Download pdf - Szata roœlinna u¿ytku ekologicznego —Starorzecze £acha ...zbiosr.uni.wroc.pl/sites/default/files/abs_3_083-105.pdf · 84 Jaros‡aw-Proæków,-Ma‡gorzata-Proæków 84 WstŒp

83 Szata-rolinna-uytku-ekologicznego-Starorzecze-acha-Farna 83

PROKW J., PROKW M. 2008. Plant cover of the acha Farna Old River-bed areaof ecological use (NW Wrocaw, Dolnolskie voivodeship). Acta Botanica Silesiaca3: 83105.

Szata rolinna uytku ekologicznegoStarorzecze acha Farna(NW Wrocaw, woj. dolnolskie)

Plant cover of the acha Farna Old River-bed area ofecological use (NW Wrocaw, Dolnolskie voivodeship)

JAROSAW PROKW, MAGORZATA PROKW

J. Prokw, Zakad Biornorodnoci i Ochrony Szaty Rolinnej, Instytut BiologiiRolin Uniwersytetu Wrocawskiego, ul. Kanonia 6/8, 50-328 Wrocaw;e-mail: [email protected]

M. Prokw, Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocawskiego,ul. H. Sienkiewicza 21, 50-335 Wrocaw;e-mail: [email protected]

ABSTRACT: The paper describes the vascular flora and plant communities of theacha Farna Old River-bed area of ecological use which is situated in Wrocaw city(SW Poland). The full list of recorded plants comprises 173 taxa. The most interestingplant is Ceratophyllum submersum (the rare species in Lower Silesia LC category).The vegetation is also strongly differential 41 plant communities belonging to 8classes occur here. The two richest classes are: Phragmitetea australis and Artemisieteavulgaris (10 communities found for each). There is only locality of Ceratophylletumsubmersi association (Potametea class), never recorded earlier on the area and itsvicinity. The paper also provides precise descriptions of the localities examined tobe used later for all the subsequent comparisons to identify the directions ofchanges within the studied oxbow lake. The distribution of the analysed localitiesand protected species is shown as Fig. 1. All the features of the investigated areaconfirm that it should be protected by local authorities.

KEY WORDS: biodiversity, area of ecological use, natural values, flora, plant communities,Ceratophyllum submersum, Ceratophylletum submersi, urban investment, Janwek,Wrocaw

84 Jarosaw-Prokw,-Magorzata-Prokw 84

Wstp

Forma ochrony starorzecza acha Farna w postaci uytku ekologicznego(wraz z 15-metrowym pasem terenu wok brzegu) zostaa wprowadzona napodstawie uchway nr XXI/671/00 Rady Miejskiej Wrocawia z dn. 18 maja2000 r., bowiem Studium uwarunkowa (Zipser 1997) przewidywao jegozachowanie i ochron (jako terenu wartociowego przyrodniczo, o wysokichwalorach przyrodniczo-krajobrazowych) przed potencjalnym zagroeniem zestrony projektowanego zainwestowania (Prokw & Prokw 2005). Dodatkowojeden z kierunkw polityki przestrzennej rwnie nakazywa wprowadzenie tamuytku ekologicznego.

Starorzecze acha Farna znajduje si w pnocno-zachodniej czciperyferiw Wrocawia, na Janwku, w rejonie ul. Janowskiej (obrb PraczeOdrzaskie), w bezporednim ssiedztwie Zakadu Utylizacji Odpadw (ZUO)i Wrocawskiej Oczyszczalni ciekw dla Wrocawia (WO). Zbiornik stanowiw projekcie ZUO i WO tzw. jednostk urbanistyczn WS, tj. wody-starorzecza, o powierzchni 1,48 ha (Prokw 1997a, b; Prokw & Prokw2005).

Janwek to niewielka, peryferyczna, pnocno-zachodnia cz Wrocawia,przylegajca od wschodu do koryta Odry, od poudnia do rzeki Bystrzycy,natomiast od zachodu do gruntw wsi Wilkszyn (ryc. 1). Od pnocy z badanymterenem granicz lasy Nadlenictwa Mikinia (ryc. 2 w: Prokw & Prokw2005). Przeprowadzone w latach 19971999 badania geobotaniczne na Janwkuspowodowane byy faktem przeznaczenia tego obszaru zgodnie z uchwaRady Miejskiej Wrocawia z dnia 21 marca 1997 r. pod kompleksowezainwestowanie w postaci budowy ZUO oraz WO. W rejonie tym (bezporednioprzylegajcym do badanego obiektu) stwierdzono wtedy m. in.:

bogat (ok. 1000 dorodnych okazw) populacj Salvinia natans (kat.zagroenia na Dolnym lsku VU),

stanowisko rzadkiej na Dolnym lsku Cyperus fuscus (kat. NT), fragmentarycznie wyksztacon, kresow posta zespou Kickxietum

spuriae z rzadkimi na Dolnym lsku gatunkami chwastw segetalnych: Kickxiaelatine (kat. NT), Sherardia arvensis (kat. LC) i Euphorbia exigua (kat.LC),

e prawdopodobnie wystpuje tam rzadki motyl przeplatka maturnaEuphydryas maturna L. (jedno z dwch stanowisk w Polsce), przywizanydo nasonecznionych polan rdlenych w obrbie drzewostanu z udziaem jesionu(Prokw & Prokw 2005).

Jednak w zwizku z realizacj polityki przestrzennej i utworzeniem w bliskimssiedztwie ZUO i WO uytku ekologicznego Starorzecze acha Farna


Ryc. 1. Uytek ekologiczny Starorzecze acha Farna wraz z rozmieszczeniemprzebadanych stanowisk oraz gatunkw chronionych. A granice obiektu;B droga polna; C zbiornik wodny; D numery stanowisk (rodek koaoznacza centrum opisywanego stanowiska). Stanowiska Phallus impudicusi Convallaria majalis oznaczone s jako 19 i 32. Stanowiska Convallaria majalisoznaczone s jako: 11a, 13, 15, 18, 20, 20a, 21, 2426, 2829, 40, 45 i 50 (patrztekst)

Fig. 1. acha Farna Old River-bed area of ecological use and the distribution ofexamined localities and protected species. A borders of the area; B fieldtrack; C water reservoir; D numbers of localities (the middle of the circleindicates the centre of the described locality). The sites of Phallus impudicusand Convallaria majalis are indicated as 19 & 32. The localities of Convallariamajalis are numbered as: 11a, 13, 15, 18, 20, 20a, 21, 2426, 2829, 40, 45 & 50(see the text for more details)


przeprowadzono w jego obrbie dodatkowe, bardzo szczegowe badaniaflorystyczno-fitosocjologiczne majce na celu dokumentacj istniejcego stanu,ktra moe sta si punktem wyjciowym do pniejszych porwna. Mianowicieprzyszo tego zbiornika moe mimo wszystko jednak stan pod znakiemzapytania w zwizku z prawdopodobnym wpywem stopniowo powstajcegoleja depresji (wskutek pogbienia skadowiska). Moe on spowodowa obnieniepoziomu wody w starorzeczu, cho odpowiednia ekspertyza (Walkowiak-Dunajskai in. 1995) sytuacji takiej nie przewiduje, a poprzez fakt utworzenia tam uytkuekologicznego zdarzenia takiego wrcz nie dopuszcza. Wszelkie dziaaniaw ssiedztwie achy Farnej musz zatem uwzgldnia jej ochron. Jednakowozawsze trzeba bra pod uwag fakt, e realia mog by odlege od dalekosinychplanw.

acha Farna to starorzecze Odry o silnie zrnicowanej linii brzegowej(ryc.1), ze stosunkowo sabo rozwinitymi strefami rolinnoci wodneji szuwarowej (ze wzgldu na zacienienie obiektu przez otaczajcy drzewostan).Zbiornik by miejscem bytowania rodziny abdzi niemych (para dorosych orazszecioro modych) oraz kaczek krzywek, a take zalatujcej tutaj czapli siwej(1997 r.). Ponadto, wedug opracowania Fundacji Oawy i Nysy Kodzkiej (1996),mona tutaj spotka wiele ptakw objtych w Polsce ochron prawn wrdnich m. in. perkoza dwuczubego, ysk, mieszk, trzcinniczka i potrzosa. Zbiornikten stanowi ponadto miejsce poowu rnych gatunkw ryb.

Wok starorzecza przewidziano powstanie jednostek tzw. zieleni izolacyjnej1ZI, 2ZI i 3ZI (Prokw 1997a, b; Prokw & Prokw 2005), a ich lokalizacjajest uzasadniona w zwizku z funkcj izolacyjn od wpyww skadowiskaodpadw komunalnych wzgldem m. in. ssiadujcych kompleksw lenych.Dziki takiemu rozwizaniu zostanie utrzymana cenna cz otuliny starorzeczaacha Farna (jednostka 1ZI) ze zlokalizowanymi tam naturalnymi stanowiskamiConvallaria majalis. Dotychczas zalecono, by podczas prac zwizanychz nasadzaniem zieleni izolacyjnej w maksymalnym stopniu uwzgldni naturalnycharakter krajobrazu, jak rwnie aktualny stan zieleni w ssiedztwie ZUO,szczeglnie wzdu granicy skadowiska, z dostosowaniem gatunkw drzewi krzeww do wystpujcych w otoczeniu. Wspomoenie funkcji izolacyjnejprzez wykonanie dodatkowych pasw zieleni szybkorosncej w ustalonychrejonach wok terenu ZUO miao nastpi ju w pocztkowej fazie jego budowy(Prokw 1997a, b).

Ponadto inwentaryzacja zbiornikw wodnych (Fundacja Oawy... 1996)wskazuje, e ok. 220 m w linii prostej na pnoc od starorzecza acha Farna,znajduje si inne starorzecze Odry o powierzchni ok. 1,2 ha. Wystpuj tamNymphaea alba i Nuphar lutea roliny objte czciow ochron gatunkow


(Rozp. Min. rod. z dn. 9 lipca 2004 r., Dz. U. Nr 168, Poz. 1764). Strefa rolinwodnych w tym zbiorniku jest dobrze rozwinita jako liczne podawane sm. in.: Stratiotes aloides, Hydrocharis morsus-ranae, Polygonum amphibium,Potamogeton natans. Wyksztacony szuwar wysoki (bez dokadniejszegosprecyzowania) jest ostoj ptactwa wodnego. Spotka tam mona: perkozadwuczubego, abdzia niemego, kaczk krzywk, ysk, mieszk, trzcinniczka,czy potrzosa ptaki objte ochron. Ponadto w grdowym lesie otaczajcymzbiornik rosn Convallaria majalis i Phallus impudicus L. ex Prsg. (FundacjaOawy... 1996, Prokw & Prokw 2005).

1. Metody bada

Badania terenowe w obrbie uytku ekologicznego przeprowadzonow aspekcie jesiennym 2000 r. oraz w aspekcie wiosennym i letnim 2001 r.Nomenklatur rolin naczyniowych zastosowano wedug Mirka i in. (2002).W wykazie flory przyjto podzia na rodziny; ich kolejno, ukad rodzajww obrbie rodzin, jak i samych gatunkw jest zgodny z opracowaniemRutkowskiego (1998). W wykazie tym podano ponadto czsto wystpowaniaposzczeglnych gatunkw rolin. Okrelono j za pomoc nastpujcej,czterostopniowej skali:

gatunek pospolity (+++) na badanym terenie wystpuje bardzo licznie(powyej 20 wystpie),

gatunek czsty (++) znaleziony w wielu miejscach (1120 wystpie), gatunek rozproszony (+) niezbyt czsty na caym badanym terenie

(410 wystpie), gatunek bardzo rzadki (br) pojedyncze okazy lub tylko w 13 miejscach.Wyszczeglniono gatunki objte ochron prawn oraz podano ich lokalizacj

na rycinie 1.

Typy stwierdzonych zbiorowisk rolinnych i ich przynaleno syntakso-nomiczn okrelono na podstawie kryteriw florystycznych: dominacjigatunkowej, charakterystycznej kombinacji gatunkw, itp., a take tzw. cechakcydentalnych, np. warunkw biotopu. W tym celu wykorzystano gwnieopracowania Brzega i Wojterskiej (2001) oraz Matuszkiewicza (2001, 1984);stamtd rwnie zaczerpnito nazewnictwo syntaksonw. Wszystkie opisywanestanowiska gatunkw rolin oraz zbiorowisk rolinnych zlokalizowano na rycinie1, numerujc je od 1 do 51.

W wykazie zbiorowisk rolinnych uytku ekologicznego Starorzecze achaFarna (rozdz. 2.2) w nawiasach kwadratowych podano numery ich stanowisk(zgodne z rycin 1), natomiast szczegowy opis wszystkich stanowisk (gwnie


charakterystyka florystyczno-fitosocjologiczna), ustawiony w kolejnoci zgodnejz ich numeracj, jest zawarty w rozdziale 2.3 taki ukad pracy powinien bypomocny przy kontroli stanu zastanego w pniejszych latach.

2. Wyniki bada

2. 1. Flora uytku ekologicznego Starorzecze acha Farna

Na badanym terenie stwierdzono cznie 173 taksony rolin naczyniowych,nalecych do 53 rodzin (oraz 1 gatunek chronionego grzyba). Jako pospoliteokrelono 23 taksony rolin, 25 jako czste, 66 jako rozproszone, natomiast59 naley na badanym terenie do bardzo rzadkich.

Wykaz taksonw rolin naczyniowych oraz chronionych gatunkw grzybwGCh gatunek objty w Polsce cakowit ochron gatunkow; Gch gatunek

objty w Polsce czciow ochron gatunkow

Caryophyllaceae: Moehringia trinervia(L.) Clairv. (+), Stellaria media (L.) Vill.(+), Myosoton aquaticum (L.) Moench(++), Melandrium album (Mill.) Garcke(br),

Ceratophyllaceae: Ceratophyllum sub-mersum L. (+++),

Ranunculaceae: Anemone nemorosa L.(++), Ranunculus sceleratus L. (++),Ranunculus repens L. (+),

Fumariaceae: Fumaria officinalis L. (+),Brassicaceae: Alliaria petiolata (M.

Bieb.) Cavara & Grande (++), Erysimumcheiranthoides L. (br), Berteroa inca-na (L.) Dc. (br), Capsella bursa-pastoris(L.) Medik. (+), Thlaspi arvense L. (+),

Rosaceae: Rubus caesius L. (++), Rosacanina L. (sensu Rosa dumetorumThuill.) (+), Rosa sp. (+), Geum ur-banum L. (+), Pyrus communis L. (br),Malus domestica Borkh. (br), Cratae-gus monogyna Jacq. (++), Padus aviumMill. (+), Padus serotina (Ehrh.) Borkh.(++), Cerasus avium (L.) Moench (br),Prunus spinosa L. (+++),

Aspidiaceae: Dryopteris carthusiana (Vill.)H. P. Fuchs (br),

Pinaceae: Picea abies (L.) H. Karst. (+),Larix decidua Mill. (+), Pinus sylvestrisL. (+),

Salicaceae: Salix caprea L. (++),Betulaceae: Betula pendula Roth (+),Corylaceae: Carpinus betulus L. (+),

Corylus avellana L. (br),Fagaceae: Quercus robur L. (+++), Quercus

rubra L. (br),Ulmaceae: Ulmus minor Mill. (+),Cannabaceae: Humulus lupulus L. (+),Urticaceae: Urtica dioica L. (+),Polygonaceae: Polygonum aviculare L.

(+), Polygonum hydropiper L. (+++),Polygonum minus Huds. (br), Poly-gonum lapathifolium L. subsp. lapathi-folium (br), Fallopia convolvulus (L.). Lve (br), Fallopia dumetorum (L.)Holub (br), Rumex acetosa L. (br),Rumex maritimus L. (+),

Chenopodiaceae: Chenopodium polysper-mum L. (+), Chenopodium album L. (+),Atriplex patula L. (+),


Fabaceae: Lathyrus pratensis L. (br),Oxalidaceae: Oxalis sp. (br),Geraniaceae: Geranium robertianum L.

(++),Euphorbiaceae: Euphorbia esula L. (+),

Euphorbia helioscopia L. (+),Aceraceae: Acer pseudoplatanus L. (br),

Acer campestre L. (++),Balsaminaceae: Impatiens parviflora DC.

(+++),Celestraceae: Euonymus europaeus L.

