Lytructrung_Y 5

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    1/39

    L TRC TRNG

    i tng: Y 5

    Bs Phm Th L Hoa

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    2/39

    MC TIU

    1.Nu c tm quan trng ca bnh do Shigella

    2.K c im vi sinh chnh ca vi trng Shigella

    3.Trnh by triu chng chn on bnh & bin chng

    4.K cc khng sinh iu tr c hiu

    5.Trnh by bin php phng cho c nhn & cng ng

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    3/39

    I. I CNG HC l = fn m mu, mt rn, au bng qun (Hipocrate)

    Cui TK 19: phn bit 2 tc nhn l: amp vi trng

    (nhn din E. histoliticanm 1859 & Shigellanm 1906)

    Roger (1913) phn bit 2 bnh cnh l:

    gy dch nh t, tri lnh, bnh tm thn: do Shigella

    cabnh l t vo ma nng: doamp

    Dch trong lch s: lin quan n cc trn chin, trong tri

    lnh. Thit hi do l trc trng vt xa thit hi do chin tranh.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    4/39

    I. I CNG

    T TK 20: Shigella yu t R khng thuc truyn qua

    plasmid, gy dch khp ni, nng, t vong cao

    Trung M: 1969-73

    Bangladesh: u 70s

    Nam : gia 80s

    Trung Phi: cui 70s n 90s (Zaire Rwanda, Burundi)

    cc nc Nam Phi (Zambia, Malawi, Mozambique,

    Zimbabwe)

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    5/39

    I. I CNG

    Hin nay: ang bng pht; 5-15% tiu chy tr em cc

    nc ang pht trin.

    nh hng: Bnh nng, bin chng t vong.

    Bnh ko di: mt protein qua rut ln.

    Vc xin: c OMS xc nh t cui 1990s, cha p dng

    rng ri

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    6/39

    II. TC NHN GY BNH

    Vi trng Shigella: gia nh Enterobacteriacea, gram m,

    khng di ng, khng sinh nha bo, khng c nhung mao, ch

    c khng nguyn thn O. Chia 40 serotp & subtype. Nhn

    din thnh 4 nhm huyt thanh (4 serogroup):

    Nhm A: S.dysenterie, gm 13 serotp.

    Nhm B: S.flexnerie, gm 6 serotp (chia 15 subtype)Nhm C: S.boydii, gm 18 serotp

    Nhm D: S.sonnei, 1 serotp.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    7/39

    II. TC NHN GY BNH

    Vi trng ch gy bnh trn ngi.

    Gy bnh thc nghim trn kh.

    Kh nng xm ln: test Sereny (vim kt mc th )

    Kh nng lan trn trn nim mc: th nghim to plaque

    trn t bo Hela, phi g (di ng kiu Olm - Organelle

    like movement & polymer ho actin)

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    8/39

    II. TC NHN GY BNH

    c lc ca mt chng Shigella

    quy nh bi cc gen /nhim sc th & plasmid

    lin quan vi:

    Kh nng xm nhp

    Kh nng lan trn v sinh sn ni bo

    Kh nng sinh c t Shigatoxin

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    9/39

    II. TC NHN GY BNH

    KH NNG XM NHP V LAN TRN NI BO

    Bi nhm gen (IPAs, virF, mxi) trn

    plasmid 120-140 megadalton.

    Chu tc dng iu ha bi cc gen(vac B, C, Kcp A) trn nhim sc th

    Biu hin cc gen iu ha chu nh hng ca nhit ,p lc thm thu v mt s yu t khc.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    10/39

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    11/39

    II. TC NHN GY BNH

    Ngoi c t:

    SHIGATOXIN dogen stx AB, cu to A-B.

    c ch tng hp protein

    gy apoptosis.

