v

2013 4. Çeyrek Raporu

2.1. TASARRUF SAHĠPLĠĞĠ VE NEDENLERĠ

Kentli nüfusun %88’sının tasarrufu yok

9.7 10.913.7

11.6

2013-1.Çeyrek 2013-2.Çeyrek 2013-3.Çeyrek 2013-4.Çeyrek

Tasarrufum var

Tasarrufum var

2013 dördüncü çeyrekte, kentsel

nüfusta tasarruf sahiplerinin

oranı, bir önceki çeyreğe göre 2

puanlık düşüşle %11,6 oldu.

Tasarrufu olmayıp gelecekte tasarruf

yapmayı planlayanların oranı, 2013

dördüncü çeyrekte %28.

Gelecekte tasarruf yapmayı

planlayanların sadece %14‟ü, ilk 3 ay

içinde tasarruf yapmayı planlıyor.

Tasarruf Sahiplerinin Oranı (%)

27.8

72.2

Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlıyor musunuz? (%)

Evet Hayır

Tasarrufu Olmayanlar

13.9

86.1

3 ay içinde mi, 3 aydan sonraki dönemde mi planlıyorsunuz? (%)

3 ay içinde 3 aydan sonra

Evet, diyenler

Tasarruf yapmayanlar

arasında, yeterli gelir sahibi olmama

%72 ile en önemli nedendir. Geçen

çeyreğe göre 10 puanlık artış

kaydetmiştir.

İkinci sırada “borçlarımdan

dolayı”, üçüncü sırada ise

“çalışmadığım için” nedenleri

gelmektedir.

Tasarrufu Olmamasının Nedeni (%)

Gelir yetersizliği tasarrufun önündeki en önemli engel

Not: En önemli neden toplam 100’dür. Başka nedenler ‘çoklu cevap’ olduğu için toplam %100’ olmayabilir.

72

11

4

3

1

1

1

1

1

2

1

3

0

6

7

2

5

4

0

0

1

3

0

3

0

Tasarruf edecek yeterli gelirim olmadığı için

Borçlarımdan dolayı

Çalışmadığım için

Tasarrufa ihtiyacım olmadığı için yani yeterli varlığa sahip …

İdare ediyorum, tasarruf yapma çabasına girmek istemediğim için

Bankalara güvenmiyorum

Alışveriş alışkanlıklarından dolayı

Kira ödemem var

“Para” ve türevleri değil de farklı yatırımlarım olduğu için

Aileme destek olduğum için

Çocukların eğitimi yüzünden/Okuyorum

Diğer

Bilmiyorum/Fikrim yok

En önemli

Başka

97

12

9

2013-1.Çeyrek2013-2.Çeyrek2013-3.Çeyrek2013-4.Çeyrek

11

18 17 16

2013-1.Çeyrek2013-2.Çeyrek2013-3.Çeyrek2013-4.Çeyrek

Tasarruf Sahiplerinin Oranı (%)

Çocuğu olanlar sadece

Çocuklu bireylerde tasarruf sahipliği oranı daha düşük

Tasarruf Sahiplerinin Oranı (%)

Çocuğu olmayanlar sadece

Çocuklu bireylerde tasarruf sahipliği oranı, çocuksuz bireylere göre daha düşük.

Tasarrufu olmayan çocuklu bireylerin %25‟i gelecekte tasarruf yapmayı planlarken, bu oran

tasarrufu olmayan çocuksuz bireylerde %35 seviyesine çıkıyor.

