7/22/2019 DOSSIER LATN I
1/84
I.E.S. SANTA POLA
LATN ICURSO 2012-2013
Israel Hurtado
7/22/2019 DOSSIER LATN I
2/84
Departamento de Latn 2012-2013
EL LATN COMO LENGUA INDOEUROPEA
Pese a que ya desde el siglo XVI se conoca y estudiaba el parentesco entre lenguasgeogrficamente lejanas entre ellas, no fue hasta principios del siglo XIX, en plena vigenciadel positivismo, cuando un lingista alemn, Franz Bopp, demostr la relacin directa
entre lenguas antiguas de la India y de Europa. Bopp aplic el mtodo comparativista, unmtodo consistente en demostrar, mediante la comparacin, las correspondencias enlxico, morfologa y sintaxis entre las lenguas objeto de estudio. La aplicacin sistemticade dicho mtodo permiti postular la existencia de una lengua comn y originaria de lamayora de lenguas, antiguas y modernas, habladas en Europa y en el sur de Asia, por locual fue bautizada con el nombre de indoeuropeo. No nos ha llegado testimonio escritoalguno, puesto que el documento ms antiguo de los que se conservan es del segundomilenio a.C. y corresponde al hitita, lengua ya neoindoeuropea. Esta lengua comn es, porlo tanto, hipottica y su lxico est formado por las races que se han deducido de las
palabras que las comparten en las distintas lenguas derivadas.Prueba de tal parentesco son las formas que han tomado algunos sinnimos indoeuropeosde palabras comunes, tal y como podemos observar en el cuadro siguiente:
La disporaTal como acabamos de decir, los estudiosos han logrado establecer dos etapascronolgicamente diferenciadas en la historia de las tribus que hablaron el indoeuropeocomn: la primera, como pueblo en comunidad, que podemos situar desde su origen hasta
la edad del bronce, y la segunda, como pueblo en proceso de desmembracin, quepodemos datar, en su fase ms importante, desde la edad del bronce hasta la edad delhierro. No es difcil comprobar cmo vocablos vinculados al lxico agrcola o ganadero dela cultura neoltica o de la edad del bronce, del norte o del interior continental, tienen unaraz comn, mientras que trminos similares referentes a la cultura del hierro, en el sur oen zonas martimas, evidencian orgenes distintos.Esta segunda etapa es conocida bajo la denominacin de dispora, y en ella radica laexplicacin de la divisin del indoeuropeo comn en las distintas lenguas de la familiaindoeuropea: los pueblos colonizadores introdujeron cultura y lengua en los territorios endonde se establecan y la lengua indoeuropea, en contacto con las lenguas autctonas(sustrato), las fue sustituyendo, a la par que experimentaba cambios y modificaciones por
7/22/2019 DOSSIER LATN I
3/84
Departamento de Latn 2012-2013
influencia de las lenguas vecinas (adstrato) o de lenguas introducidas en el mismoterritorio posteriormente (superestrato).
La lingstica comparada ha evidenciado la existencia de un indoeuropeo comn en poca
neoltica, origen de la familia lingstica indoeuropea, la cual, por expansin yfragmentacin, provoca la aparicin de distintos dialectos hacia el fin de la edad de losmetales. Estos dialectos son, a su vez, origen de las lenguas indoeuropeas modernas. Hayque remarcar que, en segn qu casos (espaol, cataln, griego, hindi) conocemos
perfectamente el dialecto del que derivan estas lenguas modernas, pero que, en otros(alemn, ingls, ruso) no se conserva testimonio alguno del primitivo dialecto madre
comn.En el cuadro siguiente se muestran los distintos grupos lingsticos indoeuropeos y susfamilias idiomticas.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
4/84
Departamento de Latn 2012-2013
Las nicas lenguas no indoeuropeas que existen en Europa en la actualidad son el fins, elestonio, el hngaro y el turco, de la familia uraloaltaica; el georgiano y otras lenguascaucsicas, y el euskera, de origen incierto.
Panorama lingstico de Italia en el siglo v a. C.El latn, por lo tanto, es el dialecto que hablaba un determinado pueblo indoeuropeo de losque colonizaron la pennsula Itlica en un perodo que podemos situar entre los aos 1200y 1000 a.c. Aparece en el centro de Italia, en una regin que ocupa desde los montesAlbanos hasta la desembocadura del ro Tber per su margen derecha. Dicha regin,llamada Lacio, da nombre, a su vez, a la nueva comunidad y a su lengua. Los vestigios
ms antiguos en latn son testimonios epigrficos (la fbula de Preneste) del siglo VI a.c. Dehecho, en el Lacio coexistieron varios dialectos latinos, hasta que el de la ciudadhegemnica, Roma, se impuso a los dems.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
5/84
Departamento de Latn 2012-2013
En este perodo siglo v a.c.- lapennsula Itlica constitua unverdadero mosaico lingstico,conformado tanto por lenguasindoeuropeas (itlicas, ilirias,
clticas y griegas) como por otrasque no lo eran (etrusco, ligur ypnico), distribuidas de la formasiguiente: el latn se hablaba en elLacio; dos lenguas itlicas el osco yel umbro- se hablaban en el sur y enel nordeste de esta regin,respectivamente; el celta era lalengua usada por los pueblos de las
llanuras continentales del norte deItalia; una lengua del grupo ilirio elmesapio- se hablaba en la regin dela costa sur del mar Adritico, y otrael vneto-, en la zona del golfo deVenecia; el griego era la lenguahablada en la Magna Grecia, denominacin bajo la cual era conocido el conglomerado decolonias griegas fundadas en las costas de la mitad oriental de Sicilia y del sur de Italia, apartir del siglo VIII a.c.; los etruscos hablaban una lengua no indoeuropea en los territoriosnoroccidentales de la pennsula Itlica, al norte del ro Tber, y en las costas de Crcega; elligur, una lengua no indoeuropea de la que apenas queda documentacin, se hablaba en lazona del golfo de Gnova; en la costa occidental de Sicilia y en la isla de Cerdea territorios colonizados por los cartagineses- se hablaba el pnico, un dialecto del fenicio.En el interior de Sicilia se hablaba el sculo, una lengua itlica muy poco documentada.
Etapas del latn Latn arcaico (del siglo VI al siglo III a.c.): etapa de formacin; no nos ha llegado
ningn texto literario de esta etapa, slo textos epigrficos con importantesinfluencias etruscas y griegas. Tambin es conocido bajo la denominacin de latn
preliterario. Latn preclsico (del siglo III hasta mediados del siglo I a.c.): etapa de creacin de
una lengua literaria y de consolidacin de la lengua latina. Aumenta la influenciade la cultura griega. Segn algunos fillogos no hay diferencia alguna con la etapaanterior.
Latn clsico (de mediados del siglo I a.c. hasta el ao 14 d.c.): etapa de plenamadurez de la literatura y de la lengua latinas, que se convierte en lengua decultura de un imperio.
Latn posclsico (del ao 14 d.C. al siglo II): etapa que marca un primer perodo dedecadencia, pese a que todava se crean textos literarios dentro de la gran tradicinromana.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
6/84
Departamento de Latn 2012-2013
Latn tardo (del siglo II al siglo VII): etapa de progresiva desintegracin del latndurante la cual va a desaparecer como lengua hablada, en pro de la aparicin de laslenguas romances.
Latn medieval (del siglo VII al siglo XIV): etapa durante la cual el latn deja dehablarse y pasa a ser slo lengua escrita.
Latn humanstico (a partir del Renacimiento). Se trata del latn escrito y habladopor los humanistas, quienes intentan recuperar la pureza del latn clsicoabandonando el latn medieval.
La fragmentacin lingstica de la RomaniaDurante la segunda mitad del siglo II d.C., el Imperio romano llega a su mximaexpansin. Su lengua oficial es el latn, que, como ya se ha dicho, ir sustituyendo a lasdistintas lenguas autctonas de los territorios colonizados, especialmente en elMediterrneo occidental, a la par que se van sustituyendo costumbres y creencias
seculares en nombre de una civilizacin recibida, generalmente, como un progreso. Losromanos, pese a que, aparentemente, permiten que las provincias sometidas conservenalgunas de sus instituciones, adoptan un conjunto de medidas orientadas a romanizar elterritorio: suprimen fronteras, fundan colonias, construyen magnficas vas decomunicacin, asimilan las religiones autctonas, instauran el derecho romano Todo ellotuvo como consecuencia que las poblaciones romanizadas dejaran en un segundo plano lalengua propia y que el latn se convirtiera en la lengua comn de la parte occidental delImperio, es decir, el conjunto de territorios conocido bajo la denominacin de la Romania.Sin embargo, el latn que mayoritariamente hablaban los colonizadores no era el latnculto, es decir, el de la literatura rgido y normativizado-, sino el latn vulgar, el hablado,que pese a su unidad no era homogneo, sino que presentaba variaciones derivadas delorigen social (patricio o plebeyo) de sus usuarios, de su procedencia geogrfica (de Romao de provincias) o de modas surgidas en un lugar o en un momento determinado. Todoello, junto al hecho de que el proceso de romanizacin poda comportar una colonizacinde tipo rural (sin escuelas) o de tipo urbano (con escuelas), provoc que, lentamente, encada una de las provincias se fuera diferenciando la forma de hablar el latn.Este proceso de dialectalizacin, en que la lengua autctona es el sustrato y las vecinas, eladstrato (y las lenguas introducidas por los invasores posteriores germnicos, rabes yeslavos- el superestrato), se vio favorecido por la prdida gradual de hegemona de Roma,
puesto que de la unidad poltico-administrativa del Imperio dependan factores de unidadcomo la accin del latn culto sobre el hablado, la conciencia de una lengua de laadministracin y de la enseanza o las relaciones estrechas, constantes y necesarias entrelas distintas provincias.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
7/84
Departamento de Latn 2012-2013
De hecho, llegado el ocaso del Imperio romano, en el ao 476, desaparece la principalfuerza de cohesin lingstica del latn, y se produce su fragmentacin al perder la funcinde lengua de comunicacin y de unin de todo el territorio. Las invasiones germnicas
acaban con el Imperio yconmocionan
profundamente susestructuras: suprimen laadministracin, separanpueblos, crean fronteras y,por todas partes, la lenguarecibe toda suerte deinfluencias disgregadoras.Hacia finales del siglo VIIIo principios del IX, el latn
ya aparece fragmentadoen numerosos dialectos,denominados rusticaeromanae linguae (paradiferenciarlos del latnculto y de las lenguasextranjeras) que se irntransformando en laslenguas romnicas oneolatinas. Son los nuevosidiomas hablados en laRomania desde el siglo X,continuacin del latn de
