OHSAS18001
Eğitimi’ne Hoşgeldiniz
OHSAS 18001 Çalışan Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı
2
Bu eğitim, çalışan sağlığı ve iş güvenliği yönetim sistemi kurmak ve çalışan sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili performanslarını geliştirmek isteyen kuruluşların yönetici ve çalışanlarına yönelik olarak hazırlanmıştır.
Eğitimde yaklaşık 25 yıldır kimyasal madde üretimi yapan Emin A.Ş’nin bir çalışanı olarak görev alacaksınız.
Çalışan Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı
From: Gen.Müd. Alper ErenTo:Cc: Cenk Sayan; Murat İnceSubject: Görev Ataması.
Merhaba, Emin A.Ş olarak uzun süredir şirketimizde uygulamayı planladığımız OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'ni hayata geçirme kararı aldık. Başarılı olacağına inandığımız için de bu projede seni görevlendirdik. Proje yöneticin ise Murat Bey olacak. Tahmin edeceğin gibi sistemin kurulması ve uygulanmasında, OHSAS 18001 Standardının belirlediği şartları uygulamak gerekiyor. Bu eğitimle sen ve Murat Bey, Standardı geliştiren İngiliz Standartları Enstitüsü'nün (BSI) Türkiye temsilcisi Cenk Bey'den OHSAS 18001 Standardı'nı öğreneceksiniz. Eğitimde yapman gereken, Cenk Bey’in, Murat Bey’in sorularına karşılık vereceği bilgileri öğrenmek ve size soracağı sorulara cevap vermek. Bir de her bir bölümü tamamladıktan sonra birkaç cümle ile öğrendiklerini bana göndermeni rica ediyorum.Şimdilik bu kadar. Başarılar...
OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı Eğitimi'ne Hoş Geldiniz!
4
Merhaba, ben Cenk. BSI Türkiye’de çalışıyorum. Bu eğitimde size, enstitümüz tarafından yayınlanan BS-OHSAS 18001 (2007) Standardı’nı anlatacağım. Türk Standartları Enstitüsü de, BS-OHSAS 18001 (2007)’yi temel alarak, Nisan 2008’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Şartlarını yayımlamıştır.
Bu eğitim ile şirketinizde OHSAS 18001 Standardı’na uygun olarak, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini nasıl kuracağınızı ve sürdürebileceğinizi öğreneceksiniz.Şimdi eğitimin hangi konulardan oluştuğuna göz atalım.
Eğitime Giriş
5
Eğitimİçeriği
Kaza Nedir? Kazanın Nedenleri
OHSAS 18001 Standardı İle İlgili Genel Bilgiler
Sağlık ve Güvenlik Politikası
Planlama
Dokümantasyon Süreci
Yönetimin Gözden Geçirmesi
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
Uygulama ve İşletme
12
3
45
6
7
8
Eğitim Konuları
6
Kaza kavramını öğrenecek ve
Kazaların nedenlerini sıralayabileceksiniz.
1. Bölüm: Kaza ve Kazaların Nedenleri
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
7
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, iş kazaları nedeniyle dünyada her gün ortalama 5 bin, yılda ise 2 milyon kişi yaşamını yitiriyor.
Dünyada ve Türkiye'de İş Kazaları
8
TÜRKİYE’DEİŞ
KAZALARI
SGK İstatistiklerine göre, Türkiye’de her gün ortalama 3 işçi yaşamını yitiriyor. 2008 verilerine göre, meydana gelen 72.963 iş kazasında, 866 işçi yaşamını yitirdi, 1694 kişi sürekli iş göremez derecede sakat kaldı, toplam 1.795.046 gün iş kaybı yaşandı.2007 verilerine göre meydana gelen 80602 iş kazasında, 1044 işçi yaşamını yitirdi, 1956 kişi sürekli iş göremez derecede sakat kaldı, toplam 1.934.980 gün iş kaybı yaşandı.
Dünyada ve Türkiye'de İş Kazaları
9
DÜNYADAİŞ
KAZALARI
ILO verilerine göre dünya genelinde işyerlerinde meydana gelen ölüm ve yaralanmalar sonucunda yılda 2 milyon kişi ölüyor, 270 milyon kişi yaralanıyor, 160 milyon kişi ise hastalanıyor. Bu, iş kazaları nedeniyle günde 5 bin kişinin ölmesi anlamına geliyor. Her yıl 12 bin çocuk da iş kazaları nedeniyle ölüyor. Bu olaylardan dolayı Dünya Gayri Safi Milli Hasılası’nın % 4’ü yok oluyor.
Dünyada ve Türkiye'de İş Kazaları
Kaza deyince ne anlamalıyız? Hangi
durumlar kaza sayılır?
Kaza Nedir?
Kaza; ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara ve diğer
kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay olarak
tanımlanabilir.
Şimdiye kadar hep böyle yaptık.
Böyle olacağı aklıma gelmemişti.
Güvenli görünüyordu...
Bana bir şey olmaz.
Her zaman yaptığım iş...
Ben zaten dikkat ediyorum.
Kaza Nedir?Kazaya Yol Açan Düşünceler
Çok kolay görünüyor.
12
Gördüğümüz gibi kazalar en çok “Bir şey olmaz!” demekten kaynaklanıyor. Bu yaklaşım karşısında hepimiz biliyoruz ki;Kaza geliyorum der ve her ciddi kazanın altında bir buz dağı yatar.
Kaza Geliyorum Der!
Kazanın ne olduğunu öğrendik. Bunun yanında
bizim için bu kazaların maliyetleri de önemli. Bir örnek üzerinde basit bir
kazanın maliyetini gösterelim.
Peki. Örneğin bir parmak yaralanmasının süre olarak maliyetini inceleyelim. Bir
çalışanın parmağının yaralanmasının şirkete olan
maliyetini inceleyelim.
Basit Bir Kazanın Maliyeti
1
2
14
Parmak yaralanması gibi basit bir kazanın şirkete olan maliyeti kaç saattir, inceleyelim.
6 7 8
Örnek Soru
Parmak yaralanması gibi basit bir kazanın şirkete olan maliyeti yaklaşık 8 saattir. Yani bir iş günü. Yandaki tablo da bu sürenin nerelerde harcandığı görülüyor.
Basit Bir Kazanın MaliyetiFaaliyet
Olay anı
Arkadaşına gösterir
Sağlık görevlisini ziyaret eder
Hastaneyi ziyaret eder
Arkadaşlarına anlatır
Rapor formlarını doldurur
Formlar kontrol edilir
İş güvenliği komitesinde tartışılır
Süre (dk)
51030
24060
60
10
60Toplam 475 dk. (8 Saat)
Çözüm
16
Aşağıda kazaların kaynakları ve kaza oranları yer alıyor.Ekrandaki kaza oranlarının hangi kaza kaynağına ait olduğunu inceleyelim.
%88
%12Mekanik Hatalar
İnsan Hataları
Örnek Soru
Kazaların yaklaşık %88’i insan hatalarından dolayı meydana gelir. Geri kalan kısmı ise mekanik hatalardan kaynaklanır.
Çözüm
%12Mekanik Hatalar
İnsan Hataları %88
Görüyoruz ki kazaların büyük bölümü hatta
neredeyse tamamı insan ve makina hatasından
kaynaklanıyor. Sanırım her şeyden önce bu hatalara yol
açan nedenleri tespit etmemiz gerekiyor.
Çok doğru, Kazaların nedenlerini tespit etmek
bizim için çok önemli. Böylece neye karşı önlem
alacağımızı biliriz.
Kaza Nedenleri Nelerdir?
1
2
KazaNedenleri
19
Tehlikeli Ortamlar ve Güvensiz Çalışma
Şartları
İnsandan Kaynaklanan Nedenler
Yönetimden Kaynaklanan
Nedenler
Kaza Nedenleri Nelerdir?
20
Ekipman Teçhizat Alet
Kazalara ve meslek hastalıklarına yol açan nedenlerden ilki tehlikeli ortamlar ve güvensiz çalışma şartlarıdır. Bunlar;
Yetersiz şekilde korunmuş
Tehlikeli Ortamlar ve Güvensiz Çalışma Şartları
21
Hatalı, arızalı araç gereç,
Tehlikeli düzenlemeler, istifler, yığınlar veya gelip geçmeye engel teşkil edecek yerleşim birimleri
Yetersiz elektrik ve mekanik bakım, uygun olmayan yetersiz topraklama, araç ve gereçlerde yetersiz izolasyon,
Yetersiz temizlik, düzen, tertip ve
Önlem almadan yapılan bakım çalışmaları,
Kişisel koruyucu ekipmanların yetersizliği,
Çalışma ortamının elverişsizliği olarak sıralanabilir.
Tehlikeli Ortamlar ve Güvensiz Çalışma Şartları
22
Sistem anlayışına inanılmaması
Yönetim sisteminden kaynaklanan nedenler kazalara ve meslek hastalıklarına yol açan nedenlerden ikincisidir. İyi oturmamış bir yönetim sistemi aşağıda verilenlere yol açacağından kaza oranı artmaktadır. Bunlar;
Yönetim Sisteminden Kaynaklanan Nedenler
23
İş planlaması ve analizinin, metotlu çalışmaların yetersizliği,
Şirket iş güvenliği politikalarının belirlenmemiş olması,
Yetki ve sorumlulukların tam belirlenmemiş olması ya da doğru paylaştırılmaması,
Yetersiz iş güvenliği ve temel iş eğitimleri,
İş güvenliği konusunda uzmanlaşmış kadroların olmaması,
Malzeme, teçhizat, araç gerecin iyi seçilmemesi, dağıtımının iyi yapılmaması
Detaylı iş talimatlarının iş güvenliği gereklerini de belirtecek şekilde oluşturulmamasıolarak sayılabilir.
Yönetim Sisteminden Kaynaklanan Nedenler (Devam)
24
İş güvenliği kurallarına uymamak, iş güvenliğine inanmamak,
Rastladığı tehlikeli durum ve davranışları, kazaya yol açabilecek makina ve akşamları ilgili yere bildirmemek,
Yetkisiz iş yapmak,
Kendine çok güvenmek ya da hiç güvenmemek,
Tanımlı iş talimatlarına uygun hareket etmemek,
Kişisel koruyucu ekipmanları kullanmamak,
Dalgınlık, yorgunluk, uykusuzluk, stres gibi psikolojik nedenler.
Kazalara ve meslek hastalıklarına yol açan nedenlerin ilk ikisi, tehlikeli ortamlar ve güvensiz çalışma şartlan ile yönetim sisteminden kaynaklanan nedenlerdi. Toplam nedenlerin %88'ini oluşturan, insandan kaynaklanan nedenleri ise şöyle sıralayabiliriz;
İnsandan Kaynaklanan Nedenler
25Örnek Vaka
1987 temmuz ayında Mersin ilinde gerçekleşen ve daha sonra iş güvenliği dergisinde yayınlanan, inşaat işçisi Hikmet SERBEST'in kaza sonrası iş güvenliği müfettişlerine vermiş olduğu ifadedir. 2 Temmuz günü sabah saatlerinde hal binası inşaatının damına çıktım, ustabaşımız kaba inşaat bittiği için damda kalan malzemeleri zemin kata istiflememi istemişti. Önce el arabasına tuğla doldurarak işe başladım, ancak el arabası ile tuğlaları aşağıya indirmek fazla uzun sürüyordu. İşi çabuk bitirmek için inşaat sahasında bulduğum bir bidonu el arabası ile dama çıkardım. Normalde dama malzeme çektiğimiz elektrikli el vinci aşağıya indirilmişti ama vince ait üç ayak ve tel halatlar duruyordu. Bidonu bu tel halata bağlayıp içine damda bulunan bütün tuğlaları doldurdum, amacım bidonu el ile indirip bir seferde işi sona erdirmekti. Bu amaçla teli üç ayaktan geçirip bidonu damın kenarından aşağıya bıraktım. Başlangıçta üç ayaktan güç alarak bidonu tutabiliyordum, tel aniden kaymasın, bir kazaya sebep olmasın diye düşündüğümden tel halatı koluma dolamıştım. Ama ayağım kaydı ve bidon aşağıya düşerken ben üç ayağın ucundaki makaraya doğru yükseldim. Bu esnada elim tel ile makara arasında girdi ve sağ elimin üç parmağı burada kırıldı. Ben yardım istemek için bağırmaya başladığımda tel elimden kaydı ve bidon yere vurdu, Bu vurma sırasında bidonun dibi çıktı ve tuğlalar zemine saçıldı. Bidon hafiflediği için benim ağırlığımı karşılayamaz duruma gelmişti, Aşağıya düştüm ama yarı yolda bidon ile çarpıştım ve bu esnada sağ bacağım ile iki kaburgam kırıldı. Ayrıca yere vurduğum sırada sol bacağımı da kırdım. Acı ile elimde tuttuğum tel halatı bırakmışım, serbest kalan bidon üçüncü kat hizasından üzerime düştü ve sol köprücük kemiğim ile üç kaburgamı daha kırdı. Kaza bundan ibarettir...
