปนเวลานานจนกลายเปนขอบังคับ 

จารตประเพณเปนท มาประการสคัญของประเทศท ใชระบบกฎหมายคอมมอน ลอว สวนในประเทศท  ไม ไดใชระบบกฎหมายคอมมอน ลอว ยอมเปนท เขาใจไดวา ในเวลาท ผ รางกฎหมายจัดทกฎหมายนั น 

ยอมจะเสนอแนวคดของตนเองอันเปนผลหลอหลอมมาจากจารตประเพณ 

(2) ศาสนา (Religion) ศาสนา คอ 

กฎขอบังคับท ศาสนาตางๆไดกหนดไวใหมนษยประพฤตแตส งท ดงาม 

ศาสนาเปนขอกหนดความประพฤตของมนษยอยางหน ง แม ไมมผลบังคับตอผ ฝาฝนทันท แตอาจมผลทางจตใจ 

(3) คพพากษาของศาล (Judicial Decision) ในประเทศท ใชกฎหมายคอมมอน ลอว เชน 

ประเทศอังกฤษ 

คพพากษาของศาลเปนท มาของกฎหมายซ งหมายความวาเม อศาลไดตัดสนคดเร องใดไวอยางไรแลว เม อมกรณอยางเดยวกันเกดข นอก ศาลตอมากจะตองตัดสนคดตามบรรทัดฐาน 

สวนในประเทศท ใชระบบซวล ลอว เชน ประเทศฝรั งเศส ประเทศไทย 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 9/50

 ไมถอวาคพพากษาของศาลเปนท มาของกฎหมาย 

คพพากษาของศาลเปนเพยงการนเอาตัวบทกฎหมายมาปรับกับขอเทจจรงในคดท เกดข นเทานั น 

(4) หลักความยตธรรม (Equity)

ในทฤษฎนตปรัชญาบางทฤษฎถอวากฎหมายมสวนสัมพันธอยางใกลชดกับความยตธรรม 

การออกกฎหมายจงตองสอดคลองกับความเปนธรรมและยตธรรมดวย 

มฉะนั นแลวก ไมอาจใชบังคับได ศาลมอนาจพจารณาพพากษาโดยใชหลักความยตธรรมได จงถอวาหลักยตธรรมเปนท มาของกฎหมายอยางหน ง 

(5) ความคดเหนของนักปราชญ(Commentaries)

นักปราชญ หมายถง ผ ทรงคณวฒทางนตศาสตร ซ งอาจเปนผ พพากษาหรอนักวชาการก ได ในสหรัฐอเมรกาจะม รอสโก เพานด(Roscoe Pound) และพรอสเซอร(Prosser)

ในประเทศอังกฤษกม แซลมอนด (Salmond) ลอรดโคก(Lord Coke)

และน คอผ ทรงคณวฒท เปนท ร จักกันและเช อถอกันมากในวงการนตศาสตร ความคดเหนของบคคลเหลาน จงมน หนักมาก แมศาลเองกตองรับฟัง จนอาจมการตัดสนคดเปล ยนแปลงไปในคดตอมา 2)ท มาของกฎหมายท ศาลหรอผ ใชกฎหมายจะนไปปรับแกคดท เกดข น ท มาของกฎหมายท สคัญท สด 

 ไดแก กฎหมายลายลักษณอักษรท บัญญัตข นมาโดยถกตองตามกระบวนการบัญญัตกฎหมาย 

แตการท จะบัญญัตกฎหมายใหครอบคลมนั นทไดยาก 

จงตองยอมใหนจารตประเพณมาใชเปนกฎหมายดวย 

(1)กฎหมายลายลักษณอักษร เปนท มาของกฎหมายท สคัญท สด  ไดแก รัฐธรรมนญ 

ประมวลกฎหมาย พระราชบัญญัต พระราชกหนด พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง และกฎหมายลายลักษณอักษรขององคการบรหารสวนทองถ น 

(2)จารตประเพณหมายถงแบบแผนของความประพฤตซ งประชาชนโดยทั วไปนยมประพฤตซ งประชาชนโดยทั วไปนยมประพฤตปฏบัตตามกันมานาน 

จนเปนท ยอมรับกันวามความศักด สทธ เสมอดวยกฎหมายแตจารตประเพณท ศาลจะนไปปรับวนจฉัยเปนกฎหมาย จะตองประกอบดวย 

- ตองเปนจารตประเพณท ประชาชนไดปฏบัตตอกันมาชานาน 

- ตองเปนจารตประเพณท มเหตผลสมควรและเปนธรรม 

- ตองเปนจารตประเพณท บคคลในทองถ นถอปฏบัตอยางเปดเผยและสม เสมอ 

- ตองเปนจารตประเพณท บคคลในทองถ นถอปฏบัตโดยทั วไป 

- ตองเปนจารตประเพณท  ไมขัดตอกฎหมายและศลธรรมอันดของประชาชน 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 10/50

  (3) หลักกฎหมายทั วไป เปนท มาอกประการหน งของกฎหมายโดยอาจ เปนหลักกฎหมายดั งเดมเปนสภาษตเขยนไวเปนภาษาลาตน 

ซ งหลักกฎหมายทั วไปยังอาจเปนหลักท แฝงอย ตามบทกฎหมายตางๆ เชน 

หลักผ รับโอนไมมสทธดกวาผ โอน ท พบในมาตราตางๆ ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ยอมนไปใชในกรณอ นๆท คลายคลงกันได 

บทท  3 การแบงแยกประเภทของกฎหมาย 

กฎหมายท สคญและนยมใชกันมาก แบงเปน 2 ประเภท 

1.กฎหมายตามลักษณะการใช 

-สารบัญญัต : เน อแทของกฎหมาย ใชบังคับความประพฤตของคนทั งทางแพงและอาญา 

-สบัญญัต : กระบวนการตามกฎหมายแพงและอาญา 

2.กฎหมายตามความสัมพันธของค กรณหรอตามขอความกฎหมาย 

นยมใชกันแพรหลายมากท สด เพราะงายตอความเขาใจ แบงเปน 3 ประเภท 

1.เอกชน : กฎหมายท กหนดสทธ หนาท  และความสัมพันธ ระหวางเอกชนตอเอกชน 

-แพง : กหนดสทธ หนาท  และความสัมพันธ ตั งแตเกดจนตาย เชน สถานะ ความสามารถของบคคล 

-พาณชย : กฎหมายบังคับสหรับผ ประกอบธรกจ เชน คาขาย 

ประเทศไทยใช ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทตั งแตสมัย 

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอย หัว ม 6 บรรพ 

บรรพ 1 หลักทั วไป เก ยวกับบคคล 

2 หน  สทธ หนาท  ความรับผดชอบ 

3 เอกเทศสัญญา การซ อขาย เชาซ อ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 11/50

4 ทรัพยสน กรรมสทธ  การครอบครอง 

5 ครอบครัว การหมั น การสมรส 

6 มรดก การเปนทายาท พนัยกรรม 

-กฎหมายวธพจารณาความแพง 

จัดเปนกฎหมายเอกชน วาดวยระเบยบ วธดเนนการ ฟองรอง ดเนนคด โตแยงสทธในทางแพง 

แบงเปน 4 ภาค 

ภาค 1 บททั วไป 

2 พจารณาคดในศาลชั นตน 

3 อทธรณ ฎกา 

4 บังคับคดตามคพพากษา 

หลักกฎหมายวธพจารณาความแพง 

แบงเปน 2 ประเภทคอ 

1.  คดมขอพพาท คอ 

เปนการดเนนคดในกรณท เกดมการโตแยงสทธกันตามกฎหมายแพงโดยเปนพพาทระหวางโจ

ทกและจเลย เชน 

-ฟองผดสัญญา 

-ฟองเรยกคาสนไหมทดแทนกรณละเมด 

-ฟองบังคับชระหน  

ขั นตอนการดเนนคดมขอพพาท 

1.  การแตงตั งทนายความ : การฟองคดแพงโจทกตองจะตองฟองตอศาลเองไมเหมอนคดอาญา 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 12/50

2.  การย นฟองคด 3.  ศาลสงสเนาคฟอใหจเลย :หลังจากศาลออกสเนาคฟองใหเรยบรอยแลว 

โจทกกนสเนาคฟองและหมายเรยกใหจเลยมาแกคดตอไป 

4.  การย นคใหแกคด :หากจเลยคดจะตอส คด จเลยตองรบทคแกคดมาย นภายใน15

วันนับจากวันท สงหมายเรยกและสเนาคฟอง 

5.  การพจารณาคของศาล : - สบพยานโจทก จเลย  ไดเลยหากเหนวาคด ไมมประเดนย งยาก 

-ช สองสถาน หากเหนวาเปนคดท ย งยาก 

6.  การพพากษาคดของศาล 

7.  การอทธรณ ฎกา : แพคดในศาลชั นตนและไมเหนพองกับคพพากษา (การย นอทธรณ 

จะตองย นภายใน 1 เดอนหลังจากคพพากษา)

8.  บังคับคด : - บังคับใหชระหน ใหกับโจทกตามคพพากษา 

- ยดหรออายัดทรัพยออกขายทอดตลาด 

- หากจงใจไมชระหน อาจถกจับกมได 

2.  การดเนนคดไมมขอพพาท คอคดท  ไมมการโตแยงสทธ 

แตเปนเร องท บคคลมความจเปนตองใชสทธทางศาล เชน 

-รองขอครอบครองปรปักษ -ขออนญาตศาลทนตกรรมแทนผ เยาว 

-รองขอเปนผ จัดการมรดก 

-รองขอใหเปนคนไรความสามารถหรอเหมอนไรความสามารถ 

ขั นตอนการดเนนการคดไมมขอพพาท 

1.  ย นครองขอตอศาลท มอนาจชระคด 2.  ศาลนัดไตสวนครอง 3.  ผ รองนพยานเขาสบ 

4.  ศาลมคสั ง *การดเนนการคดแพงตอง ชระคาดเนนคด 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 13/50

ประเภทและการจัดทกฎหมายลายลักษณอักษร กฎหมายลายลกัษณอักษรแบงเปน 3 ประเภท 

1. กฎหมายลายลักษณอักษรท บัญญัต โดยฝายนตบัญญัต  ไดแก • พระราชบัญญัต คอ กฎหมายท พระมหากษัตรยทรงตราข นโดยคแนะนและเหนชอบของสภา 

แบงเปน 

‐  พระราชบัญญัตท ออกเพ อใชบังคับในกรณทั วไป 

‐  พระราชบัญญัตประกอบรัฐธรรมนญ 

2.กฎหมายลายลักษณอักษรท บัญญัต โดยฝายบรหาร  ไดแก • พระราชกหนด คอ กฎหมายท พระมหากษัตรยทรงตราข นโดยคแนะนของคณะรัฐมนตร และตองเปนกรณจเปนเรงดวน 

• พระราชกฤษฎกา คอ กฎหมายท พระเจาแผนดนทรงตราข นโดยคแนะนของคณะรัฐมนตร 

ซ งเปนฝายบรหารทข นทลเกลาฯ  โดยไมตองผานสภา ม 2 ประเภท คอ 1.  พระราชกฤษฎกาท ออกโดยอาศัยกฎหมายแมบท  เชน 

พระราชกฤษฎกาจัดต ังแผนกคดเยาวชนและครอบครัวจังหวัดยโสธร 

ออกโดยอาศัยอนาจตามพระราชบัญญัตจัดตั งศาลเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2534

2.  พระราชกฤษฎกาท ออกโดยไมขัดตอกฎหมาย เปนการออกกฎหมายของฝายบรหาร 

 ในกรณสคัญ ๆ ปละจเปน  โดยไมตองอาศัยอนาจกฎหมายแมบท เชน 

พระราชกฤษฎกาเรยกประชมรัฐสภา 

• กฎกระทรวง คอ กฎหมายท คณะรัฐมนตรเปนผ ออกโดยอาศัยอนาจกฎหมายแมบท 

3.กฎหมายลายลักษณอักษรท บัญยัต โดยองคกรบรหารสวนทองถ น เปนกฎหมายท มผลใชบังคับเฉพาะในเขตทองถ นท ปรพกาศใช มลักษณะ ดังน  

