dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Ocena oddziaływania motywacyjnegozróżnicowanej składki
na ubezpieczenie wypadkowe
Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
PosiedzenieRady Ochrony Pracy przy Sejmie RPWarszawa, 22 czerwca 2010 r.
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Wyniki realizacji zadania nr 7.S.10 pn. „Ocena zróżnicowanej składki na ubezpieczenie
wypadkowe jako ekonomicznego stymulatora poprawy warunków pracy”
Etap nr 2 pn.„Badanie ankietowe oddziaływania systemuzróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowejako stymulatora działań na rzecz poprawy warunkówpracy w 200 przedsiębiorstwach”
Podstawa danych i prezentacjiPodstawa danych i prezentacji
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Przychody i wypłaty z funduszu wypadkowego ZUS w latach 2003-2009 (w tys. zł.)
0
1000000
2000000
3000000
4000000
5000000
6000000
2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r.
Przychody ze składek Wypłaty z funduszu
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Struktura wydatków z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS
wg źródeł ich powstawania w 2009 r.
Wypadki przy pracy
Choroby zawodowe
Wypadki w drodze do i z pracy
55,4%
6,1%
38,5%
wydatki ogółem - 4 954,7 mln zł (0,4% PKB)
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Struktura wydatków z funduszu ubezpieczenia
69%
13%
6% 10%2% renty z tytułu
niezdolności do pracy
renty rodzinne
jednorazowe odszkodowania
zasiłki chorobowe
świadczenia rehabilitacyjne
wypadkowego ZUS wg tytułów wypłat w 2009 r.wydatki ogółem - 4 954,7 mln zł (0,4% PKB)
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Struktura funduszu ubezpieczenia wypadkowego w Niemczech w 2007 r.
fundusz wypadkowy - 11 965 mln € (0,5% PKB)
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Składka zryczałtowana (1,665% podstawy wymiaru składek) - przedsiębiorstwa zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego ZUS poniżej 10 ubezpieczonych
Które przedsiębiorstwa są objęte zróżnicowaną składką?
Składka zróżnicowana - przedsiębiorstwa zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego ZUS co najmniej 10 ubezpieczonych
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy.
Kryteria określania kategorii ryzyka dla grupy działalności
Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się wzależności od ryzyka określonego wskaźnikamiczęstości (obliczonymi na 1000 pracujących) na podstawie średniej arytmetycznej z 4 kategorii ryzykaustalonych dla:• wypadków ogółem• wypadków śmiertelnych i ciężkich• stwierdzonych chorób zawodowych• zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami
szkodliwymi dla zdrowia
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa
K1 + K2 + 2K3KZX =
4gdzie: KZX - kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwaK1 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi
poszkodowanych w wypadkach ogółemK2 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi
poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkichK3 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi
zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występująw razie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń inatężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy
Ustalanie kategorii ryzyka dla przedsiębiorstwa
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Wysokość wskaźnika korygującego wynosi:
Zasady ustalania stopy procentowej składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe dla przedsiębiorstwa od 1 kwietnia 2009
0,5 - niższa o co najmniej 6 kategorii0,6 - niższa o co najmniej 5 kategorii0,7 - niższa o co najmniej 4 kategorie0,8 - niższa o co najmniej 3 kategorie0,9 - niższa o co najmniej 2 kategorie
jeśli kategoria ryzyka dla płatnika składek różni się od kategorii ryzyka dla grupy działalności, to znaczy jest:
1,1 - wyższa o co najmniej 2 kategorie 1,2 - wyższa o co najmniej 3 kategorie 1,3 - wyższa o co najmniej 4 kategorie1,4 - wyższa o co najmniej 5 kategorii1,5 - wyższa o co najmniej 6 kategorii
1,0 - w pozostałych przypadkach
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Stopa procentowa składki stanowi:
Zasady ustalania stopy procentowej składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe
dla przedsiębiorstwa
- dla przedsiębiorstwa zgłaszającego doubezpieczenia nie więcej niż 9 ubezpieczonych50% najwyższej stopy procentowej ustalonej nadany rok składkowy
- dla przedsiębiorstwa zgłaszającego doubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonychiloczyn stopy procentowej składki dla grupydziałalności i wskaźnika korygującego ustalonegoprzez ZUS dla przedsiębiorstwa
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
zakres zróżnicowania stóp procentowych składek dla grup działalności wynosi:
zakres zróżnicowania
0,67% 3,33%podstawy wymiaru składek
zakres zróżnicowania stóp procentowych składek dla przedsiębiorstw wynosi:
zakres różnicowania0,67% 4,995%
podstawy wymiaru składek
Zakres zróżnicowania stóp procentowych składek na ubezpieczenie wypadkowe
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Przeciętne stopy procentowe składek i zakres ich zróżnicowania w Polsce oraz wybranych krajach UE
