Univerzitet Džemal Bijedić u Mostaru

Nastavnički Fakultet

Odsjek: Biologija

Određivanje krvnih grupa

Laboratorijski izvještaj iz Genetike

Student: Mentor:

Mirela Salčin Doc.dr. Samra Međedović

Mostar, 14.12.2011.god.

1. Uvod

Postojanje krvnih grupa kod ljudi je otkriveno i razjašnjeno krajem prošlog vijeka, kada je počela šira primjena transfuzije krvi. Do tada nerazjašnjene reakcije primaoca na transfuziju homologne krvi, koje se često završavale i fatalno, objasnio je 1900. godine Landsteiner, koji je zapazio da krvni serum uzet od nekih njegovih kolega aglutinuje eritrocite krvi drugih kolega. Proučavajući ovu pojavu, utvrdio je postojanje kod ljudi ABO krvnih grupa i prisustvo u krvi, pod normalnim uslovima, anti-A i anti-B antitijela.

Postoje četiri glavne grupe sistema 0-A-B. Prije svake transfuzije kod ljudi vrši se tipiziranje krvi davaoca i krvi primaoca na četiri glavna sistema grupa 0-A-B.

Grupa A – na membrani eritrocita nalazi se aglutinogeni A

Grupa B – na membrani eritrocita nalazi se aglutinogeni B

Grupa AB – na membrani eritrocita nalaze se i aglutinogeni A i aglutinogeni B

Grupa O – na membrani eritrocita ne nelaze se niti aglutinogeni A niti aglutinogeni B

Slika 1. Prosječna zastupljenost krvnih grupa u ljudskoj populaciji

Pored antigena 0-A-B sistema krvnih grupa u membrani eritrocita se nalaze i antigeni Rh sistema, koji su također važni u transfuziji krvi. Ovaj aglutinogen se naziva još i Rh faktor, zato što je prvi put otkriven i izučavan kod majmuna vrste Macaccus rhesus. To nije jedan antigen, već sistem koji sačinjava veliki broj antigena od kojih je najvažniji D antigen i stoga, kao Rh-pozitivan označava svaka osoba čiji eritrocit posjeduje D-aglutinogen, a Rh-negativne osobe nemaju aglutinogen D. Poslije transfuzije krvi Rh(+) osobe stvaraju anti-D antitijela i kod ponovnog primanja D-pozitivne krvi može nastati transfuzijska reakcija, praćena hemilizom eritrocita davaoca. Iz ovog razloga se uvijek izbjegava davanje krvi Rh(+) osobe Rh(-) osobi. Oko 85% bjelaca je Rh(+), a 15% Rh(-).

2

Slika 2.Tabela kompatibilnosti

Slika 3. Zastupljenost Rh sistema kod bjelaca

Naslijeđivanje Rh-aglutinogena je dominantno, odnosno ako je jedan roditelj Rh+, a drugi Rh-, djete će biti Rh+. Velika opasnost u graviditetu i opasnost po život ploda, nastaje kada Rh(-) majka nosi Rh(+) plod, i u ovom slučaju ako prilikom porođaja dođe do pucanja pupčane vrpce, male količine fetalne krvi a samim tim i eritrocita, dolazi u kontakt sa krvotokom majke, što će imati za posljedicu imunizovanje majke Rh(-) aglutinogenima.

Tabela 1. Tablica mogućeg nasljeđivanja krvne grupe

3

2. Materijali

Materijali korišteni prilikom određivanja krvne grupe su: vata, dezinfekcijsko sredstvo (alkohol-Hibibos, Bosnalijek), lancete (Romed d.o.o), predmetno stakalce (BioGnost d.o.o. Zagreb), epruvete, serumi, Anti-A reagens, Anti-B reagens i Anti-D reagens (Biognost d.o.o. Zagreb), posuda.

Slika 4. Reagensi Slika 5. Lancete

3. Metoda

Prilikom određivanja krvne grupe veoma je važno da osoba koja vrši testiranje prilikom uzimanja potrebne količine krvi obrati pažnju na dezinfekciju, odnosno da koristi sterilan materijal i da prije vađenja krvi izvrši dezinfekciju jagodice prsta (krv se najčešće uzima iz prsta). Dezinfekcija prsta jeste prvi korak testiranja, a ona se vrši vatom na koju je nanijeto dezinfekcijsko sredstvo (alkohol-Hibibos, Bosnalijek). Nakon dezinfekcije, prst iz kojeg se uzima uzorak potrebno je lagano pritisnuti kako bi ublažili bol uboda lancetom. Prva kap krvi koja se pojavi nakon uboda stavlja se na predmetno stakalce, a potom još dvije kapljice koje su potrebne za testiranje. Nakon toga dodaju se serumi sa odgovarajućim antitijelima. Pored kapljice krvi stavlja se kapljica seruma. Kapljice krvi potrebno je pomiješati sa serumom, ali je potrebno da se za svako miješanje koristi posebna epruveta, tj. ako smo jednu kap krvi miješali sa serumom Anti-A prilikom sljedećeg miješanja krvi sa serumom Anti-B koristit će se nova sterilna epruveta i tako redom. Nakon miješanja potrebno je očitati rezultat testiranja.

Slika 6. Metoda uzimanja krvi lancetom

4

4. Rezultati

Nakon nekog vremena mogle su se uočiti granulaste nakupine na predmetnom stakalcu sa anti D serumom, i na drugom stakalcu sa anti A i anti B serumima možemo vidjeti reakcije aglutinacije.

Slika 7. Kap krvi i anti-D reagens Slika 8. Reakcija krvi sa reagensima

5. DISKUSIJA

Na osnovu dobivenih rezultata može se zaključiti da je moja krv reagirala sa anti D serumom, čime se dokazala prisutnost Rh aglutinogena (dakle, ja sam Rh pozitivna osoba), te da je reagirala sa anti A serumom, što znači da ja na svojim eritrocitima imam A aglutinogene. Dakle, moja krvna grupa je A+.

Opći zaključak bi bio da doista pri kontaktu aglutinogena sa njegovim aglutininima dolazi do pojave aglutinacije, tj. sljepljivanja eritrocita. Takvo što događa se kada dođe do transfuzije krvi između nesrodnih krvnih grupa, te na temelju toga zaključujemo da takva reakcija može dovesti do smrti, te da je pri transfuziji prijeko potrebno voditi brigu o krvnim grupama, ma koliko ona hitna bila.

5

6. Literatura

Prof.dr. Refik Šahinović: Fiziologija domaćih životinja, Univerzitet u Bihaću,

Biotehnički fakultet, Bihać, 2003.

Luiz Carlos Jungueira, Jose Carrneiro: Osnove histologije: udžbenik i atlas, Školska

knjiga, 2005, Zagreb.

B. Young, J.W.Heath:Wheater's Functional Histology, Churchill Livingstone,

www. anthro.palomar.edu/ blood / ABO _ system .htm

www.beohem3.rs

www.biognost.hr/

6