• ขอบัญญัตองคการบรหารจังหวัด คอ 

กฎหมายท องคการบรหารสวนจังหวัดตราข นเพ อใชบังคับในพ นท ขององคการบรหารสวนจังหวัด 

• เทศบัญญัต คอ กฎหมายท เทศบาลตราข นใช ในเขตเทศบาล  โดยอาศัยกฎหมายแมบท 

(พระราชบัญญัต) ใหอนาจ 

• ขอบัญญัตกรงเทพมหานคร คอ 

กฎหมายท กรงเทพมหานครตราข นเพ อใชบังคับในเขตกรงเทพมหานคร 

 โดยความเหนชอบของสภากรงเทพมหานคร 

• ขอบัญญัตเมองพัทยา คอ กฎหมายท เมองพัทยาตราข นเพ อใชบังคับในเมองพัทยา 

• ขอบังคับตบล คอ กฎหมายท สภาองคการบรหารสวนตบลตราข นเพ อใชบังคับในตบล 

ขั  นตอนในการจัดทกฎหมายโดยฝายนตบัญญัตและฝายบรหาร 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 14/50

 

การจัดท  ผ เสนอ  ผ พจารณา : วาระ  ผ ตรา  ประกาศใช 

พระราชบัญญัต  คณะรัฐมนตร หรอ 

สมาชกสภาผ แทนฯ 

รัฐสภา : รับหลักการ 

: พจารณา 

: ใหความเหน 

กษัตรย   ในราชกจจาฯ 

พระราชกหนด  รัฐมนตรผ รับผดชอบ  ค.ร.ม. : ถาเหนชอบ 

นทลเกลาฯ 

: เสนอสภา 

:

สภาเหนชอบเปน 

พ.ร.บ.

: สภาไมเหน 

ชอบ พ.ร.ก. ตกไป 

กษัตรย   ในราชกจจาฯ 

พระราชกฤษฎกา  รัฐมนตรผ รับผดชอบ  คณะรัฐมนตร  กษัตรย   ในราชกจจาฯ 

กฎกระทรวง  รัฐมนตรผ รับผดชอบ  คณะรัฐมนตร  ร.ม.ต.  ในราชกจจาฯ 

ขั  นตอนในการจัดทกฎหมายโดยองคการบรหารสวนทองถ น 

การจัดท  ผ เสนอ  ผ พจารณา  ผ ตรา  ผ อนมัต  ประกาศใช 

ขอบัญญัต อบจ. นายก อบจ.

สมาชก อบจ.

สภา อบจ. นายก อบจ. ผ วาฯ  ท ทการ อบจ.

เทศบัญญัต  คณะเทศมนตร หรอ ส.ท.

สภาเทศบาล  นายกเทศมนตร  ผ วาฯ  สนักงานเทศบาล 

ขอบัญญัต ก.ท.ม. : ผ วา ก.ท.ม.

: สมาชกสภา 

สภา ก.ท.ม. ผ วา ก.ท.ม. -  ในราชกจจาฯและกรงเทพกจจา 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 15/50

ก.ท.ม.

ขอบัญญัตเมองพัทยา  ปลัดเมองพัทยา  สภาเมองพัทยา  นายกเมองพัทยา  ผ วาชลบร  ศาลาวาการเมองพัทยา 

ขอบังคับตบล  กรรมการ อบต.

สมาชก อบต.

สภา 

อบต.นายอเภอ 

ประธาน อบต. - ประกาศเปนขอบังคับตบล 

การจัดทกฎหมายลายลักษณ อักษรในกรณพเศษ • ประกาศและคส ังคณะปฏวัต • ประกาศและคส ังคณะปฏรปการปกครองแผนดน 

• ประกาศและคส ังคณะรักษาความสงบเรยบรอยแหงชาต • ประกาศและคส ังคณะรัฐประหาร 

บคคล 

“บคคล” ตามประมวลกฏหมายแพงและพาณชย แบงเปน ๒ ประการ 

๑.บคคลธรรมดา  ๒.นตบคคล 

บคคลธรรมดา 

สภาพบคคล  ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๕ บัญญัต “สภาพบคคลเร มแตคลอดอย รอดเปนทารก และส  นสดเม อตาย 

ทารกในครรภมารดากสามารถจะมสทธตางๆ  ได หากวาภายหลังเกดมาแลวรอดอย ”

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 16/50

๑.การคลอด ตามกฎหมายถอวาเดกคลอดอกมาหมดตัวจากชองคลอด หรอชองทองกพอแลว 

๒.การอย รอด คอ ทารกจะตองมลมหายฝจ หรอสามารถหายใจเองไดดวยตนเองอยางอสระ ซ ง 

หมายถงการมชวต 

สธของบคคล 

ผ ท คลอดออกมาจากครรภมารดา และอย รอดเปนทารก ผ นั นยอมมสภาพบคคล หรอบคคลธรรมดา กฎหมายใหสทธและหนาท คอ 

๑.มความสามารถในการถอสทธ  เชน  มสทธรับมรดก 

๒.มความสามารถในการใชสทธน ัน 

การเปนทายาท 

ปัญหา  ในกรณทารกยังอย  ในครรภมารดา  ในขณะบดา(เจามรดก) ถงแกความตาย  หรอบดาหยากัน 

ทารกมสทธรับมรดกหรอไม?

คตอบ  ทารกน ันจะมสทธ ไดรับมรดกกตอเม อคลอด และอย รอดเปนทารก  โดยตองเกดมาภายใน ๓๑๐ วัน 

นับแตบดาถงแกความตาย  หรอนับแตการสมรสส นสด (ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๕ 

วรรคสอง + มาตรา ๑๕๓๖ + มาตรา ๑๖๐๔)

กรณท กฎหมายใหทารกในครรภมารดามสทธรับมรดกของบดาผ ตายนั น  กเพ อประโยชนของทารกเอง 

และจะตองเปนกรณท ทารกน ันเม อเกดมาแลวมชวตรอดดวย  โดยทารกจะตองเกดภายใน ๓๑๐ วัน 

นั นแตวันท บดาตาย  จงจะสามารถรับมรดกยอนหลังไปจนถงวันท บดาตาย 

วันเกดของบคคล 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 17/50

  คอ  วันท ทารกคลอดแลวมชวตรอด  หรอวันท ทารกเร มสภาพบคคลตามกฎหมายน ันเอง 

การทราบวันเกดของบคคล  ทใหสามารถทราบอายของบคคลได  ว งมผลทางกฎหมายดวย  คอ 

บคคลจะมสทธและหนาท ตามกฎหมาย 

ทางแพง 

•  ผ เยาวจะทพนัยกรรมไดเม ออาย ๑๕ ปบรบรณ (มาตรา๒๕)

•  พนัยกรรมซ งบคคลท มอาย ไมครบ ๑๕ ปบรบรณทข น เปนโมฆะ (มาตรา๑๗๓๐)

•  ผ เยาวจะบรรลนตภาวะเม ออายครบ ๒๐ ปบรบรณ (มาตรา๑๙)

•  ชายหญงจะทการสมรสไดเม ออายครบ ๑๗ ปบรบรณ (มาตรา๑๔๔๘)

•  บคคลท มอาย ไมต กวา ๒๕ ป จะรับบคคลอ นเปนบตรบญธรรมก ได แตผ นั นตองมอายแกกวาท จะเปนบตรบญธรรมอยางนอย ๑๕ ป (มาตรา ๑๕๙๘ /๑๙)

ทางอาญา 

•  เดกอาย ไมต กวา ๗ ป กระทความผด เดกน ันไมตองรับโทษ (มาตรา ๗๓)

•  เดกอายต กวา ๗ ป แต ไมเกน ๑๔ ป กระทความผด เดกน ันไมตองรับโทษ แต ใหศาล 

ดเนนการตักเตอนและคมประพฤต (มาตรา ๗๔)

•  มาตรา  ๗๕,มาตรา ๗๖ 

การนบัอายของบคคลมหลักดังน  

๑.การนบัอายของบคคลใหเร มนับต ังแตวันเกด 

๒.กรณ ไมทราบวันท เกด  ใหถอวาบคคลนั นเกดวันท ๑ ของเดอนน ัน 

๓.กรณ ไมทราบวันและเดอนท เกด  ใหนับวันตนปปฏทน ดังน  

๓.๑ถาเกดกอนป  พ.ศ.๒๔๘๓  ใหถอวาเกดวันท  ๑ เมษายน 

๓.๒ถาาเกดในป  พ.ศ. ๒๔๘๓  ใหถอวาเกดวันท  ๑ เมษายน 

๓.๓ถาเกดหลังป  พ.ศ.๒๔๘๓  ใหถอวาเกดวันท  ๑ มกราคม 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 18/50

 

การส นสดสภาพบคคล (มาตรา ๑๕ วรรคแรก)

การตายม ๒ กรณ คอ 

๑. การตายธรรมดา 

๒. การตายโดยผลของกฎหมาย  

การตายธรรมดา 

ปัจจบันถอวา  เม อแกนสมองตาย  ถอวาบคคลน ันตาย หรอส นสภาพบคคล 

ผลตามกฎหมายของการตาย  

ผลทางแพง 

๑.ส นสภาพบคคล (ป.พ.พ.มาตรา ๑๕)

๒.หางห นสวนสามญัเลกกัน (ป.พ.พ.มาตรา ๑๐๕๕ (๕))

๓.ขาดจากการสมรส (ป.พ.พ. มาตรา ๑๔๐๑)

๔.ทรัพยมรดกตกทอดแกทายาท (มาตรา ๑๕๙๙)

ผลทางอาญา 

๑.เม อผ กระทผดตายสทธนคดอาญาฟองระงับ (ป.ว.อ. มาตรา ๓๘)

๒.ถาผ กระทผดตองโทษอย   โทษระงับ (ป.อ. มาตรา ๓๘)

กรณ ไมร ลดับแนนอนแหงการตาย 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 19/50

  ประมวลผลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๗ บัญญัตวา “ ในกรณท บคคลหลายคนตายในเหตหารภยันตรายรวมกัน 

ถาเปนการพนวสัยท กหนดไดวาคนไหนตายกอนหลัง  ใหถอวาตายพรอมกัน”

หมายเหต  การท ตองทราบวันตายของบคคล  กเพราะจะไปมสวนเก ยวพันกับการรับมรดก 

 ในกรณท ตายพรอมกัน  ผ ท ตายพรอมกันตางรับมรดกกันไม ได  มรดกตองตกทอดแกทายาทของแตละคน 

หลักกฎหมายเก ยวกับการรับมรดก 

ทายาทของคนตายท จะมสทธรับมรดกตามกฎหมายน ัน หลักๆ กมเพยง 6 ลดับ 

ซ งในแตละลดับนั นกมสทธ ไดรับมรดกกอนหลงัตามลดับ ซ งเม อมทายาทลดับแรกอย  ทายาทลดับถัดไปกจะไมมสทธ ไดรับมรดกน ันเลย  โดยหลักแลวคนท มสทธ ไดรับมรดกกอน 

กจะเปนทายาทท อย  ในชั นท ชดสนทท สดของเจามรดกเทาน ัน สวนทายาทท อย  ในลดับถัดไปกอาจเปนไดเพยง 

ตัวสรอง กรณท มทายาทผ มสทธ ไดรับมรดก ตายไปกอนเจามรดกน ัน หากทายาทท ตนไปน ัน มลก 

ก ใหลกของทายาทท ตายไปน ันมารับมรดกแทนท  ได ซ งกฎหมายเรยกวา “การรบัมรดกแทนท กัน”

และในเร องของการรับมรดกแทนท กันน  ผ ท จะมารับมรดกแทนท กันได จะตองเปนลกของทายาทผ มสทธ ไดรับมรดกโดยตรงเทาน ัน  แลวกฎหมายกยังไปหามทายาทท เปนพอแม 