Kazalara ve meslek hastalıklarına yol açan
nedenleri artık biliyoruz. Tehlikeli çalışma şartları,
yönetim sistemi ve insan hataları.
Peki sizce bu üç unsuru düzenli bir yapıya oturtmak
ve böylece kazaları ve meslek hastalıklarını ortadan
kaldırmak için nasıl bir çözüm düşünebiliriz?
Çözüm Arayışları
Sanırım, tehlikeli ve güvensiz çalışma şartlarını
belirledikten sonra yapmamız gereken,
bu şartların ortadan kaldırılması ya da kontrol altına alınmasına yönelik prosedür ve uygulamaları devreye alan
çalışanlara bunlara uymak konusunda gerekli bilinci ve eğitimi sağlayabilen
verimli bir yönetim sistemi oluşturmak ve sürekliliğini sağlamak.
Çözüm Arayışları
O halde bir sonraki bölüme geçerek iş sağlığı
ve güvenliği yönetim sisteminin ne olduğunu ve bu sistemin şartlarını belirleyen OHSAS 18001
Standardının genel özelliklerini
inceleyebiliriz.
Çözüm Arayışları
Kaza kavramı ve Kazaların nedenleri
“Kaza ve Kazaların Nedenleri” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde;
Bölüm Özeti
a. Malzeme, teçhizat, araç gerecin iyi seçilmemesi, dağıtımının iyi yapılmaması
b. Yetersiz temizlik, düzen, tertip
c. Yetki ve sorumlulukların tam belirlenmemiş olması
d. İş güvenliği konusunda uzmanlaşmış kadroların olmaması
e. Yetkisiz iş yapmak
30
Aşağıdakilerden hangileri yönetim sisteminden kaynaklanan kaza nedenleri arasındadır, inceleyelim.
Örnek Soru
Çözüm:‘Doğru cevap ‘a’, ‘c’ ve ‘d’ seçenekleridir.’ “Yetersiz iş güvenliği ve temel iş eğitimleri” yönetimden kaynaklanan bir kaza sebebidir. Bunun dışındaki cevaplar insan kaynaklı kaza nedenleridir.
31
Aşağıdakilerden hangisi insandan kaynaklanan kaza nedenleri arasında değildir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Kendine çok güvenmek ya da hiç güvenmemek
b. Yetkisiz iş yapmak
c. İş güvenliği kurallarına uymamak, iş güvenliğine inanmamak
d. Yetersiz iş güvenliği ve temel iş eğitimleri
e. Dalgınlık, yorgunluk, uykusuzluk, stres gibi psikolojik nedenler.
Çözüm:Doğru cevap ‘d’ seçeneğidir.“Yetersiz iş güvenliği ve temel iş eğitimleri” yönetimden kaynaklanan bir kaza sebebidir. Bunun dışındaki cevaplar insan kaynaklı kaza nedenleridir.
32
"Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara ve diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olaylara ___________ denir." Boş bırakılan yere hangisi gelmelidir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Risk
b. Kaza
c. Hastalık
Çözüm:Doğru cevap b seçeneğidir.Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara ve diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olaylara kaza denir.
33
Ne olduğunu ve terimlerini tanımlayabilecek,
Genel özelliklerini sıralayabilecek,
Yapısını oluşturan sürekli iyileştirme yaklaşımını açıklayabilecek,
Şartlarını sıralayabileceksiniz.
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
2. Bölüm: OHSAS 18001 Standardı’na Giriş
34
Bu bölümde iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi kavramını tanımlayacağız.
Daha sonra OHSAS 18001 Standardı’nın ne olduğunu, genel tanımlarını, özelliklerini ve faydalarını açıklayacağız.
Giriş
35
Araştırmalara göre, iş kazalarının %70’i iş güvenliği kontrol yöntemlerinin doğru bir şekilde uygulanması ile önlenebilir. Bunu sağlayan sistemlere iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetim sistemleri denir
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Nedir?
36
yönetim sistemleridir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri
3-DOKÜMANTE ETME Bütün çalışmaların belli bir sistematik içerisinde dokümante edildiği ve ilgilenenlere duyurulduğu,
4-DENETLEME Yürütülmekte olan bu çalışmaların izlenip denetlendiği
2-ENTEGRE PROGRAMLARBu riskleri yok etmek için
yasal yönetmelik, mevzuat ve kanunlara entegre
programların oluşturulduğu ve uygulandığı,
1-DURUM ANALİZİ Öncelikle mevcut durumun
analizi yapılarak risklerin tespit edildiği,
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Nedir?
37
İş kazaları ve meslek hastalıkları
azalır.
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin ne olduğunu gördük. Sistemin çalışanlara ve işletmelere yararları ise şunlardır;
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'nin Yararları
38
Yasal gerekler sağlanmış olur.
İş performansı artar.
Çalışan performansı artar.
Ekonomik kayıplar önlenir.
Pazarda güvenilirlik imajı sağlanır.
Çalışanlara ve topluma karşı risk minimuma iner.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'nin Yararları (Devam)
Risk Performans
İSG Yönetim Sistemi'nden Önce
Risk Performans
İSG Yönetim Sistemi'nden Sonra
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin ne olduğunu ve yararlarını
öğrendik ve işletmemizde bu sistemi oluşturmak istiyoruz.
Peki bu sistemi kurmak ve düzgün bir şekilde yürütmek
için bize rehber olacak bir şey var mı?
OHSAS 18001 Standardı'nın Tanımı
Elbette var. BS.OHSAS 18001 (2007) Occupational
health and safety management systems -
Requirements/İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Şartları.
OHSAS 18001 Standardı'nın Tanımı
41
Bu standart, 1999 yılında İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından geliştirilmiş ve 2007 yılında da en güncel haliyle yayınlanmıştır. İşletmelerde oluşturulan İSG yönetim sistemini, düzgün bir şekilde kurmak ve isletmek için yapılması gerekenleri açıklar. Bu standardın son revizyonu, TSE tarafından, Nisan 2008'de Ts 18001 koduyla Türk Standardı olarak da yayımlanmıştır.
Şimdi OHSAS 180011 daha detaylı inceleyelim.
OHSAS 18001 Standardı'nın Tanımı
42
İşletmelere, iş sağlığı ve güvenliği risklerini kontrol etme, önleme ve performanslarını geliştirme şansı verir.
Herhangi bir sektör veya işkolu ayrımı yapmaksızın her işletmede uygulanabilir.
Yapı olarak ISO 9001 ve ISO 14001 gibi diğer yönetim sistemi standartları ile uyumludur. Eğer ayrı bir program olarak düşünülürse bu sistemin kurulması ve işletilmesi olanaksız olacaktır.
İSG yönetim sistemini kurmak ve düzgün bir şekilde yürütmek için bir rehber olan OHSAS 18001’in genel özellikleri şunlardır:
OHSAS 18001 Standardı'nın Genel Özellikleri
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
İSG Performansı
Kaza
Risk
İSG Politikası
Kabul Edilebilir
Risk
Olay
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
43
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
OHSAS 18001 Standardı'nda
Yer Alan Bazı Terimler
44
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG)
İş yerindeki çalışanların veya diğer işçilerin (geçici işçiler ve yüklenici personeli dâhil), ziyaretçilerin ve çalışma alanındaki diğer insanların sağlık ve güvenliğini etkileyen veya etkilemesi mümkün olan şartlar ve faktörler.
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
Kabul Edilebilir
Risk
Kaza
Risk
İSG Politikası
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
İSG Performansı
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
Olay
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
KazaOlay
45
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Olay
Yaralanmaya veya (ciddiyet seviyesinden bağımsız olarak) sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan, işle ilgili olaylar.
Kabul Edilebilir
Risk
Risk
İSG Politikası
İSG Performansı
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
46
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Kaza
Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan olaydır.
Kabul Edilebilir
Risk
Risk
İSG Politikası
İSG Performansı
Olay
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
47
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Hasarsız Olay
Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olmadan gerçekleşen olaylara "hasarsız olay", "tehlikeli oluşum", "ucuz atlatma" gibi adlar verilir.
Kabul Edilebilir
Risk
Risk
İSG Politikası
Hasarsız Olay
İSG Performansı
Risk
Değerlendirmesi
OlayOHSAS 18001 Standardı'nda
Yer Alan Bazı Terimler (Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
48
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Risk
Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi.Kabul
Edilebilir Risk
İSG Politikası
Risk
İSG Performansı
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
OlayOHSAS 18001 Standardı'nda
Yer Alan Bazı Terimler (Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
Risk
49
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Risk Değerlendirmesi
Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses.
Kabul Edilebilir
Risk
İSG Politikası
Risk Değerlendirmesi
İSG Performansı
Olay
Hasarsız Olay
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
50
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
Kabul Edilebilir Risk
Kuruluşun yasal zorunluluklara ve kendi iş sağlığı ve güvenliği politikasına göre, dayanabileceği düzeye indirilmiş risk.
Kabul Edilebilir
Risk
Risk
İSG Politikası
İSG Performansı
Olay
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
51
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
İSG Performansı
Kuruluşun İSG riskleri yönetiminin ölçülebilir sonuçları.
İSG Performansı
Risk
İSG Politikası
Kabul Edilebilir
Risk
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Bazı Terimler
(Devam)
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
Olay
İş Sağlığı
ve Güvenliği
(İSG)
Kaza
52
OHSAS 18001 Standardı’nda yer alan terimlerden bazıları yanda verilmiştir.
İSG Politikası
Kuruluşun üst yönetimi tarafından resmen ifade edildiği şekliyle, kuruluşun İSG performansına ilişkin genel niyetleri ve yönü.
Kabul Edilebilir
Risk
Risk
İSG Politikası
İSG Performansı
Hasarsız Olay
Risk
Değerlendirmesi
OlayOHSAS 18001 Standardı'nda
Yer Alan Bazı Terimler (Devam)
Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan olaydır.
Yaralanmaya veya (ciddiyet seviyesinden bağımsız olarak) sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan, işle ilgili olaylar.İş güvenliği konusunda uzmanlaşmış kadroların olmaması
Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi.
Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterlili ğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses.
Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olmadan gerçekleşen olaylara "hasarsız olay", "tehlikeli oluşum", "ucuz atlatma" gibi adlar verilir.
Kuruluşun yasal zorunluluklara ve kendi iş sağlığı ve güvenliği politikasına göre, dayanabileceği düzeye indirilmiş risk
53
Aşağıda solda verilen terimlerin yanındaki harf ile sağdaki tanımların eşleştirilmiş halini inceleyelim.
a) Olayb) Kazac) Hasarsız Olayd) Riske) Risk Değerlendirmesif) Kabul Edilebilir Risk
Örnek Soru
b
a
d
e
c
f
54
Sürekli İyileştirme Prensibi;
Planla
Uygula
Kontrol Et
Önlem Al (PUKO)
OHSAS 18001 ile ilgili genel bilgiler arasında son olarak sürekli iyileştirme prensibine değinelim.
1
2
3
4
aşamalarından meydana gelir ve OHSAS 18001 Standardı’nın özünü oluşturur.
Sürekli İyileştirme Prensibi
55
İSG Yönetim Sistemi’nde tüm çalışmalar bu aşamalar izlenerek ve sürekli iyileştirilerek sürdürülmelidir. Örneğin; malzeme alımında riski en az olan makina ve ekipmanı seçmek veya üretimin her aşamasında riski en aza indiren üretim metotları geliştirmek gibi.
Sürekli İyileştirme Prensibi
Planla
Önlem al
56
Planla
Kuruluşun politikası ve risk değerlendirmesi ile ilgili sonuçların ortaya çıkması için gerekli objektif hedefleri ve prosesleri oluştur.
Sürekli İyileştirme Prensibi
Sürekli iyileştirme adımlarının açıklamaları aşağıda verilmiştir.
Yap (Uygula)
Kontrol Et
Planla
Önlem al
Yap (Uygula)
57
Yap(Uygula)
Prosesleri uygula.
Sürekli iyileştirme adımlarının açıklamaları aşağıda verilmiştir.
Sürekli İyileştirme Prensibi (Devam)
Kontrol Et
Planla
Önlem alKontrol Et
58
Kontrol Et
Prosesleri; politikalar, hedefler ve yasal şartlara göre izle, ölç ve sonuçları raporla.
Sürekli iyileştirme adımlarının açıklamaları aşağıda verilmiştir.
Yap (Uygula)Sürekli İyileştirme Prensibi
(Devam)
Planla
Önlem al
59
Önlem al
Proses performansını sürekli iyileştirmek için faaliyetler başlat.
Sürekli iyileştirme adımlarının açıklamaları aşağıda verilmiştir.
Yap (Uygula)
Kontrol Et
Sürekli İyileştirme Prensibi (Devam)
60
OHSAS 18001 herhangi bir sektör veya işkolu ayrımı yapmaksızın her işletmede uygulanabilir.
