tI
1
PROSIDINGSEMINAR NASIOI.JAL KIMIA XVII
..PERAN KCMUNITAS KIMIA DALAMMENGHADAPI ISU PEMANASAN GLOBAL'' i
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUANALAM.
U NIVERSITAS GADJAH MADAYOGYAKARTA
rssN:141 d-8gl 3:
EDITOR
Prof. Dr. M. Utoro Yohyo, M.ScDr. llp lzul Foloh
Dro. Wego Trisunorycnti, M.Si, Ph.D.Eng
Dr. rer. not. Rio Armunonto, S.SI, M. Si
Drs. lqmol Tohir, M.SiMokhqmmod Fojor ProdiPto, S.Si,
M.Eng
JURUSAN KIMIA
Dr. Bombong SetiojiDr. Triyono, StJ.
Dr. rer. not. Korno Wiioyo, M- Eng
Dro. Ani Setyoprotiwi, M.Si
Sri Sudiono, S.Si., M.SiAkhmod Syoufion, S.Si, Ph.D
2008
Seminar Nasional Kimia XVI llYogyakarta, 10 Juli 2A0B
lsssN No 141 0-831 3
Ed itor
EDITOR
.Prof. Dr. M. Utoro Yahya, M.Sc Dr. Bambang Setia.jiDr. lip lzul Falah Dr. Triyono, SU.
Dra. wega Trisunaryanti, M.Si, Ph.D. Errg Dr. rer. nat. Karrra wiiala. lr,l. EngDr. rer. na(. Ria Annunanto. S.Si, N4. Si Dra. Ani Setl,opratir'i. N4.Si
Drs. lqnral Talrir. N4.Si SriSudiorro. S.Si.. N4.SiN'lokltanrrnad Fa.iar Pradipta. S.Si. N4.Errg Akhmad Svoufiarr. S.Si. ph.D
Pela ksa na Layouting:Mokhammad Fajar Pradiptd, S.Si., M.EngHa ryo Satriya Oktavia no, S. S i
Jokc Prihandono
"Peranserta llmu, Teknologi, dan Pendidikan Kimia untuk MewujudkanKomunitas Kimia yang Berkualitas di Era Globalisasi"
Seminar Nasional Kimia )0/lllYogyakarta. 10 Juli 2008
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDULTIM EDITORKATA PENGANTARSAMBUTAN KETUA PANITIASAMBUTAN KETUA JURUSAN KIMIA FMIPA UGM. \'OGYAKARTASAMBUTAN DEKAN FMIPA UGM. YOGYATGRTADAFTAR ISI
MA.KALAH TAMUTHEORETICAL INVESTIGATION OF HYDROGEN ADSORPTION INTO CNTAND SI/GE SURFACE IN FUEL CELL. DECREASING Otr
ENVIRONMENTAL POLLUTANTSM. Monajjemi, L. Mahdavian, F.Mollaamin
THE RELIABILITY OF UI.JIFIED EQUAT!ON OF STATE AS THERMODYNAIV1ICEQUATION OF STATE BY USING EXACT DIFFERENIIAL PROPERTIES OFINTERNAL EI{ERGY CHANGEM. Utoro Yahya
ADSORPTIVE REMOVAL OF HMARDOUS INORGANIC ELEMENTS FRO[\4
WATER BY USING OMruCE WASTEKatsutoshi lnoue
KELOMPOK MINAT LINGKUNGANPENCEMARAN LOGAM BERAT DALAM TANAH DAN TANAMAN SERTAUPAYA IV:ENGURAI.IG I NYASandra Sukmaning Adji, Dectje Strnarsih dan Sri Hantda
KECEPATAN PENYEMPAN ZAT ORGANIK VINASSE DENGAN ECENGGONDOKHermawati, Rochmadi, dan Panui Mulyono
PEMODELAN DISPERSI POLUTAN UDARA SEBAGAI TEKNIK PRAKIRAANDAN KAJIAN DAMPAK EMISI KEGIATAN CO-PROCESSING INDUSTRISEMEN TERHADAP KUALITAS UDARA AMBIEN DI T.ABUPATEN CILACAPKarmanto, Eko Sugiharto, Dwi Siswanta