 ในลดับท  2 และทายาทท เปน ป  ยา ตา ยายในลดับท  5 ไม ใหมการรับมรดกแทนท กัน เหมอนกับทายาทคนอ นๆ 

ท น เรามาดสทธ ในการรับมรดกของทายาทแตละอันดับ 

วาจะมสทธ ไดรับมรดกตามกฎหมายกอนหลังอยางไรกันบาง  โดยทายาทแตละอันดับมดังน  1. ผ สบสันดาน 

2. บดามารดา 3. พ นองรวมบดามารดาเดยวกัน 

 4. พ นองรวมบดา หรอมารดาเดยวกัน 

5. ป  ยา ตา ยาย 

6. ลง ปา นา อา  โดยสทธ ในการรับมรดกของทายาทตามกฎหมายน ัน มหลักเกณฑอย วา หากมทายาทในอันดับแรกอย  ทายาทในลดับถัดลงไป กจะไมมสทธ ไดรับมรดก เชน หากมทายาทอันดับแรก คอ ลกของเจามรดกยังมชวตอย  ทายาทในลดับท  3 ถง 6 กจะไมมสทธรับมรดกน ัน หรอหากมทายาทลดับ 3 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 20/50

ซ งเปนพ นองรวมบดามารดาเดยวกันของเจามรดกอย  ทายาทท อย  ในลดับท  4 ถง 6

กจะไมมสทธรับมรดกของเจามรดกไดเชนกัน 

หลักการแบงมรดก (มาตรา ๑๖๓๕)

กรณท เจามรดกมค สมรสท จดทะเบยน  ตองแบงสนสมรสคร งหน งกอน 

ท เหลออกคร งหน งเปนกองมรดกแบงปันแกทายาทตอไป 

1.  ค สมรส + ผ สบสันดาน = ไดรับเทากัน 

2.  ค สมรส + ผ สบสันดาน + บดา +มารดา = ไดรับเทากัน 

3.  ค สมรส + บดาและมารดา = ค สมรสไดคร งหน ง,บดามารดาไดคร งหน ง 

 4.  ค สมรส + พ นองรวมบดามารดาเดยวกัน = ค สมรสคร งหน ง,พ นองคร งหน ง 

5.  ค สมรส + พ นองรวมบดาหรอมารดาเดยวกัน = ค สมรสได ๒  ใน ๓ 

6.  ค สมรส + ป  ยา ตา ยาย = ค สมรสได ๒  ใน ๓ 

7.  ค สมรส + ลง ปา นา อา = ค สมรสได ๒  ใน ๓ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 21/50

การส  นสภาพบคคล 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 15 บัญญัตถงเร องการส นสภาพบคคลไววา "…สภาพบคคลยอมส การตายน แยกออกเปน 2 กรณ คอ 

1) ตายธรรมดา เปนการตายตามธรรมชาต  สภาพบคคลยอมส นสดลงต ังแตวันท ตายโดยปกตเม อบคคลใดตายกยอมสามารถทราบไดวาบคคลนั นตายเม อใด แตบาถามบคคลหลายคนถงแกความตายพรอมกันในเหตภยันตรายรวมกัน และไมทราบวาใครตายกอนตายหลังกันแน ปัญหาสคญัท เกดข นกคอตองทราบวาใครตายกอนหลัง เพราะจะตองเก ยวพันถงมรดก ดวยเหตน  ประมวลกฎหมายแมาตรา 17 จงบัญญัตวา " ในกรณบคคลหลายคนตายในเหตภยันตรายรวมกัน ถาเปนการพนวสัยจะกหนดไดวาคนไหน ใหถอวาตายพรอมกัน"

2) สาบสญ เปนการตายตามกฎหมาย  กลาวคอบคคลใดเม อถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญแลวกฎหมายถอวาบการจะถอวาบคคลใดเปนคนสาบสญตองประกอบดวยหลกัเกณฑตามท กฎหมายไดกหนดไวดังน  คอ 

2.1)บคคลน ันได ไปจากภมลเนาหรอถ นท อย  โดยไมทราบขาววาเปนตายรายดประการใด เปนระยะเวลา 5

 โดยนับต ังแตวันท ออกไปจากบานหรอวันท สงขาวใหทราบเปนคร ังสดทาย 2 ป  ในกรณพเศษ  ไดแก กรณท บคคลได ไปหรอไปตกอย  ในเรอเม ออับปาง หรอไปตกอย  ในฐานะท จะเปนอันตรายแกชวต ประการอ น การนบัระยะเวลา 2 ป น จะนหรอเม อเรออับปาง หรอนับแตภยันตรายอยางอ นน ันไดผานพนไปแลว แลวแตกรณ 

2.2) มคสั งของศาลแสดงการสาบสญ ซ งศาลจะสั งไดกตอเม อผ มสวนไดเสย  ไดแก บดา มารดา บตร ภรยแลวแตกรณ รองขอตอศาล 

และเม อศาลไดสั งใหบคคลใดสาบสญแลวให โฆษณาคสั งน ันในราชกจจานเบกษาเม อศาลไดสั งใหบคคลใดเปนคนสาบ

(1) ถอวาบคคลนั นเปนคนสาบสญ (ถงแกความตาย) นับตั งแตเม อครบกหนดระยะเวลา 5 ป หรอ 2 ปแลวแตกรณ (ม ใชเร มนับต ังแตวันท ศาลสั ง)

(2) เม อเปนคนสาบสญแลว ทรัพยสมบัตทั งหลายของคนสาบสญจะตกเปนมรดกแกทายาท ยกเวนเร อการสาบสญไมทใหการสมรสขาดจากกนัเปนเพยงเหตฟองหยาเทาน ันคนสาบสญจะพนสภาพจากการเปนคนสาบสญ

1) ถาพสจน ไดวาบคคลสาบสญนั นยังมชวตอย  หรอตายในเวลาอ นผดจากระยะเวลาท มการรองขอ

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 22/50

 

ความสามารถ 

 โดยปกตบคคลเม อไดเร มมสภาพบคคลยอมสามารถใชสทธและท 

าหนาท ตางๆไดตามท กฎหมายกหนดไวเรยกวามความสามารถ หมายถงบคคลน ันมอ 

านาจในการใชสทธปฏบัตหนาท  แตความสามารถในการสทธนั น 

บคคลทกคนอาจจะไมมความสามารถเทาเทยมกัน ทั งน อาจเปนเพราะขอจ ากัดโดยสภาพธรรมชาต หรอขอจกดัโดยทางกฎหมายก ไดซ งบคคลผ ถกจ ากัดความสามารถในการใชสทธ เรยกวา ผ หยอนความสามารถหลกัท ัวไปเร องความสามารถ บัญญัต ใน ป.พ.พ. มาตรา 153

“การใดม ไดเปนไปตามบทบัญญัตของกฎหมายวา 

ดวยความสามารถของบคคล การนั นเปนโมฆยะ” ซ งมวัตถประสงคเปนการค มครองบคคลบางประเภท 

เพ อไม ใหทนตกรรมไปโดยไมมคนมาก ากับตรวจสอบ เชนคนไรความสามารถ ผ เยาว หากปลอยให ไปทนตกรรมโดยไมมการควบคมดแล อาจถกเอารัดเอาเปรยบ 

และอาจกอใหเกดความเสยหายแกตนเองได 

บคคลผ หยอนความสามารถในปัจจบันม 3 ประเภท 

1.ผ เยาว 

2.คนไรความสามารถ 

2) เม อบคคลผ นั นเอง ผ มสวนไดเสยหรอพนักงานอัยการรองขอและ 

3) ศาลมคสั งถอนคสั งใหเปนสาบสญ 

และคสั งน ตองโฆษณาในราชกจจานเบกษาเชนเดยวกับคสั งแสดงการสาบสญการเพกถอนคสั งแสดงการสาบสญ 

 ไมกระทบกระเทอนถงความสมบรณแหงการท ังหลายท  ไดกระทโดยสจรต 

 ในระหวางเวลาต ังแตศาลมคสั งแสดงการสาบสญจนถงเวลาเพกถอนคสั งนั น อน ง บคคลท  ไดรับทรัพยสนมาเน องแตแตตองเสยสทธของตนไป เพราะศาลสั งถอนคสั งแสดงการสาบสญน ัน จตองสงคนทรัพยสนแตเพยงเทาท ยังไดเปน

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 23/50

3.คนเสมอนไรความสามารถ 

ผ  เยาว 

คอ บคคลยังไมบรรลนตภาวะ(ผ ท มอายยังไมครบ 20 ปบรบรณ)ผ เยาวบรรลนตภาวะเม อใด 

กฎหมายไดกกหนดเหตท จะท าใหผ เยาวบรรลนตภาวะได2 กรณ คอ 

1.บรรลนตภาวะโดยอาย บคคลยอมพนจากภาวะผ เยาวและบรรลนตภาวะเม อมอาย 20 ปบรบรณ(มาตรา 19)

2.บรรลนตภาวะโดยการสมรส  ผ เยาวยอมบรรลนตภาวะเม อท าการสมรส หากการสมรสน ันไดท 

าตอเม อชายและ 

หญงมอาย 17 ปบรบรณ แต ในกรณท มเหตอันสมควรศาลอาจจะอนญาตใหท าการสมรสกอนน ันได (มาตรา 20

และมาตรา 1448)เหตท หยอนความสามารถ ผ เยาวเปนบคคลท ออนอาย ประสบการณ และขาดการควบคมสภาพจตใจ กฎหมาย 

จงใหความชวยเหลอค มครองจนกวาบคคลน ันจะบรรลนตภาวะการทนตกรรมของผ เยาว หลักท ัวไป 

“ผ เยาวจะท านตกรรมใดๆ ตองไดรับความยนยอมของผ แทนโดยชอบ 

ธรรมกอน การใดๆท ผ เยาว ไดท าลงปราศจากความยนยอมเชนวาน ันเปนโมฆยะ 

เวนแตจะบัญญัต ไวเปนอยางอ น”(มาตรา 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 24/50

21)ผ แทนโดยชอบธรรมของผ เยาว  ไดแก 

1.ผ  ใชอนาจปกครอง คอ บดาและมารดาของผ เยาว ซ งเปนการใชอ านาจปกครองรวมกัน แต ในบางกรณอ 

านาจปกครองอาจจะอย กับบดา หรอ มารดาคนใดคนหน งก ไดเชน บดาหรอมารดาตาย 

หรอไมทราบวามชวตอย หรอไม หรอคนหน งคนใดถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถ หรอ 

คนเสมอนไรความสามารถ หรอศาลสั งใหบดา หรอมารดาใช 

อนาจปกครองคนเดยว เปนตน นอกจากน   ในกรณท เดกเกดจากหญงท ม ไดมการสมรสกบัชาย 

ถอวาเปนบตรชอบดวกฎหมายของมารดา  อนาจปกครองจงอย กับมารดาเพยงคนเดยว 

2.ผ ปกครอง  ในกรณท ผ เยาว ไมมบดามารดา เชน ตายหรอไมปรากฏบดามารดา หรอบดามารดาถกถอนอ 

านาจปกครอง ศาลกจะตั งผ ท เหมาะสมข นเปนผ ปกครองของผ เยาว ในทางปฏบัตผ เยาวสามารถท 

านตกรรมได 2ทาง คอ 

1.ขอความยนยอมจากผ แทนโดยชอบธรรมกอนแลวท านตกรรม 

2. ใหผ แทนโดยชอบธรรมเปนผ กระท าการแทนผ เยาว การใดท ผ แทนโดยชอบธรรมกระท  

าลงยอมผกพันกับผ เยาว 

อยางไร 

กตามถาเปนกจการท เก ยวกับทรัพยสนของผ เยาวบางอยางกฎหมายถอวามความส าคัญ 

ผ แทนโดยชอบธรรมจะททันท  ไม ได ตองขออนญาตตอศาลกอน 

กจการท ผ แทนโดยชอบธรรมตองขออนญาตตอศาลกอน เฃน 

1.นตกรรมท เก ยวกับอสังหารมทรัพย เชน ขาย ขายฝาก จ านอง ปลดจ านอง เปนตน 

2.นตกรรมท เก ยวกับสังหารมทรัพยชนดพเศษ 

3. ใหเชาอสังหารมทรัพยเกน 3 ป หรอใหเชาซ ออสังหารมทรัพย 

 4. ใหก ยมเงน 

5.หาทรัพยสนไปแสวงหาผลประโยชน 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 25/50

