DI DEMELER BLANOSU

Dviz Piyasalarnn ilemcileriDviz Talebi Ve Dviz ArzDviz Piyasasnn Dier Piyasalardan FarklarDviz Piyasasnn FonksiyonlarPiyasada Yaplan lemlerin TrleriDviz KuruDviz ArbitrajDviz SpeklasyonuPerakende Ve Toptan (nterbank) Dviz PiyasalarUlusal Parann Konvertibilitesidemeler Bilanosu Ve Dviz Piyasas likileriDviz Piyasalar: Corafi Dalm Ve Dviz CinsleriDVZ PYASASI ANALZLER

GiriYabanc lke paralarna veya para yerine geen ksa vadeli mali aralara dviz ad verilir.Bankaclk Uygulamalarnda dviz, banka havaleleri iin kullanlr.Nakit yabanc paralara efektif denir.

Dviz Piyasalar bir ulusal parann baka bir paraya dntrlmesine olanak veren kurumsal yaplardr.Bu piyasada dviz arz ve talep edenlerle, arac durumdaki bankalar ve banka d mali kurumlar yer alr.Dviz piyasasnda bankalar, banka d mali kurumlar, ithalat, ihracat ve di yatrmc gibi ilemciler, arbitrajclar ve speklatrler, merkez bankalar, dviz brokerleri ve enflasyondan korunmak isteyen kk tasarrufular alc ve satc olarak ilem yaparlar.

DVZ PYASALARININ LEMCLER1. Bankalar ve banka-d ilemcilerDviz piyasasnntemel arac kurumlar bankalardr. Ticari bankalar genel olarak hem dviz alm satmyla, hem de dviz transferi ve akreditif amak gibi d ticaret ilemleriyle urarlar.Ticari bankalarn dviz ilemleri genellikle ayr bir departman olankambiyo blmnde yrtlr. Ticari bankalar dnda lkemizde olduu gibi yalnzca annda teslim eklinde dviz alm satm ilemleri yapan, ve halk tarafndandviz bfesiolarak bilinen banka d mali kurumlar da vardr.Bankalar ve banka d ilemciler,al fiyat ndan(bid price)aldklar dvizi biraz daha yksek birsat fiyatndan(ask price)satarak kr salamaya alrlar. Bu kurulularn fazlal doal olarak aralarnda rekabet olumasn salayarak, al ve sat kurlar marjnn daralmasna neden olur. Bu aynen mallar piyasasnda olduu gibi dviz piyasasnda da etkinliin salanmasna katkda bulunur.

DVZ PYASALARININ LEMCLER2. D ticaret ve d yatrm ilemleri yapan kiiler ve firmalarthalatlar ve ihracatlaryaptklar ticaretin doal sonucu olarak dviz piyasann temel ilemcileri arasnda yer alrlar.Ayrcad portfolyo ve dolaysz sermaye yatrmclar,ok uluslu irketlerve turistlerdeticari ve yatrm faaliyetlerini gerekletirmek amacyla dviz piyasasn kullanmaktadrlar.3. Speklatrler ve ArbitrajclarSpekltrlervearbitrajclarpiyasada dorudan ilem yaparak kazan salamaya alan kiilerdir. Dviz alm ve satm ticareti ile uraanlar al ve sat kurlar farkndan faydalanarak kr salamak amacndadrlar.Spekltrlertm kazanlarn dviz kurlarnda bekledikleri deimelerden elde etmeye alrlar.Arbitrajclarise dvizin ayn anda deiik piyasalardaki kur farkllklarn kullanma yoluna giderler.(bu konuyu ayrntl aklayacam bir yaz ekleyeceim)Speklsyon arbitraj faaliyetlerinin arlkl blm byk bankalar tarafndan, bu bankalar adna alan ilemciler kanalyla gerekletirilir. Bunun anlam bankalarn hem dviz ilemcisi(dealer)olduu gibi ayn zamanda spekltr ve arbitrajc olarak da faaliyet gsterirler.