KINETIKA ADSORPSI ZAT WARNA TARTRAZINA PADA KITIN DAN KITOSANM ath ei s F.J.D.P. Tan a sal e
POTENSI HUJAN ASAM DI BANDUNG DAN PADAGMNG PERIODE 2005-2006Tuti Budiwati, Afif Budiyono dan A.sri indrawati
HUJAI{ASAM DAN DAMPAKNYA TERHADAP I-INGKUNGAN DI CEKUNGANBANDUNGTuti Bttdiwati, V/iwiek Setyawati, Asri lndrawati
Hali
ii
iii
ivV
Vi
vli
1
27
33
47
54
62
17
vti
Seminar Nasional Kimia XvlllYogyakarta, 10 Juli 20OB
ISSSN NO. 1410€313DAFTAR ISI
PENINGKATAN KONSENTMSI IGRBON MONOKSIDA PADA SAAT KEBAKARAN 69HUTAN TAHUN 2006 DI INDONESIA(iwiek Setyawati dan Tuti Budiwati
DAM PAK CH LOROFLUOROCARBONKEHIDUPAN MANUSIAAfnidar, Ari lstiany
(CFC) TERHADAP IAPISAN OZOT{ DAN 75
APLIKASI slsrElu lNFoRr\4ASt cEocRAFts UNTUK sruDl RONA AWALRADIOAKTIVITAS ALAM DIJEPARA. JAWA TENGAHHeni Susiati dan pande tiade udiyani
PENINGKATAN KONSEI.ITMSI KARBON MONOKSIDA PADA IilUSIM KERINGDI INDONESIA DARI PEMANTAUAN SATELIT MOPIT'I"W. Eko Cahyono
PENGHILANGAN loN LocAM cr (ilt) MENGGUNAKAN LtN4Bp.l1 LUMpuR AKTTFDARI INDUSTRI KERTASD_avld lrianto, Wahyu Budi Sabtiawan, lvlillah Kartikaningtyas,Sari Edi Cahyaningrum '---""J
KAJIAN BIOMARKA ASAM KARBOKSILAT ALIFATIK MINYAK MENTAHSEBAGAI INDIKATOR BIODEGMDAS IEliana Wijaya dan R.y. perry Burhan
PEMODELAN DISPERSI POLUTAN UDARA KARBON MoNoK,srDA (co)JAI-AN RAYA AKIBAT SKTOR TMNPORTASI (Studi Kasus Ruas Jatan (atiurang)Dewi Eviane, Eko Sugiharlo, Dwisiswanta
ELEKTROf, POLIMERISASI SECARA RADIKALAIR TERHADAP BIO:] OILAgus Kuncaka, Sherly Ledoh
B1
KECEPATAN PENYERAPAN ZAT ORGANIK DALAM LIMBAH CA fINDUSTRI I AHU DENGAN ECENG GONDOKRita Dwi Ratnani, Rochmadi,dan panurt UiiionoMoNlroRlNG LocAM suNGAr coDE: PREDTKST KAPASTTAS DANADSORPSI ISOTERM ION LOGAM ri'I, UNIi C;;;,2;1:,';,OOi' J,NSISTIM AIR] SEDIMENMuzakky
B8
92
99
107
115
120
127ENERGISeO.2 PADA
STUDI DEGMDAST TARTRAZIN MENGGUNAKAN FERMT (Feo.t)Dian Windy Dwiasi, Mudasir dan Roto
PREKONSENTRAST lo_cAM cu(il) DALAM MEDIUM ArR LAUT MENGGUNAKANADSORBEN KITOSAN TIOi
Muhamad Sehol Narsito, Sri Juarisanfosa, Jumina
KORELASI UKUMN BUT|R DENGAN MNDUNGAN LocAM Ba, ce, Fe, caDAN Ti DALAM SEDIMEN SUI.IGAI CODESri Murniasih, hluzakky dan Agus Taftazani
138
143
151
Seminar Nasional Kimia XVlltYogyakarta, 10 Juli 2008
tsssN NO._1410-831_?DAFTAR ISI
PENGUKUMN KUANTITAS FISTK DAN KIMIAAIR SUNGAI LEARISAKAYELIDESA HARUKU BAGI KEBERI-A.NGSUNGAN POPULASI II(AN LOMPA
.S e rl y J.S e kewael, A.B an dj a r
PENGARUH OZON TOTAL PADA S.\DI{SI UV B :.