(++),Tiliaceae: Tilia cordata Mill. (+++),Clusiaceae: Hypericum perforatum L. (++),Violaceae: Viola arvensis Murray (br),

Viola reichenbachiana Jord. ex Boreau(br),

Lythraceae: Lythrum salicaria L. (+),Onagraceae: Circaea lutetiana L. (br),

Epilobium parviflorum Schreb. (+),Epilobium montanum L. (+), Epilobiummontanum L. roseum Schreb. (+),Epilobium adenocaulon Hausskn. (+),

Cornaceae: Cornus sanguinea L. (+),Apiaceae: Chaerophyllum temulum L. (br),

Aegopodium podagraria L. (++),Oenanthe aquatica (L.) Poir. (++), Co-nium maculatum L. (br), Torilis japo-nica (Houtt.) DC. (+),

Primulaceae: Lysimachia nummularia L.(+), Lysimachia vulgaris L. (+), Ana-gallis arvensis L. (br),

Oleaceae: Fraxinus excelsior L. (+),Asclepiadaceae: Vincetoxicum hirundi-

naria Medik. (+),Rubiaceae: Galium palustre L. (+++),

Galium aparine L. (+), Galium borealeL. (+), Galium schultesii Vest (+),Galium mollugo L. (br),

Convolvulaceae: Convolvulus arvensis L.(+),

Boraginaceae: Pulmonaria obscura Du-mort. (br), Symphytum officinale L. (+),Myosotis palustris (L.) L. em. Rchb. (+),Myosotis arvensis (L.) Hill (br),

Lamiaceae: Scutellaria galericulata L. (+),Galeopsis tetrahit L. (br), Lamiumpurpureum L. (br), Betonica officinalisL. (br), Glechoma hederacea L. (+),Lycopus europaeus L. (+++),

Solanaceae: Solanum dulcamara L. (++),Scrophulariaceae: Scrophularia nodosa

L. (++), Linaria vulgaris Mill. (+),Veronica persica Poir. (+), Veronicaofficinalis L. (br), Veronica chamae-drys L. (++),

Plantaginaceae: Plantago major L. (+),Caprifoliaceae: Sambucus nigra L. (+),Campanulaceae: Campanula patula L.

(br), Campanula rapunculoides L. (br),Asteraceae: Eupatorium cannabinum L.

(br), Solidago gigantea Aiton (br),Conyza canadensis (L.) Cronquist (+),Bidens frondosa L. (+++), Achilleamillefolium L. (+), Matricaria mar-itima L. subsp. inodora (L.) Dostl (+),Chamomilla recutita (L.) Rauschert(br), Tanacetum vulgare L. (br), Arte-misia vulgaris L. (+), Tussilago farfaraL. (+), Senecio vulgaris L. (br), Sene-cio sylvaticus L. (br), Senecio eruci-folius L. (br), Arctium sp. (br), Cirsiumvulgare (Savi) Ten. var. sylvaticum(Tausch) Sychowa (+++), Cirsiumarvense (L.) Scop. (+), Hypochoerisradicata L. (br), Sonchus oleraceus L.(+), Sonchus asper (L.) Hill (br),Lactuca serriola L. (br), Taraxacumofficinale F. H. Wigg. (br), Lapsanacommunis L. s. s. (++), Crepis capillaris(L.) Wallr. (br), Hieracium sabaudumL. (br),

Alismataceae: Alisma plantago-aquaticaL. (++),

Liliaceae: Allium oleraceum L. (br),Convallaria majalis L. (+++, Gch),

Iridaceae: Iris pseudacorus L. (+),Juncaceae: Juncus effusus L. (++),Poaceae: Festuca gigantea (L.) Vill. (br),

Festuca rupicola Heuff. (+), Lolium


perenne L. (+), Poa compressa L. (br),Poa annua L. (++), Poa pratensis L.(+), Poa trivialis L. (++), Poa nemoralisL. (+++), Poa palustris L. (++), Dactylispolygama Horv. (+++), Dactylis glome-rata L. (+), Dactylis glomerata L.polygama Horv. (br), Melica nutans L.(br), Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.(+++), Glyceria fluitans (L.) R. Br. (++),Bromus sterilis L. (++), Agropyronrepens (L.) P. Beauv. (+++), Triticumaestivum L. (br), Avena fatua L. (br),Arrhenatherum elatius (L.) P. Beauv.ex J. Presl & C. Presl (br), Agrostiscapillaris L. (+), Calamagrostis epi-gejos (L.) Roth (+), Alopecurus aequalisSobol. (+++), Alopecurus pratensis L.(br), Phalaris arundinacea L. (+++),

Milium effusum L. (+++), Phragmitesaustralis (Cav.) Trin. ex Steud. (+++),Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv.(+), Setaria pumila (Poir.) Roem. &Schult. (br), Zea mays L. (+),

Lemnaceae: Lemna minor L. (+++), Spiro-dela polyrhiza (L.) Schleid. (+++),

Sparganiaceae: Sparganium erectum L.em. Rchb. s. s. (+),

Typhaceae: Typha sp. (pone, mode) (br),Cyperaceae: Carex spicata Huds. (br),

Carex hirta L. (+), Carex ericetorumPollich (br), Carex riparia Curtis (+++),Carex riparia Curtis rostrata Stokes(+++),

Ponadto stwierdzono wystpowanie Phal-lus impudicus L. ex Prsg. (br, GCh).

2. 2. Zbiorowiska rolinne uytku ekologicznego Starorzecze achaFarna

W obrbie uytku ekologicznego Starorzecze acha Farna stwierdzonocznie 41 zbiorowisk (w tym 21 zespow rolinnych), nalecych do 8 klas.Najliczniej reprezentowanymi s klasy Phragmitetea australis i Artemisieteavulgaris (w obrbie obydwu wyrniono po 10 zbiorowisk rolinnych).

Cl.: Lemnetea minoris (R. Tx. 1955) de Bols et Masclans 1955 O.: Lemnetalia minoris (R. Tx. 1955) de Bols et Masclans 1955 All.: Lemnion minoris (R. Tx. 1955) de Bols et Masclans 1955 Ass. Lemno-Spirodeletum polyrhizae W. Koch 1954 ex Th. Mller et Grs 1960 [st. 13, 3a, 48, 12, 14, 22, 40, 4751]

Cl.: Bidentetea tripartitae R. Tx., Lohmeyer et Preising in R. Tx. 1950 O.: Bidentetalia tripartitae Braun-Blanq. et R. Tx. 1943 All.: Bidention tripartitae Nordhagen 1940 em. R. Tx. in Poli et J.

Tx. 1960 Ass. Bidenti-Polygonetum hydropiperis (Miljan 1933) Lohmeyer in R. Tx. 1950 nom. invers. [st. 1, 34, 67, 10, 12, 23, 33] Ass. Rumici crispi-Alopecuretum aequalis Cru 1972 (= Alopecuretum aequalis Runge 1966) [st. 7a, 1012, 2728, 30, 3740, 43, 48]


Ass. Rumicetum maritimi Sissingh in Sissingh et Westhoff 1946 ex R. Tx. 1950 (= Ranunculetum scelerati Tx. 1950 ex Pass. 1959) [st. 4, 6, 11, 13] All.: Chenopodion rubri R. Tx. in Poli et J. Tx. 1960 (corr. Kop. 1969) Zbiorowisko z Bidens frondosa [st. 11, 25, 28, 3638, 40, 42, 4448, 5051]

Cl.: Artemisietea vulgaris Lohmeyer, Preising et R. Tx. in R. Tx. 1950 Zbiorowisko z Urtica dioica [st. 1617, 28, 33] SCl.: Artemisienea vulgaris O.: Agropyretalia intermedio-repentis (Oberd. et all. 1967) Mller et Grs 1969 All.: Convolvulo arvensis-Agropyrion repentis Grs 1966 Ass. Convolvulo arvensis-Agropyretum repentis Felfdy (1942) 1943 [st. 1, 3, 6a, 15] SCl.: Galio-Urticenea (Pass. 1967) Th. Mll. in Oberd. 1983 O.: Convolvuletalia sepium R. Tx. 1950 em. Oberd. in Oberd. et al. 1967 (= Galio-Calystegietalia sepium (R. Tx. 1950) Oberd. in Oberd. et al. 1967 nom. mut. auct.) Zbiorowisko z Glechoma hederacea [st. 16] All.: Calystegion sepium R. Tx. 1947 (= Convolvulion sepium R. Tx. (1947) 1950) Zbiorowisko z Symphytum officinale [st. 29, 38] SAll.: Senecionenion fluviatilis R. Tx. (1947) 1950 em. Brzeg et Demb. 1983 Ass. Convolvulo-Solanetum dulcamarae Pass. 1967 [st. 27, 33, 43] SAll.: Humulo-Fallopienion dumetorum Pass. 1965 em. Brzeg et Demb. 1983 Ass. Fallopio-Humuletum lupuli Brzeg 1989 ex Brzeg et M. Wojterska 2001 [st. 6, 22, 34] Ass. Carduo crispi-Rubetum caesii Brzeg in Brzeg et M. Wojterska 2001 (= Convolvulo-Rubetum caesii Pass. 1967 sensu auct. nom. inval. p.p.) [st. 26, 28] All.: Alliarion Oberd. (1957) 1962 Ass. Alliario-Chaerophylletum temuli Lohmeyer 1949 [st. 6a] Ass. Myosotido sparsiflorae-Alliarietum petiolatae Gutte 1973 (= Alliarietum officinalis Lohmeyer in Oberd. et al. 1967 nom. inval.) [st. 5, 4243] Ass. Impatientetum parviflorae Brzeg 1989 ex Borysiak 1994 [st. 2, 12, 14, 16, 25, 2728, 33, 43]


