HANDLEIDING VOOR EEN
OUDERAVOND OVER ROKEN EN ALCOHOL BASISONDERWIJS
ROKEN EN ALCOHOL
HANDLEIDING VOOR EEN
OUDERAVOND OVER ROKEN EN ALCOHOL BASISONDERWIJS
ROKEN EN ALCOHOL
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4
1 Inhoud Van de ouderaVond 6
2 organIsatIe en uItVoerIng 10
3 PresentatIe leerlIngen 14
4 PlenaIre PresentatIe 18
5 VerdIePende workshoPs 30
BIjlagen 38
Colofon 52
4 5
VOORWOORD Tabak en alcohol zijn schadelijk voor de gezondheid van
kinderen. Toch weerhoudt dit kinderen er niet van om
te experimenteren met roken en drinken. In Nederland
beginnen kinderen soms al op 10-jarige leeftijd met drinken
of roken.
Ouders kunnen door duidelijke regels te stellen, voorkomen
dat hun kinderen jong gaan roken en drinken. In de
ouderavond over roken en alcohol worden ouders van
kinderen in groep 7 en 8 van het basisonderwijs hierover
geïnformeerd. Ook gaan ouders met elkaar in gesprek over
de opvoeding.
De ouderavond voor het basisonderwijs is een onderdeel
van het programma De gezonde school en genotmiddelen.
Tijdens dit programma krijgen leerlingen les over roken
en alcohol. Leerlingen geven als afsluiting van de
lessen een presentatie aan ouders. Vervolgens geeft
een preventiewerker de ouders meer informatie over de
opvoeding met betrekking tot roken en alcohol.
Behalve als onderdeel van het programma De gezonde
school en genotmiddelen kan deze ouderavond ook los of
in combinatie met de interventie Ik (r)ook niet van STIVORO
worden ingezet (www.stivoro.nl/ikrookniet).
Deze handleiding is voor preventiewerkers van GGD’en en
instellingen voor verslavingszorg. In de handleiding staat de
opzet van de ouderavond beschreven.
Hoofdstuk 1 gaat over de inhoud van de ouderavond.
In hoofdstuk 2 worden praktische tips gegeven voor de
uitvoering van de bijeenkomst. In hoofdstuk 3 t/m 5 worden
de verschillende onderdelen van de ouderavond verder
uitgewerkt. Hierna volgen verschillende bijlagen.
Deze handleiding is ontwikkeld door het Trimbos-instituut
in samenwerking met STIVORO in het kader van de
Opvoedcampagne Roken, Alcohol en Cannabis.
6 7
doelen
De doelen van de ouderavond zijn: ouders informeren
over de schadelijke invloed van roken en alcohol op de
ontwikkeling van hun kind, ouders informeren over effectieve
opvoedingsstrategieën om middelengebruik door hun kind te
voorkomen of uit te stellen en ouders de gelegenheid geven
ervaringen en kennis uit te wisselen met elkaar en met een
professional.
na aflooP Van de ouderaVond..
• weten ouders dat ook het af en toe gebruik van tabak
en alcohol schadelijk is voor de ontwikkeling van
opgroeiende kinderen;
• weten ouders dat de maatregelen die zij nemen of
zouden kunnen nemen om het gebruik van tabak en
alcohol tegen te gaan, zin hebben en effectief kunnen
zijn;
• vinden ouders het niet acceptabel dat hun opgroeiende
kind rookt of alcohol drinkt;
• weten ouders waar ze informatie kunnen vinden over
effectieve opvoedingstrategieën om gebruik van tabak en
alcohol door hun kind tegen te gaan.
doelgroeP
Deze ouderavond is ontwikkeld voor ouders van leerlingen
van groep 7 en 8 van het basisonderwijs.
oPzet en oPBouw
Voordat u de ouderavond geeft, zullen een aantal keuzes
moeten worden gemaakt:
• U kunt een avond organiseren waarbij de leerlingen
presenteren wat ze hebben geleerd over roken en
alcohol; of u geeft een ouderavond met alleen de ouders.
De aanwezigheid van de kinderen zorgt voor een hogere
opkomst. Een avond met alleen de ouders geeft u meer
tijd om met de ouders in gesprek te gaan.
• Als onderwerp van de avond kunt u kiezen voor roken en
alcohol, of één van beide thema’s. De handleiding gaat
uit van een combinatie. Voor de presentatie en de film
zijn ook versies over alleen alcohol of roken beschikbaar.
De ouderavond bestaat uit een plenaire presentatie en
verdiepende workshops. Tijdens de plenaire presentatie
staat de informatieoverdracht centraal. Met behulp van een
videoboodschap of een powerpoint presentatie worden
ouders gezamenlijk geïnformeerd over:
• Cijfers over het tabak- en alcoholgebruik van jongeren
(10-16 jaar)
• De risico’s van roken en drinken op jonge leeftijd
• De invloed van ouders op het rook- en drinkgedrag van
hun kind
Na de plenaire presentatie kan gekozen worden uit een
aantal verdiepende workshops rondom het thema roken,
alcohol en opvoeding. In elke workshop is dit thema op een
andere manier uitgewerkt. De workshops zijn geschikt voor
grote en kleine groepen ouders. In deze handleiding worden
drie workshops beschreven:
1 INHOUD VAN DE
OUDERAVOND
Ouders hebben invloed op hun kinderen en kunnen er zo voor zorgen dat kinderen het gebruik van alcohol uitstellen en niet gaan roken. Tijdens de ouderavond krijgen ouders handvatten hoe ze om kunnen gaan met roken en alcohol in de opvoeding.
onderdeel keuzemogelijkheid tijdsindicatie
Presentatie leerlingen Er kan voor gekozen worden om de presentatie door de leerlingen achterwege te laten.
45 minuten
Plenaire presentatie 1. Film bespreken2. Alle dia’s tonen en bespreken3. Met een * gemarkeerde dia’s achterwege
laten
20 minuten45 minuten 30 minuten
Workshops Er kan voor gekozen worden dit onderdeel achterwege te laten of dit onderdeel in te korten.
50 minuten
8 9
• Tips toepassen in de praktijk
• Wat zou u doen?
• Debat
Programma oP maat maken
In deze handleiding wordt een programma voor een
ouderavond beschreven van ongeveer twee uur. Het is echter
ook mogelijk om een korter programma samen te stellen. Dit
programma kan op verschillende manieren worden ingekort:
• Voor de plenaire presentatie kiest u voor de film in plaats
van de presentatie.
• U kunt de presentatie inkorten door een selectie uit de
dia’s te maken. Bij de plenaire presentatie hoort een
powerpoint presentatie met 29 dia’s. U kunt de met een *
gemarkeerde dia’s achterwege laten; deze dia’s bevatten
extra, aanvullende informatie.
• U kunt ervoor kiezen alleen de plenaire presentatie
te gebruiken (al dan niet verkort) en de verdiepende
workshops over te slaan. De verdiepende workshops
kunnen meestal ook worden ingekort.
• De leerlingen geven geen presentatie.
De duur van de ouderavond is dus flexibel. Zie
in onderstaande tabel voor een tijdsindicatie per
programmaonderdeel.
10 11
In dit hoofdstuk vindt u informatie over de organisatie en
uitvoering van de ouderavond.
werVIng Van ouders
Samen met de school kunt u kijken hoe u voor een goede
opkomst kunt zorgen. Veel scholen kampen met een lage
opkomst van ouders bij ouderavonden. De ervaring leert
dat de opkomst hoog is bij een bijeenkomst waarbij ook de
leerlingen een presentatie geven. Daarom wordt aangeraden
de ouderavond te combineren met de lessen van het
programma De gezonde school en genotmiddelen of met de
presentaties uit de digitale module Ik (r)ook niet.
De opkomst kan ook behoorlijk toenemen als de school van
tevoren bij de ouders inventariseert welke doordeweekse
avond of middag het beste uitkomt. Het is ook belangrijk
dat ouders de relevantie van het onderwerp inzien. Laat
die dus duidelijk in de uitnodiging naar voren komen (zie
bijlage 1) en besteed er van tevoren al aandacht aan, in
bijvoorbeeld schoolkrant, ouderkrant, nieuwsbrief of website.
Een voorbeeldartikel over de ouderavond vindt u in bijlage 2.
Meer tips om de opkomst van ouders te stimuleren vindt u in
de folder ‘Tips voor een goede opkomst’ (www.trimbos.nl/
producten bestelnummer PFG93003).
De klas kan, samen met de docent, zelf meewerken aan
de uitnodiging voor de ouders. De leerlingen maken in
groepjes of persoonlijk een uitnodiging voor hun ouders, met
tekeningen of plaatjes over het onderwerp. De leerkracht
zorgt er voor dat de leerlingen een format gebruiken met
de juiste informatie en tijden (zie ook de uitnodigingsbrief in
bijlage 1).
kennIs oVer roken, alCohol en oPVoedIng
• Voor aanvullende informatie over roken, drinken en
blowen kunt de websites www.stivoro.nl en www.
alcoholinfo.nl raadplegen.
• U kunt ook de e-learnings www.uwkindenroken.nl
en www.uwkindenalcohol.nl bezoeken. Op deze
sites wordt informatie overgedragen door middel
van filmfragmenten, tests en polls, animaties en
simulatieoefeningen.
• Op de sites www.hoepakjijdataan.nl en www.
pratenmetuwkind.nl vindt u informatie die specifiek
ingaat op opvoeding en middelen. Ouders kunnen zelf
oefenen met bepaalde opvoedsituaties en krijgen dmv
filmpjes en testjes allerlei informatie en tips.
Tijdens de ouderavond kunt u ook de ouders naar deze
informatiebronnen verwijzen.
• Zorg voor een overzicht van het lokale aanbod
van opvoedingsondersteuning, met data en
contactgegevens. Er zijn altijd ouders die hier behoefte
aan hebben.
de PowerPoInt PresentatIe/fIlm
Bij de plenaire presentatie hoort een powerpoint
presentatie of een film. U vindt deze presentatie en de film
op de bijgevoegde CD-rom. Hierbij gelden de volgende
aandachtspunten:
• In de powerpoint presentatie is ruimte voor eigen
informatie, bijvoorbeeld regionale cijfers over tabak-
en alcoholgebruik. Ouders zijn hierin geïnteresseerd.
Daarnaast zou de uitslag van een leerlingenpeiling
toegevoegd kunnen worden. De docent kan in de klas
inventariseren hoeveel leerlingen wel eens alcohol
hebben gedronken of hebben gerookt. En deze cijfers
(anoniem) presenteren. Bespreek deze optie van tevoren
met de docent.
• Het is verstandig om van tevoren uit te proberen of
de apparatuur van de school geschikt is om de film
of de presentatie te vertonen. Doe dit enkele dagen
van tevoren, zodat de systeembeheerder tijd heeft om
eventuele storingen te verhelpen.
2 ORGANISATIE EN UITVOERING
Tip: Neem de film mee bij het voorgesprek met de school.
De film werkt wervend en u kunt meteen kijken of
het mogelijk is dit op de school af te spelen.
Tip: Vraag of de systeembeheerder bij de ouderavond aanwezig
kan zijn, of in ieder geval telefonisch stand-by kan zijn.
tijd activiteit
18.30 School open, spullen klaarzetten
18.45 Ontvangst ouders
19.00 Opening door docent, toelichten doel en programma van de avond, voorstellen preventiewerker
19.10 Aanvang presentatie door de leerlingen
19.50 Pauze
20.15 Presentatie en workshop door preventiewerker
21.00 Eventueel plenaire afsluiting
12 13
• Bespreek van tevoren of de school alle benodigde
apparatuur in huis heeft en of deze apparatuur op de
ouderavond bediend kan worden door de aanwezige
schoolmedewerkers.
VoorBeeld tIjdsChema
Als de leerlingen geen presentatie verzorgen tijdens de
ouderavond kan het deel met de preventiewerker worden
uitgebreid.
BIjlagen
De bijlagen in deze handleiding en andere hulpmiddelen,
zoals de presentatie en filmpjes staan op de cd-rom die
bij deze handleiding hoort. Ook kunnen deze worden
gedownload via www.dgsg.nl.
CheCklIsts
In bijlage 5a en 5b staan checklists (voor zowel school als
preventiewerker) met de activiteiten voor het voorbereiden
en uitvoeren van de ouderavond.