DVZ PYASALARININ LEMCLER4. Merkez BankalarBir lkeninMerkez Bankas ve hazinesi, dviz piyasasn kr amacyla deil,lkenin dviz rezervlerini belirli dzeyde tutmak(eksiklerini piyasadan tamamlamak ve fazlay piyasada satmak)velkenin ulusal parasnn deerini istenen dorultuda ve lde etkilemekamal kullanrlar.Merkez Bankas'nn yapt mdahaleler lkenin uyguladkur politikasile ilgilidir.(rnek: oklu kur sistemi)*Eer lke istikrarl bir kur politikas arzusundaysa, o zaman ani dalgalanmalara kar nlemler alnr.Dier taraftan, bazen hkmetler kur istikrarn salamaktan baka amalar da gtmekte olabilirler. Bunlara rnek olarak; ksa sreli yabanc mali sermayeyi lkeye ekmek iin ar deerlenmi kur politikas izlemek gsterilebilir.

DVZ PYASALARININ LEMCLER5. Dviz BrokerleriBroker, kendisi ileme taraf olmadan alc ve satcy bir araya getiren, yani ileme araclk eden kii demektir. Hizmetinin karl olarak taraflardanbir komisyon alr. Annda haberleme amacyla bir broker dnya etrafnda yzlerce banka veya teki mali temsilcilerle ak telefon balants kurmu olabilir.Gnmzde brokerler arasndaki youn telefon hatlarnn yerini artk bilgisayarl otomatik ilem sistemleri almaktadr. Yeni sistemlerde broker ihtiyac olmadan ilgili taraflar fiyat teklif ve taleplerini dorudan ve anonim olarak girebilmektedir.6. Enflasyondan korunmaya alan ilemcilerYksek enflasyonlu lkelerde, ufak gelir sahiplerigelirlerinin reel deerini enflasyona kar korumak amacyla bu paralar harcama vakti gelinceye kadar daha gvenli grd yabanc paralara dntrebilirler.Aslnda bu olaya enflasyon nedeniyle ulusal paranndeer biriktirme arac olma grevini yerine getirememesidenilmesi daha doru olur. Bu durumunbir ileri aamasenflasyonun daha yksek olmas nedeniyle ulusal parann deiim ve deer birim olarak kullanlma ilevini yitirmesidir. Bu durumda insanlar btn bu ilevler iin de ksa veya az ok uzun sreler iin dviz kullanma yoluna gidebilirler.(dviz ile kira gibi)

DVZ TALEB VE DVZ ARZIDviz piyasasnn mterileri, yani alc ve satc durumunda olanlar uluslararas ticari, mali ilem yapan veya speklatif faaliyette bulunan gerek kiilerle firmalar veya teki kurumlardr.Mteriler eitli amalarla ulusal para karlnda bankalardan dviz satn alabilirler. Satn alnan bu dvizler dviz talebini oluturur.Ayn ekilde herhangi bir yolla dviz kazanan veya ellerinde dviz bulunduran kimseler ulusal para karlnda bu dvizleri bankalara satmak isteyebilirler. Dviz arz bunlar kapsar.Ana neden olarak herhangi bir anda toplam dviz talebi u etkenden kaynaklanm olabilir:Mal ve hizmet talebi,Yurtdna sermaye yatrmna bal talep,Speklasyon ve kur riskinden korunmam amal talepToplam dviz arz da bunlarn tersinden oluur:Yabanc mal ve hizmet satYabanclarn yurtiinde sermaye yatrm yapmalarSpeklatif veya korunma amal dviz sat