Cl.: Potametea pectinati Klika in. Klika et Novk 1941 O.: Potametalia pectinati W. Koch 1926 (corr. Oberd. 1979) All.: Potamion pectinati (W. Koch 1926) Grs 1977 (= Eu-Potamion (W. Koch 1926) Oberd. 1957 nom. illeg.) Ass. Ceratophylletum submersi So 1928 [st. 11, 22, 47] Zbiorowisko z Ceratophyllum submersum [st. 1, 35]

Cl.: Phragmitetea australis (Klika in Klika et Novk 1941) R. Tx. et Preising 1942 Zbiorowisko z Lycopus europaeus [st. 40] O.: Phragmitetalia australis W. Koch 1926 em. Pign. 1953 All.: Phragmition australis W. Koch 1926 (= Phragmition communis W. Koch 1926) Ass. Phragmitetum australis (W. Koch 1926) Schmale 1939 (= Phragmitetum communis (W. Koch 1926) Schmale 1939) [st. 7, 44, 4647] Ass. Sparganietum erecti Roll 1938 [st. 1112, 48] Ass. Glycerietum maximae (Allorge 1922) Hueck 1931 [st. 7, 49] O.: Magnocaricetalia elatae Pignatti 1953 All.: Magnocaricion elatae W. Koch 1926 Ass. Caricetum ripariae So 1928 [st. 6, 6a, 79, 12, 2223, 28, 3738, 41, 46] Zbiorowisko z Galium palustre [st. 36] O.: Nasturtio-Glycerietalia Pignatti 1953 All.: Oenanthion aquaticae Hejn ex Neuhusl 1959 (= Eleocharito- Sagittarion Pass. 1964) Ass. Oenantho aquaticae-Rorippetum amphibiae Lohmeyer 1950 [st. 38, 45] Zbiorowisko z Alisma plantago-aquatica [st. 11] All.: Sparganio-Glycerion fluitantis Braun-Blanq. et Sissingh in Boer 1942 nom. invers. Ass. Glycerietum fluitantis (Nowiski 1928) Wilzek 1935 (= Sparganio emersi-Glycerietum fluitantis Braun-Blanq. 1925 nom. inval. sensu auct. p.p.) [st. 2, 1011, 27, 47] All.: Phalaridion Kopeck 1961 Ass. Phalaridetum arundinaceae Libbert 1931 [st. 8, 11, 33]

Cl.: Molinio-Arrhenatheretea R. Tx. 1937 em. 1970 O.: Molinietalia caeruleae W. Koch 1926 All.: Calthion R. Tx. 37 em. Oberd. 1957 Ass. Epilobio-Juncetum effusi Oberd. 1957 [st. 39] Zbiorowisko z Myosotis palustris [st. 43] O.: Trifolio repentis-Plantaginetalia majoris (R. Tx. et Preising in R.


Tx. 1950 em. Sissingh 1969) Brzeg 1991 ex Balcerkiewicz et Pawlak 2001 (= Plantaginetalia majoris R. Tx. et Preising in R. Tx. 50 em. auct. nom. ambig. = Agrostietalia stoloniferae Oberd. in Oberd. et al. 1967 p.p.) All.: Polygonion avicularis Braun-Blanq. 1931 ex Aich. 1933 Zbiorowisko z Poa annua [st. 3940] All.: Agropyro-Rumicion crispi Nordhagen 1940 em. R. Tx. 1950 Zbiorowisko z Lysimachia nummularia [st. 3, 3a] Zbiorowisko z Carex hirta [st. 12]

Cl.: Rhamno-Prunetea Rivas Goday et Borja Carbonell 1961 ex R. Tx. 1962 O.: Prunetalia spinosae R. Tx. 1952 Zbiorowisko z Prunus spinosa [st. 12]

Cl.: Querco-Fagetea Braun-Blanq. et Vlieger 1937 [st. 1, 3, 5, 6a, 8, 10,1213, 15, 1720, 26, 3435, 36a, 37, 41, 43, 45, 48, 5051] Zbiorowisko z dominacj w runie Poa nemoralis (lene, na siedlisku grdowym) [st. 6, 10, 36] O.: Fagetalia sylvaticae Paw. in Paw. et al. 1928 All.: Carpinion betuli Issler 1931 em. Oberd. 1957 Ass. cfr. Galio sylvatici-Carpinetum (R. Tx. 1937) Oberd. 57 [stanowiska jak dla klasy Querco-Fagetea paty zaburzone pod wzgldem florystycznym] Drzewostan z przewag sosny (na siedlisku grdowym) [st. 32]

Zbiorowiska o nieustalonej pozycji syntaksonomicznej: Zarola Salix caprea [st. 31] Zbiorowisko z Poa trivialis [st. 1] Zbiorowisko z Poa nemoralis (nielene) [st. 2, 3940, 43, 4546] Zbiorowisko z Milium effusum (nielene) [st. 28] Zbiorowisko z Dactylis polygama (nielene) [st. 4243, 45]

2. 3. Florystyczno-fitosocjologiczna charakterystyka stanowisk

Stanowisko 1Zbiorowisko z Ceratophyllum

submersum (z udziaem Lemna minori Spirodela polyrhiza) szczeglnieczste przy brzegach, w pytkiej wo-dzie, praktycznie w obrbie caegostarorzecza. Paty Lemno-Spirode-letum polyrhizae (100% pokrycia)z udziaem Ceratophyllum submersum.

Na brzegu, na granicy ldu i wodyzbiorowiska nabotne Bidenti-Poly-gonetum hydropiperis (z przewagBidens frondosa oraz z Ranunculussceleratus).

Drzewostan o charakterze grdo-wym z licznym Quercus robur, w war-stwie krzeww: Euonymus europaea,Crataegus monogyna, a w runie Poa


nemoralis. Przerastanie podszytu odzewntrz (tj. od strony pola kuku-rydzy) zbiorowiskami z rzdu Prune-talia (z Prunus spinosa i Crataegusmonogyna). Od strony drogi midzyzarolami tarniny, a polem pszenicyzesp Convolvulo arvensis-Agro-pyretum repentis (z udziaem Artemi-sia vulgaris, Lapsana communisi Poa pratensis) oraz zbiorowiskoz Poa trivialis (z udziaem Agropy-ron repens).

Stanowisko 2Od strony S zbiorowisko z rzdu

Prunetalia (z przewag Prunus spi-nosa) o zwarciu 90100%. W jegossiedztwie, w miejscach ocienionychpaty: zespou Impatientetum parvi-florae (z udziaem Galium aparine)oraz zbiorowiska z Poa nemoralis(z udziaem Moehringia trinervia).

Na granicy brzegu i wody pat zes-pou Glycerietum fluitantis z Polygo-num hydropiper, Bidens frondosai Poa palustris. W wodzie zbiorowiskapleustonowe (Lemna-Spirodela 100% pokrycia).

Stanowisko 3Drzewostan o charakterze grdo-

wym (jak na stanowisku 1), alez wiksz domieszk tarniny w pod-szycie (rwnie w podszycie Acercampestre oraz podrost Fraxinusexcelsior) i Poa nemoralis orazDactylis polygama w runie. Stwier-dzono do due zrnicowanie gatun-kowe mchw z rodzaju Mnium s. l.

Od strony pl paty zespou Convol-vulo arvensis-Agropyretum repentis.