Rukmi Hidayati
PERANAN KARBON MONOOKSIDi PADA PEMBENTUMN OZON PERMUKAANRukmi Hidayati
KE'-OMPOK MINAT INDUSTRIOPTIMASI PAMMETER ISOTERM ADSORPSI ASAM LEMAK BEB,/.S DALAM3IODIESEL MENGGUNAKAN METODE NONT LINEARZainal Arifirt, Supranto, dan panut ltlulyonc
KONTRIBUSITOTAL PRECIPITABLE (TPW) PADA FLUKTUASI OLIT GOINGLONGWAVE RAD|AT|ON (OLR)Rukmi Hidayati, Juniafti iisa'SINTESIS SENYAWA ALMNOLAMIDA DARI SENYAWA ASAMY 1 0, 1 2D TR|HIDROKSI STEAMTSuci Amalia, Tutik DwiWahyuningsitt, Jumina
-:DRo RENGKAI{ CRUDE oll BA.'|'UBARA DENGAN r'.ATALrs NiiMc:,1ONMORI LOI.IiT TERPILAR TiO2Hasanudin, Karna Wijaya, Actdy Racttmat, Wega Trisunaryanti
G :.RAM 1D METII n 3lOKT|Lr 1,2,3:BENZOTRTMOLTUM: CATRAN tONIK BARULTNTUK PELARUT IONIK, ELEIfiROLIT, DAN FLUIDA TEKNIKlh.*.1d M u dza ki r, Ase.ry Ka a a ro tz i i, B u d i m a n An wa r, A ri ya n to p ra s e t yo,Rd. Habib Ripta, dan yanuar Setiadi
'
.( :(ERJA ADSORBEN HISTIDIN] BENTONIT TERHADAP PESTISIDA DALAM AIRi.i.NUM DAN UJI KETAHANATTViAiTNHNOEP SUHU MEDIA DAN RADIASIc -HAYA (UV)Anna Permanasari, Zackiyah, Fitri Ctt., Eka D., Agrsni S.
:-?ECT ETHOXYLATION OF FATTY ACID GLYCERIT ESTERS--'?M
PALM OIL AS NONI_I tONtC SURFuiCrnrurS-c iursiloadi, t. B. Adilina, J. A. Laks;iono, E. Agustian
".: rALIS fRANSFER FASA,sy-i,anfo
PENGARUH OZON TERHADAP TE"I::MTUR DAN KELEMBABAN NISBI UDARA 17gDI KOTA BANDUNGWiwiek Setyawati, dan Tuti Budit,,ati
KORELASI KENAIKAN El\4lsl KARBoNDtoKStDp. DENGAN suHU Dl INDoNEStA 186W. Eko Cahyono
161
169
173
199
204
2i2
220
227
234
240
19i
ix
Seminar Nasional-Kimia XVlllYogyakarta, 10 Juli 2008 tsssN NO. 1410€ais
DAFTAR ISI
PENGARUH VARIASIWAKTU DAN SUHU POLIMERISASIEUCETdL TERHADAP 245R E N D EME N polr E uc E NoL MENGG u Nlxny rniaiGiio (cru,),La Harimu, sabirin Matsjeh, Dwi siswanta, dan Sri JuariSanfosa
STUDY OF HYDROXYL PROTECTION EFFECT TO REDUCTION OF VANILLINBECOMING A USEFUL SrNNru.rC'r'INrENrNr- FOR SYNTHESIS OF ONEDAIDZEIN DERIVATESReinner lshaq Lerrick and Maulidan Firdaus
REAKSI KATALISIS ASAM TERHADAP SISTIM BENZILTK TERAKTIVASIBambang Purwono
278
285
331
335
342
350
373
252
260
PENGARUH JUMLAH KATALIS Ni/ZEOLIT DAN LAJU ALIR GAS HIDROGEN PADA 272HIDROGENASI METIL PEU.,,ITET I.',IEr'rJNOr CETYL ALCOHOLDwi Kar'tika, Triyono, dan Karna WiriPREPARASI KITOSAN SEBAGAIAGEN ANTIBAKTERI PADA l(AIN KATUI,]MELALUT DEASETTLAST KrrN seinnn BERTAHApAhmad Budi Junaidi, rndrianr-xriini arn Bambang Rusdrarso
,GJIAN PENGGUNMN LTMBAH BUAH N.ENAS LOKAL (Ananas comosus, L)s EBAGAT BAHAN BAKU pefi,teunrir,r'r.rernlqmal Tahir, Sri Sumars ih dan Shrnfa Du.,i Astuti
PEMANFMTAN ABU TANDAN KOSONG SAWIT SEBAGAISUMBER KATALIS 323BASA (K2co3) PADA pe MeuernN- eioor rse L rtr r r'rvar'iaRRK (Ri ci nus com m unis)uki Yitnowati, yoeswono, Tutik Dwi wahyuniigrin, d)-iq^rt rahirSTUDI EKSPLORATIF ELEKTROHIDRODEOKS IGENAS I BIO. : OILSherlly Ledoh, Agus Kuncaka dan-Muchalat