14 15
Inhoud
De ouderavond kan beginnen met een presentatie van de
leerlingen over roken en alcohol of één van beide thema’s.
De leerlingen hebben les gehad over roken en alcohol
en vertellen aan hun ouders wat ze hebben geleerd. Ze
presenteren bijvoorbeeld de folder die ze hebben gemaakt en
doen een rollenspel over nee zeggen.
duur
De duur van dit deel is ongeveer 30-45 minuten.
VoorBereIdIng en BenodIgdheden
• Bespreek met de docent wat de leerlingen gaan
presenteren. Let daarbij op dat de kinderen niet aan de
ouders gaan vertellen hoe zij hen moeten opvoeden.
• De docent bereidt de presentaties voor met de leerlingen.
In de klas wordt besproken wat de leerlingen willen
presenteren en wie wat gaat doen.
• Afhankelijk van de presentaties is een beamer, een
scherm en een laptop nodig of een (digitaal) schoolbord.
uItVoerIng
Welkom:
De ouders worden verwelkomd door de docent. U kunt zich
als preventiewerker voorstellen. Ook wordt het programma
en het doel van de avond toegelicht.
Presentaties door leerlingen:
Tijdens de lessen over roken en alcohol van De gezonde
school en genotmiddelen maken de leerlingen verschillende
producten die ze kunnen presenteren aan de ouders. Een
school kan kiezen tussen:
1 lesboekjes over roken en alcohol of
2 de methode Alcohol & roken, een ander verhaal.
3 Een school kan ook alleen het thema roken kiezen, en
werken met het lespakket Ik (r)ook niet.
Hieronder staat per boekje, of methode welke producten de
leerlingen maken.
1 Lesboekje roken:
- folder of digibordles over roken (opdracht 3)
- rollenspel nee zeggen tegen roken (opdracht 5)
- poster, film of een stripverhaal om reclame te maken tegen
roken (opdracht 10)
Lesboekje alcohol:
- flyer of powerpoint presentatie over alcohol (opdracht 4)
- rollenspel nee zeggen tegen alcohol (opdracht 5)
- lied of gedicht met de boodschap dat het normaal is als
kinderen geen alcohol drinken (opdracht 8)
- etiketten voor alcoholvrije drankjes (opdracht 10)
- alcoholvrije cocktails (recepten staan op www.bao-
rokendrinken.nl)
2 Alcohol & roken, een ander verhaal:
- informatieblad over roken en alcohol
- rollenspellen nee zeggen tegen roken en alcohol
3 Lessen Ik (r)ook niet:
- poster of lied over (niet) roken
- powerpoint presentatie over (niet) roken
- rollenspel nee zeggen tegen roken
afsluItIng
Prijs de leerlingen met hun mooie werk. Als de leerlingen
hebben gewerkt aan Het voorlichtingsbureau van Alcohol
& roken, een ander verhaal, kunt u het voorlichtingsbureau
officieel openen. Hierna kunt u de kinderen nog een aantal
vragen stellen, zoals:
• Wat vond je leuk aan de lessen?
• Wat hebben jullie het best onthouden uit de lessen over
roken en alcohol?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je geen alcohol gaat
drinken voor je 16e?
3 PRESENTATIE LEERLINGEN
16 17
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je niet gaat roken?
Vervolgens is het deel met de leerlingen afgelopen. Er is een
korte pauze. Hierna kunt u verder praten met de ouders. De
leerlingen gaan naar een aparte ruimte. Er zijn verschillende
activiteiten die de leerlingen kunnen doen:
• puzzels maken over roken en alcohol (zie bijlage 6)
• spelletjes meenemen en deze spelen
• alcoholvrije cocktails maken om als afsluiting van de
avond uit te delen aan de ouders
Bespreek met de docent of het mogelijk is dat er een
volwassene bij de kinderen aanwezig is, die de activiteiten
coördineert.
18 19
In dit hoofdstuk vindt u meer informatie over het eerste
gedeelte van de ouderavond: de plenaire presentatie.
Bij deze presentatie hoort een film of een powerpoint
presentatie; deze staat op de cd-rom die toegevoegd is aan
deze handleiding. De presentatie bevat in totaal 40 dia’s. U
kunt zelf een kortere presentatie samenstellen door de met
een * gemarkeerde dia’s achterwege te laten.
Inhoud
Voor de plenaire presentatie zijn twee mogelijkheden:
Optie 1: De bijeenkomst start met een korte kennisquiz
(zonder discussie) om de ouders te betrekken bij het
onderwerp. Daarna wordt een korte film getoond waarin de
cijfers, de risico’s en tips voor de opvoeding aan bod komen.
Na de film kunnen een aantal uitspraken uit de kennisquiz
worden nabesproken.
Optie 2: Een presentatie door de preventiewerker over de
cijfers, de risico’s en de opvoeding. Om ervoor te zorgen
dat de presentatie levendiger wordt, kunt u tussendoor een
aantal vragen uit de kennisquiz stellen. Hierdoor worden
ouders actief betrokken bij de presentatie.
Mocht u tijdens de ouderavond aangepaste grafieken willen
laten zien (bijvoorbeeld om dat u alle middelen in een aparte
grafiek wilt laten zien, of omdat u zich wilt beperken tot één
leeftijdsgroep), dan kunt u op basis van de cijfers in bijlage 7
nieuwe grafieken opmaken.
Als de leerlingen ook een presentatie geven, heeft u minder
tijd voor de bijeenkomst met de ouders. U kunt er dan voor
kiezen om alleen de film te laten zien. Als u meer tijd heeft
voor de presentatie of als het op de betreffende school
niet mogelijk is de film te vertonen, kunt u kiezen voor de
powerpoint presentatie.
duur
Optie 1: 20 minuten
Optie 2: 30 – 45 minuten
VoorBereIdIng en BenodIgdheden
• Rode en groene kaartjes voor de kennisquiz
• Film of de powerpoint presentatie bekijken en meenemen
• Computer en een beamer
• Campagnefolder “Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen
roken, drinken en blowen?“
uItwerkIng
Kennisquiz
Als voorbereiding op de film of als variatie tijdens de
presentatie kunt u de volgende vragen voorleggen aan
de ouders. Ouders kunnen aangeven of ze denken dat de
uitspraak waar is of niet. Dit kan bijvoorbeeld door middel
van het opsteken van rode en groene kaartjes of door te
gaan zitten of staan. De volgende uitspraken kunnen worden
voorgelegd aan de ouders:
1. 10% van de kinderen van 12 jaar, heeft wel eens alcohol
gedronken.
2. Minder dan de helft van de rokers is begonnen voordat
hij of zij 18 was.
3. In tabaksrook zitten ongeveer 4000 giftige chemische
stoffen.
4. Alcohol drinken beschadigt de hersenen van kinderen.
5. Het helpt niet als ik mijn kinderen verbied te roken of te
drinken. Ze doen het toch wel.
6. Als ik rook, kan ik mijn kinderen toch moeilijk vertellen
dat zij dit niet mogen doen.
7. Het is goed om kinderen thuis alcohol te leren drinken.
Dan kunnen ze er later verantwoord mee omgaan.
naBesPrekIng kennIsquIz
Na het vertonen van de film of tijdens de presentatie kunt u
in gesprek gaan met de ouders over een aantal uitspraken.
De laatste drie uitspraken zijn bijvoorbeeld interessant om te
4 PLENAIRE PRESENTATIE
4.1 Opening
4.2 Cijfers en risiCO’s rOken
Waaromrokenjongeren?
- nieuwsgierigheid- erbij willen horen- iedereen doet het
- negatieve effecten merk je pas veel later
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
20 21
dIa 1 Interactie met het publiek
Uit onderzoek weten we dat kinderen vaak al op jonge
leeftijd hun eerste drankje of sigaret proberen. Weet u
hoe het zit bij uw kind? Heeft uw kind al wel eens wat
uitgeprobeerd?
dIa 2 Hoeveel jongeren roken elke dag?
Op de basisschool wordt nauwelijks gerookt. Kinderen
proberen wel eens een trekje, maar dagelijks roken komt
eigenlijk niet voor.
Op de middelbare school stijgt het aantal jongeren dat rookt
snel. Van de 15 jarige jongeren rookt bijna 20% elke dag.
Deze jongeren zijn nog onder de 16 jaar en mogen nog geen
sigaretten kopen.
(bron: TNS NIPO, in opdracht van STIVORO, 2010)
Werkvorm
Vertel dat op de basisschool nog nauwelijks wordt gerookt.
Daarna kunt u de ouders vragen een schatting te maken van
het percentage van de 15 jarige jongeren dat elke dag rookt.
Vervolgens kunt u het goede antwoord laten zien door de
grafiek te laten verschijnen.
dIa 3 Hoeveel jongeren op de basisschool
roken elke dag IN DE REGIO?*
Deze dia kunt u zelf invullen.
dIa 4 Waarom roken jongeren?*
Om in gesprek te gaan over roken, is het belangrijk om te
weten wat redenen zijn van jongeren om te roken.
Sommige jongeren beginnen met roken uit nieuwsgierigheid
(nieuwe dingen proberen, risico’s nemen) of omdat ze erbij
willen horen (stoer doen, onzekerheid maskeren). Anderen
denken dat ‘iedereen dit doet’ (terwijl de meerderheid
daadwerkelijk niet rookt). Ook denken sommige jongeren dat
alleen oudere mensen (zoals ‘opa van 85 jaar’) last kunnen
krijgen van het roken. Jongeren kunnen over het algemeen
minder goed vooruit kijken waardoor ze minder gevoelig zijn
voor negatieve gevolgen in de toekomst.
Werkvorm
Vraag eerst aan de ouders wat zij denken dat redenen van
jongeren zijn om te roken. Vervolgens kunt u de redenen die
jongeren hebben op de dia laten zien.
bespreken. Daarbij kunt u ingaan op de reden die de ouders
hebben om te denken dat een uitspraak waar is of niet.
Vraag ook of de mening van de ouders is veranderd na het
kijken van de film.
toelIChtIng oP de uItsPraken
1. Niet waar. 41% van de kinderen van 12 jaar, heeft wel
eens alcohol gedronken.
2. Niet waar. 75% van de mensen die roken, is begonnen
voor hun 18e. Daarom is het zo belangrijk te voorkomen
dat kinderen gaan roken.
3. Waar. Er zitten inderdaad ongeveer 4000 verschillende
schadelijke stoffen in tabaksrook. De belangrijkste
stoffen zijn nicotine (zorgt voor verslaving), koolstof
monoxide (zorgt voor een slechtere conditie) en teer
(zorgt voor de rokershoest en verhoogt de kans op
longkanker).
4. Waar. De hersenen ontwikkelen zich nog tot het
24e levensjaar. Vooral de delen van de hersenen die
verantwoordelijk zijn voor het maken van keuzes en
voor leren en geheugen ontwikkelen zich nog tijdens de
puberteit. Alcohol remt de ontwikkeling van de hersenen.
Uit onderzoek blijkt dat jongeren die veel alcohol drinken
hierdoor problemen met leren en geheugen kunnen
krijgen.
5. Niet waar. Regels stellen over roken en alcohol helpt.
Kinderen van ouders die regels stellen beginnen later
met het drinken van alcohol en drinken minder. Als er in
huis niet gerookt mag worden, hebben kinderen minder
kans om met roken te beginnen. Het is belangrijk om op
jonge leeftijd te beginnen met het stellen van regels. Dan
zijn deze het meest effectief.
6. Niet waar. Ouders die roken, kunnen ook aangeven dat ze
niet willen dat hun kind gaat roken. Ze kunnen uitleggen
waarom ze zelf roken en aangeven dat ze hier moeilijk
mee kunnen stoppen. Uit onderzoek blijkt dat het net zo
effectief is voor rokende ouders als niet-rokende ouders
om duidelijk te zeggen dat je niet wilt dat je kind gaat
roken.
7. Niet waar. Het blijkt juist dat kinderen die thuis leren
drinken, jonger beginnen met het drinken van alcohol.
Als ze drinken, drinken ze ook meer dan jongeren die
thuis niet hebben leren drinken. Als ouders hun kinderen
(een slokje) alcohol geven, denken jongeren dat het
geen kwaad kan en dat het normaal is. Regels stellen
over alcohol helpt juist om het gebruik van alcohol door
jongeren uit te stellen.
VertonIng Van de fIlm
De film staat op de cd-rom die bij de handleiding hoort.
Er staan drie films op de cd-rom: een film over alcohol
en roken; een film over roken en een film over alcohol.
Afhankelijk van het onderwerp van de ouderavond, kiest u
één film. In de film wordt kort en krachtig door Tom ter Bogt
(onderzoeker middelengebruik en probleemgedrag van de
universiteit Utrecht) verteld dat jongeren al vroeg beginnen
met roken en het drinken van alcohol. Er wordt aangeven
wat de risico’s zijn van roken en alcohol. Vervolgens worden
tips gegeven aan de ouders hoe ze kunnen voorkomen dat
hun kind gaat roken of jong gaat drinken.
PowerPoInt PresentatIe
De presentatie staat ook op de cd-rom. Er staan drie
presentaties op de cd-rom: een presentatie over roken en
alcohol; een presentatie over roken en een presentatie over
alcohol. Afhankelijk van het onderwerp van de ouderavond,
kiest u één presentatie. De presentatie bestaat uit een vast
deel en een aantal aanvullende dia’s. De aanvullende dia’s
worden hieronder aangegeven met een *.
De presentatie gaat eerst in op roken; hoeveel jongeren
roken en wat zijn de risico’s daarvan. Daarna wordt ingegaan
op alcohol; hoeveel jongeren drinken alcohol en de risico’s.
Als afsluiting gaat u in op wat ouders kunnen doen.
Hieronder wordt de presentatie over roken en alcohol
besproken.
4.3 Cijfers en risiCO’s alCOhOl
Gevolgenvanroken
lange termijn- longkanker
- hart- en vaatziekten- Verminderde vruchtbaarheid
- Verslavend- kinderen kunnen na een
paar sigaretten al verslaafd zijn!
Gevolgenvanroken
korte termijn- slechte conditie- slechte adem- gele vingers
- geen geld over
Daarom…
- moeten kinderen niet gaan roken!
Hoeveeldrinktuwkind?
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
22 23
Werkvorm
Bij het bespreken van dit onderwerp kunt u een filmfragment
laten zien. Dit fragment is verwerkt in de presentatie. Als u
op het filmpje klikt, begint deze te spelen. Het fragment laat
zien dat veel ouders onderschatten hoeveel hun kind drinkt
(Bron: ‘Bierboys en Breezerbabes’, dit filmpje staat op de CD
rom).
dIa 9 Hoeveel jongeren drinken elke maand?
In het basisonderwijs hebben veel kinderen wel eens
een slokje of een glas alcohol gedronken. Maandelijks
alcoholgebruik komt onder 5% van de leerlingen voor.
Op de middelbare school stijgt het aantal leerlingen dat elke
maand alcohol drinkt snel. Op 15 jarige leeftijd drinkt 60%
van de jongeren elke maand alcohol.
Jongeren mogen pas vanaf 16 jaar alcohol kopen, maar
onder die leeftijd drinken dus al veel jongeren alcohol.
(Bron: HBSC, 2009)
Werkvorm
Vertel dat op de basisschool nog nauwelijks wordt
gedronken. Daarna kunt u de ouders vragen een schatting
te maken van het percentage van de 15 jarige jongeren
dat elke maand drinkt. Als u vervolgens nog een keer klikt,
verschijnt de grafiek met de cijfers.
dIa 10 Hoeveel jongeren in het basisonderwijs
drinken elke maand in de REGIO?*
Deze dia kunt u zelf invullen.
dIa 11 Hoeveel alcohol drinken jongeren?*
Jongeren die alcohol drinken, drinken vaak en veel. Van de
16 jarige jongeren drinkt bijvoorbeeld 26% meer dan 10
glazen alcohol in het weekend.
(Bron: Peilstationonderzoek, 2007)
dIa 12 Drinken jongeren nu meer dan vroeger?*
Tegenwoordig drinken jongeren meer dan vroeger. Deze
grafiek geeft aan hoeveel leerlingen van 12-18 jaar wel eens
dronken zijn geweest. Dit aantal neemt toe in vergelijking
met 20 jaar geleden. Maar ook is te zien dat we op de goede
weg zijn: de lijn stijgt niet meer.
(Bron: Peilstationonderzoek, 2007)
dIa 5 De risico’s van roken op de lange termijn
Lange termijn gevolgen van roken zijn over het algemeen
wel bekend bij ouders. Wat minder bekend is dat jongeren
al na een paar sigaretten verslaafd kunnen zijn. Eén keertje
proberen is dus niet altijd onschuldig.
Werkvorm
U kunt eerst aan de ouders vragen na hoeveel sigaretten
kinderen volgens hen verslaafd kunnen raken en daarna
vertellen dat kinderen al na een paar sigaretten verslaafd
kunnen zijn aan tabak.
dIa 6 De gevolgen van roken op de korte
termijn
Als ouders met hun kind in gesprek willen gaan over de
risico’s van roken, is het belangrijk dat ze aansluiten bij zijn
of haar manier van denken. Over het algemeen zijn jongeren
vatbaarder voor de risico’s op korte termijn, omdat de risico’s
op lange termijn ‘te ver weg’ zijn en jongeren deze niet op
zichzelf betrekken.
dIa 7 Conclusie
Het gedeelte over roken eindigt met de conclusie dat roken
ongezond is voor jongeren. Het advies is dus dat kinderen
niet moeten beginnen met roken. Hoe langer kinderen het
beginnen met roken uitstellen, hoe kleiner de kans is dat ze
gaan roken.
dIa 8 Wat weten ouders van het drinkgedrag van
hun kinderen?*
Uit onderzoek blijkt dat veel ouders het alcoholgebruik en het
roken door hun kind onderschatten. Hoe jonger het kind, hoe
groter het verschil tussen wat de ouder denkt dat hun kind
drinkt en het werkelijke gebruik. Op de basisschool speelt dit
misschien nog niet, maar op de middelbare school wel.
4.4 Wat kunt u dOen als Ouder?
Waaromdrinkenjongeren?
- je bent meer ontspannen- je maakt makkelijker contact
- alles is leuker / grappiger- je durft veel meer
- het is gezellig- je hoort erbij
- je bent zelfverzekerder
Gevolgenvanjongalcoholdrinken
- kinderen die al jong beginnen met alcohol drinken, hebben meer kans…
- …om in coma te raken- …om later verslaafd te raken
- …op onherstelbare hersenschade- …op schooluitval en
slechtere schoolprestaties
Andererisico’svanalcohol
- Ongelukken- seksueel risico gedrag
- agressie en zinloos geweld
Daarom…
- kinderen mogen totdat ze 16 zijn geen alcohol drinken.
- …ook geen slokje- …ook geen mixdrankjes
Samenstaanwesterk!
- Overheid: wetten, regels en campagnes
- scholen: voorlichting en regels- Ouders: praten en regels
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
24 25
hersenen. Zelfs kleine hoeveelheden alcohol beïnvloeden de
groei van de hersenen. Hersenschade als gevolg van alcohol
uit zich in concentratieproblemen, leerproblemen en het niet
overzien van gevolgen van eigen gedrag.
• Slechte leerprestaties en schooluitval
Vroeg en veelvuldig gebruik van alcohol kan leiden tot
verminderde schoolprestaties, spijbelen en drop-out.
dIa 15 Overige risico’s van alcohol*
• Ongelukken
Alcohol en het verkeer gaan niet samen. Elk jaar gebeuren er
ongelukken doordat bestuurders onder invloed zijn.
• Onveilige seks
Onder invloed van alcohol vrijen jongeren vaker onveilig.
Daardoor lopen ze kans op seksueel overdraagbare
aandoeningen (soa’s) of ongewenste zwangerschap.
• Geweld
Alcohol zorgt ervoor dat mensen sneller agressief worden
en meer geweld gebruiken. Eén op de 5 uitgaande jongeren
heeft als dader of als slachtoffer wel eens te maken gehad
met agressie.
dIa 16 Conclusie
Sluit dit deel af met het advies: kinderen zouden in ieder
geval totdat ze 16 zijn geen alcohol moeten drinken. En dus
ook geen slokje en ook geen mixdrankjes. Ouders denken
vaak dat een slokje geen kwaad kan, maar hierdoor geven ze
het verkeerde signaal. Kinderen denken dan dat alcohol geen
kwaad kan.
Ook mixdrankjes worden als onschuldig gezien, terwijl er
meer alcohol in een flesje mixdrank zit dan in een glas bier.
Ook is voor kinderen de drempel om alcohol te drinken
kleiner door mixdrankjes, omdat deze lekker zoet zijn en niet
naar alcohol smaken.
dIa 17 Hoe kunnen we ervoor zorgen dat minder
jongeren gaan roken en drinken?*
De overheid maakt wetten en regels, bijvoorbeeld over de
leeftijd waarop jongeren drank en sigaretten mogen kopen.
Op scholen wordt voorlichting gegeven over roken en
De afgelopen jaren is vooral bij jongere kinderen winst
geboekt. Steeds minder kinderen drinken alcohol. Dit is een
grafiek over maandelijks gebruik van alcohol door kinderen
van 12 jaar.
De daling van het aantal kinderen dat alcohol drinkt, is
onder andere te danken aan het besef bij ouders dat alcohol
schadelijk is voor kinderen. Ouders zijn strenger geworden
en dat werkt.
(Bron: Peilstationonderzoek, 2007; HBSC, 2009)
dIa 13 Waarom drinken jongeren alcohol?*
Als ouders een gesprek voeren met hun kind is het goed
om te weten welke redenen jongeren hebben om te gaan
drinken. Het is ook goed deze dingen te benoemen, want
alcohol heeft ook positieve effecten.
Daarbij kunnen ouders ook aangeven dat er andere manieren
zijn om plezier te maken of erbij te horen.
dIa 14 Wat zijn de risico’s van alcohol voor
jongeren?
Alcohol verdooft de hersenen en heeft een ontremmend
effect. Onder invloed van alcohol voelen mensen zich losser,
zien ze minder risico’s en hebben ze minder controle over
zichzelf. De kans op risicovol gedrag neemt daardoor toe.
Directe gevolgen hiervan kunnen zijn:
• Alcoholvergiftiging
Als je in korte tijd heel veel alcohol drinkt, kun je in coma
raken. Je hebt dan een alcoholvergiftiging. Het aantal
kinderen dat door drankmisbruik in coma in het ziekenhuis
belandt groeit snel.
• Verslaving
Alcohol is een verslavend middel. Hoe jonger iemand begint
met het drinken van alcohol, hoe groter de kans is op
verslaving.
• Onherstelbare hersenschade
De hersenen zijn tot ongeveer het 24e levensjaar in
ontwikkeling. Alcohol verstoort de ontwikkeling van de
Uhebtinvloedopuwkind!
hoe dan?
Uhebtinvloedopuwkind!
- praat op tijd over roken en alcohol met uw kind
- Voordat uw kind gaat roken of alcohol gaat drinken- Bijvoorbeeld voor de
overgang naar de brugklas
nu is het nog op tijd!
Uhebtinvloedopuwkind!
- leg uit waarom:roken en alcohol
drinken is ongezonddirecte effecten
- roken: stinkt, is duur - alcohol: slechte adem,
minder goed kunnen concentreren.
Uhebtinvloedopuwkind!
- stel consequenties:Belonen met: een compliment,
langer opblijven etc.straffen met: eerder thuiskomen,
een week geen tv kijken of msn-en.-en wees daarin consequent!
Uhebtinvloedopuwkind!
- stel regels:- geen alcohol tot tenminste 16 jaar
- in huis wordt niet gerooktals ouders hun kinderen verbieden te drinken…
…beginnen kinderen later met drinken
60
50
40
30
20
10
0
60
50
40
30
20
10
0
25
20
15
10
5
0
908070605040302010
0
35
30
25
20
15
10
5
02003
1988 1982 1996 1999 2003 2007BO 12 13 14 15 16
2005 2007 2009 11 12 13 14 15 16
15 jaar14 jaar
jongensmeisjes
Niet
1-4 glazen
5-10 glazen
meer dan 10 glazen
Hoeveel alcohol drinken jongeren?