Na pochyym brzegu starorzecza,w miejscach ocienionych stwierdzonozbiorowisko z Lysimachia nummu-laria (z udziaem Galium palustre).Z kolei na botnistym brzegu, nad wodwystpuj paty zespou Bidenti-Poly-gonetum hydropiperis (z Bidensfrondosa oraz Polygonum hydro-piper).

W wodzie zbiorowiska pleustonowe(Lemna-Spirodela) z udziaem Cera-tophyllum submersum. W okresiejesiennym liczne zielone glony nitko-wate.

Stanowisko 3aZbiorowisko z Lysimachia num-

mularia. W wodzie zbiorowiska pleu-stonowe (Lemna-Spirodela 100%pokrycia).

Stanowisko 4Na brzegu zesp Bidenti-Poly-

gonetum hydropiperis z przewagBidens frondosa w patach.

W wodzie paty zespou Rumicetummaritimi z dominacj Ranunculussceleratus i udziaem Lycopus euro-paeus i Bidens frondosa . Ponadtow wodzie zbiorowiska pleustonowe(Lemna-Spirodela 100% pokrycia).

Na brzegu i w wodzie duo poroz-rzucanych mieci, w postaci plasti-kowych i szklanych butelek, soikw(konieczne uporzdkowanie terenuoraz umieszczenie tablic ostrze-gawczych z regulaminem obiektu).

Stanowisko 5Fragmentarycznie rozwinity (4 m2)

pat okrajkowego zespou Myosotido


sparsiflorae-Alliarietum petiolataez Alliaria petiolata i Stellaria media,pod okapem Crataegus monogyna .

Typ zadrzewie jak na poprzednichstanowiskach (grdowy), o silnie za-krzaczonym podszycie.

W wodzie zbiorowiska pleustonowe(Lemna-Spirodela 100% pokrycia).

Stanowisko 6Drzewostan z przewag Quercus

robur i domieszk Fraxinus excelsiororaz Tilia cordata; w runie przewagaPoa nemoralis. Na skraju zadrzewie(jesion) i zakrzewie (tarnina) frag-mentarycznie rozwinite paty zespouFallopio-Humuletum lupuli.

W pytkiej wodzie i na brzegu zespCaricetum ripariae (z mieszacemCarex riparia rostrata) z domieszkBidens frondosa, Lycopus euro-paeus i Humulus lupulus. Ponadtow wodzie: zesp Bidenti-Polygo-netum hydropiperis (z Polygonumhydropiper i Bidens frondosa), frag-mentarycznie rozwinite paty zespouRumicetum maritimi (z dominacjRanunculus sceleratus) oraz zbioro-wiska pleustonowe (Lemna-Spirodela 100% pokrycia).

Stanowisko 6aDrzewostan grdowy z dbem

szypukowym, lip drobnolistn i klonempolnym oraz z Poa nemoralis, Lap-sana communis i Moehringia tri-nervia w runie. Po zewntrznej stroniezadrzewie (od strony pola pszenicy)pod okapem Acer campestre frag-mentarycznie rozwinite paty zes-pow: Alliario-Chaerophylletum

temuli oraz Convolvulo arvensis-Agropyretum repentis.

Na brzegu zesp Caricetum ripa-riae z udziaem Poa palustris. W wo-dzie liczne zielone glony nitkowate.

Stanowisko 7Na brzegu paty Glycerietum maxi-

mae z udziaem Bidens frondosa,Solanum dulcamara, Symphytumofficinale, Cirsium arvense orazCirsium vulgare var. sylvaticum.

Ponadto na brzegu paty szuwaruCaricetum ripariae (z Carex riparia rostrata pokrycie 95100%) orazfragmentarycznie rozwinite paty:Phragmitetum australis i Bidenti-Polygonetum hydropiperis (z Poly-gonum hydropiper, Lycopus euro-paeus i Ranunculus sceleratus).

W wodzie wskim pasem wzdubrzegu zbiorowiska pleustonowe (Lem-na-Spirodela 100% pokrycia) orazliczne zielone glony nitkowate.

W zadrzewieniach licie Carpinusbetulus silnie zaatakowane przez gala-swki.

Stanowisko 7aW pytkiej wodzie wzdu brzegu

wskim pasem (6070 cm szerokoci)pat zespou Rumici crispi-Alopecu-retum aequalis.


wym z przewag Tilia cordata.Na brzegu paty: zespou Phala-

ridetum arundinaceae oraz szuwaruCaricetum ripariae (z Carex riparia rostrata; pokrycie 8090%).


W wodzie wskim pasem wzdubrzegu zbiorowiska pleustonowe (Lem-na-Spirodela 100% pokrycia).

Stanowisko 9Na brzegu paty Caricetum ripa-

riae (okazy turzyc s mieszacamiCarex riparia rostrata).

Stanowisko 10Drzewostan grdowy z Quercus

robur; w podrocie Fraxinus excel-sior i Acer campestre; w runie prze-waga Poa nemoralis oraz Scrophu-laria nodosa.

Na brzegu zesp Bidenti-Poly-gonetum hydropiperis (z przewagBidens frondosa). W wodzie zespoy:Rumici crispi-Alopecuretum aequa-lis (z Glyceria fluitans, Sparganiumerectum i Bidens frondosa) orazGlycerietum fluitantis.

Stanowisko 11Na brzegu stwierdzono nastpujce

zbiorowiska w ukadzie pasowym (idcw kierunku do lustra wody): 1. zbio-rowisko z Bidens frondosa, 2. zespoy:Rumicetum maritimi (z dominacjRanunculus sceleratus) i Rumicicrispi-Alopecuretum aequalis, 3.fragmentarycznie rozwinite patyzespou Sparganietum erecti orazzbiorowisko z Alisma plantago-aquatica, 4. w wodzie due powierz-chniowo kouchy nitkowatych glonworaz zesp Ceratophylletum sub-mersi.

Ponadto na stanowisku tym stwier-dzono zesp Glycerietum fluitantis(z Alisma plantago-aquatica) oraz

fragmentarycznie rozwinite patyszuwaru Phalaridetum arundinaceaez domieszk Symphytum officinale,Iris pseudacorus i Solanum dulca-mara.

Stanowisko 11aStanowisko Convallaria majalis

(ok. 80 okazw).


wym z przewag Quercus roburi domieszk Acer campestre i Tiliacordata. W pobliu brzegu fragmen-taryczne paty Impatientetum parvi-florae .

Na brzegu zesp Bidenti-Polygo-netum hydropiperis z Bidens fron-dosa i Epilobium parviflorum orazfragmentarycznie rozwinite paty:szuwaru Caricetum ripariae (mie-szace Carex riparia rostrata),Sparganietum erecti oraz zespouRumici crispi-Alopecuretum aequa-lis. Ponadto na brzegu pasem o szero-koci ok. 50 cm zbiorowisko z Carexhirta (z udziaem Lycopus europaeusi Scrophularia nodosa).

W wodzie zesp Lemno-Spiro-deletum polyrhizae (z Lemna minor,Spirodela polyrhiza oraz Cerato-phyllum submersum), zwaszcza przyprzewrconym do wody dbie.


robur, Tilia cordata i Carpinus betu-lus; w runie Poa nemoralis i siewkiAcer campestre oraz ok. 2000 okazwConvallaria majalis.


W wodzie fragmentarycznie roz-winite paty zespou Rumicetum ma-ritimi (z dominacj Ranunculus sce-leratus i udziaem Lycopus euro-paeus).

Stanowisko 14Wzdu brzegu zesp Impatien-

tetum parviflorae.W wodzie pleustonowy zesp Lem-

no-Spirodeletum polyrhizae (w caejzatoce 100% pokrycia).

Stanowisko 15Drzewostan z dominacj Quercus

robur, w podrocie Carpinus betulusi Fraxinus excelsior. W runie ok. 300okazw Convallaria majalis. Nazewntrz zadrzewie, od strony plpaty zespou Convolvulo arvensis-Agropyretum repentis.

Stanowisko 16Na dnie wyschnitej czci staro-

rzecza w tym rejonie stwierdzono patImpatientetum parviflorae (z udzia-em Galium aparine i Chaerophyllumtemulum). Ponadto coraz czstsza jestUrtica dioica (im dalej ku pnocy tymwiksze i o wikszym pokryciu patyzbiorowiska z Urtica dioica z do-mieszk Glechoma hederacea) orazGeranium robertianum.