25

75

Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlıyor musunuz? (%)

Evet Hayır

Tasarrufu Olmayanlar (Çocuğu olanlar sadece)

14

86

3 ay içinde mi, 3 aydan sonraki dönemde mi planlıyorsunuz? (%)

3 ay içinde 3 aydan sonra

Evet, diyenler35

66

Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlıyor musunuz? (%)

Evet Hayır

14

86

3 ay içinde mi, 3 aydan sonraki dönemde mi planlıyorsunuz? (%)

3 ay içinde 3 aydan sonra

Evet, diyenler

Tasarrufu Olmayanlar (Çocuğu olmayanlar sadece)

Çocuklu bireylerde çocuk yaşları

Toplam Çocuklular

31%

28%

43%

33%

28%

0-5 yaş

6-10 yaş

11-18 yaş

19-25 yaş

25+ yaş

Tasarruf Sahibi Çocuklular

50%

26%

42%

21%

13%

0-5 yaş

6-10 yaş

11-18 yaş

19-25 yaş

25+ yaş

Tasarruf Sahibi Olmayan Çocuklulular

29%

28%

43%

34%

29%

0-5 yaş

6-10 yaş

11-18 yaş

19-25 yaş

25+ yaş

Çocuklu bireylerin %43‟ünün 11-18 yaş arasında çocuğu var.

Tasarruf sahibi olan çocuklu bireylerin ise yarısının 0-5 yaş arasında, %42‟sinin

11-18 yaş arasında çocuğu var.

Tasarruf sahibi olmayan çocklu bireylerin %43‟ünün 11-18 yaş arasında çocuğu

var.

57%43%

2013 – 4. çeyrek

Evet

% 2013 – 1. çeyrek 2013 – 2. çeyrek 2013 – 3. çeyrek 2013 – 4. çeyrek

Geçen 3 ay içinde tasarruf yaptınız mı? 29,3 51,1 49,4 36,9

Gelecek 3 ay içinde tasarruf yapacak mısınız? 50,8 65,6 59,4 53,9

Tasarruf yapmak aslında bir alışkanlık

Düzenli tasarruf yapma oranı (tasarruf sahipleri içinde)

Düzenli tasarruf yapmayanların içinde

Tasarruf sahiplerinin çoğunluğu düzenli tasarruf yapmaya devam ederken, bu

oran 2013‟ün dördüncü çeyreğinde nispeten artış kaydediyor.

Düzenli tasarruf yapmayanların içinde, önümüzdeki üç ayda tasarruf yapacağını

söyleyenlerin oranı bu dönem için yine azalıyor.

68%

32%

2013 – 1. çeyrek

Evet

62%38%

2013 – 2. çeyrek

Evet

54%46%

2013 – 3. çeyrek

Evet

Çocukların yaş dağılımı

16%

14%

27%

20%

24%

0-5 yaş 6-10 yaş 11-18 yaş

19-25 yaş 25+ yaş

Toplam çocukların yaş dağılımı

31%

16%28%

13%

12%

0-5 yaş 6-10 yaş 11-18 yaş

19-25 yaş 25+ yaş

Tasarruf sahibi bireylerde çocukların

yaş dağılımı

15%

13%

27%20%

25%

0-5 yaş 6-10 yaş 11-18 yaş

19-25 yaş 25+ yaş

Tasarruf sahibi olmayan bireylerde

çocukların yaş dağılımı

Toplam çocukların %16‟si 0-5 yaş arasında, %14‟ü 6-10 yaş arasında, %27‟si

11-18 yaş arasında, %20‟si 19-25 yaş arasında ve %24‟ü 25 yaş üstündedir.

Tasarruf sahibi olan bireylerin çocuklarının ise %31‟i 0-5 yaş arasındadır.

Not: En önemli neden toplam 100‟dür. Başka nedenler „çoklu cevap‟ olduğu için toplam

%100‟ olmayabilir.

Tasarrufun en önemli nedeni “ev almak”; Başka nedenler

eklendiğinde “çocukların geleceği” öne çıkıyor...

Tasarrufun Nedeni (%)

14

13

13

10

10

7

6

4

3

3

3

3

1

1

6

3

3

8

5

4

7

4

4

0

1

2

4

2

3

0

10

3

Ev almak için

Çocukların geleceği için (eğitim, para hariç)

Geleceğe yatırım

İleriki özel bir harcama için (Ev, Araba, Elektronik, Tatil, Evlilik Hariç)

Çocuklarının eğitimi için (okul, kurs, kitap vs)

Emeklilik/yaşlılık dönemi için

Evlilik (ev kurmak, düğün, çeyiz vs) için

Eğitim için

Sağlık ihtiyaçları için (kaza hariç)

Diğer beklenmedik olaylara karşı güvence olması için (vefat, kaza, sağlık, eşya bozulması dışında)

Çocukların büyüdüklerinde birikmiş parası olması için

Hayat standartını yükseltmek, daha iyi yaşamak için

Çocuklarının isteklerini karşılayabilmek için (oyuncak, marka kıyafet, ayakkabı vs)

Cep telefonu, bilgisayar vb elektronik alışverişler için

Diğer

Bilmiyorum/Fikrim yok

En önemli

Başka

Diğer içinde olan tanımlar; Harcamalarıma düzen getirmek Arsa almak Gezi/ Seyahat Ev tadilatı Hacca gitmek Aileme yardımcı olmak Devlete yardım etmek Belli bir nedeni yok

2.2. TASARRUF ARAÇLARI TERCĠHĠ

Tasarruf Araçları

En çok tercih edilen tasarruf aracı TL vadeli hesap, yastık

altı nakit

Not: „Çoklu cevap‟ olduğu için bu kalemlerin toplamları sırasıyla %115, %122, %102, %101 olmuş ancak karşılaştırmalı analiz için

hepsi toplam %100 olacak şekilde yeniden ağırlıklandırılmıştır.

1618

26

11 12

8

3 3 3

1114

46

5

11

64 3

1

15 16

32

9

16

53 2 1

18 19

27

7

17

4 42 2

0

10

20

30

40

50

Altın veya diğer değerli taş ve

metal

Yastık altı döviz veya TL (nakit)

TL vadeli hesap Vadesiz hesap Bireysel emeklilik fonu / hayat sigortası

Döviz vadeli hesap

Fonlar Hisse senedi Hazine bonosu / Devlet tahvili

2013-1.çeyrek 2013-2.çeyrek 2013-3.çeyrek 2013-4.çeyrek

Tasarruf Araçları

Altın ve yastık altı nakit tekrar yükseldi

Not: „Çoklu cevap‟ olduğu için bu kalemlerin toplamları sırasıyla %115, %122, %102, %101 olmuş ancak karşılaştırmalı analiz için

hepsi toplam %100 olacak şekilde yeniden ağırlıklandırılmıştır.

Tasarruflarda tercih edilen araçlar sıralamalarında, 2013‟ün son çeyreğinde ilk sırayı TL

vadeli hesap aldı. Tasarruf sahiplerinin yaklaşık dörtte biri TL vadeli hesabı tercih ettiğini

ifade etmektedir.

İkinci sırada yastık altı nakit ve altın gelmekte.

15 16

32

9

16

5 3 2 1

18 19

27

7

17

4 42 2

0

10

20

30

40

50

Altın veya diğer değerli taş ve

metal

Yastık altı döviz veya TL (nakit)

TL vadeli hesap Vadesiz hesap Bireysel emeklilik fonu / hayat sigortası

Döviz vadeli hesap

Fonlar Hisse senedi Hazine bonosu / Devlet tahvili

2013-3.çeyrek 2013-4.çeyrek

2.3. 2013 4. ÇEYREK SONUÇLARI

2013 4. Çeyrek Sonuçları

• Kentli 18 yaş üstü nüfus içinde tasarruf sahiplerinin oranı %11.6.

– Çocuğu olanlarda tasarruf sahipliği bu orandan daha da düşük olmakla birlikte

bir önceki döneme göre de puan kaybı yaşıyor.