DVZ TALEB VE DVZ ARZI

Dviz KuruDviz MiktarOGrafik 1 Dviz Arz ve Talebi

KDESSD

MDviz Talebi Ve Dviz Arz ErileriDD mal ve hizmet ithali ile sermaye ihrac iin talep edilen toplam dviz talebi erisidir. Eri, dviz kuru ile dviz talebi arasndaki ters iliki dolaysyla negatif eimlidir. SS toplam dviz arz erisi de yabanclarn yerli mal ve hizmetlere olan talebinin benzer zellii nedeniyle pozitif eimlidir. Dviz piyasas dengesi DD ve SS erilerinin kesitii 0K kuru dzeyinde gerekleir. Arz ve talep edilen dviz 0M miktarndadr.Toplam dviz talebi, lkenin mal ve hizmet ithali ile yurt dna ihra edilmek istenen sermaye miktarndan oluur.Kur ykseldike yabanc mallar pahallar ve talep edilen yabanc mal miktar dolaysyla dviz talebi azalr.Kur ykseldike ihra mallar dviz cinsinden ucuzlam olacaktr.

DVZ PYASASININ DER PYASALARDAN FARKLARIDviz piyasalarnda mal piyasalarndan farkl olarak alc ve satclar genellikle hi kar karya gelmezler. nk alc ve satclar ilemleri birbirleriyle deil,araclar vastasyla (banka, banka d mali kurulular veya gerek kiiler) yaparlar.Banka ve mali kurumlar piyasada araclk grevi stlenirler.(bankalarn ayrca kendisi alc veya satc olabilmektedir)1. Dviz piyasalar alc ve satclarn dorudan karlatklar piyasalar deildir. 2. Belirli bir borsa biiminde rgtlenmi piyasalar deildir. Dviz ilemleri, menkul kymetler borsasnda olduu gibi, belirli bir yerde kurulu ve rgtsel yapya sahip borsalarda gerekletirilmez. Yani dviz piyasalardanktr ve rgtlenmemitir. Baz kentler finansman konusunda merkez olabilirler ama buna ramen toplamda danklk srmektedirPiyasasnn yapsnn bu ekilde olmas fiyatlarn ilgililerce bilinmesi bakmnda nemli bir noktadr. Merkezi bir piyasada fiyat renmek kolay olabilmektedir. Tam tersi durumda ise bu kadar kolay olmamaktadr.

DVZ PYASASININ DER PYASALARDAN FARKLARIDviz piyasasnda faaliyet gsteren baz byk bankalarpiyasa yapmcs(market maker)rol stlenirler. Bu bankalar bu amala dviz ticareti iin belirli bir sermaye ayrmay seerler. Beklentileri dorultusunda bir pozisyon belirlemesi yaparak, kur deiimleri balamnda bir risk yklenmi olur. Bu durum piyasa iin kurlarn belirlenmesi asndan bir dzenleyici etki salayabilecek durumdadr.3- Piyasa yapmcl4- Mterinin ihtiyalarna gre szleme yaplabilmesiDviz piyasalar rgtlenmi olmad iin annda veya vadeli olarak alm satmn yaplabildii ve standart szlemelerin olmad bir yapya sahiptir. Bu balamda alnp satlan dvizler, para cinsi, miktar ve vadesi bakmndan tamamenmterinin isteine balolarak ayarlanabilmektedir.5- Kresel nitelikte piyasalardr.Dviz piyasalar doas gerei ulusal piyasalarla snrl deildir. Dnyann neresinde olursa olsun, dviz ilemi yapan bankalar veya dier mali kurumlar eitli iletiim aralaryla birbirine bal durumdadr.Herhangi bir deiimden tm dier merkezler de haberdar olmaktadr.Bu iletiim olanaklarna bal olarak artan hzl gelimelerin bilinirlii ve arbitrajn ksa sreli mmkn olarak ortaya kabilecek sapmalarn hzl bir ekilde dzeltilmesi sz konusudur. Tm bunlara istinaden dviz piyasalarnn kresel piyasalar olduklar sylenebilmektedir.