Doğru mu yoksa yanlış bir ifade midir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Doğru
b. Yanlış
Çözüm:Doğru cevap ‘a’ seçeneğidir.OHSAS 18001 herhangi bir sektör veya işkolu ayrımı yapmaksızın her işletmede uygulanabilir.
61
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası
Oluşturma
OHSAS 18001 Standardı’nı genel hatları ile açıkladık. Şimdi Standart’ın şartlarını sıralayalım. Standart’a göre İSG Yönetim Sistemi’nin kurulması sırasında gerçekleştirilmesi gereken 5 şart vardır. Bu şartlar;
OHSAS 18001 Standardı'nın 5 Şartı
62
Planlama,
Uygulama ve İşletme,
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler ve
Yönetimin Gözden Geçirmesi’dir.
OHSAS 18001 Standardı'nın 5 Şartı (Devam)
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetim sistemi kavramı ve yararları ile, OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
Ne olduğu,
Terimleri,
Genel şartları ve
Yapısını oluşturan sürekli iyileştirme yaklaşımı
“OHSAS 18001 Standardı’na Giriş” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde;
Bölüm Özeti
64
Aşağıdakilerden hangileri OHSAS 18001’in genel özelliklerindendir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. İşletmelere, iş sağlığı ve güvenliği risklerini kontrol etme, önleme ve performanslarını geliştirme şansı verir.
b. Her işletmede uygulanamaz.
c. Sürekli iyileştirme prensibine uygundur.
d. ISO 9001 ve ISO 14001 gibi diğer yönetim sistemi standartları ile uyumlu değildir.
Çözüm:Doğru cevap ‘a’ ve ‘c’ seçeneğidir.OHSAS 18001; işletmelere, iş sağlığı ve güvenliği risklerini kontrol etme, önleme ve performanslarını geliştirme şansı verir. Her türlü işletmede uygulanabilir ve ISO 9001 ve ISO 14001 gibi diğer yönetim sistemi standartları ile uyumludur.
65
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi kurmak işletmenin ekonomik kayıplarını artırır.
Doğru mu yoksa yanlış bir ifade midir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Doğru
b. Yanlış
Çözüm:Doğru cevap ‘b’ seçeneğidir.İSG yönetim sistemi kurmak çalışan performansını artırır ve pazarda güvenilirlik sağlar. Böylece işletmenin ekonomik kayıpları artmaz, azalır.
66
İş sağlığı ve güvenliği politikasının ne olduğunu tanımlayabilecek,
İş sağlığı ve güvenliği politikasının sağlaması gereken özellikleri sıralayabileceksiniz.
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
3. Bölüm: İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası
67
İşletme iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi kurarken ilk olarak bir iş sağlığı ve güvenliği politikası belirlemelidir.
İş sağlığı ve güvenliği politikası; bir işletmenin iş sağlığı ve güvenliği icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, amaç ve hedeflerine çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası
Görüyorum ki ilk adım olarak bir iş sağlığı ve güvenliği politikası belirlemeliyiz.
Peki bu politikayı belirlerken ve uygularken nelere dikkat
etmeliyiz?
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikasının Özellikleri
Kuruluşun belirleyeceği İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası üst yönetim
tarafından belirlenmiş ve onaylanmış olmalı, aynı zamanda da aşağıdaki hususları sağlamalıdır;
Kuruluşun İSG risklerinin yapısına ve büyüklüğüne uygun olmalı,
OHSAS 18001 Standardı'nın Tanımı
70
Yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının önlenmesi ve İSG yönetiminin ve İSG performansının sürekli iyileştirilmesi için bir taahhüt içermeli,
Yürürlükteki İSG mevzuatına ve üyesi olunan kuruluşların şartlarına uyulacağı taahhüdünü içermeli,
İSG hedeflerinin belirlenmesi ve gözden geçirilmesi için bir çerçeve oluşturmalı,
Dokümante edilmeli, uygulanmalı ve sürdürülmeli,
Çalışanların kendi bireysel İSG sorumluluklarının farkında olmaları amacı ile kuruluşun kontrolü altında tüm çalışanlara duyurulmalı, ilgili taraflar için ulaşılabilir olmalı,
Kuruluşun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasını sağlamak için periyodik olarak gözden geçirilmelidir.
OHSAS 18001 Standardı'nın Tanımı (Devam)
İş sağlığı ve güvenliği politikasının ne olduğu, İş sağlığı ve güvenliği politikasının sağlaması gereken özellikler
“İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde;
Bölüm Özeti
72
İSG uygulamaları, fabrika operasyonlarında birinci önceliği taşır.
İSG UYGULAMALARI
Tüm çalışanlara İSG konusunda eğitimler verilir, bilgi, beceri ve duyarlılıkları geliştirilir.
İş sağlığı ve güvenliğine yönelik, yürürlükteki yasal mevzuatlara, üyesi olunan kuruluşların şartlarına ve standartlara uyulur, tüm faaliyetler bu şekilde planlanır ve uygulanır.
Her seviyedeki yöneticiler ve çalışanlar, iş güvenliğini göz önünde bulundurarak, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uygun şekilde hareket eder.
İş sağlığı ve güvenliği politikasının ne olduğunu ve özelliklerini öğrendik. Şimdi örnek olarak Standart'ı uygulayan işletmelerden Sarp A.Ş.'nin belirlediği iş sağlığı ve güvenliği politikasına bakalım.
Sarp A.Ş.'nin iş sağlığı ve güvenliği politikası aşağıda belirtilmiştir. Sarp A.Ş’de:
İSG EĞİTİMLERİ STANDARTLAR İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KURALLARI
Örnek
73
Sarp A.Ş.’nin İSG politikası OHSAS 18001’de belirtilen şartlardan hangilerini sağlamamaktadır, inceleyelim.
Örnek Soru
a. İSG hedefleri için çerçeve oluşturması
b. Çalışanların İSG konusunda bilinçlendirilmesine yönelik taahhüt içermesi
c. Yasal şartlara ve standartlara uyulacağı konusunda taahhüt içermesi
d. İSG performansının sürekli geliştirilmesi konusunda taahhüt içermesi
e. Yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının önlenmesi konusunda taahhüt içermesi
Çözüm:Doğru cevap ‘a’, ‘d’ ve ‘e’ seçeneğidir.Sarp A.Ş.'nin İSG politikası OHSAS 18001'de belirtilen, İSG hedefleri için çerçeve oluşturması, İSG performansının sürekli geliştirilmesi konusunda taahhüt içermesi ve yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının önlenmesi konusunda taahhüt içermesi şartlarını sağlamamaktadır.
74
Tehlike tanımlaması, risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi,
Yasal ve diğer şartlar,
Hedefler ve programlar
maddelerini açıklayabileceksiniz.
4. Bölüm: Planlama
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
75
"Planlama", birçok projede olduğu gibi İSG yönetim sisteminin de en önemli aşamalarından biridir.
İSG yönetim sisteminde “Planlama” aşaması, sağlık ve güvenlik politikasının çizdiği çerçeve dahilinde yürütülmelidir. Bu aşamada yanda gösterilen adımlar gerçekleştirilmelidir.
Tehlike tanımlaması, risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi1
2
3
‘’Planlama" Aşamasının Adımları
Yasal ve diğer şartların belirlenmesi
Hedeflerin belirlenmesi ve programların oluşturulması
Bu bölümde sırayla her bir başlığı inceleyeceğiz.
“Planlamanın bu adımında, kuruluş, iş güvenliğini tehdit
eden tehlike risklerini belirlemeli, etkin bir risk değerlendirme sistemi
oluşturmalı ve bunların kontrol altına alınması için gerekli faaliyetleri tanımlamalı ve
prosedürler halinde dokümante etmelidir.
Risk Değerlendirme ve Kontrol
77
Kuruluş içindeki rutin (günlük operasyonlar, doldurma, boşaltma) ve rutin olmayan (periyodik bakım, arıza giderme) faaliyetler
Kuruluşa erişme imkanına sahip kişilerin (ziyaretçiler, taşeron firma çalışanları) faaliyetleri
Kuruluşun dışından kaynaklanan, ancak kuruluşun kontrolü altındaki insanların sağlığını ve güvenliğini olumsuz etkileme riski olan belirlenmiş tehlikeler
Dokümante edilmeli, uygulanmalı ve sürdürülmeli,
Çalışanların kendi bireysel İSG sorumluluklarının farkında olmaları amacı ile kuruluşun kontrolü altında tüm çalışanlara duyurulmalı, ilgili taraflar için ulaşılabilir olmalı,
Kuruluşun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasını sağlamak için periyodik olarak gözden geçirilmelidir.
Risklerin belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde aşağıdakiler göz önünde bulundurulmalıdır:
“Kuruluşun, etkin bir risk değerlendirme ve kontrol sistemi kurmak ve yürütmek için üç aşamalı bir metodoloji izlemesi önemlidir:
Risk Değerlendirme ve Kontrol (Devam)
78
Potansiyel Tehlikelerin Tanımlanması
Potansiyel Tehlike Gerçekleşirse Yaratacağı
Etkinin/Zararın Derecelendirilmesi
Üç temel adımdan oluşur:
Tehlikenin Gerçekleşme Olasılığının
Belirlenmesi
Risklerin ve Derecelerinin Belirlenmesi
79
Potansiyel Tehlikelerin Tanımlanması
Potansiyel tehlikelerin tanımlanması: Potansiyel tehlikeleri belirlerken, kuruluşun faaliyetlerini üretim alanlarına ve iş süreçlerine, tesis ve teçhizatlara ve sürekli ve ihtiyaç durumunda yapılan işlere göre sınıflandırılmasında fayda vardır. Sadece kuruluşun çalışanlarının değil, aynı zamanda taşeronların ve ziyaretçilerin faaliyetleri ve kuruluş dışından gelebilecek etkiler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Risklerin ve Derecelerinin Belirlenmesi
80
Potansiyel Tehlike Gerçekleşirse Yaratacağı Etkinin/Zararın Derecelendirilmesi
Potansiyel tehlikenin yaratacağı zarar, çalışanların bu tehlikeden ne şekilde zarar görebileceği (maruz kalacak kişi sayısı, etkilenme derecesi, vb.) ve tehlikenin yaratacağı maddi kayıpların büyüklüğü doğrultusunda derecelendirilir.
Risklerin ve Derecelerinin Belirlenmesi
81
Tehlikenin Gerçekleşme Olasılığının Belirlenmesi
Tehlikenin gerçekleşme olasılığı, çalışan profili ve eğitim düzeyi, faaliyetin gerçekleşme yoğunluğu, mevcut emniyet tedbirleri dikkate alınarak derecelendirilir.
Risklerin ve Derecelerinin Belirlenmesi
Risk değerlendirmesi yaparken değerlendirmenin daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlamak için işletmenin faaliyetleri;
Üretim basamaklarına,
Planlanan ve yürütülmekte olan işlere ve
Görev tanımlarına göre sınıflandırılır.
82
Risklerin belirlenmesi sırasında, riskin önemli olup olmadığına karar vermek için aşağıdaki gibi bir karar tablosu kullanılabilir. Bu tabloda dikeyde riskin zarar derecesi, yatayda gerçekleşme olasılığı yer almaktadır. Rakamlar risklerin gerçekleşme olasılığı ve zarar derecesine göre verilen puanlardır.
Karar Rehberi
Olasılık Yok Düşük Olasılık Orta Olasılık Yüksek Olasılık Neredeyse Kesin
Hafif Zararlı 1 2 3 5 6
Orta Zararlı 2 4 6 8 10
Ağır Zararlı 3 6 9 12 15
Riskleri belirlemek için;
Öncelikle bir prosedür oluşturulur.
Prosedüre göre işletmenin üretim basamaklarındaki riskli faaliyetler belirlenir.
Önemli riskleri ortaya çıkarmak için belirlenen bu faaliyetler olasılık ve etkilenme şiddetine göre derecelendirilir.
Bununla ilgili bir de örnek
verebilir misiniz?
Örnek
Bunun için Sarp A.Ş'nin yaptıklarını ve hazırladığı
risk değerlendirme tablosunu
inceleyebiliriz.
Örnek
85
Sarp A.Ş.'nin, Bakım bölümü için, karar rehberini kullanarak hazırlanan risk derecelendirme tablosunun bir bölümü aşağıda verilmiştir:
Bu örnekle ilgili aşağıdakilerden hangileri söylenebilir, inceleyelim.