    SHET-1 (do cc locus trn nhim sc th ca S. flexneri 2a)

    SHET-2(do cc locus trn plasmid ca Shigella& E.coli)gy tit nc v in gii vo lng rut

    Ni c t lipopolysaccharide: gy sc ni c t

    KH NNG TIT C T CA VI TRNG

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    12/39

    III. DCH T HC:

    1. Tnh hnh l trc trng cc nc trn th gii:

    250 triu ca/nm (OMS 1999)

    90% nc ang pht trin (3.5/100 dn

    so vi 6.5/100.000 dn nuc cng nghip)2. Chng gy bnh:

    S. dysenterie:gy bnh trc TC I.

    S.flexnerie: T sau TC I

    S.sonnei: Sau TC II nc cng nghip

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    13/39

    III. DCH T HCOMS, 1999

    ncang pht trin

    nccng nghip

    S.dysenterie** 6% 1%,

    S.flexnerie 60% 16%

    S.boydii 6% 2%

    S.sonnei 15%* 77%

    * ? Pleisiomonas shigelloidesc KN O ging S.sonnei).

    * * (nuc ngho & vng chin tranh: S.dysenterie 1)

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    14/39

    III. DCH T HC3. Thay i theo ma:

    Ma nng (thiu nc ung & sinh hot)Mt s vng: nuc ma gip Shigella nc).

    4. Ngun bnh:

    Ngi:Bnh cp (103- 109 VT/g phn).

    Bnh hi phc (103 VT/g phn 6 tun)

    Ngi mang trng mn: him (AIDS)

    Ngun nc: (nhim phn: vi trng sng 6 thng)

    nc ging nc h ao nc sui

    Clor ha nc git c VT, nga ly Shigellaqua nc.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    15/39

    III. DCH T HC

    5. Cm th

    Tr < 6 th c KT chng LPS /sa m

    Tr 1-5 tui: cha thc v sinh

    thiu min dch mc phi

    6. ng ly truyn

    Tip xc trc tip: ca l t (t l ca th ft cao, tr nh 60%)

    Gin tip: v dch (rui, d.c v sinh, thc n, ngun nc)Quan h tnh dc ng gii nam.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    16/39

    III. DCH T HC

    iu kin gy dch: Thiu nc sch.

    VS mi trng km (phn, rc, rui)

    Tp th ng ( tip xc trc tip, iu kin VS)

    thc VS c nhn km (thiu gio dc y t, tri giam, t nn,

    tm thn, chm pht trin)

    C a km dinh dng, gim min dch.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    17/39

    IV. C CH BNH SINH

    12 gi sau: tng sinh RN 107

    -109

    vt/ml:st, au bng, tiu lng, c cn co tht

    Sau vi ngy, khng cn VT RN:

    st gim, au vng bng di. Giai n mun: tn thung n an cui RG. Mt VT

    cao nht b mt nim mc, gim dn n lp lamina

    propia: mt rn, tiu lt nht, mc i cu gi.tn thng: microabces lot nim mc

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    18/39

    IV. C CH BNH SINH:

    Qu trnh xm nhp Quat bo M trnh by cho TB di nmc RG.

    TB tit IL-1 gy t tp BCN di nim mc.

    Khi TB cht, phng VT vo di mng y. IL-1 lm thay i tnh cht cu ni lin bo, VT xm nhp

    t t lng rut v t di mng y.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    19/39

    IV. C CH BNH SINH:

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    20/39

    1. gn vo protein INTEGRIN ca tb M nm RG

    2. trnh by cho i thc bo. Tng sinh trong TB3. phng thch IL-1 vim v t tp BCN

    4. phng VT vo di nm, xm nhp th ft qua mng y

    5. BCN chui qua cu lin bo

    6. bin i tnh cht lin bo, xm nhp th ft VT qua nmc

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    21/39

    IV. C CH BNH SINH Qu trnh lan trn trong nim mc

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    22/39

    IV. C CH BNH SINH Tc dng ca Shigatoxin

    1. c ch tng hp protein: Shigatoxinc tit khi VT pht

    trin trong nim mc.