UJiAK'TIVITAS ANTIBAKTERI DARI MII,IYAK ATSIRI DAUN TANAfulAN SIRIHHIJAU (Piper bette L.) DAN sriru r,llrneu @iperiro,cil'r'i'aui.& pav.)Tutik Dwi Wahyuningsih, Eniani i"trti, Tifta Kumata Dewi
KAJIAN PENGARUH TEMPEMTUR DAN KECEPATAN PENGADUKANTE RHADAP KONVERS I B IO DI ES E T' ONNI MINYAK SAWIT It4E NGG U NAKANABU TANDAN KosoNc snwri seencnr rarelrsAsna Luthfiyati, yoeswono, Karna Wijaya, dan lqmat Tahir
EFEK PENAMBAHAN KATALIS H-ZEOLIT PADA PEI,{BUATAN BIODIESEL DARII''{INYAK SAWIT BEKAS ONW,I r"rTOrE METANO'iENiAOEP KONVERSIBIODIESEL TOTALKarna Wijaya , M. utoro yahya, Doedy Hidayat S
KELOMPOK MINAT HAYATIISOLASI DAN IDENTIFIKASi SEI,IYAWA STEROID DARI DAUN RIMBANGisolanum torvum)Susilawati, Hafni lndriati NSt,V{idya Limra
Seminar Nasional Kimia XVlll rsssN No. 1410-8313DAFTAR ISI
Yogyakarta, 10 Juli 2008
ANTMGALOU'1,28DIMETIL ETER DARI KULTUR SEL MORINDA ELLIPTICA
Jasril
Porrrust Bu lGRorEN SEBAGAI ANTIoKSIDAN
S uti yan a, Martanto M artosu Po n o
PALM JUICE AS FEEDSTOCK FOR FERMENTED BIOETHANOL PRODUCTION
M.KismurTono
KAJIAN BIOMARKA MAKROMOLEKUL SEDIMEN LAUT ARAFURA DENGAN
DEGRADASI KIMIAWIJamatuddin, R.Y. Perry Burhan, Wahyudi
VARIASI SPASIAL KONSENTRASI NUTRIEN TERLARUT DI ZONA EUFOTIK
PERAIRAN TELUK BANTENAlianto, Enan M. Adiwilaga, Ario Damar, dan Enang Harris
ANALISA BEBERAPA LOGAM BERAT PADA SPONS (PORIFERA) di PERAIRAN
TELUK AMBONA.Netty Siahaya, J.A.B Manesah
PENGARUH PENAMBAHAN EDTA PADA PET'JBUATAN GAMMA ALUMINA
DARI LIMBAH ALUMINIUMDona S. Kusuma, Hery Haerudin, Fransiska S., Bunga P., Candrawati Cahyani
PENCIRIAN ELEKTRODE SELEKTIF ION NITRAT UNTUK PENGUKURAN
NUTRISI HIDROPONIKDeden Saprudin, Dyah lswantini Pradono, Luky Hariaman
M IKROENKAPSU I.ASI. APLIKAS I P,qDA MROTENOI D
Adhitiyawarlrtan, Fery F. Karwur dan Leenawaty l-imantara
SINTESIS METIL F-STER t/INYAK BlJl KEMANDAH (crotton tiglium L.)
Adhitiyawarman, M. Agus Wibowo, Thamrin Usman
ISOLASI DAN IDENTIFIKASIANTOSIANIN DALAM BUNGA SEPATU(Hibiscirs rosa sinensis L) DAN PEMANFAATANNYA SEBAGAI INDIKATOR
iiti Nrryrrti, Sabirin Matsieh, Chairit Anwar dan Tri Joko Rahario
MEKANISME TRANSFER ENERGI DARI I(qROTENOID KE BAKTERIOKLOROFILTugiman, Ferdy S. Rondonuwu, dan Leenawaty Limantara
REAKSI AUTOREDOKS PADA SIKLISASII AROMATTSASI SITRONELAL DENGAN
ANHIDRIDAASAM ASETAT DIKATALISIS FCCh .Edy Cahlrono, M Muchalal
DEGRADASI SENYAWA TURUNAN KLOROFIL CAIR MENGGUNAKANPERLAKUAN PLASMA. DING I N
Nasruddin, Ferdy Rondonuwu, Suryasatria Trihandaru dan Muhammad Nur
381
385
393
400
408
417
424
431
439
448
456
463
476
484
XI
Seminar Nasional Kimia XVIII tsssN Nu. 1410€313DAFTAR ISIYogyakarta, 10_4li 2ffi
BTFLAVONOID DARI EKSTRAK ETILASETAT KAYU BATANG Garcinia celebica L.