Tehlike (Risk) Tanımı Olasılık Zarar Derecesi
Yangın ve patlama Düşük Ağır Zararlı 6
Elektrik çarpması Orta Orta Zararlı 6
Makineye elini kaptırma Yok Ağır Zararlı 3
Ağır bir malzemenin/makine parçasının operatörün üzerine düşmesi Orta Ağır
Zararlı 9
Bakım elemanının yüksek bir yerden düşmesi Orta Ağır Zararlı 9
Tehlikeli maddelere maruz kalma Yüksek Orta 8
Örnek Soru
a. Makineye elini kaptırma riskinin olasılığının olmaması, çalışanların bu konuda eğitimli olması ile açıklanabilir.
b. Tehlikeli maddelere maruz kalma riskinin yüksek olması, operatörlerin sürekli ve yoğun şekilde tehlikeli madde ile çalışması ya da tehlikeli madde ile çalışan personel sayısının çok yüksek olması ile açıklanabilir.
c. Elektrik çarpmasının vereceği zararın orta derecede tanımlanması, bu işi yapan kişilerin işlerini iyi bilmemesi ile açıklanabilir.
d. Sadece kırmızı risk derecesindeki tehlike riskleri için önlem alınmalıdır, diğerleri için önlem alınmasına gerek yoktur.
86
Öncelikle bir "Risk Analizi Prosedürü" hazırladı.1
2
3
Tehlikenin Tanımı (Riskli Faaliyetler) Risk Derecesi
Bir şeye temas etme ya da çarpma 6
Tehlikeli makineler -
Tehlikeli maddelere maruziyet 6
Depolama ve taşıma 4
Yangın ve patlama 4
Elektrik tehlikeleri 3
Çalışma ortamı 1
Geçici iş yerleri 9
Sarp A.Ş. riskleri belirlemek için;
Bu prosedüre göre yandaki tabloda gördüğümüz riskli faaliyetlerini belirledi.
Daha sonra da her bir faaliyet için riskin gerçekleşme olasılığını ve etkilerinin sonuçlarını değerlendirerek risk derecesini hesapladı.
Örnek
Risk değerlendirmede, risklerin belirlenmesinden sonraki adım, bu risklerin ne şekilde ele alınacağını daha detaylı bir şekilde gösteren risk değerlendirme tablolarının oluşturulmasıdır.Bunun için, belirlenen her bir risk, risk değerlendirme tablosuna işlenir ve bu riskle ilgili yasal gereklilikler, mevcut önlemlerin yeterliliği, ek önlem gereği gibi hususlar değerlendirilerek tablo üzerinde belirtilir. Ek önlem gerektiğine karar verilirse, bununla ilgili zaman planları da tabloya eklenir.
Bir sonraki sayfada Sarp A.Ş.’nin Risk Değerlendirme Tablosundan bir bölüm yer alıyor.
NOT: Takibi kolaylaştırmak için, riskler bölümler bazında ya da risk tipleri (makine/ekipman, kimyasal, elektriksel, insana dayalı, vb) bazında kategoriler halinde listelenebilir.
Risk DeğerlendirmeTablolarının Oluşturulması
88
Sarp A.Ş.'nin risk derecelendirmesine göre oluşturduğu risk değerlendirme tablosunun bir bölümünü aşağıda görebilirsiniz:
Bölüm Tehlike(risk) Tanımı Risk Derecesi Tehlike Detayları İlgili Yasal Zorunluluk Mevcut Önlemler İlave Önlemler
Bakım Atölyesi
Tehlikeli maddelere maruz kalma
8
Temizlik amaçlı kullanılan bazı kimyasalların, solunmasının
ciğerler için riskli olması makinelerde, çeşitli amaçlarla kullanılan gaz tüplerindeki bazı
gazlann zehirli özellikler taşıması
İSG Yönetmeliği
Kişisel koruyucu ekipman kullanımı (maske)
Kullanılan bazı kimyasallann, aynı işi gören başka kimyasallarla değiştirilmesi Gaz tüplerinin
ağızlarına kaçak önleyici mekanizma yerleştirilmesi
Bakım Atölyesi
Ağır bir malzemenin / makine parçasının
operatörün üzerine düşmesi
9
Vinçlerle yapılan kaldırma, indirme, boşaltma işlemlerinde
gerek vinçten, gerekse operatörden kaynaklanan riskler
İSG Yönetmeliği
Vinç bakımlarının düzenli olarak yaptırılması Çelik
burunlu iş ayakkabısı kullanılması
Vinçlerin üzerine; boşalma olursa düşmeyi önleyen ikinci bir emniyet mandalı koyulması Ağır parçalann
vince asılma yönteminin iyileştirilmesi
Bakım Atöylesi
Bakım elemanının yüksek bir yerden
düşmesi
9
Yüksek makinelerin üstünde ya da çatıda yapılması gereken bakım faaliyetleri sırasında
düşme
İSG Yönetmeliği Yok
İp ve zincirle güvenlik alma yönteminin geliştirilmesi
Risk Değerlendirme Tablolarının Oluşturulması
Riskler belirlendikten ve risk değerlendirme tabloları oluşturulduktan sonra risk kontrol planları hazırlanır. Bu planlarda, riskleri önlemek ya da azaltmak için yapılacak faaliyetler listelenir. Risk kontrol planındaki faaliyetler belirlenirken, aşağıdaki sıralama dikkate alınır:
Riskin tamamen ortadan kaldırılması,
Yerine koyma,
Mühendislik kontrolleri (sistemler, makine/ekipman/ parametreler üzerindeki önlemler),İşaretler, uyarılar veya diğer idari kontroller,
Kişisel koruyucu donanım.
Belirlenen kontrol faaliyetlerinin sonuçları kayıt altına alınmalıdır.
Risk Kontrol Planları
Risk kontrol planlarını hazırlarken nelere dikkat etmeliyiz?
Risk kontrol planlarını hazırlama aşamasında ve uygulamaya başlamadan
önce dikkat edilmesi gereken noktalar
şunlardır:
Risk Kontrol Planları
1
2
91
Hazırlık Aşamasında Yapılacaklar
Uygulamaya Başlamadan
Önce Yapılacaklar
Tehlikelerin ortadan kaldırılıp kaldırılamayacağını,
Riskin azaltılıp azaltılamayacağını,
Teknik imkânları,
Plan hazırlanırken;
Planlı bakım gereklerini,
Kişisel koruyucu ekipmanları incelemek ve
Kişileri korumak için gerekli ölçümleri yapmak gerekir
Riski önemsiz hale getirip getirmeyeceği,
Yeni tehlikelerin ortaya çıkma ihtimali ve
Yeni prosedürlerin kullanım durumları araştırılmalıdır.
Plan uygulanmadan önce planlanan faaliyetlerin;
Şartlar değiştiğinde değerlendirme tekrarlanmalıdır.
Risk Kontrol Planları
92
Anayasa
Planlama aşamasında, dikkate alınması gereken diğer bir husus, yasal ve diğer şartların sağlanmasıdır.
Kuruluşun faaliyetlerine uygulanabilecek olan, kanundan doğan veya gönüllü olarak uymayı kabullendiği şartlar vardır. Kuruluş bu şartları tespit etmeli ve bunlara uymak için bir yöntem geliştirmelidir. Ayrıca, bu bilgileri sürekli güncel tutmalı, hem kendi çalışanlarını hem de ilgili diğer tarafları bu konuda bilgilendirmelidir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili şartları belirleyen yasal düzenleyiciler;
Yasal ve Diğer Şartlar
93
İş Kanunu,
Tüzükler,
Yönetmelikler,
İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışan iş yerleri ve işlerde alınacak tedbirler
Gayrisıhhi müesseseler
İş yeri hekimlerinin çalışma şartları ile görev ve yetkileri
olarak sıralanır.
Yasal ve Diğer Şartlar (Devam)
9401
0203
04
Kanuni gerekler,
Önemli riskler,
Teknolojik ve mali imkânlar,
İlgili tarafların görüşleri, İş sağlığı ve güvenliği politikası ile tutarlılığı
05
Sürekli iyileştirme yaklaşımına uygunluğu
Hedefler, planlama yaparken belirlenmesi gereken maddelerin üçüncüsüdür.
Kuruluş, bünyesi içindeki her bir ilgili fonksiyon ve her düzeyde hedeflerini tespit etmeli, sürdürmeli ve bunları dokümante etmelidir. Hedefler belirlenirken;
göz önüne alınmalıdır. Ayrıca hedefler; ölçülebilir, zamanlı ve birimleştirilmiş olmalıdır.
Hedefler ve Programlar
95
Sizce, aşağıdaki maddelerden hangileri iş sağlığı ve güvenliği hedefi olarak kabul edilebilir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. İş kazalarından kaynaklanan iş saati kayıplarının toplam çalışma saatine oranını %1’den %0,8’e indirmek
b. İş kazalarını azaltmak
c. Çalışma ortamında bulunan uçucu organik bileşikleri bir önceki yıla göre %10 azaltmak
d. Çalışma ortamındaki gürültü seviyesini bir önceki yıla göre %10 azaltmak
Çözüm:Doğru cevap ‘a’, ‘c’ ve ‘d’ seçeneğidir.İş sağlığı ve güvenliği hedefi, mümkün olduğunca sayılarla ifade edilir. Bu sebeple iş kazalarını azaltmak haricindeki bütün maddeler birer iş sağlığı ve güvenliği hedefidir.
96
İşletme planlama yaparken hedefleri belirledikten sonra, bunları gerçekleştirmek ve devam ettirmek üzere sağlık ve güvenlik yönetim programları düzenlemelidir.
Sağlık ve güvenlik yönetim programları, amaç ve hedeflerin gerçekleşmesi için aşağıdaki bilgileri içermelidir.
Her bir görev ve yönetim kademesinin sorumluluğunun ve yetkisinin tespit edilmesi ve atanması.
Gerekli araçlar ve gerçekleştirme süreleri.
Hedefler ve Programlar
97
İşletme planlama yaparken hedefleri belirledikten sonra, bunları gerçekleştirmek ve devam ettirmek üzere sağlık ve güvenlik yönetim programları düzenlemelidir.
Hedef Hareket Planı Sorumlu Termin
Operatör kaynaklı iş kazalarının önceki yıla göre %50 azaltılması
1.Operatörlere eğitim verilmesi2.Kaza nedenlerinin detaylı analizedilerek her biri için düzeltici faaliyet başlatılması
İK Müdürü İSG Sorumlusu
35. hafta 20. hafta
Gürültü kaynaklı işitme problemlerinin %50 azaltılması
1.Operatörlere kulak koruyucu verilmesi ve kullanmalarının sağlanması2.Makinelere gürültüyü azaltan susturucu sistemler entegre edilmesi
Üretim Müdürü Teknik Müdür
15. hafta 30. hafta
Yıl boyunca, tehlikeli maddeye maruz kalma kaynaklı iş kazası olmaması 1.Kullanılan tehlikeli maddelerin sınıflandırılması ve
uygun şekilde depolanmalarının sağlanması2.Tehlikeli madde kullananlara uygun kişisel koruyucu ekipman dağıtılması3.Tehlikeli madde kullanımı ile ilgili talimatlar yazılması ve eğitim verilmesi
Teknik MüdürÜretim Müdürü Teknik Müdür İK
Müdürü
15. Hafta15. Hafta 30. hafta
Örnek
Risk Değerlendirme,
Yasal Gerekler ve Diğer Şartlar,
Hedefler ve Programlar
“Planlama” bölümünü tamamladınız.
konuları anlatıldı.
Bu bölümde OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı'nın “Planlama” aşamasında belirlenmesi gereken;
Bölüm Özeti
99
"Kuruluş, bünyesi içindeki sağlık ve güvenlik ile ilgili her bir fonksiyon ve düzeyde ___________ tespit etmeli, sürdürmeli ve bunları dokümante etmelidir." Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Yöneticileri
b. Yasal şartları
c. Politikasını
d. Hedeflerini
Çözüm:Doğru cevap ‘d’ seçeneğidir.Kuruluş, bünyesi içindeki sağlık ve güvenlik ile ilgili her bir fonksiyon ve düzeyde hedeflerini tespit etmeli, sürdürmeli ve bunları dokümante etmelidir.
100
Hedefler belirlenirken teknolojik ve mali imkânlar göz önüne alınmalıdır.
Doğru mu yoksa yanlış bir ifade midir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Doğru
b. Yanlış
Çözüm:Doğru cevap ‘a’ seçeneğidir.İşletme hedeflerini belirlerken teknolojik ve mali imkânlarını göz önüne almalıdır.
101
Aşağıdakilerden hangisi OHSAS 18001 Standardı'nın “Planlama” aşamasının kapsamında değildir?
Örnek Soru
a. Risk Değerlendirme
b. Hedefler
c. İş Kazalarının Analizi
d. Sağlık ve Güvenlik Programları
Çözüm:Doğru cevap ‘c’ seçeneğidir.Planlama kapsamında yapılanlar; risk değerlendirme, yasal ve diğer şartlara uyum sağlama, hedefleri belirleme ve sağlık ve güvenlik programlarını oluşturmadır.