6. ให โดยเสนหา เวนแตเปนการบรจาคเพ อการกศล เพ อสังคม 

7.ประนประนอมยอมความ 

8.เขาเปนผ ค ประกัน 

1.ความยนยอม ตองใหกอน หรอ อยางนอยตองให  ในขณะท านตกรรม 

ภายหลังจากทนตกรรมไปแลวไมถอวาเปน 

การใหความยนยอมทนตกรรม แตเปนการรับรองนตกรรมท เปนโมฆยะ ซ งเรยกวา เปนการให “สัตยาบนั” 

2.ความยนยอมไมมแบบ จะใหความยนยอมโดยกระท าเปนลายลกัษณอักษร หรอดวยวาจา หรอโดยปรยาย 

เชนแสดงอาการ หรอพฤตการณบางอยางก ไดกจการท ผ เยาวกระท าได 

กจการบางอยางกฎหมายอนญาตใหผ เยาวมความสามารถ เชน บคคลบรรลนตภาวะทั วไป 

กลาวคอผ เยาวสามารถ 

กระทการได โดยลพังตนเอง  ไมจตองขออนญาตจากผ แทนโดยชอบธรรมกอน 

ซ งเปนขอยกเวนจากหลักท ัวไป 

มกรณดังน  

1.นตกรรมท ท าให ไดซ งสทธหรอท าใหหลดพันจากหนาทอันใดอันหน ง เรยกวา เปนนตกรรมท ผ เยาวมแต ไดฝายเดยวไม ไดเสยประโยชนอันใด เชน รับการให โดยเสนหา รับการปลดหน  เปนตน 

2.ผ เยาวอาจท านตกรรมใดๆไดทั งส น ซ งเปนการตองท าเองเฉพาะตัว ถอเปนเร องเฉพาะตัวของผ เยาว โดยแท เชน การท ผ เยาวท าการรบัรองบตรนอกสมรส 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 26/50

3.ผ เยาวอาจท าการใดๆ  ไดทั งส น ซ งเปนการสมแกฐานนรปแหงตนและเปนการอันจ 

าเปนเพ อเล ยงชพพอสมควร เชน การ 

ซ ออาหาร สมดดนสอ ขาวของเคร องใชท จ าเปน แตนตกรรมน ันตองพอสมควรแกฐานนรป 

 โดยพจารณาจากฐานะควาเปนอย ของผ เยาว 

 4.ผ เยาวอาจทพนัยกรรมไดเม ออายครบ 15 ปบรบรณ ขอสังเกต หากผ เยาวอายยังไมครบ 15ปบรบรณ ท า 

พนัยกรรมแมบดามารดาจะใหความยนยอกตาม พนัยกรรมยอมตกเปนโมฆะ 

5.ผ เยาวสามารถท าการจ าน าไดเม อมอายครบ 15 ปบรบรณ แตเปนการจนตาม พ.ร.บ. โรงรับจนเทาน ัน 

ผ  ใช กฎหมายอาญา มาตรา 84 บัญญัตวา “

ผ  ใดกอใหผ อ นกระทความผดไมวาดวยการใช บังคับ ข เขญ จาง วาน 

ผ นั นเปนผ  ใช ใหกระทความผด ”

ถาผ ถกใชกระทความผดน ัน  ผ  ใชตองรับโทษเสมอนเปนตัวการ 

ถาความผดม ไดกระทลง ระวางโทษเพยงหน งในสามของโทษท กหนด 

ผ  โฆษณาหรอประกาศแกบคคลทั วไปใหกระทผด 

กฎหมายอาญา มาตรา 85 บัญญัตวา “ผ  ใดโฆษณาหรอประกาศแกบคคลทั วไปใหกระทความผด 

และความผดน ันมกหนดโทษไมต กวาหกเดอน 

ผ นั นตองโทษก งหน งของโทษท กหนดไวสหรับความผดน ัน”

กระทความผดมความแตกตางกันในขอสาระสคัญดังน   การเปนผ   ใช ใหกระทความผดนั  นเปนการกอใหบคคลหน งโดยเฉพาะเจาะจงกระ

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 27/50

ทความผด 

การเปนผ   ใช ใหกระทความผดนั  นกฎหมายเอาโทษทั  งส  นไมวาจะเปนการใช ใหผ  อ นกระทความผดท มอัตราโทษสงต เทาใดกตาม 

 ในกรณผ   ใช ใหกระทความผดนั  น 

ถาความผดม ไดกระทลงไมวาจะเพราะผ  ถกใช ไมยอมกระทยังไม ไดกระทหรอเพราะเหตอ นใดกตาม ผ   ใชตองระวางโทษเพยงหน งในสามของโทษท กหนดไวสหรับความผด

ผ  สนับสนน 

กฎหมายอาญา มาตรา 86 บัญญัตวา 

“ผ   ใดกระทดวยประการใดๆอันเปนการชวยเหลอ 

ตองระวางโทษสองในสามสวนของโทษท กหนดไวสหรับความผดท สนับสนนนั  น”

การกระทท  ไมเปนความผด เหตยกเวนโทษ และเหตลดหยอนผอนโทษ 

ซ งไดแยกกลาวเปนกรณๆ ไป

  กรณซ งกฎหมายถอวาไมเปนความผด 

การปองกันพอสมควรแกเหตเปนกรณซ งบคคลจเปนตองกระทการใดๆ 

เพ อปองกันสทธของตน 

กรณซ งกฎหมายยกเวนโทษให กรณซ งกฎหมายบัญญัตวาเปนการกระทผด แต ไมตองรับโทษ 

การกระโดยจเปน  การกระทความผดดวยความจเปน 

เพราะอย  ในบังคับหรอภายใตอนาจซ งไมสามารถหลกเล ยงหรออขัดขนได บคคลซ งกระทผดในขณะท  ไมสามารถร ผดชอบหรอไมสามารถบังคับตนเองไดเพ

ราะมจตบกพรอง  โรคจต หรอจตฟั นเฟอน 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 28/50

  เดกอายยังไมเกนสบป กระทการอันกฎหมายบัญญัตเปนความผด 

เดกน ันไมตองรับโทษ 

เดกอายกวาสบป  แตยังไมเกนสบหาป กระทการอันกฎหมายบัญญัตเปนความผดเดกน ันไมตองรับโทษ 

ความผดฐานลักทรัพย ถาเปนการกระทท สามกระทตอภรยา หรอภรยากระทตอสามผ กระทไมตองรับโทษ 

การกระทตามคส ังของเจาพนักงาน 

แมคส ังน ันจะมชอบดวยกฎหมายถาผ กระทมหนาท หรอไมเช อโดยสจรตวามหนาท ตอง

ปฎบัตตามผ น ันไมตองรับโทษ (มาตรา 70)

กรณซ งกฎหมายลดหยอนผอนโทษให ผ  ใดบันดาลโทสะ  โดยถกขมเหงอยางรายแรงดวยเหตอันไมเปนธรรม 

ผ  ใดอายกวาสบหาป แตต กวาสบแปดป  กระทการอันกฎหมายบัญญัต เปนความผดศาลเหนสมควรพจารณาโทษลดมาตราสวนโทษ 

ผ  ใดอายตั งแตสบแปดป  แตยังไมเกนย สบป 

กระทการอันกฎหมายบัญญัตเปนความผด 

ถาศาลเหนสมควรจะลดมาตราสวนโทษท กหนดไวสหรับความผด 

ความผดฐานลักทรัพย  ว งราวทรัพย  ฉอโกง  โกงเจาหนาท   ยักยอก  รับของโจร 

ทใหเสยทรัพย ถาเปนการกระทท ผ บกการ ศาลจะลงโทษนอยกวาท กฎหมายบัญญัต ไว เม อปรากฏวามเหตบรรเทาโทษ  ผ กระทผด  เปนผ  โฉดเขลาเบาปัญญา 

ศาลมักจะลดโทษก งหน ง 

หน งในสาม 

หรอหน งในส  

แลวแตพฤตกรรม 

ขอแตกตางระหวางความผดทางอาญา  และความรับผดทางแพง 

การกระทท เปนความผดอาญา  กอใหเกดความเสยหาย  และกระทบกระเทอน 

กฎหมายอาญามวัตถประสงคท จะลงโทษผ กระทผด 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 29/50

การกระทท จะเปนความผดทางอาญาตองกระทโดยเจตนา กฎหมายอาญาตองความโดยเครงครัด 

สภาพบังคับของกฎหมายอาญาคอโทษ 

ความผดทางอาญาสวนใหญ ไมอาจยอมความได หากมผ รวมกระทผดหมายคน อาจมความรับผดชอบมากนอย 

แตกตางกันตามลักษณะการเขารวม

กฎหมายวธพจารณาความอาญา 

เปนสวนหน งของกฎหมายมหาชน 

เพราะเปนกฎหมายท วาดวยวธปฏบัตของเจาพนักงานของรั ฐเพ อเอาตัวผ  กระทผดตามกฏหมายอาญามาลงโทษ

  กฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย คอ 

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและมแก ไขเพ มเตมอย ตลอดเวลาเพ อใหทันสภาวการณบานเมองท เปล ยนแปลงไป

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา แบงออกเปน 7 ภาค คอ 

ภาค 1 ขอความเบ องตน 

กลาวถงอนาจพนักงานสอบสวนและศาลการฟองคดอาญา และคดแพงเก ยวเน องกับคดอาญา ภาค 2 สอบสวน กลาวถง การสอบสวนสามัญ 

ภาค 3 วธพจารณาในศาลข ันตน  กลาวถง  การฟองคดอาญา และการไตสวน 

ภาค 4 อทธรณ  และฎกา กลาวถง  การพจารณา  คพพากษาและคส ัง 

ภาค 5 พยานหลักฐาน  กลาวถง  พยานบคคล  พยานเอกสาร 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 30/50

ภาค 6 การบังคับคดตามคพพากษาและคาธรรมเนยม 

ภาค 7 อภัยโทษ  เปล ยนโทษหนักเปนเบา และลดโทษ 

หลักกฎหมายวธพจารณาความอาญา เม อเกดมการกระทความผดกฎหมายอาญาเกดข น 

การดเนนคดอาญาเพ อนตัวผ กระทความผดมาฟองรองใหศาลพจารณาพพากษาลงโทษใหเปนไปตามตัวบทกฏหมายอาจกระทได 2 ทาง กลาวคอ 

กรณผ เสยหายย นฟองผ กระทตอศาลดวยตนเอง –

เพ อค มครองสทธเสรภาพของจเลย 

กรณท ผ เสยหายมอบคด ใหเจาพนักงานในกระบวนการยตธรรมของรัฐดเนนคดแทนให –กรณเชนน เกดข นเพราะผ เสยหายไมประสงคจะดเนนการฟองรองผ กระทผดตอศาลดวยตนเอง 

- การรองทกขและการกลาวโทษ  ซ งเรยกกันโดยทั วไปวา “การแจงความ”น ันเอง 

- การสบสวนสอบสวนและจับกมผ ตองหาวาไดกระทผด 

- การสรปสนวนการสอบสวนของพนักงานสอบสวน 

- การพจารณาตรวจสนวนการสอบสวนของพนักงานอัยการ 

- การพจารณาพพากษาคดของศาล 

กฎหมายพระธรรมนญศาลยตธรรม 

ความหมายของพระธรรมนญศาลยตธรรม  หมายถง 

กฏหมายท วาดวยการจัดตั งศาลเขตอนาจของศาลและวาดวยอนาจในการพจารณาพพากษาคดของศาลและของผ พพากษา 

บทบัญญัตแหงธรรมนญศาลยตธรรมมสาระสคัญ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 31/50