los antiguos romanos.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
8/84
Departamento de Latn 2012-2013
ACTIVIDADES
1. Colorea el mapa de las lenguas romances. No olvides poner el nombre de cada unaen el lugar correcto.
2. Evolucin del nombre latino de los das a varias lenguas romances (delunes a viernes). El nombre del sbado viene de la palabra juda sabbath quesignifica descanso. El nombre del domingo viene de 8ra dominicus (da delseor) por influencia cristianaAl castellano: Desaparece la palabra 8ra: por ej. Martis 8ra=martesAl valenciano: Se cambia el orden latino y se juntan las dos palabras: por ej.Martis 8ra pasa a 8ra Martis y despus a dimarts.Al francs: Se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8ra=mardiAl gallego: Como en castellano desaparece la palabra 8ra: ej. Martis 8ra=martesAl italiano: Como en francs se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8ra=mardiLos das en ingls y alemn (lenguas germnicas).Asignan los das a las mismas divinidades que los latinos.Adaptan algunas divinidades latinas a sus propios dioses-Identifican a Marte con Tui Dien, un antiguo dios germano de la guerra-Identifican a Mercurio con Wedn, un antiguo dios germano-Identifican a Jpiter con Thor Donner, dios germano de la meteorologa-Identifican a Venus con Freia, antigua diosa germana de la bellezaDa se dice day en ingls y tag en alemn
Los das en Castellano, Valenciano y Francs
martes mercredi dijous domingo mircoles mardi divendres jueves dilluns vendredi dimecres
dissabte sbado diumenge lundi dimarts viernes jeudi dimanche lunes samedi
7/22/2019 DOSSIER LATN I
9/84
Departamento de Latn 2012-2013
Los das en Gallego e Italiano
xoves luns sabato martes venerd marted venres domingo luned mrcores mercoled sbado
gioved domnica
Los das en Ingls y Alemn
Tuesday Freitag Monday Sunday Montag Dienstag Wednesday Samstag Friday Thursday
Donnerstag Saturday Sonntag
Latn Lunaedies
Martisdies
Mercuriidies
Iovisdies
Venerisdies
Saturnidies
Solisdies
Castell.Valen.ItalianoFrancsGallego
InglsAlemnRumano
3. De dnde era originario el pueblo indoeuropeo? En qu poca se cree que viviformando una nica comunidad?
4. Qu es lo que demostr el lingista Franz Bopp? Cmo se denomina el mtodoempleado por Bopp? En qu consiste?
5. Cules son las etapas que podemos distinguir en la historia del puebloindoeuropeo?
6. Qu es el latn, considerado desde el punto de vista de su origen?7. Cul era la lengua hablada en las colonias del sur de Italia? Qu otra lengua se
hablaba tambin en esa parte de Italia?8. Qu pueblos no indoeuropeos vivan al norte de la pennsula Itlica?9. Qu lenguas eran habladas en las colonias de Sicilia?10.Qu aspecto importante podemos destacar relativo al proceso de asimilacin del
latn por parte de los distintos territorios del Imperio?11. Qu es el latn tardo? Y el latn humanstico?12. Qu se entiende por latn vulgar? Por qu razn resulta tan importante como el
latn literario?13. Qu medidas tomaban los romanos a fin de romanizar un territorio concreto? De
qu modo tales medidas afectaban a las lenguas autctonas?14. Qu caracterstica peculiar presentaba el latn vulgar hablado en todos los
rincones del Imperio?15.Qu supuso, bajo el punto de vista lingstico, el fin del Imperio romano?16.Qu son las lenguas romnicas o romances?
7/22/2019 DOSSIER LATN I
10/84
Departamento de Latn 2012-2013
17.Relaciona correctamente las palabras de las tres columnas: la primera de ellascorresponde a distintos grupos lingsticos; la segunda, a lenguas antiguas y latercera, a lenguas modernas de la familia indoeuropea:itlicogriego
clticoarmenioiliriohindi
blticogermnicoeslavoirnico
glicoantiguo blgaro
vnetogticoavsticotraciooscosnscritomicnicoprusiano
bengalarmenio moderno
albanscatalnneerlandsletnmacedonioafganoirlandsgriego moderno
18.Indica, Inea por lnea, cul es la lengua o dialecto romnico que no tienerelacin con los otros tres por lo que al grupo al que pertenece se refiere: lemosn, provenzal, francs, arans bable, leons, castellano, cataln occidental sardo, friulano, italiano, dlmata gallego, cataln oriental, aragons, portugus florentino: romano, rumano, veneciano
FONTICA Y PROSODIA. EL ALFABETO LATINOEl alfabeto latino
El alfabeto del latn procede del de los etruscos, pueblo hegemnico en la pennsulaItlica entre los siglos VIII y V a.c. Los etruscos lo haban tomado del alfabeto queusaban los griegos occidentales establecidos en Cumas, una de las colonias griegasms antiguas del sur de Italia. Constaba, en el perodo clsico, de 23 letras, dos deellas (y y z), aadidas tardamente para la transcripcin de vocablos tomados delgriego:
7/22/2019 DOSSIER LATN I
11/84
Departamento de Latn 2012-2013
VocalismoEl sistema voclico del latn es prcticamente idntico al del castellano: cincofonemas voclicos propiamente latinos (a, e, i, o, u) y uno proveniente del griego (y).Hay que indicar, sin embargo, que en realidad haba dos subsistemas o series
paralelas de vocales largas y de vocales breves que se representaban con las mismasletras. En los libros de lengua, la cantidad larga se indica mediante el signo (-) encimade la vocal correspondiente, y la cantidad breve, mediante el signo ().Normas especficas de pronunciacin
a: siempre es abierta y central (cast. pun,): casa, fama. e/o: siempre son medianas, ms bien cerradas que abiertas (cast. perro): ego,
mos, res. i: puede ser vocal (cast. si): sitis, finis; o semiconsonante (cast. yogur): ius,
maior. u: puede ser vocal (cast. pus): mus, ludus; semivocal (cast. cauto): laus, causa;
o semiconsonante (cast. huerto): uir, uiuus. v: es una grafa convencional adoptada modernamente para sealar la u
semiconsonntica: uinum, inuentum, uarius. y: (reproduccin latina de la psilon griega (u). Se pronuncia como la u
francesa (fr. une, tu): perystilum, pyra.Diptongos latinos. En el perodo clsico, solo quedaban en latn tres diptongospropiamente dichos:ae (caelum, Caesar)oe (poena, moenia)au (taurus, aurum)Y tambin, eu en algunos monoslabos (neu, heu) y en trminos de origen griego(Europa).
Consonantismo
En la poca clsica, el latn tena los quince fonemas consonnticos que aparecen en elesquema:
7/22/2019 DOSSIER LATN I
12/84
Departamento de Latn 2012-2013
Normas especficas de pronunciacinc/g: siempre son oclusivas velares no aspiradas (cast. cabo, gato): genius, Gigantes,cerebrum, circus.h: es fricativa velar sorda, que seguramente se pronunciaba a modo de aspiracin
muy suave. No se pronuncia: hora, trahere.x: representacin del grupo ks. Se pronuncia como la x castellana (cast. xilfono):exitus, examen.z: reproduccin latina de la zeta griega (). Se pronuncia como el grupo tz cataln(cat. setze): zona, zelus.s: siempre es sorda (cast. seso): solus, rosa.
Las grafas doblesqu/gu: representacin de la labiovelar sorda (cast. cuestin) y sonora (cast. guante).Siempre suena la u: quattuor, unguentum.
ch: transcripcin de la ji griega (). Se pronuncia como una k: chaos, chorus.ph: transcripcin de la fi griega (). Se pronuncia como una f: amphora, Pharos.th: transcripcin de la theta griega () . Se pronuncia como una t: theatrum, 12rax.ll, ss, mm,pp, gg, cc. etc.: siempre se trata de dos consonantes geminadas, exceptorr , que es la representacin de la vibrante mltiple (cast. erre): terra, error. Sepronuncian las dos: agger, accentus, uallum, passus, attentus.sp, st, sc: se trata de la S lquida. Se pronuncia como en ingls (spider, star) o enfrancs (sceptre): spes, studium, scamnum.
Las normas de acentuacinTodas las palabras latinas, excepcin hecha de las proclticas y de las enclticas,tienen acento intensivo, que no se representa grficamente.La posicin del acento se rige por las normas siguientes:
En latn no existen palabras agudas y el acento nunca recae ms all de laantepenltima slaba: ops,pons, urbs, sal, causa, Roma,poena,geltus
Son llanas las palabras cuya penltima slaba es larga: Son esdrjulas las palabras cuya penltima slaba es breve:
7/22/2019 DOSSIER LATN I
13/84
Departamento de Latn 2012-2013
7/22/2019 DOSSIER LATN I
14/84
Departamento de Latn 2012-2013
NOCIONES GENERALES DE MORFOLOGA
1. Flexin y derivacin Flexin.
Derivacin
2. Palabras flexivas y no flexivas Palabra flexiva.
Palabra no flexiva.
3. Elementos de la palabra Raz
Tema. Desinencia/s
CATEGORAS GRAMATICALES
1. La flexin nominal FUNCIONES DE LOS CASOS
Nominativo
El caso nominativo desempea las siguientes funciones en la oracin:
a. Sujeto de un verbo en forma personal: Gallia est omnis divisa in partes tresb. Atributo con el verbo copulativo sum: Horum omnium fortissimi sunt Belgae.c. Complemento predicativo referido al Sujeto con un verbo distinto de sum:
Vercingetorix rex ab suis appellatur.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
15/84
Departamento de Latn 2012-2013
Vocativo
Este caso sirve para llamar o dirigirse a alguien. Normalmente va entre comas.
Acusativo
El caso acusativo desempea las siguientes funciones en la oracin:
a. COMPLEMENTO DIRECTO. Siempre aparecer cuando hay un verbo transitivo.Caesar aciem instruit.
b. DOBLE ACUSATIVO
Hay verbos, que por su caractersticas sintcticas, llevan dos acusativos. De todos modos,
cada uno de ellos tiene una funcin distinta:;
*CD+PVO: Galli Mercurium omnium artium inventores ferunt
*CD+CCL: Caesar milites flumen transtulit
*CI+CD:Magster pueros grammaticam docet
c. COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIALSiempre que haya un verbo intransitivo, cualquier acusativo que aparezca ser CC, ya que el
CD no puede existir. Ahora bien, puede aparecer con preposicin (lo ms lgico) o sin ella
cuando se trata de ciudades importantes (por ejemplo Romam).
Genitivo
El caso genitivo funciona bsicamente como un complemento del nombre, con una idea de
limitacin o restriccin. A partir de esta funcin se extiende a complementar a determinados
verbos y adjetivos relacionados con ellos.
Dativo
El caso dativo funciona bsicamente sealando la persona o cosa interesada en la accinverbal, el destinatario de dicha accin, o complemento indirecto. En muchas ocasiones se
confunden dativo y genitivo, o dativo y ablativo. Pues bien, siempre ser dativo si el verbo
requiere, necesita un destinatario de dicha accin. Por ejemplo: envi una carta a mi abuela.
Es evidente que el verbo enviar requiere un destinatario del CD (dicha carta).
Ablativo
El caso ablativo funciona bsicamente sealando el punto de partida de la accin verbal, es
decir, como un complemento circunstancial de lugar de donde. A esta funcin primitiva
originaria se aadi posteriormente las de otros dos casos indoeuropeos: instrumental-sociativo (CC de instrumento y CC de compaa) y el locativo (CC lugar y tiempo).
7/22/2019 DOSSIER LATN I
16/84
Departamento de Latn 2012-2013
Hay otras funciones derivadas del ablativo:
-ABLATIVO DE COMPARACIN: se utiliza como segundo trmino de una comparacin sin
quam. Nihil est bello civili miserius.
-ABLATIVO AGENTE: se usa con la voz pasiva y lleva preposicin a/ab con personas.Exercitus L. Casii consulis antea ab Helvetiis pulsus erat.
Nmero.