DVZ PYASASININ DER PYASALARDAN FARKLARIDnyann ekli dolaysyla ortaya kan saat farklarna bal olarak,24 saatlik bir gn sresi iinde dnyadaki piyasalardan en azndan bir ksm her zaman ak durumda kalmaktadr. Buna rnek olarak, ABD'nin batsnda alma gn sona erince, Uzak Dou piyasalarnn gne balangc gsterilebilir.Dviz piyasasnn bu ekilde hi kapanmamasnn sonucu olarak, gnn her saatinde dnya etrafnda bankalar arasnda dviz ticaretinin gerekletii grlmektedir. Bu nedenle, dier piyasalar kapal iken bir piyasadaki gelime tm piyasay etkileyebilir. Dier taraftan varolduumuz bir piyasa kapanm olsa bile dier piyasalardaki gelimeler bir sonraki alta kurun deimi olarak balayabileceini gstermektedir.6. Yer yznde dviz piyasas hi kapanmayan bir piyasa durumundadr.7. TRPye olduka yakn piyasalardrDviz piyasalarna hkmet mdahalelerini darda tutarsak, dviz piyasalar tam rekabet koullarna byk lde uygunlu gstermektedirBuna ynelik rnekler,alc ve satclarn ok sayda olmas, piyasalara giri ve kn serbest olmasvedvizin homojen bir ekonomik varlk olmas sylenebilir. Ayrca ilemciler piyasa koullar hakknda geni bir bilgiye sahip durumdadrlar. Sonu olarak, hkmetler mdahalede bulunmadklar durumlarda dviz piyasalar tam rekabet koullarna yaklamaktadr.

DVZ PYASALARININ FONKSYONLARINormal koullar altnda her lkede kullanlan para kendi ulusal paras olmaktadr. Bu varsayma istinaden, baka lkelerle yaplan ticaret ve mali ilemlerde ilgili lkelerin paralarna veya ona dntrlebilen bir nc lke parasna gerek duyulmaktadrDviz piyasasnn temel ileviulusal paralarn birbirine dntrlmesini salayarak uluslararas ticaret, yatrm ve mali fon transferini mmkn klmaktr. Bu yzden eer dviz piyasalar olmasayd, bir lkede yaayan insanlarn sahip olduklar o lkenin ana parasna bal olan servetlerin normal koullar altnda o lke snrlarnn dna kartlabilmesi ok zor ve olanaksz olurdu.a) Satn alma gc transferi

DVZ PYASALARININ FONKSYONLARITicaret ilemlerinde mallarn lkeler arasnda tanmas zaman alan bir sretir. Bir sre uzakla bal olarak ksa veya 6 ay gibi uzun sreler olabilmektedir. Butamann gerekletii zaman ierisinde finansmann da yaplmas gereklidir.Eerdeme pein yaplrsa, bufinansman ithalat tarafndan karlanrken, deme mal ithalatya ulatktan sonra yaplrsabu seferdefinansman ihracat karlam olmaktadr. Dier taraftan yaygn kullanlan bir yntem ise, ne ihracatnn ne ithalatnn bu finansman salad'akreditif'sistemidir.Ksaca, bu finansmannbankalar tarafndan karlanmasn ifade eder. Akreditif yoluyla yaplan demedeihracat maln gemiye ykledii anda sahip olduu evraklar bankaya getirerek kendisine deme yaplmasn salar. Ticaretin dier taraf olanithalat ise, gmre gelen mallar almak iin bankadan sz edilen evraklar almak iin demeyi bankaya yapar. Bu sayede tama sresi boyunca finansman bankann akreditif hesab salam olurDier yandan kredi ilevi yalnzca bununla snrl deildir. Normal kredi frsatlar da eitli amalarla ihracat veya ithalat kii ve kurululara sunulabilmektedirb) Kredi salama

DVZ PYASALARININ FONKSYONLARIHem mal ticareti ile uraan ithalat ve ihracatlar, hem de yabanc piyasalarda fon araynda olan ve d yatrm yapmak isteyenler beklenmedik kur risklerine ak hale gelmektedir. Bu bakmdan kur risklerini gidermek ve en aza indirmek iin dviz piyasalarnda uygun ilemler yaplmas beklenen bir zm olanan sunar. Sonu olarak, dviz piyasas nemli bir ilevi olarakilgili taraflara kur riskinden korunma olana salayabilmektedir.(hedging)c) Riskten korunma