- ฝายงานธรการของศาล 

- ฝายงานตลาการ 

ศาลยตธรรม แบงออกเปน 3 ช ัน 

ศาลช ันตน  เปนศาลเร มคด ศาลอทรณ เปนศาลช ันกลาง ม 10 ศาล 

ศาลฎกา  เปนศาลสงสดมเพยง 1 ศาล 

ศาลแรงงาน ม สาม ประเภท 

- ศาลแรงงานกลาง 

- ศาลแรงงานภาค 

- ศาลแรงงานจังหวัด 

ศาลภาษอากร ม สาม ประเภท 

ศาลภาษอากรกลาง 

ศาลภาษอากรจังหวัด 

ศาลเยาวชนและครอบครัว 

จัดตั งข นตามพระราชบัญญัตมความสามารถและคส ังดังน  คดอาญาท วาดวยเยาวชนกระทผด 

คดครอบครัว 

ศาลทรัพยสนทางปัญญาและการคาระหวางประเทศ 

มอนาจพจารณาพพากษาคดเพงและคดอาญาทางปัญญาและการคาระหวางประเทศ 

ศาลลมละลาย 

ศาลลมละลายเปนศาลช ันตนมอนาจพจารณาพพากษาลมละลายทั งปวง 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 32/50

กฎหมายระหวางประเทศ บรรดากฎหมายตางๆ 

ท มอย  โดยจารตประเพณหรอโดยการตราหลักกฏหมายทั วไป 

สนธสัญญา  หรอความตกลงระหวางประเทศ 

ท มผลผกพันประเทศตางๆท รวมลงนาม 

หรอทความตกลงกันไว ในอันท จะปฏบัตตามสนธสัญญา 

จารตประเพณระหวางประเทศ 

คอแนวทางปฏบัตท ยดถอกันตลอดมาเปนเวลานาน 

หลักกฎหมายทั วไประหวางประเทศ 

ท ตราข นและเปนท ยอมรับโดยนานาอารยประเทศ 

กฎหมายระหวางประเทศแยกสาขาได สาม สาขา กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง 

กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล 

กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา 

การเร มตนสภาพบคคลสภาพบคคล 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 1 ลักษณะ 2 บคคล หมวด 1 บคคลธรรมดา สวนท  1 สภาพ 

บคคล มาตรา 15 สภาพบคคลยอมเร มแตเม อคลอดแลวอย รอดเปนทารกและส  นสดลงเม อตาย 

ทารกในครรภมารดากสามารถมสทธตางๆ  ได หากวาภายหลังคลอดแลวอย รอดเปนทารก 

บทบัญญัตของกฎหมายวาดวยสภาพบคคล เปนบทบัญญัตพ  นฐานสหรับลักษณะกฎหมายอ นๆ 

ท เก ยวของกับลักษณะบคคล บคคลธรรมดาจะเร มตนดวยสภาพบคคล 

อันเปนจดเร มตนการมสทธและหนาท ตามกฎหมาย การเร มตนสภาพบคคลนั  นคอ การเกด 

สวนการส  นสดสภาพบคคลคอ การตาย กฎหมายวาดวยลักษณะบคคลกหนดไว ตามความขางตน 

จากหลักกฎหมาย หมายความวา 

การเร มตนของสภาพบคคล เปนการเร มตนเม อคลอดและมชวตอย รอด คอ คลอด( ไมเสยชวต)

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 33/50

อย รอดเปนทารก 

คลอด หมายความวา คลอดออกมาจากครรภมารดา 

ลวงพนจากครรภมารดาออกมาอยางสมบรณแลวทั  งตัว  ไมมอวัยวะสวนหน งสวนใดของทารกตดคางอย  

จะตัดสายสะดอทารกแลวหรอยัง  ไมเปนขอสคัญ กฎหมายถอวา คลอดโดยสมบรณแลว 

อย รอดเปนทารก หมายความวา ทารกท คลอดออกมาแลวตองสามารถหายใจได และมชวตอย  ได โดยลพังตนเอง แยกตางหากจากมารดา 

การมชวตของทารกไมมกฎเกณทวาตองหายใจอย นานเทาไร แมเพยงชั วขณะหน ง หรอหายใจไดเพยงครั  งเดยวสองครั  งกเปนการเพยงพอแลว ถอวาเปนบคคลมชวตอย รอดเปนทารก 

แมรางกายจะมอวัยวะครบทกสวนหรอไม  ไม ใชสาระสคัญ สวนทารกท ตายกอนคลอด เชน 

ตายในทองมารดาหรอตายขณะคลอด กลาวคอยังไมมการหายใจเลย  ไมถอวามสภาพบคคล 

วธการพสจนวามสภาพบคคลหรอไม คอการชันสครศพจากทารกโดยตรงวา 

ถงลมในปอดของทารกมอากาศหรอไมหากมแสดงวามการตายภายหลังคลอด หากไมมลมในปอดกแสดงวาตายกอนคลอด 

สทธของทารกในครรภมารดา 

ทารกในครรภมารดา สามารถเปนผ  รับมรดกไดหรอไม หากมารดากับบดาม ไดจดทะเบยนสมรสกัน 

และบดาถงแกความตายกอนทารกนั  นจะคลอดออกมา ตองพจารณาตาม มาตรา 15 วรรคสอง 

“ทารกในครรภมารดากสามารถจะมสทธตาง ๆ  ได หากวาภายหลังเกดมารอดอย ”

ตามมาตรา 15 วรรคสอง ซ งเราไดทราบแลววาทารกในครรภมารดานั  นเราถอวายังไมมสภาพบคคล 

แตกฎหมายบัญญัตรับรองสทธของทารกในครรภมารดาใหมสทธเหมอนผ  มสภาพบคคลตามปรกตทกประการโดยเง อนไขวา ทารกนั  นเม อคลอดออกมาแลวตองรอดอย ดวย 

ดังนั  นหากมการคลอดออกมาในลักษณะท ทารกไมมชวตทารกนั  นก ไมมสทธ เชน 

บดาตายเสยตั  งแตทารกยังอย  ในครรภมารดา หากกฎหมายไมบัญญัตรับรองสทธ ให ทารกนั  นกจะไม ไดรับมรดกของบดาในฐานะทายาทโดยธรรมทั  ง ๆ ท เขาเปนทายาทโดยธรรม 

การท บดาตายเสยกอนท เขาจะเกดมานั  นหาใชความผดของทารกไม กฎหมายจงบัญญัตสทธ ไว ใหเขามสทธเหมอนพ คนอ น ๆ ซ งเกดกอนเขาทกประการ ดังนั  นหากเขาเกดมาและมชวตรอดอย  ไดเขากมสทธแบงมรดกกับพ  ๆ ซ งเปนทายาทชั  นเดยวกันไดเชนกัน 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 34/50

ฎกาท  489/06

ทารกท อย  ในครรภมารดาขณะท บดาตาย มสทธเปนทายาทไดถาหากภายหลังไดเกดมารอดอย  และโดยมพฤตการณท บดารับรองทารกในครรภวาเปนบตรของตน 

ถาสังเกตจากคพพากษาฉบับน   จะเหนไดวามการวนจฉัยเก ยวโยงไปถงบรรพหกวาดวยมรดกดวย 

ขอใหนักศกษาคอย ๆ ทความเขาใจตามไป 

1. ปัญหาวา ทารกในครรภมารดานั  นเปนบตรของผ  ตายซงจะถอวาเปนทายาทตามมาตรา 1629 หรอไม 

ทายาทโดยธรรมลดับแรกคอผ  สบสันดานตาม มาตรา 1629 (1)

ซ งการจะพจารณาวาเปนผ  สบสันดานหรอไมตองพจารณาจากมาตรา 1627

“บตรนอกกฎหมายท บดาไดรับรองแลวและบตรบญธรรมนั  น 

 ใหถอวาเปนผ  สบสันดานเหมอนบตรท ชอบดวยกฎหมาย”

ดังน  หากบดามารดาของทารกนั  นจดทะเบยนสมรสกันอย กอนกคงไมมปัญหาอะไรเพราะกฎหมายสันนษฐานวาเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมายของสามอย แลว แตถาไม ไดจดทะเบยนสมรสกันกเรยกวาเปนบตรนอกกฎหมาย 

ตองดตอไปวาแลวอยางไรหละ จงจะถอวาบดาไดรับรองแลว 

การรับรองบตรนอกกฎหมาย  ทได 2 อยาง คอ 

-จดทะเบยนรับเปนบตรตามกฎหมาย 

-รับรองโดยพฤตนัย คอมการแสดงออกยอมรับวาเดกเปนบตร เชน 

ขณะมารดาตั  งครรภบดดามารดาไดอย รวมกัน ยอมให ใชนามสกล แจงเกด สงเสยเลาเรยน เปนตน 

ตามฎกาน  นายพนผ  ตายไดแสดงออกวานางพดทอง เปนภรรยา และอย รวมกันในขณะท นางพดทองตั  งครรภ ดังนั  น หากเดกคลอดออกมาและมชวตอย จงถอวาเปนทายาทในฐานะผ  สบสันดานตาม 1629

และมสทธรับมรดกผ  ตายได 

การเกดและการนับอายของบคคล 

วันใดกตามท ทารกนั  นคลอดหรอเกดกจะเปนวันเร มสภาพบคคลของเขา 

แตบางอยางอาจจะมปัญหาในกรณลมวันเกดบคคลนั  น  ส งท ควรทคอ เม อคนในบานหรอนอกบานเดภายใน 15 วัน 

ควรแจงตอนายทะเบยนแหงทองถ นท เกดหรอทองถ นท พงแจง 

ทางเพง 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 35/50

1.  เม อบคคลมอายครบย สบปบรบรณ ยอมพนจากภาวการณเปนผ  เยาวและบรรลนตภาวะ (มาตรา 19 )

2.  ผ  เยาวเม อบรรลนตภาวะแลวเม อทารสมรถ 

จะทไดเม อฝายชายมอายสบเจดและฝายหญงสบเจดบรบรณ(มาตรา20 ประอบ 1448)

3.  ผ  เยาวอาจจะทพนัยกรรมไดเม อมอายสบหาปบรบรณ (ประมวลฎหมายเพงและพาณชย มาตรา 25 )

บคคลท มอาย ไมครบสบหาปถอวาเปนโมฆะ (มาตรา 1703 )

4.  บคคลท ยังมอาย ไมต วาย สบหาปจะรับผ  อ นเปนบตรบยธรรรมนั  นก ได แตผ  มอายแกวาท จะเปนผ  บญธรรมอยางนอย 15 ป (มาตราร 1598/19

ทางอาญา 

1.  เดอาย ไมเดดสบปกระทความผด เดกนั  นไมตองรับโทษ 

2.  เดอายมาวาสบปแต ไมเกนสบหาป กระทส งท กฎหมายบัญญัต ไว เดนั  นไมตองรับโทษ 

แต ใหศาลมอนาจดเนนบางอยางกับเดก เชน สงเดกไปยังโรงวเรยนอบรมนสัย 

3.  ผ   ใดท อายมากกวาสบหา แตยังไมเกนสบแปด กระทความผด 

 ใหศาลพจารณาถงความร  สกชอบชั วดและส งอันปวงผ   ใดท มวนจฉัยวาสมควรพพากลงโทษ 

4.  ผ   ใดท อายมากกวาสบแปดปแตยังไมเกนย สบป ระทความผด 

ถาศาลเหนรสมควรจะลดมาตราลงโทษท กหนดไวนั  นหน งในสามหรอก ง ได (มาตรา 76)

ดวยเหตผลน   การท ตองร  วาบคคลใดมอายเทาไหรจงเกดความสคัญข  นมา 

ถาเกดปัญหาไมทราบอายหรอไร จะแกปัญหาโดยการนับออายบคคลใหเร มตั  งแตวันเดในรณ ไมร  วาดอนใดหรอใหนับวันจากเดอนนั  นเปน

