8/14/2019 Lytructrung_Y 5
1/39
L TRC TRNG
i tng: Y 5
Bs Phm Th L Hoa
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
2/39
MC TIU
1.Nu c tm quan trng ca bnh do Shigella
2.K c im vi sinh chnh ca vi trng Shigella
3.Trnh by triu chng chn on bnh & bin chng
4.K cc khng sinh iu tr c hiu
5.Trnh by bin php phng cho c nhn & cng ng
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
3/39
I. I CNG HC l = fn m mu, mt rn, au bng qun (Hipocrate)
Cui TK 19: phn bit 2 tc nhn l: amp vi trng
(nhn din E. histoliticanm 1859 & Shigellanm 1906)
Roger (1913) phn bit 2 bnh cnh l:
gy dch nh t, tri lnh, bnh tm thn: do Shigella
cabnh l t vo ma nng: doamp
Dch trong lch s: lin quan n cc trn chin, trong tri
lnh. Thit hi do l trc trng vt xa thit hi do chin tranh.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
4/39
I. I CNG
T TK 20: Shigella yu t R khng thuc truyn qua
plasmid, gy dch khp ni, nng, t vong cao
Trung M: 1969-73
Bangladesh: u 70s
Nam : gia 80s
Trung Phi: cui 70s n 90s (Zaire Rwanda, Burundi)
cc nc Nam Phi (Zambia, Malawi, Mozambique,
Zimbabwe)
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
5/39
I. I CNG
Hin nay: ang bng pht; 5-15% tiu chy tr em cc
nc ang pht trin.
nh hng: Bnh nng, bin chng t vong.
Bnh ko di: mt protein qua rut ln.
Vc xin: c OMS xc nh t cui 1990s, cha p dng
rng ri
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
6/39
II. TC NHN GY BNH
Vi trng Shigella: gia nh Enterobacteriacea, gram m,
khng di ng, khng sinh nha bo, khng c nhung mao, ch
c khng nguyn thn O. Chia 40 serotp & subtype. Nhn
din thnh 4 nhm huyt thanh (4 serogroup):
Nhm A: S.dysenterie, gm 13 serotp.
Nhm B: S.flexnerie, gm 6 serotp (chia 15 subtype)Nhm C: S.boydii, gm 18 serotp
Nhm D: S.sonnei, 1 serotp.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
7/39
II. TC NHN GY BNH
Vi trng ch gy bnh trn ngi.
Gy bnh thc nghim trn kh.
Kh nng xm ln: test Sereny (vim kt mc th )
Kh nng lan trn trn nim mc: th nghim to plaque
trn t bo Hela, phi g (di ng kiu Olm - Organelle
like movement & polymer ho actin)
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
8/39
II. TC NHN GY BNH
c lc ca mt chng Shigella
quy nh bi cc gen /nhim sc th & plasmid
lin quan vi:
Kh nng xm nhp
Kh nng lan trn v sinh sn ni bo
Kh nng sinh c t Shigatoxin
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
9/39
II. TC NHN GY BNH
KH NNG XM NHP V LAN TRN NI BO
Bi nhm gen (IPAs, virF, mxi) trn
plasmid 120-140 megadalton.
Chu tc dng iu ha bi cc gen(vac B, C, Kcp A) trn nhim sc th
Biu hin cc gen iu ha chu nh hng ca nhit ,p lc thm thu v mt s yu t khc.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
10/39
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
11/39
II. TC NHN GY BNH
Ngoi c t:
SHIGATOXIN dogen stx AB, cu to A-B.
c ch tng hp protein
gy apoptosis.
SHET-1 (do cc locus trn nhim sc th ca S. flexneri 2a)
SHET-2(do cc locus trn plasmid ca Shigella& E.coli)gy tit nc v in gii vo lng rut
Ni c t lipopolysaccharide: gy sc ni c t
KH NNG TIT C T CA VI TRNG
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
12/39
III. DCH T HC:
1. Tnh hnh l trc trng cc nc trn th gii:
250 triu ca/nm (OMS 1999)
90% nc ang pht trin (3.5/100 dn
so vi 6.5/100.000 dn nuc cng nghip)2. Chng gy bnh:
S. dysenterie:gy bnh trc TC I.
S.flexnerie: T sau TC I
S.sonnei: Sau TC II nc cng nghip
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
13/39
III. DCH T HCOMS, 1999
ncang pht trin
nccng nghip
S.dysenterie** 6% 1%,
S.flexnerie 60% 16%
S.boydii 6% 2%
S.sonnei 15%* 77%
* ? Pleisiomonas shigelloidesc KN O ging S.sonnei).
* * (nuc ngho & vng chin tranh: S.dysenterie 1)
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
14/39
III. DCH T HC3. Thay i theo ma:
Ma nng (thiu nc ung & sinh hot)Mt s vng: nuc ma gip Shigella nc).
4. Ngun bnh:
Ngi:Bnh cp (103- 109 VT/g phn).