Regels stellen werkt
We gaan weer de goede kant op
Meer dan vroeger
Aantal jongeren dat vaker dan 4x dronken was(in de afgelopen maand)
Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
Hoeveel jongeren roken elke dag?Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben gedronken
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Aantal glazen dat jongeren van 16 jaardrinken in het weekend
jongens
Straks 60%
Nu 5% meisjes
leerlingen
Tolerante oudersStrenge ouders
Straks 20%
Nu geen
26 27
Regels stellen helpt dus, en het werkt het beste als kinderen
nog niet roken of drinken. Op de basisschool beginnen met
het stellen van regels is dus belangrijk.
dIa 21 Regels stellen werkt*
Uit onderzoek is gebleken dat als ouders de regel stellen dat
hun kind niet mag drinken onder de 16, kinderen minder
drinken dan kinderen van ouders die geen regels stellen over
alcohol.
In de grafiek zijn de resultaten van een onderzoek te zien.
Als jongeren ouder worden, gaan ze meer drinken. Maar
jongeren waarvan ouders regels stellen, worden minder vaak
dronken.
dIa 22 Regels uitleggen
Bij het stellen van regels is het belangrijk dat kinderen
begrijpen waarom die regel wordt gesteld. Ouders kunnen
daarom kort uitleggen waarom hun kind niet mag roken en
drinken. Ze vertellen dat het ongezond is en leggen daarbij
de nadruk op de nadelen op de korte termijn. Daar zijn
kinderen gevoeliger voor. Ook kunnen ouders de positieve
kanten van niet roken en niet drinken belichten: betere
conditie, betere schoolprestaties etc.
dIa 23 Consequenties*
Het stellen van regels is de eerste stap. Daarna kunnen
ouders de consequenties van de regels met hun kind
bespreken. Zo is het duidelijk wat er gebeurt als het kind
zich aan de regels houdt en wat de straffen zijn voor het
overtreden van de regel. Straffen hoeven niet te groot te
zijn en moeten passen bij de overtreding. Daarnaast is het
belangrijk om positief gedrag te belonen.
Voor zowel straffen als belonen geldt dat dit het beste werkt
als dit gelijk wordt uitgevoerd.
alcohol. Hierdoor zijn jongeren beter in staat zelf een keuze
te maken om wel of niet te gaan roken of drinken.
En ouders kunnen praten met hun kind en regels stellen.
dIa 18 Wat kunnen ouders doen?
Ouders denken vaak dat als hun kind in de puberteit komt, ze
geen invloed meer hebben op hun kind. In de puberteit zijn
ouders inderdaad niet meer de enigen die invloed hebben op
hun kind. Vrienden gaan bijvoorbeeld een grotere rol spelen.
Toch blijkt uit onderzoek dat kinderen de mening van hun
ouders belangrijk vinden. Ook hebben jongeren behoefte aan
duidelijke regels. Ze hebben regels nodig bij het losmaken
en verkennen van hun grenzen. Natuurlijk hebben ook
leeftijdsgenoten veel invloed op elkaars gedrag. De mening
van vrienden is belangrijk, maar ook de mening van ouders
is van invloed.
dIa 19 Praten met uw kind
Om te voorkomen dat kinderen gaan roken of drinken, helpt
het als ouders met hun kind in gesprek gaan over roken en
alcohol. Het beste moment is voordat kinderen beginnen met
roken en het drinken van alcohol.
Op de basisschool roken en drinken de meeste kinderen nog
niet. Op de middelbare school beginnen veel kinderen met
roken en / of drinken. Daarom is bijvoorbeeld de overgang
naar de brugklas een goed moment om te praten over roken
en alcohol. Uit onderzoek blijkt dat praten met kinderen over
roken en alcohol het meeste effect heeft op jonge leeftijd.
Een goed gesprek over roken en alcohol is dus belangrijk,
maar het is niet nodig om heel vaak te praten over roken en
alcohol. Dat kan averechts werken.
dIa 20 Regels stellen
Uit onderzoek is gebleken dat kinderen van ouders die regels
stellen, het drinken van alcohol uitstellen en als ze drinken,
minder gaan drinken.
Voor roken geldt dat als ouders de regel stellen dat er in huis
niet mag worden gerookt, de kans dat het kind gaat roken
kleiner is. Ook kunnen ouders duidelijk aangeven dat ze niet
willen dat hun kind gaat roken.
4.5 afsluiting
Uhebtinvloedopuwkind!
- geef het goede voorbeeldMatig alcohol drinken
niet roken in de buurt van kinderen
Ook als u wel drinkt of rookt kunt u zeggen dat u niet
wilt dat uw kind dit gaat doen.
Uhebtinvloedopuwkind!
- afspraken maken met andere ouders
- met ouders van vrienden en klasgenoten
- bijvoorbeeld geen alcohol op verjaardagen van kinderen
Uhebtinvloedopuwkind!
- Blijf op de hoogte van wat uw kind doet en houd een goed contact.
- Maal uw kind weerbaar
Dus
- probeer te voorkomen dat uw kind gaat roken en stel
het drinken van alcohol door uw kind uit!
Dus
- praat nu met uw kind over roken en alcohol
- stel regels- leg uit waarom
geef het goede voorbeeld
Bedanktvooruwaandacht!
- meer informatiewww.pratenmetuwkind.nlwww.hoepakjijdataan.nlwww.uwkindenroken.nl
www.uwkindenalcohol.nl
28 29
Ouders willen niet dat hun kind de enige van de
vriendengroep is die niet mag drinken. Daarom is het goed
als ouders met elkaar bespreken welke regels ze stellen.
Ouders kunnen bijvoorbeeld afspreken om geen alcohol te
schenken op verjaardagen van hun kinderen.
dIa 27 Conclusie 1
De conclusie van de presentatie is dat het belangrijk is
dat kinderen niet gaan roken en het drinken van alcohol
uitstellen tot minimaal na hun 16e.
dIa 28 Conclusie 2
U kunt de tips voor de opvoeding nog even kort samenvatten
en vragen aan de ouders of er nog vragen zijn.
dIa 29 Meer informatie
Bedank de ouders. Voor meer informatie kunt u de
ouders verwijzen naar www.pratenmetuwkind.nl of www.
hoepakjijdataan.nl en www.uwkindenroken.nl en www.
uwkindenalcohol.nl
dIa 24 Het goede voorbeeld geven
Ouders zijn een voorbeeld voor hun kind. Dat betekent niet
dat je als ouder niet mag roken of drinken. Voor alcohol geldt
het advies: drink zelf matig, niet elke dag en bij voorkeur
niet in het bijzijn van je kind. Drink je wel af en toe in het
bijzijn van je kind, leg dan uit wat het verschil is voor een
volwassene die matig drinkt en het gebruik door een kind. En
geef je kind geen slokje om te proeven, dan denken kinderen
dat alcohol geen kwaad kan.
Voor roken geldt het advies: rook niet of in ieder geval niet
in het bijzijn van je kind. Als je als ouder rookt, is het toch
belangrijk om je kind aan te geven dat je liever niet wil dat
hij/zij gaat roken. Dit zelfde geldt voor alcohol. Als ouders
open en eerlijk over hun eigen (redenen voor) gebruik zijn,
zijn kinderen eerder geneigd hun advies aan te nemen.
Naast het geven van het goede voorbeeld is ook de norm die
ouders uitstralen belangrijk: het is stoer om niet te roken, het
kan ook gezellig zijn zonder alcohol ect.
dIa 25 Op de hoogte blijven en weerbaar maken*
Op de basisschool hebben ouders vaak een goed beeld van
wat hun kind doet. Op de middelbare school verandert dat.
Het is belangrijk als ouders op de hoogte blijven van wat hun
kind doet en belangstelling blijven tonen. Zodat ze weten wat
hun kind doet en welke vriendschappen er zijn. Zo blijft ook
een open gesprek over roken en alcohol mogelijk en zullen
kinderen eerder naar hun ouders toestappen met vragen
over alcohol of roken.
Jongeren kunnen vatbaar zijn voor groepsdruk. Ouders
kunnen een rol spelen in het weerbaar maken van hun
kind. Bijvoorbeeld door hen zelfvertrouwen te geven en
hen te leren duidelijk hun grenzen aan te geven. Deze
weerbaarheid zal kinderen helpen om de druk ten aanzien
van middelengebruik te weerstaan. Ouders kunnen hun kind
bijvoorbeeld leren hoe ze een sigaret of een glas alcohol
kunnen weigeren. Bijvoorbeeld door te zeggen dat ze in
conditie willen blijven vanwege sport.
dIa 26 Afspraken maken met andere ouders*
WOrkshOp 1: tips tOepassen in de praktijk
30 31
Inhoud
In het plenaire deel van de bijeenkomst hebben ouders
advies gekregen voor de opvoeding van hun kind. Maar hoe
kunnen ouders deze adviezen toepassen in de praktijk. In
deze workshop wisselen ouders ervaringen en tips uit. U
kunt de ouders daarbij aanvullend advies geven.
duur
De duur van deze workshop is ongeveer 45 minuten.
VoorBereIdIng en BenodIgdheden
• Flip-over
uItVoerIng
Deze workshop kan in groepjes of plenair plaatsvinden. U
kunt stap voor stap de verschillende adviezen die hieronder
staan met de ouders bespreken. Daarbij kunt u de vragen die
eronder staan voorleggen aan de ouders.
Als de ouders in groepjes ervaringen uitwisselen, kunt u na
elk advies een korte plenaire bespreking houden waarbij u
vraagt naar de ervaringen van de verschillende groepjes.
Daarbij kunt u de tips die ouders hebben opschrijven op
een flip-over of een schoolbord. Als dat nodig is, kunt u de
tips aanvullen. U kunt daarbij gebruik maken van de tips die
staan op bladzijde 32.
De volgende adviezen met bijbehorende vragen, kunt u
voorleggen aan de ouders:
Praten met uw kind
• Wat is een goed moment?
• Wat is een goede plek?
• Hoe vaak wilt u praten over roken en alcohol?
Regels stellen
• Welke regels zou u stellen voor uw kind?
• Welke regels zou u stellen voor het hele gezin?
• Wat zijn de consequenties van het overtreden van een
regel?
• Hoe kunt u de regels uitleggen aan uw kind?
Het goede voorbeeld geven
• Hoe zou u dit willen doen?
• Als u wel rookt of drinkt, hoe zou u dit kunnen uitleggen
aan uw kind?
Afspraken maken met andere ouders
• Met welke ouders zou u afspraken willen maken?
• Welke afspraken maakt u?
De laatste 5 à 10 minuten kunt u besteden aan de afsluiting.
Hierin vat u de belangrijkste tips samen. Als ouders behoefte
hebben aan meer informatie en advies over dit onderwerp,
kunt u de ouders wijzen op beschikbare folders en de
websites www.pratenmetuwkind.nl of www.hoepakjijdataan.
nl, www.uwkindenroken.nl en www.uwkindenalcohol.nl. Ook
kunt u contactgegevens van instellingen die oudercursussen
of andere opvoedingsondersteuning verzorgen, meegeven
aan de ouders.
5 VERDIEPENDE WORKSHOPS
oPVoedadVIezen Voor ouders
32 33
• Ouders kopen natuurlijk geen alcohol voor hun kinderen,
ook niet voor feestjes. Ouders geven kinderen ook geen
slokje om te proeven.
• Het advies van vroeger dat kinderen het best thuis
kunnen leren drinken geldt niet meer. Uit onderzoek
blijkt dat dit averechts werkt. Het huidige advies is: stel
alcoholgebruik zo lang mogelijk uit.
• Afspraken maken met ouders van klasgenoten of
vrienden:
• De meeste ouders willen eigenlijk niet dat hun kind
drinkt, maar willen ook niet dat hun kind als enige van de
vriendengroep niet mag drinken.
• Ouders van kinderen in een bepaalde vriendengroep of
klas kunnen contact met elkaar opnemen en onderling
afspreken dat hun kinderen allemaal geen alcohol mogen
drinken. Ze schenken ook geen alcohol op feestjes van
hun kinderen.
• De ouderavond is een goede gelegenheid voor ouders om
met elkaar deze afspraken te maken.
• Tips voor een goed gesprek over alcohol en roken:
• Op een rustig moment, als de ouder alleen is met
het kind.
• Het gesprek vindt plaats in een prettige sfeer.
• Ouders zijn eerlijk en open.