skskłładka najwyadka najwyżższasza skskłładka adka śśredniarednia skskłładka najniadka najniżższasza
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Zakres podmiotowy badań202 przedsi202 przedsięębiorstwa zgbiorstwa zgłłaszajaszająące do ZUS co najmniej 10ce do ZUS co najmniej 10pracownikpracownikóów w 23 rodzaje dzia23 rodzaje działłalnoalnośści, 15 wojewci, 15 wojewóództw gdztw głłóównie lubelskie,wnie lubelskie,śświwięętokrzyskie, dolnotokrzyskie, dolnośślląąskie, skie, śślląąskieskie
Przedsiebiorstwa bardzo duże
Przedsiebiorstwa duże
Przedsiebiorstwa średnie
Przedsiębiorstwa małe 30% 11%
28%29%
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Kwestionariusze badawcze Kwestionariusze badawcze 1) dane o warunkach pracy i sk1) dane o warunkach pracy i skłładkach na adkach na
spospołłeczne ubezpieczenie wypadkowe eczne ubezpieczenie wypadkowe
2) oddzia2) oddziałływanie motywacyjne zrywanie motywacyjne zróóżżnicowanej sknicowanej skłładkiadki
Kryteria analizyKryteria analizy
liczba osliczba osóób zgb zgłłoszonych do ubezpieczenia spooszonych do ubezpieczenia społłecznegoecznego(przedsi(przedsięębiorstwa mabiorstwa małłe, e, śśrednie, durednie, dużże i bardzo due i bardzo dużże)e)
wysokowysokośćść stopy procentowej skstopy procentowej skłładki dla grupyadki dla grupydziadziałłalnoalnośści (przedsici (przedsięębiorstwa o skbiorstwa o skłładce adce wysokiejwysokiej co co najmniej 2%, najmniej 2%, śśredniejredniej 1,47% i 1,73% oraz 1,47% i 1,73% oraz niskiejniskiej -- 1,20% i 1,20% i mniej)mniej)
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
PrzedsiPrzedsięębiorstwa (w %) w ktbiorstwa (w %) w któórych skrych skłładka stanowi adka stanowi odczuwalnodczuwalnąą pozycjpozycjęę kosztkosztóóww
wg wielkości przedsiębiorstwwg przynależności przedsiębiorstw do grup działalności o składce wysokiej, średniej, niskiej
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
PrzedsiPrzedsięębiorstwa (w %) w ktbiorstwa (w %) w któórych nowe zasady rrych nowe zasady róóżżnicowania nicowania skskłładki wpadki wpłłynynęłęły na zwiy na zwięększenie dziakszenie działłaańń prewencyjnychprewencyjnych
Przedsiebiorstwa bardzo duże
Przedsiebiorstwa duże
Przedsiebiorstwa średnie
Przedsiębiorstwa małe
Ogółem
55%
59%
27%
42%
44%
65%
44%
19%
44%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Przedsiębiorstwa o składce wysokiej
Przedsiębiorstwa o składce średniej
Przedsiębiorstwa o skłace niskiej
Ogółem
wg wielkowg wielkośści przedsici przedsięębiorstwbiorstw wg przynalewg przynależżnonośści przedsici przedsięębiorstw do grup biorstw do grup dziadziałłalnoalnośści o skci o skłładce wysokiej, adce wysokiej, śśredniej, niskiejredniej, niskiej
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
WystarczalnoWystarczalnośćść nowych zasad rnowych zasad róóżżnicowania sknicowania skłładki dla adki dla celcelóów motywacyjnych w ocenie przedsiw motywacyjnych w ocenie przedsięębiorstw (w %)biorstw (w %)
wg wielkowg wielkośści przedsici przedsięębiorstwbiorstw wg przynalewg przynależżnonośści przedsici przedsięębiorstw do grup biorstw do grup dziadziałłalnoalnośści o skci o skłładce wysokiej, adce wysokiej, śśredniej, niskiejredniej, niskiej
45%
44%
40%
54%
46%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Przedsiebiorstwa bardzo duże
Przedsiebiorstwa duże
Przedsiebiorstwa średnie
Przedsiębiorstwa małe
Ogółem
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
PrzedsiPrzedsięębiorstwa (w %) planujbiorstwa (w %) planująące realizacjce realizacjęę dziadziałłaańńprewencyjnych w celu uzyskania obniprewencyjnych w celu uzyskania obniżżenia skenia skłładkiadki
wg wielkowg wielkośści przedsici przedsięębiorstwbiorstw
wg przynalewg przynależżnonośści przedsici przedsięębiorstw do grup biorstw do grup dziadziałłalnoalnośści o skci o skłładce wysokiej, adce wysokiej, śśredniej, redniej, niskiejniskiej
64%
59%
20%
24%
37%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Przedsiebiorstwa bardzo duże
Przedsiebiorstwa duże
Przedsiebiorstwa średnie
Przedsiębiorstwa małe
Ogółem
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Rodzaje dziaRodzaje działłaańń prewencyjnych planowanych w prewencyjnych planowanych w przedsiprzedsięębiorstwach (w %) w celu uzyskania obnibiorstwach (w %) w celu uzyskania obniżżenia skenia skłładkiadki
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Ocena oddziaOcena oddziałływania motywacyjnego ywania motywacyjnego zrzróóżżnicowanej sknicowanej skłładkiadki
Zróżnicowana składka spełnia skutecznie rolę motywacyjną w stosunku do przedsiębiorstw dużych i bardzo dużych oraz należących do grup działalności o wysokiej składce. W większości tych przedsiębiorstw:- składka stanowi element analiz ekonomicznychprzedsiębiorstwa oraz odczuwalną pozycję kosztówprzedsiębiorstwa
- pozytywnie oceniane są nowe zasady różnicowania składkiobowiązujące od 1.04.2009 r. jako motywujące do działańprewencyjnych
- planuje się realizację działań prewencyjnych w celuuzyskania obniżenia składki głównie w celu spełnieniawymagań prawnych oraz doskonalenia SZ BHP
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Ocena oddziaOcena oddziałływania motywacyjnego ywania motywacyjnego zrzróóżżnicowanej sknicowanej skłładki (c.d.)adki (c.d.)