วันเกด 

การส นสภาพบคคล 

มาตรา 15 บัญญัตวา สภาพบคคลส  นสดลงเม อตาย 

การตายของบคคลธรรมดานั  นมทั  งการตายธรรมดาและการตายโดยผลของกฏหมายค อการสาบสญ 

ซ งบัญญัตตั  งแตมาตรา 48 ถงมาตรา 64

การตายของบคลธรรมดา 

1.ตายตามธรรมชาต (Death)

2.สาบสญ (Disappearance)

1.ตายตามธรรมชาต 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 36/50

  ทางการแพทยระบวา เม อแกนสมองตาย 

เพราะเม อแกนมองตายทกระบบท สคัญของมนษยจะดรงอย กจะตายตามไปดวย 

วันตาย 

 ในทางแพงการตายทใหส  นสภาพบคคล การเปนสามภรรยาส  นสด 

การเปนเจาของกรรมสทธ  ในสนทรัพยส  นสด และมรดกตกแกทายาททันท  ในทางกฎหมาย 

คอผ  ตายทหลังยอมไดรับมรดกของผ  ท ตายกอน 

2.สาบสญ 

คอ บคคลใดท ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญแลว กฎหมายถอวาถงแกความตายแลว 

หลักเกณฑท ศาสลจะสั งใหบคคลใดเปนคนสาบสญ 

มาตรา 61 บัญญัตวา ถาบคคลใดได ไปจากภมลเนา หรอถ นท อย  และไมม ใครร  แนวาบคคลนั  นยังมชวตอย หรอไมตลอดระยะเวลา 5 ป เม อผ  มสวนไดเสยหรอพนักงานอัยการรองขอศาล จะสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญก ได 

ระยะเวลาตามวรรค 1 ใหลดลงเหลอ 2 ป 

1.นับแตวันท การรบหรอสงครามส  นสดลง ถาบคคลนั  นอย  ในการรบหรอสงคราม 

และหายไปในการรบหรอสงครามดังกลาว 

2.นับตั  งแตวันท ยานพาหนะท บคคลนั  นเดนทาง อัปปาง ถกทลาย หรอสญหายไป 

3.นับแตวันท เหตอันตรายแกชวตนอกจากท ระบ ไว ในขอ 1 และขอ 2 ไดผานพนไป 

ถาบคคลนั  นตกอย  ในอันตรายเชนวานั  น 

หลักเกณฑของมาตรา 61 มดังน   

1.บคคลนั  นไดหายไปจากภมลเนาหรอถ นท อย  ไปโดยไม ไดรับขาวคราวเปนเวลา 5 ในกรณธรรมดา 

หรอเปนเวลา 2 ป  ในกรณพเศษ และ 

กรณธรรมดา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 61 วรรคหน ง บัญญัต ไววา 

“ถาบคคลใดได ไปจากภมลเนาหรอถ นท อย  และไมม ใครร  แนวาบคคลนั  นยังมชวตอย หรอไมตลอดระยะเวลา 5 ป เม อผ  มสวนไดสวนเสยหรอพนักงานอัยการ รองขอศาลจะสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญก ได”

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 37/50

  กรณพเศษ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 61 วรรคสอง บัญญัตวา 

“ระยะเวลาตามวรรคหน งใหลดเหลอสองป 

- นับแตวันท การรบหรอสงครามส  นสดลง ถาบคคลนั  นอย  ในการรบหรอสงคราม 

และหายไปในการรบหรอสงครามดังกลาว 

- นับแตวันท เหตอันตรายแกชวตนอกจากท ระบ ไว ใน 1 หรอ 2 ไดผานพนไป 

ถาบคคลนั  นตกอย  ในอันตรายเชนวานั  น 

- นับแตวันท เหตอันตรายแกชวตนอกจากท ระบ ไว ใน 1 หรอ 2 ไดผานพนไป 

ถาบคคลนั  นตกอย  ในอันตรายเชนวานั  น 

จากมาตราน  จะเหนไดวาคนท หายไปนั  นไม ไดหายไปในกรณธรรมดา 

แตเปนการหายไปท ยากตอการท จะไดกลับมา เพราะหายไปในตการณท อย  ในเหตอันตรายตางๆ 

ตามท กฎหมายไดระบ ไว ซ งกฎหมายไดกหนดระยะเวลาใหผ  มสวนไดสวนเสย 

หรอพนักงานอัยการรองขอเม อผ   ไมอย หายไปครบ 2 ปแลวเทานั  น 

เหตอันตรายท กฎหมายไดระบ ไวซ งถอเปนการหายไปในกรณพเศษม 3 ประการ 

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 61 วรรคหน ง บัญญัตวา 

“ถาบคคลใดได ไปจากภมลเนา หรอถ นท อย และไมม ใครร  แนวาบคคลนั  นยังมชวตอย หรอไมตลอดระยะเวลา 5 ป เม อผ  มสวนไดสวนเสยหรอพนักงานอัยการรองขอศาลจะสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญก ได 

2.ผ  มสวนไดเสยหรอพนักงานอัยการรองขอตอศาลใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญ 

ผ  มสวนไดสวนเสยท จะมสทธรองขอใหผ   ไมอย เปนคนสาบสญตามมาตรา 61 น   จะตองเปนผ  ท มสทธหรอไดรับสทธตางๆ ข  น เน องจากศาลสั งใหบคคลใดบคคลหน งเปนคนสาบสญ 

3.ศาลไดมคสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญ 

เม อผ   ไมอย หายไปในกรณธรรมดา 5 ป หรอกรณพเศษ 2 ป ผ   ไมอย นั  นกยังไมเปนคนสาบสญ 

บคคลนั  นจะเปนคนสาบสญตอเม อศาลสั ง ดังนั  น ตราบใดท ผ   ไมอย ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญจะเรยกบคคลนั  นวา 

ผ   ไมอย   ไมวาจะหายไป 10 ป หรอ 15 ป แลวกตาม และการท ผ   ไมอย นั  นหายไป 10 ป หรอ 15 ปแลว 

ผ  มสวนไดสวนเสยหรอพนังานอัยการรองขอศาสอาจจะสั งใหผ   ไมอย เปนคนสาบสญหรอไมก ไดอย  ในดลพนจของศาล 

เพราะเม อศาลสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญแลว กฎหมายถอวาเขาตายโดยผลของกฎหมาย  สทธหนาท ตางๆ 

ของเขาจะหมดไป มรดกกจะตกแกทายาท ดังนั  น ศาลจะตองใชดลพนจดวยความระมัดระวัง ถาศาลเหนดวยกับครองขอศาลสั งใหบคคลนั  นเปนคนสาบสญ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 38/50

เม อศาลสั งใหบคคลใดเปนคนสาบสญแลวนั  นให โฆษณาคสั งศาลในราชราชกจจานเบกษาตามประมวลกฏหมายแพงและพาณชย มาตรา 64 ทั  งน  เพ อประโยชนของบคคลภายนอกจะไดทราบวาบคคลนั  นเปนคนสาบสญแลว 

ระยะเวลาเร มตนของการเปนคนสาบสญ 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 62 บัญญัตวา 

“บคคลซ งไดมคสั งใหเปนคนสาบสญใหถอวาถงแกความตายเม อครบกหนดระยะเวลาดังท ระบ ไว ในมาตรา 61”

การเร มตนของการเปนคนสาบสญหรอถงแกความตายโดยผลของกฏหมายอาจม ปัญหาในเร องมรดกหรอสทธหนาท บางประการ ดังนั  น กฎหมายจงบัญญัต ไวตายตัววาบคคลใดกตามเม อศาลมคสั งใหเปนคนสาบสญแลว 

กฎหมายถอวาเขาถงแกความตายเม อครบกหนด ดังระบ ไว ในมาตรา 61

ผลของการเปนคนสาบสญ 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 62 บัญญัตวา 

“บคคลซ งศาลไดมคสั งใหเปนคนสาบสญใหถอวาถงแกความตาย เม อครบกหนดระยะเวลาดังระบ ไว ในมาตรา 61”

ควาใหถอวาถงแกความตายคอความตายโดยผลของกฏหมายซ งการท บคคลใดตายในกรณธรรมดา 

การมสถานะในครอบครัวส  นสดทกอยางไมวาจะเปนสามภรรยา การใชอนาจปกครองผ  เยาว หรอในเร องทรัพยสนการเปนเจาของกรรมสทธ  ในทรัพยสนส  นสด มรดกตนแกทายาท 

 ในกรณถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญนั  นสถานะในครอบครัว และในเร องทรัพยสนของคนสาบสญมผลดังน  คอ 

- เร องครอบครัว  ในเร องการเปนผ   ใชอนาจปกครอง ประมวลกฎหมายพาณชย มาตรา 1566 บัญญัตวา 

“บตรซ งยังไมบรรลนตภาวะตองอย  ใตอนาจปกครองของบดามารดา 

อนาจปกครองอย กับบดามารดา 

1.มารดาหรอบดาตาย 

2. ไมแนนอนวามารดาหรอบดามชวตอย หรอตาย 

3……………………………………”

ดังนั  น 

จะเหนวากฎหมายไม ไดบัญยัต ไวชัดเจนวาถาบดาตายโดยผลของกฎหมายจะหมายถงตายตามอนมาตรา 1 หรอไม แตอยางไรกตาม ถาบดาตายธรรมดาอนาจปกครองบตรผ  เยาวกจะตกแกมารดาแตผ  เดยว  ในอนมาตรา 2

บดาเปนผ   ไมอย  อนาจปกครองบตรผ  เยาวกจะตกแกมารดาแตผ  เดยว  ในอนมาตรา 2 บดาเปนผ   ไมอย  

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 39/50

อนาจปกครองกจะตกอย แกมารดาแตผ  เดยว 

แลวถาบดาเปนคนสาบสญอนาจปกครองกควรตกแกมารดาแตผ  เดยว 

 ในเร องการสมรสส  นสดนั  น ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1501 บัญญัตวา 

“การสมรสยอมส  นสดลงดวยความตาย การหยา หรอศาลพพากษาใหเพกถอน” ซ งแนนอนท สดถาสามตายธรรมดา 

การสมรสส  นสด แตถาสามถกศาลสั งเปนคนสาบสญ การสมรสจะส  นสดหรอไมตามมารตรา 1516

 ไดบัญญัตเร องเหตฟองหยาไวหลายอนมาตราดวยกันซ งในอนมาตรา 5 บัญญัต ไววา 

“สามหรอภรยาถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญหรอไปจากภมลเนาหรอถ นท อย เปนเวลาเกนสามป  โดยไมม ใครทราบแนวาเปนตายรายดอยางไร อกฝายหน งฟองหยาได”จากอนมาตราน  จะเหนไดวาถาสามเปนคนสาบสญ การสมรสไมส  นสดเปนเพยงเหตฟองหยาเทานั  น 

ท กฎหมายบัญญัต ไวเชนน  เพราะการตายธรรมดานั  นแนนอนท สดไมมการกลับมากฎหมายถงบัญญัต ใหการสมรสส  นสด แตการตายโดยผลของกฎหมาย  คอถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญ 

มบางกรณผ  ท ถกศาลสั งใหเปนผ  สาบสญแลวกลับคนมา ดังนั  นผ  รางกฎหมายไมตองการทลายสถาบันครอบครัว 

ถาสามถกศาลสั งเปนคนสาบสญ ภรรยาตองการแตงงานใหมกตองมาฟองหยากอน 

- เร องมรดก  ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1602 บัญญัตวา 

“เม อบคคลใดตองถอวาถงแกความตายตามความในมาตรา 62 แหงประมวลกฎหมายน   มรดกของบคคลนั  นตกทอด 

กทายาท” ดังนั  น 

 ในกรณการเปนเจาของกรรมสทธ  ในทรัพยสนของผ  ท ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญจะส  นสดและมรดกตกแกทายาททันท อาจจะมผ  สงสัยวาถาคนสาบสญเปนคนท มค สมรสและค สมรสไม ไดหยาขาดกันจะแบงมรดกไดหรอไม 