• Ouders luister naar wat hun kind te zeggen heeft.
• Naar aanleiding van iets wat de ouder samen met
het kind ziet op tv, of hoort in de omgeving.
• Liever één keer een goed gesprek voeren dan er
steeds weer over beginnen.
• Redenen om het drinken van alcohol bij een kind in
de groei zo lang mogelijk uit te stellen:
• Alcoholschade aan de hersenen.
• Slechtere leerprestaties.
• Onder invloed van alcohol kan iemand dingen doen
waar hij/zij zich later voor schaamt.
• Meer kans op geweld en risicovolle seksuele
contacten.
• Redenen om te voorkomen dat kinderen gaan
roken:
• Jongeren kunnen al na een paar sigaretten
verslaafd raken.
• Schadelijke gevolgen voor de gezondheid.
• Regels stellen en handhaven:
• Ouders stellen eenvoudige en duidelijke regels.
• Ouders vertellen hun kind welk gedrag wordt
verwacht.
• Voorbeeldregels alcohol:
• Geen alcohol voor een kind in de groei. In ieder
geval niet voor het 16e jaar.
• Kinderen mogen niet naar tienerfeestjes waar alcohol
geschonken wordt.
• Kinderen hebben geen toegang tot de drank van hun
ouders.
• Regel roken: Zeg duidelijk dat u niet wilt dat uw kind gaat
roken.
• Stel huisregels, die ook gelden voor oudere kinderen en
ouders. Bijvoorbeeld:
• Er wordt geen alcohol gekocht door of voor kinderen
onder de 16 jaar.
• Er wordt thuis niet gerookt, ook niet door bezoek.
• Ouders vragen na of het kind de regels begrijpt en
vragen hun kind om de regels te herhalen.
• Behalve het stellen van regels, wordt ook uitgelegd
waarom de regels gesteld worden.
• De regels gelden in alle situaties, dus ook op
familiefeestjes waar andere kinderen wel drinken, tijdens
vakanties of op momenten dat de ouders er niet bij zijn.
• Ouders geven aan wat de gevolgen zijn als hun kind zich
niet aan de regels houdt. Bijvoorbeeld eerder thuiskomen
of een week niet msn-en.
• Voorbeeldgedrag van ouders:
• Een ouder die zelf drinkt of rookt, kan goed uitleggen
dat hij of zij niet wil hebben dat het kind rookt of drinkt.
Voor volwassenen gelden immers andere regels dan
voor kinderen. Vergelijk het met een brommer- of
autorijbewijs.
• Ouders roken niet en drinken matig in het bijzijn van hun
kinderen.
• Als ouders zelf moeite hebben met matig alcoholgebruik,
kunnen ze daar het best eerlijk in zijn.
• Als ouders roken, wees dan open en eerlijk over eigen
redenen voor gebruik. Ouders kunnen uitleggen waarom
ze zelf roken en aangeven dat het moeilijk is om weer
te stoppen. Ze kunnen ook vertellen dat ze willen
voorkomen dat hun kind ook verslaafd raakt.
WOrkshOp 3: deBat
WOrkshOp 2: Wat ZOu u dOen?
34 35
zijn dochter betrapt als ze op het schoolplein een sigaret
probeert. Hij reageert rustig en vraag waarom ze rookt. Zijn
dochter vertelt dat haar vrienden vaak aandringen om ook
eens een sigaret te proberen.
Fragment 3: Huisregels (2,5 min)
In dit filmpje komt het stellen van duidelijke huisregels aan
bod. Het filmpje gaat over een gezin dat een feestje geeft.
Vader steekt een sigaret op. Moeder twijfelt: zal ze er wel of
niet iets van zeggen in het bijzijn van het bezoek? Ze kiest
ervoor om er wel iets van te zeggen. Het is immers een
duidelijke huisregel: in huis wordt niet gerookt. Ook vader zal
zich hieraan moeten houden.
Fragment 4: Eigen rookgedrag (3 min)
Dit fragment behandelt het bespreken van het eigen
rookgedrag van ouders. We zien een moeder die een pakje
shag in de wasmachine vindt. Ze vraagt gaar dochter of ze
rookt. Dochter vindt dat moeder niks mag zeggen omdat ze
zelf ook rookt. Moeder geeft toe dat het stom is dat ze zelf
rookt, maar dat ze toch niet wil dat haar dochter begint met
roken. Ze zegt: ‘Ik ben stom, ik rook. Maar jij hebt nu nog de
keuze om niet verslaafd te raken.’
Inhoud
Ouders vinden het vaak moeilijk om door te dringen in
de leefwereld van hun kinderen. Vooral als het gaat om
pubergedrag zoals het experimenteren met genotmiddelen.
Ouders weten soms ook niet goed wat de beste aanpak is.
In deze workshop gaan ouders met elkaar in discussie over
op welke manieren ouders kunnen voorkomen dat hun
kind gaat roken of drinken. De discussie wordt gevoerd
aan de hand van een aantal stellingen. Ouders debatteren
met elkaar over stellingen die te maken hebben met roken,
alcohol en de opvoeding.
duur
De duur van deze workshop is afhankelijk van hoeveel
stellingen worden gebruikt. Het bediscussiëren van één
stelling duurt ongeveer 10 minuten.
VoorBereIdIng en BenodIgdheden
• Gespreksleider
• Vier à vijf stellingen op een groot papier; op een bord of
op een scherm
• Eventueel rode en groene kaartjes
• Klok of kookwekker
uItVoerIng
Vooraf kunt u een aantal stellingen uitkiezen waarover u
wilt discussiëren met de ouders. Voor de discussie kunt u
verschillende werkvormen gebruiken:
1. De ouders steken rode en groene kaartjes op en gaan
daarna met elkaar in gesprek.
2. De zaal wordt in tweeën verdeeld; aan de ene kant hangt
een bordje met ‘eens’ en andere kant een bordje met
‘oneens’. De ouders lopen naar verschillende kanten van
de zaal. Tijdens de discussie kunnen ouders proberen
andere ouders naar hun kant van de zaal te krijgen.
3. Verdeel de ouders in groepjes. De ouders discussiëren kort
over een stelling, waarna de verschillende groepjes een
terugkoppeling geven.
Bepaal als gespreksleider de spelregels voor de discussie:
• Hand op steken als je het woord wil.
• Niet door elkaar praten
• Gaan staan als je het woord krijgt
• We debatteren 5 minuten per stelling
Als de tijd voorbij is, kunt u een korte samenvatting geven
van de discussie. Daarna kunt u de volgende stelling
lanceren.
Inhoud
Tijdens de plenaire presentatie heeft u de ouders een aantal
tips gegeven over de opvoeding. Ouders kunnen in deze
workshop nadenken over wat ze zelf zouden doen aan de
hand van een aantal casussen.
duur
De duur van deze workshop is afhankelijk van hoeveel
casussen worden gebruikt. Het bespreken van één casus
duurt ongeveer 10 minuten.
VoorBereIdIng en BenodIgdheden
- casusbeschrijvingen (bijlage 8)
- bekijk van tevoren de vier filmpjes over roken
- cd-rom met de filmpjes over roken
- computer met DVD speler en beamer
uItVoerIng
Kies een aantal casussen uit om te bespreken met de ouders
of verdeel de verschillende casussen over de verschillende
groepjes ouders. Hieronder worden deze besproken.
In plaats van een casus kunt u in het geval van roken ook
een filmpje laten zien.
De ouders zitten in groepjes van ongeveer zes personen rond
de tafel. Op de tafels liggen A4-tjes met een korte casus
en enkele vragen (zie bijlage 8). Het is de bedoeling dat de
ouders in gesprek gaan over de casus en de bijbehorende
vragen beantwoorden. De casusbespreking geeft ouders
gelegenheid om ervaringen en tips uit te wisselen. Zij
schrijven enkele opvoedtips op, die zij in de plenaire
nabespreking kunnen presenteren.
Voorbeeldtips:
• Geen alcohol kopen voor je kind.
• Zelf niet drinken als er kinderen bij zijn.
• Afspreken dat je kind niet drinkt voor het 16e jaar.
• Samen met je kind op internet opzoeken waarom alcohol
schadelijk is.
• Vertel je kind dat je niet wil dat het gaat roken.
• Zorg ervoor dat er in huis niet gerookt wordt, ook niet
door bezoek.
• Oefen samen met je kind hoe je nee zou kunnen zeggen
tegen een sigaret of drankje dat wordt aangeboden.
U kunt elk groepje kort laten reageren op de casus en een tip
laten geven. Bij de nabespreking kunt u gebruik maken van
de campagnefolder…. Hierin staat algemene informatie over
de risico’s van alcohol voor opgroeiende kinderen en tips
voor ouders over alcohol en opvoeding.
fIlmPjes oVer roken
In elk filmpje komt een ouder voor die met een ander
dilemma wordt geconfronteerd. Als het filmpje wordt gestart
verschijnt na een tijdje de vraag in beeld: “wat zou jij doen?”
U kunt op dat moment het filmpje op pauze zetten en enkele
ouders vragen wat ze in de getoonde situatie zouden doen.
Hierna laat u de rest van het fragment zien. Na afloop kunt u
eventueel nog enkele ouders vragen wat zij van de reactie in
het filmpje vonden.
Fragment 1: Nee zeggen (2 min)
Het eerste fragment maakt duidelijk dat ouders hun kind
erop kunnen wijzen dat hij / zij altijd ‘nee’ kan zeggen
tegen een aangeboden sigaret. We zien een moeder die
rooklucht ruikt als haar zoon thuis komt. Hij zegt dat hij niet
rookt. Moeder legt uit dat hij ‘nee’ kan zeggen tegen een
aangeboden sigaret. Het is stoerder om ‘nee’ te zeggen dan
de sigaret aan te nemen.
Fragment 2: Waarschuwen (3,5 min)
Dit filmpje gaat over het waarschuwen van kinderen om
niet te gaan roken. In het filmpje zien we een vader die
36 37
9 Ouders die roken geven niet bepaald het goede
voorbeeld. Hierdoor is de kans groter dat kinderen
ook gaan roken. Toch kunnen ouders die roken ook
goed uitleggen aan kinderen dat ze niet willen dat
ze gaan roken. Ouders kunnen vertellen waarom
ze zelf roken en hier niet mee kunnen stoppen, en
duidelijk maken dat ze niet willen dat hun kinderen
gaan roken.
10 Het is belangrijk dat ouders duidelijk tegen hun
kind zeggen: “Ik wil niet dat je gaat roken.” Dit
kan door met hun kind in gesprek te gaan over
roken, aan te geven dat ze niet willen dat hun kind
gaat roken en uit te leggen waarom kinderen niet
moeten gaan roken.
11 Het blijkt uit onderzoek dat het geven van een
beloning die ver in de toekomst ligt (bijvoorbeeld
een rijbewijs als iemand voor zijn 18e niet heeft
gerookt) niet goed werkt en voor oudere jongeren
zelfs averechts kan werken. Afspraken maken met
andere ouders werkt juist wel. Een voorbeeld is dat
ouders afspreken dat hun kind en andere kinderen
niet thuis mogen roken.
12 Als er niet gerookt wordt op het schoolplein komen
kinderen minder in aanraking met roken. Ze krijgen
zo minder snel het idee dat roken normaal is. Ook
roken ze dan minder mee met anderen. Meeroken
is namelijk ook schadelijk.
13 Kinderen kunnen al na een paar sigaretten
verslaafd raken aan roken. Dan is het moeilijk
om te stoppen. Daarom kunnen kinderen beter
helemaal niet beginnen met roken.
mogelIjke stellIngen
Alcohol
1. In voetbalkantines waar ook kinderen onder de 16
zijn, mag geen bier worden geschonken.
2. Kinderen onder de 16 jaar die alcohol kopen
moeten een boete krijgen.
3. Ouders die alcohol kopen voor hun kinderen onder
de 16 jaar, moeten een boete krijgen.
4. Het is niet erg als kinderen een beetje alcohol
drinken. Als ze maar niet dronken worden.
5. Light-bier / mixdrankjes zijn niet slecht voor
kinderen.
6. Kinderen kunnen zelf wel bepalen of ze alcohol
willen drinken. Ouders moeten zich daar niet mee
bemoeien.
7. Als ik mijn kind betrap op het drinken van alcohol,
krijgt hij of zij een week lang huisarrest.