DVZ PYASALARININ LEM TRLERAnnda ilemler (spot transactions), alnp satlan paralarn ilke olarak anlamaya varld anda teslimi kaydyla gerekletirilen ilemlerdir. Bununla birlikte, anlamaya varlr varlmaz taraflardan birinin dvizi, dierinin de kararlatrlan kur zerinden bunun karl olan ulusal paray teslim etmesi durumu daha ok nakit dviz ilemlerinde grlr. rnein, bir bankada efektif dviz satnalm veya sat bu ekilde gerekletirilir. Interbank piyasasnda hesaptan hesaba havale biiminde yaplacak annda ilemlerde deme ve teslim tarihi (settlement date) ise normal olarak anlamaya varld tarihi izleyen iki igndr.deme ve teslim tarihine ilemin valr (value date) de denir. Valrn iki ign sonrasna ait olmas taraflara kolaylk salamak iindir. Byle bir srebir tarafn satt dvizi, dier tarafn da ulusal paray kar tarafa devretmeye hazr duruma getirmesine yardmc olurValr tarihinde dnyadaki bankalar arasndaki dolar demelerinin ou CHIPS ad verilen bir sistem araclyla gerekletirilir. CHIPS, merkezi New York'ta bulunan ve dnyada dviz lemi yapan ou bankalarn ye olduklar bir fon transferi sistemdir. Bu sistem sayesinde dolar fonlar bir uluslararas bankadan dierine ok hzl, ucuz ve hatasz bir biimde devredilmi olur1) Annda lemler

lem tr20102013Miktar%Miktar%Annda teslim ilemleri (spot)1.48837,52.04638,3Vadeli ilemler (outright forwards)47511,968012,7Dviz swaplar1.75944,32.22841,7Faiz swaplar431,1541,0Opsiyonlar ve dier 2075,23376,3Toplam3.971100,05.345100,0

Kresel piyasalarda Annda Teslim ve Vadeli lemler 2010, 2013, Nisan Ay Gnlk Ortalamas (Milyar $ ve %)Kaynak: BIS, Trennial Central Bank Survey 2013, s.11.Tablo -1, Merkezi svirede bulunan Uluslararas Denkletirme Bankas (BIS) tarafndan kresel dviz piyasalar zerine ylda bir yaplan anket sonularna gre dzenlenmitir. Buna gre kresel piyasalarda gerekletirilen toplam dviz ilemlerinin gnlk hacmi (Nisan ay ortalamas olarak) 2013 ylnda cari kurlarla 5.345 milyar dolardr. Bu miktarn %38,3 annda teslim ilemlerinden oluur. Bir nceki anket yl olan 2010 ylnda bu oran ona yakn bir dzeyde (%37,5) bulunuyordu.Tablo 1

DVZ PYASALARININ LEM TRLERVadeli ilemler ise gelecekte bir tarihte belirli miktar ulusal para karlnda belirli miktar yabanc parann devredilmesini gerektiren ilemlerdirVadeli ilemlerin gerektirdii dviz al veya sat szlemesi bugnden bir banka ile yaplr ve uygulanacak kur da imdiden belirlenir. Ancak dvizin ve karlnda denecek ulusal parann teslimi gelecekte anlamaya varlan belirli bir tarihte yerine getirilir. Vadeli kurlar valrlerine gre genellikle 30, 60 veya 90 gnlk olarak kote edilirler. Kukusuz vadeli szlemelere uygulanan kurlar annda kurlara uygulanan kurlardan farkldr. Bu kur fark, en az ilgili ulusal paralar zerindeki faiz oranlarnn farkna eittir. Dier bir deyile, dk faizli ulusal para vadeli piyasada yksek faizli ulusal para karsnda bu faiz fark lsnde pahalya satlr (prim yapar).2013 Yl Nisan ay itibariyle gnlk ortalama ilemler 680 milyar dolardr2) Vadeli Teslim lemleri