Gnero.
2. La flexin verbal Persona.
Nmero.
Tiempo.
Modo.
Aspecto.
1 DECLINACINagricola, -ae.ancilla, -ae.poeta, -ae.puella, -ae.grammatica, -ae.cometa, -ae.insula, -ae.
iustitia, -ae.laetitia, -ae.
causa, -aecopia, -aecopiae, -arumfortuna, -aelittera, -aenatura, -aeprovincia, -ae
terra, -aeamicitia, -ae
aqua, -aeara, -aedea, deaecura, -aeiniuria, -aesententia, -aevia, -ae
fama, -aefilia, -ae
7/22/2019 DOSSIER LATN I
17/84
Departamento de Latn 2012-2013
2 DECLINACIN
domus, -iliber, -ilocus, -i
captivus, -iparasitus, -ianimus, -ideus, -ipopulus, -i (f)servus, -ilegatus, -ipuer, -itribunus, -i
magister, -tri
fagus, -i (f)ulmus, -i (f)laurus, i (f)
amicus, -igladius, -iiliberi, -orummorbus, -iequus, -imundus, -inumerus, -iannus, -ivir, -i
consilium, -ii
imperium, -iipericulum, -iauxilium, -ii
caelum, -idonum, -ipraesidium, -iiverbum, -i
beneficium, -iivitium, -iipretium, -iicastra, -orumoppidum, -i
regnum, -i
ADJETIVOS DE LA 1 CLASE
barbarus, -a, -umcartus, -a, -umdubius, -a, -umlber, -a, -um
incertus, -a, -umprimus, -a, -umpatrius, -a, -umregius, -a, -um
imbrifer, -a, -umingratus, -a, -umpublicus, -a, -umpiger, -gra, -grum
CONCORDANCIA 1 Y 2
ancilla, -ae piger, -gra, -grum
locus, -i altus, -a, -umauxilium, -ii publicus, -a, -umliber, -i probus, -a, -umdonum, -i socius, -a, -um
poeta, -ae (m) doctus, -a, -umpraesidium, -ii summus, -a, -umcaptivus, -i alienus, -a, -umverbum, -i superus, -a, -umpopulus, -i (f) paucus, -a, -umlegatus, -i alius, -a, -umpretium, -ii alter, -a, -umpuella, -ae pestifer, -a, -umdomus, -i (f) parvus, -a, -um
agricola, -ae (m) bonus, -a, -um
grammatica, -ae longus, -a, -umparasitus, -i ceterus, -a, -umcometa, -ae meritorius, -a, -uminsula, -ae magnus, -a, -umanimus, -i clarus, -a, -um
iustitia, -ae. malus, -a, -umdeus, -i pulcher,-chra,-chrumregnum, -i dignus, -a, -umlaetitia, -ae. multus, -a, -um
beneficium, -ii tantus, -a, -umservus, -i humanus, -a, -umcaelum, -i honestus, -a, -umcausa, -ae novus, -a, -umvitium, -ii totus, -a, -um
puer, -i verus, -a, -um
7/22/2019 DOSSIER LATN I
18/84
Departamento de Latn 2012-2013
3 DECLINACIN
aedes, -is. f:aetas, -tatis f
agger, -eris. m:agmen, -inis. n:altar, -is.n:amor, -oris. m:animal, -alis. n:apis, -is. f:ars, artis. f:arx, arcis. f:auctoritas, -atis. f:
auris, -is. f:avis, -is. f:caedes, -is. f:calcar, -is. n:canis, -is. m:caput, capitis. n:carmen, -inis. n:cinis, -eris. m/f:civis, -is. m:civitas, -atis. f:clamor, -is. m:classis, -is. f:clavis, -is. f:cognomen, -inis. n:cohors, -ortis. f:
collis, -is. f:ops, opis. f:
opus, -eris. n:oratio, -onis. f:orbis, -is. f:os, oris. n:ovile, -is. n:parens, -entis. m:pars, partis. f:pastor, -oris. m:pater, -tris. m:
pax, pacis. f:pectus, -oris. n:pes, pedis. m:piscis, -is. m:plebs, plebis. f:pondus, -eris. n:pons, -ntis. m:potestas, -atis. f:praenomen, -inis. n:prex, precis. f:princeps, -ipis. m:regio, -onis. f:rete, -is. n:rex, regis. m:sacerdos, -otis. m:
salus, -utis. f:scelus, -eris. n:
sedes, -is. f:senator, -oris. m:senectus, -utis. f:senex, senis. m:societas, -atis. f:sol, solis. m:soror. -oris. f:tellus, -uris,. n:tempestas, -atis. f:
tempus, -oris. n:terror,-oris. m:timor, -is, m:turris, -is. f:urbs, urbis. f:uxor, -oris. f:vallis, -is. m:ver, veris. n:victor, -oris. m:virgo, -inis. f:virtus, -utis. f:vis, -is. f:vulnus, -eris. n:
ADJETIVOS DE LA 2 CLASE
acer, acris, acre:
brevis, -e:
ingens, -entis:
7/22/2019 DOSSIER LATN I
19/84
Departamento de Latn 2012-2013
audax, -acis:
*dives, -itis:
CONCORDANCIA 3
aedes, -is. f: communis, -e:aetas, -tatis f anceps, -ipis:agger, -eris. m: capax, -acis:agmen, -inis. n: celer, -eris, -ere:altar, -is.n: civilis, -e:amor, -oris. m: difficilis, -e:
animal, -alis. n: docilis, -e:apis, -is. f: dulcis, -e:ars, artis. f: facilis, -e:arx, arcis. f: fatalis, -e:auctoritas, -atis. f: felix, -icis:auris, -is. f: fidelis, -e:avis, -is. f: ferox, -ocis:caedes, -is. f: fortis, -e:calcar, -is. n: frecuens, -entis:canis, -is. m: gravis, -e:caput, capitis. n: hostilis, -e:carmen, -inis. n: *pauper, pauperis:cinis, -eris. m/f: imprudens, -ntis:civis, -is. m: inanis, -e:civitas, -atis. f: ingens, -entis:clamor, -is. m: iuvenis, -e:
classis, -is. f: *interior, -is:clavis, -is. f: levis, -e:cognomen, -inis. n: loquax, -acis:cohors, -ortis. f: militaris, -e:collis, -is. f: mobilis, -e:ops, opis. f: amans, -ntis:
oratio, -onis. f: nobilis, -e:orbis, -is. f: prudens, -ntis:os, oris. n: rapax, -acis:ovile, -is. n: recens, -entis:parens, -entis. m: rudis, -e:pars, partis. f: sapiens, -ntis:pastor, -oris. m: talis, -e:pater, -tris. m: similis, -e:pax, pacis. f: tristis, -e:pectus, -oris. n: tenuis, -e:pes, pedis. m: *uber, -eris:piscis, -is. m: turpis, -e:plebs, plebis. f: celeber, -bris, -brepondus, -eris. n: utilis, -epons, -ntis. m: *vetus, -eris:sacerdos, -otis. m: vilis, -e
:
4 Y 5 DECLINACIN
casus, -us
consulatus, -us
cornu, -us
domus, -us
equitatus, -us
mpetus, -us
manus, -us
genu, -us
senatus, -us
vultus, -us
dies, -ei
materies, .ei
res, rei
luxuries, -ei
7/22/2019 DOSSIER LATN I
20/84
Departamento de Latn 2012-2013
CONCORDANCIA
ancilla, -ae hostilis, -e:locus, -i communis, -e:
auxilium, -ii anceps, -ipis:liber, -i capax, -acisdonum, -i socius, -a, -umpoeta, -ae (m) celer, -eris, -ere:praesidium, -ii civilis, -e:captivus, -i difficilis, -everbum, -i docilis, -epopulus, -i (f) dulcis, -elegatus, -i facilis, -e
pretium, -ii alter, -a, -umpuella, -ae pestifer, -a, -umdomus, -i (f) parvus, -a, -umagricola, -ae (m) bonus, -a, -umgrammatica, -ae fatalis, -eparasitus, -i felix, -iciscometa, -ae fidelis, -e:insula, -ae ferox, -ocisanimus, -i fortis, -eiustitia, -ae. frecuens, -entiscanis, -is. m pulcher,-chra,-chrumcaput, capitis. n: dignus, -a, -umcarmen, -inis. n: multus, -a, -umcinis, -eris. m/f: tantus, -a, -umcivis, -is. m: humanus, -a, -umcivitas, -atis. f: honestus, -a, -um
causa, -ae iuvenis, -evitium, -ii totus, -a, -um
puer, -i verus, -a, -umaedes, -is. f: altus, -a, -umaetas, -tatis f publicus, -a, -umagger, -eris. m: probus, -a, -um:agmen, -inis. n: doctus, -a, -umaltar, -is.n: summus, -a, -umamor, -oris. m: alienus, -a, -um:animal, -alis. n: superus, -a, -um:apis, -is. f: paucus, -a, -um:
ars, artis. f: alius, -a, -um:arx, arcis. f: longus, -a, -um:auctoritas, -atis. f: ceterus, -a, -um:auris, -is. f: meritorius, -a, -umavis, -is. f: magnus, -a, -um:caedes, -is. f: clarus, -a, -um:calcar, -is. n: malus, -a, -um:deus, -i: gravis, -e:regnum, -i piger, -gra, -grumlaetitia, -ae. *pauper, pauperis:
beneficium, -ii imprudens, -ntis:servus, -i inanis, -e:caelum, -i ingens, -entis:clamor, -is. m: novus, -a, -um:
7/22/2019 DOSSIER LATN I
21/84
Departamento de Latn 2012-2013
FRASES Y TEXTOS
Anlisis sintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
1. Regina fabulam audit.
2. Agricola in agro erat.
3. Nos hastam habemus.
4. PuelIa libros grammaticae legit.
5. Multi agricolae in urbe permanebant.
6. Tu multos amicos habes.
7. Habeo hoc donum tibi.
8. Milites in urbem ibant.
9. Nautae naves habebant.
10. Puellae fabulas amant.
11. Pecuniam nostram semper habemus.
12. Milites exercitum Troiae in flumine audiunt.
13. Hi homines numquam inimicos habebant.
14. Pater filios suos amat.
15. Dominus servos bonos non habet.
16. Concilia deorum omnes audimus.
17. Habebat oppidum militibus tuis.
18. Hi homines bellum civile amabunt.
19. Dominus praemia servo suo habet.
20. In agro cum amicis sum.
21. Exercitus Romanus clamorem ex urbe audiebat.
22. Librum poetae non legis.
23. Senatus orationem Ciceronis audiet.
24. Consules huius urbis optimi sunt.
25. Oraculum deorum ipse audit.
26. Plebs nova e populis finitimis Romam veniebat.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
22/84
Departamento de Latn 2012-2013
27. Hi clari homines sententias tuas defendebant.
28. Alia aedificia forum romanum ornabant.
29. Hodie eas res videmus.
30. Tibi eas historias narravit.
31. Dei testes harum rerum sunt.
32. lIle cum patre suo ad urbem veniret.