102
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi için yapı ve sorumlulukların belirlenmesini,
Çalışanlarda yeterlilik ve bilinci sağlamak için yapılması gerekenleri,
İç ve dış iletişimin kapsamını,
Dokümantasyon yapılmasının amaçlarını,
İşlem ve faaliyetlerin kontrolünün hangi yollarla planlanması gerektiğini,
Acil durumlarda yapılması gereken işlerin planlanmasının gerekliliğini
açıklayabileceksiniz.
5. Bölüm: Uygulama ve İşletmeBu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
103
Acil Durumlar
Dokümantasyon
Eğitim ve Yeterlilik
Kaynaklar ve
Sorumluluklar
Doküman Kontrolü
İşletme Kontrolü
İç ve Dış İletişim
OHSAS 18001 Standardı’na uygun bir sistem için “Uygulama ve İşletme” üçüncü aşamadır. Bu aşamada kuruluşun belirlemesi gerekenleri yandaki başlıklar altında inceleyeceğiz.
Giriş
104
Yönetim TemsilcisiAtamalıdır.
Gerekli Kaynakları Sağlanmalıdır.
“Uygulama ve İşletme” aşamasında, sistemin etkin işleyişi ve geliştirilmesi için gerekli olan yapı oluşturulmalıdır. Üst yönetim, bu amaçla:
Yönetimin yapması gerekenlerin açıklamalarını görmek için maddelere tıklayınız.
İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili
Sorumlulukları Belirlemelidir.
Kaynaklar, Sorumluluklar ve Yetkiler
105
Yönetim Temsilcisi Atamalıdır.
Kuruluşun, üst yönetiminden bir üye, diğer sorumluluklarından ayrı olarak, yönetim temsilcisi olarak atanmalıdır. Yönetim temsilcisi, İSG yönetim sisteminin şartlara uygun olarak oluşturulması, uygulanması ve sürdürülmesini sağlamak ve sistemin gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesine temel oluşturacak İSG performans raporlarını üst yönetime sunmakla görevlidir.
Kaynaklar, Sorumluluklar ve Yetkiler
106
Gerekli Kaynakları Sağlanmalıdır.
Kaynaklara, insan kaynağı, organizasyon alt yapısı, teknoloji ve mali kaynaklar dahildir.
Kaynaklar, Sorumluluklar ve Yetkiler
107
İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Sorumlulukları Belirlemelidir
Sistemin kurulmasında en önemli sorumluluk üst yönetime aittir. Üst yönetim organizasyon içerisinde İSG ile ilgili faaliyetlerin tam ve doğru olarak yerine getirildiğini denetlemek ve yanlışları düzeltmek amacıyla yönetim içerisinden bir kişiyi bu göreve atayabilir.
Kaynaklar, Sorumluluklar ve Yetkiler
108
Kuruluş içinde, İSG’yi etkileyebilecek işler yapan kişilerin uygun eğitim, öğretim ve tecrübeye sahip olması sağlanmalıdır. Bunun için gerekli eğitim ihtiyaçları belirlenmeli, eğitimler sağlanmalı, eğitimlerin etkinliği değerlendirilmelidir. Bu konuyla ilgili tüm kayıtlar muhafaza edilmelidir.
Çalışanlarda Eğitim, Bilinç ve Yeterliliğin Sağlanması
Peki bu eğitimleri ağırlıklı olarak hangi
konularda yapmalıyız?
Çalışanların bilinçlendirilmesi
gereken konuları şöyle sıralayabiliriz:
İSG yönetim sisteminin şartlarını karşılamada kişilere düşen görev ve sorumluluklar,
Çalışanlarda Eğitim, Bilinç
ve Yeterliliğin Sağlanması
1
2
110
Mevcut ve potansiyel iş faaliyetlerinin iş sağlığı ve güvenliğine
olan etkilerini bilme,
İş sağlığı ve güvenliği politikasına, prosedürlere ve İSG yönetim
sisteminin gereklerine uyma,
İSG’nin kişisel performansın geliştirilmesine faydaları,
(Örneğin; riskli davranışlar, acil durumlarda yapılacaklar gibi)
Acil durumlara hazırlıklı olma ve bu durumlarda yapılması
gerekenler,
Prosedürlerden sapmanın getirebileceği sonuçlar.
Çalışanlarda Eğitim, Bilinç ve Yeterliliğin Sağlanması
111
Bu konu, kuruluşun çeşitli seviyelerindeki ve fonksiyonlarındaki iç iletişimi ve alt yüklenicilerle ve iş yerine gelen ziyaretçilerle iletişimi de kapsamalıdır.
İç İletişim Bu konu, dışarıdaki ilgili taraflardan ve kamu kuruluşlarından gelen iletişimin alınması, dokümante edilmesi ve yanıtlanmasını kapsamalıdır
Dış İletişim Bu konu, çalışanların, risk değerlendirme, olay araştırmaları, İSG politika ve hedeflerinin belirlenmesi, değişiklikler gibi faaliyetlere uygun seviyelerde katılımının garanti altına alınmasını ve kuruluş dışından kişilere İSG ile ilgili konularda danışma yöntemlerini kapsamalıdır.
Katılım ve Danışma
Kuruluş, İSG yönetim sistemi ile ilgili aşağıdakileri kapsayan prosedürler oluşturmalıdır:
İç iletişim, dış iletim, katılım ve danışma başlıklarının kapsamını görmek için maddelere tıklayınız.
İletişim, Katılım ve Danışma
112
“Üst yönetim, sağlık ve güvenlik risklerini etkileyen faaliyetleri ve prosesleri yöneten, gerçekleştiren ve doğrulayan personelin sorumluluklarını ve yetkilerini tarif etmeli, dokümante etmeli ve tüm organizasyona duyurmalıdır.” Cümlesi hangi faaliyeti açıklamaktadır?
Örnek Soru
a. Yönetim temsilcisi atanması
b. Sorumlulukların atanması
c. İşlem ve faaliyetlerin planlanması
d. İç iletişimin sağlanması
Çözüm:Doğru cevap ‘b’ seçeneğidir.Sorumlulukların atanması kapsamında yönetim; sağlık ve güvenlik risklerini etkileyen faaliyetleri ve prosesleri yöneten, gerçekleştiren ve doğrulayan personelin sorumluluklarını ve yetkilerini tarif etmeli, dokümante etmeli ve tüm organizasyona duyurmalıdır.
Buraya kadar olan kısımda çalışanların sorumluluklarının
belirlenmesi, eğitim ve iletişimin sağlanması ile ilgili
açıklamaları gördük. Bir sonraki adım, İSG yönetim
sistemi ile ilgili bilgilerin dokümante edilmesidir. İSG
yönetim sistemi dokümantasyonu yandakileri
içermelidir:
İSG politikası ve hedefleri
İSG kapsamı
Yönetim sisteminin ana
unsurları ve bunlar arasındaki
etkileşim, ilgili dokümanlara
atıf.
İSG standardının şart koştuğu doküman ve kayıtlar
İSG risklerinin yönetilmesine
ilişkin planlama, yürütme ve
kontrol doküman ve kayıtları.
İSG Yönetim Sistemi Dokümantasyonu
İSG yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin
dokümante edilmesi gerektiğini öğrendik. Peki bunu yapmamız
yeterli mi?
Hayır, değil. Kontrol için, Kuruluş,
aşağıdakileri sağlamak amacıyla gerekli
prosedürleri oluşturmalı,
uygulamalı ve sürdürmelidir:
Dokümanlar yayınlanmadan önce yeterliliklerinin onaylanması,
Dokümanların Kontrol Edilmesi
1
2
115
Dokümanların gözden geçirilmesi, gerekli olduğunda revize edilmesi ve yeniden
onaylanması,
Dokümanların değişikliklerinin ve geçerli sürüm statülerinin belirlenmesi,
Uygulanabilir dokümanların geçerli sürümlerinin kullanım noktalarında hazır
bulundurulmasının sağlanması,
Dokümanların okunabilir ve derhal tanınabilir durumda tutulmasının sağlanması,
İSG yönetim sisteminin planlanması ve işletilmesi için kuruluş tarafından gerekli
olduğu değerlendirilen dış kaynaklı dokümanların belirlenmesi ve bunların
dağıtımının kontrol edilmesi,
Geçersiz hale gelmiş dokümanların istenmeyen şekilde kullanılmalarının
engellenmesi ve her hangi bir maksatla muhafaza edilmeleri söz konusu ise uygun
şekilde işaretlenmesi.
Dokümanların Kontrol Edilmesi
116
Doküman Kayıt
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Tarifler
117
Ne yapılacak?
Nerede yapılacak?
Nasıl yapılacak?
Ne zaman yapılacak?
Niçin yapılacak?
Kim yapacak?
sorularının cevaplandırdığı belgelerdir.
Doküman revize edilebilir.
Yani, dokümanlarda değişiklik yapılabilir. Örneğin, prosedürler ve talimatlar birer dokümandır. Bunlar süreçlerin işleyişindeki değişiklikler sonucunda revize edilirler.
Doküman;
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Tarifler
118
Ne yapıldı?
Nerede yapıldı?
Nasıl yapıldı?
Ne zaman yapıldı?
Niçin yapıldı?
Kim yaptı? sorularına cevap verir.
Kayıtlar revize edilemezler.
Örneğin, Eğitim Katılım Formu bir kayıttır. Bu kayıtta; eğitimin adı, eğitmenin adı, tarihi, süresi ve katılımcılar vardır. Tamamlanmış ve kaydı tutulmuş bir eğitimde tarih veya diğer bilgiler değiştirilemez.
Kayıt;
OHSAS 18001 Standardı'nda Yer Alan Tarifler
11901
0203
04
Satın alınan mallar, teçhizat ve hizmetler ile ilgili kontroller,
Yükleniciler ve iş yerine gelen diğer ziyaretçiler ile ilgili kontroller,
Devreye alma, devreden çıkarma faaliyetleri,
Muayene ve deney faaliyetleri,
05
Değişiklik yönetimidir.
Standart’ın bu şartına göre işletme, “Planlama” aşamasında belirlediği risklere karşı önlem almak için gerekli faaliyetleri tanımlamalıdır.
Bu faaliyetler;
İşlem ve Faaliyetlerin Planlanması
120
Aşağıdakilerden hangisi dış iletişim kapsamında değildir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Çeşitli kademeler ve çeşitli görevleri yapan birimler arasında iletişimin sağlanması
b. İlgili taraflardan gelen haberlerin kabulü, kaydı ve cevaplanması
c. Acil durum planlarının hazırlanması
d. Kamu kuruluşları ile iletişimin sağlanması
Çözüm:Doğru cevap ‘a’ seçeneğidir.Çeşitli kademeler ve çeşitli görevleri yapan birimler arasında iletişimin sağlanması, iç iletişim kapsamındadır.
121
Olası acil durumlar:
Yangın,
Kimyasalların dökülmesi,
Patlama ve parlama,
Deprem,
Sel veya su baskını,
Kontrolsüz emisyonlar
İşletme, olası kazaları ve acil halleri belirleyerek, bu durumlarda ortaya çıkabilecek hastalık ve yaralanmaların önlenmesi veya hafifletilmesi için yapılacak işleri planlamalıdır. Bu amaçla dokümante edilmiş bir prosedür olmalıdır.
Acil durum planları düzenli olarak test edilmelidir. Tatbikat sonrasında veya acil durum olması halinde bu planlamalarda yer alan yöntemler gözden geçirilmeli ve gerektiğinde yeniden düzenlenmelidir.
olarak sayılabilir.
Acil Durumlarda Yapılması Gereken İşleri Planlama
Risk Analiz Formu
Risk analizi inceleme alanları
Yasal yükümler. Kontrol çizelgesi
Ucuz atlatma ve risk bildirim formu
Acil durum planları
Ziyaretçi güvenliği talimatı
Tehlikeli çalışma izni
İş kazası raporu
Koruyucu malzeme listesi
Kapalı kaplarla giriş izni
122
Aşağıdaki karışık halde duran doküman ve kayıtları doğru yerleştirilmiş halini inceleyelim.
Doküman Kayıt
Örnek Soru
Çözüm
Risk Analiz Formu (kayıt)
Risk analizi inceleme alanları (doküman)
Yasal yükümler. Kontrol çizelgesi (doküman)
Ucuz atlatma ve risk bildirim formu (kayıt)
Acil durum planları (doküman)
Ziyaretçi güvenliği talimatı (doküman)
Tehlikeli çalışma izni (kayıt)
İş kazası raporu (kayıt)
Koruyucu malzeme listesi (doküman)
Kapalı kaplarla giriş izni (kayıt)
124
Kaynaklar ve Sorumluluklar
Aşağıda Sarp A.Ş.'nin "Uygulama ve İşletme" aşamasının gerekliliklerini sağlamak için yaptıkları yer alıyor. Her bir maddeyle ilgili uygulamaları inceleyelim.
Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik
İletişim, Katılım ve Danışma
Dokümantasyonİşletme
Kontrolü Faaliyetleri
Acil Durumlar
Örnek
125
Kaynaklar ve Sorumluluklar Her görev grubu için, görev talimatlarına İSG sorumlulukları eklendi. İSG Yetki ve Sorumlulukları tablosu hazırlandı, tüm bölümlere asıldı. Her yılın başında, İSG için kaynak planlaması ve bütçe yapılıyor.
Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik Çalışanlara, İSG uygulamaları ve kişisel koruyucu ekipman kullanımı konularında eğitimler verildi. Fabrika genelinde, Yangın ve İlk Yardım eğitimleri planlandı. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için mesleki yeterlilik sertifikaları alındı.
İletişim, Katılım ve Danışma Çalışanların İSG ile ilgili öneriler geliştirmelerini özendirmek için bir ödüllendirme sistemi uygulanıyor. İSG performansı, ayda bir yapılan iletişim toplantıları ile tüm çalışanlara duyuruluyor. Ayrıca İSG panolarında,
uyarıcı ve eğitici bilgiler veriliyor. İSG konusundaki seminer ve kongrelere mutlaka kablım sağlanıyor.
Örnek (Devam)
126
Dokümantasyon Her görev grubu için, görev talimatlarına İSG sorumlulukları eklendi. İSG Yetki ve Sorumlulukları tablosu hazırlandı, tüm bölümlere asıldı. Her yılın başında, İSG için kaynak planlaması ve bütçe yapılıyor.
İşletme Kontrolü Faaliyetleri Çalışanlara, İSG uygulamaları ve kişisel koruyucu ekipman kullanımı konularında eğitimler verildi. Fabrika genelinde, Yangın ve İlk Yardım eğitimleri planlandı. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için mesleki yeterlilik sertifikaları alındı.
Acil Durumlar Çalışanların İSG ile ilgili öneriler geliştirmelerini özendirmek için bir ödüllendirme sistemi uygulanıyor. İSG performansı, ayda bir yapılan iletişim toplantıları ile tüm çalışanlara duyuruluyor. Ayrıca İSG panolarında,
uyarıcı ve eğitici bilgiler veriliyor. İSG konusundaki seminer ve kongrelere mutlaka kablım sağlanıyor.
Örnek (Devam)
Kaynaklar, sorumluluklar ve yetkilerin belirlenmesi,
Eğitim, bilinç ve yeterliliğin sağlanması,
İç ve dış İletişimin ve katılımın sağlanması,
Dokümantasyon ve doküman kontrolü
İşletme kontrolü: İşlem ve Faaliyetleri planlama
Acil durum hazırlığı konuları
“Uygulama ve İşletme” bölümünü tamamladınız.
konuları anlatıldı.
Bu bölümde iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi için;
Bölüm Özeti
128
Aşağıdakilerden hangileri çalışanların bilinçlendirilmesi için verilecek eğitim konularındandır, inceleyelim.
Örnek Soru
a. İSG yönetim sisteminin şartlarını karşılamada kişilere düşen görev ve sorumluluklar
b. Kendi görevinin iş sağlığı ve güvenliğine olan etkilerini bilme
c. İş sağlığı ve güvenliği politikasına, prosedürlere ve İSG yönetim sisteminin gereklerine uyma
d. Acil durumlarda yapılacaklar
Çözüm:Tüm seçenekler doğrudur.Seçeneklerin hepsi çalışanların bilinçlendirilmesi gereken konulardır.
129
“Kuruluş, yönetim sisteminin ana unsurlarını ve bunların birbirleri ile etkileşimlerini ortaya koyan ve ilgili dokümanlara yön veren bilgileri oluşturmalı ve bunların yazılı veya elektronik ortamlarda sürekliliğini sağlamalıdır.” Şeklinde açıklanan işlem hangi madde kapsamında yapılır, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Yapı ve sorumlulukların belirlenmesi
b. İç ve dış iletişimin sağlanması
c. Dokümantasyon
d. İşlem ve faaliyetleri planlanma
Çözüm:Doğru cevap ‘c’ seçeneğidir.İşletme, dokümantasyon kapsamında yönetim sisteminin ana unsurlarını ve bunların birbirleri ile etkileşimlerini ortaya koyan ve ilgili dokümanlara yön veren bilgileri oluşturmalı ve bunların yazılı veya elektronik ortamlarda sürekliliğini sağlamalıdır.
130
Performans ölçme ve izleme prosedürünün sağlaması gerekenleri,
Uygunsuzlukların düzeltilmesini ve önlenmesini,
Sağlık ve güvenlik ile ilgili kayıtların nasıl olması gerektiğini
İç denetimi
açıklayabileceksiniz.
6. Bölüm: Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
131
Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler
İzleme ve Ölçme
İç Denetimle
rKayıtların Kontrolü
"Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler", İSG yönetim sistemi kurulduktan sonraki faaliyetlerin sağlıklı yürütülmesi ve sürekli gelişimi için alınan kuralları ve önlemleri belirtmektedir.
İşletmenin bu aşamada yapması gerekenler yandaki şekilde verilmiştir. Şimdi sırayla her bir maddeyi açıklayalım.
Giriş
132
Kuruluşun ihtiyaçlarına uygun, hem niteliksel hem niceliksel tedbirleri
içermeli,
İşletme, İSG performansını düzenli olarak izlemek ve ölçmek için bir prosedür oluşturmalıdır. Bu prosedür;
Performans İzleme ve Ölçme Prosedürü
133
Kuruluşun, İSG hedeflerine ulaşma derecesini izlemeli,
Kontrollerin etkinlik derecesini izlemeli (hem sağlık hem güvenlik için),
Performansın İSG yönetim programları, işletme kriterleri ve uygulanabilir
yasal mevzuat şartlarına uygunluğunu periyodik olarak
değerlendirilmesini sağlamalı,
Kazaları, hastalıkları, olayları (hasarsız olaylar dâhil) ve yetersiz İSG
performansının diğer geçmiş delillerini izlemek için düzenleyici tedbirleri
sağlamalı,
İzleme ve ölçme sonuçlarının ve verilerin yeterli düzeyde kaydedilmesini
sağlamalı.
Performans İzleme ve Ölçme Prosedürü (Devam)
Anladığım kadarıyla izleme ve ölçme için
bir prosedür oluşturarak buna uygun ölçme ve değerlendirme
yapmamız gerekiyor.
Ölçme ve değerlendirmelerde
dikkat edilmesi gerekenler şunlardır;
Ölçme ve Değerlendirme
1
2
135
Ölçme ve izleme için kullanılan cihazların bakım ve kalibrasyonu için prosedürler oluşturulmalıdır.
PROSEDÜRLER
Önemli riskler ile ilgili ölçümler düzenli olarak yapılmalıdır
Kazada etken olan alet, makina ve teçhizat hataları giderilmelidir.
Veriler kaydedilerek performans sürekli izlenmelidir.
DÜZENLİ ÖLÇÜM HATALAR PERFORMANS TAKİBİ
Ölçme ve Değerlendirmede Dikkat Edilmesi Gerekenler
136
Çalışanların düzenli sağlık kontrolü sonuçları,
Çalışma izinleri, Çalışma ortamı havası ölçüm
sonuçları, Gürültü seviyeleri ölçüm
sonuçları, Basınç-sıcaklık göstergeleri
kalibrasyonu.
PROAKTİF (LEHTE OLAN): REAKTİF (ALEYHTE OLAN):
Ölçme ve değerlendirme yapılacak konulara örnek olarak aşağıdakileri verebiliriz.
Kazalar, Vakalar, Ucuz atlatmalar.
Ölçme ve Değerlendirmede Dikkat Edilmesi Gerekenler
137
Kuruluş, Standart’ın herhangi bir şartına göre ortaya çıkabilecek potansiyel uygunsuzlukların; Oluşmasını önleyecek ve sebeplerini giderecek, Ortaya çıkması durumunda ise zararlı etkilerini hafifletecek ve tekrar oluşmasını önleyecek tedbirler
almalıdır. Bu amaçla, olayları kaydetmek, araştırmak ve analiz etmek için prosedürler oluşturulmalı ve uygulanmalıdır. Olay araştırmalarının sonuçları muhafaza edilmelidir.
Fiili veya potansiyel uygunsuzlukların sebeplerinin ortadan kaldırılması için girişilen faaliyetler, problemin büyüklüğü ve ortaya çıkan sağlık ve güvenlik riskleri ile orantılı olmalıdır. Önerilen bütün düzeltici ve önleyici faaliyetler uygulanmadan önce, daha önce açıkladığımız risk değerlendirme sürecine göre gözden geçirilmelidir
Uygunsuzluk ve Düzeltici-Önleyici Faaliyet
138
Belirlenen gerçek ve potansiyel uygunsuzluklar aşağıda belirtilen şekilde ele alınmalıdır: Uygunsuzluklar araştırılmalı ve tekrarlanmasının önlenmesi için tedbir alınmalı, Uygunsuzlukların önlenmesi için alınan tedbirler değerlendirilmeli ve uygulanmalı, Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin sonuçları kaydedilmeli ve paylaşılmalı Yapılan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliği gözden geçirilmeli.
Uygunsuzluk ve Düzeltici-Önleyici Faaliyet
139
Ölçme ve değerlendirmelerde dikkat edilmesi gerekenler hangileridir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Ölçme ve izleme için kullanılan cihazlar kalibre edilmelidir.
b. Önemli riskler ile ilgili ölçümler düzenli olarak yapılmalıdır.
c. Kazada etken olan alet, makina ve teçhizat hataları giderilmelidir.
d. Veriler kaydedilerek performans sürekli izlenmelidir.
Çözüm:Tüm seçenekler doğrudur.Seçeneklerin hepsi ölçme ve değerlendirmelerde dikkat edilmesi gerekenlerdir.
İşletme, izleme sonuçları ve gözden geçirme kayıtları da dahil, İSG
kayıtlarının tanımlanması, saklanması ve ortadan kaldırılması
için prosedür oluşturmalıdır. İSG kayıtları, içerdiği aktivite
hakkında okunaklı ve anlaşılabilir olmalıdır. Ayrıca bu kayıtlar
istenildiği zaman ulaşılabilecek ve hiçbir şekilde dış etkenlere maruz kalmayacak ve zarar görmeyecek
şekilde muhafaza edilmelidir.
Kayıtların Kontrolü Prosedürü
İç denetimlerin faydası nedir?
İç denetimler;
Sistem hakkında bilgi edinmeyi mümkün kılar. İSG yönetim sisteminin uygun bir şekilde işleyip işlemediğini ve İSG hedeflerinin hayata geçip geçmediğini belirlemeyi sağlar.
Ayrıca bu iç denetimlerle daha önce yapılan denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklar giderilir.
Bu sayede, yönetime tetkiklerin sonuçları hakkında bilgi sağlanmış olur.
“Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler” aşamasında son olarak işletme, İSG yönetim sisteminin periyodik tetkiki için iç denetim programı ve prosedürü oluşturmalıdır.İç Denetim
1
2
Not: Tetkik kriterleri, kapsamı, sıklığı ve metodları belirlenmeli, tetkiklerin planlanması, uygulanması ve sonuçları ile ilgili kayıtlar tutulmalıdır. Tetkikçilerin seçimi, objektifliği ve tarafsızlığı güvence altına almalıdır
İç Denetim (Devam)
143
İş Güvenliği Raporları
Şimdi örnek olarak Sarp A.Ş.’nin “Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler”in her bir adımında neler yaptığına göz atalım. Aşağıda Sarp A.Ş.'nin "Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler" aşamasının gerekliliklerini sağlamak için yaptıkları yer alıyor.
Periyodik Ekipman Güvenliği
Kontrolleri
Düzeltici ve Önleyici
Faaliyetler
Kayıt Kontrol Prosedürü
İş Güvenliği Denetim Sistemi
Taşeron Firma Çalışanlarının
Kontrolü
İzleme ve Ölçme İç Denetimler
Örnek
144
İş Güvenliği RaporlarıHem taşeronlar hem de fabrika çalışanları için aylık İSG performans raporları hazırlanıyor. Kazalar ve Kazaya Ramak Kalma olguları da ayrıca inceleniyor.
Periyodik Ekipman Güvenliği KontrolleriFabrikada kullanılan tüm basınçlı kaplar, kaldırma araçları, topraklamalar, yangın söndürme araçları vb. yasada belirtilen aralıklarla test edilerek kayıt altına alınıyor.
Düzeltici ve Önleyici FaaliyetlerKayıt altına alınan tüm kazalar ve ucuz atlatmalar için düzeltici faaliyetler tanımlanıyor, uygulanıyor, raporlanıyor ve etkinlikleri yönetim tarafından takip ediliyor.Yeni bir proses ya da makine devreye alınacağı zaman potansiyel iş sağlığı ve güvenliği riskleri değerlendiriliyor ve bunlarla ilgili önleyici faaliyetler planlanıyor, uygulanıyor, raporlanıyor ve etkinlikleri yönetim tarafından takip ediliyor.Kayıt Kontrol ProsedürüFabrikadaki izleme ve ölçme sonuçları ve gözden geçirme kayıtları da dahil, İSG kayıtlarının tanımlanması, saklanması ve ortadan kaldırılması için prosedür oluşturuldu.Her bölümde, İSG kayıtlarının neler olacağını, ne kadar süre ile ve ne şekilde saklanacağını tanımlayan kayıt listeleri oluşturuldu.