8. Ik kan mijn kind toch moeilijk verbieden te drinken,
als al zijn of haar vriend(in)en dit wel mogen.
Roken
9. Rokende ouders hebben niets te zeggen over het
rookgedrag van hun kind.
10 Ik ga mijn kind duidelijk vertellen dat ik niet wil dat
hij of zij gaat roken.
11. Mijn kind krijgt een rijbewijs als hij of zij voor zijn/
haar 18e niet heeft gerookt.
12. Het is goed om roken op het schoolplein te
verbieden.
13. Pubers willen alles uitproberen. Ik vind het geen
probleem als mijn kind een keertje rookt.
Toelichting op de stellingen
1-3 Momenteel krijgen alleen de winkeliers en
barkeepers een boete als zij alcohol verkopen aan
kinderen onder de 16 jaar.
4-5 Eén glas alcohol is niet per sé slecht voor de
hersenen. Maar wie een kind toestaat één glas of
zelfs een slokje alcohol te drinken, geeft het signaal
af dat het voor kinderen niet erg is om alcohol te
drinken. Bovendien: als kinderen eenmaal alcohol
mogen drinken, is de kans groter dat ze later meer
gaan drinken. Ook neemt de invloed van ouders
op het alcoholgebruik af als kinderen eenmaal
begonnen zijn met drinken. Jongeren die jong
beginnen met het drinken van alcohol, hebben
meer kans om op latere leeftijd verslaafd te raken.
6 Kinderen van 11-12 jaar zijn te jong om zelf
te bepalen of ze alcohol mogen drinken. Ook
eenmalig gebruik kan leiden tot ongelukken,
overdosis, geweld of risicovol seksueel gedrag.
Sommige pubers proberen een keer alcohol, maar
vinden er niks aan. Voor anderen kan het gebruik
van alcohol echter verslavend werken. Hoe langer
de eerste ervaring met alcohol uitgesteld kan
worden, hoe groter de kans dat pubers alternatieve
manieren hebben ontwikkeld waarop zij plezier
kunnen maken, én manieren waarop zij met de
uitdagingen van de puberteit om kunnen gaan.
7 Het stellen van regels gaat samen met het geven
van straf als de regel wordt overtreden. Daarbij is
het wel van belang dat zowel de regel als de straf
bekend is bij het kind. Ouders kunnen bijvoorbeeld
ook hun kind vragen mee te denken over een straf
die in relatie staat met de overtreding. Een week
lang huisarrest is wel een zware straf, maar niet te
zwaar.
8 Het is inderdaad lastig om regels te stellen over
alcohol als andere ouders dit niet doen. Ouders
willen vaak niet dat hun kind de enige is die niet
mag drinken. Daarom is het goed als ouders met
elkaar in gesprek gaan, zodat ze weten welke
regels andere ouders stellen. Ook kunnen ouders
met elkaar afspreken dat er bijvoorbeeld geen
alcohol wordt gedronken op verjaardagsfeestjes
van kinderen.
BIJLAGEN
BIjlage 1 uItnodIgIngsBrIef/ -maIl Voor ouders
38 39
[datum], [plaats]
Beste ouder(s)/ verzorger(s),
Onze school vindt het belangrijk om aandacht te geven aan voorlichting over roken en alcohol. De leerlingen krijgen voorlichting
in de les, maar we willen hierbij ook u als ouder betrekken. Als ouder wilt u natuurlijk voorkomen dat uw kind begint met roken of
drinken. Veel ouders denken dat ze hier weinig aan kunnen doen, maar dat is niet waar. Ouders hebben meer invloed op het rook-
en drinkgedrag van hun kind dan zij denken. Onder andere door er met uw kind over te praten. Wilt u weten hoe u dat het beste
aan kunt pakken? Bezoek dan de ouderavond over opvoeding en roken en alcohol op:
[datum], [tijd], [locatie]
U krijgt informatie over roken, alcohol en opvoeding: wat kunt u doen als ouder om te voorkomen dat uw kind gaat roken of
drinken? Daarnaast kunt u met andere ouders meningen en ervaringen uitwisselen.
Wilt u nu al graag meer weten over wat u kunt doen? Bezoek dan de websites www.pratenmetuwkind.nl/www.hoepakjijdataan.nl,
of www.uwkindenroken.nl en www.uwkindenalcohol.nl.
Voor meer informatie kunt u terecht bij [contactpersoon]. Laat even weten dat u komt door onderstaande invulstrook op school af
te leveren of door een mail te sturen naar [mailadres].
Aanmelding ouderavond ‘Roken en alcohol: wat kunt u doen als ouder?’.
o Ik kom op [datum] om [tijd] met personen.
o Ik kom niet, want
Naam:
BIjlage 2 VoorBeeldartIkel sChoolkrant
workshoP 1tIPs In de PraktIjk
workshoP 2wat doet u?
workshoP 3deBat
BIjlage 3 tIen Veelgestelde Vragen oVer alCohol
40 41
een ouderaVond oVer roken en alCohol
‘Een ouderavond over roken en alcohol op de basisschool?
Mijn kind rookt en drinkt nog helemaal niet!’ Op de
basisschool zijn er inderdaad weinig kinderen die roken en
drinken. Op de middelbare school krijgen jongeren nieuwe
vrienden en worden ze nieuwsgierig naar tabak en alcohol.
Ouders kunnen hun kind helpen om niet te gaan roken en het
drinken van alcohol uit te stellen tot na hun 16e jaar.
Wat is eigenlijk normaal voor een kind? Wat vinden andere
ouders ervan? Hoe slecht is alcohol en tabak eigenlijk voor
uw kind? En hoe zorgt u ervoor dat uw kind niet gaat roken
en niet te vroeg gaat drinken? Wat kan ik doen als ouder?
Op deze vragen krijgt u uitgebreid antwoord tijdens de
ouderavond over roken, alcohol en opvoeding op ..dag ..
maand, van 19.00-21.00 uur.
De leerlingen van groep 7 en 8 krijgen les over roken en
alcohol. U zult vast merken dat uw kind thuis komt met
verhalen. Als afsluiting van de lessen, presenteren de
leerlingen wat ze hebben geleerd aan de ouders.
Ook is een preventiewerker van [naam instelling] aanwezig
op deze bijeenkomst. Deze zal meer vertellen over de risico’s
van roken en alcohol voor jongeren en wat u als ouder kunt
doen om deze risico’s voor uw kind te beperken.
{Vermeld hier alleen de informatie over de workshop die
wordt uitgevoerd}
Hierna wordt met een preventiewerker van een instelling
voor verslavingszorg en andere ouders besproken hoe u als
ouder kunt voorkomen dat uw kind gaat roken of jong gaat
drinken. Welke regels kunt u stellen? Moet u nu al beginnen
over roken en alcohol of maakt u dan slapende honden
wakker? En hoe voert u een gesprek over roken en alcohol
op een prettige manier? In dit onderdeel kunnen ouders
hierover samen van mening wisselen. De preventiewerker
zorgt voor deskundig commentaar.
Hierna gaan de ouders met elkaar in gesprek. Ze bespreken
voor verschillende casussen wat ze zelf zouden doen in
zo’n situatie. Welke regels zou u stellen? Hoe kunt u zelf het
goede voorbeeld geven? Hoe voert u een goed gesprek over
roken en alcohol? In dit onderdeel kunnen ouders hierover
samen van mening wisselen. De preventiewerker zorgt voor
deskundig commentaar.
Hierna volgt een debat tussen de ouders. Hoe kunt u ervoor
zorgen dat uw kind niet gaat roken en het drinken van
alcohol uitstelt? Helpt het om regels te stellen? Wat doet
u als u zelf rookt of drinkt? Moet u kinderen een rijbewijs
geven als ze niet roken? In het debat komen stellingen
naar voren die gaan over deze vragen. Het debat wordt
geleid door een preventiewerker van de instelling voor
verslavingszorg of GGD.
1. Wat zijn de risico’s van alcoholgebruik op jonge
leeftijd?
Alcoholgebruik door jongeren hangt samen met meer
risicovol seksueel gedrag, een grotere kans op ongevallen
en verwondingen én op agressief gedrag. Alcohol werkt
namelijk ontremmend en leidt tot een vermindering van het
cognitief functioneren.
Bij vaak en veel gebruik van alcohol is er een grotere kans
op schade aan de hersenen (leren, geheugen, aandacht,
plannen en beslissen). In de puberteit groeien de botten en
spieren snel. Hormonen beïnvloeden deze groeiprocessen.
Alcohol verstoort de balans tussen deze hormonen. Alcohol
verlaagt onder andere de hoeveelheden mannelijk hormoon
en groeihormoon. Van jongens is het bekend dat alcohol de
botontwikkeling remt. Daarnaast lopen jongeren die al vroeg
beginnen met drinken een groter risico om op latere leeftijd
verslaafd te raken aan alcohol.
2. Wat is er bekend over de schade aan de hersenen?
Alcoholgebruik is voor jongeren schadelijker dan voor
volwassenen, omdat de hersenen van jongeren nog in de
groei zijn. De hersenen van jongeren ontwikkelen door tot ze
ongeveer 24 jaar zijn. Alcohol verstoort de ontwikkeling van
de hersenen. Hierdoor kunnen problemen ontstaan met leren,
geheugen, aandacht, plannen en beslissen.
3. Is experimenteren met alcohol niet gewoon een
onderdeel van de puberteit?
Ja, maar pas later in de puberteit en zeker niet vóór 16
jaar. Ook eenmalig gebruik kan leiden tot ongelukken, een
overdosis, geweld of risicovol seksueel gedrag. Daarnaast
kunnen de effecten van alcohol verder gebruik versterken.
Sommige pubers proberen een keer een glas alcohol, maar
vinden er niks aan. Voor anderen kan het gebruik van alcohol
echter verslavend werken. Hoe langer deze eerste ervaring
met alcohol uitgesteld kan worden, hoe groter de kans dat
pubers alternatieve manieren hebben ontwikkeld waarop
zij plezier kunnen maken, én met de uitdagingen van de
puberteit om kunnen gaan.
4. Is één glas alcohol echt zo slecht voor een kind?
Eén glas alcohol is niet per sé slecht voor de hersenen.
Maar wie een kind toestaat één glas te drinken, geeft het
signaal af dat het voor kinderen niet erg is om alcohol te
drinken. Bovendien: als kinderen eenmaal drinken, is de kans
groter dat ze ook meer gaan drinken. Ook neemt de invloed
van ouders op het alcoholgebruik af als kinderen eenmaal
begonnen zijn met drinken. En er is een relatie tussen een
vroege beginleeftijd en de kans op alcoholmisbruik op latere
leeftijd.
5. Waarom moeten ouders regels stellen over
alcoholgebruik?
Pubers hebben grenzen nodig. Ouders moeten daarom
duidelijke regels stellen. Regels kunnen een kind helpen om
geen alcohol te gebruiken. Maar regels werken alleen als het
kind begrijpt wat de bedoeling is. Het is ook belangrijk om de
regels te handhaven, door ook te bespreken welke sancties
er volgen als de regels niet worden nageleefd.
Voorbeeldregels:
• Kinderen mogen niet drinken tot ze 16 zijn.
• Oudere kinderen en volwassenen in het gezin geven
geen alcohol aan kinderen onder de 16 jaar.
• Oudere kinderen en volwassenen in het gezin
ontmoedigen het gebruik van alcohol door jongere
kinderen.
• Tijdens feestjes in huis van volwassenen zijn altijd
alcoholvrije drankjes en versnaperingen aanwezig
wanneer alcohol geschonken wordt.
• Kinderen mogen niet naar feestjes waar alcohol
geschonken wordt.
• Kinderen hebben geen toegang tot de drank van hun
ouders.
6. Moedigt het stellen van regels over alcoholgebruik
niet juist aan om tegen de regels aan te schoppen?
Bij het stellen van een regel is het gebruikelijk dat een kind
protesteert, maar dit protest betekent niet dat hij of zij de
regel niet zal respecteren. Het helpt dus niet als ouders boos
worden als hun kind protesteert. Wanneer er ruzie ontstaat,
is de kans groter dat het kind de regel helemaal niet
respecteert. Pubers zijn het aan hun eergevoel verplicht om
een regel alleen te hanteren als ze er de reden voor kennen
en die reden het liefst kunnen accepteren.