33. Parientes suae filiae dotem dabant.
34. Mater omnes res filiis parabat.
35. Meas nuptias in urbe celebrabo.
36. Cum magnis clamoribus veniunt.
37. Hora tarda hominibus pigris est.
38. Dux tribuno iussum iubet.
39. Caesar summum pontem ascenderet.
40. Dux militem cum telo vulnerabat.
41. Equitatus hostium proelium committet.
42. Milites Romani in arce cum Gallis bellum faciebant.
43. Romani cum Sabinis in bello pugnant.
44. Albani ad exercitum Romanum legatos mittebant.
45. Romani in agro Albano acria proelia faciunt.
46 Romulus multa facta optima fecit.
47. Romani laeti victorias celebrabant.
48. Cum altis muris urbem muniet.
49. Romulus multos annos inter Romanos solus regnabit.
50. Romanum imperium a Romulo exordium habet.
51. Tu laetus mala nostra rides.
52. Dux exercitum ad castra perducit
53. Ille deo similis erat
54. Te tristem video.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
23/84
Departamento de Latn 2012-2013
55. Numquam divitias deo roges.
56. Dux equitum magnam partem flumen transducet.
57. Legio Antonium hostem iudicabit.
58. Catilina iuventutem mala facinora edocebat.
59. Satis divitiarum habeo.
60. Iuvenes caedis obliviscuntur.
61. In rebus duns audacia necessaria est.
62. Naturalis tenebrarum metus est.
63. Pater finem pugnae imponit.
64. Nomen mihi Petrus est.
65. Miles praesidium in castris relinquit.
66. Haec insula vicina Graeciae est.
67. Nos praemium pudori damus.
68. Flamma fumo proxima est.
69. Auxilia vobis sunt.
70. Pompeius classi praeerat.
Passiva
917. In horreis triticum et hordeum ab agricolis seruatur
918. Patria a magistratibus regitur et a poetis laudatur
919. In siluis altae arbores uento agitantur
920. C. Caesar et M. Pompeius consules a populo creantur
921. Ab sapientes homines omnia recte ac diligenter faciuntur
922. In hostium castris multae tabulae a legatis inuentae sunt
923. Imperator ab hostibus uictus est et in urbem ductus est
924. His temporibus multa bella a Romanis facta sunt
7/22/2019 DOSSIER LATN I
24/84
Departamento de Latn 2012-2013
925. Legiones a Caesare collocatae sunt in hibernis
926. Nunquam sine pugna milites Romani ab hostibus uicti sunt
927. Ciuitates ab hostium exercitu oppugnabuntur
928. In publicis caerimoniis imago solis a sacerdotibus ferebatur
929. Fontium et montium numina ab incolis poetisque colebantur
930. Proserpina a Plutone rapta est et in inferos eam duxit
931. Rex Darius contra Graecos amicum suum misit, sed eius exercitus a Graecis
deletus est
932. Bello Punico secundo Regulus a Poenis captus est
933. Acies inimicorum impetu militum fracta est
934. Naues in ponto uento agitantur, sed in portu tutae manent
935. Saguntum ab Hannibale capta est, Numantia a Romanis
936. Iouis fratres a Saturno uorati erant
937. Prometheus uinctus erat a deo Ioue in monte Caucaso ferreis catenis
938. Imperator uictus est ab hostibus; postea ducitur in urbem
939. Tela de muro iacta sunt a militibus
940. Claudius imperator ueneno necatus est
941. Totum templum flammis consumptum est
942. Equites pulsi sunt a pedibus
943. Maxima debetur puero reuerentia
944. Omnes ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem
945. Amicus certus in re incerta cernitur
7/22/2019 DOSSIER LATN I
25/84
Departamento de Latn 2012-2013
946. Verborum lenitate tristitia mitigatur
947. Habetur ab omnibus homo bonus ac probus
948. Nihil ira, sed mansuetudine facitur
Relatiuum
766. Scriptor librum scribit in quo bellum in Hispanos narrabit
767. Videt hominem quem omnes Marcum appellabant
768. Videant hominem quem heri in horto uideo
769. Verba mea de quibus iam tibi scribo in Ciceronis libro sunt
770. Dicunt carmen quod mihi componis tenerum atque formosum esse
771. Milites omnes quos dux secum trahit in urbem mittunt
772. Dicere quae dicis malum est
773. Illa pars urbis ab hostibus tenebatur quam nostri milites iam ceperant
774. Gallia diuiditur in partes tres quarum unam Belgae incolunt
775. Hostes ad senatum legatos quos uidemus mittebant
776. Legiones Romanae saepe in eas regiones quas hostes tenebant profectae sunt
777. Post bellum senatus plebi auxilium quod petitum erat dedit
778. Opera magna illius imperatoris in libro de quo omnes loquebantur scripta erant
779. Poetae multi, quorum nomen tempus deleuit, carmina scripserunt pulcherrima
780. Nidos, quos ad fluminis ripas columbae fecerant, uentus deleuit
781. Graecorum oratorum clarissimi sunt ii qui Demosthenem imitant
782. Arbores serit senex quarum fructus non uidebit
7/22/2019 DOSSIER LATN I
26/84
Departamento de Latn 2012-2013
783. Xerxes omnes sacerdotes, qui in urbe Atheniensium manserant, necauit
ciuitatemque incendio deleuit
784. Sculptor Mineruae simulacrum fecit quo templum ornauit quod Athenienses illi
deae sacrauerant
785. Interim ad eum legati uenerunt quibus imperator responderat
786. Omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petebant
787. Centuriones praemisit qui locum cognoscebant
788. Caesar exploratores misit qui hostium consilia cognoscebant
789. Omnia quae dixistis ab inimicis audita sunt
790. Pater et mater qui profecti erant in urbem reuerti sunt
791. Milites in flumine pontes fecerunt, quorum magna pars ab hostibus capta est
792. Caesar moratus est in castris quibus milites morati erant
793. Inuenerunt latrones quibus pecuniam dederant
794. Hoc est argumentum quod tibi magister dedit
Infinitivum
455. Dux epistulam statim scribi iussit
456. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest
457. Consulis uxor tabulam frangere non potuit
458. Inter densas arbores uenator praedas spectare poterat
459. Comitia Pontificem Maximum eligere non poterant
460. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus
461. Piratae uitam probam et modestam agricolarum amare non poterant
7/22/2019 DOSSIER LATN I
27/84
Departamento de Latn 2012-2013
462. Omnis homo bona quaerit, sed non semper inuenire potest
463. Homines in theatro ridere solent
464. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare
465. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse
466. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse
467. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum
468. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse
469. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse
470. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere
471. Dicunt milites Caesarem bonum fuisse imperatorem
472. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse
473. Narrat Cicero Laelium sermonem uobis de amicita exposuisse
474. Dicis hodie librum Ciceronis de senectute a Marco exponi
475. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse
476. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari
477. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas
478. Te iubet a patria discedere Caesaris ira
479. Iussit Caesar hostes ad se duci
480. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare
481. Caesar legatis dicit se amicos defendere
482. Multos affirmabant gladiatores in circo necari
7/22/2019 DOSSIER LATN I
28/84
Departamento de Latn 2012-2013
483. Credebant nostri milites equites castra non cepisse
484. Petrus amicum Claudiae uidere non poterat
485. Errare humanum est, sed boni esse possunt uiri
486. Te in Italiam ire cum Iuliae amicis non oportet
487. Putabant Romani Ciceronem inter Romanos scriptores maximum fuisse
488. Clamabat ille miser se ciuem esse Romanum
489. Caesar partem prouinciae incursionibus hostium uastari audiebat
490. Caesar iussit obsides ad certam diem ad se dari
491. Nuntiatur Caesari tres partes copiarum flumen traduxisse
492. Omnes homines bona quaerunt, sed non semper ea inuenire possunt
493. Inimicos amare non omnibus placet
494. Iuuenile uitium est regere non posse impetum
495. Difficile est saturas non scribere
496. Dixit latro se aurum non arripuisse
497. Oportet consules legiones ducere
498. Mihi nuntiauit miles centurionem mandata non fecisse
499. Tibi dixit tribunus a militibus mandata non faci.
Participium
1110. Lucius incerto uultu pauens ad templum adcurrit
1111. Flumen est fluens aqua
1112. Graeci Miltiadis auctoritate impulsi copias ex urbe eduxerunt
7/22/2019 DOSSIER LATN I
29/84
Departamento de Latn 2012-2013
1113. Iucunda est memoria praeteritorum malorum
1114. Graecia capta ferum uictorem cepit
1115. Milites oppugnantes castra terrent fugientium agmen
1116. Vrbem captam Romanorum hostes deleuerunt
1117. Equites flumen transgressi cum hostium equitatu proelium commiserunt
1118. P. Scipio Numantiam obsessam diu fame cepit
1119. Hasdrubal, frater Hannibalis, ex Hispania profectus cum ingentibus copiis, in
Italiam peruenit
1120. Milites Caesaris perterriti uirtute equitum uagabantur
1121. Cicero, consul factus, Sergii Catilinae coniurationem constantia curaque
patefecit
1122. Romani semper appetentes gloriae et laudis fuerunt
1123. Inuidimus hominibus ridentibus
1124. Principes ciuitatum se omnes flentes ad Caesaris pedes proiecerunt
1125. Post reges expulsos, consules a populo creati sunt
1126. Corpora militum mortuorum magno honore a comitibus sepeliuntur
1127. Factam a me domum deleuerunt
1128. Nihil difficile est homini ueritatem amanti
1129. Egressi ex oppido, milites affirmauerunt se nunquam hostes necaturos
1130. Intellegebant milites oppugnantes imperatorem ab hostibus captum esse
1131. Equites, dicentes pedites flumen transire non potuisse, uicos deleuerunt quos
ceperant
1132. Pacis condiciones hostibus uictis durae fuerunt
7/22/2019 DOSSIER LATN I
30/84
Departamento de Latn 2012-2013
1133. Dux, misericordia motus, ueniam hostibus dedit
1134. Hominibus laborantibus fortuna fauet
1135. Hostes, copias nostras uidentes, omnibus suis relictis, terga uerterunt
1136. Miles ad domum regrediens patrem inuenerat
1137. Eum laborantem in agro inuenit
1138. Tantis excitati praemiis multi sua sponte in disciplinam conueniunt
1139. Milites, telis hostium uulnerati, ad castra regressi sunt
1140. Agna lupos audit circum stabula frementes
1141. Pueri timebant canem uehementer latrantem
1142. In medio atrio sedebat pontifex maximus, togam splendidam gerens
1143. Statuae deorum, ex auro factae, ad templum portabantur
1144. Duos elephantos uideo per uiam procedentes
1145. Dux, milites hortatus, principia intrauit
1146. Puer, pugnantium clamore perterritus, fugit
1147. Romani urbem captam incenderunt
1148. Iuuenem, hasta uulneratum, ad medicum duximus
1149. Amico ex Italia discedenti centum denarios dedi
1150. Ab imperatore ipso laudata, risit
1151. Ab amicis incitatus, in Circo Maximo certauit
1051. Boudicca regina, Britanni rebellionem contra Romanos fecerunt
1052. Milites, positis scalis, muros ascendunt
7/22/2019 DOSSIER LATN I
31/84
Departamento de Latn 2012-2013
1053. His rebus cognitis, Caesar consilium cepit ex loci natura
1054. Eo tumulto nuntiato, Marcellinus cohores quattuor nostris in planitie
pugnantibus ex castris miserat
1055. Commiso proelio, hostes Romanorum impetum non sustinuerunt
1056. His constitutis rebus, signo iam profectionis dato, Pompeius ex eo loco copias
eduxit
1057. Coniuncto exercitu, Caesar Gomphos peruenit, quod est oppidum primum
Thesaliae uenientibus ab Epiro
1058. Omni spe salutis amissa, milites hostibus arma tradunt
1059. Re frumentaria comparata equitibusque delectis, iter in ea loca facere coepit
1060. His nuntiis acceptis, Galba sententias quaerere coepit
1061. His rebus cognitis, dux legiones equitatumque uocari atque in itinere resistere
iubet
1062. Me ueniente domi canes latrauerunt
1063. Hostibus appropinquantibus, senatus Cincinnato nuntiauit eum dictatorem
factum esse
1064. Armis populo datis, omnes ciues pollicentur se semper rem publicam
defensuros
1065. Acceptis senatus litteris, praetores imperauerunt ut nouae legiones in Hispania
conscriberentur
1066. Spe salutis omni amissa, milites qui pugnauerant se dederunt
1067. Hac oratione pronuntiata, qui in foro aderant dixerunt consules iam a senatu in
Galliam missos esse
1068. Capto oppido, omnes mulieres animaduertunt hostes id deleturos
1069. His rebus comparatis, Catilina consulatum petebat
7/22/2019 DOSSIER LATN I
32/84
Departamento de Latn 2012-2013
1070. Comitiis habitis, consules declarantur M. Tullius et C. Antonius
1071. Germani, desperata expugnatione castrorum, trans Rhenum se receperunt
1072. Germani, post tergum clamore audito, armis abiectis signisque militaribusrelictis, se ex castris eiecerunt atque ibi perierunt, oppressi ui fluminis
ANTIGUOS DIOSES ROMANOS
Initio Romani, genus agricolarum, ruda numina invocaverant. Invocabant enim
Iovem, numen caeli et fulminis, Martem, dominum hiemis et tempestatis; Saturnum,
auctorem sementis et agrorum; Terminum, custodem limitum suorum; Silvanum,
deum silvarum nemorumque, Cererem, deam frugum et herbarum; Venerem,
dominam florum, Palem, propitiam pecori pastoribusque. Postea Romani deorumnomina novis fabulis auxerunt atque imprimis appellaverunt Iovem hominum
deorumque patrem et postremo Tarquinius Superbus, romanorum ultimus rex, in
monte Capitolio Iovi Optimo Maximo templum magnificum aedificavit.