เร องน   ไมมปัญหา ถาคนสาบสญมนองรวมบดาและมค สมรส 

เม อค สมรสไมยอมแบงมรดกโดยอางวายังไม ไดหยาขาดกับสามและยังไมร  วาสวนไหนเปนมรดกของผ  ตาย 

นองรวมบดามารดาของคนสาบสญสามารถฟองขอแบงทรัพยสนระหวางสามภรรยาได และสวนใดเปนของคนสาบสญ สวนนั  นจะเปนมรดกแกทายาททันท 

การถอนคสั งแสดงความสาบสญ 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 63 วรรคหน ง บัญญัตวา 

“เม อบคคลผ  ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญนั  นเอง หรอผ  มสวนไดสยหรอพนักงานอัยการรองขอตอศาสและพสจน ไดวาบคคลผ  ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญนั  นยังคงมชวตอย กดหรอวาตายในเวลาอ นผดไปจากเวลาดังระบ ไว ในมาตรา 62 กด  ใหศาลสั งถอนคสั งการเปนคนสาบสญตอศาลม ได 2 กรณคอ 

- กรณท  1 บคคลท สาบสญยังมชวต 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 40/50

  หมายถง บคคลท ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญกลับมา หรอตดตอมาวายังมชวตอย  ดังนั  น 

บคคลท ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญนั  นเอง หรอผ  มสวนไดสวนเสยในการเปนการตายของบคคลท ถกศาลสั งใหเปนคนสาบสญ หรอ 

พนักงานอัยการซ งเปนทนายของแผนดนรองขอตอศาล เม อศาลพจารณาไดขอเทจจรงตามท รองขอ ดังนั  น 

กฎหมายบัญญัต ใหศาลมอนาจสั งถอนคสั งใหเปนคนสาบสญ 

- กรณท  2 บคคลท สาบสญตายในเวลาอ นผดไปจากเวลาท กฎหมายระบ ไว ในมาตรา 62

หมายถง เม อศาลสั งใหผ   ไมอย เปนคนสาบสญกฎหมายใหถอวาเขาเปนคนสาบสญเม อครบกหนดระยะเวลาดังระบ ไว ในมาตรา 61 ซ งความจรงคนสาบสญผ  น  ตายกอนหนาน   และการท ศาลสั งใหบคคลน  เปนคนสาบสญนั  นทใหมบคคลบางคนเสยประโยชน 

เขาจงมารองขอใหศาลถอนคสั งการเปนคนสาบสญ 

เม อศาลสั งถอนแลวบคคลน  กจะส  นสภาพบคคลหรอตายในกรณธรรมดาตามเวลาท บคคลน  ตายหรอส  นสภาพบคคลจรงๆ  ในวันนั  นทใหบคคลมารองขอถอดถอนไดประโยชนข  นมาและการรองขอใหศาลถอดถอนกรณท  2 น   บคคลท ถกศาลสั งเปนคนสาบสญคงจะมารองขอไม ได เพราะอยางไรเขากตายไปแลวผ  จะมารองขอถอดถอนคงจะเปนผ  มสวนไดเสยหรอพนักงานอัยการเทานั  น 

ตอนท  2 บคคล 

หมวดท 1

บคคลธรรมดา 

บทท  3 ความสามารถ 

ความสามารถของบคคลธรรมดาม 2 ประการ คอ 

1. ความสามารถในการมสทธ บคคลทกคน  ไมวาเดกหรอผ  ใหญ ชายหรอ หญง ม ังมหรอจน 

มสทธเทาเทยมกันตามท กฎหมายกหนด 

2. ความสามารถในการใชสทธ บคคลสามารถใชสทธท ตนมกระทอยางใดอยางหน งเพ อไดรับประโยชนอันสทธนั นตามสามารถจะอนวยให ได หรอ ทใหสทธนั นเปล ยนแปลงไป 

บคคลผ หยอนความสามารถ มอย  3 ประเภท คอ 

1. ผ เยาว 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 41/50

2. คนไรความสามารถ 

3. คนเสมอนไรความสามารถ 

ผ  เยาว 

1) การบรรลนตภาวะของผ เยาว ม 2 กรณ (1)บรรลนตภาวะโดยอาย (2)บรรลนตภาวะโดยสมรส 

(1)บรรลนตภาวะโดยอาย ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (มาตรา19)

บลคลยอมพนจากภาวะผ เยาวจะบรรลนตภาวะเม อมอายส สบปบรบรณ 

(2)บรรลนตภาวะโดยการสมรส (มาตรา20) บัญญัตวา “ผ เยาวจะบรรลนตภาวะเม อทการสมรส 

หากการสมรสทตามบทบัญญัต มาตรา1448

*มาตรา 1148 กหนดเง อนไขเบ องตนวาการสมรสจะทไดตอเม อชายและหญงมอายตั งแต 17

ปบรบรณ แตตองมผ แกครองอนญาต แตถามเหตสมควรศาลอาจอนญาตใหทการสมรสกอนหนาน ันได  ในขอน ถอเปนบทบัญญัตข นเพ อผอนคลายความเครงครัด 

2. การทนตกรรมของผ  เยาว 

ผ เยาวเม อบรรลนตภาวะแลวเขาสามารถทนตกรรมใดๆท ังเร องสวนตัวและทรัพยสนได โดยลพัง 

ถายังไมบรรลนตภาวะ ตามมาตร21

“ผ เยาวจะทนตกรรมใดๆตองไดรับความยนยอมของผ แทนโดยชอบธรรมกอน การใดๆ 

ท ผ เยาว ไดทลงปราศจากความยนยอมเชนวาน ันเปนโมฆยะ”

*นตกรรม 

“นตกรรม” หมายความวา การใดๆอันทลงโดยชอบดวยกฎหมายและดวยใจสมคัร 

ม งโดยตรงตอการผกนตสัมพันธข นระหวางบคคล เพ อจะกอ เปล ยนแปลง  โอน สงวน หรอระงับซ งสทธ แตการกระทบางอยางผ กระทไมมเจตนาใหเกดแตผลของการกระทเกดข นเองโดยบทบัญญัตของกฎหมาย 

การกระทชนดน เรยกวา นตเหต 

ขอสังเกต  การกระทบางกรณของผ เยาวท นาสนใจ ขอใหพจารณาจากกรณดังตอไปน  

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 42/50

1.)  การรองทกข ในคดอาญา คอ การท ผ เสยหายไดกลาวหาตอพนักงานเจาหนาท วาผ กระทผดข น 

จะร ตัวผ กระทความผดหรอไมกตาม ซ งกระทใหเกดความเสยหายแกผ เสยหาย 

และผ เสยหายไดกลาวหาโดยมเจตนาจะใหผ กระทความผดไดรับโทษ 

2.) ท วาผ  เยาวทนตกรรมใดๆ

 

ตองไดรับความยนยอมของผ  แทนโดยชอบธรรมนั  น 

หมายเฉพาะนตกรรมท ผ เยาว ไดทข นเพ อผกพันตัวเองและกองทรัพยสนของตนเทาน ัน 

หากมบคคลอ นไดแกตัวการไดทสัญญาตวัแทนใหอนาจผ เยาวทการแทนตน 

ผ เยาวสามารถทนตกรรมในฐานะเปนตัวแทนน  โดยปราศจากความยนยอมของผ แทนโดยชอบธรรมได 

 โมฆะกรรม คอ การเสยเปลา การสญเปลา  ไมเกดผลทางกฎหมายใดๆ 

 โมฆยะ คอ เปนกจการท สมบรณ  ใชบังคับตามกฎหมายไดจนกวาจะถกบอกลางในภายหลัง 

3.  ผ  แทนโดยชอบธรรม 

ผ แทนโดยชอบธรรม คอ บคคลท คอยควบคม 

ชวยเหลอการหยอนความสามารถอันเน องดวยอายของผ เยาว 

ผ แทนโดยชอบธรรมของผ เยาว  ไดแก 

1.) ผ  ใชอนาจปกครอง

 

เปนผ แทนโดยชอบธรรมของบตร 

 โดยบตรซ งยังไมบรรลนตภาวะตองอย ภายใตอนาจปกครองของบดามารดา 2.)  ผ ปกครอง เปนผ แทนโดยชอบธรรมของผ อย  ในปกครอง 

 โดยจะเหนไดวาบคคลจะเขามาเปนผ ปกครองโดยศาลต ังข น 3 กรณดวยกันคอ 

(1) ผ เยาวมบดามารดาแต ไดตายไปแลวท ังสองคน 

(2) ผ เยาวมบดามารดาซ งยังมชวตอย  แตบอดามารดาน ันถกศาลสั งถอนอนาจปกครอง 

(3) บคคลท เขามาเปนผ ปกครองได โดยพนัยกรรมของบดาหรอมารดาท ตายทหลังระบ ไว สทธและหนาท ของผ   ใชอนาจปกครองและผ  ปกครองม 2 ประการ คอ 

1 . ในเร องเก ยวกับตัวผ เยาว 

2 . ในเร องเก ยวกับทรัพยสนของผ เยาว 

ผลบังคับในเม อผ  เยาวทนตกรรมปราศจากความยนยอม 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 43/50

จากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 21 บัญญัตวาการใดๆ 

ท ผ เยาว ไดทลงปราศจากความยมยอมของผ แทนดดยชอบธรรมนตกรรมเปนโมฆยะ 

ผลบังคับในเม อผ  เยาวทนตกรรมปราศจากความยนยอม 

จากการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 21 บัญญัตวา ถานตกรรมใดตกเปนผลโมฆยะ ผลคอ 

1.   โมฆยกรรม อาจถกบอกลางได และเม อบอกลางแลวยอมถอวาโมฆยกรรม น ันตกเปนโมฆะ (มาตรา 176)

2.   โมฆยกรรมอาจใหสัตยาบันได (มาตรา177)

การใหสัตยาบันน ันเปนการแสดงเจตนารับรองหรอยอมรับเอาโมฆยกรรมนั น ซงมผลทใหสมบรณ จะบอกลางอกตอไปไม ได  ในมาตรา 180 ถอวาไดมการใหสัตยาบันแก โมฆยกรรมนั นแลวโดยปรยาย คอ 

(1)  ไดปฏบัตการชระหน แลวท ังหมดหรอแตบางสวน 

(2)  ไดมการเรยกใหชระหน นั นแลว 

(3)  ไดมการแปลงหน  ใหม (4)  ไดมการใหประกันเพ อนหน น ัน 

(5)  ไดมการโอนสทธหรอความรับผดชอบท ังหมดหรอแตบางสวน 

(6)  ไดมการกระทอยางอ นอันแสดงไดวาเปนการใหสัตยาบัน 

 โมฆยกรรมยังคงถอวามผลสมบรณอย จนกวาจะถกบอกลางภายใน 1 ปนับต ังแตเวลาท  ใหสัตยาบัน 

แตหากพน 10 ป (มาตรา 181) ผลกคอนตกรรมน ันเปนอันสมบรณ 

ขอยกเวนจากหลักทั วไปในการทนตกรรมของผ  เยาว 

ผ เยาวจะทนตกรรมใดๆ ตองไดรับความยนยอมของผ แมนโดยชอบธรรม 

หากทโดยปราศจากความยนยอมถอวาเปน “ โมฆยะ” ขอยกเวนของ มาตรา 22 มาตรา 23 มาตรา 24 และมาตรา 

25 จแนกเปนนตกรรมได 3ประเภท คอ 

1.  นตกรรมท เปนคณประโยชนแกผ เยาวฝายเดยว 

2.  นตกรรมท ผ เยาวตองทเองเฉพาะตัว 

3  นตกรรมท จเปนเพ อการดรงชพของผ เยาว 

1.  นตกรรมท เปนคณประโยชนแกผ  เยาวฝายเดยว 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 44/50

ตามการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 22

เหนวานตกรรมท มคณประโยชนแกผ เยาวนตกรรมท เปนคณประโยชนแกผ เยาวฝายเดยวฝายเดยวม 2ประการ 