BIjlage 4 tIen Veelgestelde Vragen oVer roken
42 43
1. Mogen jongeren onder de 16 jaar eigenlijk wel
roken?
De wet zegt niet dat roken verboden is als je nog geen
16 jaar bent. De overheid probeert wel te voorkomen dat
jongeren beginnen met roken. Daarom mogen er geen
sigaretten e.d. verkocht worden aan jongeren onder de 16
jaar. Ook mag er geen reclame voor sigaretten vertoond
worden.
2. Bij welke gelegenheden roken jongeren vooral?
Jongeren roken het meest op straat of thuis. Vooral van
de jongeren tussen de 10 en 14 jaar rookt een groot deel
op straat (64%). Iets minder dan de helft van de rokende
jongeren van 10 t/m 19 jaar rookt bij vrienden of vriendinnen
en/of op school.
3. Alleen af en toe roken is toch niet zo slecht?
Wie bijvoorbeeld alleen in het weekend rookt, krijgt nog
steeds schadelijke stoffen binnen. Het probleem van af en
toe roken is dat bijna niemand het vol houdt. Zonder dat je
het merkt ga je steeds iets meer roken en na een tijdje kan
je niet meer zonder. Dat komt doordat het lichaam gewend
raakt aan de nicotine en er steeds meer van wil. Alleen af en
toe roken is dus niet aan te raden.
4. Waarom is (mee)roken voor kinderen slechter dan
voor volwassenen?
Een kinderlichaam is nog niet volgroeid. Ook de hersenen
van kinderen zijn nog volop in ontwikkeling. Daardoor
zijn kinderen gevoeliger voor de schadelijke stoffen
in tabaksrook. De schadelijke stoffen in tabaksrook
verminderen de weerstand waardoor kinderen vaker ziek
zijn. Ze krijgen eerder oorontsteking en luchtweginfecties.
Een kind met aanleg voor astma loopt een grotere kans daar
ook echt last van te krijgen.
5. Wat kunnen ouders doen als ze vermoeden dat hun
kind rookt?
Als ouders denken dat hun kind rookt, is het goed om
hierover te praten met het kind. Vraag het kind of hij/zij wel
eens een sigaret probeert. Het is belangrijk dat ouders het
kind duidelijk maken dat ze het niet prettig vinden als het
kind rookt. Pubers hechten veel waarde aan de mening van
hun ouders (ook al lijkt dat misschien niet altijd zo). Het kan
ook goed zijn om samen met het kind voor- en nadelen van
roken op een rijtje te zetten. Leg het kind uit dat er geen
sigaret voor nodig is om stoer of zelfverzekerd te zijn.
6. Wat kan een ouder doen als het kind boos wordt
tijdens het gesprek over roken?
Een gesprek over roken gaat het beste in een goede sfeer.
Als het kind boos wordt, is het beter om te wachten op een
rustig moment. Bijvoorbeeld tijdens het avondeten of tijdens
de afwas. Het gesprek zal ook soepeler verlopen als ouders
het kind de ruimte geven voor zijn/haar eigen mening. Het is
daarom belangrijk om tijdens het gesprek goed te luisteren
naar wat het kind te zeggen heeft.
7. Is het goed om het kind te belonen als deze tot een
bepaalde leeftijd niet gerookt heeft?
Sommige ouders spreken met hun kind af dat deze een
beloning krijgt wanneer hij/zij bijvoorbeeld 18 jaar wordt en
niet gerookt heeft. Ouders betalen de rijlessen van hun kind,
het kind wordt mee uiteten genomen of krijgt een bepaald
geldbedrag. Er is onderzoek gedaan naar het effect van zo’n
niet-roken afspraak. Uit deze onderzoeken is tot nu toe niet
bekend geworden of een niet-roken afspraak eraan kan
bijdragen dat kinderen niet beginnen met roken.
8. Moeten ouders hun kind verbieden om te roken?
Verbieden kan een tegengesteld effect hebben. Het is
daarom beter dat ouders het kind duidelijk maken dat ze het
niet prettig vinden als hun kind rookt. Ouders kunnen daarbij
uitleggen waarom ze dat vinden. Uit onderzoek is gebleken
dat een goed gesprek over roken meer effect kan hebben
dan het kind verbieden om te gaan roken.
9. Wat kunnen ouders doen als ze zelf wel roken?
Het allerbeste dat rokende ouders kunnen doen, is zelf
proberen te stoppen met roken. Zo krijgt het kind het goede
voorbeeld. Maar stoppen is niet makkelijk. Het is daarom
belangrijk om in elk geval niet te roken op plekken waar
het kind is. Bijvoorbeeld in de auto, op het schoolplein of bij
een sportwedstrijd. Ook kunnen ouders ervoor zorgen dat
ze geen sigaretten of asbakken in de kamer laten slingeren.
Kinderen zullen dan minder snel nieuwsgierig zijn naar
roken.
7. Houdt het vaststellen van straffen niet in dat ouders
hun kind niet vertrouwen?
Belonen kan heel motiverend zijn om regels te volgen.
Wanneer een regel na overtreding de eerste keer niet
bestraft wordt, kan dit een kind het idee geven dat hij of zij er
makkelijk mee weg komt. Het straffen zonder waarschuwing
geeft een kind aanleiding om te denken dat zijn of haar
ouders onredelijk zijn.
8. Hoe zit het met ouders die zelf veel drinken of veel
dronken toen zij jong waren?
Ouders die vroeger zelf veel dronken, kunnen tegen hun kind
dit zeggen: ‘Ik heb inderdaad als puber alcohol gedronken
en ik wilde dat ik dat niet gedaan had. Tegenwoordig is veel
meer bekend over de risico’s van alcoholgebruik op jonge
leeftijd.’
Hoe ouders nú met alcohol omgaan, is ook belangrijk
voor jongeren. Kinderen zijn gevoelig voor het gedrag
van personen voor wie ze respect hebben. Veel van het
gedrag dat ze vertonen, hebben ze geleerd van anderen.
Het is ook goed om het eigen gedrag te bespreken, vooral
als ouders zelf moeite hebben om hun alcoholgebruik te
matigen. Ten slotte geldt natuurlijk wel dat ouders een
andere positie hebben dan kinderen. Aan sommige zaken
zijn leeftijdsgrenzen verbonden: aan autorijden, trouwen en
alcohol drinken.
9. Wat kunnen ouders doen als hun kind al drinkt?
Zij kunnen afspraken maken om het drinken zoveel mogelijk
te beperken:
• Jongens drinken niet meer dan twee glazen alcohol.
Meisjes stoppen na één glas.
• Alcoholgebruik beperken tot het weekend, dus hooguit
één of twee avonden per week.
• Niet drinken op zondagavond, want de volgende dag
moet je weer naar school.
• Geen alcohol voor het sporten of voordat het kind de weg
op gaat.
10. Het is moeilijk om streng te zijn als andere
kinderen wel alcohol mogen drinken van hun
ouders.
Veel ouders willen niet dat hun kind een uitzonderingspositie
heeft. Daarom staan ze soms gedrag toe dat ze eigenlijk
afkeuren. Waarschijnlijk zitten de andere ouders met
hetzelfde probleem. Ouders kunnen dan contact met andere
ouders opnemen en de situatie bespreken. Begin met de
ouders van de beste vrienden van het kind. Of juist de ouders
waarvan bekend is dat ze wel eens alcohol schenken aan
hun kinderen. Ouders kunnen uitleggen dat zij eigenlijk niet
willen dat hun kind alcohol drinkt, en proberen samen tot
afspraken te komen.
BIjlage 5a CheCklIst organIsatIe ouderaVond PreVentIewerker
BIjlage 5B CheCklIst organIsatIe ouderaVond sChool
44 45
In deze bijlage staan twee checklists. Bijlage 5a is voor de
preventiewerker, bijlage 5b is voor de school.
Checklist voor preventiewerker
gedaan datum activiteit wie
Informatie sturen over de ouderavond
Overleg met de school of het organisatieteam over:- de taakverdeling- het programma voor de ouderavond: keuzemodule, datum, aanvangstijd,
taakverdeling- hoe laat moeten mensen in verband met voorbereidingen aanwezig zijn- Welke apparatuur is er (kan de film worden afgespeeld)? - Is er een mediatheek met een beamer, of kan er met een laptop en beamer
een website worden weergegeven?- Wie is aanspreekpunt tijdens de voorbereidingen en wie tijdens de avond?
Naar de school sturen:- checklist voor de school (bijlage 5b)- voorbeelduitnodiging (om te versturen of als houvast wanneer leerlingen zelf
uitnodigingen maken) (bijlage 1)- voorbeeldartikel (bijlage 2)- link www.pratenmetuwkind.nl, www.hoepakjijdataan.nl en www.
uwkindenalcohol.nl, www.uwkindenroken.nl
Plaatsen van artikel in de regionale krant
Reserveren van beamer, dvd-speler, laptop en diascherm voor de film of powerpoint-presentatie
Eventueel materiaal verzamelen of bestellen voor een informatietafel
Kopiëren van casusbeschrijvingen, presentaties en evaluatieformulieren (meegeleverd op cd rom of verkrijgbaar via www.dgsg.nl)
Testen apparatuur (afspelen film en weergeven website)
Zorgen voor informatie over opvoedcursussen en verslavingshulpverlening
10. Heeft een gesprek over roken wel zin als ouders
zelf roken?
Ook als ouders zelf wel roken, is het belangrijk om hierover
te praten met het kind. Rokende ouders kunnen uitleggen
waarom ze roken. Ook kunnen ze vertellen dat ze niet willen
dat hun kind dat ook gaat doen. Kinderen zullen eerder het
advies aannemen van ouders die open en eerlijk zijn. Ze zien
een rookverslaving van dichtbij en begrijpen zo waarom je
niet aan roken moet beginnen.
Checklist school
gedaan datum activiteit wie
Overleg met de preventiewerker over:- de taakverdeling- het programma voor de ouderavond: keuzemodule, datum, aanvangstijd, taakverdeling- hoe laat moeten mensen in verband met voorbereidingen aanwezig zijn- Welke apparatuur is er (kan de film worden afgespeeld)? - Is er een mediatheek met een beamer, of kan er met een laptop en beamer een website
worden weergegeven?
Met preventiewerker afspreken wanneer school de volgende documenten ontvangt:- checklist voor de school- voorbeelduitnodiging (om te versturen of als houvast wanneer leerlingen zelf uitnodigingen
maken) - voorbeeldartikel voor de schoolkrant of website
Onderling afspreken:- Wie is de contactpersoon voor de ouderavond voor ouders en voor de preventiewerker?- Wie praat de avond aan elkaar en houdt de tijd in de gaten?
Voorbereiden: alle betrokkenen bij ouderavond bezoeken de websites www.pratenmetuwkind.nl, www.hoepkakjijdataan.nl, www.uwkindenalcohol.nl en www.uwkindenroken.nl
Voorbereiding in de klas: de voorlichtingslessen over roken en alcohol van De gezonde school en genotmiddelen
Plaatsen van artikel in de schoolkrant en op de schoolwebsite
Uitnodigen van de ouders
Inventariseren hoeveel ouders er komen
Reserveren van beamer, dvd-speler, laptop en diascherm voor de film en eventueel een powerpoint-presentatie
Eventueel materiaal verzamelen of bestellen voor een informatietafel; u kunt dit ook voorleggen aan de preventiewerker
Aangeven aan de preventiewerker of speciale gasten hoeveel ouders er ongeveer worden verwacht
Aangeven hoeveel mensen u ongeveer verwacht (ouders, preventiewerker, collega’s, eventueel leerlingen) in verband met stoelen, tafels, koffie en eventueel fris voor leerlingen, koekjes
Inkopen (laten) doen en extra cateringfaciliteiten regelen als de leerlingen alcoholvrije cocktails gaan maken
Zorgen dat de school open is
Klaarzetten van de stoelen en tafels waar mensen aan kunnen schrijvenPennen neerleggen
Klaarzetten benodigde apparatuur
Verzorgen van koffie, eventueel fris voor leerlingen bij aanvang en pauze
Iemand die de ouders en eventueel leerlingen ontvangt
Wie helpt opruimen?