    Shigatoxingn vo glycolipid(Gb3) ca nm RG

    Cu to A ni bo ha, tc dng

    60S, ngn cn gn adenosinln si protein ang thnh lp, c

    ch sinh tng hp protein.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    23/39

    IV. C CH BNH SINH Tc dng ca Shigatoxin

    2. Shigatoxingy tit cc cytokin (TNF, IL-1, IL8) gy tn

    thng ni mc trong cc hi chng HUS, nhim c thn

    kinh.

    3. Biu l cm th th vi c t (IL-1, IL-8) ging vai tr ca

    Lipopolysaccharide ca vi trng (t tp BC, biu l receptor

    vi c t).

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    24/39

    IV. C CH BNH SINHp ng min dch sau nhim Shigella

    p ng dch th:

    KTh IgA xut hin vi ngy sau, ko di nhiu tun.

    Gm: khng th chng lipopolysaccharidekhng th chng c t polypeptid

    Bo v: c hiu cho tng serotype

    c th bo v cho gia cc serotype.

    Min dch t bo cng c vai tr chng nhim trng.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    25/39

    IV. TRIU CHNG LM SNG

    Thay i ty chng VT, c a:

    Bnh nng (km sc, hi chng EKIRI, HUS) ngi gi,

    tr nh thng, nh cn, SDD hay do nhim S. dysenterie1

    1. Thi k bnh: 24 72 gi2. Thi k khi pht: 1-2 ngy vi:

    HCNT: St cao, mt mi, au u, mi ton thn.

    HC tiu ha:Tiu lng vng, c th nhiu nc (ngi gi,

    tr qu nh).

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    26/39

    IV. TRIU CHNG LM SNG

    3. Thi k ton pht

    Ton thn: HCNT Tng trng

    Du mt nc nh. Mt nc nhiu do n km, st cao.

    Tiu ha:

    Tiu chy nhiu ln (c th 20-60 ln).

    Phn t dn v c nhy, mu.

    au bng di rn, dc khung i trng.

    Mt rn, thn hu mn, sa trc trng (ng.gi, tr con)

    Khm bng mm, au khi khm h chu tri

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    27/39

    V. BIN CHNG1. Bin chng thn kinh: sm (c gng, RLTG, cogit) do:

    St cao. Ri lan chuyn ha ng.

    H natri mu: do mt qua rut hay SiADH

    Nhim c TK (HC EKIRI)Hi Chng EKIRI: tng thn

    nhit, co git, hn m, nhim

    c nng, nng nhng khng

    di chng.

    Do Shigellanhm A , B, hay

    C (ncCN)

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    28/39

    V. BIN CHNG

    2. Hi chng tn huyt-ur huyt(HUS):bin chng nng, do S.

    dysenterie1, xut hin t tun th hai:tn huyt, vng da, thiu mu

    thiu niu

    ng mu ni mchgim tiu cu.

    3. Nhim trng huytdo

    Shigella

    cc Enterobacter khc

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    29/39

    V. BIN CHNG

    4. Tiu ha:Sa trc trng

    Phnh to i trng nhim c(Toxic megacolon) km lit rut

    Thng rut gi hay hi trng

    5. Suy dinh dngdo mt m qua lot, do n ung km, do

    tng d ha.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    30/39

    V. BIN CHNG

    Do nhim S.dysenterie1

    1. Nhim trng huyt

    2. Hi chng tn huyt-ur huyt(HUS)

    3. Tiu ha:

    Satrc trng Phnh toi trng nhim c(Toxic megacolon)

    Thng rut gi hayhi trng

    Do flexneri HC EKIRI (sm)

    Vim kt mc, vim khp (Reiter), vim phi, Vim bng

    quang, m o (domin dch)

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    31/39

    VI. CN LM SNG

    1. Cy phn, cy pht trc trng: thc hin ngay sau khi lymu (hoc gi trong Carry-Blair, nc mui m glycerol).

    Mi trng chuyn bit va: Mac-Conkey

    Mi trng chuyn bit cao:

    DCA (Desoxycholate Citrate Agar)

    XLD (Xylose Lysin Desoxycholate)

    HEA (Hektoen Enteric Agar).