TESEO Y EL MINOTAURO
Antiquis temporibus erat in insula Creta horrendum monstrum, Minotaurus nomine.
Monstrum habebat caput tauri in humano corpore atque in Labyrintho habitabat.
Labyrinthus erat magnificum aedificium unde homines exire nesciebant, nam multaeviae flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum hominibus vivis
alebat. Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas quotannis in Cretam
mittere debebant atque monstrum saevum omnes avide vorabat. Minos, Cretae rex
atque Minotauri pater, paucis annis antea magno bello Athenas vicerat. Victor non
solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis
flagitabat atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius,
Minotaurum occidere constituit. Itaque cum obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex
filiam pulchram quoque habebat, Ariadna nomine. Ariadna, magno amore Theseicapta, Theseum servare constituit. Itaque Theseo longum filum dedit ut certam viam
ad portam Labyrinthi invenire posset. Theseus in Labyrinthum intravit atque
Minotaurum post longam pugnam gladio occidit. Deinde auxilio fili ad portam
Labyrinthi facile pervenit atque e Labyrintho evasit. Ita Athenienses obsides a
saevitia monstri liberavit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed
Theseus nocte in insula Naxo Ariadnam reliquit atque in patriam suam navigavit.
Mane Ariadna, e somno excitata, Theseum in litore frustra quaesivit, multisque cum
lacrimis frustra vocabat, dum capillos vestemque scindebat maesta atque magna
7/22/2019 DOSSIER LATN I
33/84
Departamento de Latn 2012-2013
aegritudine afflicta. Tunc Bacchus deus in insulam Naxum venit atque Ariadnam a
solitudine ac periculis liberavit. Postquam Theseus Ariadnam in litore deseruit ad
patriam vento secundo laetus navigabat. Aegeus, Thesei pater Athenarumque rex, de
altis saxis in mare prospiciebat, nam filium suum anxius opperiebatur. Iam Theseus
patriae suae litoribus appropinquabat, cum pater Aegeus atra vela navigii conspexit.Theseus enim non mutaverat atra vela candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque
Aegeus pater mortem filii ex atro colore velorum putavit atque dolore amens sta- tim
de alto saxo in mare se proiecit. Ex eo tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem
invenit,"mare Aegeum" nominaverunt. Post Aegei mortem, Theseus rex Athenarum
fuit multosque per annos magna sapientia patriam suam rexit.
NIOBE
Cum aliquando mulieres Tebanae Latonae, Apollinis et Dianae matri, sacrificium
facerent, Nioba, Tebanorum regina, eas vituperavit et: "Cur -inquit- mihi sacrificia
non facitis? Cur Latonam mihi anteponitis? Ego septem filias septemque filios habeo;
Latona autem tantum unum filium unamque filiam habet".Mulieres sacrificia
omittunt. Tunc Latona liberos suos oravit ut superbiam Niobae vindicarent.Illi
precribus matris statim paruerunt. Apollo omnes Niobae filios suis sagittis interfecit.
Misera mater suo corpore filias suas tegere cupiebat, sed Diana septem sorores
sagittis necavit. Inter filios et filias exanimes resedit Nioba. Ventus capillos suos non
movet, in ore color est sine sanguine, oculi immoti manent, tota rigida sedet.
Misericordia deorum in saxum mutata est. Tamen perpetuo flet. Vento in montis
Sipyli verticem rapta est. Ibi fixa in montis cacumine linquitur et saxa etiam nunc
Niobae lacrimas manant.
DDALO E ICARO
Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalohospitium praebuit, atque Daedalus magnum Labyrinthum tyranno aedificavit. Sed
postea tyrannus Daedalum cum filio in Labyrintho inclusit. Tunc Daedalus alas
pinnis et cera fecit et umeris aptavit. Deinde cum filio evolavit. Puer alas in caelo
agitabat, sed alarum cera liquescit et miser puer in undas cadit. Interea Daedalus in
Italiam venit et in pulchro templo alas deis dedicavit.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
34/84
Departamento de Latn 2012-2013
ORFEO Y EURIDICE
Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate
movebat. Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque
amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque venenopropere necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in
Inferos venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam suam. Postremo
etiam Proserpinam, Inferorum deam regnamque, suis verbis canoris movit.
Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in
terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad Inferos respicere non debebat, sed,
magna cura motus, ad Inferos respexit. Tunc Eurydica in Inferos rursus descendit
atque in Inferis perpetuo mansit.
EL RAPTO DE PROSERPINA
Siciliae insulae incolae ceteraeque gentes antiquae Cererem, frumenti frugumque
deam, Proserpinamque, filiam Iovis et Cereris, magno amore colebant. Insula Sicilia
Cereri Proserpinaeque sacrata erat. In media insula est lacus et circa lacum lucus
amoenus. Humida terra varios flores gignit et hoc loco perpetuum ver est. Ibi
Proserpina a Plutone, qui sub terris apud Inferos regnabat, in nemore prope urbem
Hennam sito, rapta est. Pluto Proserpinam in Inferos, suam reginam, secum duxit.
Interea Ceres, cum filiam suam frustra quaereret, tandem taedas ignibus, qui ex
Aetnae vertice erumpunt, inflammavit omnesque terras maesta peragravit. Noctu
flammiferas taedas gerebat; cum sol cetera sidera fugaverat, suam filiam rursus
quaerebat. Tandem Iuppiter, Cereris precibus fatigatus,fratri Plutoni iussit ut
Proserpinam ex Inferis dimitteret. Risit Inferorum rex, at Iovis mandatis paruit.
Statim Proserpinam ad se vocavit ac sic hortatus est: "i, Proserpina, ad matrem. Noli
maerere. Tibi inter inmortales bonus vir ero. Ego Iovis frater sum. Huc cum rursusveneris, omnibus imperabis."
Proserpina gaudio exsultans in currum conscendit. Mercurius deus equos agitavit:
neque montes neque valles equorum cursum tardaverunt. Ut Ceres, quae ante
templum maesta sedebat, currum vidit, accurrit. Proserpina etiam matri obviam
cucurrit. Mater filiam longo amplexu tenet totumque diem a doloribus requievit
matris et filiae animus. Postea Proserpina partem anni apud Inferos cum Plutone, at
alteram partem in terris cum matre sua vixit. Ibi flava Ceres mortales vertere ferro
terram docuit, cum iam victum eis silvae negarent.
7/22/2019 DOSSIER LATN I
35/84
Departamento de Latn 2012-2013
ORIGENES DE ROMA
Per decem annos Graeci cum Troianis pugnaverunt quia Paris, filius Troianorum
regis, rapuerat Helenam, uxorem Menelai, regis Spartanorum. Graeci Troiam saepe
oppugnaverant, sed oppidum expugnare non potuerant. Graeci magnum equumligneum fecerunt. Multi viri armati intus latebant. Equus ante portas Troiae
collocatus est, sicut donum deae Minervae. Graeci autem deponere arma
simulaverunt atque in insulam Tenedum, proximam Troiae, navigaverunt.
Dei inmortales Troianos deseruerant. Troiani, igitur, crediderunt dolis Graecorum.
Moenia aperuerunt atque magnus equus intra moenia acceptus est. Noctu Graeci in
equo occultati liberati sunt. Socii eorum redierunt atque Troiam incenderunt.
Iam tota urbs flagrabat. Iuppiter pium Aeneam monuit: Salutem quaere, fuge, etPenates Troiae in alienas terras porta. Aeneas imperio Iovis paruit et suos deosque
Penates in naves imposuit.
Venti ad insulam Delum naves gesserunt, ubi deus Apollo semper cultus erat pie.
Aeneas enim consulere potuit deum. Aeneas tremens hanc vocem Apollinis audivit:
Navigate in Italiam ibique novas sedes quaerite. Multos labores vobis Iuno imponet,
sed Venus, mater tua, numquam vos deseret. Troiani, ita confirmati, rursus mare
petierunt. Post longos errores pervenerunt in Italiam. Prima castra in Latio posita
sunt. Ibi regnabat Latinus et incolebant Latini.
Aeneas et Troiani praedam ex agris latinis capiebant. Latinus rex cum armatis
concurrit. Instructae erant acies. Priusquam signa proelii darent, Latinus Aeneam
vocavit ad colloquium. Latinus Aeneam rogavit: unde venitis?, cur domo
discessistis?, cur Latium quaesivistis? Aeneas Latinum non celavit originem divinam
atque fugam ex Troia incensa.
SATURNO Y LA EDAD DE ORO
Saturnus in Olympo per multos annos regnavit, sed Iuppiter, filius suus,contra
patrem bellum movit. Iuppiter post maximam pugnam patrem vicit et ex caelis
Saturnum expulit. Primum Saturnus in Italiam venit, genus altis montibus dispersum
composuit et Latinos agrorum cultum docuit. Ex illo tempore sub rege Saturno illa
aetas aurea fuit.Poeta Ovidius sic celebrat: homines sine lege, sponte sua, vitam
agebant; timor non illis erat et sine vindice bonum rectumque faciebant; nondumfossae oppida cingebant, nec tuba milites ad pugnam congregabat, nec matres bella
7/22/2019 DOSSIER LATN I
36/84
Departamento de Latn 2012-2013
et gladios cruentos horrebant. Tellus, illa sola, optimos fructus hominibus ferebat;
non boves, non tauri terram arabant. Ver erat aeternum et placidi Zephiri flores
arboresque auris tepidis mulcebant; flumina iam lactis, iam nectaris currebant et
mella flava de ilice dura stillabant.