Ati Naiiyah dan Taslim Etsam
SANTON TERGERANILASI DARI KAYU BATANG Garcinia forbesii King.Diyah Fitri Rhochani, Taslim Ersam
SAKTERI SISTEM ABDOMINAL MYAP TANAH: SKRINING, DISTRIBUSI ENZIM)ilLANOLITIK DAN KARAKTERISASI TERHADAP OAT,,SPELTS XYLANAnak Agung lstri Ratnadewiac, Muhammad Naqiba, Wuryanti Handayania,f;i Nyoman Tri Puspaningsihb, Torik Efendia, Joko Saptanaa
PENGARUH GUGUS ALLIL PADA REAKSI PENATAAN ULANG FRIES EUGENILAS ETAT DAN 1 t] (3:} M ETOKS I-.- 4I AS ETI L)-T 2. 1 P ROPANI L FO RMATKu smi yati, S abi ri n Matsjeh, J u mi n a
XANTON DT.P.!AKAR GARCINIA DULCIS DAN UJIAKTIVITAS ANTIMALARIASECARA lN :VITROAmanatie, Jumina, Mustofa, M. Hanafi
TGNDUNGAN LOGAM BERAT DALAiV1 KEONG TAREBIA GRA.NIFERA DANHUBUNGANNYA DENGAN PARAMETER FISIK DAN HIDROLOGI DI SUNGAIKREO, SEMARANGAgustinus lgnatius Kristijanto, Alfonds Andrew Maramis, danSoenafto Notosoedarmo
PENGARUH FAKTOR FISIKO' KIMIAWIAIR TERHADAP KEPADATAN LARVACE RATOPOGON IDAE DAN CH I RONOM IDAE (l NSEKTA: Dl PTERA)DI SUNGAI KREO, SEMARANGAgustinus lgnatius Kristijanto, Alfonds Andrew Maramis, danSoenarto Nofosoedarmo
PENGARUH LOGAM BERAT DALAM AIR DAN SED|MEN TERHADAP SEBARAT.IBAETIS SP., CHOROTERPIDES EXIGUA DAN LIEBEBIELLA DEIGMA(INSEKTA: EPHEMEROPTERA) DI SUNGAI KREO. SEMARANGAgustinus lgnatius Kristijanto, Alfonds Andrew Maramis, danSoenarfo Notosoedarmo
PEMBUATAN TEPUNG KLOROFILINAdhitiyawarman, Ferry F. Karwur dan Leenawaty Limantara
DEAGREGASI EKSTRAK M.SAR PIGMEN DAUN KATUK (Sauropusandrogynus) DALAM PELARUT ASETON DAN METANOLSutiyana, Lia Kusmita, Haryono Semangun, dan Leenawaty Limantara
REAKSI TANPA PELARUT ANTARA P.J BENZOQUINOI{E DAN ANTHRACENEB ES ERTA DERIVATNYA M E LALU I MEKAN ISM E M ECI{ANOC H EM I STRYM. Fajar Pradipta, Hiroto Watanabe, Mamoru Senna
DINAMIKA INSEKTISIDA DELTAMETRIN PADA LAHAN BIJDIDAYA CABAI BESAR(Capsicum Annum L.)Syanti Asviatuti
491
500
s07
520
530
s35
541
549
557
564
572
579
Seminar Nasional Kimia XVlll tsssN No. 141 0-E31 3DAFTAR ISIYogyakarta, 10 J,r!i 3008
DISTRIBUSI INSEKTISIDA DELTAMETRIN PADA TANAMAN CABAI BESAR(Capsicum Annum L.)Siti Raudhatul Kamali, Narsito, Sri Noegrohati
DEAGREGASI EKSTRAK KASAR PIGMEN DAUN ALFALFA (Medicago sativa L.)DAI-AM PELARUT ASETON DAN METANOLSaptono Nugrohadi, Lia Kusmita, Leenawaty Limantara
KELOMPOK MINAT MATERIALPENGGUNAAN KALIUM NITRAT (KNO3) UNTUK SINTESIS MAGNETIT (Fe3Oa)DAN APLTKASTNYA UNTUK ADSORPST Pb(il) DALAM MEDIUM AtRAnastasia Wh eni I n d ri ani ng si h, S u ya nta
DEPOSISI DIAMOND._!LtKE CARBON (DLC) DAN KARAKTERTSAST STRUKTURNyA 606Putut Marwoto
PEMBUATAN KOMPOSI I' LLDPB] COJ MA/SERtsUK GERGAJI SEBAGAI LANGKAH 613AWAL PEMBUATAN POLII.4ER YANG DAPAT TERBIODEGRADASIHasnah Muin,lndah Susanti dan Nursepti Handayani
587
591
600
618
626
631
637
644
654
PREPARATION, CHARACTERIZATION AND CATALYTIC ACTIVITY TEST OFCoMo/ZnO CATALYST ON ETHANOL CONVERSION USING STEAM REFORMING..4ETHOD
L'lega Trisunaryanti, Triyono, dan Suryo Purwono
PREPARATION OF SUBMICROMETERISIZED TITANIA HOLLOW SPHERES BYTEMPLATING SULFONATED POLYSTYRENE LATEX PARTICLESAkhmad Syoufian, Yuko lnoue, MitsunoriYada, Kenichi Nakashima
"1=TAHF.NA.N MEM BRAN KCII POS IT KFI ITOSAN/ POLIS U I.FO I,I TE RHADAP==LARUTi,laria Erna dan Sri Haryati
:JLP DARI DAUN NENAS (Ananas comosus) DENGAN METODA ACETOSOLV?.oza Linda, Usman Rery, Zulfansyah, Rini, Hasyim Ashari
PERAI{AN TEKNIK PREPAMST SMEKTIT TERPILAR OKSIDA ALUMINIUMTERHADAP KARAKTER FISIKOKIMIAWI MATERIALls Fatimah, Narsito, Karna Wtjaya
sTUDI KESETMBANGAN ADSORPS| MERKURT(ll) PADA BTOMASSA DAUN
=:l3ENG GONDOK (Eichhornia crassipes) YANG DIIMMOBILISASI PADA.., : -F.I KS POLISI L IKAT- :--:atul Barroroh, Susf lV. K., Diana C.D.
