Zjawisko świadomości

Renata Ziemińska

Metafory świadomości

• Świadomość to termin pierwotny, którego znaczenie można przybliżyć przez odwołanie się do określeń poczucie przeżywania, doznawania, obecności, zachodzenia czegoś.

Świadomość nieaktowa

• Nieaktowe postacie świadomości to: • (1) moment przeżywania towarzyszący każdej

świadomej czynności, polegający na ujawnieniu się przeżycia przez samo jego zachodzenie;

• (2) doznawanie jako świadomość treści wrażeniowych;

• (3) nastrój;• (4) świadomość tła - tego, co na horyzoncie,

poczucie istnienia horyzontu tego, co jest tematem i znajduje się w centrum uwagi.

Świadomość aktowa

• Samodzielną funkcję poznawczą pełni świadomość aktowa, zorganizowana w akt (oprócz aktów poznawczych są inne akty świadome, np. oczekiwanie, pragnienie, dążenie).

• Akt świadomości wyróżnia się jako całość w strumieniu przeżyć odniesieniem do określonego przedmiotu (zjawisko intencjonalności; Brentano, Husserl). Akt świadomości to faza strumienia świadomości.

Struktura aktu świadomości

• (1) intencja - skierowanie do czegoś zewnętrznego względem aktu;

• (2) treść lub materia - to dzięki czemu akt odnosi się do danego przedmiotu;

• (3) jakość - sposób odnoszenia się do przedmiotu, różnicujący akty na wyobrażenia, percepcje, sądy, problemy itd.;

• (4) przeżywanie - nierefleksyjna świadomość zachodzenia aktu;

• (5) orientacja egotyczna - akt jest przeżywany jako czyjś, jako spełniany przez określone ja;

• (6) retencja i protencja - akt jest przeżywany jako poprzedzony przez wcześniejszą, właśnie mijającą fazę strumienia świadomości i otwartą na następną, właśnie nadchodzącą fazę.