İzleme ve ÖlçmeÖrnek (Devam)
145
İş Güvenliği Denetim SistemiFabrikada bir "İç Denetim Sistemi" kuruldu ve uygulanmaya başlandı. Bu denetimler sonucu, gerekli eylem planları ve risk derecelendirmeleri oluşturularak takip ediliyor.
Taşeron Firma Çalışanlarının KontrolüFabrikaya giren taşeron firmalar İSG açısından sürekli gözetim altında tutuluyor. Sözleşme aşamasından başlayarak işin teslim alınmasına kadar her aşamada fabrikanın İSG kurallarına uygun çalışmaları sağlanıyor. Ayrıca taşeron firma çalışmaları, fabrikanın belirlediği personel tarafından İSG kuralları doğrultusunda devamlı denetleniyor.
İç DenetimlerÖrnek (Devam)
Uygunsuzlukların düzeltilmesi ve önlenmesi,
Sağlık ve güvenlik ile ilgili kayıtların nasıl olması gerektiği ve
İç denetim
“Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde; Performans izleme ve ölçme prosedürünün sağlaması gerekenler,
Bölüm Özeti
147
Sistem hakkında bilgi edinmeyi mümkün kılar.
Daha önce yapılan denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklar giderilir.
Yukarıda verilenler aşağıdakilerden hangisi yoluyla sağlanır, inceleyelim.
Örnek Soru
a. İzleme ve Ölçme
b. Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler
c. Yönetimin Gözden Geçirmesi
d. İç Denetimler
Çözüm:Doğru cevap ‘d’ seçeneğidir.İç denetimlerle; sistem hakkında bilgi edinilir ve daha önce yapılan denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklar giderilir.
148
Yönetimin, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini gözden geçirme amaçlarını ve
Gözden geçirme kapsamını
açıklayabileceksiniz.
7. Bölüm: Yönetimin Gözden Geçirmesi
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
149
İSG yönetim sistemi, iş sağlığı ve güvenliği politikası ile amaç ve hedefleri düzenleyen yönetim kademelerince, belirli aralıklarla gözden geçirilmelidir.
Giriş
Gözden geçirme
faaliyetleri
150
1 - İş sağlığı ve güvenliği politikası, sağlık ve güvenlik hedefleri ve İSG yönetimi çalışmalarının uygunluk, yeterlilik ve etkinliğinin sağlanması
3 - Gerekli görülen düzenlemelerin belirlenmesi amacıyla yapılmalıdır.
2 - Sürekli iyileştirme performansının değerlendirilmesi
Gözden Geçirme Amaçları
151
İç tetkiklerin ve uygulanabilen yasal şartlara ve diğer şartlara uygunluk
değerlendirmelerinin sonuçları,
Çalışanların görüş ve önerileri ile kuruluş dışındaki ilgili taraflarla yapılan
iletişim (şikâyetler dâhil),
Kuruluşun İSG performansı ve hedeflere ulaşılma derecesi,Olay
araştırmalarının, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin durumu,
Önceki yönetim gözden geçirmelerinin takip işlemleri,
İSG ile ilgili olarak değişen şartlar (İSG ile ilgili yasal ve diğer şartlar dâhil),
İyileştirme tavsiyeleri.
Gözden Geçirme Amaçları (Devam)
Yönetimin gözden geçirmesi sırasında aşağıdaki bilgiler değerlendirmeye alınmalıdır:
152
İSG Politikası ve Hedefleri
İSG Performansı
Yönetimin gözden geçirmesinin çıktıları, kuruluşun sürekli iyileştirme taahhüdüne uygun olmalı ve aşağıdakilere ilişkin kararları kapsamalıdır:
Kaynak Planlama
Yönetimin Gözden Geçirme Çıktıları
Gözden geçirme sonucunda gerekli görülen faaliyetlere girişilebilmesi için yapılan tespitler, getirilen tavsiyeler ve alınan kararlar dokümante edilmelidir. İletişim ve danışma için hazır hale getirilmelidir.
Aşağıda Sarp A.Ş.'nin "Yönetimin Gözden Geçirmesi" aşaması için
yaptıkları yer alıyor. İş Güvenliği Toplantıları
Sarp A.Ş.'de yılda en az iki kez olmak üzere, tüm üst yönetimin katılımı ile İş Sağlığı ve Güvenliği
Gözden Geçirme Toplantıları düzenleniyor. Bu toplantılarda yandaki konular görüşülüyor:
İSG Performans izleme verilerinin hedeflere göre durumları (Örn: iş kazası sayısı, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin uygulanma ve etkinlik oranları, kaza ve hastalıklar nedeniyle iş günü kaybı, vb),
Çalışan temsilcileri ile yapılan aylık İSG kurulu toplantılarının raporları (iş kazası ve ucuz atlatma analizleri, çalışanlardan gelen öneriler, iyileştirme projeleri, vb.),
İç denetim sonuçları,
Yeni proses, ekipman ve uygulamalarda İSG gereksinimleri.
Örnek
Yönetimin, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini gözden
geçirme amaçları,
Gözden geçirme kapsamı
”Yönetimin Gözden Geçirmesi” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde;
Bölüm Özeti
155
Sürekli gelişme amaç ve hedeflerine ne ölçüde ulaşıldığı “Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler” aşamasında incelenir.
Doğru mu yoksa yanlış bir ifade midir, inceleyelim.
Örnek Soru
a. Doğru
b. Yanlış
Çözüm:Doğru cevap ‘b’ seçeneğidir.Sürekli gelişme amaç ve hedeflerine ne ölçüde ulaşıldığı "Yönetimin Gözden Geçirmesi" aşamasında incelenir.
156
Denetlenmesi ve belgelendirilmesi için dikkat edilecek noktaları
sıralayabileceksiniz.
8. Bölüm: Belgelendirme Süreci
Bu bölümün sonunda;OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı’nın;
Standart'ın bütün şartlarını yerine getirdikten sonra sertifika
almak isteyeceğiz. Sertifikanın nasıl bir önemi var ve sertifika almak için nasıl hazırlanmamız ve denetçileri nasıl seçmemiz
gerekiyor?
Giriş
Dilerseniz bunları tek tek ele alalım. Önce
belgelendirmenin ne olduğuna ve önemine
bakalım.
Giriş (Devam)
Belgelendirme, bir işletmenin iş güvenliği uygulamalarının OHSAS
18001 Standardı’na uygun olduğunu kanıtlamaktır. OHSAS 18001'e göre
oluşturulan OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’ni resmi makamlara kanıtlamak veya hitap
edilen piyasaya duyurarak rakiplere üstünlük sağlamak için sertifika
almakta yarar vardır.
Belgelendirme Nedir?
160
Bir işletmenin iş güvenliği uygulamalarının OHSAS 18001 Standardı’na uygun olup olmadığı, bağımsız denetim şirketlerince kontrol edilir. Gerekli koşulları sağladığına karar verilen işletmelere sertifika verilir.
Belgelendirme Kimler Tarafından Yapılır?
161
Kapsam dahilindeki tüm birimler bir kez
denetlenmeli
İşletme, İSG yönetim sistemini, önceki bölümlerde anlatılan şartları OHSAS 18001’e uygun şekilde düzenledikten sonra dış denetim yaptırmak ve sertifika almak için başvuruda bulunur. Belgelendirme öncesi aşağıdakiler yapılmış olmalıdır;
İşletmenin Denetleme Sürecine Hazırlanması
162
Yönetimin gözden geçirme kayıtları oluşturulmalı,
En az üç aylık bir uygulama gerçekleştirilmeli,
Bir tasarım projesi baştan sona gerçekleştirilmeli,
Çalışanların tamamının denetim hakkında bilgi sahibi olması
sağlanmalı,
Çalışanlardan beklentiler belirtilmeli,
Kapsam içi kalibre edilmemiş ölçüm cihazı veya kontrolsüz
doküman bulunmamalı
İşletmenin Denetleme Sürecine Hazırlanması (Devam)
163
Belgelendirme kuruluşunu seçerken aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:
Piyasadaki saygınlığı,
Müşterilerinizce bilinirliği,
Yurtiçi, yurtdışı müşterilerinizin talepleri,
Katılınan ihalelerin şartları,
Maliyeti,
Denetçilerinin yeterliliği,
İlgili standardın belgesini vermeye yetkili olup olmadığı (Akredite).
İşletmenin Denetleme Sürecine Hazırlanması
OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin
denetlenmesi ve belgelendirilmesi
“Belgelendirme Süreci” bölümünü tamamladınız.
anlatıldı.
Bu bölümde;
Bölüm Özeti
165
Aşağıdakilerden hangileri işletmenin sertifika almak için başvuruda bulunmadan önce yapması gerekenlerden değildir?
Örnek Soru
a. Kapsam dahilindeki tüm birimler bir kez denetlenmeli
b. En az üç aylık bir uygulama gerçekleştirilmeli
c. Çalışanlara sistemin maliyetleri anlatılmalı
d. Kalibre edilmemiş ölçüm cihazı veya kontrolsüz doküman bulunmamalı
Çözüm:Doğru cevap ‘c’ seçeneğidir.Çalışanlara sistemin maliyetlerini anlatmak, sertifika almak için başvuruda bulunmadan önce işletmenin yapması gerekenlerden değildir.
166
Bu bölümde eğitimde yer alan her bir bölümü ana hatları ile özetleyeceğiz.
9. Bölüm: Özet
ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay olarak tanımlanabilir.Kazalar en çok "Bir şey olmaz!" demekten kaynaklanıyor. Ancak "Kaza, geliyorum der! Ve her ciddi kazanın altında bir buzdağı yatar."
Kaza;
Tehlikeli Ortamlar ve Güvensiz Çalışma Şartları,
Yönetimden Kaynaklanan Nedenler ve
İnsandan Kaynaklanan Nedenlerdir.
Kaza nedenleri;
9.Bölüm: Kaza ve Kaza Nedenleri
168
İş performansı artar.
Çalışan performansı artar.
Ekonomik kayıplar önlenir.
Pazarda güvenilirlik imajı sağlanır.
Çalışanlara ve topluma karşı risk minimuma iner.
Yasal gerekler sağlanmış olur.
İSG Yönetim Sistemi
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin çalışanlara ve işletmelere yararları şunlardır:
OHSAS 18001 Standardı'na Giriş
169
OHSAS 18001in genel özellikleri şunlardır:
İşletmelere, sağlık ve iş güvenliği risklerini kontrol etme, önleme ve
performanslarını geliştirme şansı verir.
Herhangi bir sektör veya işkolu ayrımı yapmaksızın her işletmede uygulanabilir.
Yapı olarak ISO 9001 ve ISO 14001 gibi diğer yönetim sistemi standartları ile
uyumludur.
OHSAS 18001 Standardı'na Giriş (Devam)
170
İş sağlığı ve güvenliği politikası; bir işletmenin iş sağlığı ve güvenliği icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, amaç ve hedeflerine çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası, üst yönetim tarafından belirlenmiş ve onaylanmış olmalı, aynı zamanda da aşağıdaki hususları sağlamalıdır:
Kuruluşun İSG risklerinin yapısına ve büyüklüğüne uygun olmalı.
Yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının önlenmesi ve İSG yönetiminin ve İSG performansının sürekli iyileştirilmesi için bir taahhüt içermeli.
Yürürlükteki İSG mevzuatına ve üyesi olunan kuruluşların şartlarına uyulacağı taahhüdünü içermeli.
İSG hedeflerinin belirlenmesi ve gözden geçirilmesi için bir çerçeve oluşturmalı.
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası
171
Dokümante edilmeli, uygulanmalı ve sürdürülmeli.
Çalışanların kendi bireysel İSG sorumluluklarının farkında olmaları amacı ile kuruluşun kontrolü altında tüm çalışanlara duyurulmalı, ilgili taraflar için ulaşılabilir olmalı.
Kuruluşun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasını sağlamak için periyodik olarak gözden geçirilmelidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası (Devam)
İş sağlığı ve güvenliği politikası; bir işletmenin iş sağlığı ve güvenliği icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, amaç ve hedeflerine çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası, üst yönetim tarafından belirlenmiş ve onaylanmış olmalı, aynı zamanda da aşağıdaki hususları sağlamalıdır:
172
Hedefler
Risk DeğerlendirmeRisk değerlendirme, bir kuruluş içerisinde iş güvenliği önlemlerini iyileştirme ve sürdürmeyi başaracak yapıyı oluşturmaktır. İşletme risk değerlendirme için; Riskleri ve derecelerini belirlemeli, Risk değerlendirme tablolarını
oluşturmalı ve Risk kontrol tablolarını hazırlamalıdır.