Bnh hi phc (103 VT/g phn 6 tun)
Ngi mang trng mn: him (AIDS)
Ngun nc: (nhim phn: vi trng sng 6 thng)
nc ging nc h ao nc sui
Clor ha nc git c VT, nga ly Shigellaqua nc.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
15/39
III. DCH T HC
5. Cm th
Tr < 6 th c KT chng LPS /sa m
Tr 1-5 tui: cha thc v sinh
thiu min dch mc phi
6. ng ly truyn
Tip xc trc tip: ca l t (t l ca th ft cao, tr nh 60%)
Gin tip: v dch (rui, d.c v sinh, thc n, ngun nc)Quan h tnh dc ng gii nam.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
16/39
III. DCH T HC
iu kin gy dch: Thiu nc sch.
VS mi trng km (phn, rc, rui)
Tp th ng ( tip xc trc tip, iu kin VS)
thc VS c nhn km (thiu gio dc y t, tri giam, t nn,
tm thn, chm pht trin)
C a km dinh dng, gim min dch.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
17/39
IV. C CH BNH SINH
12 gi sau: tng sinh RN 107
-109
vt/ml:st, au bng, tiu lng, c cn co tht
Sau vi ngy, khng cn VT RN:
st gim, au vng bng di. Giai n mun: tn thung n an cui RG. Mt VT
cao nht b mt nim mc, gim dn n lp lamina
propia: mt rn, tiu lt nht, mc i cu gi.tn thng: microabces lot nim mc
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
18/39
IV. C CH BNH SINH:
Qu trnh xm nhp Quat bo M trnh by cho TB di nmc RG.
TB tit IL-1 gy t tp BCN di nim mc.
Khi TB cht, phng VT vo di mng y. IL-1 lm thay i tnh cht cu ni lin bo, VT xm nhp
t t lng rut v t di mng y.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
19/39
IV. C CH BNH SINH:
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
20/39
1. gn vo protein INTEGRIN ca tb M nm RG
2. trnh by cho i thc bo. Tng sinh trong TB3. phng thch IL-1 vim v t tp BCN
4. phng VT vo di nm, xm nhp th ft qua mng y
5. BCN chui qua cu lin bo
6. bin i tnh cht lin bo, xm nhp th ft VT qua nmc
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
21/39
IV. C CH BNH SINH Qu trnh lan trn trong nim mc
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
22/39
IV. C CH BNH SINH Tc dng ca Shigatoxin
1. c ch tng hp protein: Shigatoxinc tit khi VT pht
trin trong nim mc.
Shigatoxingn vo glycolipid(Gb3) ca nm RG
Cu to A ni bo ha, tc dng
60S, ngn cn gn adenosinln si protein ang thnh lp, c
ch sinh tng hp protein.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
23/39
IV. C CH BNH SINH Tc dng ca Shigatoxin
2. Shigatoxingy tit cc cytokin (TNF, IL-1, IL8) gy tn
thng ni mc trong cc hi chng HUS, nhim c thn
kinh.
3. Biu l cm th th vi c t (IL-1, IL-8) ging vai tr ca
Lipopolysaccharide ca vi trng (t tp BC, biu l receptor
vi c t).
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
24/39
IV. C CH BNH SINHp ng min dch sau nhim Shigella
p ng dch th:
KTh IgA xut hin vi ngy sau, ko di nhiu tun.
Gm: khng th chng lipopolysaccharidekhng th chng c t polypeptid
Bo v: c hiu cho tng serotype
c th bo v cho gia cc serotype.
Min dch t bo cng c vai tr chng nhim trng.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
25/39
IV. TRIU CHNG LM SNG
Thay i ty chng VT, c a:
Bnh nng (km sc, hi chng EKIRI, HUS) ngi gi,
tr nh thng, nh cn, SDD hay do nhim S. dysenterie1
1. Thi k bnh: 24 72 gi2. Thi k khi pht: 1-2 ngy vi:
HCNT: St cao, mt mi, au u, mi ton thn.
HC tiu ha:Tiu lng vng, c th nhiu nc (ngi gi,
tr qu nh).
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
26/39
IV. TRIU CHNG LM SNG
3. Thi k ton pht
Ton thn: HCNT Tng trng
Du mt nc nh. Mt nc nhiu do n km, st cao.
Tiu ha:
Tiu chy nhiu ln (c th 20-60 ln).
Phn t dn v c nhy, mu.
au bng di rn, dc khung i trng.
Mt rn, thn hu mn, sa trc trng (ng.gi, tr con)
Khm bng mm, au khi khm h chu tri
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
27/39
V. BIN CHNG1. Bin chng thn kinh: sm (c gng, RLTG, cogit) do:
St cao. Ri lan chuyn ha ng.
H natri mu: do mt qua rut hay SiADH
Nhim c TK (HC EKIRI)Hi Chng EKIRI: tng thn
nhit, co git, hn m, nhim
c nng, nng nhng khng
di chng.
