Censorship in Internet Access: An Evaluation for Turkey
Arş. Gör. Şahika Eroğlu – Arş. Gör. Tolga Çakmak
Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
{sahikaeroglu, tcakmak}@hacettepe.edu.tr
Internet Erişiminde Sansür: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
İçerik• İnternet Sansürü
• Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi
• Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanması ve İnternet Sansürüne Yönelik Çalışmalar
• Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Uygulamalar
• Sonuç ve Öneriler
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
İnternet Sansürü
• Bilgi ve Web teknolojilerindeki gelişim
• Bilgi kaynaklarının ve bilginin bulunduğu ortamlar
• Bilginin kolay üretimi ve paylaşımına yönelik fırsatlar
• İnternet ve İnternet Erişimi
• Donanıma yönelik gelişmeler
• Bilgisayarlar, laptoplar, tabletler, akıllı telefonlar, saatler…
• Düşünce özgürlüğü ve etik konularındaki gelişmeler
• Evrensel bildirgeler ve İnsan haklarına yönelik raporlar
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
İnternet Sansürü
• Sansür,
• düşün ve sanat ürünleri,
• siyaset, din, dil ve açık saçıklık gibi gerekçeler
• üretim, dağıtım, ödünç verilme veya satılmasına yönelik yasaklama veya engelleme (Kızılkan, 1988)
• İnternet Sansürü,
• İnternet’teki bilgilere erişmeye veya bilgi koymaya yönelik (Internet Sansürü, 2013)
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
İnternet Sansürünün Boyutları
• Teknik
• Yasal
• Engellenen içeriğe erişime yönelik çabalar
(Binns, 2012)
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
İnternet Sansürü - Gerekçeler
• Gerçek cinayet ve otopsi görüntüleri
• Çocuk porno filmleri,
• Madde bağımlılığına özendirici içerik,
• Siyasi içerik,
• İntihara teşvik
(Köse ve Özen, 2010; Şamlı ve Konak, 2011).
(
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
(TÜİK, 2013)
Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Türkiye’de Internet Kullanımının Gelişimi• Internet kullanımı;
• 2004 - %7,5
• 2008 - %33,1
• 2006 - ADSL
• Internet kullanımı;2007 - %29 / 2012 - %45
• Geniş bant internet kullanımı > 20 milyon
• 3G
• Yaklaşık 150 internet servis sağlayıcısı (%81’i Türk Telekom)
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
(Opennet Initiative, 2014)
(Freedom on the net, 2013)
Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına
Yönelik Yasal Girişimler
• 5651 Sayılı Kanun – 2007
• Kartepe İlkeleri
• 2007 yılına kadar engellemeler TCK maddelerine göre gerçekleştirilmekte;
• Anayasanın 13. Maddesi ile çelişki
• Kullanılan yöntem: DNS sınırlaması
• Yöntemin yetersizliği
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
(Gök, 2012)
Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına
Yönelik Yasal Girişimler
• 2014 yılındaki engellemeler
• Öncelikle DNS daha sonra IP engellemeleri
• Çözüm olarak VPN ve Zenmate gibi uygulamalar
• İstatistikler
• 2012 => 1115 web sitesi
• 252 (%23) mahkeme kararı
• 863 (%77) TİB re’sen verilen idari kararlar
• 2014 => 40851 web sitesi
• 2027 (%5) mahkeme kararı
• 36405 (%89,4) TİB re’sen verilen idari kararlar
• 950 (%2,3) savcılık tarafından verilen kararlar
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Girişimler
Türkiye’de İnternet Erişiminin Kısıtlanmasına Yönelik Yasal Girişimler
Türkiye’nin İnternet Erişimine Yönelik Profili
• Opennet Initiative
• Hedefli filtreleme;
• politik, sosyal ve internet araçları,
• belirli bir kategoride spesifik engellemeler,
• internet trafiğinin tek bir altyapı sağlayıcısı aracılığıyla gerçekleştirilmesi
• internet ile ilgili politikaların gözden geçirilmesi gerekliliği
• Freedom House – 2012 ve 2013 yılları
• kısmen özgür ülkeler
• Google ve Youtube’dan içerik kaldırmaya yönelik taleplerdeki artış
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Türkiye’nin İnternet Erişimine Yönelik Profili
• Bilimsel Çalışmalar;
• Yöntem ve yasal uygulamaların yetersizliği
• 5651’de yer alan kavram ve sınırların net olarak tanımlanmamasından kaynaklanan olumsuzluklar
• Yeni düzenlemeler: 6518 sayılı Torba yasa teklifi çerçevesinde yapılan düzenlemeler;
• Erişim Sağlayıcılar Birliği’nin kurulması
• Yer sağlayıcılar, içerik sağlayıcılar ve erişim sağlayıcıların birliğe üye olma zorunluluğu,
• Engelleme süreçlerinin kolaylaştırılması ve yürütmeye verilen yetkiler
• Engelleme yöntem ve tekniklerinin artırılması (DNS, IP engelleme gibi)
• TİB Başkan ve personeline yargılama zırhının getirilmesi
• Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi ve hızlı içerik engellemelerine yönelik yürütmeye verilen yetkiler
• Hizmet sağlayıcıların trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere saklamaları gerekliliği
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Sonuç ve Öneriler• 2007 yılındaki yasal düzenlemelerle yeni bir boyuta geçiş
• Raporlara göre;
• Teknolojik gelişmelere uyum iyi olmasına rağmen internet erişimine yönelik engellemelerde yasal uygulamalar açısından iyileştirme ve gözden geçirme gerekliliği
• Son dönemdeki düzenlemelere yönelik çekinceler
• Servis sağlayıcılara yönelik tekelleşme çekincesi
• Kullanılacak yöntem ve tekniklere yönelik muallak ifadeler
• Özel hayatın gizliliği ile ilgili sınırların net olarak belirlenmesine yönelik gereklilik
• Kısıtlamaların düşünce özgürlüğü kavramıyla çelişebilecek boyuta gelebileceğine yönelik kuşkular
• Sınırları net olarak çizilmemiş ifadelerin Kartepe ilkeleri çerçevesinde de belirtilen orantılık ve ölçülülük ilkelerine uyum konusunda şüphelerin doğması
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
Censorship in Internet Access: An Evaluation for Turkey
Arş. Gör. Şahika Eroğlu – Arş. Gör. Tolga Çakmak
Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
{sahikaeroglu, tcakmak}@hacettepe.edu.tr
Internet Erişiminde Sansür: Türkiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye