Publiczne Gimnazjum Katolickieim. św. Stanisława Kostki
Poznań A. D. 2012
Osiągnięcia Kościoła katolickiegopłaszczyzna społeczno-kulturowa
• Życie monastyczne (np. benedyktyni, cystersi), zakony żebrzące (franciszkanie i dominikanie)
• Uniwersytety (od XII w., pierwszy w Bolonii ok. 1110 r.) i szkoły parafialne
• Szpitale (zwł. przy klasztorach)• Kultura i sztuka – przede wszystkim sakralna• Architektura – romańskie opactwa, gotyckie katedry,
renesansowe bazyliki• Dzieła miłosierdzia – zwł. na rzecz
ubogich, Caritas• Szacunek dla każdego człowieka –
od poczęcia do naturalnej śmierci• Troska o instytucję małżeństwa
i rodziny
Podziały Pierwszy podział chrześcijaństwa w 1054 r.
Powody podziału: spór o dominację dwóch biskupów: – Rzymu – papieża (Stolicy św. Piotra, wyznaczonego do
pierwszeństwa przez Pana Jezusa) – Konstantynopola – patriarchę (miasta ważnego politycznie,
nazywanego Nowym Rzymem).
Obecni biskupi Konstantynopola Bartłomiej I i Rzymu Benedykt XVI.
Podziały Pierwszy podział chrześcijaństwa w 1054 r.
Każdy z tych biskupów uzurpował sobie prawo do pierwszeństwa. Konstantynopol był nową stolicą cesarstwa. Rzym chylił się w tym czasie ku upadkowi – argument polityczny. Podział nasilały różnice kulturowe: na Wschodzie używano języka greckiego, na Zachodzie – łaciny. Na Wschodzie do Eucharystii używano
chleba kwaszonego (zwykłego), na Zachodzie – niekwaszonego (białe opłatki)
– różnice w liturgii. Inna była też dyscyplina kościelna: na Zachodzie obowiązywał
celibat, na Wschodzie – nie.
Podziały Pierwszy podział chrześcijaństwa w 1054 r.
Apogeum sporu było wprowadzenie na Zachodzie do liturgii Mszy św. Symbolu wiary (Credo) z dodatkiem i Syna (Filioque), czego nie zaakceptował Wschód i potraktował to jako zmianę wiary.
Prawosławni zaczęli nazywać się tymi, którzy mają niezmienioną, prawdziwą naukę – ortho doxa – ortodoksami – wersja spolczszona – prawosławnymi.
Podziały Pierwszy podział chrześcijaństwa w 1054 r.
• Po podziale nastąpiły dalsze rozróżnienia, jednak nie co do istoty wiary. Powstały w ten sposób
– Kościół wschodni (prawosławny, czyli ortodoksyjny, bo zachowujący prawdziwą doktrynę,
– Kościół zachodni (katolicki, rzymski, z papieżem na czele, nieuznawanym jako zwierzchnik na Wschodzie).
• Prawosławie jest zorganizowane w niezależne od siebie, samodzielne patriarchaty z patriarchami na czele. Istnieją takie prawosławne patriarchaty, jak: Moskiewski, Kijowski, Konstantynopolski. Każda diecezja prawosławna jest autokefaliczna-niezależna.
• Podział z 1054 r. to Schizma Wschodnia (schizma-podział).
Podziały Drugi podział chrześcijaństwa (zachodniego) w 1517 r.
• Przyczyny: domaganie się reform Kościoła wobec różnych nadużyć duchowieństwa, pytanie o rolę Kościoła w zbawieniu.
• Marcin Luter w Wittenberdze 30.10.1517 r. ogłasza „95 tez”. Reformacja szybko ogarnia Europę. Wybuchają wojny religijne i prześladowania. Rodzi się protestantyzm.
• Jan Kalwin w Genewie, a po nim Jan Zwingli tworzą na stopie teoretycznej swoje rozumienie Reformacji – kalwinizm. Moralność wprowadzona w idealnym mieście jest niezwykle surowa.
• Henryk VIII ogłasza się w 1546 r. głową Kościoła anglikańskiego, wypowiadając posłuszeńśtwo papieżowi (skutek nie udzielenia mu przez papieża rozwodu).
Podziały Drugi podział chrześcijaństwa (zachodniego) w 1517 r.
• Przyczyny: domaganie się reform Kościoła wobec różnych nadużyć duchowieństwa, pytanie o rolę Kościoła w zbawieniu.
• Marcin Luter w Wittenberdze 30.10.1517 r. ogłasza „95 tez”. Reformacja szybko ogarnia Europę. Wybuchają wojny religijne i prześladowania. Rodzi się protestantyzm.
• Jan Kalwin w Genewie, a po nim Jan Zwingli tworzą na stopie teoretycznej swoje rozumienie Reformacji – kalwinizm. Moralność wprowadzona w idealnym mieście jest niezwykle surowa.
• Henryk VIII ogłasza się w 1546 r. głową Kościoła anglikańskiego, wypowiadając posłuszeńśtwo papieżowi (skutek nie udzielenia mu przez papieża rozwodu).
Podziały Drugi podział chrześcijaństwa (zachodniego) w 1517 r.
Postulaty protestanckie: Tylko wiara, tylko Pismo, tylko łaska!!! (sola Scriptura, sola gratia, sola fide)
– Człowiek nie potrzebuje żadnego pośrednictwa księży, bo zbawiony może być tylko przez wiarę.
– Tylko Pismo Święte jest autorytetem w dziedzinie religii, z niej poznajemy Boga – odrzucenie Tradycji.
– Człowiek nie jest zbawiony dzięki pobożnym uczynkom (nic nie może zrobić dla swego zbawienia), bo to Bóg zbawia tylko swoją łaską – nauka o predestynacji (przeznaczenie człowieka do zbawienia lub potępienia).
Podziały Drugi podział chrześcijaństwa (zachodniego) w 1517 r.
• Protestancka Reformacja: zniesienie sakramentów z wyjątkiem chrztu i Wieczerzy (ale Eucharystię pojmuje jedynie symbolicznie, a nie jako rzeczywistą obecność-jak katolicy i prawosławni), nie ma kapłaństwa, więc nie ma hierarchii; nie ma dogmatów i odrzuca Tradycję jako niebiblijną, dowolnie interpretuje Pismo Święte.
• Katolicka Kontrreformacja (odpowiedź na Reformację): zwołanie Soboru Trydenckiego (1545-63), który: ogłosił dogmaty (np. o łasce, o Eucharystii), zatwierdził kanon Pisma Świętego i ustalił liczbę sakramentów na siedem.
Podziały Drugi podział chrześcijaństwa (zachodniego) w 1517 r.
• Protestantyzm nie ma Urzędu NauczycielskiegoUrzędu Nauczycielskiego. Wprowadza dowolność interpretacji, nie ma żadnego punktu odniesienia, co skutkuje kolejnymi reformami i powstawaniem kolejnych wspólnot kościelnych. Dziś istnieje ich przeszło 42.000!!!
• Ważniejsze nurty protestantyzmu: – luteranie, – kalwini (Kościoły zreformowane lub prezbiteriańskie), – anglikanie, – mennonici, – baptyści, – metodyści, – kwakrzy, – adwentyści, – zielonoświątkowcy, – Armia Zbawienia.
Wyznania chrześcijańskie
Wyznanie chrześcijańskie Liczba wyznawców
Prawosławni 171 mln
Katolicy 1.160 mln
Protestanci 926 mlnProtestanci wyrośli z Reformacji 426 mln
Anglikanie 87 mln
Kościoły wolne (z największym Kościołem Zielonoświątkowców)
378 mln
Chrześcijanie marginalni (o wątpliwej wierze trynitarnej)
35 mln
RAZEM CHRZEŚCIJAN 2.300 mln
Dane za: Radio Watykańskie, maj 2011
Prawosławie według krajów
Katolicyzm według krajów
Protestantyzm według krajów
Ekumenizm• Ruch ekumeniczny służy wzajemnemu zbliżeniu się i
rozmowie chrześcijanom różnych wyznań (katolicy-prawosławni-protestanci).
• To ruch w obrębie chrześcijaństwa dążący do przywrócenia pomiędzy licznymi wyznaniami chrześcijańskimi pierwotnej jedności w ramach jednego, świętego, powszechnego i apostolskiego Kościoła. Głównym narzędziem ekumenizmu jest dialog i wspólna modlitwa, które nie mają na celu pochopnego zacierania różnic, lecz odkrycie jedności opartej na prawdzie i miłości Chrystusa.
• Teolodzy spotykają się, by szukać dróg osiągnięcia jedności na stopie teologicznej. Chrześcijanie modlą się na nabożeństwach ekumenicznych o jedność wyznawców Chrystusa, bo sam Jezus modlił się w czasie Ostatniej Wieczerzy, „aby byli jedno”.
Ekumenizm• Jednym z przejawów ekumenizmu jest powstanie w
czasie II wojny światowej międzywyznaniowej wspólnoty zakonnej we Francji w Taize, której założycielem był protestant Roger Schulz (brat Roger). Zakonnicy wspólnoty są różnych wyznań.
EkumenizmPierwszym owocem dialogu
ekumenicznego jest wzajem-ne zniesienie ekskomunik z 1054 r. przez papieża Pawła VI i patriarchę Konstantyno-pola Atenagorasa.
Wielki wkład dla jedności chrześcijan dał Jan Paweł II, spotykając się z przedstawi-cielami chrześcijan innych wyznań, a nawet otwierając Drzwi Święte Roku Świętego 2000 w bazylice św. Pawła za Murami z przedstawicielami prawosławia i protestan-tyzmu, jako wspólnej rocznicy 2000-lecia chrześcijaństwa.
Cel ekumenizmu• „Aby byli jedno…” (J 17) – zgorszenie podziału chrześcijan. • Dążenie do jedności przez:
– własną odnowę, – nawrócenie serca, by żyć Ewangelią, – wspólną modlitwę, – dialog teologiczny – współpracę chrześcijan na różnych płaszczyznach.
• Sobór Watykański II o ekumenizmie: Pragnienie jedności wszystkich wyznawców Chrystusa jest Jego darem i wezwaniem Ducha Świętego. Ta jedność trwa w katolickim Kościele Chrystusowym, który ma pełnię środków zbawienia powierzonych Kolegium Apostołów pod przewodnictwem Piotra. Ten Kościół tworzy Ciało Chrystusa. (Dekret o ekumenizmie „Unitatis redintegratio”)
Dialog międzyreligijny• Sobór Watykański II zachęcił nie tylko do
działalności ekumenicznej (wewnątrz chrześcijaństwa, między wyznaniami), ale też do dialogu z wyznawcami innych religii, a nawet z osobami niewierzącymi w Boga. Jan Paweł II był pierwszym papieżem,
który przekroczył próg synagogi (Rzym 1985 r.) i przeprowadził wiele spotkań z wyznawcami innych religii.
Dialog międzyreligijny• Inicjatywą Jana Pawła II było zwołanie 27.10.1986 r. w
Asyżu pierwszego ekumenicznego i międzyreligijnego spotkania modlitewnego o pokój. Modlili się przedstawiciele takich religii, jak: chrześcijaństwa, judaizmu, islamu, buddyzmu, hinduizmu, szintoizmu, dżinizmu, wyznawców religii afrykańskich oraz indiańskich religii plemiennych.
Dialog międzyreligijnyBenedykt XVI podobne spotkanie z przedstawicielami
różnych religii i wyznań chrześcijańskich zwołał w 25-tą rocznicę tamtego spotkania jesienią 2011 r. również w Asyżu. Był to Dzień Refleksji i Modlitwy o Pokój.
Cel dialogu międzyreligijnego
• Sobór Watykański II mówi o stosunku katolików do innych religii:– Pan Bóg powołał każdego człowieka do celu,
którym jest On sam– Każdy ma prawo zmierzać od poznania Boga– W różnych religiach znajduje się wiele dobrego, co
Kościół uznaje za przygotowanie do Ewangelii– Kto poznał prawdę, ma obowiązek za nią podążać
• Wzajemny szacunek• Świadectwo wiary (Pan Jezus nakazał i nigdy nie
odwołał słów: Idźcie i nauczajcie wszystkie narody. A Pismo Święte mówi: kto uwierzy i przyjmie chrzest, ten będzie zbawiony)
Każdego dnia na świecie…
• Ubywa 300 ateistów
• Przybywa 80 tys. chrześcijan (31 tys. katolików, 37 tys. zielonoświątkowców)
• Przybywa 79 tys. muzułmanów
• 270 chrześcijan ginie za wiarę (przez ostatnie 10 lat życie oddało milion męczenników)
Dane za: raport Międzynarodowy Biuletyn Badań Misyjnych (www.radiovaticana.org/pol)
Religie i wyznania w świecie
Zadanie domowe
Odpowiedz pisemnie w zeszycie pełnymi zdaniami na pytania:• W którym roku chrześcijaństwo wskutek schizmy podzieliło
się na wschodnie i zachodnie?• W jakim mieście Marcin Luter przybił do drzwi kościoła
swoich 95 tez?• Podaj pozostałych dwóch ważnych reformatorów
chrześcijaństwa z czasów Reformacji (obok Marcina Lutra). • Co odrzucili protestanccy reformatorzy?• Co to jest ekumenizm?• W jakiej miejscowości w XX w. powstała ekumeniczna
(międzywyznaniowa) wspólnota zakonna?• W jakim mieście odbywają się międzyreligijne spotkania
modlitewne w ramach Światowego Dnia Modlitwy o Pokój, które zwołał po raz pierwszy w 1986 r. bł. Jan Paweł II?
Bibliografia
• Encyklopedia szkolna. Religie świata, red. C. Naudin, M.-L. Cuq, wyd. Delta W-Z.
• M. Kuźmińska, Wielkie religie świata, wyd. Egmont, Warszawa 2007.
• Religie świata, red. H. Tinq, wyd. Larousse, Wrocław 2007.
• Ilustracje, mapy i wykresy pochodzą z: www.wikipedia.pl, www.ekai.pl, www.opoka.org.pl i inne.
dk. Grzegorz Konieczny
Publiczne Gimnazjum Katolickie
im. św. Stanisława Kostki
Poznań
A. D. 2012