    2. Soiphn:c nhiu BC a nhn (>50 BC/ 40X).

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    32/39

    VI. CN LM SNG

    3. Testchn on nhanh

    Tm S. dysenterie1 fn:

    Nhum KT hunh quang

    Tm Shigatoxintrong phn

    k thut min dch men -Enzym Immuno Assay

    Tm gen c lc trong phn xc nh chng gy bnh c

    c lc.

    k thut PCR vi an d DNA

    k thut ELISA dng khng th n dng

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    33/39

    VII. CHN ON PHN BIT

    1. Tiu chy nhim trng do vi trng xm ln khc:E.coli (EIEC, EHEC,..) Campylobacter

    Vibrio parahemolyticus Salmonella spp

    Yersinia enterocolitica

    2. L amp cp v nng ngi gim min dch.

    3. Lng rut, thot v nght tr con.

    4. Bu i trng hay gp ngi gi.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    34/39

    VIII. IU TR

    1. B nc v in gii

    Quan trng ngi gi, tr nh

    Mt nc nh & trung bnh:

    ORS. iu chnh mt nc, toan chuyn ha, h kali

    Mt nc nng:

    Lactate Ringer nh fc CDD

    2. Dinh dng

    Cho n sm, thc n d tiu, ch lng.

    Ba n b sung giai an hi phc

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    35/39

    VIII. IU TR

    3. Khng sinh: (c ch nh khi c d kin chng minh

    nhim trng xm ln) ung 5 ngy

    OMS: tiu chn chn KS cho mt cng ng tu d kin

    v nhy cm ca VT trong khu vc:

    cn dit c 80% chng S dysenterie 1

    dng ng ung

    chi tr c.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    36/39

    VIII. IU TR

    KS hiu qu in vitro nhng khng tc dng in vivo

    Nitrofurantoin Aminoglycoside

    Amoxicilline Cefalosporin th h 1 v

    Cc khng sinh c t l khng thuc cao cc nc ang

    pht trin nh:

    Chloramphenicol Tetracycline Streptomycine

    Sulfamide Ampicilline Cotrimoxazole

    ch cn dng vng khng khng thuc.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    37/39

    VIII. IU TR: Khng sinh 5 ngy

    Tn Thuc Liu ngi ln Liu tr con

    Ampicillin 500mg x 4 25mg/kg x 4TrimethoprimSulfamethoxazol 960mg x 2 24mg/kg x 2

    A.Nalidixic 500mg x 4 15mg/kg x 4

    FluoroquinoloneCiprofloxacin 500mg x 2 10mg/kg x 2

    Norfloxacin 400mg x 2

    Enoxacin 200mg x 2Azithromycin 500mg N1 10mg/kg N1

    250mg N2,3,4 5mg/kg N2,3,4

    Pivamdinocilin(USA) 400mg x 4 25mg/kg x 4

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    38/39

    IX. PHNG NGA1. Tng sc khng

    Khuyn khch b m 24 thng

    Phng & iu tr suy dinh dung.

    2. Chng ly trc tip

    Cung cp nc sch, bo m chlor

    Ci thin iu kin v sinh (cu tiu hp v sinh)

    Gio dc thc VS c nhn, VS n ung (nga ly qua

    phn, ra tay sau khi i tiu).Cch ly, theo di, iu tr ngi bnh & tip xc.

  • 8/14/2019 Lytructrung_Y 5

    39/39

    IX. PHNG NGA3. Chng ly gin tip

    kim sot v sinh thc phm

    dit rui nhng

    v sinh mi trng.

    4. iu tr KS sm trnh suy dinh dng do mt m.

    5. Vc xin:cha p dng rng ri do:

    serotype

    thnh phn KN (Ohay Lipopolysaccharide)