• Tasarrufu olmayanların %28‟i gelecekte tasarruf yapmayı planlıyor. Ancak bunlar

arasında ilk 3 ay içinde tasarruf yapmayı planlayanlar sadece %14. Planlama

oranında önceki döneme göre 5 puanlık bir kayıp sözkonusu.

• Gelir en önemli tasarruf kısıtlayıcı faktör olarak öne çıkmaya devam ediyor.

• Tasarruf yapmak bir alışkanlık olarak puan artışı kaydediyor ve %57 seviyesine

geliyor.

• Tasarrufun en önemli nedeni “ev almak”; başka nedenler eklendiğinde “çocukların

geleceği” öne çıkıyor.

• Bu dönemde TL vadeli hesap ve yastık altı nakit ile birlikte altın en çok tercih edilen

tasarruf araçları.

3. METODOLOJĠ

3.1. AMAÇ VE YÖNTEM

Amaç ve Yöntem

• Bu araştırmanın amacı, Türkiye‟de kentsel yerleşim yerlerinde

18 yaş ve üzerindeki bireylerin tasarruf eğilimlerini izlemektir.

• NUTS1 bölgelerinde seçilen 26 ilde her ay tesadüfi olarak

seçilen 800 kişi ile görüşülüyor. 3 aylık (çeyrek) bazda görüşme

sayısı 2400 olarak gerçekleşiyor.

• Bilgisayar destekli telefon görüşmesi yöntemi (CATI) kullanılıyor.

• Yaş, cinsiyet, çalışma durumu ve meslek kontrol kotası olarak

uygulanıyor.

3.2. DEMOGRAFĠK BĠLGĠLER

Yaş

17%

25%

21%

17%

19%

18-24

25-34

35-44

45-54

55+

64%

24%

12%

Ġlköğretim mezunu

Orta öğretim mezunu

Yükseköğretim mezunu

51%

49%

Kadın

Erkek

13%

22%

36%

29%

AB

C1

C2

DE

Demografik Bilgiler

Eğitim

Cinsiyet Sosyo-Ekonomik Statü

7.1%

18.1%

3.4%

62.5%

0.2%

8.6%

0.1%

Yalnız yaşıyor

Annebabasıyla birlikte yaşıyor

Tek ebeveyn ve çocuklu

Evli ve çocuklu

Evli değil, partneriyle yaşıyor / Çocuklu

Evli ve çocuksuz

Evli değil, partneriyle yaşıyor / Çocuksuz

71.9%

23.8%

4.3%

Evli

Bekar

Dul/boşanmış

60.1%

33.5%

6.4%

Kendi evimiz

Kira

Lojman/Geniş ailenin evi

Demografik Bilgiler – 2013 4. Çeyrek

Hanehalkı Tipi

Medeni Durum Konut Tipi

Çocuklu: %66,10 > Ortalama Çocuk Sayısı: 2,4 > Ortalama Okula Giden Çocuk Sayısı: 1,2

3.3. TASARRUFUN TANIMI

• Tasarruf, sözlük anlamı itibariyle “sarf edilmeyen” anlamına geliyor.

• Bu araştırma kapsamındaki TASARRUF ise şu kalemleri içeriyor:

– Bankalarda duran TL veya döviz cinsinden vadeli hesaplar

– Bankalarda ve/veya aracı kurumlarda duran hisse senedi, hazine

bonosu, devlet tahvili gibi menkul değerlerin parasal tutarı

– Bankalarda duran yatırım hesapları ve katılım fonları

– Bireysel emeklilik fonları

– Bankalarda vadesiz hesapta / likit fonda TL veya döviz cinsinden duran

miktarın o ay içinde harcanmayan/harcanmayacak bölümü

– Cüzdan, kasa, yastık altında duran paranın (döviz, altın dahil) o ay içinde

harcanmayan/harcanmayacak bölümü

• Araştırmaya katılanlara, bu tanıma uygun olarak tasarrufları olup

olmadığı soruluyor.

Tanım