1)  นตกรรมท  ไดมาซ งสทธอันใดอันหน ง 

2)  นตกรรมท ทใหผ เยาวหลดพนหนาท อันใดอันหน ง 

1.  นตกรรมท ผ  เยาวตองทเองเฉพาะตัว ตามการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 25 หมายความวา 

ผ อ นจะทแทนไม ไดผ เยาวตองทเอง กลาวไดดังน คอ 

1)  การทพนัยกรรม  ตามการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 25 บัญญัตวา 

“ผ เยาวอาจทพนัยกรรมไดเม อมอายสบหาปบรบรณ”ถาอาย ไมครบสบหาปบรบรณทใหพนัยกรรมนั นเปนโมฆะตามมาตรา 1703

2)  การรบัรองบตร ตามการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1547

บัญญัตวา“เดกเกดจากบดามารดาท ม ไดสมรสกนั 

จะเปนบตรชอบดวยกฎหมายตอเม อบดามารดาสมรสกนัภายหลงั 

หรอบดาไดจดทะเบยนวาเปนบตรหรอศาลพพากวาเปนบตร”

2.  นตกรรมท จเปนเพ อการดรงชพของผ  เยาว ตามการประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 24 บัญญัตวา “ผ เยาวอาจทการใดๆ  ไดทั งส น 

ซ งเปนการสมแกฐานานรปแหงตน และเปนการอันจเปนในการดรงชพตามสมควร”อย ภายใตเง อนไข 2 ประการ 

1)  ตองเปนนตกรรมท จเปนในการดรงชพจรงๆ อันขาดเสยไม ได 2)  นตกรรมท จเปนในการดรงชพยังตองสมแกฐานานรป 

2. ผ  เยาวทการคา 

ผ เยาวอาจจะขออนญาตผ แทนโดยชอบธรรมทการคา ผ แทนโดยชอบธรรมอนญาตผ เยาวสามารถทนตกรรมใดๆ 

ท เก ยวกับพันกับกจการคาน ันเสมอนบคคลบรรลนตภาวะ 

ขอสังเกต  เร องผ เยาวทการคาน ันเม อผ เยาว ไดรับอนญาตใหทการคา หรอ 

การจางงานผ เยาวมฐานะเสมอนบคคลบรรลนตภาวะเฉพาะในกจการน ันๆ 

แตผ เยาวยังเยาวอย นั นองไม ใชบรรลนตภาวะแลว 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 45/50

คนไรความสามารถ 

คนไรความสามารถ คอ 

บคคลวกลจรตซ งถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถแลวและจัดใหอย  ในความอนบาลของผ อนบาล (มาตรา 28)

บคคลวกลจรตซ งศาลยังม ไดสั งใหเปนคนไรความสามารถน ันกฎหมายก ไดจกัดความสามารถไวเชนกันดังท บัญญัต ไว ในมาตรา 30 โดยเหตน จงไดแยกพจารณาหลักกฎหมายเก ยวกับบคคลท ัง 2 ประเภท ดังตอไปน  

สวนท  1 คอเร องคนวกลจรตท ถกศาลสั งแลว เรยกไดวา เปนคนไรความสามารถ 

สวนท  2 คอ เร องคนวกลจรต ท ยังไมถกศาลสั งซ งเรยกวา คนวกลจรตธรรมดาน ันเอง 

สวนท  1 คนวกลจรตท ถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย  มาตรา 28 บัญญัตวา “บคคลวกลจรตผ  ใด ถาค สมรสกด บดา มารดา ป  ยา ตา ยายกด ผ ปกครองหรอผ พทักษกด ผ ซ งปกครองดแลบคคลนั นอย กด หรอพนักงานอัยการกด รองขอตอศาลใหสั งใหบคคลวกลจรตผ น ันเปนคนไรความสามารถ 

ศาลจะสั งใหบคคลวกลจรตผ น ันเปนคนไรความสามารถก ได 

1) หลักเกณฑของการเปนคนไรความสามารถ มดังน   

(1) เปนคนวกลจรต และ 

(2) ถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถ 

(1) คนวกลจรต ตามมาตรา 28 แลวไม ไดอธบายไว แตความหมายอยางตามธรรมดากคอ 

พวกสมองพการ คอวาจตไมปกต หรอเขาใจงายๆ กคอ คนบาน ันเอง 

นอกจากน แลวยังเคยมคพพาทษาฎกาตัดสนวาคนวกลจรตรวมไปถงบคคลท มกรยาอาการไมปกต เพราะสตวปลาสซ งบคคลดังกลาวไมสามารถประกอบกจการงานของตนได 

นอกจากน  กรณคนชราหรอคนสงอายหลายคนท อายมากเกดอาการหลงกอาจถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถได 

ขอสังเกต คพพาทษาฎกาทั ง 2 เร องตัดสนตามกฎหมายเกา ซ งปัจจบันเปนมาตรา 28

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 46/50

อยางไรกด การเปนคนวกลจรตท จะเปนเหต ใหศาลสั งเปนคนไรความสามารถนั น 

นักกฎหมายได ใหหลักและถอเปนหลักปฏบัตเลยวาคนท ศาลจะถกสั งใหเปนคนไรความสามารถนั นตองเปนพวกคนวกลจรต อาการท จะใชพจารณา 2 ประการคอ 

1 ตองเปนอยางมาก และ 

2 ตองเปนประจ 

1. ตองเปนอยางมาก หมายความวา เวลาเปนถงขนาดหมดสตทกอยาง คอ  ไมมสตสัมปชัญญะ 

2. ตองเปนประจ หมายถง การเปนคนวกลจรตน ัน  ไม ไดหมายความวาตองเปนทกวัน 

แตเวลาเปนไมร เลยวาตัวเองทอะไรลงไป คอขาดสตสัมปชัญญะ 

(2) ถกศาลสั งวาใหเปนคนไรความสามารถ เปนหลักเกณฑประการท  2 ของการเปนคนไรความสามารถ 

เพราะหากไมมคสั งของศาล 

คนวกลจรตน ันกจะไมเปนคนไรความสามารถท  ไดรับความค มครองตามกฎหมายอยางสมบรณ 

2) ผลตตามกฎหมายของการเปนคนไรความสามารถ 

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดบัญญัตถงผลของการเปนคนไรความสามารถไวดังตอไปน  คอ 

(1) บคคลผ ซ งศาลไดสั งใหเปนคนไรความสามารถ  ใหอย  ในอนบาล 

(2) การใดๆ อันบคคลผ ซ งศาลไดสั งใหเปนคนไรความสามารถไดกระทลง การนั นเปนโมฆยะ 

การจัดใหอย  ในการอนบาล 

1. ใครบางเปนผ  อนบาล ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 28 วรรค 2 บัญญัตวา “บคคลซ งศาลไดสั งใหเปนคนไรความสามารถตามวรรคหน ง 

ตองจัดใหอย  ในความอนบาลการแตงต ังผ อนบาลใหเปนไปตามบทบัญญตบรรพ 5 แหง ประมวลกฎหมายน ”จะเหนไดวาการตั งผ อนบาลเพ อมาดแลคนไรความสามารถน ัน 

ตองศาลต ังซ งบัญญัตอย  ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 5 หรอลักษณะครอบครัว 

2. อนาจหนาท ของผ  อนบาล ผ อนบาลของคนไรความสามารถโดยหลักแลวมสทธและหนาท คลายๆ 

กับผ  ใชอนาจปกครองหรอผ ปกครองท มตอผ เยาว 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 47/50

นอกจากน แลวผ อนบาลมสทธจัดการทรัพยสนแทนคนไรความสามารถไดอยางวญญชนเชนเด ยวกับผ  ใชปกครอง ผ ปกครองจัดการทรัพยสนแทนผ เยาวแตกจการบางอยางทไม ไดตองขออนญาตจากศาลกอนจงจะทได 

ขอแตกตางของผ   ใชอนาจปกครองและผ  ปกครอง 

ผ  ใชอนาจปกครองและผ ปกครองมอนาจใหความยนยอมในการทนตกรรมของผ เยาว แตผ อนบาลของผ  ไรความสามารถไมมอนาจใหความยนยอมคนไรความสารถใหทนตกรรม 

ถาคนไรความสามารถทนตกรรมโดยไดรับความยนยอมจากผ อนบาล นตกรรมน ันกตกเปนโมฆยะนั นเอง 

3. การทนตกรรมของคนไรความสามารถ 

ประมวลกฎหมายพงและพาณชย มาตรา 29 บัญญัตวา “การใดอันบคคลซ งศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถไดกระทลง การนั นเปนโมฆยะ”

ขอสังเกต การทนตกรรมของคนไรความสามารถไมมกฎหมายใดใหคนไรความสามรถทนตกรรม 

 โดยไดรับความยนยอมจากผ อนบาล  ไดเหมอนในเร องผ เยาว ดังน ันผ อนบาลจงไมมอนาจท จะใหความยนยอมคนไรความสามารถทนตกรรมได 

ถาคนไรความสามารถทนตกรรมโดยไดรับความยนยอมจากผ อนบาล 

นตกรรมน ันกตกเปนโมฆยะอย นั นเอง 

สวนท  2 คนวกลจรตท ยังไมถกศาลสั งใหเปนคนไรความสามารถ 

ยอมอย  ในฐานะเปนผ มความสามารถดังบคคลธรรมดาท ัวไป 

 โดยหลักแลวนตกรรมท คนวกลจรตไดทลงยอมสมบรณ เพราะดังไดกลาวไวแลววา เม อศาลม ไดสั งใหผ นั นเปนคนไรความสามารถแลว 

ยอมตองถอวาผ นั นเปนคนปกตธรรมดาจะเปนโมฆยะตอเม อสามารถพสจน ไดวา 

1. นตกรรมไดทข นในขณะผ นั นวกลจรต 

2. ค กรณอกฝายหน งไดร อย วาผ น ันเปนคนวกลจรต 

4) การส  นสดของการเปนคนไรความสามารถ 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 48/50

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 31 บัญญัตวา “ถาเหตท ทใหเปนคนไรความสามารถไดส นสดไปแลวและเม อบคคลผ นั นเองหรอบคคลใดๆ 

ดังท กลาวมาในมาตรา 28 รองขอตอศาล ก ใหศาลสั งเพกถอนคสั งท  ใหเปคนไรความสามารถนั น 

คนเสมอนไรความสามารถ 

คนเสมอนไรความสามารถน ันเปนคนท มเหตบกพรองบางประการทให ไมสามารถทการงานของตนได หรอจัดกจการไปในทางท อาจจะเส อมเสยแกทรัพยสนของตัวเองหรอครอบครัว 

อาจถกศาลสั งเปนคนเสมอนไรความสามารถก ได 

1) หลักเกณฑของการเปนคนเสมอนไรความสามารถ 

1. ตองมเหตบกพรอง 

2. บคคลน ันไมสามารถจะจัดทการงานของตนเองได หรอจัดกจการไปในทางท อาจจะเส อมเสยแกทรัพยสนของตนเองหรอครอบครัว 

3. เม อศาลมคสั งแสดงวาเปนคนเสมอนไรความสามารถ 

1. ตองมเหตบกพรอง แยกไดเปน 5 ประการ คอ 

1) กายพการ 

2) จตฟ ันเฟอนไมสมประกอบ 

3) ประพฤตสร ยสรายเสเพลเปนอาจณ 

 4) เปนคนตดสรายาเมา 

5) มเหตอ นใดทนองเด ยวกันนั น เปนการอดชองวาง 

2. การท บคคลนั  นมเหตบกพรองประการใดประการหน งใน 5ประการนั  น 

และไมสามารถจัดการงานโดยตนเองได 

3. ศาลมคสั งใหเปนคนเสมอนไรความสามารถ ดังน ัน 

การเปนคนเสมอนไรความสามารถเร มต ังแตวันท ศาลสั ง  ไม ใชวันท ประกาศในราชกจจานเบกษา 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 49/50

 

7/15/2019 Business Law 1

http://slidepdf.com/reader/full/business-law-1-56327e6cd4e20 50/50