DVZ PYASALARININ LEM TRLERDviz piyasasnda gerekletirilen ilemlerin bir blm de swaplardr. Dviz swap bir dvizin belirli miktarnn iki farkl teslim tarihi (valr) ile ayn anda hem alnmas, hem de satlmas biimindeki ilemlere verilen addr. Alm ve satm ilemleri ayn banka ile veya bir brokerle birbirine bal olarak yaplr. Anlama ayn kar taraf ile tek ilem biiminde yapld iin burada bir kur riski sz konusu olmazBir annda dviz ilemi karlnda bir vadeli ilem yaplmas biimindeki dviz swaplarna "vadeli karlnda annda teslim swap lan" (spot against forward swaps) ad verilir.rnein, yabanc paralara ksa vadeli olarak yatrlan fonlar kur riskine kar korumak zere annda piyasada nce bir dviz al ilemi, sonra da bununla balantl olarak vadeli bir dviz sat dzenlemesi yaplmas dviz swap uygulamalarnn yaygn uygulama alanlardr. Bunun gibi, ticari bankalarn bir yabanc para zerinden verdikleri eksik veya fazla pozisyonlar denkletirmek zere dier bankalardan daha sonra iade edilmek zere bu miktar dvizi dn almalar da baka bir dviz swap rneidir.Dviz swaplartabloda grld gibi dviz piyasalarndaen byk ilem hacmini oluturmaktadr.3) Swap Biiminde Yaplan Dviz lemleri

DVZ KURUDviz fiyatlarna dviz kuru denir.Dviz kuru iki milli para birimi arasndaki deiim orannn ifade eder.Dviz kuru bir fiyat olmakla beraber herhangi bir maln fiyatndan farkldr. Kurlardaki deiiklik uluslararas ekonomik ilikilere konu olan mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarn ve sonra da dier piyasalar etkileyerek ekonomilerde global deiiklikler yaratr.Dviz kuru dviz piyasasnda oluur.

DVZ KURUDviz kuru yabanc para biriminin deitirilebildii ulusal para miktar biiminde tanmlanmsa 1$ = 1.82 TL gibi buna Dolaysz Kotasyon (Avrupa Usul)

Dviz Kuru bir birim ulusal para ile deitirilebilen yabanc para miktar biiminde tanmlanm ise 1 TL = 1/1.82 = 0.55 $ gibi Dolayl Kotasyon (Amerikan Usul) denir.

Dviz Kuru ykselirse yabanc parann deeri ARTAR, ulusal parann deeri AZALIR

Dviz Kuru derse yabanc parann deeri AZALIR, ulusal parann deeri ARTAR.

Bankalarn dviz alm satm iin kur belirlemeleri kote etmek veya kotasyon deyimleri ile ifade olunur. Trke anlam fiyat yazmak tr 1) Dolayl ve Dolaysz Kotasyon

DVZ KURUBankalar Dviz Kurlarn al ve sat kurlar olarak ayr ayr kote ederlerBankalar dvizi dk fiyattan alr yksek fiyattan satar. Al ve sat kurlar arasndaki fark bankann krn ve ilem giderlerini kapsar buna Kur Marj denirKur marjn yllk faiz veya kr oran ile karlatrabilmek iin bunlarn yzdelik oranlara dntrlmesi gerekir2) Al Kuru, Dviz Sat Kuru ve Kur Marj Kur Marj (yzde) =Sat Kuru (PS) Al Kuru (PA)Sat Kuru (PS)

X 100rnein dolarn al kuru 2.95 TL ve sat kuru 3.00 TL ise kur marj ne olur?