Sağlık ve Güvenlik Programı
Yasal Gereklerİşletmenin faaliyetlerine uygulanabilecek olan, kanundan doğan veya gönüllü olarak uymayı kabullendiği şartlar vardır. İşletme bu şartları tespit etmeli ve bunlara uymak için bir yöntem geliştirmelidir.
İşletme, bünyesi içindeki her bir ilgili fonksiyon ve her düzeyde hedeflerini tespit etmeli, sürdürmeli ve bunları dokümante etmelidir. Hedefler belirlenirken; Kanuni gerekler, Önemli riskler, Teknolojik ve mali imkânlar, İlgili tarafların görüşleri, İş sağlığı ve güvenliği politikası ile tutarlılığı ve Sürekli iyileştirme yaklaşımına uygunluğu göz
önüne alınmalıdır.
Planlama yaparken belirlenen hedefleri gerçekleştirmek ve devam ettirmek üzere sağlık ve güvenlik yönetim programları düzenlenmelidir.Sağlık ve güvenlik yönetim programları amaç ve hedeflerin gerçekleşmesi için bazı bilgileri içermelidir. Bunlar; Her bir görev ve yönetim kademesinin
sorumluluğunun tespit edilmesi ve atanması, Gerekli araçlar ve gerçekleştirme süreleridir
Planlama
173
Kaynaklar, Sorumluluklar
ve Yetkiler
Çalışanlarda Eğitim, Bilinç ve Yeterliliğin Sağlanması
İletişim, Katılım ve Danışma
Dokümantasyon
Doküman Kontrolü
İşlem Kontrolü
Acil Durumlar
Uygulama ve İşlemler
174
Kaynaklar ve Sorumluluklar Bu aşamada sistemin tam işleyişi için gerekli yapı oluşturulmalıdır. Üst yönetim bu amaçla sorumlulukları atamalı, bir yönetim temsilcisi belirlemeli ve insan, teknoloji ve finansal kaynakları yeteri kadar kanalize etmelidir.
Çalışanlarda Eğitim, Bilinç ve Yeterliliğin SağlanmasıSorumlulukların atanmasının ardından görevli kişilere uygun eğitim ve tecrübe kazandırılmalıdır. Bu sebeple, eğitim ihtiyacı belirlenerek, faaliyetleri sağlık ve güvenliği etkileyebilecek tüm çalışanlar ve taşeronlar dahil herkese eğitim verilmelidir.
İletişim, Katılım ve Danışmaİşletme, iç ve dış iletişimi sağlayacak yöntemler belirlemeli ve bunların uygulanmasını sağlamalıdır.İç İletişim; çeşitli kademeler ve çeşitli görevleri yapan birimler arasında iletişimin sağlanmasını kapsar.Dış İletişim; ilgili taraflardan gelen haberlerin kabulü, kaydı ve cevaplanması, acil durum planlarının hazırlanması, kamu kuruluşları ile iletişimin sağlanması işlemlerini kapsar.
Uygulama ve İşlemler
175
DokümantasyonKuruluşun İSG yönetim sistemi dokümantasyonu aşağıdakileri içermelidir: İSG politikası ve hedefleri. İSG kapsamı. Yönetim sisteminin ana unsurları ve bunlar arasındaki etkileşim, ilgili dokümanlara atıf. İSG standardının şart koştuğu doküman ve kayıtlar. İSG risklerinin yönetilmesine ilişkin planlama, yürütme ve kontrol doküman ve kayıtları.
Doküman KontrolüKontrol için, Kuruluş, aşağıdakileri sağlamak amacıyla gerekli prosedürleri oluşturmalı, uygulamalı ve sürdürmelidir: Dokümanlar yayınlanmadan önce yeterliliklerinin onaylanması, Dokümanların gözden geçirilmesi, gerekli olduğunda revize edilmesi ve yeniden onaylanması, Dokümanların değişikliklerinin ve geçerli sürüm statülerinin belirlenmesi, Uygulanabilir dokümanların geçerli sürümlerinin kullanım noktalarında hazır bulundurulmasının sağlanması, Dokümanların okunabilir ve derhal tanınabilir durumda tutulmasının sağlanması, İSG yönetim sisteminin planlanması ve işletilmesi için kuruluş tarafından gerekli olduğu değerlendirilen dış
kaynaklı dokümanların belirlenmesi ve bunların dağıtımının kontrol edilmesi, Geçersiz hale gelmiş dokümanların istenmeyen şekilde kullanımlarının engellenmesi ve her hangi bir
maksatla muhafaza edilmeleri söz konusu ise uygun şekilde işaretlenmesi.
Uygulama ve İşlemler
176
İşlem Kontrolüİşletme, "Planlama" aşamasında belirlediği risklere karşı önlem almak için gerekli faaliyetleri tanımlamalıdır. Örneğin: Periyodik sağlık kontrolleri nasıl yapılacak? Bakım sırasında hangi önlemler alınacak? Taşeron çalışmaları nasıl kontrol edilecek? Koruyucu ekipman kullanımı nasıl gerçekleştirilecek? Kimyasallara temas halinde hangi önlemler alınacak? İş kazaları nasıl takip edilecek? gibi faaliyetler.
Acil Durumlarİşletme, yangın, kimyasalların dökülmesi, patlama ve parlama gibi olası kazaları ve acil halleri belirleyerek, bu durumlarda ortaya çıkabilecek hastalık ve yaralanmaların önlenmesi veya hafifletilmesi için yapılacak işleri planlamalıdır.Acil durum planları düzenli olarak test edilmelidir. Tatbikat sonrasında veya acil durum olması halinde bu planlamalarda yer alan yöntemler gözden geçirilmeli ve gerektiğinde yeniden düzenlenmelidir.
Uygulama ve İşlemler
177
Kayıtların Kontrolü
İzleme ve Ölçme
İç DenetimlerDüzeltici ve Önleyici Faaliyetler
Kontrol ve Düzeltici
Faaliyetler
178
Kuruluş İSG performansının düzenli olarak izlemek ve ölçmek için bir prosedür oluşturmalıdır. Bu prosedür:
Kuruluşun ihtiyaçlarına uygun, hem niteliksel hem niceliksel tedbirleri içermeli
Kuruluşun, İSG hedeflerine ulaşma derecesini izlemeli,
Kontrollerin etkinlik derecesini izlemeli (hem sağlık hem güvenlik için),
Performansın İSG yönetim programları, işletme kriterleri ve uygulanabilir yasal
mevzuat şartlarına uygunluğunun periyodik olarak değerlendirilmesini sağlamalı
Kazaları, hastalıkları, olayları (hasarsız olaylar dâhil) ve yetersiz İSG performansının
diğer geçmiş delillerini izlemek için düzenleyici tedbirleri sağlamalı,
İzleme ve ölçme sonuçlarının ve verilerin yeterli düzeyde kaydedilmesini
sağlamalıdır.
İzleme ve Ölçme
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
179
Belirlenen gerçek ve potansiyel uygunsuzluklar aşağıda belirtilen şekilde ele alınmalıdır:
Uygunsuzluklar araştırılmalı ve tekrarlanmasının önlenmesi için tedbir alınmalı,
Uygunsuzlukların önlenmesi için alınan tedbirler değerlendirilmeli ve uygulanmalı,
Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin sonuçları kaydedilmeli ve paylaşılmalı
Yapılan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliği gözden geçirilmelidir.
Önerilen bütün düzeltici ve önleyici faaliyetler uygulanmadan önce, daha önce
açıkladığımız risk değerlendirme sürecine göre gözden geçirilmelidir.
Düzeltici-Önleyici Faaliyetler
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
180
İşletme, izleme sonuçları ve gözden geçirme kayıtları da dahil, İSG kayıtlarının tanımlanması, saklanması ve ortadan kaldırılması için prosedür oluşturmalıdır.
İSG kayıtları içerdiği aktivite hakkında okunaklı ve anlaşılabilir olmalıdır. Ayrıca bu kayıtlar istenildiği zaman ulaşılabilecek ve hiçbir şekilde dış etkenlere maruz kalmayacak ve zarar görmeyecek şekilde muhafaza edilmelidir.
Kayıtların Kontrolü
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
181
İşletme, İSG yönetim sisteminin periyodik tetkiki için iç denetim programı ve prosedürü oluşturmalıdır. İç denetimler;
• Sistem hakkında bilgi edinmeyi mümkün kılar. İSG yönetim sisteminin uygun bir şekilde işleyip işlemediğini ve İSG hedeflerinin hayata geçip geçmediğini belirlemeyi sağlar.
• Ayrıca bu iç denetimlerle daha önce yapılan denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklar giderilir.
• Bu sayede, yönetime tetkiklerin sonuçları hakkında bilgi sağlanmış olur.
NOT: Tetkik kriterleri, kapsamı, sıklığı ve metodları belirlenmeli, tetkiklerin planlanması, uygulanması ve sonuçları ile ilgili kayıtlar tutulmalıdır. Tetkikçilerin seçimi objektifliği ve tarafsızlığı güvence altına almalıdır.
İç Denetim
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
182
Gözden geçirme faaliyetlerinin amacı; İş sağlığı ve güvenliği politikası,
sağlık ve güvenlik hedefleri ve İSG yönetimi çalışmalarının uygunluk, yeterlilik ve etkinliğini sağlamak,
Sürekli iyileştirme performansını değerlendirmek ve gerekli görülen düzenlemeleri belirlemektir.
Amacı"Yönetimin Gözden Geçirmesi" aşaması kapsamında; İSG yönetim sistemi denetim sonuçları,Sürekli gelişme amaç ve hedeflerine ne
ölçüde ulaşıldığı,Değişen şartlar ve bilgiler ışığında İSG
yönetim sisteminin kuruluşa uygunluğunu koruyup korumadığı,
Konuyla ilgili tarafların görüşleri incelenmelidir.
Kapsamı
İSG yönetim sistemi, iş sağlığı ve güvenliği politikası ile amaç ve hedefleri düzenleyen yönetim kademelerince, belirli aralıklarla gözden geçirilmelidir.
Yönetimin Gözden Geçirmesi
183
Belgelendirme Nedir?
Belgelendirme sürecinde işletme için gerekli bilgiler aşağıdaki başlıklar altında toplanmıştır.
Belgelendirme Kimler Tarafından Yapılır?
İşletmenin Denetleme Sürecine Hazırlanması
Belgelendirme Kuruluşunu Seçerken Dikkat Edilecekler
Belgelendirme Süreci
184
Belgelendirme Nedir?Belgelendirme, bir işletmenin iş güvenliği uygulamalarının OHSAS 18001 Standardı'na uygun olduğunu kanıtlamaktır.
Belgelendirme Kimler Tarafından Yapılır?İSG yönetim sisteminin OHSAS 18001 Standardına uygun olup olmadığı, bağımsız denetim şirketlerince kontrol edilir. Gerekli koşullan sağladığına karar verilen işletmelere sertifika verilir.
İşletmenin Denetleme Sürecine HazırlanmasıBelgelendirme öncesi aşağıdakiler yapılmış olmalıdır; Kapsam dahilindeki tüm birimler bir kez denetlenmeli, Bir yönetimin gözden geçirme kayıtları oluşturulmalı, En az üç aylık bir uygulama gerçekleştirilmeli,
Belgelendirme Kurulunu Seçerken Dikkat EdileceklerBelgelendirme kuruluşunu seçerken kuruluşun; Piyasadaki saygınlığı, İşletmenin müşterilerince bilinirliği, Katılman ihalelerin şartlan, Maliyeti,
Uygulama ve İşlemler
185
Çalışanları koruma ve bu konudaki performansın yürürlükteki mevzuata uygunluğunu sağlamak,
Sağlık ve güvenlik performansını sürekli iyileştirmek,
Kuruluşun tüm faaliyetlerinin, süreçlerinin ve ürünlerinin çalışanlara olumsuz etkilerini azaltmayı güvence altına almak,
olarak özetlenebilir.
Sonuç olarak OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi;
Sonuç
186
OHSAS 18001 işletmelerin;
03Verimliliklerini ve rekabet güçlerini arttıracak,
04Olumlu bir imaj yaratarak ürün veya hizmetlerinin satış miktarlarını arttıracak
01Hareket tarzlarını değiştirecek,
02Stratejik planlamalarında etkinlik artışı yaratacak,
bir yönetim sistemidir.
Sonuç
Bu süreçte sizi yakından takip ettik. Eğitimde edindiğiniz bilgilerle OHSAS 18001 İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’ni şirketimizde başarı ile kuracağınıza inanıyoruz.
Şirketimiz çalışanları ve kendi adıma çalışmalarınız için teşekkür ederiz.
Tebrikler! OHSAS 18001 Standardı
Eğitimi'ni başarıyla tamamladınız