PRECALENTAMIENTO PARA SEGUNDO
1. Hieme Caesar consuetudine sua legiones in hiberna reduxit; cum uer
appropinquabat, ad oppugnationem munitionum magnis itineribus duxit.
hiems, hiemis, m. :
invierno, tempestad, mal
tiempo
ad, :[prep.ac.] a, hacia,junto a; para
appropinquo, as, are :
acercar
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperador
consuetudo, dinis, f. :
costumbre, uso, hbito
cum, : [prep. abl.] con;
duco, is, ere, duxi,
ductum : conducir, llevar,
guiar
hibernum, : [slo enplural: hiberna,
hibernorum] campamento
de invierno
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iter, itineris, n. : camino;
itineribus, magnis
itineribus: a marchas
forzadas
legio, legionis, f. : legin;
ejrcito
magnus, -a, -um : grande
munitio, munitionis, f.:
fortificacin, lnea
fortificadaoppugnatio,
oppugnationis, f.: ataque,
asalto; asedio
reduco, -is, reducere,
reduxi, reductum : retirar,
devolver, replegar;
reducir; restablecer,
restituir
suus, -a, -um : su; suyo,
suya
uer, is : primavera2. Caesar, conspicatus hostium copias, milites adhortatus est ut eos aggrederentur et
castris eorum potiri conarentur; omnium temporum iniurias inimicorum in se
commemorat.
adhortor, aris, ari :
exhortar, incitar
aggredior: dirigirse,
atacar
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperadorcastra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
commemoro, -as,
commemorare,
commemoravi,
commemoratum :
acordarse, recordar,
evocar
conor, conaris, conari :[v.
deponente] prepararse,
disponerse; emprender,
intentar, esforzarse
conspicior : ver, divisar
copia, -ae, f. :abundancia; (pl.] riquezas,
tropas
et, : [conj. coord. copul.]
y
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
inimicus, i, m. : enemigo
iniuria, ae, f. : injusticia,
afrenta, injuria
miles, militis, m. :
soldado
omnis, -e : todopotior, potiris, potiri,
potitus sum : [deponente]
apoderarse de, conquistar;
ser dueo de, poseer
tempus, temporis, n. :
tiempo
7/22/2019 DOSSIER LATN I
37/84
Departamento de Latn 2012-2013
3. At, totis fere a fronte et ab sinistra parte nudatis castris, cum in dextro cornu legio
XII, et non magno interuallo ab ea septima constitisset omnes Neruii conferto agmine
ad eum locum contendunt.
a, ab : (prep.abl) de,desde, a partir de; por (c.
agente)
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
agmen, agminis, n. :
ejrcito en marcha
at, [conj.] pero, mas
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
confertus, -a, -um:
apretado, -aconsisto, consistis,
consistere, constiti :
ponerse, colocarse; cesar,
terminar; detenerse;
resistir
contendo, -is, contendere,
contendi, contentum :
dirigirse; tender; disparar,lanzar; esforzarse; luchar,
rivalizar
cornu, us, n. : cuerno, ala
[del ejrcito]
cum, : [prep. abl.] con;
dexter, tra, trum : derecho
et, : [conj. coord. copul.]
y
fere, : [adv.] casi
frons, ontis, f. : frente,
rostroin, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra;
interuallum, , -i :
intervalo, espacio,
distancia
legio, legionis, f. : legin;
ejrcito
locus, -i, m. : lugarmagnus, -a, -um : grande
Neruii, -orum : Nervios,
(pueblo de la Galia)
non, : [adv.] no
nudo, as, are : desnudar;
despojar, privar de
omnis, -e : todo
pars, partis, f. : parte,
porcin
septimus, -a, -um :
sptimo, -a.sinister, tra, trum :
izquierdo; torpe, perverso;
siniestro
totus, -a, -um : todo,
entero
4. Caesar, cum hostes in nostris castris uersari uidisset, omni equitatu ad utramquepartem munitionum disposito, proelium committi iubet.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
committo, -is,
committere, commisi,
commissum : realizar;
unir, reunir; emprender,
comenzar;
cum, : [prep. abl.] con;
dispono, is, disponere,
disposui, dispositum :
disponer, colocar,
distribuir
equitatus, -us, m. :
caballera
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iubeo, -es, iubere, iussi,
iussum : ordenar, mandar
munitio, munitionis, f.:
fortificacin, lnea
fortificada
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
omnis, -e : todo
pars, partis, f. : parte,
porcin
proelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
uersor, aris, ari, atus sum
: girar; vivir, habitar;
suceder, ocurrir;
ofrecerse, aparecer;
ocuparse en, dedicarse a
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
uterque, utraque,
utrumque : uno y otro
7/22/2019 DOSSIER LATN I
38/84
Departamento de Latn 2012-2013
5. Vbi prima impedimenta nostri exercitus ab hostibus qui in siluis adbiti latebant
uisa sunt, subito omnibus copiis prouolauerunt impetumque in nostro equites
fecerunt.
a, ab : (prep.abl) de,desde, a partir de; por (c.
agente)
adbiti : ?
copia, -ae, f. :
abundancia; (pl.] riquezas,
tropas
eques, equititis, m. :
jinete, caballero
exerceo, -es, exercere,
exercui, exercitum :
ejercitar; ejercer, practicarexercitus, -us, m. :
ejrcito
facio, facis, facere, feci,factum : hacer
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
impedimentum, -i, n. :
obstculo, impedimento;
[en plural] bagajes
impetus, us, m. :
embestida, ataque, asalto;
mpetu
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) enlateo, es, ere, latui :
esconderse, ocultarse
noster, nostra, nostrum :nuestro, -a
omnis, -e : todo
primus, -a, -um :
[superlativo de prior]
primero, -a
prouolauerunt : ?
silua, -ae, f. :bosque
subito, : [adv.]
sbitamente, de improviso
ubi, : [conj. sub.
temporal] cuandouideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
6. Huic mandat ut Remos reliquosque Belgas adeat atque in officio contineat
Germanosque, si per uim nauibus flumen transire conentur, prohibeat.
adeo, is, ire, ii, itum : ir
hacia, acercarseatque, [conj.coord.copul.]
y (= ac)
Belgae, arum : Belgas
conor, conaris, conari :[v.
deponente] prepararse,
disponerse; emprender,
intentar, esforzarse
contineo, es, ere, tinui,
tentum : contener,
mantener
flumen, fluminis, n. : ro,torrente,corriente
Germanus, -i, m. :
Germanoin, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
mando, -as, mandare,
mandavi, mandatum :
entregar; confiar;
encomendar, mandar
nauis, -is, f. : nave
officium, ii, n. : servicio,
cargo, deber, obligacin;
obediencia; cortesa,
servicio
per, : [prep.acus.] a travs
de, por; duranteprohibeo (2) : impedir,
prohibir
reliquus, -a, -um :
restante
Remi, orum, m. : Remos
(pueblo de la Galia)
si, : [conj. sub.
condicional] si
transeo, transis, transire,
transii, transitum : cruzar,
atravesar; pasaruis, , vim, vi, f. : fuerza
7/22/2019 DOSSIER LATN I
39/84
Departamento de Latn 2012-2013
7. Caesar, etsi uidebat fore idem quod superioribus diebus acciderat, tamen legiones
in acie pro castris constituit. Commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum
hostes ferre non potuerunt ac terga uerterunt.
ac, atque :[conj.coord.copul.] y
accido, -is, accidere,
accidi : suceder; caer
sobre, llegar;
acies, aciei, f. : lnea de
batalla, ejrcito en orden
de batalla
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militarcommitto, -is,
committere, commisi,
commissum : realizar;
unir, reunir; emprender,
comenzar;
constituo, is, constituere,
constitui, constitutum :
decidir; colocar; fijar;
construir, fundar;
establecer,
dies, diei : [m. y f.] da
diutius, :
[adv.comparativo. de diu]
durante ms tiempo; hacems tiempo
etsi, : [conj. subord.
concesiva] aunque
fero, fers, ferre, tuli,
latum : llevar; soportar;
decir
fore, : [infinitivo futuro
de sum] haber de ser; [abl.
de foris] puerta, abertura
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjeroimpetus, us, m. :
embestida, ataque, asalto;
mpetu
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
legio, legionis, f. : legin;
ejrcito
miles, militis, m. :
soldado
non, : [adv.] no
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
possum, potes, posse,potui : poder, ser capaz
pro, : [prep.abl.] delante
de; en favor de, en
defensa de; en lugar de;
por, como
proelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
superior, superioris :
[comp. de superus] ms
alto, ms elevado,
superiortamen, : [adv.] sin
embargo
tergum, i, n. : espalda
uerto, -is, vertere, verti,
versum : hacer girar,
volver; derribar, destruir;
atribuir; cambiar,
transformar, traducir;
volverse a, dirigirse a;
resultar, acabar;
convertirse
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
8. Eodem die legati, ab hostibus missi, ad Caesarem de pace uenerunt. His Caesar
numerum obsidum quem ante imperauerat duplicauit eosque in continentem adduci
iussit.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
adduco, -is, adducere,
adduxi, adductum :
conducir, llevar; empujar;
obligar;
ante, [adv.] antes,
delante; [prep+ac.]
delante de, antes de
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperador
continens, -ntis:
continente
de, : [prep. + abl.] de,desde, a partir de; sobre,
acerca de; despus de;
durante
dies, diei : [m. y f.] da
duplico (1): duplicar,
doblar
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
impero, -as, imperare,
imperavi, imperatum :
mandar, ordenar, gobernar
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iubeo, -es, iubere, iussi,iussum : ordenar, mandar
legatus, -i, m. : legado,
embajador
mitto, -is, mittere, misi,
missum : enviar
numerus, -i, m. : nmero
obses, obsidis, m.: rehn
pax, pacis, f. : paz
venio, -is, venire, veni,
ventum : venir
7/22/2019 DOSSIER LATN I
40/84
Departamento de Latn 2012-2013
9. Cum reliquae naues, funibus ancorisque amissis, ad nauigandum inutiles essent,
magna totius exercitus perturbatio facta est.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; paraamitto, -is, amittere,
amisi, amissum : perder,
renunciar
ancora, ae : ancla
cum, : [prep. abl.] con;
exerceo, -es, exercere,
exercui, exercitum :
ejercitar; ejercer, practicar
exercitus, -us, m. :
ejrcitofacio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fio, fis, fieri, factus sum :
[pasiva del verbo facio]
ser hecho; suceder
funis, is, f. : cuerda, soga
inutilis, e : intil
magnus, -a, -um : grande
nauigo, as, are : navigar;
ad nauigandum (paranavegar)
nauis, -is, f. : nave
perturbatio, onis, f. :
perturbacin, confusin,
desorden
reliquus, -a, -um :
restante
totus, -a, -um : todo,
entero
10. Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat,
reliquas legiones pro castris constituit: deinde uidit ab hostibus legiones premi.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
conscribo, is, ere, scripsi,
scriptum : alistar,inscribir; componer,
escribir
constituo, is, constituere,
constitui, constitutum :
decidir; colocar; fijar;
construir, fundar;
establecer,
deinde, : [adv., = deinde]
luego, en seguida,
despus
duo, duae, duo : dos
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fio, fis, fieri, factus sum :[pasiva del verbo facio]
ser hecho; suceder
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
legio, legionis, f. : legin;
ejrcito
premo, is, ere, pressi,
pressum : apretar,
oprimir; ocultar,
disimular; prensar
pro, : [prep.abl.] delante
de; en favor de, en
defensa de; en lugar de;por, como
proximus, a, um : [superl.