Seminar Nasional Kimia )O/lltYogyakarta, 10 Juli 2008 rsssN NO. 1410*313
DAFTAR ISI ..
KARAKTERISASI DAN AKTIVITAS KAIALIS ZTlSo4 DENGAN BERBAGAIPERBANDINGAN PADA PENYANGGA MONTMORILLONITAtyk Anjary' Hery Haerudin, candrawati cahyani, rsna komatasari, AdidAdep Dwiatmoko
SINTESIS DAN IGMKTERISASI MATERIAL KONDUKTOR IONIK KOMPONENSENSOR GAS Nox MELALUT METODA soL,:TGELANORGANTKAgus Setiabudi, So/a Sifi Fatimah, dan Restiana Dewi,
TIO2 IMMOBILIZATION INTO CATION EXCHANGE RESIN AND ITSAPPLICATIONS AS pHorocATAlysr FoR pHoroREDUCroN Hs (il) pRocESSRosyid Ridho, Endang Tri Wahyuni, Suyanta
662
667
677
707
713
722
729
739
747
757
PEMBUATAN MIKRCKAPSUL KITOSAN GEL BEADS TERCROSSLINK ETHYLEN 685G LYCO L Dl c LYC I DYL ETH E R (ps Fn EG DE-r crsiolr.r-uJr s E encAr ADS oRB E NLIMBAH ZAT WARNA PROCION RED MX BBTriana Kusumaningsih, Desi Suci Handayani, yuni Leslari
slNTESls loNoFoR s'ilKLoRol)2,4,2'oTRIHtDRoKStAzoBENZtrNA DAN slJDt 696I MPREGNAS I RES I N KOeOlileUC er.rOr-,: OVel OeNGAN io ru OrO nDesi Suci Handayani, Tri Mariini, Sangayu Mustikarini
PENGARUH GRAFTER METIL METAKRILAT PADA POLIPADUAN ADHESIFPOLIKLOROPRENRESIN FENOLIK DAN DEGRADASI.rVA TERHADAp STFATMEKANIKHendro Juwono
S INTES IS MATERIAL KOMPOSIT MODI FIED CLAYG POLIAN I LI NI5I:.9 !.F-O-NAS I (M CtI S PAN I ) S E BAGAI E LE KTROLIT PADA P R OTO NEXCHANGE FUEL CELL (PEFC)syahrul Khairi*, Zaky AtrFatony, L. yayan Radhiansyah, Ariyusfisia AkbarYateman Arryanto, Sutarno, Ha'riggara-sudra.iat t 't dt ' ' ur('5Id A^oat'
IMOBILISASI DITHIZON PADA ZEOLI] ALAM DAN KAMKTERISP.SINYAKarelius, Nurul Hidayat A dan Muditsir
IMMOBILISASI DAN KAMKTERISASI SILIKA GEI].T DITHIZONUmi Salamah, Nurul H.A., Mudasir s' '|
r rr(
SINTESIS TiO2 BERPORISECARA HIDROTERMAL DENGAN GLUKOSASEBAGAI PENCETAK PORIlllr:lllSrrtini, S. .W.1\runingsih, T. D. Wahyuningsih dan H. D. pranowot9:.9Tts r cd(r r), ryilu plf ryr-o{r r)' eeoA s r LrbA c e1 ynruc rER r Mo B r LrsAS rDENGAN 2I MERMpioaeNziMrbCbLNuryono, Firdausi Nuzula, Narsito iREAKSI PENDESAMN LOGAM PUSAT Mg iKLoRoFILSaptono Nugrohadi, Lia Kitsmita, dan Leinawaty Limantara
xlv
Semina r ltesional Kimia )0/llllsssN NO. 1110€3. :
DAFTAR ISIYogya karla. 10 Juli 2008
EXTRACTION OF Cu(ll) lN THE ATMOSPHERE OF HCTAND HBr By USTNG THESOLUTION OF OXINE IN CHLOROFORI.{
,Suyanta
PENGARUH PERBEDAAN ANION OKSIDATIF TERHADAP KUALITAS PRODUKDALAM SINTESiS MAGNETIT (Fe:O.)Suyanta
ADSORPSI ZN(II) DENGAN TUL,A.i{G IKr.\ PARI (DASYA TIS IJARNAI{):KINETIK,/., DAN KAPASITAS ADS ORPSl i..YAAnastasia Wheni lndrianingsih and Khoirun t!isa
KELOMPOK MINAT PENDIDIKANSTRATEGI THINI(-, IALKI-TWRITE (TTW DALAI4 PEMBELAJARAN KIMIASI.S\^/A SEKOLAH MEI{ENGAH ATAS DI PEKANBARUErviyenni, Elva Yasmi
UPAYA PENINGKATAN KUALITAS PEMBELAJARAN MELALUI PEMBERIANTUGAS MEMBUAT lETt P|KIRAN (M|ND MAp) PADA rvrnrz., KULTAH KrMrAORGANIK I TAHUN AKADEMIS 2OO7I2OO5Herdini, Asmadi, N urmayati
THE IMPROVEMENT OF STUDENT TEXTBOOKS LITERACY THROUGHP RE PAR E D MAN U S_cR r
pro TAS K ( B y c o N S TR ucrvr s M Ap p R oACl-r ) o rrrINORGANIC CHEMISTRYAsmaii Muhantntad Noer
THE INCREASE OF STUDENT LEARNING QUALITIES BY USINGCOOPERATIVE JIGSAW IV ON ANALYSIS INSTRUMENT CHEMISTRYSri Haryati, Rasmiwetti, M.Azis
STRUKTUR PAEDAGOGI GAS DAN TERMODINAMIKA KIMIA DALAMPEMBELAJAMN BERBASIS TIK UNTUK MENINGI(ATKAN PENGUASAANKONSEP KIN4IA FISIK I,IAHASISWA PENDIDIKAN KIMIAljang Roltntan, Liliasari, dan Muhamad A. Martopraiiro
PENGEM BANGAN PERANGMT PEMBELAJARAN BERORI ENTAS I MODE LPEMBELAJAMN INKUIRI UNTUK MENINGMTKAN XUAI-ITESPEMBELAJAMN KIMIA DI SMABetty Holiwarni
MENINGT(ATKAN PRESTASI BELAJAR KIh4IA ANORGANIK DENGANPENGGUNAAN MULTII.,:EDIAAchmad Lut'fi
SINTESIS ADSORBEN DENGAN I|JPREGNASI GUGUS N iAMINA pADA StLtKA GEL 26eRisfidian Mohadi, Nurlisa Hidayati, Revi Dwijayandina
76 ;,
-//,,::,;,
7 B',_:
79C
794
E0i
809
815
825
833
Seminai Nasionat Kimia )C/lll rsssN No. 1410€313DAFTAR ISIYogyakarta 10 Juli 2008.-
IMPLEMENTASI PENILAIAN BERORIENTASILIFE SKILLS PADA MATA KULIAH
MANAJEMEN I-ABOMTORIUM KIMIASifi Su/astri dan Susi/a Kristianingrum
PENGEMBANGAN BAHAN AJAR MATA KULIAH KIMIA LINGKUNGAN BAGI
MAHASISWA PENDIDTKAN TINGGI JARAK JAUH
Sandra Sukmaning Adii, Sri Hamda dan Deetie Sunarsih
MEDIA PEMBELAJAMN ISOMERI GUGUS FUNGSIYANG SEDERT1ANA
NAMUN EFEKTIFChoirun Nafi'ah
KELOMPOK MINAT TEORI DAN KOMPUTASITHEORETICAL STUDY OF ADSORPTION OF Cd AND CdCl, ON THE CaO
SURFACE tsY MEANS OF AB INITIO METHODHanggara Sudraiat, Syahrul Khairi, and Kiswanto
THEORETiCAL STUDY OF C(tll) HYDROLYSIS !N AQUEOUS SOLUTIONBY MEANS OF DENSITYOFUNCTIONAL METHOD
flanggara sudrajat, Zaky AlDFatony, Syahrul Khairi and Rustam Lubis/
, / orr'rRMrKA TAHApAN TEREKSITASI SINGLET PADA KAROTENoID
[h-Ani Rosiyanti dan Ferdy S. RondonuwuU, PREDIKSI TIPE AKTIVITAS SENYAWA TABIR SURYA HOMOSALAT
BERDASARKAN ANALISIS SPEKTM TMNSISI ELEKTRONIK PADAKONFIGURASI BENTUK DIMER DAN SOLUTtrSOLVENlqmal Tahir, Karna Wiaya dan Ari Ahmadi
STRUCTURE MODELING OF CURCUMIN DERIVATIVE CO[4POUNDSPENTAGAMAVUNON (PGV) BY US I NG SEMIEMP I RICAL CALCU LATI ON S
Harno Dwi Pranowo dan Lukman Hakim
THEORETICAL STUDY OF METHYL TRANSFER REACTIONS OF SULFONIUMAND AMMONIUM SALTS IN AQUEOUS SOLUTIONBY MEANS OF AB INITIO AND DENSITYOFUNCTIONAL METHODfianggara sudrajat, zaky AtDFatony, Desi Jumbianti and Rustam Lubis
PERHITU[{GAN AB INITIO ENERGI ANTARAKSI ANTARMOLEKUL ANTARABENZON ITRI L DENGAN HEKSAMETI LASAMFOSFORI KTRIAMI DAParsaoran Siahaan, Cynthia L Radiman, Susanto lmam Rahayu,Muhamad Abdulkadir M, Dieter Ziessow
837
843
857
862
872
BBl
898
908
919
929
XVI
Seminar Nasional Kimia XVlllYogyakarta, 10 Juli 2008
1410-83 1 3
Degradasi Senyawa Tuni Klorofil Cair MenggunakanPerlakuan Plasma Dingin
Nasruddinl , Ferdy Rondonuwu2, suryasatria Trihandaru2 dan Muhammad Nur 3
1 Mahasiswa Magister Biologiuniversitas Kristen safya wacana, satatiga2 Maqister Biologi lJniversitas Kristen Satya Wacana, Salatiga I ---
" Pusat StudiAplikasiRadrasidan Rekayasa Bahan, !.-.Lembaga Penelitian Universitas Diponegoro, Semarang I ,
t ',,i,Alamat emailkorespondensi penulis : .
AbstractThe cold plasma treatment on the derivative of liquid chlorophytl (chtorophyltin) hasbeen done. The cold plasma was generated using an atmospheric corona dischargesystem at 15 kV. Samp/es consr'sf of two groups, that are samples with cold plasmatreatment and that without cold plasma treatment or a cotftrol sample. The sampleswith plasma treatmeni are samples thaf treated by cold plasma in 2, 4, 6, g and 10minutes. Ihe resu/ts of the spectrophotometer IJV-Vis showed that the. cold ptasmatreatment degraded the derivative of liquid chlorophytl. The normalisation grapliic of thespectra trend of each samples, however, showed that atl samp/es utere relativelyidentical in trend of spectra. lt showed that no novel compound resulted from thedegradation.
Key word : chlorophyll, chlorophyllin, cold plasma, corona discharge, UV-Visspectroscopy
PendahuluanKlorofil merupakan rumpun senyawa porfirin yang jumlahnya di bumi sangat
melimpah [1]. Keberlimpahan senyawa yang biasa dikenal dengan zat hijau daun initentttnya merupakan potensi yang patut dipertimbangkan untuk dikembangkan bagikesejahteraan umat rnanusia, diantaranya sebagai bahan pewarna orgir:ik yangramah lingkungan untuk produk-produk manufaktur seperti dalara industri cbtat.Namun demikian, upaya penerapan dan pengembangan klorofil dan turunannya dalarnindustri bukan tanpa kendala. Proses-proses dalam industri manufaktur padaumumnya mencakup perlakuan-perlakuan fisika-kimiawi, sementara senyawa klorofildan turunannya mudah terdegradasi oleh perlakuan-perlakuan fisika-kimiawi tersebutI21. Sehingga, adanya data seputar hubungan perlakuan fisika-kimiawi denganstabilitas senyawa klorofil dan turunannya sangat dipedukan.
Penelitian tentang degradasi senyawa klorofil dan turunannya dengan memberiperlakuan tertentu telah banyak dilakukan, seperti dengan cahaya tampak, sinar ultraviolet, panas, oksigen dan perlakuan kimiawi [2]. Masing-masing perlakuan tersebutmenghasilkan profil degradasi klorofil yang khas.
Plasma dikenal sebagai zat ke empat, setelah zat padat, cair dan gas. plasmajuga biasa dikenal sebagai gas yang terionisasi (ionized gas) yang mengandungbeberapa atau seluruhnya dari entitas elektron, ion positif, ion negatif, atom danmolekul [3]. Plasma diantaranya diaplikasikan dalam teknologi pelapisan (coating),etching dan perlakuan permukaan (surface interaction) bahan. Lebih jauh, Zang, et il.,melaporkan bahwa plasma memiliki prospek yang menjanjikan untuk dikembangkan dibidang industri cetak [4].
Plasma sendiri pada dasarnya memiliki banyak variasi jenis. Berdasarkantemperaturnya, plasma terbedakan antara plasma panas dan dingin. Plasma lucutanpijar korona merupakan jenis plasma dingin yang kian dipertimbangkan dalampengembangan bidang industri karena relatif praktis. Plasma lucutan pijar korona
Nasrucldin, Ferdy Rondonuwu, SuryesatriaTrihanciaru dan Muhammad Nur 494