Zorgen dat de school wordt afgesloten
BIjlage 6 Puzzels Voor de leerlIngen
46 47
alCohol
woordPuzzel
Streep de woorden hieronder door. De letters die overblijven,
vormen een zin
Agressie
Alcohol
Alcoholvrij
Bewusteloos
Bier
Bloed
Fris
Hersenen
Lallen
Lever
Oplossing: Maak plezier zonder bier
w i j n g l a s m h b s
k n a r d x i m e l o d
a a o a b i e r o o n n
l g k n p l s e l e i e
o r l z t e d e i e e v
h e r e n s t n l f r a
o s z e v s p a j r e l
c s n o u e l a n i n s
l i d w e l r r n s w r
a e e n e g a a m n b e
i b e n r e t a k r e v
a l c o h o l v r i j n
Kater
Maag
Mixdrank
Nee
Nieren
Ontspannen
Verslavend
Wijn
Wijnglas
Casus
Melanie is 14 jaar. Ze drinkt vaak alcohol met vrienden. Haar
moeder weet niet dat ze zoveel drinkt.
1. Heb jij wel eens alcohol gedronken?
2. Als je alcohol zou drinken, zou je dat aan je ouders
vertellen?
3. Wat zou jij doen als je Melanie’s moeder was?
4. Vind jij dat ouders kun kinderen moeten verbieden om
alcohol te drinken?
Kijk ook op www.bao-rokendrinken.nl voor leuke opdrachten
op het digibord!
roken
woordPuzzel
Streep de woorden hieronder door. De letters die overblijven,
vormen een zin
Conditie
Gele tanden
Giftig
Hoesten
Kanker
Koolmonoxide
Longen
Luchtpijp
Nee
Oplossing: Ik leef gezond, ik rook niet
v e n i t o c i n n e
i e k z l e l e e z d
f g r e w o z d t u i
o n d s n a n i s u x
g k t g l a r k e r o
i r e e t a a t o s n
t n o e r b a k h t o
f e l o a a e f k o m
i e n t i n g e d f l
g l u c h t p i j p o
e i t i d n o c s t o
r e k n a k v i e s k
Casus
Jelle is 12 jaar. Hij heeft stiekem met vrienden gerookt. Na
een paar keer kon hij niet meer stoppen. Hij heeft niks aan
zijn ouders verteld.
1. Heb jij wel eens gerookt?
2. Als je zou roken, zou je dat aan je ouders vertellen?
3. Wat zou jij doen als je Jelle’s moeder was?
4. Vind jij dat ouders mogen zeggen dat kun kinderen niet
moeten gaan roken?
woordPuzzel roken
1. De longen werken minder goed als je rookt. Daardoor
moet je veel …
2. Deze stof in sigarettenrook zorgt voor een slechtere
conditie
3. Zuurstof komt in je bloed via de ….
4. Door de nicotine in een sigaret wordt je …
5. Door de teer in sigarettenrook worden je longen …
6. Sommige mensen gaan roken, omdat ze denken dat roken
… is.
7. Als je lang rookt, kun je … krijgen.
8. Roken in restaurants en in de trein is ….
1
2
3
4
5
6
7
8
Oplossing: Ongezond
1. Hoesten
2. Koolmonoxide
3. Longen
4. Verslaafd
5. Zwart
6. Stoer
7. Longkanker
8. Verboden
Nicotine
Roken
Sigaret
Tabak
Verslaafd
Vies
Zuurstof
Zwart
BIjlage 7 CIjfers
BIjlage 8 CasusBesChrIjVIngen BIj workshoP 2
48 49
In deze bijlage worden de cijfers uit het eerste gedeelte van
de plenaire presentatie in tabelvorm weergegeven. Mocht
u tijdens de ouderavond aangepaste grafieken willen laten
zien (bijvoorbeeld om dat u alle middelen in een aparte
grafiek wilt laten zien, of omdat u zich wilt beperken tot één
leeftijdsgroep), dan kunt u op basis van deze cijfers nieuwe
grafieken opmaken.
dIa 2 Hoeveel jongeren roken elke dag (%)?
dIa 10 Hoeveel jongeren drinken elke maand alcohol?
dIa 12 Hoeveel alcohol drinken jongeren van 16 jaar in
het weekend?
dIa 13 Drinken jongeren nu meer dan vroeger?*
Leerlingen (12-18 jaar) die wel eens dronken zijn geweest
Leerlingen (12 jaar) die de afgelopen maand hebben
gedronken
dIa 22 Regels stellen werkt*
roken
11 jaar 0
12 jaar 0
13 jaar 3
14 jaar 10
15 jaar 19
16 jaar 23
Bron: TNS NIPO (2010)
%
Niet 23.4
1-4 glazen 28.4
5-10 glazen 22.6
Meer dan 10 glazen 25.6
Bron: Peilstationonderzoek 2007
jongens meisjes
BO 6.3 3.6
12 jaar 11.5 7.8
13 jaar 20.8 18.3
14 jaar 35.7 41.4
15 jaar 60.2 59.8
16 jaar 78.5 63.7
Bron: HBSC 2009
%
1988 76.6
1992 66
1996 77.4
1999 71.9
2003 83.7
2007 77.5
2009 65.7
Bron: HBSC 2009, Peilstationonderzoek 2007
%
2003 30.9
2005 22.5
2007 16.1
2009 9.7
Bron: HBSC 2009, Peilstationonderzoek 2007
strenge ouders tolerante ouders
14 jaar 3 12
15 jaar 20 50
alCohol
Casus 1
Melanie is 14 jaar oud en drinkt regelmatig veel alcohol. Haar
moeder zegt: ‘Verbieden heeft geen zin. Ze doen het toch.
Zolang je zelf een kind probeert te begeleiden is er openheid,
anders gaan ze er over liegen. Alcohol in de supermarkt,
zoals een breezer of een biertje, dat vind ik nog wel gaan,
maar geen sterke drank. Ik koop het zelf voor haar, dat wil ze
graag.’
1 Wat vindt u van de mening van Melanie’s moeder?
2 Moet de moeder van Melanie strenger zijn? Waarom wel
of niet?
3 Denkt u dat Melanie’s moeder haar dochter nu nog kan
verbieden om te drinken tot ze 16 jaar is? Hoe zou ze dat
aan kunnen pakken?
4 Hoe kunt u als ouder invloed hebben op het
alcoholgebruik van uw kind?
Casus 2 (alCohol)
Sommige ouders vinden dat alcohol drinken erbij hoort als
je jong bent. Ze zijn zelf ook jong geweest en dronken toen
ook alcohol. Ze weten dat alcohol eigenlijk niet goed is voor
kinderen. Maar ze denken dat hun kind niet zoveel gevaar
loopt.
1 Vindt u dat ze gelijk hebben? Waarom wel/niet?
2 Weet u of uw kind wel eens alcohol drinkt, thuis of bij
iemand anders?
3 Wat vindt u belangrijke redenen om uw kind niet te laten
drinken voor het 16e jaar?
4 Hoe kunt u als ouder invloed hebben op het
alcoholgebruik van uw kind?
Casus 3 (alCohol)
Sven is 13 jaar. Hij is uitgenodigd op de verjaardag van een
klasgenoot. U kent deze klasgenoot niet goed, maar u zou er
niet gek van opkijken als zijn ouders het goed vinden als er
alcohol wordt gedronken op het feestje.
1 Weet u of uw kind wel eens alcohol drinkt, thuis of bij
iemand anders?
2 Hoe kunt u er achter komen wat er zal gebeuren op het
feestje?
3 Hoe denkt u dat u zou kunnen voorkomen dat uw kind op
feestjes van vrienden alcohol krijgt aangeboden?
4 Welke afspraken zou u willen maken met andere ouders?
Casus 4 (alCohol)
Jasper is 11 jaar. Op school hebben ze les gehad over
alcohol. Hij komt thuis met verhalen hierover. Hij heeft
geleerd dat alcohol ongezond is. Jasper weet dat u af en toe
zelf een wijntje drinkt. Hij zegt: ‘Dat is echt slecht. Je zou
geen alcohol moeten drinken!’
1 Vindt u dit een goede aanleiding om een gesprek over
alcohol te voeren?
2 Hoe zou u dit aanpakken?
3 Hoe kunt u duidelijk maken dat u wel alcohol mag
drinken en uw kind niet?
4 Welke afspraken zou u met uw kind maken over alcohol?
roken
Casus 6 (roken)
Safira is 12 jaar. Op school hebben ze les gehad over roken.
Ze komt thuis met verhalen hierover. Ze heeft geleerd dat
roken ongezond is. Ze is bang dat haar ouders longkanker
krijgen omdat ze roken. Ze wil dat ze stoppen met roken.
1 Vindt u dit een goede aanleiding om een gesprek over
roken te voeren?
2 Hoe zou u dit aanpakken?
3 Hoe kunt u uitleggen als u wel rookt, dat u niet wilt dat
uw kind gaat roken?
4 Welke afspraken zou u met uw kind kunnen maken over
roken?
Casus 7 (roken)
Tamara zit in groep 8. Ze heeft al jarenlang een vast
groepje vriendinnen. Twee van deze vriendinnen hebben
geëxperimenteerd met roken. Ze vertelt dit thuis.
1 Hoe zou u kunnen voorkomen dat Tamara gaat roken?
2 Welke nadelen over roken kunt u vertellen aan Tamara?
3 Hoe zou u Tamara weerbaar willen maken tegen
BIjlage 9 eValuatIeformulIer
50 51
groepsdruk?
4 Zou het helpen om met de ouders van de vriendinnen
van Tamara in gesprek te gaan?
Casus 8 (roken)
U wilt graag dat uw kind niet gaat roken. Om dit te bereiken
heeft u de nodige moeite gedaan. U bent zelf gestopt met
roken en u heeft met uw kind gepraat over roken. Dan komt
uw baas bij u thuis eten. Hij steekt zonder het te vragen
binnen een sigaret op.
1 Wat doet u?
2 Zou u na aanleiding van dit incident met uw kind in
gesprek kunnen gaan over roken?
3 Wat zou u zeggen tegen uw kind?
4 Hoe zou u een dergelijke situatie kunnen voorkomen in
de toekomst?
Casus 9 (roken)
U ging er altijd vanuit dat uw kind niet rookt. Plotseling vindt
u een pakje sigaretten op de kamer van uw kind. U rookt zelf
ook.
1 Wat doet u?
2 Hoe zou u uitleggen aan uw kind dat u niet wilt dat hij of
zij gaat roken, terwijl u dit zelf wel doet?
3 Welke afspraken zou u maken met uw kind?
4 Welke consequenties volgen er als uw kind zich niet aan
de afspraken houdt?
Beste ouder, verzorger,
Wilt u op dit formulier laten weten wat u van de ouderavond
vond?
Hartelijk dank!
Datum:
School:
Plaats:
a. wat Vond u Van de ouderaVond?
o interessant
o te theoretisch
o praktisch
o niets nieuws
o te lang
o te kort
o
Welk rapportcijfer geeft u aan de volgende onderdelen?
Onder ’toelichting’ kunt u opschrijven waarom u dit cijfer
geeft.
B. PresentatIe door leerlIngen
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
toelIChtIng
C. fIlm of PresentatIe
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
toelIChtIng
C. adVIes In de PraktIjk / deBat / wat zou u
doen? / sPel (omCIrkel)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
toelIChtIng
d. kunt u de InformatIe en tIPs Van VanaVond
geBruIken In de oPVoedIng Van uw kInd?
e. welke tIP zou u na deze aVond aan andere
ouders geVen?
f. wat zou er anders moeten als deze oud-
eraVond nog een keer Voor andere ouders
wordt georganIseerd?
Colofon
52
Deze handleiding is ontwikkeld in het kader van de
opvoedcampagne Roken, Alcohol en Cannabis.
uItgaVe
Trimbos-instituut
STIVORO
tekst
Hylkje Algra
ProjeCtleIdIng
Boukje van Vlokhoven
met medewerkIng Van
Sanne de Josselin de Jong (STIVORO)
Nina Jans (GGD Kennemerland)
Steffie Nooy (GGD Amsterdam)
VormgeVIng en oPmaak
Roorda reclamebureau
eerste druk
Juni 2011
Bestelnummer: PFG40138
(www.trimbos.nl/producten)
Deze uitgave kwam tot stand met financiële steun
van het ministerie van VWS.
54