Kur Marj (yzde) =3,00 2,953,00

X 100 = % 1.67

DVZ KURUMarj demelerinin sresi ksadr. Bunu Yllk yzdelere dntrrsek, rnein al ve sat arasnda 10 gn sre geiyorsa yllk kur marj % 4.63 olur.2) Al Kuru, Dviz Sat Kuru ve Kur Marj

Kur Marj (yzde) =3,00 2,953,00

X100 = % 4.63360 10X

DVZ KURUDviz ilemlerinin miktar fazla olursa alm satm marj dk olur. Dviz piyasas istikrarszsa yani ini ve klar varsa marjlar yksektir. O parann gelecekteki piyasa koullarna ilikin istikrarszlk beklentileri de marjlar artrr.3) Kur Marjn Etkileyen FaktrlerEfektif Kurlarda Al Sat Marjnn Yksek Olu NedenleriEfektif Dvizler genellikle ufak miktarda alnr satlr. Bu ufak miktarlar iin de ayn idari masraflar yaplr.Efektif dvizler bankalarda nakit olarak bulunur. Deiik yabanc paralar kasasnda tutan banka bu alm satm sresi iinde faiz geliri elde etmez.Nakit dvizlerin gvenlik problemi vardr. Ayrca nakit dvizlerin ilgili lkeden getirilmesi bir masraf gerektirir.Bu nedenlerle efektif dviz kurlar dvize gre daha fazla alm satm marjn ierir

DVZ KURUki ulusal para arasnda piyasada fiilen uygulanan deiim oranna Dz Kur (Dolaysz Kur) denir.1$=1 TL

Farkl paralarn kurlarnn $ gibi ortak bir payda zerinden hesaplanmasna apraz Kur (Dolayl Kur) denir. 1 $=2 Frankfurt Piyasasnda 1 $=1 TL Tahtakale Piyasasnda 1 = 0.5 TL Dolayl Kur olur4) Bir Ulusal Parann Dolaysz Kuru ve apraz Kuru

DVZ KURU TABLOLARI

DVZ KURUEfektif dviz kuru:Bir ulusal parann d deeri (satnalma gc) onunla satn alnabilecek yabanc mal, hizmet veya mali deerlere baldr.Bu ise dolaysz kotasyonda dviz kurunun tersine eittir.Bir ulusal parann d deerini hesaplamak iin efektif dviz kuru hesaplanr: ulusal parann, lkenin balca ticaret ortaklarnn paralaryla olan kurlarnn arlkl ortalamasna eittir. 6) Efektif Kur, Sepet Kur ve Reel Dviz Kuru

DVZ KURUSepet Kur:Bir lke parasnn yabanc paralar karsndaki deerini belirlemek iin birden fazla yabancparabirimi ile oluturulan sepete sepet kur ad verilir.Para sepetine, lkenin yakn ticari ilikide bulunduu lkelerin paralar katlabilir ve bunlarn her birine rnein o lke ile yrtlen ticaretin pay lsnde bir arlk veilebilir.Eer bir lkenin paras rnein balca iki yabanc parayla ok yakndan ilikiliyse o zaman kur sepetine grelmeyaplabilir.rnein Trkiyenin ithalatnn ve d borlanmasnn arl Dolar ile buna karlk ihracatnn ve bazhizmetgelirlerinin arl ise Euro'dur. Bu durumda TLnin Dolar ve Eurodan oluan bir sepete kar deerinin deiimini lmek nem kazanr.6) Efektif Kur, Sepet Kur ve Reel Dviz Kuru

DVZ KURUc) Reel Dviz Kuru:R (Reel Dviz Kuru) R = E XE (nominal dviz kuru)Pd (d enflasyon oran)Pi (yurtii enfalsyon oran)Nominal dviz kuru yl iinde E: 1$ = 1.20TL olarak sabit tutulmu iken Trkiyede enflasyon oran Pi=0.10 ve ABDde enflasyon oran Pd=0.05 olmu ise reel dviz kurundaki deimeR = 1.20 x (1+0.05/1+0.10) =1,14 olurReel dviz kurunun nominal kurun altna dmesi ulusal parann ar deerlenmesi anlamna gelir. Bunun sonucu ise lkenin uluslar aras piyasalardaki rekabet gcnn zayflamasdr. Baka bir ifadeyle lke greceli olarak pahallamas nedeniyle ihracat yapmakta glk ekerken, ucuzlayan yabanc mallar dolaysyla ithalatta patlama yaayabilir.6) Efektif Kur, Sepet Kur ve Reel Dviz Kuru(1+Pi)(1+Pd)