Zbiorowisko z Glechoma hedera-cea, z Urtica dioica i Lycopus euro-paeus. W miejscu tym stwierdzonoponadto lady rycia dzikw.

Stanowisko 17Zadrzewienia z przewag Quercus

robur o wysokim zwarciu warstwy

koron (80%). W runie liczny Impatiensparviflora. Na skraju zadrzewiezbiorowisko z Urtica dioica.

Stanowisko 18W drzewostanie o charakterze

grdowym domieszka Pinus sylvestrisi Larix decidua oraz Picea excelsa.W runie ok. 200 okazw Convallariamajalis.

Stanowisko 19Drzewostan grdowy z przewag

Tilia cordata, z domieszk Pinussylvestris oraz Picea excelsa. Miejs-cami w runie skupienia Milium effu-sum.

W ubogim runie ok. 3000 okazwConvallaria majalis wikszookazw kwitnca, a jesieni owo-cujca.

W tym samym miejscu, ok. 2,5 i 3,5m od skarpy brzegowej starorzecza2 okazy Phallus impudicus.

Stanowisko 20Drzewostan z udziaem Tilia cor-

data i Pinus sylvestris oraz Fraxinusexcelsior; w podszycie Sambucusnigra oraz Padus serotina (drzewao wysokoci ok. 4 m oraz mniejsze,do licznie w tej czci (N cz)badanego terenu).

Bardzo liczne skupienie (34 tys.nadziemnych okazw/pdw) Conval-laria majalis.

Stanowisko 20aLiczne skupienie Convallaria ma-

jalis (ok. 2000 okazw).


Stanowisko 21Pojedyncze okazy Convallaria

majalis.

Stanowisko 22Na nadwodnych drzewach frag-

mentarycznie rozwinite paty zespouFallopio-Humuletum lupuli.

W wodzie Lemno-Spirodeletumpolyrhizae oraz Ceratophylletumsubmersi. Ponadto stwierdzono tufragmentarycznie rozwinite patyzespou Caricetum ripariae.

Stanowisko 23Na brzegu paty szuwaru Cari-

cetum ripariae (z Carex riparia rostrata) z udziaem Symphytumofficinale. Ponadto na przeschnitymnabrzenym bocie paty zespou Bi-denti-Polygonetum hydropiperisz udziaem Lycopus europaeus.

Stanowisko 24Dorodne okazy Convallaria maja-

lis (ok. 40 szt.) niemal wszystkiebogato owocujce.

Stanowisko 25Na odkrytym brzegu (po obnieniu

poziomu wody po jej odparowaniu) patyzbiorowiska z Bidens frondosai nielicznym Polygonum hydropiperoraz Lycopus europaeus. W miejscachbardziej wyniesionych stwierdzonozesp Impatientetum parviflorae.

Stanowisko 25aOk. 50 okazw Convallaria ma-

jalis.

Stanowisko 26Drzewostan lipowo-dbowy (Tilia

cordata, Quercus robur) z domieszkPinus sylvestris i Larix decidua.

W przewietlonym runie fragmen-tarycznie rozwinite paty okrajkowegozespou Carduo crispi-Rubetum cae-sii.

Bogate stanowisko (ok. 2 tys. oka-zw) Convallaria majalis.

Stanowisko 27Na granicy ldu i wody, w miejscu

odsonitym po obnieniu jej poziomuw zbiorniku, pat zespou Rumici crispi-Alopecuretum aequalis z domieszkBidens frondosa i Sparganium erec-tum.

Ponadto fragmentarycznie rozwi-nity pat zespou Convolvulo-Sola-netum dulcamarae oraz pat zespouGlycerietum fluitantis.

Na brzegu paty zespou Impa-tientetum parviflorae.

Stanowisko 28Na brzegu zbiorowisko z Bidens

frondosa i domieszk Lycopus euro-peus oraz paty szuwaru Caricetumripariae.

Na granicy ldu i wody stwierdzonofragmentarycznie rozwinite patyzespou Rumici crispi-Alopecuretumaequalis.

Na pochyych zboczach misy staro-rzecza paty zespou Carduo crispi-Rubetum caesii oraz zbiorowiskoz Milium effusum. Obecne takezbiorowisko z Urtica dioica i do-mieszk Symphytum officinale, Poa


trivialis i Poa palustris oraz zespImpatientetum parviflorae.

W runie zadrzewie ok. 1000 oka-zw Convallaria majalis.

Stanowisko 29Na pochyym brzegu zbiorowisko

z Symphytum officinale (z klasyArtemisietea vulgaris) z domieszkCirsium vulgare var. sylvaticum,Lycopus europaeus i Solanum dul-camara.

W lesie liczna (ok. 500 okazw)Convallaria majalis.

Stanowisko 30Gardo wyschnitej odnogi staro-

rzecza zajmuje pat zespou Rumicicrispi-Alopecuretum aequalis (12 m2

i 100% pokrycia) z udziaem Glyceriafluitans.

Stanowisko 31Zwarte zarola Salix caprea (70

80%).

Stanowisko 32Luny drzewostan z przewag

Pinus sylvestris i domieszk Larix de-cidua oraz Tilia cordata i Fraxinusexcelsior. W podszycie (o zwarciu10%) Acer campestre i podrost Fraxi-nus excelsior.

W runie stanowisko Phallus impu-dicus, take liczna Convallaria maja-lis (ok. 5000 okazw) oraz Impatiensparviflora i Dactylis polygama.

Stanowisko 33Fragmentarycznie rozwinite paty

zespou Convolvulo-Solanetum dul-

camarae (na SW kracu starorzecza).Na owietlonych zboczach wyschnitejmisy zbiornika paty: zespou Impa-tientetum parviflorae oraz zbioro-wiska z Urtica dioica. Ponadto patyszuwaru Phalaridetum arundinaceaeoraz zespou Bidenti-Polygonetumhydropiperis (z Polygonum hydropiper).

Stanowisko 34Drzewostan grdowy z przewag

Tilia cordata oraz domieszk Pinussylvestris i Fraxinus excelsior; w ru-nie liczna Dactylis polygama. Naskraju lasu paty zespou Fallopio-Humuletum lupuli.

Stanowisko 35Jesieni oderwane od toni staro-

rzecza oczko, o ksztacie mniej wicejokrgym. W wodzie paty zbiorowiskaz Ceratophyllum submersum orazkouchy nitkowatych glonw.

Drzewostan od strony zewntrznejbadanego kompleksu przerzedzony(gwnie Quercus robur i Fraxinusexcelsior oraz podrost Acer cam-pestre).

Stanowisko 36Nad sam wod zbiorowisko

z Bidens frondosa oraz nieco oddalo-ne od brzegu zbiorowisko z Galiumpalustre.

W runie zadrzewie bardzo licznaPoa nemoralis.

Stanowisko 36aW runie drzewostanu z udziaem

Tilia cordata i Acer campestre licznieImpatiens parviflora.


Stanowisko 37Drzewostan dbowy (Quercus ro-

bur). Nad sam wod zbiorowiskoz Bidens frondosa i paty szuwaruCaricetum ripariae oraz zespouRumici crispi-Alopecuretum aequalis.

Stanowisko 38Nad wod fragmentarycznie roz-

winite paty Oenantho aquaticae-Rorippetum amphibiae z Oenantheaquatica oraz domieszk Rumexmaritimus, Lycopus europaeus i Bi-dens frondosa. Ponadto fragmen-taryczne paty: zespou Caricetumripariae z udziaem Lycopus euro-paeus oraz zbiorowiska z Bidensfrondosa .

Rwnie na brzegach paty zespouRumici crispi-Alopecuretum aequa-lis (z Lycopus europaeus i Rumexmaritimus) oraz zbiorowisko z Sym-phytum officinale (z klasy Arte-misietea vulgaris) z Iris pseud-acorus i Lycopus europaeus.

W wodzie przy brzegach licznieglony nitkowate.

Stanowisko 39Odkryty, niemal bezdrzewny cypel

z Calamagrostis epigejos i Agrostisvulgaris oraz zbiorowiskami miejscwydeptywanych (z Poa annua, Plan-tago major i Lolium perenne).

Na brzegu zbiorowisko z Poa ne-moralis oraz fragmentarycznie roz-winite paty zespou Epilobio-Jun-cetum effusi z Juncus effusus, Ly-copus europaeus, Bidens frondosai Galium palustre.

Na brzegu i w wodzie paty zespouRumici crispi-Alopecuretum aequalis.