W stosunku do przedsiW stosunku do przedsięębiorstw biorstw śśrednich oraz marednich oraz małłych, ych, a zwa zwłłaszcza do przedsiaszcza do przedsięębiorstw nalebiorstw należążących do grup cych do grup dziadziałłalnoalnośści o niskiej skci o niskiej skłładce, oddziaadce, oddziałływanie ywanie motywacyjne zrmotywacyjne zróóżżnicowanej sknicowanej skłładki jest mocno adki jest mocno ograniczone. ograniczone.
Pozytywnym wpPozytywnym wpłływem wprowadzenia zrywem wprowadzenia zróóżżnicowanej nicowanej skskłładki wadki wśśrróód przedsid przedsięębiorstw mabiorstw małłych byych byłła poprawa a poprawa przestrzegania przepisprzestrzegania przepisóów BHP (znacznie silniejsza niw BHP (znacznie silniejsza niżżwwśśrróód przedsid przedsięębiorstw biorstw śśrednich i durednich i dużżych). ych).
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Propozycje zmian w celu zwiPropozycje zmian w celu zwięększenia kszenia motywacyjnej roli zrmotywacyjnej roli zróóżżnicowanej sknicowanej skłładkiadki
PrzyjPrzyjęęcie wskacie wskaźźnika cznika częęstostośści zatrudnionych w warunkach ci zatrudnionych w warunkach zagrozagrożżenia czynnikami szkodliwymi i enia czynnikami szkodliwymi i uciuciążążliwymiliwymi jako jako kryterium ustalania kategorii ryzyka dla grup dziakryterium ustalania kategorii ryzyka dla grup działłalnoalnośści ci i pi płłatnikatnikóów skw skłładekadek
PrzyjPrzyjęęcie jako podstawy do oceny ryzyka ubezpieczeniowego cie jako podstawy do oceny ryzyka ubezpieczeniowego jedynie wypadkjedynie wypadkóów przy pracy w przy pracy powodujpowodująących absencjcych absencjęępowypowyżżej 3 dniej 3 dni
ObjObjęęcie zrcie zróóżżnicowannicowanąą skskłładkadkąą na poziomie grup na poziomie grup dziadziałłalnoalnośści pci płłatnikatnikóóww zgzgłłaszajaszająących do ubezpieczeniacych do ubezpieczeniawypadkowego wypadkowego poniponiżżej 10 ubezpieczonych ej 10 ubezpieczonych
dr Jan Rzepecki, CIOP-PIB
Propozycje zmian w celu zwiPropozycje zmian w celu zwięększenia kszenia motywacyjnej roli zrmotywacyjnej roli zróóżżnicowanej sknicowanej skłładki (c.d.)adki (c.d.)
Dokonanie Dokonanie zmiany kryterizmiany kryterióów w (przedzia(przedziałłóów wartow wartośści ci wskawskaźźniknikóów czw częęstostośści) do ci) do ustalania kategorii ryzyka ustalania kategorii ryzyka wedwedłług wskaug wskaźźniknikóów czw częęstostośści wypadkci wypadkóów przy pracy, w przy pracy, chorchoróób zawodowych oraz zatrudnionych w warunkach b zawodowych oraz zatrudnionych w warunkach zagrozagrożżenia, enia,
Wprowadzenie od 1.04.2011 r. Wprowadzenie od 1.04.2011 r. nowych kategorii nowych kategorii ryzyka i stryzyka i stóóp procentowych skp procentowych skłładek dla nowych adek dla nowych grup dziagrup działłalnoalnośści ci w celu zwiw celu zwięększenia zakresu kszenia zakresu zrzróóżżnicowania sknicowania skłładek miadek mięędzy grupami dziadzy grupami działłalnoalnośścici