สงทสงมาดวย 4

องคความรโรคมอ เทา ปาก

เชอทเปนสาเหต : เชอไวรสในกลม Enterovirus ซงพบเฉพาะในมนษยเทานน และมหลากหลายสายพนธสาหรบสายพนธทกอโรคมอ เทา ปาก ไดแก Coxsackie virus group A, B และ Enterovirus 71

ลกษณะของโรค : สวนใหญพบในเดกอายนอยกวา 5 ป ผตดเชอสวนใหญมกไมแสดงอาการปวย หรออาจพบอาการเพยงเลกนอย เชน มไข ปวดศรษะ คลนไส ปวดเมอย เปนตน โดยจะปรากฏอาการดงกลาวอย 3-5 วน แลวหายไดเอง หรอมอาการไข รวมกบตมพองเลกๆ เกดขนทผวหนงบรเวณฝามอ ฝาเทา และในปาก โดยตมแผลในปาก สวนใหญพบทเพดานออนลน กระพงแกม เปนสาเหตใหเดกไมดดนม ไมกนอาหารเพราะเจบ อาจมนาลายไหล ในบางรายอาจไมพบตมพองแตอยางใด แตบางรายจะมอาการรนแรง ขนอยกบชนดของไวรสทมการตดเชอ เชน การตดเชอจาก Enterovirus 71 อาจมอาการทางสมองรวมดวย โดยเปนแบบ aseptic meningitis ทไมรนแรง หรอมอาการคลายโปลโอ สวนทรนแรงมากจนอาจเสยชวตจะเปนแบบ encephalitis ซงมอาการอกเสบสวนกานสมอง (brain stem) อาการหวใจวาย และ/หรอมภาวะนาทวมปอด (acute pulmonary edema) วธการแพรโรค : เชอไวรสเขาสรางกายทางปากโดยตรง โดยเชอจะตดมากบมอ ภาชนะทใชรวมกน เชน ชอน แกวนา หรอของเลน ทปนเปอนนามก นาลาย นาจากตมพอง แผลในปาก หรออจจาระของผปวยทมเชอไวรสอย ทงน เชออาจอยในอจจาระของผปวยไดเปนเดอน (พบมากในระยะสปดาหแรก) ทาใหผปวยยงคงสามารถแพรกระจายเชอได ระยะฟกตว : โดยทวไป มกเรมมอาการปวยภายใน 3 - 5 วนหลงไดรบเชอ การรกษา : ใชการรกษาแบบประคบประคองเพอบรรเทาอาการตางๆ เชน การใชยาลดไข หรอยาทาแกปวดในรายทมแผลทลนหรอกระพงแกม ควรเชดตวผปวยเพอลดไขเปนระยะ ใหรบประทานอาหารออนๆ ดมนา นาผลไม และนอนพกผอนมากๆ แตในกรณผปวยมอาการแทรกซอนรนแรง ตองรบไวรกษาเปนผปวยใน เชน รบประทานอาหารหรอนมไมได มอาการสมองอกเสบ เยอหมสมองอกเสบ ภาวะปอดบวมนา กลามเนอหวใจอกเสบ กลามเนอออนแรงคลายโปลโอ จาเปนตองใหการรกษาแบบ intensive care และดแลโดยผเชยวชาญ การปองกนโรค :

• ไมควรนาเดกเลกไปในทชมชนสาธารณะทมคนอยเปนจานวนมากๆ เชน หางสรรพสนคา ตลาด สระวายนา ควรอยในททมการระบายถายเทอากาศไดด

• หลกเลยงการสมผสใกลชดผปวย และระมดระวงการไอจามรดกน • ลางมอใหสะอาดกอนและหลงเตรยมอาหาร รบประทานอาหาร และภายหลงการขบถาย • ใชชอนกลางและหลกเลยงการใชแกวนาหรอหลอดดดนารวมกน

การควบคมโรค :

• การรายงานโรค ระบบเฝาระวงโรค สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข • การแยกผปวย ระวงสงขบถายของผปวย ถาผปวยในหอผปวยแมและเดกเกดอาการเจบปวยท บงชวา

จะเปนการตดเชอเอนเทอโรไวรส จะตองระวงเรองสงขบถายอยางเขมงวด เพราะอาจทาใหทารกตดเชอและเกดอาการรนแรงได หามญาตหรอเจาหนาทผดแลผปวยทสงสยวาตดเชอเอนเทอโรไวรส เขามาในหอผปวยหรอหอเดกแรกเกด หรอหามเขาใกลทารกหรอหญงทองแกใกลคลอด

• การทาลายเชอ ตองทาลายเชอในนามก นาลาย อจจาระ ของผปวยอยางรวดเรวปลอดภย ลางทาความสะอาด หรอทาลายสงของปนเปอน หลงสมผสสงของปนเปอนหรอสงขบถาย

• การสอบสวนผสมผสและคนหาแหลงโรค คนหา ตดตามผปวยและผสมผสโรคอยางใกลชดในกลมเดกอนบาลหรอสถานเลยงเดก

คาแนะนาประชาชน 1. พอแมผปกครอง ควรแนะนาสขอนามยสวนบคคลแกบตรหลาน และผดแลเดก โดยเฉพาะการ

ลางมอใหสะอาดทกครงกอนการเตรยมอาหารหรอกอนรบประทานอาหาร และหลงขบถาย การรกษาสขอนามยในการรบประทานอาหาร เชน การใชชอนกลาง หลกเลยงการใชแกวนารวมกน นอกจากนน ควรใหเดกอยในททมการระบายอากาศทด ไมพาเดกเลกไปในทแออด

2. ผประกอบการในสถานเลยงเดกควรดแลใหมการปฏบตตามมาตรฐานดานสขลกษณะของสถานทอยางสมาเสมอ เชน การเชดถอปกรณเครองเรอน เครองเลน หรออปกรณการเรยนการสอนตางๆ ดวยนายาฆาเชอโรคเปนประจา รวมทงการกาจดอจจาระใหถกตองและลางมอบอยๆ

3. ในโรงเรยนอนบาล และโรงเรยนประถมศกษา ควรเพมเตมความรเรองโรคและการปองกนตนเอง เชน ไมคลกคลใกลชดกบเดกปวย การลางมอและการรกษาสขอนามยสวนบคคล (ดงเอกสารแนบ แนวทางปองกนควบคมการระบาดของโรคมอ เทา ปาก ในศนยเดกเลก สถานรบเลยงเดกและสถานศกษา)

4. ผดแลสระวายนา ควรรกษาสขลกษณะของสถานทตามประกาศของกรมอนามย เพอปองกนการระบาดของโรคมอ เทา ปาก

5. ในกรณทเดกมอาการปวยซงสงสยเปนโรคมอ เทา ปาก ควรรบพาไปพบแพทยทนท และแยกเดกอนไมใหคลกคลใกลชดกบเดกปวย โดยเฉพาะอยางยง ในพนททมการระบาด หากเดกมตมในปาก โดยทยงไมมอาการอน ใหหยดเรยน อยบานไวกอน ใหเดกทปวยขบถายอจจาระลงในทรองรบ แลวนาไปกาจดใหถกสขลกษณะในสวม หากเดกมอาการปวยรนแรงขน เชน ไมยอมทานอาหาร ไมยอมดมนา ตองรบพาไปรบการรกษาทโรงพยาบาลใกลบานทนท

*****************************************