Do Shigellanhm A , B, hay
C (ncCN)
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
28/39
V. BIN CHNG
2. Hi chng tn huyt-ur huyt(HUS):bin chng nng, do S.
dysenterie1, xut hin t tun th hai:tn huyt, vng da, thiu mu
thiu niu
ng mu ni mchgim tiu cu.
3. Nhim trng huytdo
Shigella
cc Enterobacter khc
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
29/39
V. BIN CHNG
4. Tiu ha:Sa trc trng
Phnh to i trng nhim c(Toxic megacolon) km lit rut
Thng rut gi hay hi trng
5. Suy dinh dngdo mt m qua lot, do n ung km, do
tng d ha.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
30/39
V. BIN CHNG
Do nhim S.dysenterie1
1. Nhim trng huyt
2. Hi chng tn huyt-ur huyt(HUS)
3. Tiu ha:
Satrc trng Phnh toi trng nhim c(Toxic megacolon)
Thng rut gi hayhi trng
Do flexneri HC EKIRI (sm)
Vim kt mc, vim khp (Reiter), vim phi, Vim bng
quang, m o (domin dch)
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
31/39
VI. CN LM SNG
1. Cy phn, cy pht trc trng: thc hin ngay sau khi lymu (hoc gi trong Carry-Blair, nc mui m glycerol).
Mi trng chuyn bit va: Mac-Conkey
Mi trng chuyn bit cao:
DCA (Desoxycholate Citrate Agar)
XLD (Xylose Lysin Desoxycholate)
HEA (Hektoen Enteric Agar).
2. Soiphn:c nhiu BC a nhn (>50 BC/ 40X).
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
32/39
VI. CN LM SNG
3. Testchn on nhanh
Tm S. dysenterie1 fn:
Nhum KT hunh quang
Tm Shigatoxintrong phn
k thut min dch men -Enzym Immuno Assay
Tm gen c lc trong phn xc nh chng gy bnh c
c lc.
k thut PCR vi an d DNA
k thut ELISA dng khng th n dng
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
33/39
VII. CHN ON PHN BIT
1. Tiu chy nhim trng do vi trng xm ln khc:E.coli (EIEC, EHEC,..) Campylobacter
Vibrio parahemolyticus Salmonella spp
Yersinia enterocolitica
2. L amp cp v nng ngi gim min dch.
3. Lng rut, thot v nght tr con.
4. Bu i trng hay gp ngi gi.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
34/39
VIII. IU TR
1. B nc v in gii
Quan trng ngi gi, tr nh
Mt nc nh & trung bnh:
ORS. iu chnh mt nc, toan chuyn ha, h kali
Mt nc nng:
Lactate Ringer nh fc CDD
2. Dinh dng
Cho n sm, thc n d tiu, ch lng.
Ba n b sung giai an hi phc
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
35/39
VIII. IU TR
3. Khng sinh: (c ch nh khi c d kin chng minh
nhim trng xm ln) ung 5 ngy
OMS: tiu chn chn KS cho mt cng ng tu d kin
v nhy cm ca VT trong khu vc:
cn dit c 80% chng S dysenterie 1
dng ng ung
chi tr c.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
36/39
VIII. IU TR
KS hiu qu in vitro nhng khng tc dng in vivo
Nitrofurantoin Aminoglycoside
Amoxicilline Cefalosporin th h 1 v
Cc khng sinh c t l khng thuc cao cc nc ang
pht trin nh:
Chloramphenicol Tetracycline Streptomycine
Sulfamide Ampicilline Cotrimoxazole
ch cn dng vng khng khng thuc.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
37/39
VIII. IU TR: Khng sinh 5 ngy
Tn Thuc Liu ngi ln Liu tr con
Ampicillin 500mg x 4 25mg/kg x 4TrimethoprimSulfamethoxazol 960mg x 2 24mg/kg x 2
A.Nalidixic 500mg x 4 15mg/kg x 4
FluoroquinoloneCiprofloxacin 500mg x 2 10mg/kg x 2
Norfloxacin 400mg x 2
Enoxacin 200mg x 2Azithromycin 500mg N1 10mg/kg N1
250mg N2,3,4 5mg/kg N2,3,4
Pivamdinocilin(USA) 400mg x 4 25mg/kg x 4
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
38/39
IX. PHNG NGA1. Tng sc khng
Khuyn khch b m 24 thng
Phng & iu tr suy dinh dung.
2. Chng ly trc tip
Cung cp nc sch, bo m chlor
Ci thin iu kin v sinh (cu tiu hp v sinh)
Gio dc thc VS c nhn, VS n ung (nga ly qua
phn, ra tay sau khi i tiu).Cch ly, theo di, iu tr ngi bnh & tip xc.
8/14/2019 Lytructrung_Y 5
39/39
IX. PHNG NGA3. Chng ly gin tip
kim sot v sinh thc phm
dit rui nhng
v sinh mi trng.
4. iu tr KS sm trnh suy dinh dng do mt m.
5. Vc xin:cha p dng rng ri do:
serotype
thnh phn KN (Ohay Lipopolysaccharide)