Stanowisko 40Za pasem zbiorowiska z Bidens

frondosa, od strony wody, w miejscuodsonitego brzegu stwierdzonofragmentarycznie rozwinite patyzbiorowiska z Lycopus europaeus(wski, przerywany pas o szerokociok. 4050 cm) oraz domieszk Bidensfrondosa, Alisma plantago-aquatica,Ranunculus sceleratus, Lemna mi-nor, Spirodela polyrhiza. Ponadtowystpuj tu paty zespou Rumicicrispi-Alopecuretum aequalis z Ga-lium palustre.

W wodzie zbiorowiska pleustonowe(Lemna-Spirodela). Na brzegu i w toniwodnej w jego pobliu liczne zieloneglony nitkowate. Na brzegu w miejs-cach suchszych zbiorowisko z Poanemoralis.

Miejsce silnie zamiecone (niezbd-ne uprztnicie) prawdopodobniestanowisko wdkarskie. Ze wzglduna czste wydeptywanie wyksztaciosi tu zbiorowisko z Poa annua.

Na wyniesieniu ok. 50 okazwConvallaria majalis.


robur i Tilia cordata, w podszyciepodrost Carpinus betulus. W wodziepowalone pnie drzew. Na brzegu patyszuwaru Caricetum ripariae.

Stanowisko 42Na brzegu zbiorowisko z Bidens

frondosa. Bezporednio przy brzegutake zbiorowisko z Dactylis poly-gama (i Poa palustris).

W runie wskiego, przewietlonegopasa zadrzewie pat zespou Myo-


sotido sparsiflorae-Alliarietum pe-tiolatae.

Stanowisko 43Drzewostan dbowo-grabowy

(Quercus robur-Carpinus betulus).Bezporednio przy brzegu zbiorowiskoz Dactylis polygama (i Scrophularianodosa), a na zboczu misy zbiornikazbiorowisko z Poa nemoralis.

Na odsonitym brzegu fragmen-tarycznie wyksztacone paty zespow:Impatientetum parviflorae oraz Myo-sotido sparsiflorae-Alliarietum pe-tiolatae (z Impatiens parviflorai Lycopus europaeus). Take nabrzegu okrajkowy zesp Convolvulo-Solanetum dulcamarae; bezporedniow pobliu lustra wody paty zespouRumici crispi-Alopecuretum aequa-lis oraz fragmentarycznie rozwinitezbiorowisko z Myosotis palustris.

Stanowisko 44Na brzegu fragmentarycznie roz-

winite paty: szuwaru Phragmitetumaustralis oraz zbiorowiska z Bidensfrondosa .

Stanowisko 45Drzewostan z Quercus robur i Acer

campestre. Pasem blisko brzegu zbio-rowisko z Dactylis polygama (z udzia-em Lycopus europaeus) oraz zbioro-wisko z Poa nemoralis.

W runie pod dbami ok. 40 okazwConvallaria majalis.

Przy wodzie (i w wodzie) zbioro-wisko z Bidens frondosa oraz frag-mentarycznie rozwinite paty zespouOenantho aquaticae-Rorippetum

amphibiae z udziaem Oenantheaquatica i Bidens frondosa orazAlopecurus aequalis (w wodzie).

Stanowisko 46Na brzegu paty Phragmitetum

australis oraz zbiorowisko z Poanemoralis, ponadto paty szuwaruCaricetum ripariae (z Carex riparia rostrata). Stwierdzono tu takezbiorowisko z Bidens frondosaz udziaem Rumex maritimus.

Stanowisko 47Na cyplu znajduje si stanowisko

wdkarskie oraz duo mieci (butelkiplastikowe, puszki, worki, soiki, plasti-kowe pojemniki oraz konstrukcja spr-ynowa ze starego ka i stary wzekdziecinny konieczne uporzdko-wanie terenu oraz umieszczenie tab-lic ostrzegawczych z regulaminemobiektu). W wodzie: zbiorowiska pleu-stonowe (Lemna-Spirodela 100%pokrycia), paty zespou Ceratophy-lletum submersi oraz fragmenta-rycznie wyksztacone paty zespowGlycerietum fluitantis i Phragmitetumaustralis. Ponadto zbiorowiskoz Bidens frondosa.

Stanowisko 48Przerzedzony drzewostan z Quer-

cus robur. Nad wod fragmenta-rycznie rozwinite paty szuwaru Spar-ganietum erecti, zbiorowisko z Bi-dens frondosa oraz fitocenozy zespouRumici crispi-Alopecuretum aequa-lis z udziaem Oenanthe aquaticai Rumex maritima. W wodzie zbio-rowiska pleustonowe (Lemna-Spiro-dela 100% pokrycia).


Stanowisko 49Na brzegu szuwar Glycerietum

maximae z udziaem Lycopus euro-paeus i Poa palustris. Miejsce za-miecone (puszki, butelki plastikowe,stare ko, plastikowe przedmiotyrnego typu, a nawet wyrzuconemieci, zapakowane w worki ko-nieczne uporzdkowanie terenu orazumieszczenie tablic ostrzegawczychz regulaminem obiektu). W wodziezbiorowiska pleustonowe (Lemna-Spirodela 100% pokrycia).

Stanowisko 50Drzewostan dbowo-lipowy (Quer-

cus robur, Tilia cordata) z Conval-laria majalis w runie (2 zgrupowaniapo ok. 50 okazw). W wodzie zbio-

3. Podsumowanie i wnioski

Na podstawie przeprowadzonych bada uytek ekologiczny Starorzeczeacha Farna mona uzna za cenny pod wzgldem przyrodniczymz nastpujcych powodw:

zbiornik istotnie zwiksza rnorodno siedliskow na obszarze Janwka,ktry zosta przeznaczony pod inwestycje miejskie;

jest prawdopodobnie jedynym aktualnym stanowiskiem Ceratophyllumsubmersum (gatunku o kategorii zagroenia LC na Dolnym lsku) weWrocawiu i jego cisych okolicach. Ostatnie dane z tego terenu na temat tegogatunku pochodz sprzed 40 lat zosta bowiem wtedy odnotowanyny w stawiewe Wrocawiu Krzykach (Kozio 1968; Dajdok & Prokw 2003). Najbliszestwierdzone w ostatnich latach stanowisko tej roliny znajduje si w Kobylnikachkoo Brzegu Dolnego, tj. ok. 23 km na NW w linii prostej od Janwka (Macicka-Pawlik & Wilczyska 1996);

jest prawdopodobnie jedynym stanowiskiem nigdy nie podawanegowczeniej z najbliszego ssiedztwa zespou Ceratophylletum submersi z klasyPotametea. Dwa niewielkie powierzchniowo paty zbiorowiska z dominacjtego gatunku odnotowano bowiem w starorzeczu Odry w Beczu Wielkim kooGogowa, tj. ok. 70 km na NW w linii prostej od Janwka (Macicka-Pawlik &Wilczyska 1996);

rowiska pleustonowe (Lemna-Spiro-dela 100% pokrycia). Liczne zwalo-ne do wody martwe drzewa skadnikkrajobrazu o naturalnym charakterze(w zasadzie praktycznie w caymzbiorniku). Zbiorowisko z Bidensfrondosa .

Stanowisko 51Drzewostan dbowo-jesionowy

(Quercus robur, Fraxinus excelsior),w podrocie Acer campestre, w runielicznie Poa nemoralis, a w miejscachnajsilniej ocienionych Scrophularianodosa. Na brzegu zbiorowiskoz Bidens frondosa. W wodzie zbio-rowiska pleustonowe (Lemna-Spiro-dela 100% pokrycia).


rolinno starorzecza jest silnie zrnicowana w jego obrbie stwierdzonocznie 41 zbiorowisk (w tym 21 zespow rolinnych), nalecych do 8 klas.Najliczniej reprezentowanymi s klasy Phragmitetea australis i Artemisieteavulgaris (do syntaksonw tych zakwalifikowano po 10 zbiorowisk rolinnych);

wszystkie szuwary znajdujce si w obrbie misy zbiornika stanowi ostojptactwa wodnego. Naley tu rwnie sprostowa, e w poprzednio opublikowanej,krtkiej charakterystyce starorzecza acha Farna (Prokw & Prokw 2005)zosta omykowo wymieniony zesp Caricetum acutiformis, ktry w obrbietego zbiornika nie wystpuje. Szuwar turzycowy stanowi paty zespouCaricetum ripariae, przy czym w czci patw taksonem dominujcym jestmieszaniec Carex riparia rostrata;

lasy otaczajce starorzecze odznaczaj si wysokimi walorami przy-rodniczymi oraz, z uwagi na ich pooenie, peni funkcj lasw wodochronnych;

wszystkie zadrzewienia na badanym terenie stanowi ostoj ptactwai zwierzyny powej,

bogate skupienia Convallaria majalis oraz pojedyncze stanowiskaPhallus impudicus (obydwa gatunki objte ochron) s pozostaoci ponaturalnym charakterze zadrzewie Janwka;

prawdopodobnie w najbliszym ssiedztwie starorzecza wystpuje rzadkimotyl przeplatka maturna (jedno z dwch stanowisk w Polsce), przywizanydo nasonecznionych polan rdlenych w obrbie drzewostanu z udziaem jesionu.