de propior] vecino, -a;
prximo, -a
reliquus, -a, -um :
restante
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
7/22/2019 DOSSIER LATN I
41/84
Departamento de Latn 2012-2013
11. Cum celeriter nostri arma cepissent atque Hispanis equitibus emissis, equestri
proelio superiores fuissent, hostes ab oppugnatione suos reduxerunt.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.agente)
arma, armorum, n. pl. :
armas
atque, [conj.coord.copul.]
y (= ac)
capio, -is, capere, cepi,
captum : tomar, capturar
celeriter, [adv.]
rpidamente
cum, : [prep. abl.] con;
emitto, is, ere, misi,missum : enviar;
manumitir; decir, proferir
eques, equitis, m. : jinete,
caballeroequestris, -e: ecuestre, de
caballera
Hispanus, -a, -um:
hispano, -a
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
oppugnatio,
oppugnationis, f.: ataque,
asalto; asedioproelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
reduco, -is, reducere,
reduxi, reductum : retirar,devolver, replegar;
reducir; restablecer,
restituir
superior, superioris :
[comp. de superus] ms
alto, ms elevado,
superior
suus, -a, -um : su; suyo,
suya
12. Tantus fuit etiam post discessum hostium terror ut, ea nocte, cum Volusenus cum
equitatu ad castra uenisset, fidem non faceret Caesarem adesse cum incolumi
exercitu.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,junto a; para
adsum, ades, adesse,
adfui : estar presente,
asistir
Caesar, Caesaris, m. :
Csar; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
cum, : [prep. abl.] con;
discessus, -us, m.:
partida, alejamiento
equitatus, -us, m. :caballera
etiam, : [adv.] tambin
exercitus, -us, m. :
ejrcito
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fides, fidei, f. : fe,
confianza, lealtad
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
incolumis, -e : inclume,sano, entero; sano y salvo
non, : [adv.] nonox, noctis, f. : noche
post, : [adv.] detrs, hacia
atrs; [prep.acus.] detrs
de, despus de
tantus, -a, -um : tan
grande; tan; tanto, -a
terror, oris, m. : terror,
temblor
venio, -is, venire, veni,
ventum : venir
Volusenus, i : Voluseno(nombre propio)
7/22/2019 DOSSIER LATN I
42/84
Flexin de los nombres
Temas en -ole
dominus, -i ni.singular plural
Nom. dominus dominiVoc. domine dominiAc . dominum dominosGen. domini dominorumDat. domino dominisAb . domino dominis
liber, libri m.singular plural
Nom. liber libriVoc. liber libriAc . librum librosGen. libri librorumDat. libro librisAb. libro libris
Temas en -arosa, -ae f.
singular plural~ o r n . rosa rosaevoc. rosa rosaeAC. rosam rosasGen. rosae rosarumDat. rosae IOS~SAb . rosa rosis
templum, -i n.singular plural
Nom. templum templaVoc. templum templaAc . templum templaGen. templi templorumDat. templo templisAb . templo templis
puer, -i m.singular plural
~ o m . puer pueriVOC. puer pueriAC. puerum puerosGen. pueri puerorumDat. puero puerisAb. puero pueris
7/22/2019 DOSSIER LATN I
43/84
FLEXINDE LOS NOMBRES
Temas en consonante oclusivaops, opis f.
singular pluralNorn. OPS opesVoc. OPS opesAC. opem opesGen. opis opumDat. opi opibusAb. OPe opibus
dux, ducis m.singular plural
Nom. dux ducesVoc. dux ducesAc. ducem ducesGen. ducis ducumDat. duci ducibusAb. duce ducibus
aetas, -atis f.singular plural
Nom. aetas aetatesVoc. aetas aetatesAc. aetatem aetatesGen. aetatis aetatumDat. aetati aetatibusAb. aetate aetatibus
cor, cordis n.singular plural
~ o m . cor cordaVOC. COI cordaAc. cor cordaGen. cordis cordumDat. cord cordibusAb. corde cordibus
singular pluralNom. princeps principesVoc. princeps principesAc . principem principesGen. principis principumDat. principi principibusAb. principe principibus
iudex, -icis m .singular plural
Nom. iudex iudicesVoc. iudex iudicesAc. iudicem iudicesGen. iudicis iudicumDat. iudici iudicibusAb. iudice iudicibus
comes, -iti s m .singular plural
Nom. comes comitesVoc. comes comitesAc. comitem comitesGen. comitis comitumDat. comiti comitibusAb. comite comitibus
caput, - i t is nsingular plural
Nom. caput capitaVoc. caput capitaAc. caput capitaGen. capitis capitumDat. capiti capitibusAb. capite capitibus
7/22/2019 DOSSIER LATN I
44/84
Temas en consonante nasalnatio, -onis f. nomen, -inis n.
singular pluralNom. natio nationesVoc. natio nationesAc. nationem nationesGen. nationis nationumDat. nationi nationibusAb. natione nationibus
~ e m a sn consonante no oclusivaconsul, -ism.
singular pluralNom. consul consulesVoc. consul consulesAc . consulem consulesGen. consulis consulumDat. consuli consulibusAb. consule consulibus
cadauer, -eris n.singular plural
Nom. cadaver cadaveraVoc. cadaver cadaveraAc. cadaver cadaveraGen. cadaveris cadaverumDat. cadaveri cadaveribusAb. cadavere cadaveribus
corpus, -O& n.singular plural
Nom. corpus corporaVOC. corpus corporaAc. corpus corporaGen. corporis corporumDat. corpori corporibusAb. corpore corporibus
';10
singular pluralNom. nomen nominaVoc. nomen nominaAc. nomen nominaGen. nominis nominumDat. nomini nominibusAb. nomine nominibus
labor, -orism.singular plural
Nom. labor laboresVoc. labor laboresAc. laborem laboresGen. laboris laborumDat. labori laboribusAb. labore laboribus
singular pluralNom. flos floresVoc. flos floresAc. florem floresGen. floris florumDat. flori floribusAb. flore floribus
sidus, -eris n.singular plural
Nom. sidus sideraVoc. sidus sideraAc. sidus sideraGen. sideris siderumDat. sideri sideribusAb. sidere sideribus
7/22/2019 DOSSIER LATN I
45/84
FLEXIN DE LOS NOMBRESTemas e n -i
ciuis, -is m . mare, -is n .singular plural
Nom. civis civesVoc. civis civesAc. civern civesGen. civis civiurnDat. civi civibusAb. cive civibus
urbs, -ism.singular plural
Nom. urbs urbesVoc. urbs urbesAc. urbern urbesGen. urbis urbiumDat. urbi urbibusAb. urbe urbibus
Temas e n -umanus, -us f.
singular pluralNom. rnanus rnanusVOC. manus manusAc. rnanurn rnanusGen. rnanus rnanuurnDat. rnanui manibusAb. manu rnanibus
Temas e n -eres, rei f.
singularNom. resVoc. resAc. remGen. reDat. reiAb. re
pluralresresresrerumrebusrebus
singular pluralNom. mare mariaVoc. mare rnariaAc. rnare rnariaGen. maris mariumDat. rnari rnaribusAb. mari maribus
nubes, -is f.singular plural
Norn. nubes nubesVoc. nubes nubesAc. nubern nubesGen. nubis nubiumDat. nubi nubibusAb. nube nubibus
cornu, -US m.singular plural
~ o r n . cornu cornuaVoc. cornu cornuaAc . cornu cornuaGen. cornus cornuurnDat. cornui cornibusAb. cornu cornibus
dies, -ei m./ f .singular
Nom. diesVoc. diesAc. diemGen. dieiDat. dieiAb. die
pluraldiesdiesdiesdierumdiebusdiebus
:;11
7/22/2019 DOSSIER LATN I
46/84
Flexin de los adjetivos
Temasen -ole, -a , ole
singularfemenino
altaaltaaltamaltaealtaealta
pluralfemeninoaltaealtaealtasaltarumaltisaltis
masculino neutro masculinoaltialtialtosaltorumaltisaltis
neutroaltaaltaaltaaltorumaltisaltis
Nom. altusVoc. alteAc. altumGen. altiDat. altoAb. alto
altumaltumaltumaltialtoalto
niger, -gra , grumsingularfemenino
nigranigranigramnigraenigraenigra
. . . . .. -pluralmasculino
Nom. nigerVoc. nigerAc. nigrumGen. nigriDat. nigroAb. nigro
neutro masculinonigrum nigrinigrum nigrinigrum nigrosnigri nigrorumnigro nigrisnigro nigris
femenino neutronigranigranigranigrorumnigrisnigris
nigraenigraenigrasnigrarumnigrisnigris
miser, -a , um
neutromiserummiserummiserummiserimiseromisero
. ..pluralfemeninomiseraemiseraemiserasmiserarummiserismiseris
.singularfemeninomiseramiseramiserammiseraemiseraemisera
masculinoNom. miserVoc. miserAc. miserumGen. miseriDat. miseroAb. misero
masculinomiserimiserimiserosmiserorummiserismiseris
neutromiseramiseramiseramiserorummiserismiseris
7/22/2019 DOSSIER LATN I
47/84
Temas en -ifortis, -e
singular pluralmasc./fem. neutro masc./fem. neutro
N.V. fortis forte fortes fortiaAc. fortem forte fortes fortiaGen. fortis fortis fortium fortiumDat. forti forti fortibus fortibusAb. forti forti fortibus fortibus
prudens, -ntis. . . ..- -singular plui-almasc./fem. neutro masc./fem. neutro
N.V. prudens prudens prudentes prudentiaAc. prudentem prudens prudentes prudentiaGen. prudentis prudentis prudentium prudentiumDat. prudenti prudenti prudentibus prudentibusAb. prudenti (-e) prudenti prudentibus prudentibus
Temas en consonanteuetus, -er is
singularmasc./fem. neutroN.V. vetus vetusAc. veterem vetusGen. veteris veterisDat. veteri veteriAb. vetere vetere
Adjetivos en grado comparativoaltior, -ius
.singularmasc./fem. neutro
N.V. altior altiusAc. altiorem altiusGen. altioris altiorisDat. altiori altioriAb. altiore altiore
Adjetivos en grado superlativo
pluralmasc./fem. neutroveteres veteraveteres veteraveterum veterumveteri bus veteribusveteribus veteribus
masc./fem. neutroaltiores altioraaltiores altioraaltiorum altiorumaltioribus altioribusaltioribus altioribus
altissimus, -a , um (declina como altus, -a, um)crj1:30 0
7/22/2019 DOSSIER LATN I
48/84
Flexin de los pronombresPronombres personales Pronombre reflexivo
- - .Primera persona Segunda personasingular plural singular plural sing./pl.
Nom. ego nos tu vos Nom. -Ac. me nos te vos Ac. seGen. mei nostrum/-i tui vestrum/-i Gen. suDat. mihi nobis tibi vobis Dat. sibiAb. me nobis te vobis Ab. se
Pronombres demostrativosHic, haec, hoc
sihguiar - pluralmasculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. hic haec hoc h hae haecvoc. - -Ac. hunc hanc hoc hos has haecGen. huius huius huius horum harum horumDat. huic huic huic his his hisAb. hoc hac hoc his his his
ille, illa , illud-- - .-- -.----- -- - - - - ., -singular ' -
masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. ille illa illud illi illae illavoc.Ac. illum illam illud illos illas illaGen. illius illius illius illorum illarum illorumDat. illi illi illi illis illis illisAb. illo illa illo illis illis illisiste, ista, istud declina como ille, illa, illud
Pronombres anafricosis,ea, id ni-------.--.^ ---F...-. - - . ...* --=. ; .--... , .- , -.-=- .-.-* ; . ..- --singular plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. is ea id ei eae eavoc. - - - -Ac. eum eam id eos eas eaGen. eius eius eius eorum earum eorumDat. ei e ei eis eis eisAb. eo ea eo eis eis eis
7/22/2019 DOSSIER LATN I
49/84
F L E S I ~ NDE LOS PRONOMBRES
idem, eadem, idem el inismosingular plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. idem eadem idem eidem eaedem eademvoc.Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eademGen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundemDat. eidem eidem eidem eisdem eisdem eisdemAb. eodem eadem eodem eisdem eisdem eisdem
ipse, ipsa, ipsum cl niisnio- . - .singular pluralmasculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsavoc.Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsaGen. ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsorumDat. ipsi ipsi ipsi ipsis ipsis ipsisAb. ipso ipsa i pso ipsis ipsis ipsis
Pronombre relativoqui, quae , quod
masculinoNom. quivoc.Ac. quemGen. cuiusDat. cuiAb. qu0
. sing&arfemenino
quaequamcuiuscuiqua
neutroquodquodcuiuscuiqu0
Pronombre interrogativolindefinidoquis, quid
masc./fem. neutroNom. quis quidvoc.Ac. quem quidGen. cuius cuiusDat. cui cuiAb. que qu0
masculinoquiquosquorumquibusquibus
-pluralfemenino neutro
quae quaequas quaequarum quorumquibus quibusquibus quibus
7/22/2019 DOSSIER LATN I
50/84
APNDICE GRAMATICALConjugacin de los verbos
El verbo sum, esse, fu iFORMAS PERSONALES FORMAS N 0 PERSONALES
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFlNlTlVO PARTICIPIOsum simes sis esest sitS U ~ U S simusestis sitis estesunt sint
eram essem. eras esses2 eratE - esseteramus essemus: a. eratisz essetiserant essent
eroeriseriterimus2 eritiserunt
esto
estotesunto
-urumfut -uram esse fut -ura essel 1 lXl
fui fuerimfuisti fueris2 fuit fueritL
K fuimus fuerimus- . W
0. fuistis fueritisfuerunt fuerint
fuisse
fueram fuissemL fuerasa fuissesWn fuerat fuissetI fueramus fuissemus
fueratis fuissetis3a fuerant fuissent
m
fueroo fuerisK3 fueritF2 fuerimus
fueritisfuerint
7/22/2019 DOSSIER LATN I
51/84
CON JUGA CIN E LOS VERBOSTiempos personales del tema de presente (infectum)Voz activa
1 a conj. 2.aconj. 3.aconj. 4.a conj.- paro habeo duco audiow parasC habes ducis audisparat habet ducit audit
paramus habemus ducimus audimusparatis habetis ducitis auditisparant habent ducunt audiuntparabam habebam ducebam audiebam' 8 parabas2 habebas ducebas audiebasparabat habebat ducebat audiebatparabamus habebamus ducebamus audiebamusparabatis habebatis ducebatis audiebatisr E parabant habebant ducebant audiebantparabo habebo ducamparabis habebis duces3 parabit habebit ducetparabimus habebimus ducemus2 parabitus habebitis ducetisparabunt habebunt ducent
audiamaudiesaudietaudiemusaudietisaudient
paremparesparetparemus' paretis2
1 parent
habeam ducamhabeas ducashabeat ducathabeamus ducamushabeatis ducatishabeant ducant
audiamaudiasaudiataudiamusaudiatisaudiant-2m pararem haberem ducerem audirem
parares) haberes duceres audirespararet haberet duceret audiretpararemus haberemus duceremus audiremuspararetis haberetis duceretis audiretisE pararent haberent ducerent audirent
UI para habe duc(e) audiWV) parate habete ducite audite5 nKWn parato habeto ducito auditoz parato habeto ducito audito3l- paratote habetote ducitote auditote
paranto habento ducunto audiunto
7/22/2019 DOSSIER LATN I
52/84
Tiempos personales del tema en perfecto (perfectum)Voz activa
1 a conj. 2."conj. 3.aconj. 4.aconj.paravi habui duxi audiviparavisti habuisti duxistiparavitW habuit duxitparavimus habuimus duximusparavistis habuistis duxistis
audivistiaudivitaudivimusaudivistis
paraverun habuerunt duxerunt audiverunt
paraveram habueram duxeram audiveramO paraveras habueras duxeras audiveras- paraverat habuerat duxerat audiverat2 paraveramus- 3 habueramus duxeramus audiveramus5: paraveratic3 habueratis duxeratis audiveratisJn paraverant habuerant duxerant audiverant
paravero habuero duxero audiveroparaveris habueris duxeris audiverisg paraverit habuerit duxerit audiveritparaverimusz habuerimus duxerimus audiverimusparaveritis habueritis duxeritis audiveritisparaverint habuerint duxerint audiverint
paraverim habuerim duxerim audiverimparaveris habueris duxeris audiverisparaverit habuerit duxerit audiveritparaverimus habuerimus duxerimus audiverimusparaveritis habueritis duxeritis audiveritisparaverint habuerint duxerint audiverintparavissem habuissem duxissem audivissemparavisses habuisses duxisses audivissesparavisset habuisset duxisset audivissetparavissemus habuissemus duxissemus audivissemusparavissetis habuissetis duxissetis audivissetisparavissent habuissent duxissent audivissent
7/22/2019 DOSSIER LATN I
53/84
C O N J U G A C I ~ N E LOS VERBOS
Tiempos personales del tema de presente (infectum)Voz pasiva
1 a conj. 2.aconj. 3.aconj. 4.a conj.- . paror habeor ducor audior
w pararis haberisFz paraturW habetur2 paramur habemur
paramini habeminiparantur habentur
ducerisduciturducimurduciminiducuntur
audirisaudituraudimuraudiminiaudiuntur
parabar habebar ducebar audiebar0 parabaris habebaris ducebaris audiebaris2 ' . ~1 parabatur habebatur ducebatur audiebaturO parabamur habebamur ducebamur audiebamur
parabamini habebamini ducebamini audiebaminiz - parabantur habebantur ducebantur audiebanturparabor habebor ducar
o paraberis habeberis ducerisparabitur habebitur duceturparabimur habebimur ducemurz parabimini habebimini duceminiparabuntur habebuntur ducentur
audiaraudierisaudieturaudiemuraudieminiaudientur
parer habear ducar audiarp pareris habearis ducaris audiaris5 paretur habeatur ducatur audiatur2 paremur habeamur ducamur audiamurP:O n paremini habeamini ducamini audiamini2F parentur habeantur ducantur audianturza pararer haberer ducerer audirerparareris habereris ducereris audirerisO pararetur haberetur duceretur audireturpararemur haberemur duceremur audiremurpararemini haberemini duceremini audireminiz pararentur haberentur ducerentur audirentur
W parare. E0 B2 P: paramini2 P
haberehabemini
ducereducimini
audireaudimini
w& o paratorE . 5 parator
habetorhabetor
ducitorducitor
auditorauditor
LL parantor habentor ducuntor audiuntor
7/22/2019 DOSSIER LATN I
54/84
Tiempos personales del tema de perfecto (perfectum)Voz pasiva
1 a conj. 2.a conj. 3."conj. 4." conj.paratus sum habitus sum ductus sum auditus sum
S! paratus es habitus es ductus es auditus esparatus est habitus est ductus est auditus estparati sumus habiti sumus ducti sumus auditi sumus
WCL parati estis habiti estis ducti estis auditi estisparati sunt habiti sunt ducti sunt auditi suntparatus eram habitus eram ductus eram auditus eram@ paratus eras habitus eras ductus eras auditus erasaE paratus erat habitus erat ductus erat auditus eratI
g parati eramus habiti eramus ducti eramus auditi eramus5: parati eratis habiti eratis ducti eratis auditi eratis3a parati erant habiti erant ducti erant auditi erantparatus ero habitus ero ductus ero auditus ero
o paratus eris habitus eris ductus eris auditus erisK paratus erit habitus erit ductus erit auditus erit
parati erimus habiti erimus ducti erimus auditi erimusLL parati eritis habiti eritis ducti eritis auditi eritisparati erunt habiti erunt ducti erunt auditi eruntparatus sim habitusparatus sic habitusparatus sit habitus
LLK parati simus habitiW) CL parati sitis habitiF parati sint habitiz?m paratus essem3 habitusparatus esses habitus
paratus esset habitusIg parati essemus habiti8 parati essetis2 habitiparati essent habiti
. . .
sim ductussic ductussit ductussimus ductisitis ductisint ducti
sim auditussis auditussit auditussimus auditisitis auditisint auditi
simsissitsimussitissint
essem ductusesses ductusesset ductusessemus ductiessetis ductiessent ducti
essem auditusesses auditusesset auditusessemus auditiessetis auditiessent auditi
essemessesessetessemusessetisessent
NOTA:Por simples razones de presentacin, hemos conjugado las formas de los tiempos del tema de perfecto con las for-mas masculinas de los participios de los verbos de los modelos, pero hay que tener presente que el participio tiene seis formas(dos nominativos, singular y plural, para cada uno de los tres gneros) a fin de poder concertar correctamente con su sujeto.'">.,-O -
7/22/2019 DOSSIER LATN I
55/84
CONJUGACINDE LOSVERBOSIrmas no personales
Infinitivos1 a conj. 2." conj. 3."conj. 4." conj.
Activo pararePasivo parari
haberehaberi
ducereduci
audireaudiri
Activo paravisse habuisse duxisse audivissePasivo paratum esse habitum esse ductum esse auditum esseActivo paraturum esse habiturum esse ducturum esse auditurum esse
FLi iunu paratum iri habitum ir ductum ir auditum irPasivo parandum esse habendum esse ducendum esse audiendum esse
Participios1 .a conj. 2." conj. 3."conj. 4." conj..
PRESENTE Activo parans, -ntis habens, -ntis ducens, -ntis audiens, -ntisPERFECTO-Pasivo paratus, -a, -um habitus, -a, -um ductus, -a, -um auditus, -a, -ume'JTURO- .: Activo paraturus, -a, -um habiturus, -a, -um ducturus, -a, -um auditurus, -a, -um
Supino1."conj. 2." conj. 3." conj. 4."conj.
Ac. paratum habitum ductum auditumDa t . paratu habitu ductu auditu
Gerundio1."