DVZ KURUReel Dviz Kuru:Ulusal parann ar deerlenmesi ihracat caydrc ve ithalat zendirici etkileri dolaysyla d ticaret aklarnn nemli bir nedenidir. Bu durumun ortaya kmasnn temel nedeni MBnin piyasaya mdahaleleri dolaysyla dviz kurlarnn dk tutulmas, baka bir deyile greceli enflasyon fark lsnde kurun ykselmesine izin verilmemesidir. 6) Efektif Kur, Sepet Kur ve Reel Dviz Kuru

DVZ ARBTRAJIBir dviz, menkul deer, mal veya retim faktrnn belli bir andaki fiyat farkllndan yararlanmak zere, bu varln eanl olarak alnp-satlmasna arbitraj denir.Risksiz oluu arbitraj, speklasyondan ayran en nemli faktrdr.

DVZ ARBTRAJIDviz Arbitraj ayn iki para arasndaki kurlarn belirli bir anda eitli piyasalarda farkl olmasndan kaynaklanabilir. stanbul Piyasas New York Piyasas 1$=1.5 TL 1$=2 TL

Arbitrajc elindeki 1.5TL stanbul Piyasasndan dolar alr.Ayn anda New York Borsasnda 1$ 2 TLye evirir.Bu durumda 0.5 TL (%33 orannda kr etmi olur)Kiisel kr salamann yannda, ekonomik adan arbitrajn en nemli yarar, kur uyumunu gerekletirmesi ve Tek Fiyat Kanunun ilemesine olanak vermesidir. Arbitrajc stanbulda dolar satn aldka talep artar ve TL fiyat ykselir.New York Piyasasnda dolar sattka dolar arz artar ve fiyat dmeye balar.lem maliyetleri sfr kabul edilir.1) Yer Arbitraj: ki Ulu Arbitraj

DVZ ARBTRAJI2) Ulu Arbitraj: Grafikle Gsterim 33

$TL

TL

$TL

TL$TL$

=XTL1 2 11

=XTL

=12

1$=2 TL1$=1 ise

$rnee gre TL ile arasndaki denge kuru 1TL=0.5 (veya 1 =2TL) olarak belirlenmelidir.

DVZ ARBTRAJI2) Ulu Arbitraj

Eer

ise elinde TL olanlar bunu Euroya dntrecek, Euro ile dolar satn alacak ve dolar fonlarn tekrar TLye dntrecektir. (gen sadan sola doru dolalmtr)rnein gre TL ile arasndaki denge kuru 1TL=0.5 (veya 1 =2TL) olmas gerekirken 1TL = 1 ise elinde 20 TL olan bir yatrmc bununla 20 alr. Bu 20 yu 20 dolara dntrp 20 dolar TLye dntrdnde elinde 40 TLsi olurTL$TL$

>X=1TL=1$=1TL=2=1$=1

>X1$=2 TL1$=1 ise

DVZ ARBTRAJI2) Ulu Arbitraj

Eer

ise elinde TL olanlar bunu dolara dntrecek, dolar ile euro satn alacak ve euro fonlarn tekrar TLye dntrecektir. (gen soldan saa doru dolalmtr)rnein gre TL ile arasndaki denge kuru 1TL=0.5 (veya 1 =2TL) olmas gerekirken 1TL = 0.25 ise elinde 20 TL olan bir yatrmc bununla 10 dolar alr. Bu 10 dolar 10 ya dntrp 10 yu TLye dntrdnde elinde 40 TLsi olurTL$TL$