Podsumowujc powysze dane na temat starorzecza acha Farna (i jegonajbliszego otoczenia) wydaje si by oczywistym, e naley dy do:

jego zachowania w niezmienionej postaci i przeciwdziaa ewentualnemuobnieniu poziomu wody w tym zbiorniku;

utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na zachd od ZUO, a takeod poudniowego-wschodu, na terenie zalewowym rzeki Bystrzycy.

Przedstawione dane mog suy jako wyjciowe do pniejszych porwnaw celu ustalenia kierunkw zmian zwizanych z naturaln sukcesj rolinnocioraz tych, ktre maj podoe zdecydowanie antropogeniczne.

Literatura

BRZEG A., WOJTERSKA M., 2001. Zespoy rolinne Wielkopolski, ich stan poznaniai zagroenie. W: WOJTERSKA M. (red.), Szata rolinna Wielkopolski i PojezierzaPoudniowopomorskiego. Przewodnik sesji terenowych 52 Zjazdu PTB, 2428wrzenia 2001. Bogucki Wyd. Naukowe, Pozna, s. 39110.

DAJDOK Z. & PROKW J., 2003. Flora wodna i botna Dolnego lska na tlezagroe i moliwoci ochrony. W: KCKI Z. (red.). Zagroone gatunki flory


naczyniowej Dolnego lska. Instytut Biologii Rolin, Uniwersytet Wrocawski& Polskie Towarzystwo Przyjaci Przyrody pro Natura, Wrocaw, s. 131150.

FUNDACJA OAWY I NYSY KODZKIEJ (oprac.), 1996. Inwentaryzacja i ocenaprzyrodnicza starorzeczy, nieuytkw wodnych i zbiornikw wodnych na tereniemiasta Wrocawia. Wartociowanie aspektw ekologicznych zbiornikw wodnychna terenie Janwka (jednostki: 5662, 7277). Wrocaw, Mscr.

KOZIO E., 1968. Zielnik rolin naczyniowych lska. Rolinno wd i mokrade.Flora silesiaca exsiccata. Plantae aquaticae et locorum uliginosorum. Pars V,Fasc. 25, Nr 851875. Uniwersytet Wrocawski, Muzeum Przyrodnicze, Wrocaw.

MACICKA-PAWLIK T. & WILCZYSKA W., 1996. Zbiorowiska rolinne starorzeczyw dolinie rodkowego biegu Odry. Acta Universitatis Wratislaviensis, PraceBotaniczne 64: 73120.

MATUSZKIEWICZ W., 1984. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk rolinnych Polski. PWN, Warszawa, 299 ss.

MATUSZKIEWICZ W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk rolinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 537 ss.

MIREK Z., PIKO-MIRKOWA H., ZAJC A., ZAJC M., 2002. Flowering plants andpteridophytes of Poland. A checklist Biodiversity of Poland, Vol. 1 Wyd.Inst. Botaniki im. W. Szafera, PAN, Krakw, 442 ss.

PROKW J., 1997a. Prognoza skutkw wpywu ustale miejscowego planuzagospodarowania przestrzennego na szat rolinn i faun [w rejonieprojektowanego Zakadu Utylizacji Odpadw dla Wrocawia w rejonie ul.Janowskiej, obrb Pracze Odrzaskie]. W: Prognoza skutkw wpywu ustalemiejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zakadu utylizacjiodpadw i skadowiska odpadw dla miasta Wrocawia w rejonie ul. Janowskiejobrb Pracze Odrzaskie na rodowisko przyrodnicze. Opracowanie zbiorowewraz z Zespoem Bada i Ochrony rodowiska EKOKONREM Sp. z o.o. weWrocawiu, dla Biura Rozwoju Wrocawia Urzdu Miejskiego Wrocawia, listopad1997 r., Mscr.

PROKW J., 1997b. Prognoza skutkw wpywu ustale miejscowego planuzagospodarowania przestrzennego na szat rolinn i faun [w rejonieprojektowanego Zakadu Utylizacji Odpadw i Wrocawskiej Oczyszczalniciekw dla Wrocawia w rejonie ul. Janowskiej, obrb Pracze Odrzaskie -wersja II, rozszerzona]. W: Prognoza skutkw wpywu ustale miejscowegoplanu zagospodarowania przestrzennego zakadu utylizacji odpadwi skadowiska odpadw oraz Wrocawskiej Oczyszczalni ciekw dla miastaWrocawia w rejonie ul. Janowskiej obrb Pracze Odrzaskie na rodowiskoprzyrodnicze [- wersja II, rozszerzona]. Opracowanie zbiorowe wraz z ZespoemBada i Ochrony rodowiska EKOKONREM Sp. z o.o. we Wrocawiu, dlaBiura Rozwoju Wrocawia Urzdu Miejskiego Wrocawia, grudzie 1997 r.,Mscr.

PROKW J., PROKW M., 2005. Wartoci przyrodnicze Janwka (NW Wrocaw) terenu przeznaczonego pod inwestycje miejskie. Acta Botanica Silesiaca2: 7994.


RUTKOWSKI L., 1998. Klucz do oznaczania rolin naczyniowych Polski niowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 812 ss.

WALKOWIAK-DUNAJSKA B., CICHOCKI Z., SEBASTIAN M., ZAZULA A. & wsp. (oprac.)1995. Kompleksowa ocena oddziaywania na rodowisko projektowanego zakaduutylizacji odpadw przy ul. Janowskiej we Wrocawiu. Instytut Ochronyrodowiska we Wrocawiu, Wrocaw, stycze 1995, Mscr.

ZIPSER T. 1997. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania prze-strzennego gminy Wrocaw. Wytyczne dla miejscowych planw zagospo-darowania przestrzennego dla zespou urbanistycznego Janwek Zielonyi dla obszaru rozwoju Janwek Komunalny z dn. 19 wrzenia 1997. Gwnyprojektant Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennegogminy Wrocaw, Wrocaw, Mscr.

Summary

The acha Farna Old River-bed area of ecological use is situated in the closevicinity of the Garbage Utilisation Establishment (ZUO) and the Waste-water TreatmentPlant (WO) for Wrocaw the largest city in SW Poland (approx. 700,000 residents).The field investigations were carried out in the years 20002001. Thereupon, it wasfound that there is the valuable natural area because:

it is probably the only actual locality of Ceratophyllum submersum (the rarespecies in Lower Silesia LC category) in Wrocaw and its nearest neighbourhood;

it is the only locality of Ceratophylletum submersi association (from Potameteaclass), earlier never recorded within the investigated area and its close vicinity;

the vegetation of the area is strongly differential it was found that 41 plantcommunities occur there. They belong to 8 classes. The two richest classes are:Phragmitetea australis and Artemisietea vulgaris (10 communities found for each);

all the rushes within the water body are refuges for wild birds;the woods surrounding the oxbow lake have the big natural value and

function as the water-protective forests and also are the refuge for big game;the rich concentration of Convallaria majalis and the single localities of

Phallus impudicus (both species protected in Poland) are the residuum after thenatural character of the former Janwek forests;

probably in the close environs of the oxbow lake the rare butterfly species Euphydryas maturna L. appears (it is one of two localities in Poland).

Thus it is obvious that the local authorities should aim to: 1) protect the oxbowlake to remain it in a good condition and to oppose a possible reduction of thewater level in the body, and 2) create the Protected Landscape Area for the westof ZUO and also for the south-west of the vicinity of the investigated area, i.e.within the overflow area of the adjacent Bystrzyca river.

All the featured material can be used as initial for all the subsequent comparisonsto identify the directions of changes which are connected with natural successionof vegetation and also with human pressure.